สมุดบันทึกกิจกรรมการเรียนรู้

45 กจิ กรรมทายเรือ่ งที่ 5 การอนุรกั ษม รดกไทย กิจกรรมท่ี 1 จงบอกความภาคภมู ใิ จในมรดกไทยพรอ มยกตัวอยาง อยา งนอ ย 3 ตวั อยาง แนวคาํ ตอบ ตวั อยา งท่ี 1 วดั ไชยวัฒนารามหรือวัดชัยวัฒนาราม เปนวัดเกาแกสมัยอยุธยา ตอนปลายในจังหวดั พระนครศรอี ยุธยา เปน วัดสรางขนึ้ ในสมยั พระเจาปราสาททอง พ.ศ. 2173 โดยเดิมบริเวณท่ีต้ังของวัดแหงนี้เคยเปนท่ีอยูของพระราชมารดาที่ไดส้ินพระชนมไปกอน ที่พระเจาปราสาททองไดเ สวยราชสมบัติเปนกษัตริย เม่ือพระองคไดเสวยราชสมบัติ พระองค จึงไดสรางวัดไชยวัฒนารามข้ึนเพ่ืออุทิศผลบุญนี้ใหกับพระราชมารดาของพระองค และ อีกประการหนง่ึ วดั นอ้ี าจถกู สรางขึน้ เพอื่ เปนอนุสรณแหง ชัยชนะเหนือเขมร จึงควรอนรุ ักษไ วใ ห ลูกหลานไดศ ึกษาประวตั ศิ าสตรต อ ไป ตัวอยางท่ี 2 พระบรมมหาราชวัง เปน ทป่ี ระดิษฐานพระพุทธมหารตั นปฏมิ ากร หรือพระแกว มรกต ภายในวัดพระแกวนี้มีส่ิงสําคัญและสวยงามอยูมากมาย เชน พระอุโบสถ หรือโบสถ สรา งในสมัยรัชกาลที่ 1 ตัวอาคารเปนสถาปตยกรรมแบบไทย มีระเบียงเดินไดรอบ พระอุโบสถ ผนังอุโบสถสวยงามมากเปนลายพุมขาวบิณฑปูนปนปดทองประดับกระจก ซมุ ประตหู นาตา ง เปนทรงมณฑปปดทองประดับกระจก บานประตูหนา ตางทั้งหมดประดับมุก โดยฝมือชางในสมัยรัชกาลที่ 1 ภายในพระอุโบสถน้ีเปนท่ีประดิษฐานพระพุทธรูปที่สําคัญ คบู า นคเู มอื ง เปนทีเ่ คารพนับถือของชาวไทย คือ พระพุทธมหามณรี ตั นปฏิมากร หรือท่ีคนไทย เรียกกันจนติดปากวา พระแกวมรกต เปนพระพทุ ธรูปปางสมาธิ ซึ่งแกะสลกั มาจากหยกสีเขียวเขม ที่มีคา และหายากมาก ตัวอยา งที่ 3 วัดอรุณราชวราราม หรือวดั แจง เดมิ ช่อื วัดมะกอก เปนวัดโบราณ ทม่ี ีมาตง้ั แตครงั้ กรุงศรอี ยธุ ยา มีความงดงามทางสถาปต ยกรรมอนั ประเมินคา ไมไ ด แถมยังต้ังเดน เปนสงา รมิ แมน้าํ เจาพระยา กลายเปน สญั ลักษณค วามสวยงามประจกั ษตอสายตาชาวโลก และ เปน วัดสําคญั คูบานคูเมืองมาชานาน บริเวณโดยรอบพระปรางคใหญวัดอรุณฯ ประกอบดวย พระปรางคเลก็ 4 องค รอบ 4 ทศิ ภายในมรี ปู พระอินทรทรงชา งเอราวณั กาํ แพงแกว กั้น มีฐาน ทกั ษิณ 3 ชั้น มรี ปู ปนมารและกระบแี่ บกฐานสลับกัน นอกจากน้ันมีซุม 4 ซุม มีพระนารายณ- อวตาร เหนือข้นึ ไปเปนยอดปรางค มีเทพพนมนรสงิ หเพอ่ื ปราบยกั ษ

46 หนว ยการเรียนรูท่ี 3 บทเรยี นจากเหตกุ ารณทางประวตั ศิ าสตรในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยาและกรงุ ธนบรุ ี กิจกรรมทายเรอ่ื งที่ 1 สงครามชา งเผอื ก กจิ กรรมท่ี 1 บอกแนวทางการนาํ บทเรยี นจากเหตกุ ารณส งครามชา งเผือกทีน่ าํ มาปรบั ใช ในการดาํ เนนิ ชีวิต แนวคาํ ตอบ หากมองตามสภาพเหตุการณสงครามครั้งนี้ พมาเปนผูมาหย่ังเชิงลองกําลัง กรงุ ศรอี ยธุ ยากอ น จงึ ใชขออา งเร่ืองชา งเผอื ก แตเมือ่ นาํ กําลังมาลอมกรุงศรอี ยุธยาแลว กค็ งจะรวู า ยากทจ่ี ะตีกรุงศรีอยุธยาไดงาย