DQ นางสาวรัตติยากร คำฮ้อ 634110020 คบ.2 สังคมหมู่1

รายงาน เรอ่ื ง ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (DQ: Digital Intelligence Quotient) จัดทำโดย นางสาว รตั ตยิ ากร คำฮอK 634110020 คบ.2 สังคมศึกษา หมY1ู เสนอ อาจารยZ สธุ ดิ า ปรชี านนทZ รายงานน้ีเปaนสYวนหนง่ึ ของรายวิชานวตั กรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื การสอื่ สาร การศึกษา PC62506 ภาคเรยี นที่1 ปjการศกึ ษา 2564

คำนำ ความฉลาดทางดิจทิ ัล ตKองมีความสามารถในการใชอK นิ เทอรZเน็ตในการบริหารจัดการ ควบคุม กำกบั ตน รผูK ิดรูถK กู และรKเู ทYาทนั เปaนบรรทัดฐานในการใชKเทคโนโลยีดิจิทลั อยYางเหมาะสม มคี วาม รบั ผดิ ชอบ เรียนรKูทจี่ ะใชเK ทคโนโลยอี ยYางชาญฉลาด และปลอดภัย พลเมอื งดิจิทลั จงึ ตอK งตระหนักถึง โอกาสและความเสยี่ งในโลกดิจทิ ัล เขKาใจถึงสทิ ธิและความรบั ผดิ ชอบในโลกออนไลนZ ทุกประเทศไดKรับ การศึกษาดKานทักษะพลเมืองดจิ ิทัลท่มี ีคณุ ภาพและใชKชวี ติ บนโลกออนไลนZอยาY งปลอดภัยดวK ย ความกาK วหนาK ของเทคโนโลยสี มยั ใหมY ความฉลาดทางดจิ ิทัล เปaนกรอบแนวคดิ ท่คี รอบคลุมของ ความสามารถทางเทคนคิ ความรKคู วามเขKาใจและความคดิ ทางสงั คมทีม่ ีพนื้ ฐานอยูใY นคาY นิยมทางศลี ธรรม ท่ีชวY ยใหบK คุ คลทีจ่ ะเผชิญกับความทาK ทายทางดจิ ทิ ัล หัวขอK จะมีดังน้ี ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล มีสามระดับ 8 ดาK น และ 24 สมรรถนะทปี่ ระกอบดวK ย ความรูK ทักษะ ทัศนคติและคYานยิ ม โดยบทความนจ้ี ะกลYาวถงึ ทกั ษะ 8 ดKานของความฉลาดดิจิทัลใน ระดับพลเมอื งดจิ ิทัล ซงึ่ เปaนความสามารถในการใชเK ทคโนโลยีดจิ ิทลั และสื่อในรปู แบบที่ปลอดภยั รบั ผดิ ชอบ และมจี รยิ ธรรม หวงั วาY รายงานเลมY น้ีจะเปaนประโยชนตZ อY การศึกษาไดKอยาY งเขKาใจ เพือ่ ใชKในการหาขKอมลู ศกึ ษาหา ความรูเK พิม่ เติมไดจK ากรายงานเลมY นี้ ผูจK ดั ทำ นางสาว รตั ตยิ ากร คำฮKอ

สารบญั เรอื่ ง หน*า ทักษะในการรักษาอัตลักษณท5 ีด่ ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) 5 ทกั ษะในการรักษาขอ* มลู สวL นตัว (Privacy Management) 6 ทักษะในการคิดวิเคราะหม5 วี ิจารณญาณทด่ี ี (Critical Thinking) 7 ทักษะในการจดั สรรเวลาหนา* จอ (Screen Time Management) 8 ทักษะในการรับมอื กับการคกุ คามทางโลกออนไลน5 (Cyberbullying Management) 9 ทกั ษะในการบริหารจดั การข*อมลู ท่ผี ใ*ู ชง* านทง้ิ ไว*บนโลกออนไลน5 (Digital Footprints) 10 ทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน5 (Cybersecurity Management) 11 ทักษะในการใชเ* ทคโนโลยอี ยาL งมีจริยธรรม (Digital Empathy) 12 บรรณานุกรม 13

