BIOWASTE

Εικόνα 4.8 Διάγραμμα ροής της διεργασίας της πυρόλυσης H πυρόλυση σε χαμηλές θερμοκρασίες παράγει υγρό καύσιμο. Με την μέθοδο αυτή το απόβλητο τεμαχίζεται σε διάσταση μικρότερη των 50 mm, κατόπιν γίνεται διαχωρισμός με αέρα του οργανικού κλάσματος και ξήρανση σε ξηραντήριο αέρα. Το οργανικό κλάσμα κοσκινίζεται, περνά από σφαιρόμυλο για περαιτέρω μείωση μεγέθους σε κάτω των 3 mm, και τέλος πυρολύεται σε αντιδραστήρα υπό ατμοσφαιρική πίεση. Το στερεό απόβλητο μετατρέπεται σε ιξώδες υγρό στους 500οC. Μια άλλη παραλλαγή της πυρόλυσης περιλαμβάνει την διάσπαση του οργανικού κλάσματος σε θερμοκρασία 1400-1500 οC απουσία O2, σε αέριο καύσιμο (syngas, 35% CO,35% H2, 20% CO2, 10% N2 κλπ), που στην συνέχεια οξειδώνεται θερμικά, καθαρίζεται από στερεά και είναι έτοιμο για να χρησιμοποιηθεί σε ατμολέβητα για παραγωγή ατμού και στην συνέχεια ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ατμοστροβίλου, ή απευθείας σε Μηχανή Εσωτερικής Καύσης (ΜΕΚ) με ηλεκτρογεννήτρια. Ακολούθως το στερεό υποπροϊόν που παράγεται που αποτελεί ένα είδος τέφρας, είτε ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 96 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

χρησιμοποιείται στην κάλυψη ΧΥΤΥ, είτε σε διάφορες εμπορικές εφαρμογές ανάλογα με την σύνθεση και επεξεργασία του (Καμπούρης Μ. και Καμούρης Ν. 2018). Συνήθως η διεργασία της πυρόλυσης λαμβάνει χώρα σε θερμοκρασίες 400-800 οC και η δράση της διασπά τα πολύπλοκα μόρια σε απλούστερα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή αερίου, υγρού και πίσσας. Αυτά τα προϊόντα μπορούν να έχουν πολλαπλές χρήσεις, η ακριβής φύση των οποίων εξαρτάται από τη φύση του (αρχικού) καυσίμου. Ωστόσο, για καύσιμα βασισμένα σε αστικά απόβλητα, η πιο συχνή χρήση του παραγόμενου αερίου είναι ως καύσιμο για την παραγωγή ενέργειας (Μαυρόπουλος, 2008).Τα κύρια προϊόντα των διεργασιών της πυρόλυση είναι (Λάλας κ.α., 2007):  Αέρια: πλούσια σε υδρογόνο, μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, υδρογονάνθρακες, κ.α. (ανάλογα με την αρχική σύσταση των αποβλήτων), τα οποία χρησιμοποιούνται περαιτέρω ως καύσιμο.  Υγρά: μεγάλου ιξώδους και ελαιώδους σύστασης, που περιέχουν κετόνες, υδρογονάνθρακες και άλλες οργανικές ενώσεις, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω ως καύσιμα.  Στερεά: υπολείμματα με κύριο συστατικό τον άνθρακα και ορισμένα ανόργανα υλικά, όπως μέταλλα, γυαλί, κ.α., τα οποία μπορούν και αυτά να διαχωριστούν και να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω ως καύσιμα. Σε κάθε περίπτωση τα παράγωγα της πυρόλυσης απαιτούν περεταίρω διαχείριση πρίν την τελική τους διάθεση στο περιβάλλον. 5.3.3 Αεριοποίηση Αεριοποίηση, ορίζεται ως η μερική οξείδωση (με αέρα ή οξυγόνο) της οργανικής ύλης των απορριμμάτων, η οποία μετατρέπεται σε μείγμα αερίων όπως μονοξείδιο του άνθρακα, υδρογόνο και μεθάνιο (Σχήμα 4.5). Σε όλα τα στάδια αυτής της διαδικασίας παράγονται αέρια, στερεό υπόλειμμα και θερμική ενέργεια, η οποία απαιτείται για την πραγματοποίηση αλυσιδωτών αντιδράσεων. ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 97 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Η αεριοποίηση αποτελεί μία από τις πλέον σύγχρονες θερμικές μεθόδους και τα τελικά της προϊόντα είναι:  Αέριο πλούσιο σε μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, υδρογόνο και κορεσμένους υδρογονάνθρακες (κυρίως μεθάνιο) που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο.  Στερεό υπόλειμμα που αποτελείται από άνθρακα και αδρανή.  Συμπυκνωμένο υγρό υπόλειμμα που παρουσιάζει σύσταση παρόμοια με αυτή του υγρού κλάσματος που παράγεται κατά την πυρόλυση. Σχήμα 4.5 Σχηματική απεικόνιση λειτουργίας μονάδας επεξεργασίας ΑΣΑ με αεριοποίηση για παραγωγή ενέργειας (Πηγή: www.thalis-es.gr) ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 98 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Η αεριοποίηση έχει ομοιότητες με την πυρόλυση, όπως τη μετατροπή των απορριμμάτων σε αέρια, στερεά και υγρά καύσιμα, αλλά παρουσιάζει και βασική διαφορά κατά την εφαρμογή της, αφού η μεν πυρόλυση χρησιμοποιεί εξωτερική πηγή θερμότητας για να ενεργοποιηθούν οι ενδόθερμες αντιδράσεις θερμικής διάσπασης των απορριμμάτων, σε συνθήκες απουσίας οξυγόνου η δε αεριοποίηση είναι αυτοσυντηρούμενη (χωρίς εξωτερική πηγή ενέργειας μετά το στάδιο της ανάφλεξης) και χρησιμοποιεί πρόσθετο καύσιμο αέριο, όπως για παράδειγμα ατμό, διοξείδιο του άνθρακα, αέρα ή οξυγόνο, για την επιπλέον μετατροπή των οργανικών υπολειμμάτων σε αέρια προϊόντα. Η ενέργεια που απαιτείται για την αντίδραση αεριοποίησης παράγεται με καύση μέρους του οργανικού υλικού στον αντιδραστήρα αεριοποίησης. Εφααρμόζεται τόσο σε μικρή όσο και μεγάλη κλίμακα (Εικόνα 4.9) ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 99 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Εικόνα 4.9 Μονάδα αερίοποίησης αποβλήτων δυναμικότητας 140 MW στη Φιλανδία 4.4 Υγειονομική ταφή Ως υγειονομική ταφή νοείται η διαδικασία κατά την οποία τα απόβλητα διατίθενται σε ειδικούς χώρους όπου διαστρώνονται σε στρώσεις ύψους 2-3 m, συμπιέζονται και καλύπτονται με κατάλληλο αδρανές υλικό στο τέλος της καθημερινής λειτουργίας. Οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ) είναι χώροι ειδικά διαμορφωμένοι στους οποίους γίνεται η ταφή των απορριμμάτων των πόλεων. Η απόθεση των απορριμμάτων μπορεί να διαρκέσει το πολύ 30 έτη. Έπειτα από την παρέλευση αυτού του χρονικού διαστήματος προβλέπεται το κλείσιμο των χώρων απόθεσης, και στα έτη που ακολουθούν γίνονται τα κατάλληλα έργα επαναφοράς του περιβάλλοντος στην αρχική του μορφή. ΧΥΤΑ Ιωαννίνων Μονάδα διαχείρισης στερεών αποβλήτων που εξυπηρετεί πληθυσμό 170.239 ατόμων. Περιλαμβάνει κατασκευή λεκάνης εναπόθεσης απορριμμάτων, δίκτυο συλλογής και μονάδα επεξεργασίας στραγγισμάτων, έργα διαχείρισης του βιοαερίου, έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Η υγειονομική ταφή των βιοαποβλήτων είναι μία πρακτική που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις περισσότερες χώρες, αν και δεν θεωρείται ως η πλέον ενδεδειγμένη επιλογή. ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 100 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Ωστόσο, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται κυρίως λόγω της αδυναμίας ανάκτησης των βιοαποβλήτων από τα υπόλοιπα ΑΣΑ και της αδυναμίας χωριστής επεξεργασίας τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για το έτος 2010 στην Ελλάδα παρήχθησαν 5.891.668 τόνοι αστικών στερεών αποβλήτων, από τους οποίους οι 4.563.638 τόνοι κατέληξαν στους ΧΥΤΑ, οι 314.000 τόνοι στους ΧΑΔΑ και μόλις οι 1.014.030 τόνοι διατέθηκαν προς ανακύκλωση ενώ κανένας δεν διετέθη προς καύση. Από την προαναφερθείσα συνολική ποσότητα των ΑΣΑ, περισσότερα των 2.6 εκατομμύρια τόνοι αποτελούνται από βιοαπόβλητα (Στουραίτη, 2014). Τα βιοαπόβλητα όταν εναποτίθενται στους ΧΥΤΑ χωρίς να υποβληθούν σε κατάλληλη επεξεργασία, δημιουργούν για μία σειρά σημαντικών κινδύνων, μεταξύ των όποιων είναι:  Έκκληση μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα (CH4 και CO2) κύρια συστατικά του βιοαερίου, και άλλων αερίων, τα οποία συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου μέσω της αναερόβιας χώνευσης τους.  Πρόκληση φαινομένων πυρκαγιάς ή εκρήξεων σε περίπτωση ακατάλληλου ελέγχου του βιοαερίου.  Δημιουργία δυσάρεστων οσμών.  Εμφάνιση διαφόρων ζωικών ειδών (ποντίκια, έντομα, πτηνά).  Υποβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος εξαιτίας των δυσάρεστων οσμών και της ύπαρξης παρασίτων ή άλλων ανεπιθύμητων ζώντων οργανισμών.  Δημιουργία στραγγισμάτων με την επίδραση της βροχόπτωσης ή επιφανειακών υδατοροών, ικανών να δημιουργήσουν προβλήματα στο έδαφος και κυρίως στα επιφανειακά και υπόγεια νερά (Λάλας, κ.α., 2007).  Δέσμευση πόρων και γης. Η υγειονομική ταφή συνοδεύεται με την μη ανακτήσιμη απώλεια πόρων και γης, μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, καθώς η γη μπορεί να θεωρείται ακατάλληλη για χρήση λόγω ρύπανσης. Η υγειονομική ταφή αποτελεί πρακτική η οποία δεν θεωρείται βιώσιμη λύση διαχείρισης των βιοαποβλήτων και για το λόγο αυτό δεν προωθείται (Πράσινη Βίβλος, 2008). Οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στη διάρκεια λειτουργίας ενός ΧΥΤΑ είναι η βιολογική αποδόμηση των οργανικών ουσιών (αερόβια ή αναερόβια), χημική οξείδωση των υλικών, διάλυση των ρυπαντών, διαφυγή αερίων από τον χώρο, καθίζηση λόγω της συμπύκνωσης των ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 101 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

υλικών και κίνηση των διαλυμένων ουσιών. Οι διεργασίες αυτές αναφέρονται ως διαδικασίες (Παπαδημητρίου, 2011):  Γήρανσης. Αποτελεί κυρίως αναερόβια διεργασία όπου η οργανική ύλη μετατρέπεται με βιολογική αποσύνθεση σε χούμους. Παράλληλα κατά το στάδιο της γήρανσης συμβαίνει και ισχυρή εδαφοποίηση με μετατροπή των υδροξειδίων των μετάλλων σε σουλφίδια, ανθρακικά, πυριτικά και φωσφορικά άλατα.  