ไม้สัก

1. สัก สัก ช่ือสามัญ Teak[1] สัก ช่ือวิทยาศาสตร Tectona grandis L.f. จดั อยใู นวงศก ะเพรา (LAMIACEAE หรอื LABIATAE)[2] สมนุ ไพรสัก มีชอ่ื ทองถิ่นอืน่ ๆ วา ปฮี ปฮ อื เปอยี (กะเหรี่ยง-แมฮ องสอน), ปายี้ (กะเหรย่ี ง-กาญจนบุรี), เสบาย้ี (กะเหรย่ี ง-กำแพงเพชร), เคาะเยียโอ (ละวา-เชยี งใหม) เปน ตน หมายเหตุ : ตนสักเปนพรรณไมพ ระราชทานประจำจังหวัดอตุ รดิตถ[ 2] Teak (ทีก) มาจากภาษาทมิฬคำวา \"เท็กก\"ู และเราสามารถแบงชนดิ ของตน สักไดเปน 3 ชนิด คือ ไม สกั ท่วั ไป (Tectona grandis) ซึง่ เปนชนดิ ทส่ี ำคญั ทสี่ ุด สามารถพบไดในอนิ เดีย ปากีสถาน บังกลาเทศ และใน แถบอนิ โดจนี รวมถงึ ประเทศไทยดว ย, ไมสักดาฮัต (Tectona hamiltoniana) ชนดิ น้เี ปน ไมประจำถน่ิ ของ พมา , และไมสกั ฟลิปปนส (Tectona philippinensis) ซงึ่ เปนไมประจำถิ่นเชนกนั และอยใู นภาวะเสย่ี งสญู พนั ธุเชน เดยี วกบั ไมสักดาฮัต[5] ลกั ษณะของตน สัก -ตน สกั มีถน่ิ กำเนดิ อยูทางตอนใตของประเทศอนิ เดีย พมา ลาว และไทย (สวนทต่ี ิดภาคเหนือของไทย) โดย จัดเปนไมย ืนตน ผลดั ใบขนาดใหญ ท่มี ีความสูงของตน ต้ังแต 20 เมตรขน้ึ ไป และอาจสูงไดถึง 30 เมตร มีลำตน เปลาตรง เรือนยอดเปน ทรงพุมกลมคอนขา งทบึ เปลอื กตนหนาเปนเทา หรือสีน้ำตาลออนแกมเทา เปลือกตน เรียบหรอื แตกเปนรอ งเล็ก ๆ ตามความยาวของลำตน พอตนแกโคนตน จะเปนรอ งและมีพพู อนขึน้ บา งเล็กนอย ตามก่ิงออ นเปนรปู เหล่ียม ตามกงิ่ ออนและยอดออนมีขนสีเหลือง สวนลักษณะของเนอื้ ไมจ ะเปน สีน้ำตาลทอง

(เรียกวา \"สักทอง\") ถงึ สีนำ้ ตาลแก และมักมเี สนสนี ้ำตาลแกแทรกอยู (เรยี กวา \"สกั ทองลายดำ\") เน้อื ไมสกั เปน เส้ียนตรง เนือ้ หยาบ มคี วามแขง็ ปานกลาง เล่ือยไสกบตกแตง ไดงาย และไมคอยยดื หดหรือบดิ งองายเหมือนไม ชนดิ อนื่ ขยายพันธดุ วยการใชเ มล็ดและแบบไมอาศัยเมล็ด (การติดตา, การปกชำ, เพาะเล้ียงเน้อื เยอื่ ) ชอบข้นึ ตามพนื้ ทที่ เี ปนภเู ขา หรือตามพน้ื ราบที่มีดนิ ระบายน้ำไดดี และน้ำไมทวมขัง หรืออาจจะเปนดนิ รวนปนทราย หรอื ดนิ ท่ีมคี วามลกึ มาก ๆ (โดยเฉพาะดินทเี่ กิดจากหินปนู ท่ีแตกแยกผุพังจนกลายเปนดินรวนลึก) ตน สกั จะ เจรญิ เตบิ โตไดดีมาก โดยมกั จะขึ้นเปน กลมุ ๆ หรอื อาจขนึ้ ปะปนกบั ไมเ บญจพรรณอืน่ ๆ[1],[2] -ใบสัก ใบเปน ใบเดี่ยว แตกออก จากก่งิ เปนคู ๆ ตรงขา มกนั ใน แตละคูจะต้งั ฉากสลบั กันไปตาม ความยาวของกิง่ ลักษณะของใบ เปนรูปรีกวาง หรือรปู