คู่มือทักษะ DQ

1

ก คำนำ คู่มือทักษะความฉลาดทางดิจิทัล สำหรับครู เป็นส่วนหนึ่ง ของรายวิชา GD58201-การ พัฒนาความเป็นครู โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบถึงประเด็น DQ ความฉลาดทางดิจิทัล ทั้ง 8 ทักษะ 1. ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) 2.ทักษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) 3.ทักษะในการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) 4.ทักษะในการ จัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) 5.ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) 6.ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลทีผ่ ูใ้ ช้งานทิง้ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 7.ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) 8.ทักษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) และการนำมารประยุกต์ใช้เพื่อให้เกิด ประโยชน์ ผู้จัดทำหวังว่า คู่มือทักษะความฉลาดทางดิจิทลั สำหรับครู จะให้ความรู้และเป็นประโยชน์ กับผู้อ่าน หากมีขอ้ ผดิ พลาดประการใด ผจู้ ัดทำขออภัยมา ณ ที่น้ีด้วย ผู้จัดทำ นางสาววลิ าสณิ ี บุราคร 647190615 หม6ู่

สารบญั ข เรอ่ื ง หน้า พลเมอื งดจิ ิทลั คืออะไร (What is Digital Citizen?) 1 ความฉลาดทางดิจิทลั (Digital intelligence) คอื อะไร 2 3 ด้านที่ 1 ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ทดี่ ขี องตนเอง 4 ด้านที่ 2 ทกั ษะการคดิ วเิ คราะหม์ ีวิจารณญาณทดี่ ี 5 ดา้ นท่ี 3 ทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร์ 6 ดา้ นท่ี 4 ทกั ษะในการรักษาข้อมลู สว่ นตัว 7 ด้านท่ี 5 ทักษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ 8 ด้านท่ี 6 ทกั ษะในการบริหารจดั การข้อมลู ท่ผี ูใ้ ชง้ าน 9 ด้านที่ 7 ทักษะในการรับมอื กบั การกล่ันแกลง้ บนโลกไซเบอร์ ด้านท่ี 8 ทกั ษะการใชเ้ ทคโนโลยีอยา่ งมจี รยิ ธรรม 10 ทำไมครูตอ้ งมีความฉลาดทางดจิ ทิ ัล สงั คมดิจทิ ลั 11 ครูต้องปรบั ตัวอย่างไรเพ่อื ใหเ้ ป็นพลเมืองยคุ 4.0 12 บทสรุป 13 อ้างองิ 15 16 ประวัตผิ ูจ้ ัดทำ 17

2 พลเมืองดจิ ทิ ัลคืออะไร (What is Digital Citizen?) ความเปน็ พลเมืองดิจิทลั คือ พลเมืองผใู้ ช้งานส่ือดจิ ทิ ลั และส่ือสังคมออนไลน์ที่เข้าใจบรรทัด ฐานของการปฏิบัติตัวใหเ้ หมาะสมและมคี วามรบั ผดิ ชอบในการใชเ้ ทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยง่ิ การส่ือสารใน ยุคดิจทิ ลั เปน็ การส่ือสารท่ไี ร้พรมแดน สมาชกิ ของโลกออนไลนค์ อื ทุกคนทใ่ี ช้เครอื ขา่ ยอนิ เทอร์เนต็ บนโลกใบน้ี ผูใ้ ชส้ ่อื สงั คมออนไลน์มีความหลากหลายทางเช้อื ชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม พลเมืองดิจทิ ลั จึงต้องเปน็ พลเมอื งทีม่ ีความรับผิดชอบ มีจริยธรรม เหน็ อกเหน็ ใจและเคารพผู้อนื่ มสี ว่ นร่วมและมงุ่ เนน้ ความเป็นธรรมใน สังคม การเปน็ พลเมืองในยุคดีจทิ ัลน้ัน มีทกั ษะที่สำคญั 8 ประการ