Αποσάθρωσης. Διασπά το υλικό και σχηματίζει πολλές ευδιάλυτες ουσίες. Υπάρχει ωστόσο αλληλεπίδραση μεταξύ αποσάθρωσης και γήρανσης. Η φυσική αποσάθρωση που συμβαίνει οφείλεται στο οξυγόνο και το διοξείδιο του άνθρακα, επιδρά με μείωση του pH, διάλυση στερεών λόγω ανθρακικού οξέος και οξείδωση ενώ η βιολογική αποσάθρωση οδηγεί σε οξείδωση των οργανικών ουσιών προς CO2 και των οργανικών αζωτούχων σε οργανικές ενώσεις που περιέχουν και θείο.  Δημιουργίας στραγγισμάτων. Τα στραγγίσματα αφορούν όλες τις διαλυτά προϊόντα που σχηματίστηκαν κατά τις διεργασίες της γήρανσης και της αποσάθρωσης. Οι ποσότητες τους εξαρτώνται από τη διεισδυτικότητα του νερού ενώ η δημιουργία τους ευνοείται από μεγάλου ύψους στρώματα αποβλήτων. Η βιολογική αποσύνθεση των βιοαποβλήτων στους χώρους ΧΥΤΑ λαμβάνει χώρα με αερόβια, αναερόβια και επαμφοτερίζοντα (επιβιώνουν παρουσία ή απουσία Ο2) βακτήρια. Η διαδικασία της αποσύνθεσης του αυτού του κλάσματος ξεκινά από την αερόβια φάση, διάρκειας μερικών ημερών και καταλήγει στην αναερόβια φάση, διάρκειας μερικών ετών. Το βιοαέριο που παράγεται από την τελική φάση της αναερόβιας χώνευσης των βιοαποβλήτων, ως μέρος των σύμμεικτων αστικών αποβλήτων, αποτελεί μίγμα διαφόρων αερίων με κυρίαρχα το μεθάνιο (CH4) και το διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Το CH4 (ελαφρύτερο του αέρα) κινείται προς τα πάνω και φθάνοντας στην επιφάνεια ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα ωστόσο η διαφυγή του αερίου προκαλεί δυσοσμία και είναι επικίνδυνο για έκρηξη και ανάφλεξη. Αντίθετα, το CO2 (βαρύτερο του αέρα) τείνει να συσσωρευθεί στον πυθμένα του χώρου απόθεσης ενώ δύναται να παραμείνει εκεί για πολλά χρόνια λόγω της μεγαλύτερης πυκνότητας (Παπαδημητρίου, 2011). Παράλληλα από την όλη διαδικασία παράγονται και στραγγίσματα με υψηλό ρυπαντικό φορτίο που απαιτούν κατάλληλη επεξεργασία. ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 102 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Στραγγίσματα ή εκκρίματα ή διασταλάζοντα υγρά Σύμφωνα με την Οδηγία 1999/31/ΕΚ ορίζονται ως οποιαδήποτε υγρά ρέουν διαμέσου των αποτεθέντων αποβλήτων και εκρέουν από τον χώρο ταφής ή διαμένουν μέσα στην απορριμματική μάζα. Οι Χ.Υ.Τ.Α. δεν θα πρέπει να συγχέονται µε τους Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) όπου δεν υπάρχει κατάλληλη υποδομή και η απόρριψη των αποβλήτων αποτελεί άμεσο κίνδυνο για το περιβάλλον. Ο σχεδιασμός, η τεχνολογία και οι τεχνικές διαχείρισης των Χ.Υ.Τ.Α. έχουν βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Για την επιλογή του χώρου πρέπει να εξετάζονται τα υδρογεωλογικά στοιχεία της περιοχής, ώστε να µη δημιουργηθεί κίνδυνος ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα. Οι σύγχρονοι Χ.Υ.Τ.Α. διαθέτουν επικάλυψη στον πυθμένα τους από φυσικά ή τεχνητά υλικά για στεγανοποίηση, κατάλληλα συστήματα συλλογής και επεξεργασίας των στραγγισµάτων και σύστημα συλλογής του βιοαερίου. Κατά την υγειονομική ταφή τα απορρίµµατα διαστρώνονται, συμπιέζονται, και στο τέλος της ημέρας σκεπάζονται µε αδρανές υλικό (χώμα, µπάζα, κοµπόστ κλπ) προκειμένου να μειώνεται στο ελάχιστο ο κίνδυνος από τη διασπορά των απορριµµάτων και οι δυσάρεστες οσμές. Παράλληλα διαθέτουν