โครงการ E-book

จากการสันนิษฐานมง้ อพยพมาจากที่ราสูงธิเบต ไซบีเรีย และมองโกเลีย เขา้ สู่ประเทศจีน และต้งั หลกั แหล่งอยแู่ ถบลุ่มแม่น้าเหลือง เม่ือราว 3,000 ปี มาแลว้ ซ่ึงชาวเขาเผ่าม้งจะต้งั ถิ่นฐานอยู่ในมณฑลไกวเจา ฮุนหนา กวางสี และมณฑลยูนาน ม้งอาศัยอยู่ใน ประเทศจีนมาหลายศตรรษ จนกระท่ัง ประมาณ คริ สตศตวรรษท่ี 17 ราชวงค์แมนจู มีอานาจใน ประเทศจีน กษัตริย์จีนในราชวงค์เหม็งได้เปล่ียน นโยบายเป็ นการปราบปราม เพราะเห็นว่าม้งท่ีเป็ น ผชู้ ายส่วนใหญ่แลว้ รูปร่างหนา้ ตาคลา้ ยกบั คนรัสเซีย

ใ น อ ดี ต น้ ั น ม้ง อ า ศัย อ ยู่ ต า ม ภู เ ข า อ ยู่ ต า ม ธรรมชาติ มง้ ตอ้ งตรากตราทางานหนกั อยแู่ ต่ในไร่ เท่าน้ันทาให้ม้งไม่มีเวลาที่จะดูแลตัวเองและ ครอบครัวดงั น้ันชีวิตความเป็ นอยู่ของม้งจึงเป็ น แบบเรียบง่าย เพราะคลุกคลีกบั ธรรมชาติเป็ นส่วน ใหญ่เท่าน้นั ชีวิตประจาวนั ของมง้ คือ จะทาไร่ ทา สวน และหารายไดเ้ ล็กนอ้ ยเพ่ือจุนเจือครอบครัว ส่วนเร่ืองอาหารกจ็ ะเป็นเรื่องเรียบง่าย

มง้ ไม่ใช่นกั ดื่มนกั กิน อาหารมีลกั ษณะ เรียบง่าย ซ่ึงไดแ้ ก่ ขา้ ว เน้ือสัตว์ และผกั ต่าง ๆ เน้ือสัตวน์ อกจาก เน้ือหมู เน้ือววั ไก่ป่ าแลว้ มง้ กินไดท้ ้งั เน้ือลิง และค่าง (ยกเวน้ สุนขั และ แมว) มง้ นิยมทานผกั กบั น้ามนั หมูในเทศกาล ปี ใหม่ มง้ นิยมฆ่าหมูเพ่ือเล้ียงผี เน้ือหมูจะถูก ตดั เป็ นชิ้นยาวคลุกกบั เกลือ แขวนไวก้ บั ไม้ ระแนงหลงั คาบา้ น เกบ็ ไวก้ ินเป็นเวลานาน ๆ

ซ่ึงเป็ นงานร่ืนเริงของชาวม้งของทุกๆ ปี จะจัดข้ึน หลงั จากไดเ้ ก็บเก่ียวผลผลิตในรอบปี เรียบร้อยและเป็ นการ ฉลองถึความสาเร็จในการเพาะปลูกของแต่ละปี ซ่ึงจะตอ้ งทา พิธีบูชาถึงผีฟ้ า - ผีป่ า – ผีบา้ น ที่ใหค้ วามคุม้ ครอง และดูแล ความสุขสาราญตลอดท้งั ปี รวมถึงผลผลิตท่ีไดใ้ นรอบปี ดว้ ย ซ่ึงแตล่ ะหมู่บา้ นจะทาการฉลองกนั อยา่ งพร้อมเพรียงกนั หรือ ตามวนั และเวลาท่ีสะดวกของแต่ละหมู่บา้ น ซ่ึงโดยมากจะอยู่ ในช่วงเดือนธันวาคมของทุกปี ประเพณีฉลองปี ใหม่ม้งน้ี ชาวม้งเรี ยกกันว่า “น่อเป๊ โจ่วฮ์” แปลตรงตัวได้ว่า “กิน สามสิบ”

