บทเรียนสำเร็จรูป เรื่อง นิราศภูเขาทอง

รำยวชิ ำภำษำไทย รหัสวชิ ำ ท๒๑๑๐๑ บทเรยี นสำเรจ็ รูป ม.๑ จารณุ ี กณั หา



ก บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นิราศภเู ขาทอง ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๑ บทเรียนสำเร็จรูป เรื่อง นริ ำศภเู ขำทอง วิชำภำษำไทย รหัสวชิ ำ ท๒๑๑๐๑ สำหรบั นกั เรียนช้นั มธั ยมศึกษำปที ่ี ๑ จดั ทำขนึ้ เพื่อใช้เป็นเครอ่ื งมอื ในกำรจดั กิจกรรม กำรเรยี นรใู้ นรำยวิชำภำษำไทย มีเปำ้ หมำยหลักเพอ่ื ใหน้ ักเรียนสำมำรถศกึ ษำเรยี นรไู้ ด้ ดว้ ยตนเอง และมีพฒั นำกำรทด่ี ี จนเกิดควำมเข้ำใจถ่องแท้ และสำมำรถสรปุ องคค์ วำมรู้ จำกบทเรยี นได้อยำ่ งมปี ระสทิ ธิภำพ ผู้จดั ทำหวังเปน็ อย่ำงยิ่งวำ่ บทเรียนสำเรจ็ รูป เรอื่ ง นิรำศภเู ขำทอง คงจะเป็น ประโยชนต์ อ่ กำรจดั กำรเรียนรสู้ ำกรบั ครูผู้สอน นักเรียน และผทู้ ส่ี นใจได้เป็นอยำ่ งดี หำกมขี ้อบกพรอ่ งประกำรใด ผ้จู ดั ทำขอน้อมรับไปปรับปรุง และพัฒนำบทเรียนสำเรจ็ รปู ใหด้ ียิง่ ขน้ึ จำรณุ ี กัณหำ



ข บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นริ าศภูเขาทอง ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ เรือ่ ง หนำ้ คำนำ ก สำรบญั ข คำแนะนำกำรใชบ้ ทเรยี นสำเร็จรูป สำหรับครู ๑ คำแนะนำกำรใชบ้ ทเรียนสำเรจ็ รปู สำหรับนักเรยี น ๒ มำตรฐำนกำรเรียนรู้/ตวั ช้วี ดั และจดุ ประสงค์ ๓ แบบทดสอบก่อนเรียน ๔ กระดำษคำตอบ ๑๑ เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น ๑๒ บทอำขยำนบทหลกั ๑๓ กรอบท่ี ๑ ๑๔ กรอบที่ ๒ ๑๕ กรอบที่ ๓ ๑๖ กรอบท่ี ๔ ๑๗ กรอบที่ ๕ ๑๙ กรอบท่ี ๖ ๒๐ แบบทดสอบหลังเรียน ๔๓ กระดำษคำตอบ ๕๐ เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน ๕๑ แบบฝกึ ทักษะกำรเรียนรู้เร่อื ง นริ ำศภเู ขำทอง ๕๒ บรรณำนกุ รม ๕๓

๑ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นิราศภเู ขาทอง ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๑ คำแนะนำกำรใช้ บทเรยี นสำเรจ็ รูป สำหรบั ครู บทเรียนสำเร็จรปู น้ใี ชส้ ำหรบั กำรเรียนกำรสอน เรือ่ ง นิรำศภเู ขำทอง ในกลุ่มสำระกำรเรียนร้ภู ำษำไทย รหสั วชิ ำ ท๒๑๑๐๑ สำหรับนกั เรยี น ชนั้ มธั ยมศึกษำปีที่ ๑ เพ่ือใหบ้ ทเรียนสำเรจ็ รูปมีประสิทธิภำพ ครผู สู้ อนควรปฏบิ ัตดิ งั น้ี ๑. ช้แี จงใหน้ กั เรยี นอ่ำนคำแนะนำกำรใชบ้ ทเรียนสำเร็จรูป และปฏิบตั ิ ตำมขัน้ ตอนทุกกรอบ ทงั้ เนอ้ื หำ และกิจกรรม ๒. ใช้บทเรียนสำเร็จรปู ฉบบั นี้ในกำรเรยี น เพื่อใหน้ กั เรยี นมีควำมเขำ้ ใจ ในบทเรียนทเี่ รียนมำกย่ิงขน้ั ๓. ศึกษำบทเรียนสำเร็จรปู ตง้ั แตก่ รอบแรกจนถึงกรอบสดุ ทำ้ ย ตำมลำดบั ขนั้ ตอนทัง้ เนือ้ หำ และกจิ กรรมให้เขำ้ ใจ ๔. ทดสอบควำมรู้ของผเู้ รยี นท้งั กอ่ นเรยี น และหลังเรียนโดยกำรใช้ บทเรียนสำเรจ็ รปู ๕. ถ้ำนักเรยี นมีปญั หำ และอปุ สรรคระหว่ำงกำรเรียน โดยกำรใช้ บทเรียนสำเรจ็ รูปครผู ู้สอนตอ้ งใหค้ ำแนะนำหรือใหค้ ำปรึกษำ ๖. หลงั จำกนกั เรียน เรยี นโดยกำรใช้บทเรยี นสำเร็จรปู เสร็จแล้ว ครผู สู้ อนเปน็ ผเู้ กบ็ รวบรวมบทเรยี นสำเรจ็ ศึกษำควำมก้ำวหน้ำของผู้เรยี น ๗. ชแี้ จงเกณฑก์ ำรประเมินหลังเรียน โดยถอื เกณฑร์ อ้ ยละ ๖๐ เป็นเกณฑผ์ ำ่ น

๒ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นริ าศภเู ขาทอง ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ ๑ คำแนะนำกำรใช้ บทเรยี นสำเรจ็ รูป สำหรบั นั กเรยี น ให้นักเรยี นอ่ำนคำแนะนำ และปฏิบตั ติ ำมคำชีแ้ จงในบทเรียนสำเร็จรปู โดยปฏบิ ัติตำมลำดบั ต่อไปน้ี ๑. นกั เรียนอ่ำนคำแนะนำกำรใช้บทเรียนสำเร็จรูปใหเ้ ขำ้ ใจก่อนปฏบิ ตั ิ กจิ กรรม ๒. อ่ำนจุดประสงคก์ ำรเรียนรู้ เพื่อจะได้ทรำบวำ่ นักเรียนจะได้รับควำมรู้ เกย่ี วกับเร่อื งอะไรบำ้ ง ๓. ทำแบบทดสอบก่อนเรียนตำมควำมเข้ำใจของนกั เรียน จะไมม่ ผี ลตอ่ คะแนน เพรำะเปน็ กำรวัดควำมเขำ้ ใจก่อนเรยี น ๔. เรม่ิ ศกึ ษำเน้ือหำทลี ะกรอบอยำ่ งตอ่ เนอื่ ง โดยไมข่ ้ำมกรอบ หำกไม่ เขำ้ ใจใหย้ อ้ นกลับไปศกึ ษำใหม่ ๕. เม่อื ศึกษำบทเรยี นสำเรจ็ รูปครบทกุ กรอบแล้ว ใหน้ ักเรียนทำ แบบทดสอบหลังเรียนและตรวจคำตอบ จำกเฉลยเพ่อื เปรยี บเทยี บคะแนนกอ่ น เรียนและหลังเรยี น ถ้ำทำคะแนน ไดไ้ ม่ถงึ รอ้ ยละ ๖๐ ให้ทบทวนบทเรยี นและทำ แบบทดสอบใหม่อกี คร้ัง ๖. เมอ่ื ทำแบบทดสอบแล้ว ใหน้ ักเรียนวำดแผนท่ี “เสน้ ทำงกำรเดนิ เรอื ” ในเรอ่ื ง นริ ำศภูเขำทอง

๓ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรือ่ ง นิราศภเู ขาทอง ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี ๑ มำตรฐำนกำรเรยี นรู/้ ตัวชว้ี ดั และจุดประสงค์กำรเรยี นรู้ มำตรฐำนกำรเรยี นรู้ สำระท่ี ๕ วรรณคดแี ละวรรณกรรม มำตรฐำน ท ๕.๑ เขำ้ ใจและแสดงควำมคิดเหน็ วิจำรณว์ รรณคดีและวรรณกรรมไทย อยำ่ งเห็นคุณค่ำ และนำมำประยุกตใ์ ชใ้ นชีวิตจริง ตวั ชี้วดั ท ๕.๑ ม. ๑/๑ สรุปเนอื้ หำวรรณคดแี ละวรรณกรรมทอ่ี ำ่ น ท ๕.๑ ม. ๑/๒ วิเครำะห์วรรณคดแี ละวรรณกรรมท่อี ่ำนพร้อมยกเหตุผลประกอบ ท ๕.๑ ม. ๑/๓ อธิบำยคณุ ค่ำของวรรณคดีและวรรณกรรมที่อำ่ น ท ๕.๑ ม. ๑/๔ สรุปควำมรแู้ ละข้อคดิ จำกกำรอำ่ นเพอื่ ประยุกต์ใช้ในชีวติ จริง ท ๕.๑ ม. ๑/๕ ท่องจำบทอำขยำนตำมทก่ี ำหนดและบทร้อยกรองทมี่ คี ณุ คำ่ ตำมควำมสนใจ จดุ ประสงค์กำรเรยี นรู้ ๑. สรปุ เน้ือหำเรือ่ ง นิรำศภเู ขำทอง ๒. วิเครำะหค์ ณุ ค่ำและข้อคิดจำกเร่ือง นิรำศภเู ขำทอง ๓. สรุปควำมร้แู ละข้อคิดจำกเรือ่ ง นิรำศภูเขำทอง เพอ่ื นำมำประยุกต์ใช้ในชีวติ ประจำวัน ๔. ท่องจำบทอำขยำนและบทรอ้ ยกรองทม่ี คี ณุ คำ่ ตำมควำมสนใจ

