ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย

๙๒ สาํ ¹¡Ñ §Ò¹»Í‡ §¡¹Ñ áÅлÃÒº»ÃÒÁ¡ÒÃ¿Í¡à§¹Ô (».».§.) (Anti-Money Laundering Office., AMLO.) สํานักงาน ป.ป.ง. เปนสวนราชการระดับกรม สังกัดกระทรวงยุติธรรม จัดต้ังข้ึนตาม พระราชบญั ญัตปิ องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ.๒๕๔๒ มีเลขาธิการ ป.ป.ง.เปน ขาราชการ พลเรอื นสามัญ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจา อยหู วั ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ แตงตงั้ ขนึ้ ตามคาํ แนะนํา ของคณะรฐั มนตรแี ละไดร บั ความเหน็ ชอบจากสภาผแู ทนราษฎรและวฒุ สิ ภา (http://www.amlo.go.th) ñ) ¤³Ð¡ÃÃÁ¡Òû‡Í§¡Ñ¹áÅлÃÒº»ÃÒÁ¡Òÿ͡à§Ô¹ (¤³Ð¡ÃÃÁ¡Òà ».».§.) มีอํานาจหนาท่ีกํากับดูแลใหเปนไปตามพระราชบัญญัติปองกันและปราบปราม การฟอกเงนิ พ.ศ.๒๕๔๒ º·ºÒ·áÅÐ˹Ҍ ·èÕ ñ) ¡ÒÃÇÒ§ËÅѡࡳ± และดูแลใหมีการปฏิบัติตามกฎหมาย วาดวยการปองกัน และปราบปรามการฟอกเงิน รวมทั้งตรวจสอบวิเคราะหขอมูลทางการเงินท่ีเกี่ยวของกับการฟอกเงิน ในหนา ทข่ี องหนวยงานวางหลกั เกณฑ (Regulator) ò) ã¹°Ò¹Ð໚¹½†ÒÂàŢҹءÒà ของคณะกรรมการ ป.ป.ง. หนาท่ีในการศึกษาหา มาตรการในการปองกันและปราบปรามการฟอกเงิน ÊÇ‹ ¹ã¹°Ò¹Ð¢Í§Ë¹‹Ç§ҹ¼ºÙŒ ѧ¤ºÑ 㪌¡®ËÁÒ (Law Enforcement) สํานักงาน ป.ป.ง. มีอํานาจหนาที่ในการตรวจสอบและดําเนินการเกี่ยวกับ ธุรกรรมทรัพยสินท่ีเกี่ยวของกับการกระทําความผิดฟอกเงิน ตามมติของคณะกรรมการธุรกรรม ตลอดจนดูแลใหผูมีสวนเก่ียวของปฏิบัติตามกฎหมายวาดวยการปองกันและปราบปรามการฟอกเงิน ดงั กลาว การฟอกเงนิ (Money Laundering) หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงเงนิ หรอื ทรพั ยส นิ ทไี่ ดม า จากกระทาํ ความผดิ มลู ฐานใหก ลายเปน เงนิ หรอื ทรพั ยส นิ ทด่ี เู สมอื นหนงึ่ วา ไดม าโดยชอบดว ยกฎหมาย หรือพิสูจนไมไดวาไดมาโดยไมชอบ ซึ่งสามารถทําไดหลายวิธี เชน การนําเงินออกไปนอกประเทศ การฝากเงินกับสถาบันการเงิน การตั้งบริษัทหรือกิจการขึ้นบังหนา การซ้ือขายท่ีดิน การแลกเปล่ียน เงินตราสกุลอนื่ การใหผูอ น่ื ถอื เงนิ หรือทรัพยสินไวแ ทน ÊÒàËμØ·ÕèμŒÍ§ÁÕ¡Òÿ͡à§Ô¹ เน่ืองจากการที่เงินที่ไดมาจากธุรกิจผิดกฎหมายไมสามารถ อา งอิงแหลง ท่ีมา áËÅ‹§·ÕèÁҢͧ¡Òÿ͡à§Ô¹ จะมีแหลงใหญๆ ที่สําคัญ เชน เงินจากการคายาเสพติด เงนิ จากวงการเมอื ง เงนิ ทไ่ี ดจากการฉอ โกงประชาชน เงนิ จากวงการพนนั เงินสนิ บน เงนิ จากบริษทั เงนิ สว นตวั ที่ตอ งปกปด เงินจากกลุม เศรษฐี เงินจากรฐั และเงนิ นอกระบบอน่ื ๆ ฯลฯ (http://www. oncb.go.th)

๙๓ ¤ÇÒÁ¼Ô´ÁÅÙ °Ò¹μÒÁ¡®ËÁÒ¡ÒÃ¿Í¡à§¹Ô ÁÕ´§Ñ ¹éÕ ๑) ความผดิ เกยี่ วกบั ยาเสพตดิ ตามกฎหมายวา ดว ยการปอ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ หรอื กฎหมายวา ดวยมาตรการในการปราบปรามผกู ระทําความผดิ เกี่ยวกับยาเสพติด ๒) ความผิดเก่ียวกับเพศตามประมวลกฎหมายอาญา เฉพาะที่เก่ียวกับการเปนธุระ จัดหา ลอไป หรอื พาไปเพ่ือการอนาจารหญงิ และเดก็ เพ่ือสนองความใครของผอู ื่นและความผดิ ฐาน พรากเดก็ และผเู ยาว ความผดิ ตามกฎหมายวา ดว ยมาตรการในการปอ งกนั และปราบปรามการคา หญงิ และเดก็ หรอื ความผดิ ตามกฎหมายวา ดว ยการปอ งกนั และปราบปรามการคา ประเวณี เฉพาะทเ่ี กยี่ วกบั การเปนธุระจัดหา ลอไปหรือชักพาไปเพื่อใหบุคคลน้ันกระทําการคาประเวณีหรือความผิดเก่ียวกับ การเปน เจา ของกจิ การการคา ประเวณี ผดู แู ลหรอื ผจู ดั การกจิ การคา ประเวณี หรอื สถานการคา ประเวณี หรอื เปนผคู วบคุมผกู ระทาํ การคาประเวณใี นสถานการคาประเวณี ๓) ความผิดเกี่ยวกับการฉอโกงประชาชนตามประมวลกฎหมายอาญาหรือความผิด ตามกฎหมายวาดว ยการกูยมื เงินทเี่ ปนการฉอ โกงประชาชน ๔) ความผดิ เกย่ี วกบั การยักยอก ฉอ โกงหรอื ประทุษรายตอทรพั ยห รือกระทาํ โดยทจุ รติ ตามกฎหมายวา ดวยการธนาคารพาณิชย กฎหมายวา ดวยการประกอบธรุ กิจเงนิ ทนุ ธรุ กจิ หลกั ทรพั ย และธรุ กจิ เครดติ ฟองซเิ อร หรอื กฎหมายวา ดว ยหลกั ทรพั ยแ ละตลาดหลกั ทรพั ย ซงึ่ กระทาํ โดยกรรมการ ผจู ดั การ หรอื บคุ คลใด ซง่ึ รบั ผดิ ชอบหรอื มปี ระโยชนเ กย่ี วขอ งในการดาํ เนนิ งานของสถาบนั การเงนิ นนั้ ๕) ความผิดตอตําแหนงหนาท่ีราชการ หรือความผิดตอตําแหนงหนาท่ีในการยุติธรรม หรือทจุ ริตตอหนา ทีต่ ามกฎหมายกําหนด ๖) ความผิดเก่ียวกับการกรรโชก หรือรีดเอาทรัพยที่กระทําโดยอางอํานาจอั้งยี่ หรอื ซอ งโจรตามประมวลกฎหมายอาญา ๗) ความผดิ เกย่ี วกับการลกั ลอบหนศี ุลกากรตามกฎหมายวาดวยศลุ กากร ๘) ความผดิ เกยี่ วกบั การกอ การรายตามประมวลกฎหมายอาญา ๙) ความผิดเก่ียวกับการพนัน เปนผูจัดใหมีการเลนการพนันโดยไมไดรับอนุญาต และมีจํานวนผูเขาเลนหรือเขาพนันในการเลนแตละคร้ังเกินกวาหนึ่งรอยคน หรือมีวงเงินในการ กระทาํ ความผดิ รวมกันมีมูลคาเกินกวา สบิ ลา นบาทขนึ้ ไป ๑๐) ความผิดจากการคา มนษุ ย ๑๑) ความผิดจากการเลือกต้งั ทางการเมอื ง เชน สมาชิกสภาผูแ ทนราษฎร (ส.ส.) สมาชกิ วุฒิสภา (ส.ว.)