ไขกลบั ปลายใบมหี างส้นั ๆ โคนใบสอบ สวนขอบใบเรยี บ ใบมีขนาดกวา ง ประมาณ 12-35 เซนติเมตร และ ยาวประมาณ 15-60 เซนตเิ มตร พน้ื ใบดา นบนและดา นลางสาก มือ ทองใบเปน สเี ขยี วและมีขน ปกคลมุ มีกา นใบยาวประมาณ 1-5 เซนติเมตร ที่ทองใบของใบออนเมอื่ นำมาขย้ีแลวจะมีสแี ดงคลา ยเลือด โดย จะผลดั ใบในชวงฤดแู ลง (ประมาณเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม) และจะแตกใบใหมใ นชวงเดอื นเมษายน ถงึ เดอื นมิถนุ ายน[1],[2] -ดอกสัก ออกดอกเปนชอขนาด ใหญ โดยจะออกตามซอกใบและ ปลายยอด ดอกเปนดอกแบบ สมบรู ณเ พศท่มี ีท้ังเกสรเพศผูและ เพศเมียอยูในดอกเดยี วกัน ดอก ยอ ยมีขนาดเลก็ กลีบดอกเปน สี เขียวนวล มีกลบี ดอก 6 กลบี โคน กลบี ดอกเชอ่ื มติดกนั เปนหลอดและ มขี นท้ังดา นนอกและดานใน ดอกมี เกสรเพศผู 5-6 อัน ยื่นยาวพนออก

จาดอก สวนเกสรเพศเมียจะยาวเทา กับเกสรเพศผู และมี 1 อัน ทรี่ ังไขมีขนอยูหนาแนน ตน สกั จะออก ดอกชอดอกชอแรกที่ปลายยอดสดุ ของแกนลำตน กอนกงิ่ อ่นื ๆ แลวจึงจะเกดิ ดอกท่ปี ลายยอดของกิ่ง และดอกจะบานเพยี ง 1 วัน หลังจากน้นั ดอกที่ไดร บั การผสมจะเปลีย่ นแปลงไปเปนผลตอไปในชวงเดือน กรกฎาคมถึงเดือนตุลาคม[1],[2] -ผลสกั ลกั ษณะของผลเปนรปู ทรงกลมแปน มีขนาด เสนผานศูนยกลางประมาณ 1-2 เซตเิ มตร ผลจะมี ชน้ั ของกลีบเลี้ยงหุมอยู มีลักษณะพองลมและบาง เปนสเี ขยี ว ในผลหนง่ึ ผลจะมีเมล็ดอยปู ระมาณ 1-4 เมลด็ (โดยทัว่ ไปเรียกผลสกั วา \"เมลด็ สกั \") และเมื่อ ผลแกจัดจะเปลยี่ นเปนสนี ้ำตาล (ผลจะเร่ิมแกในชว ง เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม) เมล็ดจะอยูใน ชอง ชองละ 1 เมล็ด ลักษณะของเมลด็ เปนรูปทรง ไข มีขนาดกวางประมาณ 0.4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 0.6 เซนตเิ มตร ซ่ึงเมล็ดจะเรียงไปตามแนวต้ังของ ผลสัก ในแตล ะเมลด็ จะถูกหอ หุมไปดวยเปลอื กหุม เมลด็ ท่มี ีลกั ษณะบาง ๆ[1],[2] ไมสกั 1. ในดา นการใชประโยชนจ ากไมสัก จะมีการแบงคณุ ลกั ษณะของไมส ักโดยพิจารณาจากสีของเนื้อไม ความ แขง็ ความเหนยี ว และการตกแตง ของเนอื้ ไม ออกเปน 5 ชนดิ ไดแ ก[2] -ไมส กั ทอง - เนอื้ ไมเ ปน สีน้ำตาลทอง เสีย้ นไมต รง ตกแตงไดง าย[2] -ไมส ักหิน - เนอ้ื ไมเ ปน สนี ำ้ ตาลหรอื สจี าง ตกแตงไดงาย[2]