๔ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภเู ขาทอง ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๑ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น เรอ่ื ง นิ รำศภเู ขำทอง คำชแี้ จง ๑. แบบทดสอบฉบบั นเี้ ป็นแบบปรนยั ๔ ตัวเลือก จำนวน ๔๐ ขอ้ (๒๐ คะแนน) ๒. ให้นักเรียนเลือกคำตอบท่ีถกู ต้องท่ีสดุ หรอื เหมำะสมท่ีสดุ เพียงคำตอบเดียว ๑. คำว่ำ “นิรำศ” มคี วำมหมำยตรงกบั ขอ้ ใด ก. กำรพลดั พรำก ข. กำรท่องเทยี่ ว ค. กำรพรรณนำถงึ กำรจำกกนั ของคนรัก ง. กำรพรรณนำถึงกำรจำกกนั หรอื จำกทีอ่ ยู่ไปในท่ีตำ่ ง ๆ ๒. กลอนนิรำศนยิ มข้ึนต้นดว้ ยคำกลอนวรรคใด ก. วรรครับ ข. วรรคสง่ ค. วรรครอง ง. วรรคสดบั ๓. คำสุดท้ำยของกลอนนริ ำศมักจะลงท้ำยด้วยคำว่ำอะไร ง. เทอญ ก. เอย ข. เอย่ ค. เอย๋ ๔. ภเู ขำทองในนิรำศภเู ขำทอง ตง้ั อยู่ทใี่ ด ก. อำ่ งทอง ข.กรงุ เทพฯ ค. สุพรรณบรุ ี ง. พระนครศรีอยธุ ยำ ๕. กำรเดนิ ทำงในนิรำศภเู ขำทองมใี ครร่วมเดินทำงไปกับสนุ ทรภู่ ก. นำยพัด ข. นำยพมุ่ ค. หนูแสง ง. นำยนอ้ ย ๖. ขอ้ ใดบรรยำยให้เห็นภำพไดช้ ดั เจนทส่ี ดุ ข. เรือขยอ้ นโยกโยนกระโถนหก ก. เงยี บสงัดสัตว์ปำ่ คณำนก ง. น้ำคำ้ งตกพรำ่ งพรำยพระพำยพัด ค. กลับถอยหลังรง้ั รอเฝ้ำถ่อถอน ๗. ข้อใดมีสมั ผัสพยญั ชนะมำกท่สี ุด ข. วงั เวงจิตคิดคะนึงรำพึงควำม ก. ถึงเมอื่ ยำมยังอดุ มโสมนสั ง. ทั้งกบเขยี ดเกรยี ดกรดี จ้ิงหรดี เรื่อย ค. พระพำยเฉ่อื ยฉิวฉวิ วะหวิวหวำม

๕ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นริ าศภูเขาทอง ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ ๘. ขอ้ ใดมีสัมผสั สระมำกที่สดุ ยำมวิโยกยำกใจให้สะอ้ืน ก. เพรำะรกั ใครใ่ จจดื ไมย่ ืดยนื ถึงส่หี ม่ืนสองแสนท้งั แดนไตร ข. ถงึ บำงจำกจำกวดั พลัดพ่นี ้อง มพี ว่ งแพแพรพรรณเขำค้ำขำย ค. มำมัวหมองม้วนหน้ำไม่ฝ่ำฝนื พวกหญงิ ชำยประชมุ กนั ทึกวนั คนื ง. จำต้องขืนใจพรำกมำจำกเมอื ง บงั เกดิ ชำติแมลงหวม่ี ีในไส้ ๙. ขอ้ ใดมีสมั ผัสระหวำ่ งวรรคต่ำงจำกข้ออน่ื อปุ ไมยเหมอื นมะเดือ่ เหลอื ระอำ” ก. มำถึงบำงธรณีทวีโศก ข. โอส้ ธุ ำหนำแนน่ เปน็ แผ่นพ้นื ข. หน้ำเน้อื ใจเสือ ค. ถึงแขวงนนท์ชลมำรคตลำดขวญั ง. หนำ้ ไหวห้ ลงั หลอก ง. ทัง้ ของสวนลว้ นเรอื อยู่เรียงรำย ข. กำรวำงตวั ๑๐. “ถึงบำงเอโอ้มะเดอื่ เหลอื ประหลำด ง. ธรรมชำติศึกษำ เหมือนคนพำลหวำนนอกย่อมขมใน คำกลอนบทนตี้ รงกบั สำนวนตำมขอ้ ใด มคี นรกั รสถอ้ ยอร่อยจิต ก. หนำ้ เลอื ด จะชอบผิดในมนษุ ยเ์ พรำะพูดจำ” ค. หน้ำชน่ื อกตรม ข. พูดดีเปน็ ศรแี ก่ปำก ๑๑. จำกคำกลอนในขอ้ ๑๐ สอนในเร่ืองใด ง. พดู ไปสองไพเบ้ยี นิ่งเสียตำลงึ ทอง ก. กำรคบคน ค. กำรปฏบิ ัติตน ๑๒. “ถงึ บำงพดู พดู ดีเปน็ ศรีศักด์ิ แม้นพูดชว่ั ตัวตำยทำลำยมิตร คำกลอนบทน้ตี รงกบั สำนวนตำมข้อใด ก. น้ำไหลไฟดับ ค. พดู คลอ่ งเหมอื นรอ่ งน้ำ

๖ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นิราศภเู ขาทอง ชนั้ มธั ยมศึกษาปีท่ี ๑ ๑๓. ขอ้ ใดกลำ่ วถึงเพลงพน้ื บำ้ นชนดิ หนงึ่ เม่ือครำวเครง่ ก็มิใครจ่ ะไดด้ ู ก. มีโคมร่ำยแลอร่ำมเหมอื นสำมเพ็ง ดกึ สงัดเงยี บหลบั ลงกับหมอน ข. ได้ฟงั เลน่ ต่ำงต่ำงท่ขี ำ้ งวัด ระนำดรบั รวั คล้ำยกับนำยเส็ง ค. บำ้ งฉลองผำ้ ปำ่ เสภำขับ ชำ่ งยำวลำกเลอื้ ยเจื้อยจนเมือ่ ยหู ง. ไอ้ลำหนึง่ ครง่ึ ท่อนกลอนมนั มำก ๑๔. สนุ ทรภู่ไปเหน็ ส่ิงใดจงึ มำสรปุ วำ่ “กระนน้ั หรือชื่อเสยี งเกยี รติยศ จะมหิ มดล่วงหนำ้ ทันตำเหน็ ” ก. มีเจดยี ว์ ิหำรเปน็ ลำนวดั ในจงั หวัดงงแขวงกำแพงกัน้ ข. ทั้งองค์ฐำนรำนร้ำวถงึ เก้ำแฉก เผยอแยกยอดทรดุ กห็ ลดุ หัก ค. ท่พี ื้นลำนฐำนปทั มถ์ ดั บนั ได คงคำไหลลอ้ มรอบเป็นขอบคนั ง. ที่องคก์ ่อยอ่ เหล่ยี มสลับกนั เป็นสำมช้นั เชิงชำนตระหว่ำนงำม ๑๕. ขอ้ ใดกลำ่ วถึงพชื น้ำหลำยชนดิ กวำ่ ข้ออืน่ ก. กระจบั จอกดอกบัวบำนผกำ ข. สำยติ่งแกมแซมสลบั ต้นตบั เตำ่ ค. เหล่ำบวั เผอ่ื นแลสล้ำงริมทำงจร ง. ก้ำมปซู ้อนเสียดสำหรำ่ ยได้คงคำ ๑๖. ข้อใดสะทอ้ นใหเ้ หน็ วัฒนธรรมในกำรแต่งกำยของคนไทยสมัยกอ่ น ก. ตรงหน้ำโรงโพงพำงเขำวำงรำย ข. ไอ้ลำหนง่ึ ครึง่ ท่อนกลอนมันมำก ค. ทั้งสิ่งของขำวเหลอื งเครื่องสำเภำ ง. ทัง้ ผัดหนำ้ จบั เขม่ำเหมือนชำวไทย

๗ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นิราศภเู ขาทอง ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ๑๗. ขอ้ ใดแสดงสัจธรรมของชวี ติ ได้ดีทสี่ ุด ไมเ่ ห็นหลกั ลอื เลำ่ ว่ำเสำหิน ก. ถงึ อำรำมนำมวดั ประโคนปัก มิรู้สนิ้ สุดชือ่ ท่ีลือชำ เป็นสำคญั ปนั แดนในแผน่ ดิน มำมวั หมองม้วนหน้ำไมฝ่ ่ำฝืน ข. พงึ บำงจำกจำกวดั พลดั พ่ีน้อง จำต้องฝนื ใจพรำกมำจำกเมอื ง เพรำะรักใครใ่ จจดื ไมย่ ืดยนื เสยี ดำยนกั นึกน่ำนำ้ ตำกระเด็น ค. โอ้เจดยี ์ทสี่ ร้ำงยังร้ำงรกั จะมหิ มดลว่ งหน้ำทันตำเห็น กระน้หี รือชอื่ เสียงเกยี รติยศ ดงั ขวำกแซมเสี้ยมแทรกแตกไสว ง. งว้ิ นรกสิบหกองคูลีแหลม กต็ ้องไปปีนต้นนำ่ ขนพอง ใครทำชู้คทู่ ่ำนครน้ั บรรลัย ๑๘. “ไม่เสยี ของขำวเหลืองเครอ่ื งอฏั ฐะ” สงิ่ ของในข้อใดไม่ใช่เคร่อื งอฏั ฐะ ก. สบง จวี ร ข. มงุ้ ผ้ำห่มนอน ค. สงั ฆำฏิ ประคดเอว ง. บำตร กระบอกกรองนำ้ ๑๙. “เป็นลมทักษณิ ำวรรตนำ่ อศั จรรย์” ขอ้ ใดคือควำมหมำยของคำว่ำ “ลมทกั ษิณำวรรต” ก. ลมที่พดั เวียนซำ้ ย ข. ลมท่พี ดั เวียนขวำ ค. ลมที่พดั กรรโชกแรง ง. ลมทพ่ี ัดโชยมำเบำ ๆ ๒๐. ข้อใดไม่มีคำศพั ทท์ ห่ี มำยถงึ “พระมหำกษตั รยิ ์” ก. อยำ่ ร้รู ำ้ งบงกชบทศรี ข. คดิ ถึงบำทบพิตรอดศิ ร ค. ใหผ้ อ่ งพ้นภยั สำรำญย่ำนบรุ นิ ทร์ ง. โอ้อำ่ นเกลำ้ เจำ้ ประคณุ ของสนุ ทร ๒๑. สุนทรภเู่ กดิ ในสมยั ใด ข. พระบำมสมเด็จพระพุทธเลิศล้ำนภำลยั ก. พระบำมสมเด็จพระน่ังเกล้ำเจำ้ อยูห่ ัว ง. พระบำทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟ้ำจุฬำโลก ค. พระบำมสมเดจ็ พระจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว

๘ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นริ าศภเู ขาทอง ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑ ๒๒. ถงึ หนำ้ วงั ดงั หนึง่ ใจจะขำด คดิ ถึงบำทบพติ รอดศิ ร ข. วงั สวนจติ รลดำ - รชั กำลที่ ๓ คำท่ีขีดเส้นใตต้ รงกับขอ้ ใด ง. พระบรมมหำรำชวงั - รัชกำลที่ ๒ ก. วงั สวนกหุ ลำบ - รชั กำลที่ ๔ ค. พระรำชวังบำงปะอิน - รชั กำลที่ ๑ ๒๓. สถำนทที่ ่ีสนุ ทรภู่มิไดก้ ล่ำวถงึ ก. บำงพูด ข. บำงพลัด ค. บำงธรณี ง. บำงประกง ๒๔. “ทง้ั แฝกคำแขมกกขน้ึ รกเร้ยี ว” ขอ้ ควำมนก้ี ล่ำวถงึ พชื ก่ชี นดิ ก. ๑ ชนิด ข. ๒ ชนดิ ค. ๓ ชนิด ง. ๔ ชนิด ๒๕. ขอ้ ใดมีกำรใชค้ ำเลยี นเสียงสัตว์ ข. ตรงหน้ำโรงโพงพำงเขำวำงรำย ก. เรอื ขย้อนโยกโยนกระโถนหก ง. ทัง้ กบเขยี ดเกรียดกรดี จังหรดี เรื่อย ค. ดนู ้ำวง่ิ กลงิ้ เช่ยี วเป็นเกลียวกลอก ๒๖. “เม่ือครำวเคร่งก็มิใคร่จะไดด้ ู” ข้อควำมท่ีขดี เส้นใต้หมำยถึงข้อใด ก. เมอ่ื ครำวถอื ศลี ๘ ข. เม่อื ครำวแตง่ นิรำศ ค. เมอ่ื ครำวบวชเปน็ พระ ง. เม่ือครำวทเี่ ลกิ กับคนรกั ๒๗. ไอล้ ำหนึง่ ครงึ่ ทอ่ นกลอนมนั มำก ครง่ึ ท่อนหมำยถึงขอ้ ใด ก. คนสตไิ ม่ดี ข. ไม้ไผ่ครงึ่ ลำ ค. กำรแตง่ กำย ง. เพลงพ้ืนบ้ำน ๒๘. “เป็นกล่มุ กลุ่มกลมุ้ กำยเหมอื นทรำยซดั ” ขอ้ ควำมน้ีผู้แต่งกลำ่ วถึงข้อใด ก. ยงุ ข. เรือ ค. ดอกบัว ง. หญงิ มอญ ๒๙. สุนทรภู่พบพระบรมสำรรี ิกธำตุทไี่ หน ก. วัดอรุณ ข. วัดพระเมรุ ค. จวนเจำ้ เมือง ง. เจดียภ์ เู ขำทอง

๙ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นิราศภเู ขาทอง ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ ๓๐. “ไม่ปะตำตนั อกย่งิ ตกใจ” ข้อควำมนี้เกย่ี วพนั กับขอ้ ใด ก. ไม่เห็นคน ข. ไม่ได้ชมธำตุ ค. ไมไ่ ดเ้ ห็นพระเจ้ำอยูห่ ัว ง. ไมไ่ ด้เห็นกำรฉลองเจดียภ์ ูเขำทอง ๓๑. ขอ้ ใดสมั พนั ธ์กับข้อควำมทีว่ ่ำ “คิดกเ็ ปน็ อนิจจงั เสียงทง้ั นัน้ ” ก. โอเ้ จดีย์สรำ้ งยงั ร้ำงรัก ข. เป็นผู้ดมี มี ำกแลว้ ยำกจน ค. ไมเ่ มำเหล้ำแตเ่ รำยงั เมำรัก ง. กระน้ีหรือชื่อเสยี งเกียรติยศ ๓๒. “น่จี นใจไม่มเี ทำ่ ขี้เล็บ” ขี้เกียจเก็บเลยทำงมำกลำงหน ข้อควำมทข่ี ีดเส้นใตห้ มำยถึงอะไร ก. ไม่มคี นรัก ข. ไมม่ ใี ครสนใจ ค. ไมม่ สี ่ิงของไปฝำกคนรัก ง. ไม่มีดอกบวั ไปฝำกคนรัก ๓๓. นริ ำศเร่ืองเมืองเก่ำของเรำน้ี คำท่ขี ดี เสน้ ใตค้ อื ข้อใด ก. อยุธยำ ข. สโุ ขทยั ค. พิษณุโลก ง. สุพรรณบุรี ๓๔. ขอ้ ใดคอื ควำมเช่อื ทำงพระพทุ ธศำสนำ มคี นรักรสถอ้ ยอรอ่ ยจิต ก. ถึงบำงพดู พูดดเี ปน็ ศรศี ักด์ิ ประพฤติฝำ่ ยสมถะท้ังสวำ ข. จึงสรำ้ งพรตอตสำห์ส่งส่วนบุญถวำย ตอ้ งเทีย่ วเตรด็ เตร่หำท่อี ำศัย ค. สิ้นแผ่นดนิ สิน้ นำมตำมเสด็จ ริมอำรำมเรอื เรียงเคียงขนำน ง. มอจอดทำ่ หน้ำวัดพระเมรขุ ้ำม ๓๕. ไดเ้ สรจ็ สำมรอบคำนบั อภวิ นั ท์ คำทข่ี ีดเสน้ ใตอ้ ำ่ นวำ่ อย่ำงไรจึงจะได้ชอื่ วำ่ อ่ำนเปน็ ก. อบ-พิ-วนั ข. อะ-พิ-วนั ค. อบั -พิ-วนั ง. อำ-พิ-วัน

๑๐ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นิราศภเู ขาทอง ชัน้ มัธยมศึกษาปีที่ ๑ ๓๖. ขอ้ ใดให้ควำมรดู้ ้ำนวัฒนธรรม ใหบ้ ริสุทธิ์สมจิตท่คี ิดหมำย ก. จะเกิดชำตใิ ดใดในมนุษย์ ผหู้ ญิงเกล้ำมวยงำมตำมภำษำ ข. ถึงเกรด็ ย่ำนบ้ำนมอญแตก่ ่อนเกำ่ อย่ำเมำมัวหมำยรักสมคั รสมำน ค. อกี สองส่งิ หญิงรำยและชำยช่ัว เหมือนอย่ำงเย่ียงชำยหญิงทิ้งวสิ ัย ง. โอส้ ำมญั ผนั แปรไมแ่ ทเ้ ทย่ี ง ๓๗. จะหำบ้ำนใหม่มำดเหมอื นปรำรถนำ คำทข่ี ีดเสน้ ใต้หมำยถึงข้อใด ก. ทอ่ี ยู่ใหม่ ข. ภรรยำใหม่ ค. สถำนท่เี ดินทำงใหม่ ง. เรื่องที่จะแต่งนิรำศใหม่ ๓๘. “เหมอื นคนพำลหวำนนอกยอ่ มขมใน” สุนทรภเู่ ปรยี บอะไรเหมอื นข้อควำมน้ี ก. เพอ่ื นรกั ข. ผลระกำ ค. ผลมะเดือ่ ง. เจำ้ นำยบำงองค์ ๓๙. ขอ้ ใดมไิ ด้แสดงควำมรสู้ กึ ของผูแ้ ต่ง คงคำไหลลอ้ มรอบเปน็ ขอบคัน ก. ทพี่ ้นื ลำนฐำนบัทม์ถดั บันได เสียดำยนักนกึ น่ำนำ้ ตำกระเดน็ ข. โอ้เจดยี ท์ สี่ รำ้ งยังร้ำงรกั พระพุทธเจ้ำหลวงบำรุงซึง่ กรุงศรี ค. ถงึ สำมโคกโศกถวลิ ถงึ ป่ินเกล้ำ จะหำบ้ำนใหมม่ ำดเหมือนปรำรถนำ ง. ถึงบ้ำนใหม่ใจจิตก้ตดิ อำ่ น ๔๐. ชำ่ งยำวลำกเล้ือยเจ้ือยจนเหนอื่ ยหู ขอ้ ควำมนกี้ ล่ำวถงึ เรอ่ื งอะไร ก. เรอื ข. ระยะทำงเดนิ ทำง ค. ควำมยำวของเพลงพ้ืนบำ้ น ง. คนเขำ้ แถวข้ึนเจดยี ์ภูเขำทอง