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คือ กลBมุ ของความสามารถทางสังคม อารมณH และการรบั รูM ทีจ่ ะทำใหMคนคนหนงึ่ สามารถเผชิญกับความทMาทายบนเสMนทางของชีวติ ในยุคดิจทิ ลั และสามารถ ปรบั ตัวใหMเขMากบั ชวี ิตดิจทิ ลั ไดM ความฉลาดทางดิจิทลั ครอบคลุมทัง้ ความรูM ทักษะ ทัศนคตแิ ละคBานิยมท่จี ำเป`น ตBอการใชชM วี ิตในฐานะสมาชิกของโลกออนไลนH กลาB วอีกนัยหนง่ึ คอื ทักษะการใชสM ่อื และการเขMาสังคมในโลก ออนไลนดH ังนน้ั พลเมืองดิจิทัล จึงหมายถงึ สมาชกิ บนโลกออนไลนH ท่ใี ชเM ครือขาB ยอินเทอรHเนต็ ซ่ึงมคี วาม หลากหลายทางเช้ือชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม ดังน้นั พลเมอื งดิจทิ ัลทุกคนจึงตMองมี ‘ความเป`นพลเมือง ดิจิทลั ’ ทมี่ ีความฉลาดทางดจิ ิทัลบนพน้ื ฐานของความรบั ผิดชอบ การมีจรยิ ธรรม การมสี BวนรBวม ความเห็นอก เหน็ ใจและเคารพผMูอนื่ โดยมงุB เนMนความเปน` ธรรมในสังคม ปฏิบตั ิและรักษาไวซM ง่ึ กฎเกณฑH เพอ่ื สรMางความ สมดุลของการอยรBู Bวมกนั อยาB งมคี วามสุข การเปน` พลเมอื งดจิ ิทัลนน้ั มีทกั ษะสำคัญ 8 ประการ ทีค่ วรบBมเพาะใหMเกิดขน้ึ กับพลเมืองดจิ ิทลั ทุกคนใน ศตวรรษที่ 21 ดังน้ี

ทักษะที่ 1 การรกั ษาอัตลกั ษณ3ท่ดี ีของตัวเอง(Digital Citizen Identity) คอื ความสามารถในการ สรMางและบรหิ ารจดั การอตั ลกั ษณ3ทดี่ ขี องตนเองไวMไดอM ยUางดที ง้ั ในโลกออนไลน3และโลกชวี ิตจรงิ เรอ่ื งอตั ลักษณZ หรอื ภาพลักษณZ ที่ดขี องเราเปนa เรื่องสำคัญมากๆ และส่ิงที่หลายคนยังไมเY ขาK ใจคือ ภาพลักษณขZ องเราในโลกออนไลนZและโลกชีวิตจรงิ ควรจะเปaนภาพเดียวกนั เพราะไมYวาY จะเปaนสงั คม ชวี ิตจรงิ หรอื สงั คมออนไลนกZ ค็ ือตัวเราคนเดิมท่ีติดตYอกบั ผKคู น โดยคนท่เี ราติดตอY ในสงั คมชวี ิตจรงิ บาง คนก็จะเห็นเราในโลกออนไลนZดKวยเชนY กนั ยกตวั อยาY งเชนY บางคนในโลกชวี ติ จริงภาพลกั ษณทZ ่แี สดงออก ตอY คนในสงั คมท่วั ไป หรือ กบั เพอื่ นรวY มงาน ก็ดเู ปนa คนสุภาพ พูดจาดี แตพY ออยูYบนโลกออนไลนZกลับ แสดงตวั ตนทแี่ ทจK รงิ ออกมาเต็มที่ โพสตดZ วK ยถKอยคำท่หี ยาบคาย ตอY วาY ผอKู ื่นท่ีทำใหKไมพY อใจดKวยถอK ยคำท่ี รุนแรงโดยไมYผYานการกลัน่ กรองใดๆทงั้ ส้นิ เพราะคิดวYาน่ีเปaนพื้นทสี่ วY นตวั แตYไมทY ันไดคK ิดตYอวาY เปaนพนื้ ที่ สวY นตัวนไี้ ดKเปดv เปนa สาธารณะเอาไวK ทใ่ี ครๆกเ็ ขKามาอYานโพสตขZ องเราไดKตลอดเวลา และน่กี ค็ ือเหตุผลที่ เราจึงควรรกั ษาอตั ลักษณZ หรอื ภาพลกั ษณZ ของเราใหKดีทั้งในโลกออนไลนแZ ละโลกชีวติ จรงิ