2 ความฉลาดทางดิจิทลั (Digital intelligence) คอื อะไร ความฉลาดทางดจิ ิทัล เปน็ ผลจากศกึ ษาและพฒั นาของ DQ institute หน่วยงานท่ีเกดิ จากความ ร่วมมือกันของภาครัฐและเอกชนทั่วโลกประสานงานร่วมกับ เวิลด์อีโคโนมิกฟอรั่ม (World Economic Forum) ทีม่ งุ่ มั่นใหเ้ ด็ก ๆ ทกุ ประเทศไดร้ ับการศึกษาด้านทักษะพลเมืองดจิ ิทัลท่ีมีคุณภาพและใช้ชีวิตบนโลก ออนไลน์อย่างปลอดภัยด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสมัยใหม่ ความฉลาดทางดิจิทัล เป็นกรอบแนวคิดที่ ครอบคลมุ ของความสามารถทางเทคนิคความรู้ความเข้าใจและความคดิ ทางสังคมที่มีพ้ืนฐานอยู่ในค่านิยมทาง ศีลธรรมที่ช่วยให้บุคคลที่จะเผชิญกับความท้าทายทางดิจิทัล ความฉลาดทางดิจิทัล มีสามระดับ 8 ด้าน และ 24 สมรรถนะที่ประกอบด้วย ความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านิยม โดยบทความนี้จะกล่าวถึงทกั ษะ 8 ด้านของ ความฉลาดดิจิทัลในระดับพลเมืองดิจิทัล ซึ่งเป็นความสามารถในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลและสื่อในรูปแบบท่ี ปลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมีจริยธรรม ดงั น้ี

3 1. ทักษะในการรักษาอตั ลกั ษณท์ ี่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสร้างและบริหารจัดการอัตลักษณ์ที่ดีของตนเองไว้ได้อย่างดีทั้งในโลกออนไลน์และโลกความ จริงอัตลักษณ์ที่ดีคือ การที่ผู้ใช้สื่อดิจิทัลสร้างภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเองในแง่บวก ทั้งความคิด ความรู้สึก และการกระทำ โดยมวี จิ ารณญาณในการรับส่งข่าวสารและแสดงความคิดเหน็ มีความเหน็ อกเห็นใจ ผู้ร่วมใช้งานในสังคมออนไลน์ และรู้จักรับผิดชอบต่อการกระทำ ไม่กระทำการที่ผิดกฎหมายและจริยธรรมใน โลกออนไลน์ เช่น การละเมดิ ลิขสทิ ธ์ิ การกลนั่ แกล้งหรอื การใช้วาจาทส่ี รา้ งความเกลยี ดชังผอู้ ่นื ทางส่อื ออนไลน์

4 2. ทักษะการคดิ วิเคราะห์มีวิจารณญาณท่ดี ี (Critical Thinking) สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลที่ถูกต้องและข้อมูลที่ผิด ข้อมูลที่มีเนื้อหาเป็น ประโยชน์และข้อมูลที่เข้าข่ายอันตราย ข้อมูลติดต่อทางออนไลน์ที่น่าตั้งข้อสงสัยและน่าเชื่อถือได้ เมื่อใช้ อินเทอร์เน็ตจะรู้ว่าเนื้อหาอะไร เป็นสาระ มีประโยชน์ รู้เท่าทันสื่อและสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และ ประเมิน ข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่หลากหลายได้ เข้าใจรูปแบบการหลอกลวงต่างๆ ในโลกไซเบอร์ เช่น ข่าว ปลอม เว็บปลอม ภาพตดั ต่อ เป็นต้น

5 3. ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management) สามารถป้องกันข้อมูลด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยที่เข้มแข็ง และป้องกันการโจรกรรมข้อมูล หรือการโจมตีออนไลน์ได้ มีทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ การรักษาความ ปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร์คือ การปกปอ้ งอปุ กรณด์ ิจิทลั ข้อมลู ท่ีจัดเก็บและข้อมลู ส่วนตวั ไม่ให้เสียหาย สูญหาย หรือถกู โจรกรรมจากผู้ไมห่ วงั ดีในโลกไซเบอร์ การรกั ษาความปลอดภัยทางดิจิทลั มีความสำคัญดงั นี้

