หนังสือเรียนวิชา สังคม ประถม

เอกสารสรุปเนอื้ หาทตี่ องรู รายวิชาสังคมศึกษา ระดับประถมศึกษา รหัส สค11001 หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 สาํ นกั งานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธิการ หา มจาํ หนา ย หนงั สือเรียนนจี้ ดั พมิ พด ว ยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพอื่ การศกึ ษาตลอดชีวิตสาํ หรับประชาชน ลิขสิทธิเ์ ปนของสํานักงาน กศน.สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร



สารบัญ ข คาํ นาํ หนา สารบัญ บทที่ 1 ภูมศิ าสตรท างกายภาพประเทศไทย 1 กจิ กรรมทายบทที่ 1 9 บทท่ี 2 ประวัติศาสตรชาติไทย 10 กจิ กรรมทา ยบทท่ี 2 17 บทที่ 3 เศรษฐศาสตร 19 กิจกรรมทายบทท่ี 3 26 บทที่ 4 การเมอื งการปกครอง 28 กจิ กรรมทา ยบทท่ี 4 32 แบบทดสอบ 34 คณะทาํ งาน 36

1 บทที่ 1 ภูมศิ าสตรทางกายภาพประเทศไทย ลักษณะภมู ิประเทศประเทศไทย ประเทศไทยมีพื้นที่ประมาณ 513,115 ตารางกิโลเมตร มีพื้นท่ีใหญเปนอันดับที่ 3 ของเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต ทศิ เหนือ จรดประเทศสหภาพเมียนมาร(พมา )และสาธารณรัฐประชาธปิ ไตย ประชาชนลาว ทศิ ตะวนั ออก จรดประเทศสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว กมั พชู า ทิศตะวันตก จรดประเทศสหภาพเมยี นมาร( พมา ) ทิศใต จรดประเทศมาเลเซยี การแบงภาคภูมศิ าสตรข องประเทศไทยแบงตามลกั ษณะภมู ศิ าสตรได 5 ภาค ไดแก ภาคเหนือประกอบดวยจังหวัดตาง ๆ 9 จังหวัด ไดแก จังหวัดเชียงใหม เชียงราย แมฮองสอน ลาํ พนู ลําปาง แพร นาน อุตรดิตถ และพะเยา มีพื้นท่ี 93,690 ตารางกิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศเปนเทอื กเขาสูงและทีร่ าบหบุ เขา ยอดเขาท่สี งู ที่สุดในประเทศไทย คือ ดอยอนิ ทนนท ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื มพี ื้นที่ 170,000 ตารางกิโลเมตร ประกอบดว ยจงั หวดั ตา ง ๆ 19 จังหวดั ไดแก จงั หวัดหนองคาย เลย อดุ รธานี นครพนม สกลนคร กาฬสินธุ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอ็ด ชัยภูมิ ยโสธร อุบลราชธานี ศรีสะเกษ บุรีรัมย นครราชสีมา สรุ ินทร มกุ ดาหาร อาํ นาจเจริญ และหนองบัวลําภู ภมู ิประเทศทั่วไปเปน แองคลา ยจาน ลาดเอยี งไปทางตะวันออกเฉียงใต มีขอบเปนภูเขาสูงทางตะวันตกและทางใต แหลงทองเท่ียว คือ ภูกระดึง ภหู ลวง ในจังหวัดเลย แมน ้าํ ท่สี ําคัญของภาคน้ีไดแก แมน า้ํ ชี และแมน้าํ มลู ภาคกลาง มีพ้ืนที่ 91,795 ตารางกิโลเมตร ประกอบดวยจังหวัดตาง ๆ 22 จังหวัด ไดแ ก จังหวัดสุโขทัย พิจิตร พิษณุโลก กําแพงเพชร เพชรบูรณ นครสวรรค อุทัยธานี ชัยนาท สิงหบุรี ลพบุรี อางทอง สระบุรี สุพรรณบุรี พระนครศรีอยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี นครปฐม กรุงเทพมหานคร สมุทรปราการ สมุทรสาคร สมุทรสงคราม และนครนายก ลักษณะภูมิ ประเทศเปนท่ีราบลุมแมน้ํากวางใหญ ไดแก ท่ีราบลุมแมน้ําเจาพระยาและทาจีน มีเทือกเขา เปน ขอบเขตของภาคทัง้ ดา นตะวันตกและตะวนั ออก ภาคตะวันออก มีพื้นที่ 34,380 ตารางกิโลเมตร เปนภาคท่ีมีพื้นท่ีเล็กท่ีสุดในบรรดา ภาคท้งั 5 ของไทย ประกอบดวย 7 จงั หวัด ไดแ ก จังหวัดปราจนี บุรี ชลบุรี ฉะเชิงเทรา ระยอง จันทบุรี ตราด และสระแกว ลักษณะภูมิประเทศของภาคตะวันออก มีลักษณะ เขตเทือกเขา เขตที่ราบลมุ แมน ้าํ เขตท่รี าบชายฝง ทะเล

2 ภาคตะวันตก มีพ้ืนท่ีประมาณ 53,679 ตารางกิโลเมตร ประกอบดวย 5 จังหวัด ไดแ ก จังหวัดตาก กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี และประจวบคีรีขันธ ลักษณะภูมิประเทศสวน ใหญเปน ภเู ขา สลับกบั หุบเขาที่คอนขางช้นื ภาคใตมพี น้ื ที่ 70,715 ตารางกิโลเมตร ประกอบดวยจังหวดั ตาง ๆ 14 จังหวัด ไดแก จังหวัดชุมพร พัทลุง สุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช สงขลา ปตตานี ยะลา นราธิวาส ระนอง พังงา กระบ่ี ภูเก็ต ตรัง และสตูล เปนดินแดนสว นหนึ่งของคาบสมุทรมลายู จึงขนาบดวยทะเล ทัง้ สองดา น ไดแ ก อาวไทย มหาสมุทรแปซิฟก ทะเลอันดามัน และมหาสมุทรอินเดีย ลักษณะ ภูมิประเทศเปนเขตเทือกเขา ประกอบดวย แนวเทือกเขา 3 แนว ไดแก เทือกเขาภูเก็ต เทอื กเขานครศรธี รรมราช และเทือกเขาสันกาลาคีรีสวนใหญจะวางตัวในแนวเหนือ-ใต มีความ อดุ มสมบูรณของปา ไมแ ละแรธาตุ ลักษณะทางภูมศิ าสตรของประเทศไทย ลักษณะ ทาํ เล ที่ตั้งของประเทศไทย ประเทศไทยตง้ั อยูในคาบสมทุ รอินโดจีน ทางทิศตะวันออกเฉียงใตของทวีปเอเชีย ที่ต้ัง ของประเทศไทยอยูแถบศูนยสตู ร จึงเปนบริเวณที่ไดรับพลังงานความรอนจากดวงอาทิตยมาก เปน ประเทศที่อยูในเขตรอน และมอี ณุ หภูมิของอากาศเฉลีย่ สูงตลอดทงั้ ป ลกั ษณะภมู ิอากาศ ประเทศไทย ประเทศไทยตงั้ อยูใกลเสนศูนยสูตรในซีกโลกตอนเหนือ ทําใหภูมิอากาศมีลักษณะเปน แบบรอ นชืน้ หรือภูมิอากาศแบบทุงหญาสะวันนาโดยไดรบั อทิ ธิพลจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต และตะวนั ออกเฉยี งเหนอื มรสุมตะวนั ตกเฉียงใต พดั ปกคลุมประเทศไทย ระหวา งกลางเดอื นพฤษภาคม ถึงกลางเดือนตลุ าคม มีเมฆมากและฝนตกชกุ ทัว่ ไป โดยเฉพาะอยางยิ่งตามบริเวณชายฝงทะเล และเทอื กเขาดานรบั ลมจะมีฝนมากกวาบรเิ วณอนื่ มรสมุ ตะวันออกเฉยี งเหนอื ประมาณกลางเดือนตลุ าคมจะมีมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ พัดปกคลุมประเทศไทยจนถึง กลางเดือนกุมภาพันธ จึงพัดพาเอามวลอากาศเย็นและแหง เขามาปกคลมุ ประเทศไทย ทําใหทองฟาโปรง อากาศหนาวเย็นและแหงแลงทั่วไป โดยเฉพาะ ภาคเหนอื และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สวนภาคใตจะมีฝนชุกโดยเฉพาะภาคใตฝงตะวันออก เนอ่ื งจากมรสมุ น้ีนําความชมุ ชน้ื จากอาวไทยเขามาปกคลมุ

3 ส่ิงแวดลอมทางธรรมชาติมอี ิทธพิ ลตอ การดาํ เนินชีวิตของทอ งถิน่ เนอื่ งจากลกั ษณะภมู ิประเทศและลักษณะภูมิอากาศของแตละภาคมีความแตกตางกัน ดังน้นั จึงทาํ ใหก ารดาํ เนินชวี ติ ของประชากรในทองถน่ิ แตกตางกัน สรุปไดด ังนี้ ภาค ลักษณะภูมปิ ระเทศ การประกอบอาชพี ประเพณีและการ เหนอื และภูมอิ ากาศ และความเปน อยู นับถอื ศาสนา ภาค กลาง เปนท่ีราบหบุ เขา ภเู ขาและ เพาะปลกู ผกั พน้ื เมอื ง สงกรานต การแห เทือกเขาสงู เสี่ยงตอการเกิด หนาวและอาชพี การ ครวั ทาน ปอยสาง แผน ดินไหว ดินถลม นํา้ ทว ม ภยั ทอ งเทยี่ ว ลอง นบั ถอื ศาสนา แลง ไฟปา ดินมีความอุดม พุทธ สมบูรณ อากาศหนาวเย็นเปน เวลานาน ลกั ษณะภูมิประเทศ การประกอบอาชีพ ประเพณีและการ และภูมอิ ากาศ และความเปนอยู นับถือศาสนา เปน ทีร่ าบลุมและมีความอุดม ทาํ นาทําสวนผลไม แขงเรอื พชื มงคล สมบูรณ ตอนบนของภาคมี เลีย้ งสัตว ทําประมง ว่ิงควาย การลงแขก อากาศหนาวในฤดหู นาวและรอน นํา้ เค็มและนาํ้ จืด เก่ียวขา ว นับถือ ในฤดูรอน ตอนลา งของภาคฤดู รับจา งในโรงงาน มี ศาสนาพทุ ธ รอ นและหนาวไมแ ตกตางกนั มี ประชากรหนาแนน ฝนตกชกุ มากกวา ตอนบน กวาภาคอ่นื ตะวนั ออก เปนทร่ี าบสงู พื้นท่ีเปนดินปน ทําไร เลีย้ งสัตว แหเทียนพรรษา บญุ เฉยี งเหนอื ทราย อากาศแหงแลง ประชากรคอ นขา ง บัง้ ไฟ คลอ งชา ง นบั ตะวนั ออก ตะวันตก ยากจนและโยกยา ย ถือศาสนาพุทธ ใต ไปอยทู อี่ ่ืนมาก คลายภาคกลาง คลา ยภาคกลาง เปนที่ราบชายฝงทะเล อากาศ ทําสวนยางพารา บญุ เดือนสบิ ชิงเปรต รอ นช้ืน ฝนตกตลอดท้ังป ปาลม นาํ้ มนั วงิ่ ควาย นบั ถือศาสนา เหมอื งแร ประมง พุทธและอสิ ลาม นํ้าเค็มและอาชพี การทอ งเท่ียว

4 ทรพั ยากรธรรมชาติ และวธิ กี ารอนรุ กั ษทรพั ยากรธรรมชาติ ความหมายของทรัพยากรธรรมชาติ ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สิ่งตาง ๆ ท่เี กิดขึน้ เองตามธรรมชาติ และมนุษยสามารถ นํามาใชใหเ กิดประโยชนต อ การดาํ รงชวี ติ เราสามารถแบง ทรัพยากรออกเปน 3 ประเภท คอื 1. ประเภททีใ่ ชแลวหมดไป ไดแ ก แรธาตุ นา้ํ มนั กา ซ ธาตุอาหารพืชในดิน 2. ประเภททใี่ ชไ มหมดแตเ สื่อมคณุ ภาพ ไดแ ก ดิน น้าํ อากาศ 3.ประเภทท่ีใชแลวหมดไปแตสามารถหาทดแทนข้ึนมาได ไดแก ปาไม สัตวปา ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นชมุ ชน 1. ทรัพยากรดิน ประเทศไทยไดช่ือวาเปนเมืองเกษตรกรรม เปนแหลงอูขาว อูน้ํา ท่ีสําคัญของโลก ทรัพยากรดิน จึงมีความสําคัญตอประเทศเปนอยางย่ิง ลักษณะของดินใน ประเทศไทยสรปุ ไดด ังนี้ 1.1 ดินเหนียว พบในบริเวณราบลุมแมน้ําสายตาง ๆ ซึ่งมีนํ้าทวมถึง เนื้อดิน ละเอยี ด เหมาะจะทํานาขาวและทําไรป อกระเจา 1.2 ดนิ รวน พบในพืน้ ที่ลานตะพักลําน้ําของแมนาํ้ สายตาง ๆ ซึ่งเปนพ้ืนที่ท่ีอยูหาง จากสองฝงแมนํ้าออกไป เปนลักษณะที่ราบขั้นบันได และนํ้าทวมไมถึง เน้ือดินเปน สวนประกอบของดินเหนยี วและดินทราย ใชปลูกพชื ไร ออย ขา วโพด มนั สาํ ปะหลัง ฯลฯ 1.3 ดนิ อนิ ทรียวตั ถุ เปน ดนิ ท่ีเกดิ จากการยอยสลายของพชื และซากสัตวท่ีเนาเปอย ทับถมเปนช้ัน ๆ พบท่ีท่ีเคยเปนปาชายเลนมากอน (ในปจจุบัน คือปาพรุ) แตมักจะมีธาตุ กาํ มะถนั ปนอยมู าก 1.4 ดินทราย เปน ดนิ ทมี่ อี งคป ระกอบของเน้ือทรายมากท่ีสุด มีความอุดมสมบูรณ คอนขา งต่ํา พบมากในภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ ในบริเวณชายฝงแมน้ําและเชิงเขา ในภาคอื่น ๆ จะพบในพ้นื ท่ชี ายฝงทะเล ใชทาํ สวนมะพรา ว และปลกู ปา เพ่ือพัฒนาคณุ ภาพของดิน 2. ทรัพยากรนํ้าประเทศไทยมีปริมาณฝนอยูในเกณฑปานกลาง เฉล่ียประมาณปละ 1,675 มลิ ลิเมตร จดั ไดว า เปนประเทศท่ีมีความอุดมสมบูรณของทรัพยากรน้ํามากพอสมควร ภาคกลาง มีความอุดมสมบูรณของทรัพยากรนํ้ามากท่ีสุด เพราะมีแมน้ําสายใหญ มีความยาว และใหน ํ้าตลอดปห ลายสาย ไดแก แมน้ําเจาพระยา ทาจีน และแมกลอง ตลอดจนแหลงนํ้าใต ดินก็นับวามีความอุดมสมบูรณมากกวาภาคอื่น ๆ ในปจจุบัน มีการนํานํ้ามาใชกันมาก โดยเฉพาะภาคกลาง กรุงเทพฯ และปริมณฑล เพราะมีการขยายตัวทางเศรษฐกิจอยาง กวางขวาง เชน โรงงานอุตสาหกรรม ในขณะท่ีการผลิตนํ้าประปาของรัฐยังกระจายไมทั่วถึงดี พอดังนั้น เมื่อมีการขุดเจาะนํานํ้าบาดาลมาใชกันเพ่ิมมากขึ้นทําใหเกิดปญหาแผนดินทรุด