๙๔ สํา¹¡Ñ §Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡Òû‡Í§¡¹Ñ áÅлÃÒº»ÃÒÁÂÒàʾμ´Ô (».».Ê.) เปน หนว ยงาน สงั กดั สาํ นกั นายกรฐั มนตรี จากสภาพปญ หายาเสพตดิ ซงึ่ เปน ปญ หาสาํ คญั ของประเทศมีผลกระทบตอความมั่นคงท้ังทางดานเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ความสงบเรียบรอย และศลี ธรรมอันดีของประชาชนเปน อยางมาก จึงไดมกี ารตราพระราชบัญญตั ปิ องกนั และปราบปราม ยาเสพติด พ.ศ.๒๕๑๙ º·ºÒ·áÅÐ˹Ҍ ·èÕ ตามพระราชบญั ญตั ปิ อ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ พ.ศ.๒๕๑๙ มาตรา ๑๔ วรรคหนงึ่ (๑) - (๗) มดี งั น้ี (๑) เขาไปในเคหสถาน หรือสถานที่เพ่ือตรวจคนเมื่อมีเหตุอันควรสงสัยตามควรวามี บคุ คลทม่ี ีเหตคุ วรสงสัยวา กระทําความผดิ เก่ียวกับยาเสพตดิ หลบซอ นอยูห รือมีทรพั ยส นิ ซงึ่ มไี วเ ปน ความผดิ หรอื ไดม าโดยการกระทาํ ความผดิ หรอื ไดใ ช หรอื จะใชใ นการกระทาํ ความผดิ เกยี่ วกบั ยาเสพตดิ หรือซ่ึงอาจใชเปนพยานหลักฐานได ประกอบกับมีเหตุอันควรเช่ือวาเนื่องจากการเนิ่นชากวาจะเอา หมายคนมาได บุคคลน้ันจะหลบหนีไปหรือทรัพยสินน้ันจะถูกโยกยาย ซุกซอน ทําลาย หรือทําให เปลี่ยนสภาพไปจากเดมิ (๒) คนบุคคล หรือยานพาหนะใดๆ ที่มีเหตุอันควรสงสัยตามสมควรวามียาเสพติด ซกุ ซอนอยโู ดยไมช อบดว ยกฎหมาย (๓) จับกมุ บคุ คลใดๆ ทก่ี ระทําความผดิ เกี่ยวกับยาเสพติด (๔) ยึดหรืออายัดยาเสพติดท่ีมีไวโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรือทรัพยสินอื่นใดท่ีไดใช หรอื จะใชใ นการกระทําความผิดเกีย่ วกบั ยาเสพติด หรือที่อาจใชเ ปนพยานหลักฐานได (๕) คน ตามบทบัญญตั ิแหง ประมวลกฎหมายวธิ ีพิจารณาความอาญา (๖) สอบสวนผตู องหาในคดีความผดิ เก่ียวกบั ยาเสพตดิ (๗) มีหนังสือสอบถามหรอื เรียกบุคคลใดๆ หรอื เจาหนาทข่ี องหนวยราชการใดๆ มาให ถอยคาํ หรือใหส ง บัญชีเอกสารหรอื วัตถใุ ดๆ เพ่อื ตรวจสอบหรอื ประกอบการพิจารณา ÍíÒ¹Ò¨Íè×¹æ 㹡Òû͇ §¡Ñ¹áÅлÃÒº»ÃÒÁ¼Œ¡Ù ÃзÒí ¤ÇÒÁ¼Ô´ÂÒàʾμ´Ô ´Ñ§¹éÕ ๑) กรณีท่ีจําเปนและมีเหตุอันควรเชื่อไดวา บุคคลหรือกลุมบุคคลใดเสพยาเสพติด ในเคหสถาน สถานที่ใดๆ หรือยานพาหนะ เจาพนักงาน ป.ป.ส. มีอํานาจตรวจ หรือทดสอบ หรือส่ังใหรบั การตรวจหรือทดสอบวา มสี ารเสพติดอยใู นรา งกายหรอื ไม ๒) การปฏบิ ตั หิ นา ทข่ี องเจา พนกั งาน ป.ป.ส. ในการปราบปรามผกู ระทาํ ความผดิ เกย่ี วกบั ยาเสพติด เจาพนักงาน ป.ป.ส. สามารถขอใหบุคคลใดชวยเหลือการปฏิบัติหนาท่ีได โดยใหถือวา บุคคลน้ันมอี าํ นาจชวยการปฏบิ ัตงิ านของเจาพนักงาน ป.ป.ส. ได

๙๕ ๓) เจา พนกั งาน ป.ป.ส. มอี าํ นาจในการเขา ถงึ ขอ มลู ขา วสาร กรณที มี่ เี หตอุ นั ควรเชอื่ ไดว า เอกสาร หรอื ขอ มลู ขา วสารอนื่ ใด ซงึ่ สง ทางไปรษณยี  โทรเลข โทรศพั ท โทรสาร คอมพวิ เตอร เครอื่ งมอื หรืออุปกรณในการสื่อสาร ส่ืออิเล็กทรอนิกส หรือส่ือทางเทคโนโลยีสารสนเทศ ถูกใชหรืออาจถูกใช เพอ่ื ประโยชนใ นการกระทาํ ความผิดเกย่ี วกับยาเสพติดได ๔) เจา พนักงาน ป.ป.ส. มอี ํานาจตรวจตรา สถานประกอบการเก่ียวกับมาตรการบุคคล และสถานท่ี รวมทง้ั การกระทาํ ความผดิ เกย่ี วกบั ยาเสพตดิ ตามมาตรการปอ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ จากน้ันเจาพนักงานมีหนาที่ดําเนินการจัดทํารายงานการตรวจตราดังกลาวเสนอคณะอนุกรรมการ กลั่นกรองเกี่ยวกับยาเสพติดในสถานประกอบการ เพ่ือพิจารณาใหความเห็นกอนที่จะนําเสนอ คณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด พิจารณาวาควรมีคําส่ังปดชั่วคราวหรือส่ังพักใช ใบอนุญาตประกอบการ ในกรณที ี่พบวา มีการกระทําความผดิ เกย่ี วกบั ยาเสพติด การปฏบิ ัตหิ นาท่ปี ราบปรามยาเสพตดิ ใหถอื วาเจา พนกั งาน ป.ป.ส. ซงึ่ ไดรับมอบหมาย ใหมีอํานาจในการจับกุมบุคคลใดๆ ท่ีกระทําความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด มีอํานาจหนาที่เชนเดียวกับ พนักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาไดท ่วั ราชอาณาจักร และใหมอี ํานาจ ควบคุมผูถูกจับไวเพื่อทําการสอบสวนไดไมเกินสามวัน เมื่อครบกําหนดเวลาดังกลาว หรือกอนนั้น ตามที่จะเห็นสมควร ใหสงตัวผูถูกจับไปยังพนักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญา เพ่ือดําเนินการตอไป ทั้งน้ีโดยมิใหถือวาการควบคุมผูถูกจับดังกลาว เปนการควบคุม ของพนักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธิ พี ิจารณาความอาญา การปฏบิ ตั หิ นา ทปี่ ราบปรามผกู ระทาํ ความผดิ เกยี่ วกบั ยาเสพตดิ ของเจา พนกั งาน ป.ป.ส. ซงึ่ สงั กดั หลายหนว ยงาน เชน สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ สาํ นกั งานปลดั กระทรวงกลาโหม กองบญั ชาการ ทหารสูงสุด กองทัพบก กองทัพเรือ กองทพั อากาศ กรมศุลกากร กรมสรรพสามิต กรมการปกครอง สาํ นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย สาํ นกั งาน ป.ป.ส. และกรมสอบสวนคดพี เิ ศษ เปน ตน เพอื่ ใหก ารใช อาํ นาจของเจา พนกั งาน ในเรอ่ื งการคน การจบั กมุ การควบคมุ ตวั การยดึ หรอื อายดั และการสอบสวน มีแนวทางปฏิบตั เิ ปนไปในทศิ ทางเดียวกัน สํานกั งาน ป.ป.ส. จงึ ไดออกระเบียบคณะกรรมการปอ งกัน และปราบปรามยาเสพตดิ วา ดว ยการแตง ตง้ั การปฏบิ ตั หิ นา ทแ่ี ละการกาํ กบั ดแู ลการปฏบิ ตั หิ นา ทข่ี อง เจาพนักงาน ป.ป.ส. กําหนดหลักเกณฑใหเจาพนักงาน ป.ป.ส.ปฏิบัติเม่ือมีการปฏิบัติหนาท่ีและใช อาํ นาจตามทกี่ ฎหมายกาํ หนดไว การรายงานการปฏิบตั หิ นา ที่ของเจาพนกั งาน ป.ป.ส. ตามระเบียบ คณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด โดยใหรายงานการดําเนินงานปราบปรามยาเสพติด ตอ เลขาธกิ าร ป.ป.ส. ทราบภายใน ๑๕ วนั นบั แตว นั ดาํ เนนิ การเสรจ็ ตามแบบการรายงานการปฏบิ ตั งิ าน เพ่ือประโยชนของคณะกรรมการในการกํากับดูแลและติดตามประเมินผลการปฏิบัติงานตามระเบียบ ของเจาพนักงาน ป.ป.ส. ท่ัวประเทศ และเปนขอมูลในการกําหนดนโยบายเกี่ยวกับอํานาจหนาที่ ของเจา พนกั งาน ป.ป.ส. ตลอดจนนาํ ไปสูก ารจดั ทาํ รายงานผลการปฏิบัตติ ามเสนอตอคณะรฐั มนตรี เพื่อรายงานผลการปฏิบัติงานประจําปเก่ียวกับขอเท็จจริง ปญหาอุปสรรค ปริมาณการปฏิบัติงาน และผลสาํ เรจ็ ของการปฏบิ ตั งิ านโดยละเอยี ด เพอ่ื ใหค ณะรฐั มนตรเี สนอรายงานดงั กลา วพรอ มขอ สงั เกต ของคณะรัฐมนตรตี อสภาผแู ทนราษฎรและวฒุ ิสภา