6 4. ทักษะในการรักษาขอ้ มลู สว่ นตัว (Privacy Management) มดี ลุ พินิจในการบริหารจัดการข้อมูลสว่ นตวั รจู้ ักปกปอ้ งข้อมลู ความส่วนตวั ในโลกออนไลน์โดยเฉพาะ การแชรข์ อ้ มูลออนไลน์เพือ่ ป้องกนั ความเป็นส่วนตวั ทัง้ ของตนเองและผอู้ นื่ ร้เู ท่าทันภยั คุกคามทางอินเทอร์เน็ต เชน่ มลั แวร์ ไวรัสคอมพวิ เตอร์ และกลลวงทางไซเบอร

7 5. ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) สามารถในการบริหารเวลาที่ใช้อุปกรณ์ยุคดิจิทัล รวมไปถึงการควบคุมเพื่อให้เกิดสมดุลระหว่างโลก ออนไลน์ และโลกภายนอก ตระหนักถึงอันตรายจากการใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป การทำงานหลายอย่างใน เวลาเดียวกัน และผลเสียของการเสพตดิ ส่อื ดิจิทัล สำนักวิจัยสยามเทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตโพลระบุว่า วัยรุ่นไทยเกือบ 40 % อยากใช้เวลาหน้าจอ มากกว่าออกกำลังกาย และผลการสำรวจจาก We are social พบว่า ในแต่ละวัน คนไทยใชเ้ วลาหนา้ จอ ดังน้ี

8 6. ทักษะในการบริหารจัดการขอ้ มูลทีผ่ ใู้ ชง้ าน มีการทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints)สามารถเข้าใจธรรมชาตขิ องการใช้ชีวิตในโลกดิจิทัส ว่าจะหลงเหลือร่อยรอยข้อมูลทิ้งไว้เสมอ รวมไปถึงเข้าใจผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้น เพื่อการดูแลสิ่งเหล่านี้อย่างมี ความรบั ผิดชอบ รอยเท้าดิจิทัล (Digital Footprints) คอื อะไร รอยเทา้ ดิจิทลั คือ คำทีใ่ ชเ้ รียกรอ่ งรอยการกระทำต่างๆ ทผ่ี ใู้ ช้งานท้ิงรอยเอาไว้ในโลกออนไสน์ โซเชียลมีเดยี เวบ็ ไซตห์ รอื โปรแกรมสนทนา เช่นเดียวกบั รอยเท้าของคนเดินทาง ข้อมลู ดิจทิ ลั เชน่ การลงทะเบียนอีเมล การ โพสตข์ ้อความหรอื รูปภาพ เม่ือถูกส่งเข้าโลกไซเบอร์แล้วจะท้ิงร่อยรอยข้อมูลส่วนตวั ของผู้ใชง้ านไวใ้ หผ้ อู้ ่ืน ติดตามได้เสมอ แม้ผใู้ ช้งานจะลบไปแล้ว ดังนนั้ หากเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายหรือศลี ธรรม กอ็ าจมี ผลกระทบต่อชื่อเสียงและภาพลกั ษณข์ องผ้กู ระทำ กลา่ วง่ายๆ รอยเท้าดิจิทลั คือทกุ สง่ิ ทุกอย่างในโลก อินเทอรเ์ น็ตท่ีบอกเร่ืองของเรา

9 7. ทักษะในการรบั มือกับการกลั่นแกลง้ บนโลกไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอร์คือ การใช้อินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือหรือช่องทางเพื่อก่อให้เกิดการ คุกคามล่อลวงและการกลัน่ แกล้งบนโลกอินเทอร์เนต็ และส่ือสังคมออนไลน์ โดยกลุ่มเป้าหมายมักจะเป็นกลุ่ม เด็กจนถึงเด็กวัยรุ่น การกลั่นแกล้งบนโลกไซเบอร์คล้ายกันกับการกลั่นแกล้งในรู ปแบบอื่นหากแต่การกลั่น แกล้งประเภทน้ีจะกระทำผา่ นสื่อออนไลน์หรือสือ่ ดิจิทัล เช่น การส่งข้อความทางโทรศัพท์ ผู้กลั่นแกล้งอาจจะ เป็นเพ่อื นรว่ มช้นั คนร้จู ักในสอื่ สงั คมออนไลน์ หรืออาจจะเป็นคนแปลกหนา้ ก็ได้ แตส่ ่วนใหญ่ผ้ทู ก่ี ระทำจะรู้จัก ผูท้ ่ีถกู กล่ันแกล้ง รปู แบบของการกลั่นแกล้งมกั จะเป็น