ทักษะที่ 2 การการจัดสรรเวลาหนาM จอ (Screen Time Management) คือ ความสามารถในการ บริหารเวลาใหเM กิดความสมดุลระหวาU งโลกออนไลน3 และโลกชวี ิตจริง เมอ่ื นกึ ยอK นไปถงึ ในยุคกYอนท่จี ะมสี มารทZ โฟนเกิดขึ้นมาบนโลกใบน้ี ความสมั พนั ธใZ นครอบครวั เกิดไดทK ุก ชวY งเวลา ไมYวYาจะเปaนชYวงเวลาโตะx อาหารท่ที ุกคนในครอบครัวจะทานขาK วกันไป พูดคุยกนั ถึงเร่อื งราว ตYางๆมากมายท่ีแตYละคนพบเจอในแตลY ะวนั หรอื จะเปaนชวY งเวลาท่ีทุกคนในครอบครัวนง่ั ดูละครอยูY ดวK ยกนั ดKวยความอนิ กบั บทละคร ถึงขน้ั วจิ ารณตZ วั ละครกันอยาY งออกรสออกชาติ หรอื แมKแตYกจิ กรรมเลนY สนุกของเดก็ ๆทพี่ วกเดก็ ๆในชมุ ชน หรอื หมูบY าK น จะออกมารวมตวั กันเลYนกนั แถวบKาน มที ้ังการละเลนY โบราณอยYาง มอญซอY นผาK เลนY พYอแมลY ูก เลYนเกมเศรษฐี เตะบอล ตีแบต และ กจิ กรรมอ่นื ๆอกี มากมาย ซ่งึ ลวK นแลKวแตYเปaนกิจกรรมทส่ี รKางความสัมพนั ธอZ นั ดตี อY กนั ท้งั นน้ั แตเY ม่อื มีสมารทZ โฟนเขาK มาในชวี ติ พรKอม กับส่ือสังคมออนไลนZ (Social Media) โดยท่พี วกเราทุกคนไมYทันไดตK ้ังตัวหรอื เตรียมตวั วาY จะตKองใชKชวี ิต อยYูกบั เจKาสิ่งนอ้ี ยาY งไรใหKสมดลุ ยZ กวYาจะรตูK วั อกี ทีพวกเราก็แปลงราY งกลายเปนa มนุษยZกKมหนKาไปแลวK สิง่ ที่ เกดิ ขึน้ กับคน Gen Y ลงไปถึงคน Gen Baby Bommer กค็ อื การเสพติดโลกโซเชียลบนสมารทZ โฟนอ ยาY งรุนแรง สิง่ ทต่ี ามมากค็ ือความสมั พันธกZ ับคนในครอบครัว และ กบั คนรอบขาK งลดนอK ยลงทุกวนั ซง่ึ ก็ สงY ผลกระทบมาถึงเดก็ ยคุ Gen Alpha ทถี่ ูกยัดเยยี ดความเสพติดสมารทZ โฟนใหตK ้ังแตยY งั พดู ไมไY ดK เดนิ ไมY เปaน และกถ็ กู เลีย้ งใหKเติบโตมากับการอยYูกับตัวเอง มคี ำๆหนงึ่ ทีเ่ ด็กๆมักจะพูดกันคอื “มาเลYนกนั ” ซ่ึง คำๆนใ้ี นสมยK กอY นคอื การมาเลนY มาทำกจิ กรรมรวY มกัน แตYสำหรบั เดก็ สมัยน้ีคือ มานงั่ ใกลๆK กนั แลวK ตาY งคน ตาY งเลนY สมารทZ โฟนของตัวเอง คำถามท่ีอยากฝากใหKคิดคอื เราอยากใหลK ูกหลานเราโตข้ึนมาเปนa ผูKใหญY แบบไหนกัน? อยากใหKสังคมไทยเปaนอยาY งไร ?