5 เน่อื งจากแหลงนํา้ ใตด ินมักอยูใ นชองวา งหรือรอยแตกของช้ันหินใตดินทั้งส้ิน เมื่อนําน้ํามาใชกัน มาก ๆ จงึ เกิดเปน โพรงใตด ินและเกดิ การทรดุ ตวั ลงในทส่ี ดุ 3. ทรัพยากรปาไมในปจจุบัน ประเทศไทยมีพื้นที่ปาไมเหลืออยูเพียงรอยละ 25 ของพืน้ ทีป่ ระเทศ หรอื ประมาณ 131,485 ตารางกโิ ลเมตร (พ.ศ. 2547) ลักษณะของปาไมในประเทศไทย แบงเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ตามสภาพภูมิประเทศ ดงั น้ี 3.1ปาไมไมผลัดใบเปนปาไมที่ขึ้นในเขตอากาศรอนชื้น แบบมรสุมเขตรอน มีฝน ตกชุกเกือบตลอดป มคี วามช้ืนสูง ทาํ ใหม ีใบเขยี วชอุมตลอดปเหมือนไมผลัดเปล่ียนใบ โดยมาก จะพบในพนื้ ทีภ่ าคใตและภาคตะวันออกปา ไมผลดั ใบ แบงออกเปน 5 ชนิดยอย ๆ ไดแก ปาดง ดบิ ปา ดิบเขา และปาชายเลน 3.1.1 ปา ดงดิบ มตี น ไมข้ึนหนาทบึ ทัง้ ไมย ืนตน ใหญแ ละไมยืนตนเลก็ 3.1.2 ปา ดบิ เขา พบในพ้นื ท่สี งู ตั้งแต 1,000 เมตรข้ึนไปเกือบทุกภาค เปนปา ท่ใี หกําเนิดตน นํา้ ลาํ ธาร 3.1.3 ปา สนเขา พบในพืน้ ทีส่ ูงตั้งแต 700 เมตรขึ้นไปเกือบทุกภาคเชนกัน มไี มสนนานาชนดิ 3.1.4 ปาพรุ เปนปา ท่พี บบรเิ วณชายฝงทะเลของภาคใต มีทั้ง ไมยืนตน ไมพุม ไมเล้อื ย และพชื ลม ลุก 3.1.5 ปาชายเลน เปนปาที่ขึ้นบริเวณชายทะเลท่ีเปนโคลนเลนโดยเฉพาะ บรเิ วณปากแมน ้ํามีความสําคัญตอระบบนิเวศวิทยา หรือแหลงที่อยูอาศัยและแหลงเพาะพันธุ ของสัตวน ้ํา ไมทีส่ าํ คญั คือ ไมโกงกาง ลาํ พู จาก เปนตน 3.2 ปาไมผลัดใบ พบในเขตภูมิอากาศแบบทุงหญาเมืองรอนที่มีฝนตกปละ 4 เดอื นในฤดแู ลง ไมประเภทนี้จะผลดั ใบพรอ มกนั เกอื บหมดท้ังตน พบในพ้ืนที่ราบและพื้นท่ีสูงไม เกนิ 1,000 เมตร แบง ออกเปน 2 ชนดิ ไดแก 3.2.1 ปาเบญจพรรณพบในเกือบทุกภาคของประเทศ ไมสําคัญที่มีคาทาง เศรษฐกจิ ไดแก ไมส กั ไมประดู ไมแดง ไมย าง ฯลฯ 3.2.2 ปาแดง ปาโคก หรือ ปาแพะ เปนปาโปรงพบมากในบริเวณท่ีราบหรือ เนนิ เขาเต้ีย ๆ ซ่ึงเปนพน้ื ทส่ี แี ดง โดยเฉพาะในพื้นท่ีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ไมที่มีคุณคาทาง เศรษฐกจิ คือ ไมเ ตง็ รงั ไมพ ะยอม ฯลฯ 4. ทรัพยากรแรธาตุประเทศไทยมีแหลงแรธาตุอุดมสมบูรณกระจายอยูท่ัวไป โดยเฉพาะบรเิ วณเขตเทือกเขาสงู ในภาคเหนอื ภาคตะวันตก และภาคใต ในท่ีน้ี จําแนกแรธาตุ ไดเปน 3 ชนิด ดังนี้ 4.1 แรโลหะ ไดแก ดีบุก ทังสเตน ตะก่ัว สังกะสี ทองแดง เหล็ก พลวง และ แมงกานสี

6 4.2 แรอ โลหะ ไดแก ยปิ ซัม หนิ ปนู ดินมารล (ดินสอพอง) และรัตนชาติ 4.3 แรเ ชอื้ เพลิง ไดแ ก นาํ้ มันดบิ กาซธรรมชาติ และถานหิน (ลกิ ไนต) 5. ทรัพยากรสัตวปาสัตวปาอาศัยอยูในปา ตามโพรงไม ซอกหิน ถํ้า สัตวเหลานี้ตอง พ่งึ พาหากินดวยตนเอง ปรับตวั ใหเขากับสงิ่ แวดลอ ม เชน เสอื ชาง กวาง หมี แรด ลิง คาง เปน ตน ปจจุบันสัตวปาถูกคุกคามมากขึ้นทําใหสัตวปาบางชนิดสูญพันธไป ประเทศไทยไดมี พระราชบัญญัติสงวนและคุมครองสัตวปาข้ึนเมื่อวันท่ี 26 ธันวาคม 2530 ดังน้ันรัฐบาล จึงกาํ หนดใหวนั ท่ี 26 ธนั วาคม ของทกุ ปเ ปน “วนั คุมครองสตั วป า แหง ชาติ” ทรพั ยากรธรรมชาติของประเทศไทย ภาคเหนือ เปนตน กําเนิดของแมน า้ํ สายหลักของประเทศ ประกอบดวยลุมแมนํ้าสําคัญ 9 ลุมนาํ้ คือ ลมุ นาํ้ สาละวัน โขงตอนบน กก ปง วัง ยม นา น สะแกกรงั และปาสัก และเปนตน กาํ เนิดของแมนาํ้ เจา พระยา มีเข่ือน อางเก็บนาํ้ พรนุ ํ้าจดื จาํ นวนมาก ทรัพยากรปาไมสวนใหญ เปนปาไมเบญจพรรณ เชน สัก ตะแบก แดง และประดู แรธาตุที่พบ ไดแก ดีบุก แรซีไรท แมงกานีส ฟลอู อไรด ภาคกลาง ที่ราบขนาดใหญข องภาคกลางจะมีดนิ ท่ีเกิดจากการทับถมของตะกอนที่นํ้า พัดมารวมกัน มีแมน้ําลําคลองมาก จึงเปนภาคที่อุดมสมบูรณที่สุดของประเทศ เชน แมนํ้า เจาพระยา แมน ํ้าทาจนี มเี ข่ือนตาง ๆ ปาไมจะมีเหลือนอยมาก ท่ีพบเปนปาเบญจพรรณและ ปา ดงดิบ มแี รธ าตไุ มมากนัก แรท ี่พบ ไดแ ก ดีบุก เหลก็ แมงกานสี ยปิ ซัม หินออน เปน ตน ภาคตะวันออก ดินสว นใหญเ ปนดินปนทราย ระบายนา้ํ ไดดี มีฝนตกชุกยาวนานแตยังมี การขาดแคลนนาํ้ จืดในเมืองอุตสาหกรรม ปาไมเปนปาดงดิบ ปาดิบเขา ปาสนเขา ปาชายเลน และปา เบญจพรรณ แรท่พี บ ไดแ ก แรเ หล็ก พลวง รัตนชาติ และเชือ้ เพลิง ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื บรเิ วณฝง แมน ้ํา ลักษณะของดินเกิดจากการทับถมของดิน ตะกอน เพาะปลกู ขา วและพืชไรได แตสวนใหญมักเปนดินปนทราย คุณภาพต่ํา ขาดแคลนน้ํา มากกวาภาค อื่น ๆ แหลงนํ้าสําคัญ ไดแก แมน้ํามูล-ชี และน้ําบาดาล แรที่มีมากท่ีสุด ไดแก แรเกลือหิน มีปา ไมน อ ยท่ีสดุ เม่อื เทยี บกับภาคอ่ืน ลกั ษณะปาเปนปา แดงซึ่งเปน ไมผลดั ใบ ภาคใต ดนิ สว นใหญเปน ดินปนทราย ไมเ หมาะกับการเพาะปลูก บางท่ีเปนท่ีราบลุมตํ่า (พรุ) มนี ํา้ ทว ม สว นที่ราบลุมแมน ํ้าใชปลกู ขาว สวนผลไม สว นดินทเ่ี ปนดนิ เหนียวปลูกยางพารา และปาลมนํ้ามัน มีฝนตกชุกทั้งป ใชน้ําจากบอบาดาลและเขื่อนตาง ๆ ปาไมเปนปาดิบช้ืน ตามเทือกเขาและปา ชายเลน ไมสําคัญคือ ไมเบญจพรรณ และไมจากปาชายเลน แรธาตุที่พบ มาก ไดแก แรดีบุก (ทํารายไดมากท่ีสุด) แรพลวง ทังสเตน ทองคํา ฟลูออไรด ยิปซัม ดินขาว ถานหิน นาํ้ มันปโตรเลียมและกา ซธรรมชาติ

7 การอนรุ กั ษทรพั ยากรธรรมชาติ เนื่องจากมีการทําลายทรพั ยากรธรรมชาตจิ าการกระทําของมนุษยและการกระทํานั้นมี ความรวดเร็วและรุนแรงเกินกวาระบบธรรมชาติจะฟนฟูดวยตัวเอง ดังน้ันจึงควรคํานึงถึงสิ่ง ตอไปนี้ 1. ตอ งมคี วามรใู นการท่จี ะรกั ษาทรัพยากรธรรมชาตแิ ละคาํ นึงถึงเร่ืองความสูญเปลาใน การนําทรัพยากรธรรมชาตไิ ปใช 2. รักษาทรัพยากรธรรมชาติทีจ่ าํ เปนและหายากดวยความระมัดระวงั ตระหนักเสมอวา การใชทรัพยากรมากเกนิ ไปจะเปนการไมปลอดภัยตอ สภาพแวดลอ ม 3. รักษาทรัพยากรท่ีทดแทนไดใหมีสภาพเพิ่มพูนเทากับอัตราที่ตองการใชเปนอยาง นอย 4. ปรับปรุงวิธีการใหม ๆในการผลิตและใชทรัพยากรอยางมีประสิทธิภาพ คนควาสิ่ง ใหม ๆทดแทนการใชท รพั ยากรจากแหลงธรรมชาตใิ หเ พยี งพอตอความตองการใชของประชากร 5. ใหการศกึ ษาแกประชาชนเพื่อเขา ใจถึงความสําคัญในการรักษาสมดุลธรรมชาติซ่ึงมี ผลตอ การทําใหสิ่งแวดลอมอยูในสภาพทดี่ ี การอนุรกั ษทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ มสามารถกระทําไดหลายวธิ ี ทัง้ ทางตรงและทางออ ม ดังน้ี 1. การใชอยางประหยัด 2. การนํากลับมาใชซ ํา้ อีก 3. การบรู ณะซอ มแซม 4. การบาํ บัดและการฟน ฟู 5. การใชส ง่ิ อ่ืนทดแทน 6. การเฝา ระวงั ดูแลและปองกนั ศักยภาพของประเทศไทย ศกั ยภาพของประเทศไทย ศักยภาพ หมายถึง อํานาจหรือคุณสมบัติท่ีมีแฝงอยูในส่ิงตาง ๆ อาจทําใหการพัฒนา หรือใหปรากฏเห็นเปนสิ่งที่ประจักษได กระทรวงศึกษาธิการไดมีนโยบายในการจัดการศึกษา เพื่อความเปน อยูท่ีดี สรางความมงั่ คง่ั ทางเศรษฐกจิ และความมัน่ คงทางสังคมใหก ับประเทศ โดยการนาํ ศกั ยภาพของประเทศไทยใน 5 ดา นมาใชประโยชน ไดแก 1. ดานทรัพยากรธรรมชาติ ประเทศไทยเปนประเทศท่ีมีทรัพยากรธรรมชาติอยูอยาง มากมาย ซ่ึงเปนส่ิงท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติและมนุษยสามารถนําไปใชประโยชนเพ่ือการ ดาํ รงชีวติ