10 8. ทักษะการใช้เทคโนโลยีอย่างมจี ริยธรรม (Digital Empathy) มคี วามเห็นอกเหน็ ใจ และสร้างความสมั พนั ธ์ท่ดี กี ับผู้อนื่ บนโลกออนไลน์ แมจ้ ะเปน็ การสื่อสารท่ี ไมไ่ ดเ้ หน็ หนา้ กนั มปี ฏิสมั พนั ธอ์ ันดีต่อคนรอบข้าง ไมว่ ่าพ่อแม่ ครู เพื่อนทัง้ ในโลกออนไลนแ์ ละใน ชวี ิตจริง ไม่ด่วนตดั สนิ ผ้อู น่ื จากข้อมลู ออนไลนแ์ ตเ่ พียงอย่างเดียว และจะเปน็ กระบอกเสียงใหผ้ ูท้ ี่ ตอ้ งการความช่วยเหลือ คดิ ก่อนจะโพสตล์ งสังคมออนไลน์ (Think Before You Post) ใครค่ รวญก่อนทจ่ี ะพสต์รปู หรือข้อความลงในส่ือออนไลน์ ไมโพสต์ขณะกำลังอย่ใู นอารมณ์โกรธ ส่ือสารกับผู้อ่ืนดว้ ยเจตนาดี ไมใ่ ชว้ าจาที่สรา้ งความเกลยี ดชังทางออนไลน์ ไมน่ ำลว้ งข้อมูลส่วนตัวของผู้อน่ื ไม่ กลน่ั แกลง้ ผ้อู น่ื ผา่ นส่ือดิจิทัล โดยอาจต้งั ความถามกับตัวเองกอ่ นโพสตว์ า่

11 ทำไมครตู อ้ งมคี วามฉลาดทางดจิ ิทลั เหตุผลที่ครูต้องมีความฉลาดทางดิจิทัล เพราะวิถีชีวิตของเด็กรุ่นใหม่ที่เติบโตมาพร้อม อุปกรณ์ไอทีต่าง ๆ สื่อออนไลน์เข้ามามีบทบาทในชีวิตมากขึ้น ทั้งการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร การแลกเปลี่ยน ความคิดเห็น การติดตอ่ สื่อสารอยา่ งอสิ ระ อยกู่ บั เครอื ขา่ ยอินเทอรเ์ น็ตและสอื่ ออนไลนต์ ลอดเวลา ใชใ้ นการทำ กิจกรรมต่าง ๆ ได้อย่างสะดวกรวดเร็ว และที่สำคัญ คือ รูปแบบการเรียนรู้ที่เปล่ียนไป มีช่องทาง การเรียนรู้ จากสื่อออนไลน์หลากหลายทางมากขึ้น การเรียนรูไ้ ม่จำเปน็ ต้องเรยี นรู้จากในหอ้ งเรียนเพยี ง อยา่ งเดียว แต่ สามารถเรียนรู้ได้จากสิ่งรอบๆ ตัว สืบค้นข้อมูลได้ทุกที่ทุกเวลา จึงทำให้เกิดทักษะชีวิตใหม่ๆ เกิดขึ้นมากมาย เช่น ทักษะความฉลาดทางดิจิทัลที่ประกอบด้วยทักษะการแสดงตัวตนบนโลกดิจิทัล ทักษะ การใช้เครื่องมือ และสื่อดิจิทัล ทักษะความปลอดภัยทางดิจิทัล ทักษะความมั่นคงปลอดภัยทางดิจิทัล ทักษะ ความฉลาด ทางอารมณ์บนโลกดิจิทัล ทักษะการสื่อสารดิจิทัล ทักษะการรู้ดิจิทัล ทักษะสิทธิทางดิจิทัล เป็นต้น ซึ่งจำเป็น จะตอ้ งมกี ารเรยี นรู้พัฒนา และฝกึ ฝนใหม้ คี วามพรอ้ มกับการรบั มือในการทจ่ี ะใชช้ ีวิต