συστήματα συλλογής και επεξεργασίας των στραγγισµάτων, ώστε να προστατευτούν τα επιφανειακά και υπόγεια νερά. Ωστόσο, ιδιαιτέρως σημαντική και με παγκόσμια διάσταση είναι η αρνητική επίπτωση προς το περιβάλλον που έχει η συμμετοχή του βιοαερίου των ΧΥΤΑ στο φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς αποτελείται κυρίως από μεθάνιο που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα και το οποίο είναι κατά 23 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα ως προς την επίδραση του στο φαινόμενο. Μία ακόμη αρνητική επίπτωση της υγειονομικής ταφής των άνευ επεξεργασίας βιοαποβλήτων είναι η έκταση της χρησιμοποιούμενης γης, η οποία είναι μεγαλύτερη σε σύγκριση με την έκταση που χρησιμοποιείται σε άλλες μεθόδους διαχείρισής των όπως και η διάρκεια που απαιτείται για την ολοκλήρωση της αποδόμηση των εντός του χώρου ταφής. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως οι θετικές πτυχές της αποδόμησης των βιοαποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής είναι σχεδόν ανύπαρκτες, με εξαίρεση ίσως τη δυνατότητα «αποθήκευσης» του άνθρακα ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 103 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

που παγιδεύεται στα απόβλητα και την πολύ χαμηλή παραγωγή ενέργειας από την παγίδευση αερίου υγειονομικής ταφής και εφόσον γίνεται προσεκτική διαχείριση του χώρου ταφής. Τέλος, η αντίληψη που επικρατεί με την υγειονομική ταφή ως τη φθηνότερη λύση, ιδίως στην περίπτωση που η τιμή της γης είναι χαμηλή, προκύπτει μάλλον απατηλή καθώς στις τιμές ανάληψης δεν έχουν ενσωματωθεί, ούτε το περιβαλλοντικό κόστος της από τη λειτουργία του χώρου ταφής, ούτε και του μελλοντικού κόστους κλεισίματος όπως και της μετέπειτα μέριμνας (Πράσινη Βίβλος, 2008). Σημειώνεται ωστόσο ότι στο πλαίσιο των οργανωμένων ενεργειών της ορθολογικής διαχείρισης των βιοαποβλήτων περιλαμβάνεται η τελική διάθεση των υπολειμμάτων αυτού του κλάσματος που δεν δύναται να αξιοποιηθεί δεδομένου ότι όλες οι μέθοδοι διαχείρισής των, θερμικές ή βιολογικές οδηγούν ανάμεσα σε άλλα, στην παραγωγή καταλοίπων για τα οποία είναι απαραίτητη η τελική τους διάθεση σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ). Με τον όρο υπολείμματα νοούνται τα απορρίμματα/απόβλητα που έχουν υποστεί μία συγκεκριμένη διαδικασία διαχείρισης (διαλογή-συμπίεση-επεξεργασία) πριν καταλήξουν εκεί. Η υγειονομική ταφή αποτελεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ένα αναπόσπαστο στοιχείο κάθε συστήματος διαχείρισης (Λάλας κ.α., 2007). Η ταφή των υπολειμμάτων στηρίζεται στην ανακύκλωση και την δραστική μείωση των αποβλήτων προς διάθεση. Τα βιοαπόβλητα θα πρέπει μετά τη διαλογή στην πηγή τους, να υφίστανται κατάλληλη επεξεργασία με σκοπό την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίησή τους και έπειτα να διατίθενται τα υπολείμματά τους. Με τον όρο «υπόλειμμα», νοείται το απόβλητο, το οποίο δεν δύναται να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία με σκοπό να μεταβληθούν οι ιδιότητές του ή να προκύψουν άλλα