ไมวY าY เทคโนโลยจี ะกาK วไกลไปมากเพยี งใด มนษุ ยZกย็ งั คง เปaนสัตวZสังคม มีชวี ิตจิตใจ ยังคงตKองการความรัก ความเอาใจใสY จากคนรอบขKางอยYูเสมอ ไมวY Yาจะเปaน สาม-ี ภรรยา พYอ-แม-Y ลูก เพอื่ นฝงู ญาติพ่นี อK ง เม่ือมคี วามสมั พันธทZ ดี่ ีตอY กนั มคี วามเขาK อกเขาK ใจกนั ไมวY าY จะเกิดปญ‹ หาอะไรขนึ้ ก็จะสามารถผาY นพKนไปไดKดวK ยดีเสมอ สังคมก็จะเขKมแขง็ เปนa สงั คมทีน่ YาอยูY ดวK ย เหตนุ ้ีเองทักษะการบริหารเวลาหนาK จอ จงึ เปaนสิง่ จำเเปaนมากๆ ถึงเวลาแลวK หรอื ยงั ทคี่ วรตระหนักและ บรหิ ารเวลาระหวาY งโลกออนไลนZกับโลกชวี ติ จริงใหKสมดลุ ยZ

ทักษะที่ 3 การรับมอื การกล่นั แกลMงบนโลกไซเบอร3 (Cyberbullying Mamangement) คือ ความสามารถในการรับรูMและรบั มือการคุกคามขUมขUบู นโลกไซเบอร3 ไดอM ยUางชาญฉลาด กอY นทเ่ี ราจะอยใYู นสังคมออนไลนเZ วลาถูกตอY วาY ถูกลอK ถกู ตำหนิ กจ็ ะเปนa ไปเฉพาะในวงแคบ ซงึ่ โดยมาก ก็จะเปนa คนที่เรารจKู ัก ซ่งึ เรือ่ งราวทีค่ นเหลYานั้นพดู กม็ กั จะมีทัง้ จริงและไมจY รงิ แตYการรับมือกับเร่อื ง เหลYานก้ี ไ็ มYยากนกั เพราะเราจะรูจK กั ตัวตนของคนทีก่ ระทำตอY เรา สามารถอธบิ ายทำความเขKาใจกันไดK แตY ในโลกของสงั คมออนไลนนZ น้ั ตKองยอมรับกันกYอนเลยวYายากทีจ่ ะควบคุมเพราะผคKู นทจ่ี ะกระทำกบั เรา นนั้ มาจากทว่ั ทกุ สารทิศ มที งั้ ตอY วาY ตำหนิ สรKางเรื่องเทจ็ และ อ่ืนๆอีกมากมาย ซ่งึ สิง่ ท่ีเกิดข้ึนนเ้ี รยี กกนั วาY Cyberbullyingหรือ การกล่ันแกลKงบนโลกไซเบอรกZ ารรับมอื กับการกลนั่ แกลKงบนโลกไซเบอรZ อันดบั แรกเราตKองเขKาใจธรรมชาตขิ องโลกไซเบอรZกYอนวาY เปนa โลกแหYงการสอื่ สารไรพK รหมแดน ทุกคนสามารถ มาติดตYอกบั เราไดKหมด และสYวนใหญจY ะเปนa คนท่ไี มYรKูจักเรา และ เรากไ็ มรY จูK ักพวกเขา ไมYมีความสมั พันธZ ใดๆตYอกัน ไมรY ูKเรอื่ งราวใดๆของกันและกนั คอมเมนทตZ YางๆเกิดจากการคอมเมนทตZ ามๆกนั มา ข้นึ กับวYา คนกลุYมแรกจะคอมเมนทไZ ปในทิศทางไหน และขอK ความที่คอมเมนทสZ YวนใหญYกอ็ อกมาจากทัศนคติ ความคิดของแตYละคน ซึง่ มีขKอเทจ็ จริงนKอยมาก และคนเหลาY น้นั ไมYไดKมีความสำคญั กับชีวิตเราเลย บาง คนแคมY าพิมพทZ ิ้งไวแK ลวK ก็ไมไY ดกK ลบั มาสนใจกับคอมเมนทZนนั้ อีกเลย แตYถKาเรานำทกุ คอมเมนทมZ าคดิ หรือ ไปตอบแกตK Yางทกุ คอมเมนทกZ ็จะทำใหเK ราเครียดโดยใชYเหตุ วธิ กี ารรบั มอื กบั เรอ่ื งนอ้ี ยาY งชาญฉลาดทีส่ ดุ คือ การไมYไปตอบโตKใดๆ หรือ ตอบโตใK หนK Kอยที่สดุ แลวK ไมY นานเรอื่ งกจ็ ะเงยี บหายไป เพราะบนโลกออนไลนZมกี ระแสเรอื่ งใหมๆY เกดิ ขน้ึ ทุกช่วั โมง ถKายงิ่ ตอบโตKกนั ไป มาเรื่องของเรากจ็ ะย่งิ อยกูY ระแสตอY ไปอีกนานมากขึน้ แตYหากมีผลกระทบกบั ชอ่ื เสียงของเรา กใ็ หKเกบ็ รวบรวมหลักฐานเอาไวKและก็ดำเนินคดตี ามกฎหมายเพื่อพสิ ูจนคZ วามจรงิ กันในชนั้ ศาล

ทกั ษะท่ี 4 การรักษาความปลอดภัยของตนเองบนโลกไซเบอร3 (Cybersecurity Management) คือ ความสามารถในการปอl งกนั ขอM มูลดวM ยการสรMางระบบความปลอดภยั ที่เขมM แขง็ และปlองกันการโจรกรรมขMอมูลหรอื การโจมตีทางไซเบอร3ไดM ป‹จจุบนั น้เี ร่อื งการโจรกรรมขKอมูลบนโลกไซเบอรZโดยพวกแฮกเกอรZ (Hacker) มีใหเK หน็ มากขน้ึ ทกุ วนั ใน รปู แบบที่เรยี กวาY ฟชv ชงิ่ (Phishing) ซึ่งกม็ ีอยูหY ลากหลายวิธกี ารเชนY การทำเวบไซตปZ ลอม, การสงY อีเมลลZปลอม, การใชไK วรสั มลั แวรZ เปaนตKน ดงั นน้ั ในยคุ ดจิ ทิ ลั แบบน้ีเราตอK งใหKความสำคัญกบั การตง้ั รหัสผาY นในทกุ กิจกรรมทีเ่ ราทำบนโลกออนไลนZใหKมีคณุ ภาพ หลกี เลยี่ งการตั้งรหัสผาY นที่คนจะเดาไดKงาY ย ทเี่ ขาเรยี กกันวาY รหสั ยอดแยYแหงY ปj หรอื ใขรK หสั ผาY นเดียวกนั ในทุกๆบรกิ ารออนไลนทZ เี่ ราใชK เพราะเม่ือ แฮกเกอรZสามารถลYวงรKรู หสั ผาY นเราไดแK ลวK ก็จะสามารถเขKาถงึ ทกุ บรกิ ารออนไลนขZ องเราไดทK นั ที

ทกั ษะที่ 5 การรกั ษาขอM มูลสวU นตวั (Privacy Management) คอื การมีดลุ พินิจในการบริหาร จัดการขMอมลู สUวนตัว รMจู กั ปกปlองความเปนr สวU นตวั บนโลกออนไลน3ท้งั ของตนเอง และผMอู ่นื รMเู ทาU ทนั กลลวงทางอินเตอร3เน็ต และ กลลวงทางไซเบอร3 สาเหตหุ น่งึ ทที่ ำใหคK นยคุ ดจิ ทิ ลั จะถกู หลอกงาY ยก็คอื การไมYระวังรกั ษาความเปaนสวY นตวั และขKอมูล สYวนตวั ของตวั เอง โดยเฉพาะอยYางย่ิงการใชKสื่อโซเชียลในชวี ิตประจำวนั หลายคนกโ็ พสตZทกุ สงิ่ อยYางลง ไปเลย ไมYวYาจะเปนa อารมณZความรKูสกึ สุข เศราK เหงา รกั อกหัก รกั คุด หรอื การเชก็ อนิ อKปเดตชวี ิตทกุ ทท่ี ่ี ไดไK ป แมกK ระทั่งภาพตาY งๆในบาK น เร่ืองราวตาY งๆทเ่ี กิดข้ึนในครอบครัว เปดv เผยหมด โดยไมYรเูK ลยวาY สิ่งท่ี ทำอยYูคอื การเรียกแขก เรยี กผูKไมหY วงั ดีเขาK มาในชีวติ เหตุผลพราะกYอนท่ีเราจะเขาK สยYู ุคดิจทิ ลั กวาY ทเ่ี ราจะ สามารถเขาK ใจถงึ นิสัยใจคอ ความรสูK กึ นึกคดิ ชวี ิตความเปนa อยูY ของใครสักคนจะตKองใชKเวลาพอสมควร ในการศกึ ษาเกบ็ ขKอมลู เพราะน่นั เปนa การพบกนั ในชีวิตจริงไมYใชโY ลกออนไลนZ ผูคK นตาY งๆกจ็ ะพยายาม เกบ็ รกั ษาความเปนa สYวนตัวใหKมากท่สี ุดไมเY ปดv เผยออกไปงาY ยๆ แตYเม่อื มาอยYใู นโลกออนไลนZ ถKาเรา อยากจะรูจK ักใครสกั คนอยาY งลึกซึง้ ก็แคYเขาK ไปสอY งในสอื่ โซเชยี ลของคนๆน้นั ทง้ั Facebook, Line, Instagram, Twitter