ๆ และหากแมจะพิชิตไดก็จะเกิดความเสียหายอยางมหาศาล ดังนนั้ หากจะตกี รุงศรอี ยุธยาใหไดตอ งกลับไปเตรยี มทัพมาใหด ีกวา ทเี่ ปนอยู ส่งิ ท่ีทําไดคือไมหักหนา กรุงศรีอยุธยาจนเกินไป จึงยกเอาแคเงื่อนไขในระดับที่กรุงศรีอยุธยายังรับได เพ่ือท่ีจะสราง ภาพลกั ษณเกียรติยศศักดศ์ิ รีใหท งั้ สองฝา ย ทางดา นกรงุ หงสาวดกี ็ไดรับผลประโยชนท่ีตองการ หรอื แมก ระท่งั กรุงศรอี ยุธยาเองจะสามารถรักษาตวั เองเอาไวไ ดแมจ ะตองเสียอะไรไปบาง แตก็ ไมไดต กเปนประเทศราชและไมถ งึ ขั้นแพส งคราม กจิ กรรมทายเรือ่ งท่ี 2 การเสยี กรุงศรีอยุธยา ครง้ั ที่ 1 กิจกรรมที่ 2.1 เลาเหตุการณก ารเสียกรุงศรีอยุธยา คร้ังที่ 1 แนวคาํ ตอบ หลงั จากเสร็จสิ้นสงครามชางเผือกสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิไดปรับปรุงบานเมือง เพ่ือเตรียมรับศึก รวมทั้งสรางสัมพันธไมตรีกับพระเจาไชยเชษฐาธิราช แหงอาณาจักรลานชาง ซ่ึงเปนเหตุใหพระมหินทร พระราชโอรสของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เกิดความขัดแยงกับ พระมหาธรรมราชา เจา ผูครองเมืองพษิ ณโุ ลก พระมหนิ ทร จึงไดใหพระเจาไชยเชษฐาธิราชสง กองทพั มาชว ยตีเมอื งพิษณุโลก แตพระมหาธรรมราชาสามารถปอ งกนั เมืองไวไ ด พระเจา บเุ รงนอง ทรงทราบเหตุการณทเี่ กิดขึน้ ทรงสถาปนาพระมหาธรรมราชา เปนเจาประเทศราชของกรุงหงสาวดี ปกครองเมืองพิษณุโลกและหัวเมืองฝายเหนือโดยไมข้ึนตอกรุงศรีอยุธยา จากการขัดแยงระหวาง พระมหาธรรมราชากับพระมหนิ ทร ทาํ ใหกรุงศรีอยุธยาออ นแอลง ในป พ.ศ. 2111 พระเจาบุเรงนองยกทัพใหญม าหมายตีกรุงศรีอยุธยาใหแตกพาย กองทัพพมาลอ มกรุงศรอี ยธุ ยาอยูหลายเดอื น แตกย็ งั ไมสามารถเขายดึ ไดเพราะทหารกรุงศรีอยุธยา ไดต อสอู ยา งเขม แขง็ เพอ่ื รอใหถ งึ ฤดนู ้าํ หลากซ่ึงจะทําใหกองทพั พมา ตั้งคายอยูไมได ระหวางท่ี ศึกมาประชิดกรุงนน้ั สมเด็จพระมหาจกั รพรรดิประชวรและเสด็จสวรรคตในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2111 พระมหินทร เสด็จข้ึนครองราชยเปนกษัตรยิ  พระนามวา สมเด็จพระมหินทราธริ าช

47 และทรงตอสูปองกันกรุงศรีอยุธยาตอไป หลังจากนั้นทางพมาไดใชกลอุบายใหพระยาจักรี มาเปน ไสศกึ กรุงศรอี ยธุ ยาจงึ เสยี แกพมา ในป พ.ศ. 2112 จากเหตุการณใ นครง้ั น้ี ทําใหสมเด็จพระมหินทราธริ าชถกู จบั ไปเปนเชลยที่หงสาวดี รวมทั้งขาราชบรพิ ารอกี จํานวนหน่ึง ทําใหก รงุ ศรีอยุธยากลายเปนประเทศราชของกรุงหงสาวดี นบั แตน้ันมา ซึง่ นบั เปน การสูญเสียอสิ รภาพของคนไทยเปน คร้งั แรก กิจกรรมที่ 2.2 บอกแนวทางการนําบทเรียนจากเหตกุ ารณก ารเสียกรุงศรีอยุธยาคร้งั ที่ 1 ทน่ี าํ มาปรับใชในการดาํ เนินชวี ติ แนวคําตอบ การเสียกรงุ ครัง้ ที่ 1 โดยสาเหตุใหญมาจากความรูสึกแตกแยกแบงเขาแบงเรา ของบรรดาขุนนางผูมีอํานาจของหัวเมืองใหญท่ีตางแกงแยงชิงดี กอบโกยอํานาจสูตนเอง รวมทั้งการขาดความเปนนํ้าหน่ึงใจเดียวกันของพลเมือง จึงทําใหไมอาจตานทานกองกําลัง แสนยานภุ าพของขา ศึกศตั รไู ด กจิ กรรมทา ยเรอ่ื งท่ี 3 สงครามยุทธหตั ถขี องสมเด็จพระนเรศวรมหาราช กิจกรรมท่ี 1 เลาเหตุการณท เี่ กิดขึ้นจากภาพน้ี แนวคําตอบ ในป พ.