13 สังคมดจิ ิทัล สังคมดิจิทัลที่เปลี่ยนไป ทั้งการดำรงชีวิตและการเรียนรู้ในรูปแบบที่เปลี่ยนไป เมื่อวิธีการ เรียนรู้เปลี่ยนไปเป็นแบบดิจิทัลและสื่อออนไลน์เข้ามามีบทบาทในการเรียนรู้มากขึ้น ครูก็ต้องมีรูปแบบการ เรียนการสอนที่เท่าทันและเหมาะสมกับผู้เรียน ในยุคดิจิทัลด้วย เพื่อที่จะสอนเด็กรุ่นใหม่ที่กำลังโตขึ้นมาเป็น เยาวชน เป็นกำลังสำคัญของชาติให้มีทกั ษะ ชีวิตดังกล่าว ครูจึงจำเป็นจะต้องพัฒนาตนเองตลอดเวลา เพราะ จะต้องเปน็ ต้นแบบให้ นกั เรยี น ตอ้ งปรบั ตัวเรยี นร้ทู ักษะชีวิตใหม่ ๆ ท่ีเกดิ ขน้ึ ไดเ้ สมอ ต้องสร้างความตระหนัก ในเรื่องของ ภาพลักษณ์ การแสดงออกทางความคดิ และสามารถจดั การผลกระทบทีเ่ กิดขนึ้ จากการแสดงตัวตน บนโลกออนไลน์ทั้งในระยะสั้นและในระยะยาว รู้จักการใช้งาน ควบคุม และการจัดการใช้อุปกรณ์ดิจิทัล และสื่อ ดิจิทัลให้เกิดความพอดีในชีวิตออนไลน์และออฟไลน์เพื่อให้เกิดประโยชน์และเหมาะสมกับการใช้ เทคโนโลยี ให้เกิดประโยชน์จัดการความเสี่ยงในโลกออนไลน์ เช่น การกลั่นแกล้งบนอินเทอร์เน็ต ล่อลวง คุกคามการเขา้ ถึงเนื้อหาที่ผิดกฎหมายหรอื เปน็ อันตรายสามารถตรวจจบั ภัยคกุ คามในโลกไซเบอร์เช่น การแฮก และมัลแวร์ เพื่อทำความเข้าใจ สามารถเลือกแนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุดและเลือกใช้เครื่องมือในการรักษา ความปลอดภัยที่เหมาะสมสำหรับการป้องกันข้อมูลได้เข้าใจความรู้สึกของคนอื่นและสร้างความสัมพันธ์ ที่ดี กับบุคคลอื่น ๆ ในโลกออนไลน์ เข้าใจและรักษาสิทธิส่วนบุคคลของตนอง สิทธิเสรีภาพตามกฎหมาย รวมถึง สิทธิในความเป็นส่วนตัว ทรัพย์ในสินทางปัญญา เสรีภาพในการพูด การแสดงความคิดเห็นและ การป้องกัน ตนเองจากคำพดู ท่ีแสดงถึงความเกลียดชังสิง่ ตา่ งๆเหล่านี้นักศึกษาวชิ าชพี ครตู ้องรแู้ ละเขา้ ใจก่อนถงึ จะสามารถ สอนใหเ้ ด็กปฏิบตั ิตามได้สามารถปรบั ตัวและปอ้ งกันตนเอง ดำรงชีวิตยุคดิจิทัลให้ ปลอดภัย ไม่เกิดอันตรายต่อ ตนเองและบุคคลอื่นที่อยู่ในสังคมออนไลน์ด้วยเช่นกัน และเป็นพลเมืองยุค 4.0 หรือพลเมืองดิจิทัลได้อย่างมี ความสุข ความสามารถด้านการออกแบบกระบวนการและการให้บริการด้วยระบบดิจิทัลเพื่อ การพัฒนา คุณภาพงานภาครัฐ (Digital Process and Service Design) ความสามารถด้านการบริหาร กลยุทธ์และการ จัดการโครงการ (Strategic and Project Management) ความสามารถด้านผู้นำดิจิทัล (Digital Leadership) ความสามารถด้านการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงด้านดิจิทัล(Digital Transformation) ดังน้ัน ครูในยุคดิจิทัลก็จะต้องมีทักษะเหล่านี้เพื่อให้การทำงานเป็นไปอย่างมี 8 (สำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ ความรู(้ องคก์ ารมหาชน),http://www.thai-explore.net/ search_detail/result/7072, 2563)