๙๖ สํา¹Ñ¡§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡Òû͇ §¡Ñ¹áÅлÃÒº»ÃÒÁ¡Ò÷بÃÔμáË‹§ªÒμÔ (».».ª.) (The National Anti-Corruption Commission) คณะกรรมการฯ มีหนวยเลขานุการของคณะกรรมการท่ีเปนอิสระ มีฐานะเปนกรม ตามกฎหมายวาดวยระเบียบบริหารราชการแผนดิน เรียกวา สํา¹Ñ¡§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡Òû‡Í§¡Ñ¹áÅÐ »ÃÒº»ÃÒÁ¡Ò÷بÃÔμáË‹§ªÒμÔ มีเลขาธิการคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ เปนผูบังคับบัญชาขึ้นตรงตอประธานกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ การแตงตั้ง เลขาธกิ ารคณะกรรมการฯ ตอ งไดร บั ความเหน็ ชอบของคณะกรรมการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติและวฒุ ิสภา อาํ ¹Ò¨áÅÐ˹Ҍ ·èÕ ๑) ไตสวนและวินิจฉัยวาเจาหนาท่ีของรัฐร่ํารวยผิดปรกติ กระทําความผิดฐานทุจริต ตอ หนาที่หรือความผดิ ตอตาํ แหนงหนา ทีร่ าชการหรือตอ ตาํ แหนง หนาที่ในการยุตธิ รรม ๒) การตรวจสอบทรัพยสินและหนี้สินตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ กําหนด หลักเกณฑเกี่ยวกับการกําหนดตําแหนงและชั้นหรือระดับของเจาหนาท่ีของรัฐที่จะตองย่ืนบัญชี แสดงรายการทรัพยส นิ และหนส้ี ิน ๓) ไตสวนขอเท็จจริงและสรุปสํานวน พรอมทั้งทําความเห็นสงไปยังอัยการสูงสุด เพอื่ ฟอ งคดตี อ ศาลฎกี าแผนกคดอี าญาของผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื ง เกยี่ วกบั การดาํ เนนิ คดอี าญา กับผดู ํารงตาํ แหนง ทางการเมอื ง ๔) ไตสวนขอเท็จจริงและสรุปสํานวนพรอมทั้งทําความเห็นเสนอตอวุฒิสภาเกี่ยวกับ การถอดถอนจากตาํ แหนง ๕) กําหนดหลักเกณฑและวิธีการย่ืนบัญชี แสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินของ เจา หนา ทร่ี ฐั และการเปด เผยบญั ชแี สดงรายการทรพั ยส นิ และหนส้ี นิ ของผดู าํ รงตาํ แหนง นายกรฐั มนตรี และรัฐมนตรี ๖) รายงานผลการตรวจสอบ ผลการปฏิบัติหนาท่ีและขอสังเกตตอคณะรัฐมนตรี สภาผูแทนราษฎรและวุฒิสภาทุกป และนํารายงานออกเผยแพร เสนอมาตรการ ความเห็น หรือ ขอ เสนอแนะตอคณะรัฐมนตรี รฐั สภา ศาล หรือคณะกรรมการตรวจเงินแผนดิน เพ่ือใหมกี ารปรับปรงุ การปฏิบัติราชการ หรือวางแผนงานโครงการของสวนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานของรัฐ เพ่ือปองกันหรือปราบปรามการทุจริตตอหนาที่ การกระทําความผิดตอตําแหนงหนาที่ราชการ หรือการกระทําความผิดตอตาํ แหนงหนาท่ใี นการยตุ ิธรรม ๗) ดําเนินการสงเรื่องใหหนวยงานท่ีเกี่ยวของเพ่ือขอใหศาลมีคําสั่งหรือคําพิพากษา ใหย กเลกิ หรอื เพิกถอนสทิ ธิหรือเอกสารสิทธิท่ีเจาหนาทข่ี องรฐั ไดอนมุ ตั ิหรืออนุญาตใหสทิ ธปิ ระโยชน หรือออกเอกสารสิทธิแกบุคคลใดไปโดยมิชอบดวยกฎหมายหรือระเบียบของทางราชการอันเปนเหตุ ใหเ สียหายแกท างราชการ

๙๗ ๘) ดําเนินการเพื่อปองกันการทุจริต และเสริมสรางทัศนคติและคานิยมเก่ียวกับ ความซอ่ื สตั ยส จุ รติ ใหค วามเหน็ ชอบในการแตง ตง้ั เลขาธกิ าร แตง ตงั้ บคุ คลหรอื คณะบคุ คล เพอื่ ปฏบิ ตั ิ หนา ทีต่ ามที่ไดรบั มอบหมาย สาํ ¹¡Ñ §Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡Òû‡Í§¡¹Ñ áÅлÃÒº»ÃÒÁ¡Ò÷بÃμÔ ã¹ÀÒ¤Ã°Ñ (».».·.) สาํ นักงาน ป.ป.ท. จัดต้ังข้ึนตามพระราชบัญญัตมิ าตรการของฝา ยบริหารในการปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ.๒๕๕๑ ทก่ี าํ หนดใหส าํ นกั งาน ป.ป.ท. เปน สว นราชการระดบั กรม สงั กดั กระทรวงยตุ ิธรรม มภี ารกิจในการปองกนั ปราบปรามการทุจริตของบคุ ลากรในภาคราชการ เนือ่ งจาก รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พ.ศ.๒๕๕๑ ไดก าํ หนดใหค ณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอํานาจหนาท่ี เฉพาะไตสวนและวินิจฉัยการกระทําทุจริตของเจาหนาที่ของรัฐดํารงตําแหนงตั้งแตผูบริหารระดับสูง หรอื ขา ราชการทด่ี าํ รงตาํ แหนง ตง้ั แตผ อู าํ นวยการกอง หรอื เทยี บเทา ขนึ้ ไปรา่ํ รวยผดิ ปกติ กระทาํ ความผดิ ฐานทุจริตตอหนาที่หรือกระทําความผิดตอตําแหนงหนาท่ีราชการหรือความผิดตอตําแหนงหนาที่ ในการยตุ ธิ รรม หรอื กบั ผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื ง สว นการกระทาํ ทจุ รติ ของเจา หนา ทข่ี องรฐั ทด่ี าํ รง ตาํ แหนง ตาํ่ กวา ผบู รหิ ารระดบั สงู และขา ราชการทดี่ าํ รงตาํ แหนง ตา่ํ กวา ผอู าํ นวยการกองไมอ ยใู นอาํ นาจ ของ ป.ป.ช. และยงั ไมมีหนวยงานใดรับผดิ ชอบกระทรวงยุตธิ รรมจงึ ไดจ ดั ตงั้ องคกรน้ขี ้ึนมาดาํ เนินการ º·ºÒ·áÅÐ˹Ҍ ·Õè ๑) มอี าํ นาจหนา ทรี่ บั ผดิ ชอบในงานธรุ การของคณะกรรมการ ป.ป.ท. ตลอดทงั้ การสนบั สนนุ และอาํ นวยความสะดวกใหก ารปฏิบัตหิ นา ท่ขี องคณะกรรมการ ป.ป.ท. เปน ไปอยางมีประสทิ ธิภาพ ๒) ประสานงานและใหค วามรว มมอื กบั หนว ยงานของรฐั อน่ื ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การปอ งกนั และแกไขปญหาการทุจริต ๓) ประสานงานและใหค วามรว มมอื ระหวา งประเทศ ทเ่ี กย่ี วกบั การเมอื งและปราบปราม การทุจรติ รวบรวมและเผยแพรขอมูลเก่ยี วกับการทจุ รติ ๔) ประสานงานกับหนวยงานของรัฐที่เกี่ยวของทั้งหมดในการปองกันและแกไขปญหา การทจุ รติ ʶҺ¹Ñ ¹μÔ ÇÔ ·Ô ÂÒÈÒÊμÏ (CENTRAL INSTITUTE OF FORENSIC SCIENCE THAILAND : CIFS.) เปนหนวยงานฐานะเทียบเทากรม สังกัดกระทรวงยุติธรรม ตามรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย บัญญตั ิใหร ัฐดแู ลใหมีการปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายคมุ ครองสทิ ธิและเสรภี าพของบุคคล อาํ นวยความยตุ ธิ รรมแกป ระชาชนไดอ ยา งรวดเรว็ และเทา เทยี มกนั งานดา นนติ วิ ทิ ยาศาสตรม คี วามสาํ คญั อยางย่ิงในกระบวนการยุติธรรมที่ตองมีการนําตัวผูกระทําผิดมาลงโทษ หากมีระบบการตรวจเก็บ หลกั ฐานทางวทิ ยาศาสตรท ม่ี คี ณุ ภาพนา เชอ่ื ถอื จะทาํ ใหม คี วามถกู ตอ งนา เชอ่ื ถอื มากกวา พยานบคุ คล