ศ. 2135 พระเจา นนั ทบเุ รง โปรดใหพระมหาอุปราชา นํากองทัพทหาร 240,000 คน มาตีกรุงศรีอยุธยาหมายจะชนะศึกในคร้ังน้ี สมเด็จพระนเรศวร ทรงทราบวา พมา จะยกทพั ใหญม าตี จึงทรงเตรยี มไพรพลมีกําลัง 100,000 คน เดนิ ทางออกจากบานปาโมก ไปสพุ รรณบรุ ี ขามนาํ้ ตรงทา ทา วอทู อง และตัง้ คายหลวงบรเิ วณหนองสาหราย เชาของวันจันทร แรม ๒ คํ่า เดือนยี่ ปมะโรง พ.ศ. 2135 สมเด็จพระนเรศวร และสมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงเคร่ืองพชิ ยั ยุทธ สมเดจ็ พระนเรศวรทรงชา ง นามวา เจา พระยา- ไชยานภุ าพ สว นพระสมเด็จพระเอกาทศรถ ทรงชางนามวา เจาพระยาปราบไตรจักร ชางทรง ของท้งั สองพระองคน้ันเปนชางชนะงา คือ ชางมีงาที่ไดรับการฝกใหรูจักการตอสูมาแลวหรือ เคยผานสงครามชนชางชนะชางเชือกอื่นมาแลว ซึ่งเปนชางท่ีกําลังตกมัน ในระหวางการรบ จึงว่ิงไลตามพมาหลงเขาไปในแดนพมา มีเพียงทหารรักษาพระองคและจาตุรงคบาทเทานั้น ที่ติดตามไปทนั สมเด็จพระนเรศวรทอดพระเนตรเห็นพระมหาอุปราชาทรงพระคชสารอยูใน รมไมกับเหลา ทา วพระยา จึงทราบไดว า ชางทรงของสองพระองคหลงถลําเขามาถงึ กลางกองทพั และตกอยูในวงลอมขา ศกึ แลว แตด ว ยพระปฏิภาณไหวพรบิ ของสมเดจ็ พระนเรศวร ทรงเห็นวา เปนการเสียเปรียบขาศึกจึงไสชางเขาไปใกล แลวตรัสถามดวยคุนเคยมากอนแตวัยเยาววา

48 “พระเจาพี่เราจะยืนอยูใยในรมไมเ ลา เชิญออกมาทาํ ยทุ ธหัตถดี วยกนั ใหเปนเกยี รติยศไวใน แผน ดินเถดิ ภายหนา ไปไมมีพระเจา แผน ดินท่จี ะไดย ุทธหตั ถีแลว ” พระมหาอุปราชา ไดยินดังน้ัน จงึ ไสชางนามวา พลายพัทธกอ เขา ชนเจาพระยาไชยานุภาพเสียหลกั พระมหาอุปราชาทรงฟน สมเด็จพระนเรศวรดวยพระแสงของาว แตสมเด็จพระนเรศวรทรงเบี่ยงหลบทัน จึงฟนถูก พระมาลาหนังขาด จากนนั้ เจาพระยาไชยานุภาพชนพลายพทั ธกอเสยี หลัก สมเดจ็ พระนเรศวร ทรงฟน ดว ยพระแสงของาวถูกพระมหาอุปราชาเขา ที่อังสะขวา สิ้นพระชนมอยูบนคอชาง สวน สมเด็จพระเอกาทศรถทรงฟนเจาเมืองจาปะโรเสียชีวิตเชนกัน ทหารพมาเห็นวาแพแนแลว จึงใชปนระดมยิงใสสมเด็จพระนเรศวรไดรับบาดเจ็บ ทันใดน้ัน ทัพหลวงไทยตามมาชวยทัน จงึ รับทั้งสองพระองคกลบั พระนคร พมา จึงยกทพั กลบั กรุงหงสาวดีไป นับแตน นั้ มาก็ไมม ีกองทพั ใด กลา ยกทพั มากลํ้ากรายกรุงศรีอยธุ ยาเปนระยะเวลาอีกยาวนาน ในมหายาชะเวงหรือพงศาวดารของพมา ระบวุ า การยุทธหัตถีครั้งน้ี ชางทรงของ สมเดจ็ พระนเรศวรบกุ เขาไปในวงลอมของฝา ยพมา ฝา ยพมาก็มีการยืนชางเรียงเปนหนากระดาน มที ้งั ชา งของพระมหาอปุ ราชา ชางของเจาเมืองชามะโรง ทหารฝายสมเด็จพระนเรศวรก็ระดม ยิงปนใสฝายพมา เจาเมืองชามะโรงสั่งเปดผาหนาราหูชางของตน