8 2. ดานภูมิอากาศ ประเทศไทยต้ังอยูในเขตรอน อุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 27 องศา เซลเซยี ส ลกั ษณะภมู อิ ากาศแบงได 3 ฤดู คอื 2.1 ฤดูฝนเรม่ิ ต้งั แตปลายเดือนพฤษภาคมถึงปลายเดอื นตลุ าคม 2.2 ฤดูหนาวเรม่ิ ต้งั แตเดอื นตุลาคมถงึ เดอื นกุมภาพันธ 2.3 ฤดูรอนเรม่ิ ตั้งแตกลางเดอื นกมุ ภาพนั ธถ ึงกลางเดอื นพฤษภาคม 3. ดานภูมิประเทศและทําเลท่ีต้ัง ประเทศไทย มีพื้นที่ 513,115 ตารางกิโลเมตร (ประมาณ 321 ลานไร) มีลักษณะคลายขวาน โดยภาคใตเปนดามขวาน ความยาวจากเหนือ สุด อําเภอแมสาย จังหวัดเชียงราย ถึงใตสุด อําเภอเบตง จังหวัดยะลา มีความยาว 1,650 กโิ ลเมตร บรเิ วณแผน ดนิ สว นท่ีแคบที่สุดของประเทศไทยต้ังอยูระหวางแนวชายแดนกัมพูชากับ พื้นที่บา นโขดทราย อําเภอคลองใหญ จังหวัดตราด มีระยะทางเพียง 450 เมตร 4.ดา นศิลปวัฒนธรรมและประเพณปี ระเทศไทยเปน ประเทศท่ปี ระชากรมีความเอื้อเฟอ เผื่อแผ มีจิตใจโอบออม อารี มีความสามัคคีทุกเชื้อชาติมีศิลปวัฒนธรรมและประเพณีเปน เอกลักษณของชาตทิ ่ีสืบทอดมายาวนาน ศลิ ปะ เชน ภาพฝาผนังตามวัดวาอาราม พระราชวงั ลเิ ก โขน ดนตรไี ทย ฯลฯ วัฒนธรรม เชน การแตง กาย ภาษาไทย สมุนไพรไทย อาหารไทย การไหว การเคารพผอู าวุโส ฯลฯ ประเพณี เชน ประเพณีสงกรานต ลอยกระทง แหเ ทียนเขา พรรษา ฯลฯ 5. ดานทรพั ยากรมนษุ ย คนไทยนับเปน ทรพั ยากรทีม่ คี าที่สุดของประเทศ มศี กั ยภาพ ที่แตกตาง มีความเช่ียวชาญในทุกสาขาอาชีพ มีความคิดสรางสรรค ตลอดจนภูมิปญญาตาง ประกอบกบั บุคลกิ ลกั ษณะนิสัย สุภาพ ออนนอม ถอ มตน ยิม้ แยมแจม ใส ปรบั ตวั เขา กับผูอืน่ ไดดี กระบวนการวเิ คราะหศกั ยภาพชมุ ชน ทองถน่ิ การวิเคราะหศักยภาพชุมชน ทองถิ่น สามารถทาํ ได ดงั นี้ 1. สํารวจ รวบรวมขอมลู ชุมชนโดยขอ มูลที่สาํ รวจ ไดแก ดานประชากร(จํานวน ระดับ การศึกษา) ดานเศรษฐกิจ (อาชีพ รายรับ รายจาย) ดานประเพณีและวัฒนธรรม (ความเชื่อ ศาสนา ประเพณี) ดานการเมืองการปกครอง (โครงสรางการปกครอง) ดานสังคม (โรงเรียน สถานอี นามยั ) ดานระบบนิเวศและสง่ิ แวดลอม (ทรัพยากรธรรมชาติในทองถนิ่ ) เปน ตน ใชวิธีการสํารวจขอมูล โดย การสังเกต การสัมภาษณการใชแบบสอบถามการสนทนากลุม การศึกษาจากเอกสารเปนตน 2. วเิ คราะหศกั ยภาพชมุ ชน ทอ งถน่ิ เมอ่ื ดาํ เนินการสํารวจขอมูลแลว นําขอมูลท่ีไดจาก การสํารวจมาชวยกันวิเคราะหโดยนําขอมูลท่ีไดมาจัดหมวดหมู เรียงลําดับ(เชิงคุณภาพ) คํานวณคาตัวเลข (เชิงปริมาณ) ตีความ สรุปและนําเสนอในรูปแบบตาง ๆ ที่สามารถสื่อ

9 ความหมายไดแ ละท่ีสําคัญในการวิเคราะหข อมูลชุมชนคือ ประชาชนในชุมชนตองมีสวนรวมใน การวเิ คราะห ใหข อคิดเหน็ แลกเปลี่ยนเรยี นรรู ว มกัน *************************** กจิ กรรมทายบทที่ 1 1. ภาคใดมีอาณาเขตตดิ ตอกบั ประเทศมาเลเซยี ก. ภาคใต ข. ภาคกลาง ค. ภาคเหนือ ง. ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื 2. ลกั ษณะภมู ิประเทศเปน ทร่ี าบลมุ แมน้ํา เปนลักษณะภมู ปิ ระเทศของภาคใด ก. ภาคเหนอื ข. ภาคกลาง ค. ภาคตะวันตก ง. ภาคตะวนั ออก 3. ขอใดไมใ ชฤดูกาลของประเทศไทย ก. ฤดฝู น ข. ฤดูรอน ค. ฤดหู นาว ง. ฤดใู บไมรว ง 4. ปาไมชนิดใดชอบขึ้นอยูตามชายขอบของแมน้ํา หรอื ทะเล ก. ปาดงดบิ ข. ปา สนเขา ค. ปาชายเลน ง. ปาเบญจพรรณ 5. ขอ ใดตอ ไปนีไ้ มใชว ธิ ีการอนรุ กั ษดิน ก. การใชปยุ อนิ ทรยี  ข. การปลกู พืชคลุมดิน ค. การทาํ ไรเล่อื นลอย ง. การปลกู พชื ตระกลู ถ่ัว 6. หากในทองถ่ินของนกั ศกึ ษามีอากาศหนาว นักศึกษาคิดวาควรจะปลกู พชื ชนิดใดมากท่ีสดุ ก. มะมว ง ข. ทุเรยี น ค. มะพราว ง. สตรอวเ บอรรี เฉลยกิจกรรมทายบท 1. ก 2. ข 3. ง 4. ค 5. ค 6. ง

10 บทท่ี 2 ประวัติศาสตรชาตไิ ทย ความหมายและความสาํ คญั ของประวตั ศิ าสตร ประวัตศิ าสตร หมายถึง เร่ืองราวหรือประสบการณในอดีตท่ีเกิดขึ้นจากการกระทํา ของมนุษย ท้ังเร่ืองราวท่ีเกี่ยวกับแนวคิด พฤติกรรม สิ่งประดิษฐ มีวิวัฒนาการท่ีมา ซึ่งมีนัก ประวตั ิศาสตร ไดศกึ ษาคน ควาใหรูเ ร่อื งราวทเี่ กดิ ข้นึ ตามวิธีการของประวตั ิศาสตร ประวัติศาสตรมีความสําคัญ ดงั น้ี 1. ชว ยใหม นุษยรจู กั ตัวเอง 2. ชวยใหเกดิ ความเขา ใจในมรดก วัฒนธรรมของมนษุ ยชาติ 3. ชวยเสรมิ สรา งใหเ กดิ ความระมดั ระวงั ความคิดรเิ ริม่ 4. สรา งสรรค ฝก ฝนความอดทน ความสุขุมรอบคอบ 5. เปนเหตกุ ารณในอดีตท่มี นษุ ยสามารถนาํ มาเปน บทเรยี นใหแ กป จจุบนั 6. สอนใหคนรูจักคิดเปน ไมหลงเชื่อส่ิงใดงาย ๆ โดยมิไดไตรตรองพิจารณาใหถ่ีถวน เสยี กอน ประวัติศาสตรของชาติยอมทําใหเกิดความภาคภูมิใจในบรรพบุรุษในตระกูล และใน ความเปน ชาติประเทศซง่ึ กอ ใหเกดิ ความรกั ชาติและชวยกันรักษาชาติบานเมืองใหคงอยูทั้งกาว ไปสูค วามเจริญ ขอ มูลหลักฐานทางประวตั ศิ าสตร หลักฐานทางประวัตศิ าสตรม ีการจัดแบงเปน หลายลักษณะดังนี้ 1. หลกั ฐานตามแหลงขอมลู เชน เอกสาร เทปบันทึกการสมั ภาษณ วรรณกรรม 2. หลักฐานตามลักษณะการบันทึกขอมูล เชน การจารึก พงศาวดาร บันทึกสวนตัว จดหมายเหตุ สารานุกรม เงินตรา โบราณสถาน โบราณวัตถุ และอื่น ๆ 3. หลักฐานตามยุคสมัย เชน โครงกระดกู เปน ตน 4. หลักฐานตามเจตนารมณของผูเกีย่ วของในเหตุการณ ทั้งที่เจตนาและไมเจตนาท่ีจะ บนั ทึกเร่อื งราว

11 วธิ ีการทางประวัตศิ าสตร การศึกษาประวัติศาสตรมีความเกี่ยวของสัมพันธกับหลักฐานทางประวัติศาสตร กาลเวลาและนักประวัติศาสตร ดังน้ันจําเปนตองมีวิธีการในการรวบรวมคนควาหาขอมูลเพ่ือ นาํ มาวเิ คราะหหาเหตุผลและขอ สรปุ ซงึ่ จะเปนขอ เท็จจรงิ ทางประวตั ศิ าสตรท ่ีใกลเคียงกับความ เปน จริงมากทส่ี ุดโดยวิธีการทางประวัติศาสตรประกอบดวยขน้ั ตอน ดังนี้ ข้ันตอนที่ 1 การตั้งประเด็นท่ีจะศึกษา โดยตั้งประเด็นคําถามวา ศึกษาเร่ืองอะไรใน ชวงเวลาใดทาํ ไมจงึ ตองศึกษา ข้ันตอนท่ี 2 สืบคนและรวบรวมขอมูลเพ่ือมิใหขอเท็จจริงทางประวัติศาสตรถูก บดิ เบอื น ขั้นตอนที่ 3 การวิเคราะหและตีความขอมูลทางประวัติศาสตรโดยการนําขอมูลที่ได สบื คนรวบรวม คดั เลอื ก และประเมินไวแ ลวนํามาพจิ ารณาในรายละเอยี ดทุกดา น ข้ันตอนที่ 4 การคัดเลือกและประเมินขอมูลนักประวัติศาสตรจะตองนําขอมูลที่ได รวบรวมไวมาคัดเลือกและประเมินเพื่อคนหาความเกี่ยวของสัมพันธระหวางขอมูลกับ ขอ เทจ็ จรงิ ทางประวัติศาสตรท่ีตอ งการทราบ ขน้ั ตอนที่ 5 การเรยี บเรยี งรายงานขอเท็จจริงทางประวัติศาสตรที่ไดรับอันเปนผลมา จากการวเิ คราะหแ ละการตีความขอมลู หรอื อธิบายขอสงสัย เพื่อนําเสนอขอมูลในลักษณะท่ี เปนการตอบตลอดจนความรู ความคิดใหมที่ไดจากการศึกษาคนควาในรูปแบบการรายงาน อยา งมีเหตุผล ประวตั ิความเปน มาของชนชาติไทย สมัยกอ นสุโขทัยเปนราชธานี มีขอ สันนิษฐานเกย่ี วกบั ถิน่ เดิมของคนไทยดังนี้ 1. ถน่ิ เดิมของคนไทยอยูบรเิ วณเทอื กเขาอลั ไต ซ่ึงปจ จบุ นั อยใู นประเทศมองโกเลยี 2. ถน่ิ เดิมของคนไทยอยทู างตอนใตข องจีน ทางเหนือของภาคพ้ืนเอเชียตะวันออกเฉียง ใตตลอดจนรฐั อสั สมั ของอนิ เดยี 3. ถิ่นเดิมของคนไทยอาศัยอยูกระจัดกระจายกันไปตั้งแตมณฑลกวางตุงเรื่อยไปทาง ตะวันตก ในมณฑลกวางสี ยูนาน กุยโจวเสฉวน ตลอดจนรฐั อัสสัมของอินเดีย 4. ถ่นิ เดิมของคนไทยอยูในบริเวณมณฑลเสฉวน (ดินแดนทิเบตติดตอกับจีน)ประมาณ 3,500-5,000 ป กอนพทุ ธศักราช อาณาจักรลงุ ตง้ั อยูท างตอนเหนอื บริเวณตน แมน ํา้ เหลอื ง (ฮวงโห) อาณาจกั รปาอยบู ริเวณทางเหนอื ของมณฑลเสฉวน