๑๑ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นิราศภูเขาทอง ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๑ กระดำษคำตอบ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น ช่ือ...........................................................นำมสกุล.................................................ชั้น...............เลขที่................ แบบปรนยั ๔ ตัวเลือก ให้นกั เรียนกำกบำท (X) ๑ คำตอบท่ีเป็นคำตอบที่ถกู ท่ีสดุ ในแต่ละขอ้ ( ข้อ ๑ - ๔๐ ) ขอ้ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง ขอ้ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง ๑ ๑๑ ๒๑ ๓๑ ๒ ๑๒ ๒๒ ๓๒ ๓ ๑๓ ๒๓ ๓๓ ๔ ๑ ๒ ๓๔ ๔ ๔ ๕ ๑ ๒ ๓๕ ๕ ๕ ๖ ๑๖ ๒๖ ๓๖ ๗ ๑๗ ๒๗ ๓๗ ๘ ๑๘ ๒ ๓๘ ๘ ๙ ๑๙ ๒ ๓๙ ๙ ๑๐ ๒๐ ๓๐ ๔๐ เกณฑ์กำรผ่ำน ๒๔ – ๔๐ คะแนน สำหรบั ทำ คะแนน แบบทดสอบออนไลน์

๑๒ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภูเขาทอง ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ ๑ เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น เรอ่ื ง นิ รำศภูเขำทอง ขอ้ ท่ี คำตอบ ขอ้ ท่ี คำตอบ ๑ ง. กำรพรรณนำถงึ กำรจำกกัน หรอื จำกที่อยู่ไปในท่ีตำ่ ง ๆ ๒๑ ข. พระบำมสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศล้ำนภำลยั ๒ ก. วรรครบั ๒๒ ค. พระรำชวงั บำงปะอิน-รชั กำลท่ี ๑ ๓ ก. เอย ๒๓ ง. บำงประกง ๔ ง. พระนครศรอี ยธุ ยำ ๒๔ ง. ๔ ชนดิ ๕ ก. หนูพัด ๒๕ ง. ท้ังกบเขียดเกรยี ดกรีดจงั หรดี เร่ือย ๖ ข. เรือขยอ้ นโยกโยนกระโถนหก ๒๖ ค. เมื่อครำวบวชเปน็ พระ ๗ ค. พระพำยเฉ่อื ยฉวิ ฉวิ วะหวิวหวำม ๒๗ ง. เพลงพน้ื บำ้ น ๘ ก. เพรำะรักใครใ่ จจดื ไม่ยืดยืน ๒๘ ก. ยุง ๙ ค. ถงึ แขวงนนทช์ ลมำรคตลำดขวญั ๒๙ ง. เจดีย์ภเู ขำทอง มีพ่วงแพแพรพรรณเขำคำ้ ขำย ๑๐ ข. หน้ำเน้ือใจเสือ ๓๐ ข. ไมไ่ ด้ชมธำตุ ๑๑ ก. กำรคบคน ๓๑ ก. โอ้เจดยี ์สร้ำงยงั ร้ำงรัก ๑๒ ข. พูดดเี ปน็ ศรีแกป่ ำก ๓๒ ก. ไม่มคี นรัก ๑๓ ง. ไอ้ลำหนึง่ คร่ึงทอ่ นกลอนมนั มำก ๓๓ ก. อยธุ ยำ ช่ำงยำวลำกเลื้อยเจ้ือยจนเมอื่ ยหู ๑๔ ข. ท้งั องค์ฐำนรำนร้ำวถงึ เกำ้ แฉก ๓๔ ข. จงึ สรำ้ งพรตอตสำหส์ ง่ สว่ นบญุ ถวำย เผยอแยกยอดทรุดก็หลุดหัก ประพฤตฝิ ่ำยสมถะทงั้ สวำ ๑๕ ก. กระจบั จอกดอกบัวบำนผกำ ๓๕ ค. อับ-พิ-วัน ๑๖ ง. ทั้งผดั หนำ้ จบั เขม่ำเหมือนชำวไทย ๓๖ ค. ถงึ เกร็ดย่ำนบำ้ นมอญแตก่ อ่ นเก่ำ ผหู้ ญิงเกลำ้ มวยงำมตำมภำษำ ๑๗ ค. โอเ้ จดียท์ ี่สร้ำงยังร้ำงรกั เสยี ดำยนักนึกนำ่ น้ำตำกระเดน็ ๓๗ ก. ที่อยใู่ หม่ กระนี้หรอื ช่อื เสยี งเกยี รติยศ จะมหิ มดล่วงหน้ำทนั ตำเหน็ ๑๘ ข. ม้งุ ผำ้ หม่ นอน ๓๘ ค. ผลมะเดอื่ ๑๙ ข. ลมทพ่ี ัดเวียนขวำ ๓๙ ก. ท่ีพ้นื ลำนฐำนบัทมถ์ ดั บันได ๒๐ ค. ใหผ้ ่องพน้ ภัยสำรำญย่ำนบรุ ินทร์ คงคำไหลล้อมรอบเปน็ ขอบคนั ๔๐ ค. ควำมยำวของเพลงพ้ืนบ้ำน

๑๓ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นิราศภเู ขาทอง ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ ๑ บทอำขยำน ชัน้ มัธยมศึกษำปีที่ ๑ บทหลัก นิ รำศภเู ขำทอง มำถงึ บำงธรณที วีโศก ยำมวิโยคยำกใจให้สะอ้ืน โอ้สุธำหนำแน่นเป็นแผ่นพนื้ ถึงสห่ี ม่นื สองแสนทัง้ แดนไตร เมื่อเครำะห์รำ้ ยกำยเรำก็เท่ำน้ี ไม่มที ่ีพสุธำจะอำศัย ล้วนหนำมเหนบ็ เจบ็ แสบคบั แคบใจ เหมือนนกไร้รงั เรอ่ ยู่เอกำฯ ถงึ เกรด็ ย่ำนบำ้ นมอญแตก่ อ่ นเก่ำ ผ้หู ญงิ เกลำ้ มวยงำมตำมภำษำ เดย๋ี วนมี้ อญถอนไรจุกเหมอื นต๊กุ ตำ ทั้งผัดหนำ้ จับเขมำ่ เหมือนชำวไทย โอ้สำมัญผนั แปรไม่แทเ้ ที่ยง เหมือนอย่ำงเยี่ยงชำยหญงิ ท้งิ วสิ ัย นี่หรอื จิตคิดหมำยมหี ลำยใจ ทีจ่ ติ ใครจะเปน็ หน่ึงอยำ่ พงึ คิดฯ ถึงบำงพูดพูดดเี ปน็ ศรศี ักด์ิ มคี นรกั รสถ้อยอร่อยจิต แม้นพดู ชัว่ ตัวตำยทำลำยมิตร จะชอบผิดในมนุษย์เพรำะพดู จำฯ สนุ ทรโวหำร (ภ)ู่

๑๔ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นริ าศภเู ขาทอง ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี ๑ ผ้แู ต่งนริ ำศภูเขำทอง คือ สนุ ทรภู่ โดยแต่งเม่ือปลำย พ.ศ. ๒๓๗๓ ในรัชสมยั ของ พระบำทสมเดจ็ พระนงั่ เกล้ำเจ้ำอยหู่ วั รัชกำลท่ี ๓ หลงั จำกทพ่ี ระบำทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ - หลำ้ นภำลัยสวรรคตได้ ๖ ปี โดยเลำ่ ถงึ กำรเดินทำงไปนมัสกำรเจดีย์ภเู ขำทองท่เี มอื งกรงุ เกำ่ หรอื จังหวดั พระนครศรีอยธุ ยำในปจั จบุ ัน ในขณะที่บวชเป็นพระภกิ ษอุ ยู่ทว่ี ดั รำชบรู ณะ หรือเรยี กอีกชอื่ หนึง่ ว่ำ วดั เลยี บ นริ ำศเปน็ งำนประพนั ธป์ ระเภทหนึง่ ของไทย มมี ำตั้งแต่สมัยโบรำณ เทำ่ ทีป่ รำกฏ หลักฐำนในปัจจบุ ัน นริ ำศเรื่องแรกของไทยนนั้ ได้แก่ โคลงนิรำศหริภุญชัย ซึ่งแตง่ ขึน้ ใน สมัยกรุงศรีอยธุ ยำ เนือ้ หำของนริ ำศส่วนใหญ่มักเปน็ กำรครำ่ ครวญของกวี (ชำย) ตอ่ สตรีอันเป็นทร่ี ัก เน่อื งจำกตอ้ งพลัดพรำกจำกนำงมำไกล อย่ำงไรกต็ ำมนำงในนริ ำศทก่ี วพี รรณนำว่ำจำก มำน้ัน อำจมตี วั ตนจรงิ หรือไมก่ ็ได้ แตก่ วีสว่ นใหญถ่ อื วำ่ นำงผูเ้ ปน็ ทร่ี ักเป็นปจั จยั สำคญั ทจี่ ะ เออื้ ให้กวแี ต่งนริ ำศได้ไพเรำะ แม้ในสมยั หลงั กวีอำจไมไ่ ด้ใหค้ วำมสำคัญเรือ่ งกำรคร่ำครวญ ถงึ นำง แต่เนน้ ทก่ี ำรบนั ทึกระยะทำง เหตุกำรณ์ และอำรมณ์ แต่ก็ยงั คงมีบทบำทถงึ นำง แทรกอยู่ ดงั เช่นทีส่ ุนทรภู่แต่งนริ ำศภเู ขำทอง ทงั้ ๆ ท่ีกำลงั บวชอยู่ สนุ ทรภูก่ ็ยังเห็นว่ำ กำรครวญถงึ สตรเี ปน็ สิง่ จำเปน็ ในกำรแต่งนริ ำศ จึงกลำ่ วไวใ้ นกลอนตอนท้ำยนริ ำศเร่ืองน้ี