การเล่นลูกข่าง หรือที่เรียกกันว่า “เดาตอ้ ลุ๊” เป็นการละเล่นอีกอยา่ งหน่ึงท่ีนิยมเล่นกนั ในวนั ข้ึนปี ใหม่ของมง้ เป็ นการละเล่นสาหรับผูช้ ายโดยเฉพาะ การเล่นลูกข่างในโอกาสเช่นน้ีจะแยกเล่นเป็ นวง ผูใ้ หญ่และวงเด็กจุดประสงค์การเล่น เพื่อความ สนุกสนานสร้างความสมั พนั ธ์กบั เพ่ือนบา้ นดว้ ยกนั

การแสดงการนั่งรถแข่งของม้ง การแข่งขัน รถสามลอ้ จะมีเฉพาะในเทศกาลปี ใหม่เท่าน้ัน จะเป็ น การเล่นของเด็ก และผูใ้ หญ่ ซ่ึงสมัยก่อนม้งไม่มีรถ หรือยวดยานพาหนะใชใ้ นการเดินทาง และไม่มีของ เล่นให้กับเด็กๆได้เล่นกันเนื่องจากอยู่ห่างไกลจาก ความเจริญมาก ดงั น้ันไม่สามารถท่ีจะหาซ้ือของเล่น ให้กบั เด็ก ๆ เล่นได้ ดงั น้นั ผูใ้ หญ่จึงไดค้ ิดคน้ สร้างรถ สามลม้ ข้ึนใหก้ บั เดก็ ๆ ไดเ้ ลน่ กนั

เป็ นประเพณีที่สืบทอดกันมาต้งั แต่สมัยรุ่นทวด-รุ่นป่ ู ซ่ึงมง้ จะมีความเช่ือวา่ จะตอ้ งเล้ียง ผีป่ ู-ผียา่ เพราะช่วงเวลาใน หน่ึงรอบปี หรื อในหน่ึงปี ท่ีผ่านมาน้ันผีป่ ู-ผีย่า ได้ดูแล ครอบครัวของแต่ละครอบครัวเป็นอยา่ งดี ดงั น้นั จึงมีการปลกู ขา้ วใหม่เพื่อจะเซ่นบูชา คุณผีปู-ผีย่ากบั เจา้ ท่ีทุกตน ซ่ึงการ กินขา้ วใหม่จะทากนั ในเดือน ตุลาคมของทุกปี ขา้ วใหม่คือ ขา้ วที่ปลูกข้ึนมาเพื่อที่จะเซ่นถวายให้กบั ผีป่ ู-ผียา่ แลว้ สุกใน ระหว่างเดือนกนั ยายนถึงตน้ เดือนตุลาคม แลว้ จะตอ้ งเก็บ เก่ียวโดยเคียวเก่ียวขา้ ว ที่มีขนาดเลก็ เพราะเค่ียวท่ีใชเ้ กี่ยวน้นั สามารถท่ีจะเกี่ยวตน้ ขา้ วไดเ้ พยี ง 3-4 ตน้ เท่าน้นั

ในอดีตมง้ จะหาภรรยาให้กับ บุตรชายของตน เม่ือมีอายปุ ระมาณ 14-16 ปี หากรู้ว่าบุตรชายไปชอบ หญิงสาวลกู ของใคร ถึงกบั ตอ้ งการ ไวเ้ ป็ นภรรยา บิดาจะไหวผ้ ีดว้ ยธูป 7 ดอก และต้มไก่ เซ่ นผี โ ดย อ ธิ ษ ฐ า น ว่า ห า ก บุ ต ร ข อ ง ต น แต่งงานกับ หญิงสาวแล้ว จะอยู่ เย็นเป็ นสุ ขร่ ารวยมีเงินมีทอง หรือไม่ ขอให้ผีตอบโดยดูลกั ษณะ ดี หรื อไม่ดีท่ีลิ้นไก่ และกระดูก ขาไก่ที่ตนเซ่นไหวห้ ากมีลกั ษณะ ไม่เป็ นมงคล บิดาจะบอกให้บุตร เลิกติดต่อกบั หญิงสาวคนน้ันและ ฆ่าไก่อีกเพ่ือเซ่นผี เพื่อทราบคา ทานายของผเี กี่ยวกบั หญิงคนน้นั