เพ่ือไสชางเขากระทํายุทธหัตถี กบั สมเดจ็ พระนเรศวร เพ่อื ปองกันพระมหาอุปราชา แตปรากฏวา ชางของเจาเมืองชามะโรง เกดิ วงิ่ เขาใสชา งของพระมหาอปุ ราชาเกดิ ชลุ มุนวนุ วาย กระสนุ ปนลูกหนง่ึ ของทหารฝายสมเดจ็ พระนเรศวรกย็ งิ ถูกพระมหาอุปราชาสน้ิ พระชนม กจิ กรรมทา ยเรื่องที่ 4 การเสยี กรงุ ศรีอยุธยา ครง้ั ที่ 2 กิจกรรมท่ี 4.1 เลาเหตุการณการเสยี กรุงศรอี ยุธยาครั้งท่ี 2 แนวคาํ ตอบ หลังจากไดวา งเวนจากการศึกสงครามภายนอกมาเปน เวลานาน ทําใหก รุงศรีอยุธยา ไมไดเตรียมพรอมสําหรับการปองกันพระนคร ในป พ.ศ. 2295 พระเจาอลองพญาข้ึนครองราชย เปน กษัตริยพ มา และมพี ระราชประสงคจะขยายอาณาเขต ทรงยกกองทพั มาตี ไมสําเรจ็ จงึ ถอย ทัพกลับไป และสิ้นพระชนมในระหวางทางในป พ.ศ. 2303 พระเจา มังระ ซ่ึงเปน พระราชโอรส ของพระเจาอลองพญาขึ้นครองราชย พระองคทรงสั่งเดินทัพเขามา 2 ทาง โดยทัพแรกมอบให เนเมียวสีหบดี เปน แมท ัพยกทัพมาตีหัวเมอื งฝายเหนือของกรุงศรีอยุธยา แลวใหยอนกลับมาตี กรุงศรีอยุธยาสว นทพั ที่ 2 มอบใหมังมหานรธา เปนแมทัพยกทัพมาตเี มอื งทวายและกาญจนบุรี แลว ใหม าสมทบกบั เนเมยี วสีหบดี เพอ่ื ลอ มกรงุ ศรอี ยธุ ยาพรอมกนั กองทพั พมา ลอ มกรุงอยนู าน 1 ป 2 เดอื น ทาํ ใหร าษฎรในเมืองอดอยากและหมดกาํ ลงั ใจตอสู ในท่ีสุดฝายพมาท่ีต้ังทัพลอมกรุงศรีอยุธยาอยูนั้นก็สามารถตีกรุงศรีอยุธยาได สําเร็จเปน ครง้ั ท่ี 2 ในป พ.ศ. 2310

49 จากเหตกุ ารณในครัง้ นี้ ทําใหบานเมืองสูญเสยี ครั้งย่งิ ใหญ เพราะพมาไดทําลาย บา นเรือนและวัดตาง ๆ ดวยการจุดไฟเผา รวมท้ังกวาดตอนผูคนไปเปนเชลย และนําทรัพยสมบัติ ตาง ๆ กลับไปเปนจํานวนมาก กรงุ ศรอี ยธุ ยาท่เี คยเจรญิ รุงเรอื งในอดีตเหลือเพยี งซากปรกั หักพัง กิจกรรมที่ 4.2 บอกแนวทางการนําบทเรียนจากเหตุการณการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ทน่ี ํามาปรบั ใชใ นการดาํ เนนิ ชีวติ แนวคําตอบ การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 เกิดจากเพราะการขาดความสามัคคี ความ ออนแอของกองทัพ กระท่ังคนในชาติเอง อกี ท้ังสวนหน่งึ มาจากการท่ีผูบริหารบานเมืองยึดติด อยูกบั การแสวงหาผลประโยชนใสตวั และหลงเพอ กับภาพลวงตาของความมั่งค่ังจนมองไมเห็น ปญ หาที่สะสมอยู ถาเปรียบไปก็คลา ยกบั ไมใหญท่ภี ายนอกดูแขง็ แกรงมั่นคง แตภายในผุกรอน จากแมลงชอนไช ครั้นเม่ือถูกลมพายุพัดก็หักโคนลงอยางงายดาย และที่สําคัญจะเห็นไดจาก ความเขมแข็งของผรู กุ รานคอื พมา ซึง่ มกี องกาํ ลงั ทฮ่ี กึ เหมิ พรอ มท่จี ะรบทกุ เม่อื จงึ สง ผลใหพมา สามารถตกี รงุ ศรอี ยธุ ยาและกวาดตอ นผูคน พรอมทั้งทําลายสิ่งท่ีเปนทรัพยสินของชาติไทยไป อยางนาเสยี ดาย กิจกรรมทา ยเรือ่ งท่ี 5 การกอบกูเอกราชของสมเด็จพระเจา ตากสนิ มหาราช กิจกรรมท่ี 1 เลาถึงการสถาปนากรงุ ธนบุรีเปนราชธานี แนวคาํ ตอบ เมอ่ื พระเจาตากสนิ ทรงขับไลพ มา ออกไปจากกรุงศรีอยุธยาแลว ก็ทรงรวบรวม ผคู น และทรัพยสมบัติ ซึ่งสุก้ีพระนายกองยังมิไดสงไปยังเมืองพมา และไดนํามาเก็บรักษาไวใน คา ยน้นั มีแมทพั นายกอง ขาราชการ และเจานายหลายพระองคในพระราชวงศแหงกรุงศรีอยุธยา ตกคา งถกู คุมขังอยใู นคาย พระเจาตากสินไดป ระทานอุปการะเลยี้ งดูตามสมควร สวนเมืองลพบุรี ก็ยอมออนนอ ม ปรากฏวา ท่ลี พบุรมี ีพระบรมวงศานวุ งศข องพระเจาเอกทัศนลภ้ี ยั มาพาํ นักอยูมาก พระเจาตากสินทรงส่ังใหคนไปอัญเชิญไวยังเมืองธนบุรี และกระทําการขุดพระบรมศพของ สมเด็จพระเจา เอกทัศนขึน้ มาถวายพระเพลงิ ตามโบราณราชประเพณี ตอจากน้ันพระเจาตากสิน ไดเ สด็จออกตรวจตราดูความพินาศเสยี หายของปราสาทราชมณเฑียรและวดั วาอารามทั้งปวงแลว กท็ รงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ ใหอพยพผูคนเคลอ่ื นยายลงมาทางใต ตั้งราชธานขี นึ้ ใหมท เี่ มืองธนบุรี เรียกนามราชธานนี ้ีวา กรงุ ธนบรุ ีศรมี หาสมทุ ร

50 หนวยการเรยี นรทู ี่ 4 ความสมั พันธกบั ตา งประเทศในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยาและกรงุ ธนบรุ ี กิจกรรมทายเรื่องท่ี 1 ความสมั พนั ธก ับตา งประเทศในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยาและกรุงธนบรุ ี กจิ กรรมท่ี 1.1 ใหผ เู รยี นอธบิ ายความสมั พนั ธข องรัฐเพ่อื นบา นในสมัยกรงุ ศรอี ยุธยาและกรุงธนบุรี รฐั เพื่อนบา น สมยั กรุงศรอี ยธุ ยา สโุ ขทยั ลักษณะความสมั พนั ธ มคี วามสัมพนั ธทางการเมือง (สโุ ขทัยเปนเมืองประเทศราชของอยุธยาในสมัย ลานนา ของสมเด็จพระอินทราชา) พมา มีความสมั พันธแบบสงคราม (เผชิญหนา ทางทหาร) หวั เมืองมอญ แบบศกึ สงคราม ดา นการคา และการเมอื ง เขมร มีความสัมพันธทางดานการเมือง ดานการทําสงคราม และดานวัฒนธรรม อยธุ ยาไดรับวฒั นธรรมหลายอยางจากเขมร เชน รูปแบบศิลปกรรม ศาสนา ลา นชา ง พราหมณ - ฮินดู ภาษา การปกครองแบบจตุสดมภ แนวคิดสมมติเทพที่ยก ญวน ยองฐานะของกษตั ริยวา สงู สงประดจุ เทพเจา มลายู ผกู มิตรเช่ือมสมั พนั ธไมตรตี อกนั การทาํ สงครามแยง ชิงความเปน ใหญเหนอื เขมร พมา ความสัมพนั ธทางดานการคา และการทาํ สงคราม ลานนา กมั พูชา สมัยกรุงธนบุรี ลานชา ง มลายู ความสัมพนั ธแบบความขดั แยง การทําสงคราม เปนเมอื งประเทศราชของไทยอยูภ ายใตการคมุ ครองของกรงุ ธนบุรี ความสมั พันธแบบสงคราม ความสัมพนั ธแบบสงคราม มีความสัมพันธแบบหวังผลประโยชนทางดา นเศรษฐกจิ และการคา