๑๕ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นิราศภูเขาทอง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๑ สุนทรภู่ มนี ำมเดิมวำ่ ภู่ เกนิ ในสมยั รัชกำลพระบำทสมเด็จ- พระพทุ ธยอดฟ้ำจฬุ ำโลกมหำช เม่อื วันที่ ๒๖ มิถนุ ำยน พ.ศ. ๒๓๒๙ ในวยั เดก็ สุนทรภไู่ ด้อำศัยอยู่กับมำรดำ ซึ่งถวำยหวั เป็นพระนมใน พระองคเ์ จ้ำหญิงจงกล พระธดิ ำในกรมพระรำชวังบวรสถำนพิมุข และไดร้ ับกำรศกึ ษำขัน้ ต้น ทวี่ ัดชีปะขำว ซ่ึงปัจจุบัน คือ วดั ศรสี ดุ ำรำม ตอ่ มำในรัชสมยั พระบำมสมเดจ็ พระพุทธเลศิ ล้ำนภำลัย สนุ ทรภไู่ ด้เขำ้ รบั รำชกำร และไดแ้ สดงควำมสำมำรถดำ้ นกำร ประพันธ์ จนเปน็ ที่พอพระรำชหฤทัย จึงไดร้ ับพระรำชทำน บรรดำศักด์ิเป็นขุนสุนทรโวหำร แต่เมื่อสิ้นรัชกำล สุนทรภูไ่ ด้ ออกบวชเปน็ เวลำร่วม ๒๐ ปี ในระหวำ่ งนีส้ ุนทรภู่ได้มโี อกำส เดินทำงไปยงั หวั เมอื งต่ำง ๆ และแตน่ ิรำศขน้ึ หลำยเรอื่ ง ซงึ่ รวมถงึ นิรำศภูเขำทอง เมอ่ื ลำสกิ ขำบทแลว้ สุนทรภไู่ ดก้ ลับเขำ้ รบั รำชกำรอีกคร้ังในปลำยรัชสมัยพระบำทสมเด็จพระนั่งเกล้ำ- เจ้ำอยู่หัว โดยเปน็ อำลักษณ์ในสมเด็จพระเจ้ำบรมวงศ์เธอ เจำ้ ฟำ้ จุธำมณี กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ในรัชกำลที่ ๔ สุนทรภู่ได้รับพระรำชทำนบรรดำศักดิ์เป็นพระสุนทรโวหำร เจ้ำกรมอำลักษณ์ ฝ่ำยพระรำชวังบวรสถำนมงคล ซึ่งเป็นตำแหน่งรำชกำรสุดท้ำยก่อนถึงแก่กรรมใน พ .ศ. ๒๓๙๘ รวมอำยไุ ด้ ๗๐ ปี สุนทรภู่ได้รับกำรยกย่องว่ำเป็นกวีท่ีมีควำมสำมำรถในกำรแต่งกลอน เน่ืองจำกกลอนท่ีสุนทรภู่แต่งมี ลักษณะเฉพำะเป็นของตนเอง จึงได้รับควำมนิยมอย่ำงกว้ำงขวำง และถือเป็นแบบอย่ำงท่ีมีผู้แต่งตำม ตลอดมำ นอกจำกนผ้ี ลงำนของสุนทรภอู่ ีกหลำยเรื่องยังมีกำรนำไปแปลและดัดแปลงเป็นกำร์ตูน ภำพยนตร์ เพลง และละคร ใน พ.ศ. ๒๕๒๙ ในโอกำสครบรอบ ๒๐๐ ปชี ำตกำล สุนทรภไู่ ดร้ บั กำรยกย่องจำกองคก์ ำร กำรศกึ ษำวทิ ยำศำสตรแ์ ละวัฒนธรรมแห่งสหประชำชำติ (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) หรือยูเนสโก (UNESCO) ใหเ้ ป็นบุคคลที่มผี ลงำน ดีเด่นของโลกด้ำนวรรณกรรม

๑๖ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นริ าศภเู ขาทอง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๑ สำหรับผลงำนของสนุ ทรภู่ เท่ำท่ีมีหลกั ฐำนปรำกฏในปจั จุบนั มีอยู่ด้วยกนั ๒๓ เรือ่ ง ดงั น้ี ๑. นิรำศ นริ ำศเมอื งแกลง นริ ำศพระบำท นิรำศภเู ขำทอง นริ ำศวัดเจำ้ ฟ้ำ นริ ำศอิเหนำ โคลงนริ ำศสพุ รรณ ๒. นิทำน รำพนั พิลำป นิรำศพระปลอม และนริ ำศเมืองเพชร ๓. บทเห่กลอ่ ม นทิ ำนคำกลอนเร่ืองโคบตุ ร พระอภยั มณี ลักษณวงศ์ ๔. บทเสภำ สิงหไกรภพ และกำพยเ์ รอ่ื งพระไชยสรุ ยิ ำ บทเห่เรือ่ งจบั ระบำ กำกี พระอภยั มณี และโคบตุ ร บทเสภำเรอ่ื งขุนช้ำงขุนแผน ตอนกำเนดิ พลำยงำม และเสภำพระรำชพงศำวดำร ๕. วรรณกรรมคำสอน สวัสดริ กั ษำและเพลงยำวถวำยโอวำท อภัยนรุ ำช ๖. บทละคร

๑๗ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นิราศภเู ขาทอง ช้นั มัธยมศึกษาปีท่ี ๑ นิรำศภเู ขำทองแต่งดว้ ยคำประพันธป์ ระเภท กลอนนริ ำศ มีลักษณะคลำ้ ยกบั กลอน สุภำพ แตก่ ลอนนิรำศจะขน้ึ ต้นด้วย วรรครับ และเม่ือจบเร่อื งให้คำสดุ ท้ำยในวรรคสง่ จบดว้ ยคำว่ำ “เอย” วรรครอง วรรครบั วรรคสง่ วรรคสลบั วรรครบั วรรครอง วรรคส่ง เอย

๑๘ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรือ่ ง นริ าศภเู ขาทอง ช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ ๑ รับกฐินภิญโญโมทนำ เดือนสบิ เอ็ดเสรจ็ ธุระพระวสำ ............................... ชุลลี ำลงเรอื เหลอื อำลยั จงทรำบควำมตำมจริงทุกสิง่ สิน้ ................................. นกั เลงกลอนนอนเปล่ำก็เศร้ำใจ อยำ่ นึกนนิ ทำแถลงแหนงไฉน จงึ รำ่ ไรเรือ่ งร้ำงเล่นบำ้ งเอย

๑๙ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นิราศภูเขาทอง ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑ สุนทรภู่เริ่มเรื่องด้วยกำรกล่ำวถึงสำเหตุที่ต้องออกจำกวัดรำชบูรณรำชวรวิหำร และกำรเดินทำงโดยเรือพร้อมหนูพัด ซ่ึงเป็นบุตรชำย ล่องไปตำมลำน้ำเจ้ำพระยำผ่ำน พระบรมมหำรำชวัง จนมำถึงวัดประโคนปัก ผ่ำนโรงเหล้ำ บำงจำก บำงพลูบำงพลัด บำงโพ บำ้ นญวณ ตลำดแก้ว ตลำดขวัญ บำงธรณี เกำะเกร็ด บำงพูด บ้ำนใหม่ บ้ำนเด่ือ บำงหลวง เชิงรำก สำมโคก บ้ำนงิ้ว เกำะใหญ่รำชครำม จนถึง กรุงเก่ำเม่ือเวลำเย็น โดย จอดเรือพักที่ท่ำน้ำวัดหน้ำพระเมรุ ครั้นรุ่งเช้ำจึงไปนมัสกำรเจดีย์ภูเขำทอง ส่วนขำกลับ สุนทรภู่กล่ำวแต่เพียงว่ำ เม่ือถึงกรุงเทพฯ ได้จอดเทียบท่ีท่ำน้ำวัดอรุณรำชวรำรำม- รำชวรมหำวิหำร

๒๐ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นิราศภเู ขาทอง ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๑ รบั กฐนิ ภิญโญโมทนำ เดือนสิบเอด็ เสรจ็ ธุระพระวสำ ออกจำกวดั ทศั นำดูอำวำส ชุลีลำลงเรอื เหลอื อำลัย สำมฤดูอยูด่ ีไมม่ ีภยั เมือ่ ตรุษสำรทพระพรรษำได้อำศยั โอ้อำวำสรำชบรุ ณะพระวหิ ำร มำจำไกลอำรำมเม่อื ยำมเย็น เหลอื รำลกึ นึกน่ำน้ำตำกระเดน็ แตน่ ีน้ ำนนบั ทวิ ำจะมำเหน็ จะยกหยิบธิบดเี ปน็ ท่ีตั้ง เพรำะขุกเขญ็ คนพำลมำรำนทำง จึ่งจำลำอำวำสนิรำศร้ำง กใ็ ช้ถงั แทนสัดเหน็ ขดั ขวำง มำอำ้ งว้ำงวญิ ญำณใ์ นสำครฯ ถึงเดอื น ๑๑ ซ่งึ ออกจำกกำรจำพรรษำแล้ว เมอื่ รับกฐนิ อย่ำงยนิ ดีเสร็จแล้ว กต็ อ้ งลงเรือไป ดว้ ยควำมเศร้ำโศก ออกจำกวัดกม็ องดวู ัดท่ีเคยอำศัย เมอื่ ปีท่ผี ำ่ นมำไดอ้ ย่อู ำศัย อกี ทง้ั ๓ ฤดทู ี่อยมู่ ำก็ไม่ มีอะไรมำกวนใจ อีกทั้งวัดรำชบุรณะพระวิหำรน้คี งอีกนำนกว่ำจะได้มำเห็น นกึ แล้วเศรำ้ ใจย่ิงนักทั้งนี้ เป็นเพรำะมคี นพำลมำรงั แกใส่ร้ำย คิดจะนำผใู้ หญค่ อยช่วยเหลือท่ำนกไ็ มม่ คี วำมยุติธรรม จึงตอ้ งอำลำ วัดไปจนตอ้ งมำอ้ำงว้ำงอยู่กลำงสำยน้ำ