เพยี งไมYกนี่ าทกี ส็ ามารถลYวงรตูK ัวตนของคนๆนั้นไดKทนั ที แถมดวK ยตาราง ชวี ติ ประจำวันทัง้ หมดวาY จะตอK งทำอะไร ตอนไหน ไปทไี่ หน กบั ใคร ซ่งึ ขKอมลู เหลาY น้ีเองทผ่ี ไKู มYหวังดี นำไปใชใK นการวิเคราะหวZ างแผนเพือ่ มาหลอกลวงเรา ดKวยเหตุและผลขKางตนK การรักษาขอK มูลสYวนตวั และความเปนa สYวนตวั ของเราจงึ เปนa ส่งิ สำคญั มาก การ โพสตZอะไรในส่ือโซเชียลกค็ วรเปดv เผยแตYพอดี เรอื่ งในครอบครวั กใ็ หKอยใูY นครอบครัว ขอK มลู สวY นตวั เชYน บตั รประชาชน ตว๋ั เครือ่ งบิน หนังสอื เดนิ ทาง รหัสผYานตYางๆ ก็ควรเก็บรักษาใหดK ี ปฎบิ ตั ติ ัวในการอยYใู น โลกออนไลนใZ หเK หมือนในโลกชีวิตจริง เพ่ือความปลอดภัยของตวั เราเอง

ทักษะที่ 6 การคดิ วิเคราะห3มีวจิ ารณญาณท่ีด(ี Critical Thinking) คือ ความสามารถในการ แยกแยะระหวาU งขMอมลู ทถ่ี กู ตอM งและขอM มลู ที่ผดิ ขอM มลู ที่มเี นื้อหาเปrนประโยชน3 และขMอมลู ท่มี ีเน้อื หา อันตราย และเขMาใจรปู แบบการหลอกลวงตUางๆในโลกไซเบอร3 ในยุคทีท่ กุ คนมือสือ่ อยYใู นมอื แบบน้ี ใครอยากจะโพสตอZ ยากจะนำเสนอเร่อื งราวอะไรกไ็ ดK ทำใหใK นแตYละ วันมขี Yาวสารและเรอ่ื งราวมากมายบนโลกออนไลนZใหKเสพเต็มไปหมด มีท้งั ขYาวจริงและขYาวปลอม เรอื่ งที มปี ระโยชนZและเร่ืองท่ไี รสK าระ แมKกระทัง่ เน้อื หาเรอ่ื งราวเกี่ยวกับสุขภาพตYางๆที่ไมเY ปaนความจริง ซงึ่ อาจ สYงผลกระทบตอY ผทKู ห่ี ลงเช่ือไปทำตามจนเกดิ อนั ตรายถงึ ชีวิตไดK ดังน้ันเม่อื เราเหน็ ขาY วอะไร หรือขKอมลู เร่อื งอะไรกต็ าม อยYาเพิ่งตดั สนิ ใจเช่ือ อยาY เพงิ่ แชรZขKอมูลตYอโดยทนั ที แมเK ร่อื งน้ันจะถกู สงY มาจากคน ใกลKชดิ ทน่ี Yาเช่ือถือกต็ าม เราควรตรวจสอบขอK มูลจากหลายๆแแหลงY ขYาวกอY น เพ่ือใหKแนYใจวาY ขาY วหรือ เร่อื งราวนนั้ ๆเปนa เรอื่ งจริง แลKวจึงเช่ือหรือแชรอZ อกไป เพอื่ ที่เราจะไมYตกเปนa เหยือ่ ขYาวปลอมและไมYเปนa ผูKปลอY ยขYาวปลอมไปทำราK ยคนในสงั คมเสียเอง

ทักษะท่ี 7 การบรหิ ารจัดการขอM มลู ท่ผี MูใชMงานมีการท้งิ ไวMบนโลกออนไลน3 (Digital Footprints) คอื ความสามารถในการเขาM ใจธรรมชาตขิ องการใชชM วี ติ ในโลกดจิ ทิ ัล วาU จะหลงเหลอื รUองรอยขอM มูลทง้ิ ไวMเสมอ รวมไปถงึ เขาM ใจผลลพั ธ3 ทอี่ าจเกิดขึน้ เพื่อการดแู ลสิ่งเหลาU น้ีอยาU งมคี วามรับผดิ ชอบ เรื่องนส้ี ำคญั มากๆเมื่อรปู แบบการเกบ็ ขKอมูลเปลยี่ นมาเปนa ระบบดิจิทลั ขอใหทK กุ คนจงตระหนกั ไวKเลยวYา ขอK มูลทกุ สิง่ ทกุ อยาY งที่อยใYู นระบบดจิ ิทัลสYวนใหญมY ันจะคงอยตYู ลอดไป แมเK ราจะลบขKอมูลตKนทางของเรา ออกไปแลวK แตYโพสตZนน้ั อาจจะถกู กอx บปj–และนำไปแชรZตYอแลKวโดยทันทีกเ็ ปaนไดK ซง่ึ เมอ่ื ถงึ จดุ น้ันขKอมลู เหลYานน้ั ก็จะคงอยบูY นโลกออนไลนตZ ลอดไปไมYเพยี งแตกY ารโพสตZของเราเทาY นั้น อยาY ลืมวาY ในยคุ นที้ กุ เหตกุ ารณทZ เ่ี กดิ ขึ้นในชวี ติ ประจำวันสามารถถูกบนั ทึกไดKหมดทัง้ โดยกลKองวงจรปดv ที่มีอยรูY อบตัว และ กลอK งสมารทZ โฟนทมี่ ีอยYรู อบดาK นดวK ยเชนY กัน เรามกั จะเห็นตามขYาวอยบูY Yอยๆเมอ่ื มีกรณีขอK ขดั แยงK กันกจ็ ะ มกี ารถาY ยคลิบมาแชรZใหKเปนa เรื่องเปaนขาY ว และถKาเร่อื งนั้นเปaนเรอ่ื งของเราทเี่ ราเกดิ พลาดทำในเรือ่ งท่ี ขาดสติออกไปเพยี งชวY งเวลาสั้นๆ จนทำใหคK นอื่นในสังคมเดือดรKอน และก็จะสงY ผลกระทบกลบั มาที่ตวั เราท้งั ในเรอ่ื งหนาK ท่กี ารงาน หรือการใชชK ีวิตประจำวันดวK ยเชนY กัน อยYางทมี่ ใี หKเหน็ กนั บYอยๆตามขาY ว เชนY กรณี “กราบรถก”ู , “ลกู คKาทะเลาะกบั คนสYงเดลเิ วอร”่ี เปนa ตKน ซงึ่ บทสรุปกค็ ือตKองถกู ใหKออกจากงาน ตามมาดวK ยคดคี วามตาY งๆอีกดKวย สง่ิ หนง่ึ ท่สี ำคัญในการใชKชวี ติ ในยคุ ดจิ ทิ ัลที่ทกุ คนควรจะตKองตระหนักคือ เรอ่ื งราวทุกอยาY งของเราเมอ่ื มันถกู นำเขาK ไปอยสYู อื่ ออนไลนZแลKว มนั จะกลายเปนa สง่ิ ทเ่ี รยี กวYา รอY งรอยทางดิจิทลั หรือ Digital Footprint ซึ่งจะคงอยตYู ลอดไป และรอY งรอยทางดจิ ิทลั น้จี ะไดสK YงผลกระทบแคYตวั เรา แตYอาจจะสYงผล กระทบถึงคนรอบขาK งเราดKวย ยกตวั อยYางเชYน เหตกุ ารณZทีม่ กั จะเห็นกันบYอยๆในสงั คมยคุ น้คี ือ การหยาY รKางเลิกรากันของผKทู ีม่ ชี อ่ื เสยี ง แตกY YอนจะหยYาราK งกนั นั้นก็มีการออกมาใหขK Yาว ใหKสัมภาษณZ บางครั้งก็ ตอบโตกK นั ดวK ยเรื่องทีเ่ ปนa สYวนตัว โดยไมYตระหนกั เลยวาY สง่ิ เหลาY น้ีเปaนสิ่งทถี่ กู บันทึกเอาไวบK นโลก ออนไลนZ และอนาคตลูกๆทต่ี อนนีย้ ังเล็กอยYูกจ็ ะตอK งมีโอกาสไดมK าเหน็ ขอK มูลตYางๆเหลYานไ้ี ดKเมื่อเตบิ โต ขึน้ มา ซง่ึ ก็อาจจะสงY ผลกระทบทางดKานจติ ใจกับลกู ๆในอนาคตไดK ดงั น้ันกYอนจะทำอะไรลงไปใหK เรือ่ งราวของเราเขKาไปอยYูในสอ่ื ออนไลนZกข็ อใหตK ง้ั สตกิ YอนสตารทZ คิดใหKรอบประกอบใหกK วKางในทุกๆ เรอื่ งกันใหKดดี วK ย