12 อาณาจักรเง้ียว ตั้งอยูตอนกลางของลุมแมนํ้าแยงซีเกียง ทั้งสามอาณาจักรรวมกัน เรียกวา อา ยลาว เม่ือถูกจีนรกุ รานก็อพยพลงมาตั้งเปนอาณาจักรเพงาย ระหวาง พ.ศ. 400- 621 เมื่อถูกจีนรุกรานจึงหนีลงมาทางใตและไดตั้งเปนอาณาจักรนานเจา ประมาณ พ.ศ. 1193-1828 สมัยสุโขทัยเปนราชธานี(พ.ศ. 1780 - 1981) อาณาจักรสุโขทัยหรือรัฐสุโขทัย เปนอาณาจักรหรือรัฐในอดีตรัฐหนึ่ง ต้ังอยูบนท่ีราบ ลุมแมนํ้ายม เปนชุมชนโบราณมาตั้งแตยุคเหล็กตอนปลาย จนกระทั่งสถาปนาข้ึนราวพุทธ ศตวรรษท่ี 18 ในฐานะสถานกี ารคา ของรัฐละโว หลงั จากนน้ั ราวป 1800 พอขุนบางกลางหาว และพอขุนผาเมือง ไดรวมกันกระทําการยึดอํานาจจากขอมสบาดโขลญลําพง ซ่ึงทําการเปน ผลสําเร็จและไดสถาปนาเอกราชใหสุโขทัยเปนรัฐอิสระโดยมีพอขุนบางกลางหาวเปนปฐม กษัตริยแหงราชวงศพระรวง ทรงพระนามวาพอขุนศรีอินทราทิตย มีการปกครองแบบพอ ปกครองลกู มีความเจริญรุงเรืองตามลําดับและเพ่ิมถึงขีดสุดในสมัยพอขุนรามคําแหงมหาราช กอนจะคอย ๆ ตกต่ํา และประสบปญหาทั้งจากปญหาภายนอกและภายใน จนตอมาถูกรวม เปนสว นหน่งึ ของอาณาจกั รอยธุ ยาไปในที่สดุ อาณาจักรกรงุ ศรีอยธุ ยา (พ.ศ. 1893-2310) พระเจาอูทองทรงสถาปนาอยุธยาข้ึน เมื่อวันศุกรที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 1893 (ค.ศ.1351) รูปแบบการปกครองเปน แบบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชย กรงุ ศรีอยุธยาเปนราชธานไี ด 417 ป มีกษัตริยปกครองทั้งหมด 33 พระองคจาก 5 ราชวงศ ไดแกราชวงศอูทอง ราชวงศ สพุ รรณบรุ ี ราชวงศสุโขทยั ราชวงศป ราสาททอง และราชวงศบ านพลูหลวง การเสยี เอกราช ครง้ั ที่ 1 พ.ศ.2112 ในสมัยสมเด็จพระมหนิ ทราธิราช ตกเปนเมืองข้ึนของพมา 15 ป พระนเรศวรมหาราชทรงกอบกูเอกราชใน พ.ศ.2117 คร้งั ที่ 2 เมอื่ วนั ท่ี 7 เมษายน 2310 สมัยพระเจา เอกทัศน ผูกอบกูเอกราช คอื พระเจา ตากสินมหาราช อาณาจักรกรุงธนบุรี (พ.ศ.2310 –พ.ศ. 2325) อาณาจักรธนบรุ ี เปน อาณาจักรของคนไทยชว งสัน้ ๆ ระยะเวลา 15 ป มีพระมหากษตั ริยปกครองเพียงพระองคเดียว คือ สมเด็จพระเจากรุงธนบุรี (สมเด็จพระเจา ตากสินมหาราช) มีการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย หลักฐานสวนใหญกลาววา เกิด เหตุจลาจลในปลายรัชกาลของสมเด็จพระเจาตากสินมหาราช คือ พระยาสรรคไดตั้งตัวเปน กบฏ ไดบุกมาแลวบังคับใหพระองคผนวช ขณะน้นั สมเดจ็ เจาพระยามหากษัตริยศึกทรงทําศึก

13 อยูที่กัมพูชา ทรงทราบขาวจึงไดเสด็จกลับมายังกรุงธนบุรี ไดปราบปรามจลาจลและมีการ สาํ เร็จโทษสมเดจ็ พระเจา กรงุ ธนบุรี สมัยกรงุ รัตนโกสนิ ทร( พ.ศ. 2325 – ปจ จุบนั ) ราชอาณาจกั รรตั นโกสนิ ทร เปน ราชอาณาจกั รทส่ี ่ีในยุคประวัตศิ าสตรของไทย เร่ิมต้ังแตการยายเมืองหลวงจากฝงกรุงธนบุรี มายังกรุงเทพมหานคร ซึ่งต้ังอยูทางตะวันออก ของแมน้ําเจาพระยาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ปฐมกษัตริยแหงราชวงศจักรี เสดจ็ ขึน้ ครองราชยส มบัติ เม่อื วันที่ 6 เมษายนพ.ศ. 2325 พระมหากษตั ริยของราชวงศจ กั รี มีดังนี้ - พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช (รัชกาลท่ี 1) - พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หลานภาลัย (รัชกาลที่ 2) - พระบาทสมเดจ็ พระน่งั เกลาเจาอยหู วั (รชั กาลท่ี 3) - พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจา อยหู ัว (รัชกาลท่ี 4) - พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจา อยหู วั (รัชกาลที่ 5) - พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา เจา อยหู วั (รชั กาลที่ 6) - พระบาทสมเด็จพระปกเกลา เจาอยูหัว (รชั กาลที่ 7) - พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหัวอานนั ทมหดิ ล (รัชกาลที่ 8) - พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหวั ภมู ิพลอดุลยเดช (รชั กาลที่ 9) ประวตั แิ ละผลงานของบรรพบรุ ษุ ไทยทม่ี สี ว นปกปอ ง และสรา งความเจรญิ ใหแ กช าติบา นเมอื ง พอขนุ รามคาํ แหงมหาราช (สมัยสโุ ขทัย) พอขุนรามคาํ แหงมหาราช (พญารว ง) เปน พระมหากษัตริยพระองคที่ 3 ในราชวงศพระ รวงแหงราชอาณาจักรสุโขทัย เสวยราชยประมาณ พ.ศ. 1822 ถึงประมาณ พ.ศ. 1841 พระองคทรงเปนกษัตริยพระองคแรกของไทยที่ไดรับการยกยองเปน \"มหาราช\" ดวยทรง บําเพ็ญพระราชกรณียกิจอันทรงคุณประโยชนแกแผนดิน ทรงรวบรวมอาณาจักรไทยจนเปน ปกแผนกวางขวาง ท้ังยังไดทรงประดิษฐตัวอักษรไทยข้ึน ทําใหชาติไทยไดสะสมความรูทาง ศลิ ปะ วัฒนธรรม และวชิ าการตา ง ๆ สบื ทอดกันมากวา เจ็ดรอยป

14 พระนเรศวรมหาราช (สมัยอยธุ ยา) สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช (สมเดจ็ พระสรรเพชญท ี่ 2) มีพระนามเดิมวา พระนเรศวร หรอื \"พระองคด าํ \" เปนพระราชโอรสในสมเด็จพระมหาธรรมราชาและพระวิสุทธิกษัตริย เสด็จ พระราชสมภพเม่ือ พ.ศ. 2098 เสด็จขึ้นครองราชยเม่ือวันที่ 29 กรกฎาคมพ.ศ. 2133 สิริรวมการครองราชยสมบัติ 15 ป เสดจ็ สวรรคตเมื่อวันที่ 25 เมษายนพ.ศ. 2148 รวมพระ ชนมพรรษา 50 พรรษาทรงกอบกูเอกราชจากการเสียกรุงคร้ังท่ีหน่ึงจากพมา และทําใหไทย วา งเวน จากการทาํ สงครามกับพมา 160 ป สมเด็จพระนารายณมหาราช(สมัยอยุธยา) เปน พระราชโอรสในสมเดจ็ พระเจาปราสาททองกับพระนางศิริราชกัลยาขึ้นครองราชย เมื่อวนั ท่ี 15 ตลุ าคม 2199 ขณะอายุ 25 พรรษาไดสรางเมืองลพบรุ ีขึน้ เปน ราชธานแี หงท่ี 2 เปนพระมหากษัตริยท่ีมีพระปรีชาสามารถดานการตางประเทศและศิลปะวรรณคดีอยางสูง สมยั นนั้ ไดช่ือวา “ยคุ ทองของวรรณคดีไทย”วรรณคดีทีส่ ําคัญไดแก สมุทรโฆษคําฉันท โคลงพาลีสอนนอง และหนังสอื จินดามณีซึง่ เปน แบบเรยี นเลม แรกของไทย พระเจา ตากสนิ มหาราช(สมยั กรุงธนบุร)ี สมเดจ็ พระเจากรุงธนบุรี หรอื สมเด็จพระเจา ตากสินมหาราช หรือ สมเด็จพระบรมราชา ที่ 4มีพระนามเดิมวา สิน พระราชบิดาเปนชาวจีน ช่ือนายไหฮอง หรือหยง แซแต เปนนาย อากรบอ นเบ้ีย พระราชมารดาช่ือ นางนกเอี้ยง เปน สมเด็จพระเจากรุงธนบุรีเปนมหากษัตริย พระองคเ ดยี วในสมยั อาณาจกั รธนบรุ ี พระราชกรณียกิจที่สําคญั ในรชั สมยั ของพระองค คอื การกอบกูเ อกราชจากพมาภายหลังการเสยี กรุงศรอี ยธุ ยาครง้ั ทส่ี อง พระบาทสมเด็จ พระพทุ ธยอดฟาจุฬาโลก (สมยั รตั นโกสนิ ทร) พระมหากษัตริยไทยพระองคแรกในราชวงศจักรี เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ 20 มีนาคม พทุ ธศักราช 2279 พระนามเดมิ วา ทองดวง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก มหาราชปราบดาภิเษกขึ้นครองราชยเปนปฐมกษัตริยแหงกรุงรัตนโกสินทร เม่ือวันท่ี 6 เมษายนพ.ศ. 2325ขณะมีพระชนมายุได 46 พรรษา และทรงยา ยราชธานีจากฝงธนบุรีมาอยู ฝงพระนคร และโปรดเกลา ฯ ใหส รา งพระบรมมหาราชวงั และวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พรอม ทั้งอญั เชญิ พระแกว มรกตจากกรุงธนบรุ ีมาประดิษฐานอยใู นวัดแหง นี้

15 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจฬุ าลงกรณ พระจุลจอมเกลาเจา อยูหวั (สมยั รัตนโกสนิ ทร) เปน รัชกาลที่ 5 แหงราชวงศจักรี เปนพระราชโอรสองค ที่ 9 ในพระบาทสมเด็จ พระจอมเกลา เจาอยหู วั และสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี พระองคเปนพระมหากษัตริย ท่ีนําความเจริญมาสูประเทศไทยในทุกดานไดรับสมัญญาวา \"ปยมหาราช\" แปลวา มหาราชผู ทรงเปน ทีร่ ัก พระราชกรณียกิจท่ีสําคัญของรัชกาลที่ 5 ไดแก การปองกันการเปนอาณานิคมของ จักรวรรดิฝร่ังเศส และจักรวรรดิอังกฤษ ไดมีการประกาศออกมาใหมีการนับถือศาสนา โดยอิสระในประเทศ โดยบุคคลศาสนาคริสตแ ละศาสนาอสิ ลามสามารถปฏิบัติศาสนกิจไดอยาง อิสระ มกี ารนาํ ระบบจากทางยโุ รปมาใชในประเทศไทย ไดแก ระบบการใชธนบัตรและเหรียญ บาท ใชระบบเขตการปกครองใหม เชน มณฑลเทศาภิบาลจังหวดั และอําเภอ และไดมกี ารสราง รถไฟ สายแรก คอื กรงุ เทพฯ ถึง เมืองนครราชสีมา การกอต้ังการประปา การไฟฟา ไปรษณีย โทรเลข โทรศพั ท การสื่อสาร การรถไฟ สวนการคมนาคม ใหมีการขุดคลองหลายแหง พระราช กรณยี กจิ ดา นสังคม ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ ใหมีการเลิกทาสและไพรใ นประเทศไทย ทรงยกเลิกระบบไพร โดยใหไพรเสียเงินแทนการถูกเกณฑ นับเปนการเกิดระบบทหารอาชีพ ในประเทศไทย นอกจากน้ี พระองคยังทรงดําเนินการเลิกทาสแบบคอยเปนคอยไป เริ่มจาก ออกกฎหมายใหลูกทาสอายุครบ 20 ปเปนอิสระ จนกระท่ังออกพระราชบัญญัติเลิกทาส ร.ศ. 124 (พ.ศ. 2448) ซง่ึ ปลอ ยทาสทุกคนใหเ ปน อิสระและหา มมีการซอ้ื ขายทาส พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช(สมยั รตั นโกสนิ ทร) พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดชทรงเสด็จพระราชสมภพ เม่ือวันท่ี 5 ธันวาคม พ.ศ. 2470 ณ โรงพยาบาลเมานทออเบอรน รัฐแมสซาชเู ซตสประเทศสหรัฐอเมรกิ า ตั้งแตพุทธศักราช 2502 เปนตนมา พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว พรอมดวยสมเด็จ พระนางเจาสิริกิต์ิพระบรมราชินีนาถ ไดเสด็จพระราชดําเนินไปทรงกระชับสัมพันธไมตรีกับ ประเทศตาง ๆ ทั้งในยุโรป อเมริกา ออสเตรเลีย และ เอเชีย และไดเสด็จพระราชดําเนินไป ทรงเย่ียมราษฎรในภูมิภาคตาง ๆ ทุกภาค ทรงประจักษในปญหาของราษฎรในชนบท ทดี่ าํ รงชีวติ ดว ยความยากจน ลาํ เคญ็ และดอ ยโอกาส ไดทรงพระวริ ยิ ะอุตสาหะหาทางแกปญหา ตลอดมาตราบจนปจจุบัน อาจกลาวไดวา ทุกหนทุกแหงบนผืนแผนดินไทยท่ีรอยพระบาทได ประทับลง ไดทรงขจัดทุกขยาก นําความผาสุกและทรงยกฐานะความเปนอยูของราษฎร ใหดี ขึ้นดว ยพระบุญญาธกิ ารและพระปรีชาสามารถปราดเปรอื่ ง พรอ มดวยสายพระเนตรอนั ยาวไกล ทรงอุทิศพระองคเพ่ือประโยชนสุขของราษฎร และเพื่อความเจริญพัฒนาของประเทศชาติ ตลอดระยะเวลาโดยมไิ ดท รงคาํ นึงประโยชนสขุ สวนพระองคเลย