๒๑ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภูเขาทอง ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ ถึงหนำ้ วังดงั หนงึ่ ใจจะขำด คดิ ถงึ บำทบพติ รอดิศร โอ้ผ่ำนเกล้ำเจ้ำประคุณของสนุ ทร แต่ปำงก่อนเคยเฝำ้ ทุกเช้ำเย็น พระนพิ พำนปำนประหนง่ึ ศีรษะขำด ด้วยไรญ้ ำตยิ ำกแค้นถึงแสนเขญ็ ทงั้ โรคซ้ำกรรมซดั วิบตั เิ ป็น ไมเ่ ลง็ เหน็ ทซี่ ่ึงจะพึ่งพำ จะสร้ำงพรตอตส่ำหส์ ง่ ส่วนบุญถวำย ประพฤติฝำ่ ยสมถะทั้งวสำ เป็นส่งิ ของฉลองคณุ มุลกิ ำ ขอเปน็ ข้ำเคียงพระบำททุกชำตไิ ปฯ ถงึ หน้ำวังก็เศรำ้ โศกมำก คดิ ถงึ พระบำทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหล้ำนภำลัยผซู้ ึ่งมพี ระคุณ กับสนุ ทรภ่อู ย่ำงมำก เม่ือก่อนเคยเขำ้ เฝ้ำท่ำนอย่ำงใกลช้ ดิ และบ่อยครั้ง เมื่อพระองคส์ วรรคตกเ็ หมอื นกับ สุนทรภูต่ ำยไปดว้ ยเพรำะไม่มีญำตหิ รอื คนคอยช่วยเหลือชีวติ จึงยำกแค้นแสนเขญ็ อกี ท้ังมโี รคมีกรรมเข้ำ มำรมุ ลอ้ ม ไมเ่ ห็นใครทจ่ี ะพ่งึ พำได้ จงึ ไดบ้ วชเพ่อื อุทิศสว่ นกุศลให้แก่รชั กำลที่ ๒ ประพฤติตนอย่ใู น ศีลธรรมตลอดเวลำ เพอ่ื เปน็ สิง่ ทดแทนคณุ พระองค์ แม้เกิดชำตใิ ดใดกข็ อให้เป็นข้ำรับใชพ้ ระองค์ ตลอดไป

๒๒ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นริ าศภเู ขาทอง ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ ๑ ถึงหนำ้ แพแลเหน็ เรอื ที่นั่ง คดิ ถงึ ครัง้ กอ่ นมำน้ำตำไหล เคยหมอบรบั กับพระจม่ืนไวย แลว้ ลงในเรอื ท่ีนั่งบลั ลงั กท์ อง เคยทรงแต่งแปลงบทพจนำรถ เคยรบั รำชโองกำรอำ่ นฉลอง จนกฐนิ สิ้นแมน่ ้ำแลลำคลอง มไิ ดข้ อ้ งเคอื งขัดหัทยำ เคยหมอบใกล้ไดก้ ลน่ิ สคุ นธต์ รลบ ละอองอบรสรนื่ ชื่นนำสำ สน้ิ แผ่นดนิ สนิ้ รสสคุ นธำ วำสนำเรำกส็ ้ินเหมือนกล่นิ สคุ นธ์ ฯ เมอื่ ถงึ หนำ้ แพกเ็ ห็นเรือพระทน่ี ง่ั คดิ ถงึ เม่ือกอ่ นก็เศรำ้ จนน้ำตำไหล เคยหมอบกรำบ รชั กำลท่ี ๒ กับพระจมื่นไวย แล้วกล็ งไปในเรือบัลลังกท์ อง เคยแตง่ แปลงบทควำม เคยรับรำชโองกำร อ่ำนในงำนฉลอง จนเรอื ทมี่ ำทอดกฐนิ หมดแล้วกย็ งั มิได้ทำให้พระองคข์ ัดใจแต่อย่ำงใดเคยหมอบกรำบ ใกล้จนไดก้ ลิ่นหอมจำกพระวรกำย กล่ินหอมน้นั หอมจนติดจมูก แต่เม่อื พระองค์สวรรคตก็สิ้นกล่นิ หอม ไปดว้ ย อีกท้ังยังเหมือนวำสนำของสุนทรภกู่ ส็ ิ้นตำมกลิ่นไป ดใู นวงั ยังเหน็ หอพระอฐั ิ ตงั้ สติเติมถวำยฝำ่ ยกุศล ทงั้ ป่ินเกลำ้ เจ้ำพภิ พจบสำกล ใหผ้ อ่ งพ้นภยั สำรำญผ่ำนบรุ ินทร์ ฯ มองไปในวงั ยังเห็นหอทเ่ี กบ็ พระอฐั ขิ องรัชกำลท่ี ๒ ก็ตัง้ สตถิ วำยสว่ ยบุญสวยกุศล ท้งั สง่ สว่ นกศุ ลไปใหร้ ัชกำลที่ ๓ ใหพ้ ้นภยั ในกำรปกครองบ้ำนเมือง

๒๓ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นริ าศภเู ขาทอง ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๑ ถงึ อำรำมนำมวดั ประโคนปกั ไม่เหน็ หลกั ลอื เลำ่ ว่ำเสำหนิ เปน็ สำคญั ปนั แดนในแผน่ ดนิ มริ ู้ส้นิ สุดชื่อท่ลี อื ชำ ขอเดชะพระพทุ ธคุณชว่ ย แมน้ มอดมว้ ยกลบั ชำตวิ ำสนำ อำยยุ ืนหมน่ื เท่ำเสำศิลำ อยคู่ ่ฟู ้ำดนิ ไดด้ งั ใจปอง ไปพ้นวัดทัศนำรมิ ทำ่ น้ำ แพประจำจอดรำยเขำขำยของ มีแพรผ้ำสำรพัดสมี ่วงตอง ทงั้ สงิ่ ของขำวเหลืองเครอ่ื งสำเภำ ฯ ถงึ วัดประโคนปักกม็ องไปไมเ่ ห็นเสำหินทล่ี อื กนั เปน็ เสำทีส่ ำคญั ในแผ่นดนิ ถึงจะไมเ่ หน็ กข็ อเดชะพระพุทธคณุ ช่วย ขอใหอ้ ำยุยนื หมื่นๆปีเท่ำดังเสำศิลำ อย่คู ู่ฟำ้ ดินไดต้ ลอดไป พอเรือลอ่ งเลยวดั กม็ องดูรมิ ท่ำน้ำ มแี พมำจอดขำยของอยู่เรียงรำย มขี ำยทงั้ ผำ้ แพรสีม่วงและสีอนื่ ๆ ทั้งสง่ิ ของทีมำจำก เมืองจีน

๒๔ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นริ าศภเู ขาทอง ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ถงึ โรงเหล้ำเตำกลั่นควนั โขมง มีคันโพงผูกสำยไวป้ ลำยเสำ โอบ้ ำปกรรมนำ้ นรกเจยี วอกเรำ ให้มวั เมำเหมือนหน่งึ บำ้ เป็นนำ่ อำย ทำบญุ บวชกรวดน้ำขอสำเรจ็ พระสรรเพชญโพธิญำณประมำณหมำย ถงึ สรุ ำพำรอดไมว่ อดวำย ไมใ่ กล้กรำยแกลง้ เมินกเ็ กนิ ไป ไมเ่ มำเหล้ำแล้วแตเ่ รำยังเมำรกั สดุ จะหักห้ำมจิตคิดไฉน ถึงเมำเหล้ำเช้ำสำยก็หำยไป แตเ่ มำใจนี้ประจำทุกคำ่ คนื ฯ ถึงโรงเหล้ำกม็ ีควันออกมำจำกเตำกล่นั มำกมำย มีเครือ่ งตกั นำ้ ผูกไวป้ ลำยเสำ สุนทรภ่เู คย ดม่ื นำ้ เหลำ้ จนเมำเหมือนคนบำ้ จึงได้บวชเพอ่ื จะได้พน้ จำกอบำยมุข ขอให้ได้ตรัสรู้ดังพระพทุ ธเจำ้ แต่เหลำ้ เคยทำให้รอดชีวิตดังนน้ั จะเมนิ ไปกเ็ กินไป ถงึ จะไม่เมำเหล้ำแต่ยังเมำรักอยู่ หกั หำ้ มจติ ใจไมใ่ หร้ กั ไมไ่ ด้ กำรเมำเหลำ้ นัน้ พอรุ่งขน้ึ ก็หำยไป แต่กำรเมำรกั นีจ้ ะเปน็ ทุก ๆ คนื ถงึ บำงจำกจำกวัดพลัดพนี่ อ้ ง มำมวั หมองม้วนหนำ้ ไมฝ่ ำ่ ฝืน เพรำะรักใครใ่ จจืดไมย่ ดื ยนื จงึ ต้องขนื ใจพรำกมำจำกเมือง ถึงบำงจำกไมอ่ ยำกไดย้ ินคำว่ำจำก เพรำะสุนทรภจู่ ำกหลำย ๆ อย่ำงมำ ต้องมีใจมวั หมอง เพรำะรกั นนั้ ไม่ยืนยำว จงึ ต้องจำกเมืองพรำกมำ

๒๕ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นริ าศภเู ขาทอง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ ถึงบำงพลคู ิดถงึ คเู่ ม่อื อยคู่ รอง เคยใสซ่ องสง่ ให้ล้วนใบเหลอื ง ถึงบำงพลดั เหมอื นพ่พี ลดั มำขดั เคอื ง ทัง้ พลดั เมอื งพลดั สมรมำร้อนรน ถงึ บำงพลูคดิ ถงึ นำงจันเมือ่ แตง่ งำนกัน เคยส่งหมำกพลโู ดยใส่ซองให้ท้ังหมด เป็น ใบเหลืองซ่งึ อร่อยมำก ถึงบำงพลดั ก็ไมอ่ ยำกได้ยนิ คำว่ำพลัดเพรำะได้พลัดจำกนำงจนั ท้งั ยังพลัดจำก เมืองและอน่ื ๆ อยำ่ งร้อนรน ถงึ บำงโพโอพ้ ระศรมี หำโพธิ ร่มนิโรธรุกขมลู ใหพ้ นู ผล ขอเดชะอำนุภำพพระทศพล ใหผ้ อ่ งพ้นภัยพำลสำรำญกำย ฯ ถงึ บำงโพกค็ ิดถงึ ตน้ โพธิ์ใหร้ ม่ เงำใหค้ วำมร่มเย็นทงั้ ยังทำใหโ้ คนต้นไม้งอกงำมได้ ขอเดชะ ของพระพุทธเจ้ำ ให้พน้ ภยั พำลตลอดไป ถงึ บ้ำนญวนล้วนแตโ่ รงแลสะพร่ัง มขี ้องขังกุ้งปลำไวค้ ้ำขำย ตรงหนำ้ โรงโพงพำงเขำวำงรำย พวกหญงิ ชำยพร้อมเพรียงมำเมียงมอง จะเหลียวกลบั ลับเขตประเทศสถำน ทรมำนหม่นไหม้ฤทยั หมอง ถงึ เขมำอำรำมอรำ่ มทอง พ่ึงฉลองเลิกงำนเม่ือวำนซนื ฯ ถึงบำ้ นญวนเหน็ มีโรงแลมำกมำย มีคนค้ำขำยของเช่นก้งุ หรือปลำโดยกำรขังไว้ ในข้อง ขำ้ งหนำ้ โรงวำงท่สี ำหรบั ดักปลำวำงเรียงไว้ มีท้ังผูห้ ญิงและผชู้ ำยมำจบั จำ่ ยซอื้ ของ จะมองกลบั ไปยัง ประเทศบ้ำนเกิดกท็ รมำนเหมือนโดนไฟไหม้ จติ ใจก็หม่นหมอง ล่องเรอื มำจนถึงวดั เขมำ กร็ ู้ว่ำพึ่งเลิก งำนฉลองไปเมอื่ วำนซืน

๒๖ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นิราศภูเขาทอง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๑ โอป้ ำงหลังครง้ั สมเด็จพระบรมโกศ มำผูกโบสถก์ ไ็ ด้มำบชู ำช่นื ชมพระพมิ พร์ ิมผนังยังยงั่ ยนื ท้งั แปดหม่ืนสพ่ี ันได้วันทำ โอค้ ร้ังน้มี ิได้เห็นเล่นฉลอง เพรำะตัวต้องตกประดำษวำสนำ เปน็ บญุ น้อยพลอยนกึ โมทนำ พอนำวำติดชลเข้ำวนเวยี น ดนู ำ้ วิง่ กลิ้งเช่ยี วเป็นเกลียวกลอก กลบั กระฉอกฉำดฉนั ฉวดั เฉวียน บ้ำงพลุ่งพลุ่งวงุ้ วงเหมือนกงเกวยี น ดูเวยี นเวยี นคว้ำงควำ้ งเปน็ หว่ำงวน ทัง้ หัวท้ำยกรำยแจวกระชำกจว้ ง ครรไลลว่ งเลยทำงมำกลำงหน โอเ้ รือพ้นวนมำในสำชล ใจยงั วนหวงั สวำทไมค่ ลำดคลำ ฯ คดิ ถงึ เม่ือก่อนซ่ึงรชั กำลท่ี ๒ ได้มำตดั หวำยลกู นิมิต ไดช้ มพระพิมพท์ งั้ ๘๔,๐๐๐ องค์ ซง่ึ เทำ่ กบั จำนวนพระธรรมที่อยใู่ นพระไตรปิฎกท่ีอยู่ริมผนงั แตค่ รั้งนี้ไม่ได้เห็นกำรเล่นฉลองเพรำะสุนทร ภูต่ ้องหมดวำสนำและลำบำก เปน็ เพรำะบญุ น้อยกน็ ึกเศรำ้ แตแ่ ลว้ เรอื ก็ตดิ นำ้ วน มองเหน็ นำ้ วง่ิ เช่ียว หมนุ เปน็ เกลยี ว พงุ่ ไปมำตัดกนั บำงสว่ นกพ็ งุ่ วนเหมือนกงเกวียน ดเู วียนๆเปน็ เหมือนพำยวุ น ทงั้ หวั ทำ้ ย เรอื ไดร้ ับแจวเรอื ดงั นน้ั เรือจึงหลุดน้ำวนออกมำได้ แต่ถงึ เรอื จะพ้นนำ้ วนมำแลว้ แตใ่ จก็ยังไมพ่ ้นจำก ควำมรกั

๒๗ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรื่อง นริ าศภเู ขาทอง ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑ ตลำดแกว้ แล้วไมเ่ หน็ ตลำดต้ัง สองฟำกฝงั่ ก็แตล่ ้วนสวนพฤกษำ โอ้รินรินกลิ่นดอกไม้ใกลค้ งคง เหมือนกล่นิ ผำ้ แพรดำรำ่ มะเกลอื เห็นโศกใหญใ่ กล้นำ้ ระกำแฝง ท้ังรกั แซงแซมสวำทประหลำดเหลอื เหมอื นโศกพี่ที่ชำ้ ระกำเจือ เพรำะรกั เร้ือแรมสวำทมำคลำดคลำย ถงึ ตลำดแกว้ แตไ่ ม่เห็นมีตลำดต้ังขำยของทัง้ สองฝ่ังเหน็ แตต่ น้ ไมพ้ ืชพันธ์ุตำ่ ง ๆ ไดก้ ล่นิ ดอกไมห้ อมไปเรื่อย ๆ ตลอดทำงและกล่ินเหมอื นผ้ำแพรท่ียอ้ มด้วยมะเกลือ เหน็ ต้นโศกใหญ่และตน้ ระกำ เปน็ แผงแต่แปลกทม่ี ตี ้นรักขึ้นแซมอยู่ด้วย เหมอื นควำมโศกเศร้ำระกำใจท่ีสนุ ทรภู่ตอ้ งเปน็ เพรำะรกั แม่จัน ถึงแขวงนนทช์ ลมำรคตลำดขวญั มพี ว่ งแพแพรพรรณเขำค้ำขำย ทั้งของสวนล้วนเรืออยเู่ รยี งรำย พวกหญงิ ชำยประชุมกันทกุ วันคนื ฯ ถึงจังหวัดนนทบุรกี ็เห็นมีตลำดน้ำ มแี พอยซู่ ึง่ ขำยเสื้อผ้ำเคร่ืองนงุ่ ห่ม มีท้ังเรอื จอดอยเู่ พ่อื ขำยผลไมจ้ ำกสวนแท้ มที ัง้ ผูห้ ญิงผชู้ ำยมำประชุมซอ้ื ของกนั ทุกวันทกุ คนื

๒๘ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นริ าศภเู ขาทอง ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ ๑ มำถึงบำงธรณีทวีโศก ยำมวโิ ยคยำกใจใหส้ ะอ้นื โอ้สุธำหนำแนน่ เป็นแผ่นพนื้ ถงึ สี่หม่ืนสองแสนท้ังแดนไตร เม่ือเครำะห์รำ้ ยกำยเรำก็เท่ำน้ี ไม่มีทพี่ สธุ ำจะอำศยั ล้วนหนำมเหน็บเจ็บแสบคบั แคบใจ เหมือนนกไรร้ ังเรอ่ ยู่เอกำ ฯ มำถงึ หมบู่ ้ำนบำงธรณีกโ็ ศกเศร้ำมำกขึ้นมำก เพรำะตอนลำบำกพำให้ใจสะอืน้ มำก ทัง้ ที่ แผ่นดินหนำขนำดสองแสนสี่หม่นื โยชน์แตเ่ มอ่ื ถงึ ครำวลำบำกแมแ้ ต่แผ่นดินกไ็ มม่ ที ีอ่ ำศัย เหมือนโดน หนำมเสียดแทงเจบ็ แสบมำก เหมือนกับนกไม่มรี ังที่จะอำศัยต้องเรร่ ่อนไปเร่ือย ๆ ถงึ เกร็ดย่ำนบำ้ นมอญแต่กอ่ นเก่ำ ผหู้ ญิงเกลำ้ มวยงำมตำมภำษำ เด๋ียวน้ีมอญถอนไรจุกเหมือนต๊กุ ตำ ทงั้ ผัดหน้ำจับเขมำ่ เหมือนชำวไทย โอส้ ำมญั ผันแปรไมแ่ ทเ้ ท่ยี ง เหมอื นอย่ำงเยี่ยงชำยหญงิ ทิ้งวสิ ยั นีห่ รือจติ คดิ หมำยมีหลำยใจ ทีจ่ ิตใครจะเป็นหนึง่ อย่ำพงึ คิด ฯ ถงึ ตำบลปำกเกร็ดซ่ึงเป็นบรเิ วณทชี่ ำวมอญอพยพมำ ตำมธรรมเนียมผูห้ ญงิ มอญจะเกล้ำผม แต่สมัยน้ผี ูห้ ญงิ มอญมำถอนไรผมเหมอื นตกุ๊ ตำ ทงั้ ยังใช้เคร่อื งสำอำง ใชแ้ ป้งผัดหน้ำซงึ่ เหมอื นกบั ชำวไทย ทำใหเ้ หน็ ได้วำ่ สมัยนี้ทุกสิ่งทุกอยำ่ งไมม่ คี วำมเท่ียงแท้ เหมือนดงั ท่ชี ำวมอญละทง้ิ ประเพณีวฒั นธรรมของ ตนเองแลว้ จะนับประสำอะไรกบั จิตใจของคน ซงึ่ ไมม่ ใี ครมใี จเดยี วแตม่ ีหลำยใจ