51 กิจกรรมที่ 1.2 ใหผ ูเรียนอธิบายความสัมพนั ธร ะหวา งอาณาจักรกรุงศรอี ยุธยากับทวีเอเชีย แนวคาํ ตอบ 1. การท่ีกรงุ ศรอี ยธุ ยาสงคณะทตู และเครอื่ งบรรณาการไปประเทศจนี เปนประจําสงผลให ไทยเปน อยา งไร ตอบ ไทยไดสทิ ธิพิเศษทางการคากับจีน เพราะคณะทูตไดนําสินคาจากกรุงศรีอยุธยา มาขายที่จีน และตอนขากลับก็นําสนิ คาจากจีนมาขายทก่ี รุงศรอี ยธุ ยา 2. กรุงศรีอยุธยามีความสัมพันธกับญ่ีปุนอยางเปนทางการในสมัยของพระมหากษัตริย พระองคใด ตอบ สมเด็จพระเอกาทศรถ 3. ความสัมพันธระหวางกรุงศรีอยุธยากับญ่ีปุนในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนกลางเสื่อมลง เพราะเหตใุ ด ตอบ ชาวญ่ีปุนเขามามีสวนเกี่ยวของกับการเมืองการปกครองในอาณาจักรกรุงศรี อยุธยาและสรางปญหาทางการเมือง อีกท้ังในสมัยพระเจาปราสาททองไดสงคณะทูต ไปญป่ี นุ แตญี่ปุนไมใ หการตอนรับ และญีป่ ุน เองมีนโยบายทีจ่ ะอยูอยางโดดเดยี่ ว

52 กจิ กรรมท่ี 1.3 ใหผเู รียนวิเคราะหค วามสมั พันธร ะหวางกรุงศรีอยุธยากับชาตติ ะวนั ตก (ทวปี ยุโรป) แนวคาํ ตอบ 1. ชาตติ ะวันตกทีเ่ ขามาตดิ ตอ กบั กรงุ ศรอี ยธุ ยา เพอื่ จุดประสงคอะไร ตอบ เพอื่ การคา การทตู และการเผยแพรศาสนา 2. ชาตติ ะวันตกเขามาติดตอและมคี วามสมั พนั ธก ับกรุงศรอี ยุธยาไดแ กชาติใดบาง ตอบ โปรตุเกส ฮอลันดา อังกฤษ ฝรั่งเศส และสเปน 3. ใครคอื ทูตของโปรตุเกสทม่ี าเจรญิ สัมพนั ธไมตรกี บั กรุงศรอี ยุธยา ตอบ ดูอารเ ต เฟอรน นั เดส 4. ชาตติ ะวันตกใดทม่ี าตดิ ตอ กับกรงุ ศรอี ยธุ ยาเพ่อื ตอ งการเผยแพรค รสิ ตศาสนาเพยี งอยา งเดียว ตอบ ฝร่งั เศส 5. ความสัมพนั ธร ะหวา งกรุงศรีอยธุ ยากบั ชาติตะวนั ตกยตุ ิลงดวยสาเหตใุ ด ตอบ 1. ชาติตะวนั ตกบางชาตติ องการมีอํานาจเหนอื ไทย 2. ชาตติ ะวันตกกําลังทาํ สงครามกันอยจู ึงไมส นใจที่จะสรางสมั พนั ธไมตรี กับกรุงศรอี ยุธยา 3. กรงุ ศรีอยธุ ยาเสียกรงุ แกพมา กจิ กรรมทา ยเรือ่ งท่ี 2 ความสัมพันธก บั ตา งประเทศในสมยั กรุงธนบรุ ี กิจกรรมท่ี 2.1 ใหผเู รยี นวิเคราะหค วามสมั พนั ธระหวา งกรุงธนบุรกี ับประเทศเพอ่ื นบาน แนวคาํ ตอบ 1. กรงุ ธนบรุ ที ําสงครามกบั พมา ถงึ 10 คร้ัง การรบครัง้ ไหนเปนการรบครั้งท่ีสาํ คัญทีส่ ุด ตอบ ศกึ อะแซหวนุ กีต้ เี มอื งเหนอื (พ.ศ. 2318) 2. เหตุใดสมเด็จพระเจาตากสนิ มหาราชจงึ ตองยกทพั ไปตีเมืองจําปาศกั ด์ิ ตอบ เจา เมืองนางรองคดิ กบฏตอ ไทยและไปขอข้นึ กับเจาโอ ซึ่งเปนเจาเมอื งจาํ ปาศกั ด์ิ 3. เหตุใด สมเดจ็ พระเจา ตากสินมหาราชจงึ ปลอยใหห ัวเมืองมลายอู ยเู ปนรัฐอิสระ ตอบ กองทพั มกี ําลงั ไมเพยี งพอ จึงไมย กทัพไปปราบ 4. พระยาโยธาถกู ตดั ศรี ษะเสียบประจาน เนอื่ งจากสาเหตุใด ตอบ พระยาโยธา ขัดรับสั่งสมเด็จพระเจาตากสินมหาราชโดยการแวะเขาบาน (ในการรบกับพมาทบ่ี างแกว ราชบุรี ในขณะเดินทัพ สมเด็จพระเจา ตากสนิ มหาราชตรัสวา “อยา ใหผูใดแวะบา นเรือนเดด็ ขาด”) 5. สถานท่ีทีก่ องทัพพมา ใชเปนทเ่ี กบ็ คลังเสบียงทุกคร้งั ทเี่ ดินทางมารบกับไทยในสมยั กรุงธนบุรี คอื ท่ีใด ตอบ เมอื งลา นนา