ทกั ษะท่ี 8 การใชMเทคโนโลยีอยาU งมจี รยิ ธรรม(Digital Empathy) คอื มีความเหน็ อกเหน็ ใจ และ สราM งความสมั พันธท3 ีด่ ีกบั ผูอM ่นื บนโลกออนไลน3 มีปฎสิ มั พันธ3อนั ดกี ับคนรอบขMาง ทั้งในโลกออนไลน3 และโลกชีวิตจริง รวมถึงเปนr กระบอกเสยี งใหผM ทูM ีต่ MองการความชUวยเหลอื ไดM สังคมบนโลกออนไลนZเปนa สังคมแหงY การสอื่ สารไรKพรหมแดน ทำใหKเราสามารถติดตอY กบั คนไดทK ง้ั โลก สามารถรับรเูK ร่ืองราวตYางๆของคนอน่ื ๆไดKตลอดเวลา ดงั น้ันเราก็ควรจะพัฒนาในเรอ่ื งของการมมี นษุ ยZ สัมพันธZทีด่ กี ับคนบนโลกออนไลนZ รKูจกั เห็นอกเหน็ ใจผูอK ่ืนถึงแมจK ะไมYรจKู กั กัน คอมเมนทZใหกK ันและกันใน เชงิ สรKางสรรคZ ใหกK ำลังใจกัน และเมอื่ เหน็ ผูKท่เี ดือดรKอนตKองการความชYวยเหลอื เรากส็ ามารถใชK เทคโนโลยกี ารสือ่ สารในสือ่ สังคมออนไลนZตาY งๆเปนa กระบอกเสยี งเพอื่ ใหKเกิดความชYวยเหลอื ซ่ึงกนั และ กันไดK อยาY งเชYน เมือ่ เกดิ เหตุการไฟปา˜ ทอ่ี อสเตรเลยี สอ่ื สงั คมออนไลนกZ ็เปaนหนึง่ ชอY งทางท่สี ำคัญในการ ระดมความชวY ยเหลอื จากคนทง้ั โลก ทง้ั ในเรือ่ งของเงินบริจาค ส่งิ ของ วิทยาการ หรอื แมKแตYกำลงั คนจาก ทวั่ ทกุ มุมโลกเพอ่ื ชYวยใหKสามารถผาY นพนK อุปสรรคปญ‹ หาตYางๆไปไดKดKวยดแี มKแตใY นเมืองไทยเองกเ็ ชYนกนั เมอื่ มีเหตุการภยั พบิ ตั ิในพ้ืนท่ีตYางๆอยYางเชYน น้ำทวY มที่ จ.อบุ ลราชธานี เรากจ็ ะไดเK ห็นการประชาสัมพันธZ ผYานส่ือสังคมออนไลนZ จนเกดิ ธารนำ้ ใจหล่งั ไหลชYวยกันบรจิ าคเงินไดเK ปนa จำนวนนบั รKอยๆลKานบาท น่กี ็ คอื หนึงในตวั อยาY งการใชKเทคโนโลยอี ยาY งมีจริยธรรม ใชKเพือ่ ใหKเกิดสาธารณประโยชนกZ ับคนใสสงั คม แตYในขณะเดียวกันก็มีส่งิ ท่เี ราตKองพึงระวงั ในเร่อื งของการใหคK วามชวY ยเหลอื กับผคKู นทีไ่ ดรK ับความ เดอื ดรอK นผาY นโลกออนไลนZ เพราะมกั จะมีมจิ ฉาชพี แอบแฝงมาหาผลประโยชนZกับความมนี ำ้ ใจของคน อ่นื ๆดKวยเชนY กนั ดังนน้ั เม่อื เหน็ ขาY วสารตาY งๆที่มคี นรKองขอความชวY ยเหลือบนโลกออนไลนZ ก็ขอใหK ตรวจสอบขอK มลู ใหKรอบดKานกYอนวาY เปนa เรื่องจริง หรอื เปนa เร่ืองของมจิ ฉาชพี ทม่ี าหลอกลวง เพ่อื ท่ีจะไดK ไมLตกเปvนเหยอ่ื ของมิจฉาชพี ในทุกๆกรณี

บรรณานุกรม https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base/article-pr/1355-goto- citizens21st สถาบนั สื่อเดก็ และเยาวชน. (2561). การจัดทำ Fact Sheet‘ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล’ (Digital Intelligence : DQ) และการศึกษาการรงั แกกนั บนโลกไซเบอร5ของวัยรLนุ . กรุงเทพมหานคร : สถาบนั สอื่ เด็กและ เยาวชน https://www.it24hrs.com/2020/what-is-digital-citizenship/ Digital Intelligence เมอื่ โลกดิจิทลั คือสง่ิ จำเปvนในอนาคต