๙๘ จะทําใหกระบวนการยุติธรรมมีประสิทธิภาพ ผูกระทําผิดก็จะถูกลงโทษตามกฎหมาย สังคมจะมี ความสงบเรยี บรอ ยขน้ึ ประกอบกบั งานบรกิ ารดา นนติ วิ ทิ ยาศาสตรก ระจดั กระจายอยใู นหลายหนว ยงาน เชน สาํ นักงานตํารวจแหง ชาติ กระทรวงสาธารณสุข ฯลฯ º·ºÒ·áÅÐ˹Ҍ ·èÕ ๑) เนื่องจากสภาพปจจุบันการกระทําความผิดมีความสลับซับซอนมาก การตรวจเก็บ หลักฐานทางนิติวิทยาศาสตรที่มีคุณภาพนาเช่ือถือ จึงจะทําใหกระบวนการยุติธรรมสามารถนําตัว ผูกระทําผิดมาลงโทษได ๒) รับเรื่องราวรองทุกข ใหการบริการตรวจพิสูจนเอกสารและการปลอมแปลง เชน การตรวจพิสูจนลายมือเขียน ลายมือชื่อ ลายพิมพนิ้วมือในเอกสารตางๆ ใหกับศาลท่ัวประเทศ หนวยงานในสังกัดของกระทรวงยุติธรรม และหนวยงานที่ขึ้นตรงตอกระทรวงยุติธรรม รัฐวิสาหกิจ หรอื เอกชนทร่ี อ งขอ เพอ่ื เปน ทางเลอื กใหป ระชาชน อนั จะทาํ ใหเ กดิ ความโปรง ใสและมกี ารตรวจสอบได ๓) พัฒนางานดานการพิสูจนเอกลักษณบุคคล และสนับสนุนและพัฒนาหลักสูตรดาน นิติวิทยาศาสตร รวมกับสถาบันการศึกษาตางๆ ทั้งภายในและตางประเทศ เพ่ือผลิตบุคลากรท่ีมี คณุ ภาพสามารถปฏบิ ตั หิ นา ทไี่ ดอ ยา งมีประสทิ ธภิ าพและคุณภาพ ¡ÃÁ¤ŒÁØ ¤ÃͧÊÔ·¸ÔáÅÐàÊÃÕÀÒ¾ กรมคมุ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพ สงั กดั กระทรวงยตุ ธิ รรม พ.ศ.๒๕๔๕ เนอื่ งจากกระบวนการ ยตุ ธิ รรมทางอาญา มสี ภาพปญ หาหลายประการทขี่ ดั ขวางมใิ หป ระชาชนไดม โี อกาสเขา ถงึ ความยตุ ธิ รรม เชน การไมม ีความรคู วามเขาใจบทบัญญัติกฎหมายและสทิ ธเิ สรภี าพทีพ่ ึงมีพงึ ไดโดยชอบธรรม ทาํ ให ประชาชนถูกเอารัดเอาเปรียบและลวงละเมิดสิทธิจากบุคคลที่อยูในภาวะที่เหนือกวา กระบวนการ ดําเนินคดีน้ัน จะตองจัดจางทนายเพื่อตอสูคดีทําใหประชาชนยากจนไมสามารถดําเนินการได ประชาชนผเู สยี หายจากอาชญากรรมเปน ผบู รสิ ทุ ธไ์ิ มไ ดร บั การชว ยเหลอื เยยี วยาตามหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน หรือละเลยตอผูเสียหาย ตองสูญเสียอิสรภาพในชีวิต รางกาย เกิดความพิการ หรือสูญเสียชีวิต สรางความเสียหายตอสิทธิประโยชนที่พึงมีพึงได รวมท้ังกระบวนการยุติธรรมขาดศักยภาพ การพฒั นาทางเลอื กใหก บั ประชาชน สง ผลใหป ระชาชนตอ งสญู เสยี โอกาสตา งๆ มากมาย สนิ้ เปลอื งเวลา คาใชจา ย สูญเสยี อิสรภาพโดยมคิ วรและปด กั้นโอกาสของผูยากจนไมส ามารถเขาถงึ ความยตุ ธิ รรมได อาํ ¹Ò¨Ë¹ÒŒ ·èÕ ๑) จดั ระบบการบริหารจดั การดา นคุมครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพของประชาชน ๒) สงเสรมิ และพฒั นาคุม ครองสทิ ธแิ ละเสรีภาพของประชาชน ๓) สงเสรมิ และพฒั นากลไกการระงับขอ พิพาทในสงั คม ๔) ประสานงาน คุมครองสิทธเิ สรีภาพกบั ภาครัฐ เอกชน ท้ังในและตางประเทศ

๙๙ ๕) ชวยเหลือประชาชนท่ีเปนเหย่ืออาชญากรรม รวมท้ังจําเลยที่ถูกดําเนินคดีอาญา โดยมิไดเปนผูกระทําผิดตามกฎหมายวาดวยคาตอบแทนผูเสียหายและคาทดแทนและคาใชจาย แกจําเลยในคดีอาญา ๖) ตดิ ตามและประเมนิ ผลการดาํ เนินการดา นการคมุ ครองสทิ ธิและเสรภี าพ ๗) ดาํ เนินการคมุ ครองพยานตามกฎหมายวา ดว ยการคมุ ครองพยานในคดีอาญา ๘) สงเสริม คุมครองและสรางหลักประกันสิทธิเสรีภาพ และสิทธิมนุษยชน เชน ประชาชนสามารถปกปอ งคมุ ครองสทิ ธติ นเองและไมล ะเมดิ สทิ ธผิ อู น่ื ไดร บั การสง เสรมิ ความรดู า นสทิ ธิ และเสรภี าพ ไดร บั ความชว ยเหลอื และคมุ ครองสทิ ธแิ ละเสรภี าพประชาชน สรา งหลกั ประกนั สทิ ธแิ ละเสรภี าพ และสิทธิมนุษยชนมคี วามเปนสากล ¡ÃÁ¾¹Ô Ô¨áÅФŒØÁ¤Ãͧഡç áÅÐàÂÒǪ¹ เปนหนว ยงาน สังกัดกระทรวงยุตธิ รรม เมอ่ื มกี ารประกาศใชรัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ ซึ่งมีผล ทําใหสถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชน ซึ่งเดิมอยูภายใตการบังคับบัญชาของศาลเยาวชน และครอบครัว มาอยภู ายใตส งั กัดของกระทรวงยตุ ธิ รรม ไดร ับการยกฐานะเปน กรมพินจิ และคุมครอง เด็กและเยาวชน ปจจุบันสถานพินิจประกอบดวย สถานพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนกลาง สถานพนิ จิ และคมุ ครองเดก็ และเยาวชนจงั หวดั และสถานพนิ จิ และคมุ ครองเดก็ และเยาวชนของแผนก คดเี ยาวชนและครอบครวั ของศาลจังหวัด º·ºÒ·Ë¹ŒÒ·Õè ๑) สง เสรมิ การพิทกั ษคมุ ครองสิทธแิ ละสวสั ดภิ าพเด็กและเยาวชน สงเสริมความม่ันคง ของสถาบันครอบครัวและชุมชน โดยใชกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท การหันเหคดีออกจาก กระบวนการยุตธิ รรม และมาตรการอน่ื ๆ ๒) ดาํ เนนิ การคดอี าญา คดคี รอบครวั กาํ กบั การปกครองและการบาํ บดั แกไ ขฟน ฟู ปอ งกนั พฒั นาและสงเคราะห ตลอดจนการตดิ ตามและประเมนิ ผล ๓) ประสานความรวมมือและสรางเครือขายกับชุมชน องคกรภาครัฐและเอกชน ทง้ั ภายในและตางประเทศ เพือ่ สนับสนุนกระบวนการยุติธรรมสาํ หรบั เดก็ และเยาวชน ๔) ศึกษาวิเคราะหวิจัยและพัฒนากฎหมาย การพิทักษคุมครองสิทธิเด็กและเยาวชน รวมท้งั ระบบรปู แบบวธิ ีการปฏิบตั ิเกย่ี วกับงานคดี และการปฏบิ ตั ิตอ เด็กและเยาวชน ๕) พฒั นาบคุ ลากรและระบบการบรหิ ารจดั การเขา สมู าตรฐานการบรหิ ารจดั การภาครฐั ๖) สืบเสาะและพินิจ ตลอดจนทํารายงานเสนอตอศาลเก่ียวกับประวัติ สิ่งแวดลอม และสาเหตขุ องการกระทําผดิ ของเด็กและเยาวชน เพอ่ื เสนอตอผอู ํานวยการสถานพินจิ และสอดสอ ง เด็กและเยาวชน ท่ศี าลมีคาํ พพิ ากษาใหค มุ ประพฤติ หรือกาํ หนดเงือ่ นไขใหป ฏิบัติ ๗) ควบคุมตวั เด็กและเยาวชนไวร ะหวา งการพจิ ารณาคดตี ามคาํ สงั่ ศาล ๘) ศึกษาคนควาถงึ สาเหตุของการกระทาํ ความผิดของเด็กและเยาวชน