16 ประวตั ศิ าสตรชุมชน การศึกษาประวัติศาสตรชุมชน หมายถึง การศึกษาเรื่องราวความเปนมาของชุมชนใน ดา นตาง ๆทง้ั ทางเศรษฐกจิ วฒั นธรรมสงั คมและการเมืองจะชวยใหเขา ใจถึงปรากฏการณตาง ๆ ท่ีเกิดข้ึนในชุมชนเกิดความรูสึกรวมกับชุมชนตลอดจนลดอคติสวนตัวบางอยางท่ีเขาไปตัดสิน เรือ่ งราวหรือปรากฏการณที่เกิดขน้ึ ในชมุ ชน เหตกุ ารณสาํ คญั ทางประวัตศิ าสตรท ท่ี าํ ใหม ีการเปลย่ี นแปลงแตละยุคสมยั ใน ประเทศไทย 1. การเลิกทาส การมไี ฟฟา รถไฟ ในสมัยรัชกาลท่ี 5 2. การเปล่ียนแปลงการปกครองในสมัยรัชกาลท่ี 7 จากสมบูรณาญาสิทธิราชยเปน ประชาธิปไตย 3. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหมของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว รชั กาลท่ี 9 ********************************

17 กจิ กรรมทายบทท่ี 2 1. ใหนกั ศกึ ษาบอกความหมายของคําวาประวัตศิ าสตร แนวตอบ หมายถึง เร่ืองราวหรือประสบการณในอดีตที่เกิดข้ึนจากการกระทําของมนุษย เก่ียวกับแนวคิด พฤติกรรม สิ่งประดิษฐ มีวิวัฒนาการที่มา ซ่ึงมีนักประวัติศาสตรไดศึกษา คนควา ใหรูเร่ืองราวทเี่ กิดขึน้ ตามวธิ ีการทางประวัตศิ าสตร 2. วิธีการรวบรวมคนควาหาขอมูลเพื่อนํามาวิเคราะหหาเหตุผลและขอสรุปซึ่งจะเปน ขอ เทจ็ จริงทางประวตั ิศาสตรม กี ข่ี น้ั ตอน อะไรบา งจงอธบิ าย แนวตอบ 5 ขั้นตอน ประกอบดวย ข้ันตอนที่ 1 การตั้งประเด็นท่ีจะศึกษา โดยต้ังประเด็นคําถามวา ศึกษาเรื่องอะไร ในชวงเวลาใดทาํ ไมจึงตองศึกษา ขัน้ ตอนท่ี 2 สบื คน และรวบรวมขอมลู เพอ่ื มใิ หข อเท็จจรงิ ทางประวัติศาสตรถ กู บิดเบอื น ขัน้ ตอนที่ 3 การวเิ คราะหแ ละตีความขอมลู ทางประวัติศาสตรโดยการนําขอมูลท่ีไดสืบคน รวบรวม คดั เลือก และประเมินไวแ ลว นํามาพจิ ารณาในรายละเอยี ดทกุ ดาน ข้ันตอนท่ี 4 การคัดเลือกและประเมินขอมูลโดยนําขอมูลท่ีไดรวบรวมไวมาคัดเลือกและ ประเมินเพ่ือคนหาความเก่ียวของสัมพันธระหวางขอมูลกับขอเท็จจริงทางประวัติศาสตร ท่ตี องการทราบ ข้ันตอนที่ 5 การเรยี บเรียงรายงานขอ เทจ็ จริงทางประวัติศาสตรท่ีไดร ับ เพ่อื นําเสนอขอมูล ความรู ความคดิ ใหมท่ีไดจ ากการศกึ ษาคน ควาในรูปแบบการรายงานอยา งมีเหตุผล 3. ความเปนมาของชนชาตไิ ทยจากอดีตจนถงึ ปจ จบุ ันมที ้งั หมดกี่สมัย อะไรบา ง แนวตอบ 5 สมยั ไดแ ก สมัยกอ นสโุ ขทัย สมัยสโุ ขทยั สมัยอยธุ ยา สมยั ธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร 4. ใหนักศึกษาบอกประวัติบุคคลสาํ คญั ของไทยท่ีมคี ุณประโยชนแกประเทศไทยอยางนอย 1 คน แนวตอบ พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู ัว รชั กาลที่ 9 5. พระมหากษตั รยิ พ ระองคใดทีโ่ ปรดใหมีการเลกิ ทาส แนวตอบ รชั กาลที่ 5

18 6. การเปลีย่ นแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยเปนประชาธิปไตยเกิดขึ้น ในสมยั ใด แนวตอบ รชั กาลที่ 7 7. ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง เกิดข้นึ ในรชั กาลใด แนวตอบ รัชกาลที่ 9

19 บทท่ี 3 เศรษฐศาสตร ความหมายและความสําคญั ของเศรษฐศาสตร เศรษฐศาสตร หมายถึง การศึกษาเก่ียวกับการเลือกใชวิธีการตาง ๆ ในการนําเอา ทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอยูมาใชในการผลิตสินคาและบริการใหมีประสิทธิภาพมากที่สุด เพ่ือสนองความตอ งการและหาวิธกี ารกระจายสินคา และการบริการไปสูประชาชนอยางรวดเร็ว เศรษฐศาสตร มคี วามสําคัญตอมนุษยทุกสถานภาพ เชน ผูผลิต ผูบริโภค และเจาของ กจิ การผูบ รโิ ภคท่ีมีความรูทางเศรษฐศาสตร จะชวยใหรูขอมูลและเขาใจสภาวะเศรษฐกิจของ ประเทศ สามารถปรับตัวและวางแผนทางเศรษฐกิจของครอบครัวไดอยางเหมาะสมและเกิด ประโยชนสวนผูผลิต การมีขอมูลจะชวยในการวิเคราะห วางแผนการผลิต การบริการ ใหมี คณุ ภาพและไดมาตรฐานและสามารถพฒั นาสินคา ใหเ ปนที่ตองการของผูบริโภคมากขนึ้ เศรษฐศาสตรในครอบครัวและชมุ ชน เศรษฐศาสตรเปนศาสตรที่เก่ียวของกับมนุษยและสังคม มนุษยเปนสวนหนึ่งของ ครอบครัวและครอบครัวเปนสวนหน่ึงของสังคม การที่สังคมจะพัฒนาไดน้ัน ตองอาศัย ครอบครัวและมนษุ ยซง่ึ เปน สมาชกิ ของครอบครวั การศึกษาวิชาเศรษฐศาสตรจะชวยใหตนเอง และครอบครัวรูจักใชทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัดใหเกิดประโยชนสูงสุด รูจักตัดสินใจในการ เลือกซื้อสิ่งของและบริการที่มีความจําเปนตอการดํารงชีวิต รูจักวิธีการออมและการลงทุนใน ลักษณะตาง ๆ รภู าวะเศรษฐกจิ ของตนเอง ครอบครัว ชุมชน และประเทศชาติ สามารถปรับตัว เองใหเขากับภาวะเศรษฐกิจท่ีเปลี่ยนแปลงและใชความรูทางเศรษฐศาสตรเปนแนวทางในการ ประกอบอาชพี อยางมปี ระสทิ ธภิ าพ กิจกรรมทางเศรษฐกิจ กิจกรรมทางเศรษฐกิจ หมายถึง การกระทําตาง ๆ ของมนุษยเพื่อใหเกิดประโยชนทาง เศรษฐกิจคือนํามาบาํ บดั ความตอ งการของมนุษยได กิจกรรมทางเศรษฐกจิ ไดแ ก การผลติ การแลกเปลีย่ น การบริโภค และการกระจาย รายได จําเปนตองมีผูดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ เพ่ือปฏิบัติภารกิจใหเปนไปตามวัตถุ ประสงค และสามารถสนองความตองการของผูบริโภคไดสูงสุด ผูดําเนินกิจกรรมทาง เศรษฐกจิ เรยี กวา “หนวยเศรษฐกจิ ” กิจกรรมทางเศรษฐกิจประกอบดวย

20 1.การผลิต หมายถึงการสรางสินคาและบริการเพ่ือสนองความตองการของมนุษย โดยใหเกิดประโยชนใ นทางเศรษฐกิจ ปจจยั ในการผลิตสนิ คาและบริการ ประกอบดวย ทด่ี ิน หมายถงึ ที่ดนิ และทรพั ยากรท่ีอยใู นดินและเหนอื พื้นดิน คา ตอบแทน คอื คา เชา แรงงาน หมายถึง แรงงานท่ีเกิดจากกําลังกายและสติปญญาของมนุษย คา ตอบแทน คือ คา จาง หรือเงินเดือน ทุน หมายถึง ส่ิงท่ีมนุษยสรางขึ้นเพื่อใชรวมกับแรงงาน เชน เคร่ืองจักร คา ตอบแทน คอื ดอกเบ้ยี ผูประกอบการ หมายถึง ผูที่นําเอาปจจัยการผลิต มาผลิตเปนสินคาและบริการ คาตอบแทน คอื กําไร 2. การแลกเปล่ียน หมายถึง การนําสินคาและบริการไปแลกเปลี่ยนกับสินคาและ บริการอนื่ หรือแลกเปล่ียนกบั สอื่ กลาง จงึ แบง ออกเปน 2.1 การแลกเปลยี่ นสนิ คา ตอ สินคา 2.2 การแลกเปล่ียนสนิ คา ตอ เงนิ ตราหรอื ใชส ่ือกลาง 2.3 การแลกเปลีย่ นแบบใชสินเชื่อ เชน เชค็ ตัว๋ แลกเงิน ดรา ฟท 3. การบริโภค หมายถึง การใชประโยชนจากสินคาและบริการ แบงออกเปน 2 ลกั ษณะคือ 3.1 การบรโิ ภคสนิ คาคงทน ไดแ ก สินคาทเ่ี กบ็ ไวใ ชไดน านเปนป เชน ปากกา นาฬิกา กระเปา 3.2 การบริโภคสินคาไมคงทน ไดแก สินคาท่ีใชแลวหมดสิ้นไปภายใน 1 ป เชน อาหาร นาํ้ มัน เชื้อเพลงิ กระดาษ ผูบริโภคท่ีมีรายไดต่ํา ความสามารถในการบริโภคจะถูกจํากัดลง และถามีรายไดสูง ความสามารถในการบริโภคจะสูงขน้ึ 4. การกระจายรายได หมายถึง การจาํ หนา ย จายแจกสนิ คา และบริการ แบง เปน 4.1 การกระจายสินคาและบริการ ไปสูผ ูบรโิ ภค 4.2 การกระจายรายได เปน การกระจายผลตอบแทนไปสูปจ จยั การผลิต ตลาด หมายถงึ สถานทที่ ี่เปนแหลงชุมชนของผูคาเพ่ือจําหนายสินคาประเภทตาง ๆ ลักษณะของตลาดแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแ ก 1. ตลาดแขงขันสมบูรณหรือตลาดเสรี หมายถึง ตลาดท่ีมีการแขงขันสูง มีผูซื้อ และผูข ายจาํ นวนมาก ราคาสินคาเปนไปตามกลไกตลาด 2.ตลาดแขง ขันไมส มบูรณ แบง ออกเปน 3 ประเภท ดังน้ี 2.1 ตลาดผูกขาดหมายถงึ ตลาดท่มี ีผูผลติ หรอื ผูข ายเพียงรายเดียว