-ไมส ักหยวก - เนื้อไมเปน สีนำ้ ตาลออนหรือสีจาง ตกแตงไดงาย[2] -ไมส ักไข - เนือ้ ไมเ ปนสนี ้ำตาลเขม ปนสีเหลืองและมีไขปนอยู ตกแตงและทาสไี ดยาก[2] -ไมสักขี้ควาย - เน้อื ไมเ ปนสีเขียวปนสีนำ้ ตาล นำ้ ตาลดำดเู ปนสเี ลอะ ๆ[2] 2. สำหรับไมสกั ทน่ี ำมาใชทำเฟอรน เิ จอรจ ะแบงเปน 3 เกรด คอื -ไมส กั เกรดเอ หรอื ไมเ รือนเกา - ไมส กั เกรดนีจ้ ะไดมาจากการรือ้ ถอนจากบา นเกา มีราคาสูง ความชน้ื ต่ำ เพราะเน้ือไมแหง สคี อ นขางสวย ไมจ ะหดตัวไดนอ ยมาก และเนื้อไมจ ะเปน สีน้ำตาลทองเขม -ไมส กั เกรดบี หรือ ไมออป. หรือ ไมสักสวนปา (\"ออป.\" ยอมาจาก องคการอุตสาหกรรมปา ไม) - จดั เปนไมสกั ที่มคี ุณภาพดีพอสมควรเพราะปลกู ในพนื้ ท่ีภเู ขา การหดตัวมีนอ ย แกนไมเ ยอะกวา ไมน ส. สีเนื้อไม เขม กวา ไมน ส. -ไมสักเกรดซี หรือ ไมนส. (\"นส.\" ยอมาจาก หนงั สือแสดงสิทธทิ ำกิน (นส.3)) - เปน ไมส กั ทมี่ ปี ลูกใน พน้ื ที่ของเอกชนหรอื ประชาชนท่วั ไป ไมมคี ณุ ภาพปานกลาง มกี าดหดตวั มากกวา ไมออป. สเี น้อื ไมออนออก เหลอื งนวล และแกนไมม ีนอยกวาไมออป. หมายเหตุ : บางขอมูลก็จดั ใหไมเรือนเกาเปน ไมเกรด A+ สวนไมออป. เปนไมเกรด A และไมนส. เปน ไมเกรด B สรรพคณุ ของสกั 1. ใบนำมาตมกับน้ำรบั ประทานเปน ยาลดระดับน้ำตาลในเลือด (ใบ)[3] 2. เนื้อไมและใบมรี สเผ็ดเลก็ นอ ย สรรพคณุ เปนยาบำรงุ โลหติ (เน้อื ไม, ใบ)[3] 3. ใบมีรสเผ็ดเล็กนอย มีสรรพคุณเปนยาแกพษิ โลหติ (ใบ)[3] 4. ชว ยแกอ าการออนเพลีย (เนอ้ื ไม)[3] 5. เปลือกไมมสี รรพคุณแกอาการปวดศีรษะ (เปลอื กไม)[1]

6. เมลด็ ใชเ ปน ยารกั ษาโรคตา (เมล็ด)[1] 7. ใบใชท ำเปน ยาอมแกเ จ็บคอ (ใบ)[3] 8. ชว ยแกไข คมุ ธาตใุ นรางกาย (เนอ้ื ไม) [3] 9. เนือ้ ไมใชร บั ประทานเปนยาขบั ลมไดดีมาก สวนใบก็มีสรรพคุณเปน ยาขบั ลมเชนกัน (เนอื้ ไม, ใบ)[3] 10. เน้ือไมมสี รรพคุณเปนยาขับพยาธิ (เน้ือไม) [3] 11. เนอ้ื ไม ใบ และดอกมีสรรพคุณเปน ยาขับปสสาวะ (เนื้อไม, ใบ,ดอก)[3] 12. ใบใชเ ปนยาแกท างเดนิ ปสสาวะอักเสบ (ใบ)[3] 13. ชวยรักษาประจำเดือนไมปกติ (ใบ)[3] 14. ชวยรกั ษาโรคผิวหนัง (เนอ้ื ไม)[3] 15. เปลอื กมสี รรพคณุ เปนยาฝาดสมาน (เปลอื ก)[3] 16. เปลือกไมมีสรรพคุชว ยบรรเทาอาการบวม (เปลอื กไม)[1] สว นเนอื้ ไมมสี รรพคุณเปนยาแกบ วม (เนื้อไม) [3] 17. ชว ยแกลมในกระดกู (เน้ือไม) [3] ประโยชนของสกั 1. ไมสักเปนไมท ี่เราสามารถ นำมาใชประโยชนไ ด หลากหลายรูปแบบตามอายุ และขนาดของไม ตง้ั แตไมซ ุง ขนาดใหญ ทน่ี ำมาแปรรูปใช ในการกอสรา งอาคาร บา นเรอื น ไมอ ดั ไมป ารเ ก ไม แกะสลัก เฟอรน เิ จอรตา ง ๆ หรอื ใชตอเรือ รถ ทำเครอ่ื งมอื กสิกรรม ฯลฯ สว นไมซ งุ ขนาดเล็กลงมากส็ ามารถนำมาทำบานไมซ งุ ไดอ ยางสวยงามและคงทน หรอื จะนำมาผาซกี ทำไมโมเสด วงกบ ประตู และหนา ตางไดดี ซึง่ เปนทน่ี ยิ มกันมาก เน่ืองจากมีเนื้อไมมลี วดลายท่สี วยงาม เห็นเสน วงปไ ดชัดเจน เนอ้ื ไมม ีความแข็งปานกลางและทนทาน เลอื่ ย ผา ไสกบตกแตง ไดง าย และชักเงาไดด ี ปลวก มอด ไมชอบทำลาย เพราะมีสารเทคโทควิโนน (Tectoquinone) ทำใหม ีคณุ สมบตั ิคงทนตอ ปลวก แมลง เห็ดราขนึ้ ไดด ี[2],[5] 2. นอกจากนี้ไมส กั ทองยังมีทองคำปนอยู 0.5 ppm. โดยไมส กั ทอง 26 ตน จะมที องคำหนัก 1 บาท[5] 3. ในดานความเปนมงคล สักทองจดั เปนไมมงคลนาม เพราะคนไทยโบราณเชื่อวาหากบา นปลูกตนสกั ทองไว เปน ไมป ระจำบาน จะทำใหมีศักด์ศิ รี เพราะคำวา \"สัก\" หรือ \"ศกั ด\"ิ์ หมายถึง การมีศักดิ์ศรี มเี กียรตศิ ักด์ิ มี

ยศถาบรรดาศกั ด์ิ นอกจากนี้คำวา \"สัก\" หรือ \"สกั กะ\" ยังหมายถึง พระอินทรผมู ีอำนาจย่ิงใหญใ นสวรรค โดย ตำแหนงท่ีปลูกเพื่อเปน สิรมิ งคลแกบ านและผอู ยูอาศยั ใหปลกู ตน สักทองไวทางทิศเหนือของบา น และควร ปลูกในวันเสาร เพราะคนโบราณเชอื่ วา การปลูกไมเพ่ือเอาคุฯใหป ลูกในวันเสาร และถา จะใหเปนมงคลมาก ยง่ิ ข้นึ ผปู ลกู ควรเปนผูใ หญท่ีมีผูเคารพนบั ถือและเปน ผูประกอบคุณงามความดี กจ็ ะเปนสิริมงคลยิง่ นัก[4] เอกสารอางอิง 1.หนงั สือสมุนไพรไทย เลม 1. (ดร.นจิ ศริ ิ เรืองรงั ษี, ธวชั ชัย มังคละคุปต). “สกั (Sak)”. หนา 294. 2.สวนปลูกปา ภาคเอกชน, สำนักสงเสริมการปลกู ปา กรมปาไม. “สัก”. 3.สรรพคณุ สมุนไพร 200 ชนิด, สำนักงานโครงการอนุรักษพนั ธกุ รรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี. “สัก”. [ออนไลน] . เขาถึงไดจาก: www.rspg.or.th/plants_data/herbs/. [10 มิ.ย. 2014]. 4.ไมป ระดับออนไลน. “สกั ทอง ”. [ออนไลน]. เขา ถึงไดจาก: www.maipradabonline.com. [10 มิ.ย. 2014]. 5.ขา วสดรายวัน ฉบบั ท่ี 8121 วันท่ี 22 กุมภาพันธ พ.ศ.2556, คอลัมน: รปู ไปโมด. (นาชาติ ประชาช่ืน). “ไม สัก”. [ออนไลน]. เขา ถงึ ไดจ าก: www.khaosod.co.th. [10 ม.ิ ย. 2014]. ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Nelindah, CIFOR, Dinesh Valke, Forest and Kim Starr, Forest Finance Fotos, Maile, autan) เรยี บเรียงขอมลู โดยเวบ็ ไซตเ มดไทย (Medthai) ท่ีมา : https://medthai.com/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%81/