๑๐๐ ¡ÒèѴͧ¤¡Ã¢Í§Ê¶Ò¹¾Ô¹¨Ô การจัดรูปแบบของสถานพินิจนี้ไมมีรูปแบบที่ตายตัว ซ่ึงขึ้นอยูกับปริมาณงานและ ความรับผิดชอบของสถานพินจิ แตล ะแหง แตท มี่ รี ปู แบบขององคกรที่สมบรู ณท ีส่ ุด ไดแ ก สถานพินิจ และคุมครองเด็กและเยาวชนกลาง ซึ่งตั้งอยูในกรุงเทพมหานคร จะทําหนาที่ดูแลและบริหารงาน สถานพินิจ ตลอดจนการฝกและอบรมเด็กและเยาวชนตามคําพิพากษา ซ่ึงมีสถานฝกและอบรมอยู ๓ แหง ไดแก บา นกรณุ า บา นมุติทา และบานปราณี ¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒÃÊ·Ô ¸ÁÔ ¹ÉØ Âª¹á˧‹ ªÒμÔ (National Human Rights Commission) เปน องคกรอสิ ระตามรัฐธรรมนญู ฉบับ พ.ศ.๒๕๔๐ คณะกรรมการประกอบดวยประธาน กรรมการคนหน่ึงและกรรมการอืน่ อกี สิบคน ซงึ่ พระมหากษตั รยิ ทรงแตง ตั้งตามคําแนะนําของวุฒิสภา จากผูมีความรูหรือประสบการณดานคุมครองสิทธิเสรีภาพประชาชน มีวาระการดํารงตําแหนงหกป นบั แตว นั ทพ่ี ระมหากษตั รยิ ท รงแตง ตง้ั และใหด าํ รงตาํ แหนง ไดเ พยี งวาระเดยี ว ประเทศไทยเขา เปน ภาคี สนธิสญั ญาดานสิทธิมนุษยชน สหประชาชาติ และตองปฏบิ ตั ติ ามพนั ธกรณีระหวางประเทศเก่ยี วกบั สิทธิมนุษยชน จํานวน ๗ ฉบับ ไดแก อนุสัญญาวาดวยสิทธิเด็ก การขจัดการเลือกปฏิบัติตอสตรี สทิ ธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง สิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม การขจดั การเลือกปฏิบัติ ทางเชอื้ ชาติ การตอ ตา น การทรมานและการปฏิบตั หิ รือการลงโทษทโ่ี หดรายไรม นษุ ยธรรม หรือย่าํ ยี ศักดศิ์ รี และวา ดวยสิทธิของคนพกิ าร อาํ ¹Ò¨Ë¹ŒÒ·Õè ๑) ตรวจสอบ รายงานการกระทําหรือการละเลยการกระทําอันเปนการละเมิดสิทธิ มนษุ ยชนตามพนั ธกรณรี ะหวา งประเทศเกย่ี วกบั สทิ ธมิ นษุ ยชนทป่ี ระเทศไทยเปน ภาคี และเสนอมาตรการ การแกไขท่ีเหมาะสมตอบุคคลหรือหนวยงานที่กระทํา ในกรณีท่ีปรากฏวาไมมีการดําเนินการตามท่ี เสนอ ใหรายงานตอ รัฐสภาเพ่อื ดาํ เนนิ การตอ ไป ๒) เสนอแนะนโยบายและขอเสนอในการปรับปรุงกฎหมาย กฎ ขอบังคับ ตอรัฐสภา และคณะรัฐมนตรีเพอ่ื สงเสรมิ เผยแพรความรูและคุมครองสิทธมิ นุษยชน ๓) สงเสริมความรวมมือและการประสานงานระหวางหนวยราชการ องคกรเอกชน และองคการอน่ื ในดานสทิ ธิมนษุ ยชน ๔) จดั ทํารายงานประจําปเ พอ่ื ประเมนิ สถานการณด า นสทิ ธมิ นษุ ยชนภายในประเทศและ เสนอตอรัฐสภา

๑๐๑ º··èÕ ÷ ระบบศาลไทย กฎหมายเปนเคร่ืองมือของรัฐที่ใชบังคับแกประชาชนเพื่อใหสังคมอยูอยางสงบสุข โดยการลงโทษผูกระทําผิด การที่จะไดตัวผูกระทําผิดมาลงโทษ ตลอดจนการดําเนินการพิพากษาคดี วา ผกู ระทาํ ผิดจะถูกลงโทษมากนอยเพยี งใด นับวาเปนเรอื่ งยงุ ยากไมนอ ย และไมส ามารถทจี่ ะกระทาํ ไดเพียงคนเดียวจะตองใชบุคลากร และองคการของรัฐเปนผูดําเนินการจํานวนมาก และมีข้ันตอน หลายอยาง ดงั นนั้ การศึกษาใหร ูถงึ กระบวนการยตุ ิธรรม จงึ เปนเร่อื งสาํ คัญเรื่องหนึ่ง ÃкºÈÒÅä·Â ศาลรฐั ธรรมนญู ศาลยตุ ิธรรม ศาลทหาร ศาลปกครอง ศาลฎกี า ศาลอทุ ธรณ ศาลช้ันตน ศาลปกครองสูงสุด ศาลแพง ศาลปกครองชน้ั ตน ศาลอาญา ศาลแขวง ศาลจงั หวดั ศาลชํานัญพิเศษ/ศาลพิเศษ พฒั นาการของระบบศาลไทยในปจ จบุ นั มคี วามเกย่ี วขอ งอยา งไมอ าจแยกออกจากกนั ได กับการปฏิรูปคร้ังใหญในสมัยรัชกาลที่ ๕ แนนอนวาการปรับปรุงระบบกระบวนการยุติธรรมใหมี ความทันสมัยยอมทําใหตางชาติยอมรับและสามารถอํานวยความยุติธรรมใหแกประชาชนไดอยาง มีสิทธภิ าพมากย่ิงขึน้ โดยปจ จุบนั ไทยใชระบบศาลคู ซ่ึงมศี าลปกครองแยกจากศาลยตุ ิธรรม