21 2.2 ตลาดผูขายนอยราย หมายถึง ตลาดท่ีมีผูผลิตหรือผูขายจํานวนนอย เชน ผผู ลติ รถยนต โทรศัพทมอื ถือ เปน ตน 2.3 ตลาดก่ึงแขงขันก่ึงผูกขาด หมายถึง ตลาดที่มีผูขายจํานวนมากแตมี สดั สว นในตลาดนอย ตัวอยางผลกระทบท่ีเกิดจากการผลิต การบริโภค การแลกเปลี่ยนและการกระจาย รายได เชน ภาคใตมแี รด บี ุกจํานวนมาก ทาํ ใหเกดิ โรงงานถลุงแรและสรางอาชีพใหก บั คน ในชุมชน หรอื ในชว งเทศกาลวาเลนไทน ดอกกหุ ลาบมีราคาแพงกวา ปกติ เปนตน คณุ ธรรมของผผู ลติ และผบู รโิ ภค ความหมายของผผู ลติ และผูบรโิ ภค ผูผ ลิต หมายถงึ ผูผลติ สนิ คาและบริการ โดยการนําปจจยั การผลิตมาแปรรูปเปนสินคา เชน นําขาวสาลีมาทําเปนขนมปง หรือสรางบริการในรูปแบบตาง ๆ เชน การบริการขนสง ความบนั เทงิ ผบู ริโภคหมายถงึ ผใู ชป ระโยชนจ ากสินคา และบรกิ ารซ่ึงอาจจะเปนการบริโภคโดยตรง เชน การดื่ม การรับประทาน การใชส นิ คา หรือการบริโภคทางออม เชน การใชนํ้ามันในการขับ รถยนต ความสมั พันธของผูผ ลิตและผูบ ริโภคสินคา และบริการ ในระบบเศรษฐกิจ บุคคลหนึ่ง ๆ อาจทําหนาที่เปนผูบริโภค หรือผูผลิต หรือเจาของ ปจจัยการผลิตอยางใดอยางหน่ึงหรือเปนท้ังสามประการก็ได แตในฐานะของผูบริโภคก็ตอง ตัดสินใจวาควรจะบริโภคสินคาและบริการเพื่อตอบสนองความตองการใหมากที่สุด ในฐานะ ผผู ลติ ก็ตอ งผลติ สนิ คาและบรกิ ารตามความตองการของผูบริโภคดวยตนทุนการผลิตท่ีต่ําที่สุด เพ่ือใหส ามารถขายสนิ คา และบริการในราคาทต่ี ่าํ กวาคูแขง รายอ่ืน ๆ การผลิตสินคาและบริการ บางครัง้ ผผู ลิตตองเสี่ยงตอการขาดทุน ถาตนทุนการผลิตสูงกวารายรับท่ีไดจากการขายสินคา และบริการ ดงั นน้ั ผผู ลิตก็ตอ งมีรปู แบบการดําเนินการท่ีดีเพื่อหลีกเลี่ยงจากการขาดทุนและได กําไรคุมกบั ความเหนอ่ื ยยากในฐานะทเี่ ปนเจา ของปจจัยการผลิต ก็ตอ งนาํ ปจ จัยการผลติ ซ่งึ ไดแก ท่ีดิน ทุน แรงงานและการประกอบการไปเสนอขายหรือใหบริการแกผูผลิตเพ่ือนําไป ผลิตสนิ คาและบรกิ ารตา ง ๆ ผลตอบแทนแกเจาของปจ จัยการผลติ คอื คาเชา คาจาง ดอกเบ้ีย และกาํ ไรและนําผลตอบแทนเหลานน้ั ไปหาซื้อสนิ คาและบริการเพอื่ การอุปโภคและบริโภคและ บางครัง้ เจา ของปจ จยั การผลติ อาจทาํ หนาท่ีเปนผูผลิตสินคาเองโดยนําปจจัยการผลิตที่มีอยูไป ใชใ นการผลติ สนิ คา และบริการตางๆ

22 คุณธรรมของผูผลติ ผูผ ลติ สนิ คา และบริการควรมีคุณธรรมพื้นฐานในการดําเนินการเพื่อสรางความเชื่อม่ัน ใหกบั ผบู ริโภคและผลประโยชนข องผูผ ลิตในระยะยาว ดงั น้ี 1. ผูผลิตตองไมทําในส่ิงท่ีไมถูกตองเชน การทําใหผูบริโภคไดรับอันตรายจากการใช สนิ คาและบริการ 2. ผผู ลติ ตอ งพฒั นาคณุ ภาพสนิ คา อยูเ สมอและใหไดม าตรฐาน 3. ผูผลิตตอ งรักษาความซอ่ื สัตยต อ ผบู ริโภค ผลิตสนิ คาทไ่ี ดม าตรฐานเดยี วกนั 4. การรกั ษาสภาพแวดลอม ผผู ลติ ตอ งถอื เปน หนาท่แี ละความรบั ผดิ ชอบ คณุ ธรรมของผูบ รโิ ภค ในการเลือกบริโภคสินคาและบริการตางๆ ผูบริโภคควรปฏิบัติโดยคํานึงถึงหลักการ ดงั นี้ 1. ความจําเปน หมายถงึ การบรโิ ภค อุปโภคในสิ่งท่ีจําเปน เชน ปจจัยสี่ ประกอบดวย เสอ้ื ผา ยารกั ษาโรค อาหาร ท่ีอยูอาศัย ในปริมาณที่เพยี งพอตอ การดาํ รงชวี ิตประจําวนั 2. ความมีประโยชนและความปลอดภัย หมายถึง การบริโภค อุปโภคในสิ่งที่กอใหเกิด ประโยชน 3. ความประหยดั หมายถงึ การบริโภค อุปโภคโดยการใชจ ายใหเหมาะสมกับฐานะทาง เศรษฐกจิ ของตนเองหรือมีความพอเพยี ง ทรัพยากรธรรมชาติ สงิ่ แวดลอ มในทอ งถน่ิ และชมุ ชน ความหมายทรัพยากร ทรัพยากรในทางเศรษฐศาสตร หมายถึง สิ่งตาง ๆ ท่ีมนุษยนํามาใชประโยชนในทาง เศรษฐกจิ เพอื่ ตอบสนองความตองการของมนษุ ย ทรัพยากรแบงออกได 2 ประเภท คือ 1. ทรัพยากรมนุษยหมายถึง บุคคลหรือมนุษย ในฐานะท่ีเปนแรงงานหรือ ผูประกอบการซึ่งเปนสว นหน่งึ ของกระบวนการผลติ และการพฒั นาประเทศในดานตา งๆ 2. ทรัพยากรทีไ่ มใ ชม นษุ ย ประกอบดวย 2.1 ทรัพยากรท่ีมนุษยส รา งขึน้ เชน เครอื่ งจกั ร บาน รถยนต 2.2 ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถงึ ส่ิงตาง ๆ ท่ีเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แบงได 3 ประเภท ดงั นี้ 2.2.1 ทรพั ยากรธรรมชาตทิ ่ีใชแลว ไมหมดเชน อากาศ น้าํ 2.2.2 ทรัพยากรท่ีทดแทนหรือรกั ษาไวได เชน ปา ไมท งุ หญา 2.2.3 ทรัพยากรธรรมชาติที่ใชแลว หมดไป เชน แรธาตุ น้าํ มัน

23 ลักษณะอาชพี ของครอบครัว ชมุ ชน ประเทศ ความหมายของอาชีพ อาชีพ หมายถึง งานหรือกิจกรรมใด ๆ ที่กอ ใหเ กดิ ผลผลิตที่สามารถประเมินคาเปนเงิน หรอื รายไดและกิจกรรมน้ันตอ งสจุ ริตเปนท่ยี อมรับของสงั คม ความสําคัญของอาชีพ 1. ทําใหช ีวติ ดํารงอยูไดเม่อื มีอาชีพก็มรี ายได สามารถจบั จา ย ใชสอย ในชวี ติ ประจาํ วนั ได 2. ทําใหเกิดความนาเช่ือถือในสงั คม 3. สรา งความเชื่อมั่นใหก บั ผทู ี่จะอยูรวมกนั 4. สรางครอบครวั ไดโดยปกตสิ ขุ 5. ทําใหกิจกรรมสังคมมีการเคลื่อนไหว ในสังคมมีหลากหลายอาชีพ ก็จะทําใหเกิด กิจกรรมตาง ๆ 6. ทําใหเศรษฐกิจ และสังคมเกิดการเปลี่ยนแปลงในทางบวก เปนการพัฒนา มีการ ประกอบอาชีพ ก็ทาํ ใหเ ศรษฐกจิ ของสงั คมเคล่ือนไหว ประเภทของอาชีพ 1. แบงตามลักษณะอาชพี 1.1 อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพท่ีผูประกอบการดําเนินการดวยตนเอง อาจเปน ผูผ ลติ สนิ คา หรือผูบริการเอง 1.2 อาชพี รบั จา ง หมายถงึ อาชพี ท่ผี ูป ระกอบการไมไ ดเ ปน เจาของ แตไดรับจางจาก นายจา งเปนชว งระยะเวลา 2. แบง ตามลักษณะรายไดแ ละความมั่นคง 2.1 อาชีพหลกั หมายถงึ อาชพี ทผ่ี ูประกอบการใชเ วลาสว นใหญใ นการประกอบการ 2.2 อาชีพรองหรืออาชพี เสริม หมายถึง อาชพี ทผี่ ปู ระกอบการใชเ วลานอกงานหลกั 3. แบงตามสาขาประกอบการ 3.1 อาชพี ดา นอตุ สาหกรรม เชน ชา งยนต ชา งไฟฟา 3.2 อาชพี ดานเกษตรกรรมเชน เลยี้ งสตั ว ทํานา 3.3 อาชีพดานคหกรรมเชน ทาํ อาหาร ตัดเย็บเสื้อผา 3.4 อาชพี ดา นพาณิชยกรรมเชน คาขาย บัญชี 3.5 อาชพี ดา นอื่น ๆเชน ดานกฬี า ดานความบันเทงิ ปจจยั ท่ีมอี ิทธพิ ลตอ การเปล่ยี นแปลงอาชพี 1. ความเจริญกา วหนาทางเทคโนโลยี 2. ความเปลี่ยนแปลงทางทรัพยากร 3. ความเปลย่ี นแปลงทางดา นการเมอื ง 4. ความเปล่ยี นแปลงทางสงั คม

24 แหลง ทนุ ในหมูบา นและชมุ ชน แหลงทุนในหมูบา นและชุมชน ไดแก 1. สถาบันการเงิน หมายถึง องคกรท่ีดําเนินการเกี่ยวกับธุรกิจ การเงินและการให สินเชือ่ เปนตวั กลางในการเชื่อมโยงผูออมเงินกับผูตองการกูเงินไดแก ธนาคารพาณิชยมีหนาที่ บรกิ ารรับฝากเงินสาํ หรับผมู เี งนิ ออมโดยผูออมเงนิ จะไดรับดอกเบี้ยตอบแทนบริการสินเช่ือและ บริการอ่ืน เชน ชว ยเหลอื ดานการคาและการชําระเงินระหวา งประเทศ 2. สหกรณ หมายถึง การรวมกลุมกันของคณะบุคคลเพื่อดําเนินกิจการตาง ๆ โดยมี วัตถุประสงคชวยเหลือซึ่งกันและกันระหวางสมาชิกและไดจดทะเบียนเปนสหกรณตาม กฎหมาย ประโยชนของการจดั ตง้ั สหกรณ 1. สมาชกิ ของสหกรณสามารถซือ้ สินคา ไดใ นราคาที่ถกู ลง 2. การรวมตัวกนั ทําใหเ กิดการชว ยเหลอื ซึง่ กนั และกันในหมสู มาชิก 3. สมาชิกไดรับประโยชนจ ากเงินปนผล 4. สงเสริมใหเ กดิ ความสามคั คขี ้ึนในชุมชน 5. เปน แหลงเงนิ กูของสมาชิก 6. ทาํ ใหเ กดิ การเรยี นรูการดาํ เนินธรุ กจิ ในรปู แบบหน่ึงซึ่งสามารถนําไปปรับใชใ นการ ทําธรุ กจิ รูปแบบอ่นื ได 3. กองทนุ หมบู า นและชมุ ชนเมือง กองทุนหมูบานและชุมชนเมือง คือ แหลงเงินทุนหมุนเวียนสําหรับการลงทุน เพือ่ พฒั นาอาชีพ สรางงาน สรางรายได และบรรเทาเหตุจําเปนเรงดวนของชุมชนเพื่อกระตุน เศรษฐกจิ ในระดับรากหญา และเสริมสรางภูมิคุมกันทางเศรษฐกิจและสังคมของประชาชนท่ัว ประเทศ โดยรัฐบาลจัดต้ังกองทุนหมูบาน และชุมชนเมือง กองทุนละ 1 ลานบาท พรอม เสริมสรางและพัฒนาหมูบานและชุมชนเมืองใหมีขีดความสามารถ ในการจัดระบบบริหาร จดั การเงินกองทนุ หมุนเวยี น ในหมูบา นและชุมชนเมืองกนั เอง วัตถุประสงค 1. เปน แหลงเงินทุนหมุนเวียนในหมูบาน และชุมชนเมืองสําหรับการลงทุนเพ่ือการ พัฒนาอาชีพ สรา งงาน สรางรายไดหรือเพมิ่ รายได การลดรายจา ย การบรรเทาเหตุฉุกเฉินและ ความจาํ เปนเรง ดว น และสาํ หรบั การนาํ ไปสกู ารสรางกองทุนสวสั ดิภาพทด่ี ีแกประชาชน ในหมบู า นหรือชุมชน 2. สงเสริมและพัฒนาหมูบานและชุมชนเมืองใหมีขีดความสามารถในการจัดระบบ และบริหารจัดการเงนิ ทนุ ของตนเอง

25 3. เสริมสรา งกระบวนการพึง่ พาตนเองของหมบู า นและชุมชนเมอื งในการเรยี นรู การสรา งและพัฒนาความคดิ รเิ ร่ิม และสงเสรมิ เศรษฐกจิ พอเพียงในหมบู านและชุมชนเมอื ง 4. กระตุนเศรษฐกิจ ในระดับฐานรากของประเทศรวมท้ังเสริมสรางภูมิคุมกันทาง เศรษฐกจิ และสังคมของประเทศในอนาคต 5. เสริมสรางศักยภาพและความเขมแข็งทั้งทางดานเศรษฐกิจและสังคมของ ประชาชน หลกั การของเศรษฐกิจพอเพียง 1. การพ่ึงตนเอง มงุ เนนการผลติ พชื ผลใหเพยี งพอกับความตองการบริโภคในครวั เรอื น 2. การรวมกลุมของชาวบาน มุงเนนใหชาวบานรวมกลุมกันดําเนินกิจกรรมทาง เศรษฐกิจ 3. ความเอื้ออาทรและความสามัคคี เศรษฐกิจพอเพียงตั้งอยูบนพ้ืนฐานของการ ทสี่ มาชกิ ของชมุ ชนมีความเอื้ออาทร ชว ยเหลือและสามัคคี การปฏิบตั ติ นตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อที่จะสามารถดํารงชีวิตไดอยางพออยูพอกิน เราควรท่ีจะปฏิบัติตนตามแนว เศรษฐกิจพอเพียง ดงั น้ี 1. จะตองยดึ หลักพออยู พอกิน พอใช 2. มคี วามประหยดั โดยพยายามตัดทอนรายจา ยและลดความฟุม เฟอ ย 3. ประกอบอาชีพดวยความถกู ตอ งและสุจรติ 4. ไมค วรแกง แยงและแขงขันในการประกอบอาชพี อยา งรุนแรง 5. รูจักแสวงหาความรเู พิ่มเติมและพฒั นาตนเองใหมีความรคู วามสามารถมากขนึ้ 6. ใชค วามรู ความสามารถมาพฒั นาภูมปิ ญ ญาทองถิ่น เพอ่ื เพิม่ พูนรายได 7. ชวยเหลอื เก้อื กลู ซ่งึ กนั และกนั มีความสามคั คีในครอบครวั และชมุ ชน แนวพระราชดําริเศรษฐกิจพอเพียง เปนทางเลือกใหมของประชาชนชาวไทยท่ีจะ สามารถดํารงชวี ิตแบบพออยูพอกินและสามารถพึ่งพาตนเองได เศรษฐกิจพอเพียง มีความสําคัญตอการพัฒนาประเทศอันจะนําไปสูสังคมท่ีมีคุณภาพท้ังทางดานเศรษฐกิจและ สังคม ดังนั้นประชาชนชาวไทยทกุ คนควรนําไปปฏิบัติอยา งจริงจัง ************************