53 กจิ กรรมที่ 2.2 ใหผ เู รียนวิเคราะหค วามสมั พนั ธก บั ตางประเทศในสมัยกรุงศรอี ยธุ ยากบั กรุงธนบรุ ี ท่ีเกยี่ วกับความมั่นคงของประเทศมา 5 ประเทศ เชน ความสมั พันธกบั จนี ในสมยั กรุงศรอี ยุธยาไดมกี ารสง คณะทตู ไทยไปประเทศจีนหลายครงั้ ทําให ประเทศมคี วามม่นั คง นอกจากน้ียังไดรับความรวมมือจากจีนในการติดตอคาขายทําใหเศรษฐกิจ เจริญรุงเรอื ง แนวคาํ ตอบสมัยกรุงศรีอยธุ ยา 1. ประเทศพมา สมัยกรุงศรีอยุธยา ไทยมีความสัมพันธกบั พมาในลักษณะของ การทําศึกสงคราม ซึ่งสวนใหญพมาจะเปนฝายเขามารุกรานกรุงศรีอยุธยา แตในบางสมัยกรุงศรีอยุธยา ไดดําเนินความสัมพันธกับพมาในลักษณะประนีประนอม เพ่ือรักษาความมั่นคงของอาณาจักร เปนการรักษาชวี ิตและทรัพยสนิ ของคนไทย 2. ประเทศโปรตุเกส ประเทศโปรตุเกสไดสงทูตมาเจริญสัมพันธไมตรี โดยให ชาวโปรตุเกสมาทําการคาและเผยแผศาสนาคริสตในสมัยกรุงศรีอยุธยา ทั้งยังมีการเชิญชาวโปรตุเกส เขามาเปนทหารอาสาในไทย เพื่อชว ยรบพมา เปนการแลกเปลีย่ นท่ีใหโ ปรตเุ กสเขามาคาขายเก่ียวกับ ปน ไฟ กระสุนปน และดินปน นอกจากนที้ หารโปรตเุ กสมคี วามชาํ นาญในการใชอ าวุธเหลา นีอ้ ยแู ลว 3. ประเทศฝรั่งเศส ในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีการสงทูตไปประเทศฝรั่งเศส โดย ยอมใหฝรั่งเศสเผยแพรศาสนาคริสตและขยายการคา ตลอดจนไดมีการศึกษาถึงความเจริญใน ดานตาง ๆ ของฝร่ังเศส จึงทําใหในสมัยน้ันไดน ําความเจริญในดานตาง ๆ เขามาหลายดาน เชน การแพทย สรา งหอดดู าว ดานการทหารมกี ารสรางปอมแบบตะวนั ตก 4. ประเทศฮอลันดา ความผูกพันระหวางกรุงศรีอยุธยากับฮอลันดาท่ีมีตอกัน เร่มิ มีปญหาในสมัยพระเจาปราสาททอง เน่ืองจากฮอลันดาไมชวยไทยปราบกบฏ จึงทําใหพระเจา ปราสาททองตองเขมงวดกับฮอลันดามากข้ึน ซ่ึงกรุงศรีอยุธยาเคยใหสิทธิพิเศษในการคาขายมาก ความบาดหมางใจเร่ิมรุนแรงในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ฮอลันดาถึงกับไดสงเรือรบมา ปดอาวไทย และเรียกรองสิทธิพิเศษตาง ๆ จากไทยมากมาย เชน การพิจารณาพิพากษาคดี คือ ชาวฮอลนั ดากระทําผิดไมต องขึ้นศาลไทย ทําใหไทยตองสญู เสยี ผลประโยชน แตด วยความสามารถ ของไทยกย็ ังสามารถรกั ษาความเปนเอกราชได แนวคําตอบสมัยกรุงธนบุรี ประเทศมลายู ในสมัยกรงุ ธนบรุ ี มกี ารออกอบุ ายขอยืมเงินเมืองตาง ๆ ของมลายู เพอื่ ดทู า ทีของเมือง เหลา นนั้ แตเมืองเหลา นน้ั ก็ไมย อมใหข อยมื แตส มเดจ็ พระเจา ตากสนิ มหาราช ก็มิไดย กทพั ไปตีหวั เมอื งมลายู เพราะทรงคดิ วา เกนิ กําลงั ของพระองค จงึ ขอรกั ษาอาณาจกั รไวก อน

54 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 1. ง 11. ข 21. ค 2. ง 12. ข 22. ง 3. ก 13. ง 23. ง 4. ง 14. ข 24. ค 5. ก 15. ค 25. ก 6. ค 16. ข 26. ข 7. ก 17. ค 27. ก 8. ง 18. ข 28. ก 9. ค 19. ง 29. ง 10. ก 20. ข 30. ง