13 ครูต้องปรับตวั อยา่ งไรเพ่อื ใหเ้ ป็นพลเมอื งยคุ 4.0 ครูจะต้องปรับตัวเองเพื่อให้เป็นพลเมืองยุค 4.0 หรือพลเมืองดิจิทัล โดยจะต้องมีทักษะ เหล่านี้ในการที่จะเป็นพลเมือง ดิจิทัลที่ดีทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง ครูต้องสามารถสร้าง อัตลกั ษณท์ ดี่ ี ของตนเองท้ังในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจริงในแงบ่ วก ท้งั ความคดิ ความรสู้ กึ และการกระทำ โดยมี วิจารณญาณในการรบั ส่งขา่ วสารและแสดงความคิดเห็น เข้าใจและเหน็ ใจผูร้ ว่ มใช้งานในสังคมออนไลน์ และรู้จักรับผิดชอบต่อการกระทำไม่ทำผิดกฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์ ทักษะการคิดวิเคราะห์ มีวิจารณญาณที่ดี ครูต้องสามารถวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลที่ถูกต้องและข้อมูล ที่ผิด ข้อมูลท่ี เป็นประโยชน์และข้อมูลที่อันตราย ข้อมูลติดต่อทางออนไลน์ที่เชื่อถือได้สามารถวิเคราะห์และประเมินข้อมูล จากแหล่งข้อมูลที่หลากหลายไดเ้ ข้าใจรปู แบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในโลกไซเบอร์ได้ ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ ครูต้องสามารถ ป้องกันข้อมูล ด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยและป้องกันการโจรกรรมข้อมูลในการรักษาความปลอดภัย ของตนเองใน โลกออนไลนก์ ารรกั ษาและปกป้องอปุ กรณ์ดจิ ทิ ัลข้อมลู ทจี่ ดั เก็บและขอ้ มูลสว่ นตัวไมใ่ ห้เสียหายหรือ ถกู โจรกรรมจากผู้ไม่หวังดีในโลกไซเบอร์ ทักษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) ครูต้องมี ดุลพินิจในการจัดการข้อมูลส่วนตัว โดยเฉพาะการแชร์ข้อมูลออนไลน์ เพื่อป้องกันความเป็นส่วนตัวทั้งของ ตนเองและผู้อ่นื เปน็ สิ่งสำคัญท่ีต้องประกอบอยู่ในพลเมืองดิจทิ ัล และตอ้ งมคี วามเท่าเทียมกันทางดิจิทัลเคารพ ในสิทธิของทุกคน รวมถึงต้องมีวจิ ารณญาณในการรกั ษา ความปลอดภัยของข้อมูลตนเองในสังคมดิจิทัลต้องรู้ ว่าข้อมูลใดควรเผยแพรข่ ้อมูลใดไม่ควรเผยแพร่และ ต้องจัดการความเสี่ยงของขอ้ มูลของตนในสื่อสังคมดิจทิ ัล ไดด้ ว้ ย ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ ครูต้องบริหารเวลาที่ใช้อุปกรณ์ดิจิทัล รวมถึง ควบคุม เพื่อให้เกิดสมดุลระหว่างโลกออนไลน์และโลกภายนอก ตระหนักถึงอันตรายจากการใช้เวลาหน้า จอนาน เกินไป การทำงานหลายอยา่ งในเวลาเดียวกนั และผลเสยี ของการเสพติดสื่อดิจิทัล ทกั ษะในการบริหารจัดการ ข้อมูลที่ผู้ใช้งานที่มีการทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ครูต้องเข้าใจธรรมชาติของการใ ช้ชีวิตในโลกดิจิทัลว่าจะท้ิง ร่องรอยของข้อมลู ทง้ิ ไว้เสมอรวมถึงต้องเขา้ ใจผลลพั ธ์ ทอ่ี าจเกดิ ขึ้นเพือ่ การรักษาข้อมูลอยา่ งมีความรบั ผดิ ชอบ ทักษะในการรับมือกับการกลั่นแกล้งบนโลกไซเบอร์ ครูต้องรู้จักเรื่องของ การกลั่นแกล้ง บนโลกไซเบอร์ว่าคืออะไร ทำไมต้องให้ความสำคัญกับสิ่งเหล่านี้เพราะการกลั่นแกล้งกัน บนโลกไซเบอร์จะ ส่งผลเสียตามมาดังนั้น ควรป้องกันโดยมีมารยาทในการส่ือสารกับคนอื่น คิดก่อนโพสต์ คิดถึงผลดีผลเสียที่จะ ตามมา ภาษาที่ใช้ตอ้ งไม่ทำให้เกดิ ความเข้าใจผิด ไม่ควรโพสต์ข้อมลู ส่วนตวั ที่ควรเป็นเร่ืองส่วนตัวและลดเวลา ในการใช้โซเชยี ลเพ่อื เพม่ิ การสอ่ื สารในชีวิตจรงิ