๑๐๒ ñ. ÈÒÅä·Âã¹»˜¨¨ºØ ѹ ศาลยตุ ิธรรม - มอี าํ นาจพจิ ารณาพพิ ากษาคดที งั้ ปวง เวน แตค ดที อี่ ยใู นอาํ นาจของศาลรฐั ธรรมนญู ศาลปกครอง ศาลทหาร ศาลรฐั ธรรมนญู - มีหนาทีว่ นิ ิจฉยั คดที เ่ี กี่ยวของกบั รัฐธรรมนูญ ศาลปกครอง - มีหนาที่พิจารณาพิพากษาคดีที่เปนขอพิพาทระหวางทางราชการกับเอกชน เก่ียวกับการใชอ าํ นาจปกครอง ศาลทหาร - มีหนาท่ีพิจารณาพิพากษาคดีเฉพาะคดีอาญาทหารและคดีที่มีลักษณะพิเศษ ทางอาญา เชน คดีอาญาที่ทหารตกเปนจําเลย หรือคดีที่เกิดข้ึนในภาวะสงคราม หรือประกาศกฎอยั การศึก ò. ÈÒÅÂØμÔ¸ÃÃÁ บทบาทของศาลยุติธรรมนั้นนอกจากจะทําหนาท่ีพิจารณาคดีทั้งทางแพงและอาญาแลว ปจจุบันยังมีศาลที่ถูกต้ังขึ้นเพื่อทําคดีเฉพาะ ไดแก ศาลภาษีอากร ศาลลมละลาย ศาลทรัพยสิน ทางปญ ญาและการคา ระหวา งประเทศ ศาลแรงงาน และศาลเยาวชนและครอบครวั อกี ทง้ั รฐั ธรรมนญู ยงั ไดต ง้ั แผนกคดอี าญาของผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื งในศาลฎกี าเพอื่ ทาํ หนา ทพ่ี จิ ารณาคดกี ารเมอื ง เชน คดีท่ีนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี สมาชิกสภาผูแทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ถูกกลาวหาวาร่ํารวย ผดิ ปกติ โดยผพู พิ ากษาศาลฎีกา ๙ คน ซ่ึีงไดรบั เลอื กโดยทีป่ ระชมุ ใหญศาลฎีกา ระบบศาลยุติธรรมของไทยแบง ออกเปน ๓ ชัน้ (มาตรา ๑ พระธรรมนูญศาลยตุ ธิ รรม) ไดแก ศาลช้นั ตน - ศาลท่ีมีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีในชั้นตน ไดแก ศาลแขวง ศาลจังหวัด ศาลอาญา ศาลแพง ศาลชํานัญพเิ ศษ ศาลอทุ ธรณ - โดยหลักมีอาํ นาจพจิ ารณาพิพากษาคดที ่อี ุทธรณค าํ พิพากษาของศาลชัน้ ตน ศาลฎกี า - ศาลสงู สดุ มอี าํ นาจพจิ ารณาพพิ ากษาเฉพาะคดที ศี่ าลฎกี าอนญุ าตใหม กี ารอทุ ธรณ คาํ พิพากษาของศาลอุทธรณไ ดเทา นน้ั มศี าลเดยี วต้งั อยูใ นกรงุ เทพมหานคร - คําพพิ ากษาของศาลฎกี าถอื วาสน้ิ สดุ จะฟอ งรองตอ ไปอกี ไมได สว นการท่ีผไู ดรับ โทษทางอาญาถวายเรอื่ งตอ พระมหากษตั รยิ เ พอ่ื รบั พระมหากรณุ าธคิ ณุ พระราชทาน อภยั โทษ เปน พระราชอาํ นาจของพระมหากษตั รยิ ต ามรฐั ธรรมนญู ไมใ ชก ารพพิ ากษาใหม และไมใชก ารขัดแยงกับคําพพิ ากษาของศาลฎีกา

๑๐๓ ò.ñ ÈÒŪé¹Ñ μŒ¹ ประกอบดว ย ศาลแพง - มีอํานาจพพิ ากษาคดแี พงทั้งปวง ศาลอาญา - มอี ํานาจพพิ ากษาคดีอาญาทั้งปวง ศาลจังหวดั - เปนศาลชั้นตนท่ีต้ังประจําในตัวจังหวัดหรือในบางอําเภอ มีเขตตามท่ีพระราช ศาลแขวง บัญญัติจัดต้ังศาลนั้นกําหนดไว มีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีแพงและคดีอาญา ทง้ั ปวงทมี่ ไิ ดอ ยใู นอาํ นาจของศาลยตุ ธิ รรมอนื่ (มาตรา ๑๘ พระธรรมนญู ศาลยตุ ธิ รรม) ศาลแรงงาน - พิพากษาคดแี พงท่ีมที นุ ทรัพยไ มเกนิ ๓๐๐,๐๐๐ บาท และคดอี าญาทีม่ ีอัตราโทษ ศาลภาษีอากร ทก่ี ฎหมายกาํ หนดใหจ าํ คกุ ไมเ กนิ ๓ ป หรอื ปรบั ไมเ กนิ ๖๐,๐๐๐ บาท หรอื ทง้ั จาํ ทงั้ ปรบั แตจะลงโทษจําคุกเกิน ๖ เดือน หรือปรับเกิน ๑๐,๐๐๐ บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ ซ่ึงโทษจําคุกหรือท้ังสองอยางเกินอัตราดังกลาวแลวไมได (มาตรา ๑๗ ประกอบ มาตรา ๒๕ พระธรรมนูญศาลยตุ ธิ รรม) - เปนศาลทม่ี ีอาํ นาจพจิ ารณาพพิ ากษาคดีและมีอาํ นาจไตส วนหรอื มีคําสงั่ ใด ๆ ซง่ึ ผูพพิ ากษาคนเดียวมีอํานาจตามหลกั เกณฑเ ง่ือนไขในพระธรรมนูญศาลยตุ ิธรรม - ศาลแขวงไมม ีอํานาจพิจารณาคดีไมม ขี อพพิ าท เชน คดีรองขอเปน ผูจดั การมรดก - พพิ ากษาคดแี รงงานระหวา งนายจา งและลกู จา ง (มาตรา ๘ พ.ร.บ.จดั ตงั้ ศาลแรงงาน และวิธพี ิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒) - พิพากษาคดีแพงในสวนที่เก่ียวกับภาษีอากร เชน รัฐฟองเรียกหนี้คาภาษีอากร (มาตรา ๗ พ.ร.บ.จดั ตง้ั ศาลภาษีอากรและวธิ พี จิ ารณาคดภี าษอี ากร พ.ศ. ๒๕๒๘) ศาลเยาวชน - ศาลยตุ ธิ รรมชน้ั ตน ซงึ่ มอี าํ นาจพจิ ารณาพพิ ากษา หรอื มคี าํ สง่ั ในคดอี าญาทม่ี ขี อ หา และครอบครัว วา เดก็ (บคุ คลอายยุ งั ไมเ กนิ ๑๕ ปบ รบิ รู ณ) หรอื เยาวชน (บคุ คลอายเุ กนิ ๑๕ ปบ รบิ รู ณ แตย งั ไมถ งึ ๑๘ ปบ รบิ รู ณ) กระทาํ ความผดิ รวมถงึ คดคี รอบครวั อนั ไดแ กค ดแี พง ทฟ่ี อ ง หรือรองขอตอศาลหรือกระทําการใด ๆ ในทางศาลเกี่ยวกับผูเยาวหรือครอบครัว แลว แตก รณี ซง่ึ จะตอ งบงั คบั ตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย ทง้ั นี้ ศาลเยาวชน และครอบครวั จะมสี ถานพนิ จิ และคุมครองเด็กและเยาวชนทาํ งานควบคไู ปดว ย ศาลลมละลาย - พิพากษาคดลี ม ละลายเกยี่ วกบั ลูกหนที้ ่มี ีหน้ีสนิ ลน พน ตวั ศาลทรัพยสินทาง - พพิ ากษาคดแี พง และคดอี าญาเกย่ี วกบั ทรพั ยส นิ ทางปญ ญา เชน คดเี กยี่ วกบั ลขิ สทิ ธ์ิ ปญญาและการคา สทิ ธบิ ตั ร เครอื่ งหมายการคา และคดีแพงเกี่ยวกบั การคาระหวา งประเทศ ระหวา งประเทศ

๑๐๔ ò.ò ÈÒÅÍØ·¸Ã³ ศาลอุทธรณมีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีท้ังทางแพงและทางอาญาท่ีอุทธรณ มาจากศาลชนั้ ตน ในกรณีท่คี ูความไมพอใจในคาํ พิพากษาหรือคําส่งั ของศาลชั้นตน นัน้ ๆ ศาลอุทธรณ มอี งคค ณะผพู ิพากษาอยางนอ ย ๓ คน (มาตรา ๒๗ พระธรรมนูญศาลยุติธรรม) ปจจบุ ันศาลอุทธรณ แบงออกเปนศาลอุทธรณกลางและศาลอุทธรณภาค โดยศาลอุทธรณภาคแบงออกเปนศาลอุทธรณ ภาค ๑ ถงึ ภาค ๙ ò.ó ÈÒÅ®Õ¡Ò ศาลฎกี าเปน ศาลสงู สดุ มเี พยี งศาลเดยี ว โดยหลกั ศาลฎกี ามหี นา ทว่ี นิ จิ ฉยั คดอี ทุ ธรณ คาํ พพิ ากษาหรอื คาํ สงั่ ของศาลอทุ ธรณแ ละศาลชนั้ ตน แตใ นคดบี างประเภทกฎหมายกก็ าํ หนดใหเ รมิ่ คดี ท่ีศาลฎีกา เชน คดีอาญาของผูดํารงตําแหนงทางการเมือง โดยหลักองคคณะผูพิพากษาในศาลฎีกา มอี ยา งนอ ย ๓ คน (มาตรา ๒๗ พระธรรมนญู ศาลยตุ ธิ รรม) เวน แตใ นกรณพี เิ ศษอน่ื ๆ เชน ในคดอี าญา ของผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื งใชอ งคค ณะ ๙ คน (ÁÒμÃÒ ñô ¾ÃÐÃÒªºÞÑ ÞμÑ »Ô ÃÐ¡ÍºÃ°Ñ ¸ÃÃÁ¹ÞÙ Ç‹Ò´ÇŒ ÂÇ¸Ô Õ¾Ô¨ÒóҤ´ÍÕ ÒÞҢͧ¼ÙŒดาํ çμíÒá˹§‹ ·Ò§¡ÒÃàÁ×ͧ ¾.È. òõöð) ó. ÈÒÅÃÑ°¸ÃÃÁ¹ÙÞ ศาลรฐั ธรรมนญู ของประเทศไทยถกู จดั ตง้ั ขน้ึ ครง้ั แรกตามรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ โดยศาลดังกลาวมีหนาท่ีหลักในการควบคุมกฎหมายไมใหขัดหรือแยงกับ รฐั ธรรมนญู ซงึ่ คาํ วา “กฎหมาย” ในทนี่ ้ี ไดแ ก พระราชบัญญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู พระราชบัญญัติ พระราชกาํ หนด และกฎหมายอ่ืนที่มีคาระดับพระราชบัญญัติ สําหรับอาํ นาจหนาที่ดังกลาวของ ศาลรฐั ธรรมนญู มรี ากฐานมาจากความคดิ ของฮนั ส เคลเซน (Hans Kelsen) เคลเซน ใหค วามสาํ คญั กบั แนวความคิดเรื่องลําดับศักด์ิแหงกฎหมาย (โปรดดูบทท่ี ๑) ซึ่งโดยท่ัวไปถือวารัฐธรรมนูญ ลายลกั ษณอกั ษรมีสถานะสงู สุดเหนอื กวากฎหมายระดบั พระราชบญั ญัติ ดงั นัน้ การควบคมุ ตรวจสอบ โดยศาลรัฐธรรมนูญจึงมีความสําคัญในการรักษาไวซึ่งหลักความเปนกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ มิใหถ กู กา วลวง โดยกฎหมายท่มี ศี ักดส์ิ ถานะต่ํากวา ô. ÈÒÅ»¡¤Ãͧ ศาลปกครองมีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีท่ีเปนขอพิพาทระหวางราชการกับเอกชน ซงึ่ เปนขอพพิ าทอนั เนื่องมาจากการกระทาํ หรือละเวนการกระทาํ ท่ีตอ งปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย หรอื ตอ ง รับผดิ ชอบในการปฏิบตั ิหนา ทต่ี ามทีก่ ฎหมายบญั ญตั ิ ปจจุบันศาลปกครองมี ๒ ชั้น ไดแก ศาลปกครองชั้นตน และศาลปกครองสูงสุด (ศาลปกครองช้ันอทุ ธรณส ามารถมีไดต ามรัฐธรรมนูญ แตป จ จบุ ันประเทศไทยยังไมม)ี

๑๐๕ ô.ñ ÈÒÅ»¡¤ÃͧªÑ¹é μ¹Œ ÈÒÅ»¡¤ÃͧªÑé¹μŒ¹ 䴌ᡋ ÈÒÅ»¡¤Ãͧ¡ÅÒ§áÅÐÈÒÅ»¡¤Ãͧã¹ÀÙÁÔÀÒ¤ (มาตรา ๗ (๒) พ.ร.บ.จดั ตง้ั ศาลปกครองและวธิ พี จิ ารณาคดปี กครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) ¨ÐÁμÕ ÅØ Ò¡ÒÃã¹ÈÒÅ »¡¤Ãͧª¹éÑ μ¹Œ ÍÂÒ‹ §¹ÍŒ Â ó ¤¹ ໹š ͧ¤¤ ³Ð¾¨Ô ÒóҾ¾Ô Ò¡ÉÒ (มาตรา ๕๔ วรรคสอง พ.ร.บ.จดั ตง้ั ศาลปกครองและวิธพี จิ ารณาคดีปกครอง พ.ศ.๒๕๔๒) ô.ò ÈÒÅ»¡¤ÃͧÊÙ§Ê´Ø ศาลปกครองสงู สดุ มเี พยี งแหง เดยี วตงั้ อยใู นกรงุ เทพมหานคร (มาตรา ๗ (๑) พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) จะมีตุลาการในศาลปกครองสูงสุด อยา งนอย ๕ คน เปน องคค ณะพิจารณาพพิ ากษา (มาตรา ๕๔ วรรคแรก พ.ร.บ.จัดตง้ั ศาลปกครอง และวธิ พี ิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) ô.ó อาํ ¹Ò¨ã¹¡ÒþԨÒóҾԾҡÉÒËÃÍ× ÁÕคําÊÑ觢ͧÈÒÅ»¡¤Ãͧ (มาตรา ๙ พ.ร.บ.จัดตง้ั ศาลปกครองและวธิ ีพิจารณาคดปี กครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) ๑) คดพี พิ าททที่ างราชการกระทาํ โดยไมช อบดว ยกฎหมาย ไมว า จะเปน การออกกฎ ออกคําส่งั หรอื กระทําการอ่นื ใด โดยไมมอี าํ นาจ หรอื นอกเหนอื อาํ นาจ หรอื ไมถกู ตองตามกฎหมาย หรือรูปแบบขั้นตอน หรือวิธีการอันเปนสาระสําคัญท่ีกําหนดไวสําหรับการกระทําน้ัน หรือกระทํา โดยไมสุจริต หรือมีลักษณะเปนการเลือกปฏิบัติที่ไมชอบธรรม หรือมีลักษณะเปนสรางขั้นตอน โดยไมจ าํ เปน หรอื สรา งภาระใหเ กดิ กบั ประชาชนเกนิ สมควร หรอื เปน ใชด ลุ พนิ จิ โดยมชิ อบ (มาตรา ๙ (๑) พ.ร.บ.จดั ตงั้ ศาลปกครองและวธิ พี จิ ารณาคดปี กครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) เชน การใชอ าํ นาจขององคก รปกครอง สว นทอ งถนิ่ โดยทวั่ ไปจะมอี าํ นาจจาํ กดั อยเู ฉพาะในเขตพนื้ ทขี่ องตน แตห ากองคก ารบรหิ ารสว นทอ งถน่ิ แหงหนึ่งใชอํานาจ (ออกกฎ (ขอบัญญัติตาง ๆ) หรือ คําส่ังทางปกครอง) มีผลใชบังคับในพื้นท่ี การปกครองขององคกรปกครองสวนทองถนิ่ นนั้ ยอมเปน การกระทาํ นอกเหนืออํานาจหนา ท่ี ¢ŒÍÊѧà¡μ คาํ วา “¡®” ขา งตน หมายถงึ พระราชกฤษฎกี า ทงั้ นี้ ตอ งเปน พระราชกฤษฎกี าทอ่ี อกตาม ความในพระราชบญั ญตั หิ รอื กฎหมายระดบั พระราชบญั ญตั ิ หากเปน พระราชกฤษฎกี าทอี่ อกตามความ ในรฐั ธรรมนญู อาทิ การยบุ สภาผแู ทนราษฎรกไ็ มอ ยใู นอาํ นาจควบคมุ ของศาลปกครอง เนอื่ งจากถอื วา เปน เรอื่ งทางการเมอื ง (Act of state หรอื The political question doctrine) นอกจากนี้ คาํ วา “กฎ” ยงั ไดแ ก กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ขอ บญั ญตั ทิ อ งถน่ิ (เชน ขอ บญั ญตั กิ รงุ เทพมหานคร) ระเบยี บ ขอ บงั คบั รวมไปถึงบทบัญญัติอ่ืนที่มีผลบังคับเปนการทั่วไปไมมุงหมายใหใชบังคับแกกรณีใดหรือบุคคลใด เปน การเฉพาะ ๒) คดพี ิพาททีท่ างราชการละเลยตอ หนาที่ ตามท่กี ฎหมายกําหนดใหตอ งปฏิบัติ หรือปฏบิ ตั ิหนาท่ดี ังกลาวลาชา เกนิ สมควร (มาตรา ๙ (๒) พ.ร.บ.จัดตัง้ ศาลปกครองและวธิ ีพจิ ารณา คดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) เชน ตามกฎหมายแลวหนวยงานของรัฐมีหนาที่รับจดทะเบียนนิติกรรม บางประเภท หากหนวยงานของรัฐดังกลาวรับคําขอจดทะเบียนเอาไว แตกลับไมพิจารณาคําขอวา สมควรดําเนนิ การจดทะเบียนใหห รอื ไม ก็เปน การละเลยตอหนาทตี่ ามกฎหมาย