προϊόντα από αυτό. Συνεπώς, η υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων των βιοαποβλήτων αποτελεί το τελευταίο στάδιο για την επίτευξη της ορθολογικής διαχείρισής τους. Η επεξεργασία τόσο των βιολογικών όσο και των υπόλοιπων ροών των αστικών στερεών αποβλήτων, έγκειται στο γεγονός ότι διεργασίες, οι οποίες διαρκούσαν για μεγάλες χρονικές περιόδους σε ΧΥΤΑ που δέχονταν τα ανεπεξέργαστα σύμμεικτα αστικά απόβλητα, πλέον θα λαμβάνουν χώρα σε μερικά χρόνια. Επιπλέον οι πιθανές εκπομπές που προκύπτουν από την αποδόμηση των βιοαποβλήτων αναμένεται να μειωθούν σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της επεξεργασίας τους όπως επίσης και η χρονική διάρκεια κατά την οποία προκαλούνται επιπτώσεις από έναν ΧΥΤΑ θα συρρικνωθεί με τη διάθεση των υπολειμμάτων (Μαυρόπουλος, 2008). ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 104 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Ανακεφαλαίωση Ενότητας 4 ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ Η επεξεργασία βιοαποβλήτων είναι η εφαρμογή φυσικών, θερμικών και βιολογικών διεργασιών, οι οποίες μεταβάλλουν τα χαρακτηριστικά των βιοαποβλήτων με σκοπό τη μείωση του όγκου τους, τη διευκόλυνση του χειρισμού τους και την ανάκτηση υλικών ή ενέργειας Οι κυριότερες μέθοδοι επεξεργασίας βιοαποβλήτων είναι οι βιολογικές μέθοδοι (κομποστοποίηση ή αερόβια επεξεργασία και αναερόβια χώνευση), οι θερμικές μέθοδοι (αποτέφρωση, πυρόλυση και αεριοποίηση) καθώς και η υγειονομική ταφή. Η κομποστοποίηση αποτελεί μία από τις πλέον διαδεδομένες μεθόδους και πλεονεκτεί από άποψη κόστους. Βασικό πλεονέκτημα της αναερόβιας χώνευσης είναι η δυνατότητα παραγωγής ενέργειας κατά την επεξεργασία των βιοαποβλήτων ενώ με τις θερμικές μέθοδοι επιτυγχάνεται η ελαχιστοποίηση του οργανικού υπολείμματος. Η υγειονομική ταφή αποτελεί μια πρακτική, η οποία κατατάσσεται χαμηλά στην ιεράρχηση επεξεργασίας των βιοαποβλήτων καθώς αυτά αποσυντίθενται στους ΧΥΤΑ παράγοντας αέρια τα οποία επιβαρύνουν το περιβάλλον. Σημειώνεται τέλος ότι στο πλαίσιο των οργανωμένων ενεργειών της ορθολογικής διαχείρισης των βιοαποβλήτων περιλαμβάνεται η τελική διάθεση των υπολειμμάτων του κλάσματος που δεν δύναται να αξιοποιηθεί δεδομένου ότι όλες οι μέθοδοι διαχείρισής των, θερμικές ή βιολογικές οδηγούν ανάμεσα σε άλλα, στην παραγωγή καταλοίπων για τα οποία είναι απαραίτητη η τελική τους διάθεση σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ). ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 105 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 106 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Βιβλιογραφία ΕΠΠΕΡΑΑ, 2012. Οδηγός Εφαρμογής Προγραμμάτων Διαλογή στην Πηγή και Συστημάτων Διαχείρισης Βιοαποβλήτων. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, Αθήνα Καμπούρης Μ. και Καμούρης Ν. 2018. Πυρόλυση προς ενέργεια. Πτυχιακή εργασία. Τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών. Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Κώνστας Σ. 2004. Οργανωτής Προγραμμάτων Ανακύκλωσης Στερεών Αποβλήτων με Διαλογή στην Πηγή. Εκδόσεις ΕΕΔΣΑ-EQUAL, Αθήνα Λαζαρίδη Κ., Κουλουμπής Π., Σκουλάξινου Σ., Κανακόπουλος Δ., Λώλος Γ. (2002), «Προδιαγραφές Ποιότητας και Διάθεση Κομπόστ: η Ελληνική και Διεθνής Εμπειρία», 1ο Διεθνές Συνέδριο ΕΕΔΣΑ για την διαχείριση Στερεών Αποβλήτων, «Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων για μια Βιώσιμη Ανάπτυξη στον 21ο αιώνα». Λάλας Δ., Γεωργοπούλου, Ε., Γιδαράκος, Ε., Γκέκας, Ρ., Λαζαρίδη, Α., (2007), «Εκτίμηση των Γενικευμένων Επιπτώσεων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων», Τελική Έκθεση, Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ), Αθήνα. Λουκάς Χ. 2008. Συν-Κομποστοποίηση Λυματολάσπης Βιολογικού Καθαρισμού Για Κλαδοκαθάρων Για Την Πόλης Της Ηγουμενίτσας. Διπλωματική Εργασία. Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας, Πρόγραμμα Σπουδών «Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Έργων Υποδομής», Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. ΜΟΔ 2019. Μεθοδολογία Ανάπτυξης Δημοτικού Συστήματος Διαχείρισης Βιοαποβλήτων. Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (ΜΟΔ) α.ε.. Σελ. 82. Μαυρόπουλος Α. 2008. Τεχνολογίες Επεξεργασίας Απορριμμάτων, Ενιαίος Σύνδεσμος Απορριμμάτων Κρήτης. Μουσιόπουλος Ν. και Καραγιαννίδης Α. 2002. Διαχείριση Απορριμμάτων. Εργαστήριο Μεταφοράς Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη. Μουτάφης Ε. 2018. Διαχείριση οργανικών αποβλήτων με κομποστοποίηση και επιλογή κατάλληλων δομικών υλικών. Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών ΑΠΘ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 107 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020

Παναγιωτακόπουλος Δ. 2002. Βιώσιμη Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Εκδόσεις Ζυγός, Θεσσαλονίκη. Παπαδημητρίου Χ. 2011. Στερεά Μη Επικίνδυνα Απόβλητα- ΧΥΤΑ. Σημειώσεις Μαθήματος. Τμήμα Πολιτικών Έργων Υποδομής, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Λάρισας. Πράσινη Βίβλος. 2008. COM(2008) 811 τελικό, «Διαχείριση των Βιολογικών Αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση», Βρυξέλλες. Στουραίτη Χ., (2014), «Διαχείριση Αποβλήτων στην Ελλάδα, Υφιστάμενη κατάσταση - Προβλήματα - Δράσεις», Σημειώσεις Μεταπτυχιακού Μαθήματος Περιβαλλοντική Γεωχημεία. Τέγου Π. 2017. Ορθολογική διαχείριση βιοαποβλήτων στον Ελλαδικό χώρο. Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία. ΠΜΣ Προστασίας Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, ΑΠΘ. Σελ.123 Lleó, Τ., Αlbacete, E., Barrena, R., Font, X., Artola, A., Sánchez, A. 2013. Home and Vermicomposting as Sustainable Options for Biowaste Management. Journal of Cleaner Production. Tchobanoglous, G. and Kreith, F. (2010), «Handbook of Solid Waste Management», 2nd Edition, McGraw Hill Handbooks, New York. ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ | Page 108 Co-funded by the European Union and National Funds of Greece and Republic of North Macedonia, via the Interreg IPA CBC Programme “Greece – Republic of North Macedonia 2014 – 2020