15 ทกั ษะการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจรยิ ธรรม ครูตอ้ งรู้จักเห็นอกเห็นใจ และสรา้ ง ความสัมพันธ์ที่ ดีกับผู้อื่นบนโลกออนไลน์แม้จะเป็นการสื่อสารทีไ่ ม่ได้เห็นหน้ากัน ต้องมีปฏิสัมพันธ์อันดี ต่อคนรอบข้างทั้งใน โลกออนไลนแ์ ละในชวี ติ จริงคิดก่อนจะโพสต์ลงสงั คมออนไลนก์ ่อนทจี่ ะโพสต์รูปหรือ ขอ้ ความลงในสื่อออนไลน์ ไม่ควรโพสต์ขณะกำลังอยู่ในอารมณ์โกรธสื่อสารกับผู้อื่นด้วยเจตนาดีไม่ใช้วาจาที่สร้างความเกลียดชังทาง ออนไลน์ไม่นำลว้ งข้อมลู ส่วนตัวของผอู้ ื่น ไมก่ ล่นั แกล้งผอู้ ื่นผ่านสือ่ ดจิ ิทลั ทักษะเหล่านี้ครูจำเป็นอย่างมากที่จะต้องควรมีเพราะจะช่วยให้ตนเองเป็นพลเมืองยุค4.0 หรอื พลเมืองดจิ ิทัลท่ดี ีและใช้ชวี ิตบนโลกดิจิทัลได้อย่างมีความสุข นอกจากน้ีในฐานะท่ีครูเป็นผู้นำความรู้ไปใช้ กับเด็กในโรงเรียน เพื่อใช้ใน การแก้ปัญหากับผู้เรียน ถึงแม้ว่าการกลั่นแกล้งบนโลกไซเบอร์จะไม่ได้เกิดขึ้นใน โรงเรียนโดยตรง แต่ผลกระทบทเี่ กดิ กบั เดก็ ทถี่ กู กลนั่ แกล้งอาจส่งผลต่อพฤติกรรมในโรงเรียนได้