การแต่งกายของมง้ น้นั ถือเป็นเอกลษั ณ์ อย่างหน่ึงที่บงบอกถึงความเป็ นชนเผ่าม้ง เพราะชนเผ่ามง้ น้ันจะมีความพิถีพิถนั ใน เรื่องของเคร่ืองแต่งกายมาก ย่ิงตอนเขา้ สู่ วัยรุ่น ชุดน้ันก็จะเริ่ มหลากสีสันซ่ึงเป็ น วิธีการหน่ึง ท่ีจะบงบอกถึงฐานะความมงั่ มี ของครอบครัวเนื่ องในความปราณี ต ละเอียดอ่อน ความยากลาบากในการปัก ลายผา้ ต่างและรวมถึงความสวยงานของ ชุดมง้ จึงทาใหใ้ นปัจจุบนั น้ีชุดมง้ มีราคาสูง มากจึงเป็นอีกเหตุผลหน่ึงท่ีชาวมง้ หนั มาใส่ ชุดพ้ืนเมือง ผหู้ ญิงวยั เด็ก,วยั สาวและวยั แก่ จะแต่งตวั เหมือนๆกนั คือใส่กางเกงม้งใส่ เสือของ ผหู้ ญิงแลว้ จะมีผา้ ผืน หน่ึงทาหนา้ ที่เหมือน เขม็ ขดั แต่ จะใหญ่ และ ยาวซ่ึง มง้ เรียกว่า แซ (sav) (ใชส้ าหรับผูห้ ญิง เท่าน้นั )

หญิง สวมกระโปรงผา้ ป่ านดิบยาวลงมาถึงหวั เข่า มีผา้ พนั หนา้ แขง้ ต้งั แต่ขอ้ เทถ้ ึงหัวเข่า แต่ปัจจุบนั น้ีหัน มาใส่กางเกงสีดากวา้ ง ๆ แบบจีน คาดเอวดว้ ยผา้ สีแดง ปล่อยชายผ้าสี่ เหลี่ยมทิ้ง ยาวลงมาด้านหน้าและ ดา้ นหลงั คอปกเส้ือกวา้ งแบบทหารเรือ โพกหวั ดว้ ยผา้ สีคราม หรือสีดา ชาย นุ่งกางเกงดากวา้ งๆ เป้ าหย่อนลงมาไม่มากนัก สวมเส้ือป้ ายอกมีผา้ คาดเอว

หญิง ยงั สวมกระโปรงสีฟ้ าแก่ ประดับลาย ภาพวาดดว้ ยข้ีผ้ึงและมีปักลวดลายใน ส่วนล่างของ กระโปรง มีผา้ คาดเอวสีแดง ผา้ หอ้ ยลงมาสีดา เส้ือเป็น สีต่าง ๆ คอปกเส้ือเล็ก กว่ามง้ ขาว 4 นิ้ว ขอบปกเป็ น รูปโคง้ ไม่มีผา้ โพกหัว แต่มีผา้ ถกั บาง ๆ แถบเป็ นลาย ดอกไม้สีแดง พันรอบมวยผม ชาย ใส่กางเกงดา เหมือนมง้ ขาว แต่เป้ ากางเกงหย่อนลงมาจนเกือบถึง พ้ืน ดินแบบ อาหรับ ปลายขารัดท่ีขอ้ เทา้ สวมหมวก ทาดว้ ยผา้ แพรตว่ น ไม่มีขอบ