คณะทป่ี รกึ ษา 55 นายกฤตชยั อรุณรตั น คณะผจู ัดทาํ นางสาววเิ ลขา ลสี ุวรรณ นางรุงอรณุ ไสยโสภณ เลขาธิการ กศน. รองเลขาธิการ กศน. คณะทาํ งาน ผอู าํ นวยการกลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอธั ยาศยั นางกมลวรรณ มโนวงศ นายปวติ ร พุทธริ านนท ขาราชการบํานาญ นายจริ พงศ ผลนาค โรงเรยี นฤทธิณรงคร อน กทม. นางสารอรพร อนิ ทรนัฎ ผอู ํานวยการ กศน.อําเภอสวรรคโลก จงั หวดั สุโขทยั นางมณั ฑนา กาศสนกุ ผอู ํานวยการ กศน. อาํ เภอบา นผือ จงั หวดั อดุ รธานี ผูอาํ นวยการ กศน. อาํ เภอเมืองแมฮ องสอน นางสาวอนงค ชชู ัยมงคล จงั หวดั แมฮ องสอน นางสาวพจนีย สวัสดริ์ ตั น ศนู ยว งเดอื นอาคมสรุ ทณั ฑ จังหวดั อทุ ยั ธานี นายโยฑนิ สมโณนนท กศน.อาํ เภอเมอื งกาํ แพงเพชร จงั หวดั กําแพงเพชร นางมยรุ ี ชอนทอง กศน.อาํ เภอสนั ปาตอง จงั หวดั เชียงใหม นางสาวหทัยรตั น ศริ แิ กว กศน.อําเภอเมืองอาํ นาจเจริญ จงั หวดั อาํ นาจเจริญ นางสาววรรณพร ปทมานนท กศน.อําเภอเมอื งอาํ นาจเจริญ จงั หวัดอาํ นาจเจรญิ นายศุภโชค ศรีรตั นศลิ ป กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั นางเยาวรตั น ปนมณวี งศ กลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย นางกมลทิพย ชวยแกว กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย นางสาวทพิ วรรณ วงคเ รอื น กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั นางสุกัญญา กุลเลศิ พิทยา กลมุ พัฒนาการศึกษานอกระบบแ ละการศกึ ษาตามอธั ยาศยั นางสาววยิ ะดา ทองดี กลุม พัฒนาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั กลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั

56 คณะทาํ งาน (ตอ ) กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย กลุม พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย นางสาวนภาพร อมรเดชาวัฒน นางสาวชมพนู ท สงั ขพ ิชยั ขา ราชการบาํ นาญ ขาราชการบํานาญ คณะบรรณาธกิ าร ขา ราชการบาํ นาญ ขา ราชการบํานาญ นางสาวพมิ พาพร อนิ ทจกั ร ขา ราชการบาํ นาญ นางสาวชนติ า จติ ตธรรม ขา ราชการบํานาญ นางนพรตั น เวโรจนเสรวี งศ ขาราชการบาํ นาญ นางสาวประภารสั ม์ิ พจนพมิ ล ขาราชการบํานาญ นางสาวสภุ รณ ปรชี าอนนั ต ขาราชการบาํ นาญ นางสาวชนดิ า ดยี ่ิง ผทู รงคุณวุฒิกลุมจังหวัดมรดกโลกทางวัฒนธรรม นางพรทิพย เข็มทอง รางวัลวฒั นคณุ าธร กระทรวงวฒั นธรรม 2557 นางดษุ ฎี ศรีวฒั นาโรทยั ผอู าํ นวยการ กศน.เขตบางกอกใหญ นายววิ ฒั นไชย จนั ทนส คุ นธ ผูอาํ นวยการ กศน.อําเภอสวรรคโลก จงั หวัดสุโขทัย นายสมชาย เดอื นเพญ็ ศนู ยวงเดอื นอาคมสรุ ทณั ฑ จังหวัดอุทัยธานี กศน.อาํ เภอเมืองกําแพงเพชร จงั หวดั กําแพงเพชร นางสาวจริ าภรณ ตันติถาวร สาํ นกั งาน กศน.อาํ เภอสนั ปาตอง จงั หวดั เชียงใหม นายจริ พงศ ผลนาค สํานกั งาน กศน. อาํ เภอบางแพ จงั หวดั ราชบุรี นางสาวอนงค ชชู ยั มงคล กศน.เขตบางเขน นางสาวพจนยี  สวัสดร์ิ ตั น นายโยฑนิ สมโณนนท กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั นางพรทพิ ย เอ้อื ประเสริฐ นางสาวอนงค เช้อื นนท ผอู อกแบบปก นายศภุ โชค ศรีรตั นศลิ ป