15 บทสรุป เทคโนโลยที ี่เกิดข้ึนทำใหท้ ุกอยา่ งเปลีย่ นแปลงและพฒั นาไปอยา่ งรวดเรว็ ทำใหค้ นในยคุ ดจิ ิทัล สะดวกสบายในการติดต่อสอื่ สารมากขึน้ จงึ ทำใหเ้ กิดทกั ษะชีวิตใหม่ ๆ ขน้ึ มากมายดังท่ีกลา่ วมา ข้างตน้ เช่น ความฉลาดด้านดิจิทัลทั้ง 8 ดา้ น ไดแ้ ก่ ดา้ นท่ี 1 ทักษะในการรักษาอัตลกั ษณ์ทดี่ ีของตนเอง ดา้ นที่ 2 ทกั ษะการคิดวิเคราะหม์ วี จิ ารณญาณที่ดี ด้านที่ 3 ทกั ษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ ด้านท่ี 4 ทกั ษะในการรักษาขอ้ มลู ส่วนตวั ดา้ นที่ 5 ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ ด้านที่ 6 ทักษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลทผ่ี ู้ใช้งาน ด้านท่ี 7 ทักษะในการรบั มอื กับการกลั่นแกล้งบนโลกไซเบอร์ ด้านท่ี 8 ทักษะการใช้เทคโนโลยีอยา่ งมจี ริยธรรม ซ่งึ เปน็ ทักษะ ทีค่ รูในยุคดิจิทลั จำเป็นจะต้องมีนอกจากนที้ ักษะดงั กล่าวจะเป็นทักษะทเี่ ช่ือมโยงไปสู่ การเป็น พลเมือง 4.0 หรือพลเมืองดิจิทัล ซึ่งการเป็นพลเมืองดิจิทัล คือ ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดี ของตนเอง ทักษะการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณที่ดีทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลก ไซเบอร์ และใช้ ชีวิตสังคมดิจิทัลและนำไปใช้ทำงานในการเป็นครูผู้สอนได้อย่างมีประสิทธิภาพน่ันเอง และสามารถสอนให้เด็ก ปฏบิ ตั ติ ามได้สามารถปรบั ตัวและป้องกันตนเอง ดำรงชีวิตยุคดิจิทัลให้ ปลอดภัย ไม่เกดิ อันตรายต่อตนเองและ บคุ คลอืน่ ท่ีอยู่ในสังคมออนไลนด์ ว้ ยเช่นกัน และเปน็ พลเมอื งยคุ 4.0 หรอื พลเมืองดจิ ิทลั ได้อย่างมีความสุข

16 แหล่งที่มา สรานนท์ อินทนนท. (2563). ความฉลาดทางดิจทิ ัล(DQ Digital Intelligence). บรษิ ัทวอล์คออน คลาวด์จำกดั สถาบันสอ่ื เด็กและเยาวชน. (2561). การจดั ทำ Fact Sheet‘ความฉลาดทางดิจิทัล’ (Digital Intelligence : DQ) และการศึกษาการรังแกกนั บนโลกไซเบอร์ของวัยร่นุ . กรุงเทพมหานคร : สถาบนั ส่ือเด็กและ เยาวชน Yuhyun Park. (2016). 8 digital skills we must teach our children. Retrieved March 8, 2017, https://www.weforum.org/agenda/2016/06/8-digital-skills-we-must-teach our-children Yuhyun Park. (2016). 8 digital life skills all children need - and a plan for teaching them. Retrieved Janury 22, 2019 from https://www.weforum.org/agenda/2016/09/8-

17 เสนออาจารย์ผู้สอน อาจารยด์ ร. สธุ ดิ า ปรชี านนท์ อาจารย์ดร. สุจติ ตรา จนั ทร์ลอย รายวชิ า GD58201 การพฒั นาความเป็นครู หลักสูตรประกาศนียบตั รบณั ฑิตวิชาชพี ครู มหาวิทยาลัยราชภัฏหมูบ่ า้ นจอมบึง ประวัตผิ ู้จัดทำ ช่อื – นามสกลุ : นางสาววิลาสณิ ี บรุ าคร รหัสนกั ศึกษา : 647190615 หมู่ 6 วุฒิการศกึ ษา : สำเรจ็ การศึกษาปรญิ ญาตรี สาขารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนษุ ยศาสตร์และสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั นครปฐม กำลงั ศกึ ษา : หลกั สตู รประกาศนียบัตรบณั ฑติ วิชาชีพครู มหาวิทยาลัยราชภัฏหมบู่ า้ นจอมบึง

17