26 กิจกรรมทา ยบทที่ 3 1. ขอ ความใดใหความหมายของวิชาเศรษฐศาสตรถูกตอ งทส่ี ุด ก. วิชาทเ่ี กี่ยวกับเศรษฐกิจและการเมือง ข. วิชาทเ่ี กยี่ วกับการซ้อื ขายสินคา และบรกิ าร ค. วชิ าท่เี กย่ี วกับการจัดสรรทรพั ยากรใหเ กิดประโยชนอยางคมุ คา ง. วชิ าท่เี กย่ี วกับการสนองตอบตอความตอ งการของสมาชกิ ในสงั คม 2. นกั ศึกษาควรเลอื กซอื้ สินคา เพราะเหตผุ ลใดมากท่สี ุด ก. ความจาํ เปน ข. ความหรหู รา ค. ความทันสมยั ง. ความสวยงาม 3. ขอ ใดไมใ ชห ลักการบรโิ ภคท่ีดี ก. สุดาซือ้ อาหารมารับประทานพออิ่ม ข. ปราณีซอื้ เส้ือกนั หนาวตวั ใหมใ นฤดหู นาวนี้ ค. มณีวัลยซอ้ื โทรศัพทเ คล่ือนท่ีรุน ใหมทโี่ ฆษณาวามคี วามทนั สมัยสูง ง. กรรณกิ ารนาํ ขาวท่ีเหลือมาทาํ เปน ขาวตังไวรับประทานเปนอาหารวา ง 4. ขอใดไมใชท ุนตามความหมายของทรัพยากรทางเศรษฐศาสตร ก. เงินตรา ข. โรงงาน ค. เครอ่ื งจกั ร ง. อปุ กรณก ารผลติ 5. กานดาชอบรับประทานอาหารประเภทฟาสตฟดู และดมื่ นํา้ อัดลมเปนประจาํ แสดงวา กานดาไมป ฏิบตั ิตามหลักการบรโิ ภคในเร่ืองใด ก. คณุ ภาพของอาหาร ข. คา นยิ มในการบรโิ ภค ค. รสนยิ มและความจําเปน ง. ความมีประโยชนและความปลอดภัย 6. สินคา ในขอใดเปนสนิ คา ฟุมเฟอ ย ก. ผกั ผลไม ขาว ข. น้ําปลา พรกิ ไทย นาํ้ มนั พชื ค. นม อาหารกระปอ ง เน้ือหมู ง. กระเปา รองเทา โทรศพั ทเ คล่อื นที่ 7. เพราะเหตใุ ดในชว งเทศกาลวาเลนไทน ดอกกุหลาบจงึ มรี าคาแพงกวาปกติ ก. เปนดอกไมห ายาก ข. ชาวสวนลดการปลกู ลง ค. ความตองการสนิ คาสูง ง. เจริญเตบิ โตไดด ีในชว งฤดูรอ น 8. กอ นซอ้ื นมกลองทุกคร้งั แกวตาจะดูวนั เดือนปท่ีผลิตและวนั หมดอายเุ สมอ การกระทําน้ี แสดงวา แกวตาใหค วามสําคญั กบั เร่ืองใด ก. ความคมุ คา ข. ความเชือ่ ม่นั ค. ความทันสมัย ง. ความปลอดภยั

27 9. ทรพั ยากรท่ีมนษุ ยสรางขึ้น ไดแกท รพั ยากรในขอ ใด ก. ปา ไม ข. แรธาตุ ค. อากาศ ง. เครื่องจักร 10. สถาบนั การเงนิ ใดเปนแหลง เงนิ ทนุ ในชุมชน ก. กองทนุ หมบู า น ข. ธนาคารออมสนิ ค. ธนาคารแหง ประเทศไทย ง. ธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณ เฉลยกิจกรรมทา ยบทท่ี 3 1. ค 2. ก 3. ค 4. ก 5. ง 6. ง 7. ค 8. ง 9. ง 10. ก

28 บทท่ี 4 การเมืองการปกครอง ความหมาย ความสําคัญของการเมืองการปกครอง การเมือง ( Politics)หมายถึง กระบวนการและวิธีการ ท่ีจะนําไปสูการตัดสินใจของ กลุมคน กิจกรรมทางการเมืองสามารถเกิดขึ้นไดท่ัวไปในทุกกลุมคนที่มีปฏิสัมพันธกัน ซ่ึงรวม ไปถึงในแวดวงธุรกิจแวดวงวิชาการ และในวงการศาสนาการเมอื งจะมคี วามสําคญั ดงั น้ี 1. เปน วิถีชวี ิตแบบหน่ึงของคนในรัฐ 2. คนในรัฐไมสามารถหนผี ลกระทบทางการเมอื งได 3. กิจกรรมทางการเมืองนาํ ไปสกู ารใชอ ํานาจเพอื่ ออกกฎหมายพัฒนาประเทศและ แกปญ หาของประเทศ อํานาจอธิปไตย (Sovereignty) หมายถึง อํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ เปน เครื่องช้ีถึงความเปนประชาธิปไตยและความเปนเอกราชของชาติอํานาจอธิปไตยยอมมีความ แตกตา งกันไปในแตล ะระบอบการปกครอง เชน ในระบอบประชาธิปไตย อาํ นาจอธปิ ไตย เปนของประชาชน กลาวคือ ประชาชนคือผูมีอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ ในระบอบ สมบูรณาญาสิทธิราชย อํานาจอธิปไตยเปนของพระมหากษัตริย กลาวคือ กษัตริยเปนผูมี อาํ นาจสูงสุดในการปกครองประเทศ เปนตน อน่ึง อํานาจอธิปไตยนี้ นับเปนองคประกอบสําคัญที่สุดของความเปนรัฐ เพราะการจะ เปนรัฐไดนั้น นอกจากตองประกอบดวย อาณาเขต ประชากร และรัฐบาลแลว ยอมตองมี อํานาจอธิปไตยดวย กลาวคือ ประเทศน้ันตองเปนประเทศท่ีสามารถมีอํานาจสูงสุด (อํานาจ อธิปไตย) ในการปกครองตนเอง จงึ จะสามารถเรียกวา \"รัฐ\" ได โครงสรา งการบริหารราชการแผน ดนิ สําหรับ ป ระ เทศ ไทย พ ระ ราชบัญ ญัติระ เบียบ บ ริหารราชก ารแผน ดิน พ.ศ. 2534 บญั ญัติใหการบรหิ ารราชการแผนดินแบงออกเปน 3 สวน ไดแก บริหารราชการ สวนกลาง สวนภูมิภาค และสวนทองถ่ิน โดยทั้ง 3 สวนนี้ ลวนอยูในการควบคุมดูแลของ คณะรัฐมนตรี ซึ่งหนาท่ีรับผิดชอบบริหารราชการแผนดิน อันครอบคลุมไปถึงการกําหนด นโยบายเพ่ือใหข าราชการนาํ ไปปฏิบตั ิ การอาํ นวยความสะดวกและการใหบริการสาธารณะแก ประชาชนตามกฎหมาย นโยบาย และคําสง่ั ของคณะรัฐมนตรซี งึ่ เปน ผูบงั คับบญั ชา

29 การบริหารราชการสวนกลาง หมายถึง การบริหารที่ใชหลักการรวมอํานาจ โดยให อาํ นาจการบงั คับบัญชาและการวนิ ิจฉัยสั่งการสงู สุดอยูใ นสว นกลาง คอื กรงุ เทพมหานครอนั เปน เมืองหลวงและศูนยกลางการบริหารราชการแผน ดนิ ของรฐั แบงสวนราชการออกเปน 1. สํานักนายกรัฐมนตรีมีอํานาจหนาท่ีเก่ียวกับราชการท่ัวไปของนายกรัฐมนตรีและ คณะรฐั มนตรี 2. กระทรวงหรือทบวง ซึ่งมีฐานะเทียบเทากระทรวงมีหนาที่กําหนดนโยบาย และ วางแผนการดาํ เนินงานของกระทรวง รวมทั้งกาํ กับ เรงรดั ตดิ ตาม การดาํ เนินงานตามแผนและ นโยบายทว่ี างไว 3. ทบวง ซึ่งสังกัดสํานักนายกรัฐมนตรีหรือกระทรวงเปนสวนราชการที่มีสภาพและ ปรมิ าณงานไมเหมาะสมที่จะจัดต้งั เปนกระทรวงได 4. กรม หรอื สวนราชการท่ีเรียกช่ืออยางอ่ืนและมีฐานะเปนกรม ซ่ึงสังกัดหรือไมสังกัด สํานกั นายกรฐั มนตรี กระทรวง หรอื ทบวง สํานักนายกรัฐมนตรี สวนราชการดังกลาวน้ีมีฐานะ เปนนติ บิ คุ คลจําแนกได 3 ประเภท คอื 4.1 สํานักงานรฐั มนตรี มีหนาท่ีเก่ียวของกับราชการทางการเมืองของกระทรวงข้ึน ตรงตอ รัฐมนตรวี า การกระทรวง 4.2 สํานักงานปลัดกระทรวง มีหนาท่ีเก่ียวของกับราชการประจําทั่วไปของ กระทรวง กํากับเรง รัดตดิ ตามผลการปฏิบตั ิราชการของสวนราชการในกระทรวงอยูภายใตการ ควบคมุ ดแู ลของปลัดกระทรวง 4.3 กรม มีหนาที่เกี่ยวกับราชการสวนใดสวนหน่ึงของกระทรวง อยูภายใตการ ควบคมุ ดแู ลของอธบิ ดหี รอื ตาํ แหนงที่เรียกชื่อเปน อยา งอ่ืน การบริหารราชการสวนภูมิภาค หมายถึง การบริหารที่ใชหลักการแบงอํานาจ โดย ราชการสวนกลางเปนเจาของอํานาจ แลวแบงอํานาจการบังคับบัญชาและการวินิจฉัยส่ังการ ใหแกภูมิภาคนําไปปฏิบัติใหเกิดประโยชนสูงสุดแกประชาชน และการปฏิบัติของภูมิภาคนั้น จะตองใหเหมาะสมสอดคลองกับสภาพแวดลอมและขนบธรรมเนียมประเพณีของแตละพื้นท่ี ทั้งนี้จะตองไมขัดตอนโยบายของสวนกลางหรือของคณะรัฐมนตรี หรือตัวบทกฎหมายของ ประเทศ การบริหารราชการสวนภมู ิภาค มี 2 ระดบั คือจงั หวดั และอาํ เภอ การบริหารราชการสวนทองถ่ิน หมายถึง การบริหารที่ใชหลักการกระจายอํานาจ ทส่ี ว นกลางไดมอบอํานาจระดับหนึ่งใหประชาชนในทองถิ่นไปดําเนินการปกครองตนเองอยาง อสิ ระ โดยตองไมขัดตอกฎหมายของประเทศหรือความสงบเรียบรอยของประชาชน กิจกรรม ท่ีทําไดสวนใหญจะเปนเร่ืองการพัฒนา มีอิสระในการตัดสินใจในการแกปญหาหรือการ สนับสนุนกิจกรรมของทองถ่ิน ออกขอบังคับหรือระเบียบตาง ๆ มาบังคับในเขตการปกครอง ของตนไดโ ดยไมขดั ตอกฎหมาย การบรหิ ารราชการสวนทอ งถิ่น ในปจ จุบันมี 4 รปู แบบดังนี้