๑๐๖ ๓) คดพี พิ าทเกย่ี วกบั การกระทาํ ละเมดิ หรอื ความรบั ผดิ อยา งอน่ื ของทางราชการ อนั เกิดจากการใชอ ํานาจตามกฎหมาย กฎ หรอื คาํ สัง่ หรือจากการละเลยตอ หนา ที่ หรอื ปฏิบัตหิ นา ท่ี ลาชา เกนิ สมควร (มาตรา ๙ (๓) พ.ร.บ.จดั ตัง้ ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) ¡Ã³ÈÕ Ö¡ÉÒ ¢³Ð·¹Õè ÒÂá´§Â¹× àÃÂÕ ¡Ã¶á·¡ç «ÍÕè º‹Ù ¹μÐá¡Ã§àËÅ¡ç »´ »Ò¡ºÍ‹ ·Í‹ ÃкÒÂนาํ้ ·§éÔ ÃÁÔ ¶¹¹ÊÒ·Ã áμμ‹ Ðá¡Ã§àËÅ¡ç ÃºÑ นาํ้ ˹¡Ñ ¹ÒÂá´§äÁä‹ ´Œ ทาํ ã˹Œ ÒÂá´§áÅÐμÐá¡Ã§àËÅ¡ç μ¡Å§ä»ã¹ºÍ‹ ·Í‹ ÃкÒ นํ้า·§Ôé ໚¹àËμãØ ËŒ¹ÒÂá´§¢ÒËÑ¡ μŒÍ§àÊÂÕ ¤‹ÒÃ¡Ñ ÉÒ¾ÂÒºÒÅ໹š à§Ô¹·Ñé§Ê¹Ôé õð,ððð ºÒ· ¹ÒÂá´§ à˹ç ÇÒ‹ ¤ÇÒÁàÊÂÕ ËÒ´§Ñ ¡ÅÒ‹ Çà¡´Ô ¨Ò¡¡Ò÷¼èÕ ÇŒÙ Ò‹ ÃÒª¡ÒÃ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã¨´Ñ ทาํ ºÍ‹ ·Í‹ ÃкÒÂนา้ํ ·§Ôé ÃÁÔ ¶¹¹ ÊҷëÖè§à»š¹¡Ô¨¡Ò÷èÕ¡®ËÁÒÂกํา˹´ãËŒÍÂÙ‹ã¹อํา¹Ò¨Ë¹ŒÒ·èբͧ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã´ŒÇ¤ÇÒÁ»ÃÐÁÒ· àÅÔ¹àÅ‹Í â´ÂäÁ‹ä´Œ¨Ñ´ทําμÐá¡Ã§àËÅç¡»´ÇÒ§º¹»Ò¡º‹Í·‹ÍÃкÒÂนํ้า·éÔ§ãËŒÁÕ¢¹Ò´¾Í´Õ¡Ñº»Ò¡º‹Í áÅÐäÁä‹ ´ทŒ าํ ºÍ‹ ÃÍ§ÃºÑ μÐá¡Ã§àËÅ¡ç ãËÁŒ ¤Õ ÇÒÁÁ¹èÑ ¤§á¢§ç áç¾Í·¨èÕ ÐÃºÑ นา้ํ ˹¡Ñ ¤¹ËÃÍ× Ê§èÔ ¢Í§ä´ÍŒ ÂÒ‹ § »ÅÍ´ÀÂÑ áÅлÃÐʧ¤¨ п͇ §àÃÂÕ ¡¤Ò‹ àÊÂÕ ËÒ (¢ÍŒ Êͺà¹μºÔ ³Ñ ±μÔ ÀÒ¤ ñ ÊÁÂÑ ·Õè öó ¾.È. òõõó) - ในการนี้ เมื่อนายแดงประสงคจะฟอ งเรียกคาเสยี หายจากกรุงเทพมหานครอนั เนอ่ื ง มาจากการท่ีผูวาราชการกรุงเทพมหานครกระทําละเมิด โดยละเลยตอหนาที่ นายแดงสามารถ ฟองรองคดีตอศาลปกครอง เนื่องจากกรณีขางตนเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของ หนวยงานทางปกครอง (กรุงเทพมหานครซึ่งเปนราชการสวนทองถ่ิน) อันเกิดจากการละเลย ตอหนา ทต่ี ามทีก่ ฎหมายกาํ หนดใหตอ งปฏิบตั ิ ๔) คดพี พิ าทเกย่ี วกบั สญั ญาทางปกครอง (มาตรา๙ (๔) พ.ร.บ.จดั ตงั้ ศาลปกครอง และวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) โดยสัญญาทางปกครองเปนสัญญาที่คูสัญญาอยางนอย ฝายหนึ่งตองเปนหนวยงานทางปกครองหรือเปนบุคคลซึ่งไดรับมอบหมายใหกระทําการแทนรัฐ ประเภทของสญั ญาทางปกครอง อาทิ - สัญญาสัมปทาน อันเปนการท่ีฝายปกครองตกลงใหเอกชนเขามาจัดทํา บริการสาธารณะอยางใดอยางหนึ่ง (เชน สรางทางดวน) ดวยทุนของเอกชนน้ัน ๆ ตามเง่ือนไขท่ี ฝา ยปกครองกาํ หนดเพ่ือประโยชนสาธารณะ - สญั ญาใหจ ดั ทาํ บรกิ ารสาธารณะ เชน สญั ญาลาศกึ ษาตอ ระหวา งขา ราชการ กับหนวยงานของรัฐซ่ึงมีขอตกลงวาเม่ือขาราชการผูนั้นสําเร็จการศึกษาแลวตองกลับมาชดใชทุน ตามเวลาทกี่ าํ หนด แตห ากไมส ามารถกลบั มารบั ราชการตอ ไดจ ะยอมชดใชเ งนิ และเบย้ี ปรบั (คาํ วนิ จิ ฉยั ช้ขี าดอาํ นาจหนา ท่ีระหวางศาล ที่ ๒๕/๒๕๔๕)

๑๐๗ - สัญญาจัดใหมีส่ิงสาธารณูปโภค สัญญาดังกลาวเปนสัญญาที่หนวยงาน ของรฐั วาจา งใหเ อกชนกอ สรางถาวรวตั ถุ เชน อาคารตา ง ๆ ของโรงเรยี นรฐั บาล ๕) คดีท่ีมีกฎหมายกําหนดใหทางราชการฟองคดีตอศาล เพ่ือบังคับใหบุคคล ตอ งกระทาํ หรอื ละเวน การกระทาํ (มาตรา ๙ (๕) พ.ร.บ.จดั ตงั้ ศาลปกครองและวธิ พี จิ ารณาคดปี กครอง พ.ศ. ๒๕๔๒) àÃèÍ× §·èäÕ Á‹Í‹ãÙ ¹อาํ ¹Ò¨¢Í§ÈÒÅ»¡¤Ãͧ ๑) การดําเนินการเกยี่ วกับวนิ ัยทหาร ๒) การดาํ เนนิ การของคณะกรรมการตลุ าการตามกฎหมายวา ดว ยระเบยี บขา ราชการ ฝา ยตลุ าการ ๓) คดีทีอ่ ยใู นอํานาจของศาลเยาวชนและครอบครวั ศาลแรงงาน ศาลภาษอี ากร ศาลทรัพยสินทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ศาลลมละลาย หรือศาลชํานัญพิเศษอ่ืน (ตามทม่ี ีพระราชบญั ญตั ิตั้งขึ้น) และในÁÒμÃÒ ññ ÈÒÅ»¡¤ÃÍ§Ê§Ù Ê´Ø มีอํานาจพจิ ารณาพิพากษาคดี ดงั ตอไปน้ี ๑) คดีพิพาทเกี่ยวกับคําวินิจฉัยของคณะกรรมการวินิจฉัยขอพิพาทตามท่ี ทป่ี ระชมุ ใหญตลุ าการในศาลปกครองสูงสดุ ประกาศกําหนด ๒) คดพี พิ าทเกย่ี วกบั ความชอบดว ยกฎหมายของพระราชกฤษฎกี า หรอื กฎทอี่ อก โดยคณะรัฐมนตรี หรอื โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี ๓) คดีทมี่ กี ฎหมายกาํ หนดใหอยูในอาํ นาจศาลปกครองสงู สุด ๔) คดที ่อี ุทธรณค ําพพิ ากษาหรอื คําส่ังของศาลปกครองชั้นตน

๑๐๘ จัดพมิ พโ ดย โรงพิมพตํารวจ ถ.เศรษฐศิริ ดุสิต กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ โทรศัพท ๐-๒๖๖๘-๒๘๑๑-๓ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๔๖๕๘

“เปนองคกรบังคับใชกฎหมายที่นําสมัย ในระดับมาตรฐานสากล เพ�อใหประชาชนเช�อมั่นศรัทธา” พลตํารวจเอก สุวัฒน แจงยอดสุข ผูบัญชาการตํารวจแหงชาติ