30 1. องคการบริหารสวนจังหวัดมีโครงสรางท่ีประกอบดวย สภาองคการบริหารสวน จงั หวดั และนายกองคการบริหารสวนจังหวดั ท่มี าจากการเลอื กตงั้ ของประชาชน 2. เทศบาลมี 3 ประเภท คือ เทศบาลตําบล เทศบาลเมือง และเทศบาลนคร มีโครงสรางท่ีประกอบดวย สภาเทศบาล และนายกเทศมนตรีท่ีมาจากการเลือกต้ังของ ประชาชน 3. องคก ารบรหิ ารสว นตําบล มีโครงสรางที่ประกอบดว ย สภาองคก ารบรหิ ารสว นตําบล และนายกองคก ารบรหิ ารสวนตําบลทมี่ าจากการเลอื กตง้ั ของประชาชนในแตล ะหมบู า น 4. ราชการบรหิ ารสว นทองถ่นิ อืน่ ตามท่กี ฎหมายกาํ หนด ไดแ ก 4.1 กรุงเทพมหานคร มีหนาที่จัดบริการสาธารณะใหแกประชาชนในเขตพ้ืนท่ี กรุงเทพมหานคร มีสํานักงานใหญเรียกวา ศาลาวาการกรุงเทพมหานคร มีโครงสราง ท่ีประกอบดวย สภากรุงเทพมหานคร และผูวาราชการกรุงเทพมหานคร มาจากการเลือกต้ัง ของประชาชน มวี าระในการดาํ รงตําแหนง 4 ป 4.2 เมอื งพทั ยามีโครงสรา งทป่ี ระกอบดวยสภาเมืองพัทยา และนายกเมืองพัทยามา จากการเลอื กตงั้ ของประชาชน แตก ารกํากับดูแลเมอื งพทั ยาน้ันใหผวู า ราชการจังหวัดชลบุรีเปน ผูมีอํานาจหนาท่ีกํากับดูแลการปฏิบัติราชการของเมืองพัทยา โดยมีอํานาจส่ังสอบสวน ขอ เทจ็ จริงหรือสั่งใหนายกเมืองพัทยาชี้แจงแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติราชการของ เมอื งพทั ยา ความสมั พนั ธร ะหวา งอาํ นาจนิตบิ ญั ญตั ิ อํานาจบรหิ าร อาํ นาจตลุ าการ อํานาจนิติบัญญัติ อํานาจบริหาร และอํานาจตุลาการ เปนลักษณะการใชอํานาจ อธิปไตยโดยแยกอยูใ น 3 สถาบันหลัก ซึ่งสถาบันทั้งสามดังกลาวตางมีอํานาจเปนอิสระตอกัน แตมีความสมั พันธซ ่ึงกนั และกนั สามารถตรวจสอบและถวงดุลการใชอํานาจของอีกฝายได ดังน้ี 1. อาํ นาจนติ ิบญั ญตั ิ เปนอาํ นาจในการตรากฎหมายใชบังคับแกพลเมืองของประเทศ โดย ผใู ชอาํ นาจหรอื ปฏบิ ัตหิ นา ทน่ี ้ีโดยตรงคือ รัฐสภา พระมหากษัตริยจะใชอํานาจนิติบัญญัติ ผา นทางรัฐสภา โดยทรงลงพระปรมาภิไธยในรา งพระราชบัญญตั ิทผี่ านการพิจารณาจากรัฐสภา แลวเปน ผลใหกฎหมายฉบับน้ีมีผลบงั คบั ใชโดยสมบูรณ 2. อํานาจบริหาร เปนอํานาจในการบังคับใชกฎหมาย บริหารและจัดการปกครอง บานเมืองใหเปนระเบียบเรียบรอย ผูใชอํานาจหรือปฏิบัติหนาที่นี้โดยตรงคือ รัฐบาลหรือ คณะรัฐมนตรี 3. อาํ นาจตุลาการ เปนอํานาจในการพจิ ารณาพพิ ากษาคดีใหเ ปนไปตามกฎหมาย ผูใช อาํ นาจหรือปฏิบตั ิหนาท่ีน้ีโดยตรงคือ ศาล พระมหากษัตริยจะทรงใชอํานาจตุลาการผานทาง ศาล เชน ทรงลงพระปรมาภไิ ธยแตง ตั้งประธานศาลฎีกาและผูพิพากษาใหปฏบิ ตั หิ นา ท่ี เปนตน

31 การมสี วนรว มทางการเมอื ง การปกครองในระดบั ทอ งถิน่ และระดบั ประเทศ ในสงั คมประชาธิปไตย ถือวาอาํ นาจอธิปไตยซึ่งเปน อาํ นาจสงู สดุ ในการปกครองรัฐ เปน ของประชาชน ประชาชนจงึ มีบทบาทในการมสี ว นรว มทางการเมอื งการปกครองรัฐ เพ่ือประโยชนแ กปวงชน สนองความตองการของปวงชน ฉะนั้น การมีสวนรวมทางการเมืองการ ปกครองจึงเปน หัวใจของการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย การมีสว นรวมทางการเมืองการปกครอง หมายถึง การท่ีประชาชนในฐานะเปนเจาของ ประเทศมีสวนในการกําหนดนโยบายหรือกาํ หนดการตดั สนิ ใจของรัฐบาลในการดําเนินงานของ รัฐเพ่ือประโยชนของประชาชน การมีสว นรว มทางการเมอื งการปกครองของไทยมหี ลายรปู แบบ ดังนี้ 1. การปฏบิ ตั ิตนเปนพลเมืองดี อาจทาํ ไดโดย 1.1 ชว ยรักษาและพฒั นาชุมชนของตนเอง 1.2 เคารพและปฏิบตั ิตามขนบธรรมเนียมประเพณี วฒั นธรรม ขอบังคับของชมุ ชน 1.3 เสียสละประโยชนส วนตนเพ่ือประโยชนส วนรวม 1.4 รว มมอื กับทางราชการในการดูแลและรกั ษาสภาพแวดลอม เปนตน 2. การมีสวนรว มทางการเมืองโดยตรง โดย 2.1 การแสดงความคิดเหน็ ของประชาชนผา นสอื่ ตางๆ 2.2 การสมคั รเปน สมาชกิ พรรคการเมือง 2.3 การสมัครรับเลอื กตั้งเปนสมาชิกสภาทองถิ่น หรอื สมาชกิ สภาผแู ทนราษฎร 2.4 การชุมนุมโดยสงบ 2.5 การเลอื กตงั้ ซ่งึ เปน สทิ ธิและหนา ท่ีของประชาชนชาวไทย เปนตน ******************************

32 กจิ กรรมทายบทท่ี 4 1. การเมอื งมคี วามสําคญั อยา งไร แนวตอบ - เปน วิถีชวี ิตแบบหนง่ึ ของคนในรัฐ - คนในรฐั ไมสามารถหนผี ลกระทบทางการเมืองได - กิจกรรมทางการเมืองนาํ ไปสกู ารใชอ าํ นาจเพื่อออกกฎหมายพัฒนาประเทศ และแกปญ หาของประเทศ 2. ใหน กั ศกึ ษาบอกประโยชนของการใชอาํ นาจอธปิ ไตยมาพอสงั เขป แนวตอบ - สามารถมีสิทธมิ ีเสยี งในการพฒั นาประเทศไดห ลายวธิ ี เชน การใชส ทิ ธิ เลอื กต้งั การตรวจสอบอาํ นาจรฐั สิทธใิ นการแสดงความคิดเห็น เปน ตน 3. ใหน กั ศกึ ษาจาํ แนกหนว ยงานตอ ไปนว้ี า อยใู นการบรหิ ารราชการสว นกลาง สว นภูมภิ าค หรอื สว นทอ งถิน่ แนวตอบ - กรงุ เทพมหานคร การบรหิ ารราชการสว นทอ งถน่ิ - สาํ นักนายกรัฐมนตรี การบรหิ ารราชการสว นกลาง - กระทรวง การบริหารราชการสว นกลาง - จงั หวดั การบริหารราชการสวนภูมภิ าค - องคก ารบริหารสวนจังหวดั การบรหิ ารราชการสว นทอ งถนิ่ 4. อํานาจนติ บิ ญั ญตั ิ อาํ นาจบรหิ าร อาํ นาจตลุ าการมีความสมั พันธก นั อยางไร แนวตอบ มคี วามสัมพนั ธในดานการถว งดลุ อาํ นาจซง่ึ กนั และกนั 5. อาํ นาจนติ บิ ญั ญตั ิ อํานาจบรหิ าร อํานาจตุลาการ ใหนักศกึ ษาเลอื กขอความขา งบนมาเตมิ ใหสอดคลอ งกบั ชอ งวา ง แนวตอบ อาํ นาจบรหิ าร คอื อํานาจในการบังคบั ใชกฎหมาย อํานาจนิตบิ ญั ญัติ คือ อาํ นาจในการตรากฎหมายใชบังคบั แกพลเมือง ของประเทศ อํานาจตลุ าการ คอื อาํ นาจในการพจิ ารณาพพิ ากษาคดใี หเ ปนไป ตามกฎหมาย

33 6. ในระบอบประชาธปิ ไตยเราสามารถมสี ว นรวมทางการเมอื งไดอ ยา งไรบาง แนวตอบ - การแสดงความคิดเห็นของประชาชนผา นส่อื ตา งๆ - การสมคั รเปนสมาชกิ พรรคการเมอื ง - การสมคั รรบั เลอื กตัง้ เปนสมาชิกสภาทองถนิ่ หรือสมาชกิ สภาผแู ทนราษฎร - การเลือกตง้ั เปนตน

34 แบบทดสอบ รายวิชาสงั คมศกึ ษา (สค11001) 1.ประเทศไทยมลี ักษณะรปู รา งคลา ยกบั สิ่งใด ก. ขวาน ข. ขวดนาํ้ ค. กรรไกร ง. มีดโบราณ 2. หากทานตอ งการศกึ ษาลักษณะทางภูมศิ าสตรที่เหมาะสมตอการปลูกขาว ทานควรไปยัง ภาคใด ก. ภาคเหนือ ข. ภาคกลาง ค. ภาคตะวันตก ง. ภาคตะวนั ออก 3. ถาในชุมชนทองถนิ่ ของทานมีทะเล หาดทราย เกาะแกง ท่ีสวยงาม ทา นคดิ วา ควรประกอบ อาชพี เก่ยี วกับอะไร ก. เกษตรกรรม ข. ธุรกิจประกันภัย ค. รบั เหมากอ สรา ง ง. ธรุ กจิ การทอ งเท่ียว 4. ถา ตองการสืบคนความเปนมาของทองถ่ิน ควรทาํ สิ่งใดเปนข้ันตอนแรก ก. วเิ คราะหขอมูล ข. รวบรวมขอ มูล ค. ตัง้ ประเดน็ ทีจ่ ะศึกษา ง. หาความสัมพนั ธระหวา งขอมูลกับขอ เท็จจริง 5. พระมหากษัตริยท่ีมพี ระปรีชาสามารถดา นศิลปะวรรณคดีอยางสงู จนในสมยั น้ันไดชอ่ื วา เปน “ยคุ ทองของวรรณคดีไทย”หมายถึงใคร ก. พอขนุ รามคําแหงมหาราช ข. สมเดจ็ พระเจาตากสินมหาราช ค. สมเด็จพระนารายณมหาราช ง. พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลาเจา อยูห ัว 6. ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎใี หมเ กดิ ขน้ึ ในรัชกาลใด ก. พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา เจา อยูห ัว ข. พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจาอยหู วั ค. พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจาอยูหัว ง. พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ภมู ิพลอดลุ ยเดชมหาราช 7. ขอความทเี่ กี่ยวกบั เศรษฐศาสตรข อใดถูกตองท่ีสดุ ก. วชิ าทม่ี ีความสําคญั ในการดาํ เนนิ ชีวิต ข. วิชาทเ่ี ก่ียวของกับเศรษฐกิจตางประเทศ ค. วิชาที่เก่ยี วกบั การผลิตและจําหนายสินคา ง. วิชาทีเ่ กย่ี วกบั การใชทรัพยากรใหมีประสิทธิภาพมากทส่ี ุด

35 8. รถยนตเปนสินคาทมี่ ผี ขู ายนอยราย ผขู ายควรนาํ ไปจําหนายในตลาดประเภทใด ก. ตลาดผกู ขาด ข. ตลาดผขู ายนอ ยราย ค. ตลาดแขงขันสมบูรณ ง. ตลาดกึ่งแขง ขันกึง่ ผกู ขาด 9. สถาบนั ใดมีอาํ นาจในการตราพระราชบญั ญตั ิ ก. ศาล ข. รัฐบาล ค. รฐั สภา ง. นายกรัฐมนตรี 10. พระมหากษตั ริยทรงแตง ตั้งตุลาการศาลรฐั ธรรมนูญตามคาํ แนะนําของใคร ก. วฒุ ิสภา ข. รัฐสภา ค. สภาผแู ทนราษฎร ง. นายกรฐั มนตรี เฉลยกิจกรรมทายบทที่ 4 1. ก 2. ข 3. ง 4. ค 5. ค 6. ง 7. ง 8. ข 9. ค 10. ก

36 คณะทาํ งาน ทีป่ รกึ ษา จําจด เลขาธกิ าร กศน. นายสุรพงษ หอมดี รองเลขาธิการ กศน. นายประเสริฐ ผอู ํานวยการกลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบ นางตรีนุช สุขสุเดช และการศึกษาตามอัธยาศยั นายอรัญ คงนวลใย ผอู ํานวยการ สถาบนั กศน.ภาคใต ผูสรปุ เนอื้ หา ครู กศน.อาํ เภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา นางสาวกาญจนา สงิ หาด ครู กศน.อําเภอสิงหนคร จังหวดั สงขลา นางสุทธิพร ศสธิ ร ครู กศน.อาํ เภอระโนด จงั หวัดสงขลา นางลักษมณ ไทยรัตน ครู กศน.อาํ เภอระโนด จงั หวัดสงขลา นางเพียงจนั ทร สันหนู ครู กศน.อําเภอสะเดา จังหวดั สงขลา นางสาววันเพ็ญ ชว ยนกุ ูล ครู กศน.อาํ เภอสะเดา จงั หวัดสงขลา นางสาวจิตประภา ทองแกมแกว ผตู รวจและบรรณาธกิ าร ครู สถาบนั กศน.ภาคใต นางจฑุ าทพิ ย ถาวรประสิทธิ์ ครู สถาบัน กศน.ภาคใต นางสายชล จกั รเจรญิ ครู สถาบนั กศน.ภาคใต นางสาวณัฐภสั สร แดงมณี ผพู มิ พต น ฉบบั เจา หนาที่ สถาบัน กศน.ภาคใต นางสาวก่งิ กาญจน ประสมสุข ผูออกแบบปก กลมุ พัฒนาการศึกษานอกระบบ นายศภุ โชค ศรีรัตนศิลป และการศึกษาตามอธั ยาศัย

37