๒๙ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นริ าศภูเขาทอง ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี ๑ ถงึ บำงพูดพูดดเี ปน็ ศรศี ักดิ์ มีคนรักรสถ้อยอรอ่ ยจติ แม้นพูดช่วั ตัวตำยทำลำยมิตร จะชอบผิดในมนษุ ย์เพรำะพูดจำ ฯ ถึงหมบู่ ำ้ นบำงพูดสนุ ทรภ่กู ็นกึ ถงึ คำว่ำพูด ดงั วำ่ ถำ้ ใครพูดดกี ็จะมีคนรกั แต่ถำ้ พูดไมด่ ีก็ อำจจะเปน็ ภัยตอ่ ตนเองไดอ้ ีกท้งั ยังไม่มใี ครคบ ไมม่ เี พอ่ื นสนิทมติ รสหำย ทั้งกำรจะดูว่ำใครดไี มด่ ีดูได้จำก กำรพดู ถงึ บำ้ นใหมใ่ จจิตกค็ ดิ อ่ำน จะหำบ้ำนใหม่มำดเหมือนปรำรถนำ ขอให้สมคะเนเถดิ เทวำ จะไดผ้ ำสกุ สวสั ดจิ์ ำกัดภยั ถงึ หมบู่ ำ้ นบ้ำนใหม่สนุ ทรภูก่ ็คดิ อยำกจะไดบ้ ำ้ นซักหลังตำมท่ีตอ้ งกำรโดยขอกบั เทวดำให้สม ดงั ปรำรถนำ เพรำะ กำรมบี ้ำนใหม่จะไดม้ ีควำมสขุ และมีที่อำศัยอย่ำงปลอดภัย ถงึ บำงเด่ือโอม้ ะเด่ือเหลอื ประหลำด บังเกดิ ชำตแิ มลงหว่มี ีในไส้ เหมอื นคนพำลหวำนนอกยอ่ มขมใน อปุ ไมยเหมือนมะเด่ือเหลอื ระอำ ถึงหมูบ่ ำ้ นบำงเด่อื ก็คดิ ถงึ ลูกมะเดือ่ ท่ภี ำยนอกนนั้ ดสู วยงำมน่ำรับประทำนแต่ภำยในกลับมี แมลงมหี นอนชอนไชอยู่ เหมอื นกบั คนพำลที่ปำกพดู ดีแต่ในใจคดิ ทำอนั ตรำย

๓๐ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นิราศภเู ขาทอง ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี ๑ ถึงบำงหลวงเชงิ รำกเหมือนจำกรกั สู้เสยี ศักดิส์ ังวำสพระศำสนำ เป็นลว่ งพน้ รนรำครำคำ ถึงนำงฟำ้ จะมำใหไ้ ม่ไยดี ฯ ถงึ บำงหลวงเหมอื นจำกนำงจนั มำนำนแล้วเรำต้องสละจำกยศถำบรรดำศักด์ิเพอื่ มำบวชเพ่ือ จะไดพ้ น้ จำกกิเลสท้งั หลำยท้ังปวง ถงึ จะมีนำงฟ้ำมำยว่ั ก็ไมส่ นใจ ถงึ สำมโคกโศกถวิลถึงปิน่ เกลำ้ พระพุทธเจำ้ หลวงบำรุงซ่ึงกรุงศรี ประทำนนำมสำมโคกเปน็ เมอื งตรี ช่อื ปทุมธำนีเพรำะมีบวั โอพ้ ระคุณสูญลบั ไม่กลบั หลงั แตช่ ่ือต้ังก็ยังอยเู่ ขำรทู้ ว่ั โอเ้ รำนี้ทส่ี นุ ทรประทำนตวั ไม่รอดช่วั เชน่ สำมโคกยิ่งโศกใจ ส้นิ แผ่นดนิ ส้ินนำมตำมเสดจ็ ตอ้ งเทย่ี วเตร็ดเตร่หำท่ีอำศัย แมน้ กำเนิดเกิดชำตใิ ดใด ขอให้ได้เปน็ ขำ้ ฝ่ำธลุ ี ส้นิ แผ่นดนิ ขอให้ส้นิ ชวี ิตบ้ำง อย่ำรรู้ ำ้ งบงกชบทศรี เหลอื อำลัยใจตรมระทมทวี ทกุ วนั นี้กซ็ งั ตำยทรงกำยมำ ฯ ถงึ สำมโคกก็คิดถึงพระบำทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ำนภำลัยซงึ่ พระองคป์ กครองเมอื ง กรุงเทพฯ พระองคไ์ ดพ้ ระรำชทำนนำมเมืองจำกสำมโคกซ่งึ เปน็ หัวเมืองชั้นสำมเปน็ เมืองปทมุ ธำนีเป็น เพรำะมบี ัวเยอะ ถงึ พระองคจ์ ะเสด็จสวรรคตไปแล้วแต่ชือ่ ปทุมธำนีคงอยู่ตลอดไป แต่ทำไมชอื่ ของสนุ ทรภู่ ชอ่ื ขนุ สุนทรโวหำรท่ไี ด้รบั พระรำชทำนนำมมำแต่กลบั ไมม่ ชี ือ่ ในแผน่ ดนิ หลงั จำกพระองคส์ วรรคตเลยซ่ึง ตำ่ งกบั ปทุมธำนี สุนทรภู่ต้องเร่ร่อนหำที่อำศัยเพรำะขณะนีไ้ มม่ ีบำ้ น สนุ ทรภู่ขอให้เกิดทกุ ชำติได้ เปน็ ขำ้ รับใช้พระองค์ตลอดไป พอพระองค์สวรรคตสุนทรภู่ก็ขออยำกตำยตำมบ้ำงเพอ่ื จะไดร้ ับใช้และพ่ึง พระองค์ เดี๋ยวนี้กเ็ ศรำ้ โศกใจทุกขร์ ะทมอยำ่ งทวคี ูณมำก ต้องเรร่ อ่ นไปเรอ่ื ย ๆ ชวี ติ ไม่มีจุดมงุ่ หมำย

๓๑ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภเู ขาทอง ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๑ ถงึ บำ้ นงิว้ เห็นแต่งวิ้ ละลิ่วสงู ไมม่ ีฝงู สัตวส์ งิ กง่ิ พฤกษำ ดว้ ยหนำมดกรกดำษระดะตำ นกึ กน็ ่ำกลวั หนำมขำมขำมใจ งิว้ นรกสิบหกองคุลีแหลม ดงั ขวำกแซมเสี้ยมแทรกแตกไสว ใครทำช้คู ่ทู ่ำนครนั้ บรรลัย ก็ตอ้ งไปปีนตน้ นำ่ ขนพอง เรำเกิดมำอำยุเพยี งนีแ้ ล้ว ยังคลำดแคล้วครองตัวไม่มวั หมอง ทกุ วันนว้ี ปิ รติ ผดิ ทำนอง เจยี นจะต้องปีนบำ้ งหรอื อย่ำงไร ฯ ถงึ หมบู่ ้ำนบ้ำนง้ิวกเ็ ห็นมแี ตต่ น้ ง้วิ ซง่ึ ไม่มีนกหรือสตั ว์อนื่ ๆ อยู่บนกิง่ เลยเพรำะต้นงวิ้ มี หนำมขึ้นอยมู่ ำกมำยนกึ ถงึ ก็นำ่ กลัวหนำมเพรำะถ้ำโดนคงเจ็บมำก แต่งิว้ ในนรกยำวถึง ๑๖ ขอ้ น้วิ แหลมเหมอื นกบั ไมไ้ ผ่เหลำทำกบั ดัก ซ่งึ ใครมีชู้เม่อื ตำยไปแล้วก็ตอ้ งไปปนี ต้นงิ้วในนรก แต่สุนทรภ่เู กิดมำ อำยุมำกแล้วแต่ยงั ครองตัวอยใู่ นศลี ธรรมไมม่ ชี ู้ แตท่ กุ วนั นีผ้ ูค้ นวิปริตมชี ูก้ ันมำกคงตอ้ งไปปนี ตน้ งว้ิ ใน นรกกนั บ้ำง

๓๒ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภูเขาทอง ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ ๑ โอ้คิดมำสำรพดั จะตัดขำด ตดั สวำทตดั รกั มยิ ักไหว ถวลิ หวงั นัง่ นึกอนำถใจ ถงึ เกำะใหญร่ ำชครำมพอยำมเย็น ดูหำ่ งยำ่ นบำ้ นช่องทงั้ สองฝัง่ ระวังทั้งสตั วน์ ำ้ จะทำเขญ็ เปน็ ทอี่ ยูผ่ รู้ ้ำยไมว่ ำยเวน้ เทีย่ วซ่อนเร้นตีเรือเหลือระอำ ฯ ทั้งหมดท่ีคดิ มำนัน้ สุนทรภสู่ ำมำรถตัดขำดไดแ้ ต่กำรตัดควำมรกั น้นั ยำกย่ิงนักน่ังนึกอนำถ ใจไปจนเยน็ ก็ถึงเกำะใหญร่ ำชครำม มองไปเห็นบ้ำนเรอื นตำ่ ง ๆ อยูห่ ่ำงจำกสองฝง่ั มำกในทีน่ ต้ี ้องระวงั จระเขจ้ ะทำร้ำย ทัง้ ท่ีนยี่ ังเป็นทีอ่ ยู่ของผู้รำ้ ยซึ่งมำคอยดักตีเรอื สุนทรภคู่ ิดแล้วนำ่ เบื่อยิง่ นัก

๓๓ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นิราศภเู ขาทอง ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ ๑ พระสรุ ยิ งลงลบั พยับฝน ดมู วั มนมืดมิดทุกทิศำ ถึงทำงลัดตดั ทำงมำกลำงนำ ท้งั แฝกคำแขมกกขึน้ รกเรย้ี ว เป็นเงำงำ้ น้ำเจ่งิ ดเู ว้ิงว้ำง ท้ังกว้ำงขวำงขวัญหำยไมว่ ำยเหลียว เห็นดมุ่ ดมุ่ หนุ่มสำวเสยี งกรำวเกรียว ลว้ นเรอื เพรียวพร้อมหนำ้ พวกปลำเลย เขำถ่อคลอ่ งว่องไวไปเป็นยดื เรือเรำฝดื เฝือมำนจิ จำเอย๋ ตอ้ งถ่อคำ้ ร่ำไปทั้งไม่เคย ประเดีย๋ วเสยสวบตรงเข้ำพงรก กลับถอยหลงั รัง้ รอเฝำ้ ถอ่ ถอน เรอื ขยอ้ นโยกโยนกระโถนหก เงียบสงัดสตั ว์ป่ำคณำนก นำ้ ค้ำงตกพรำ่ งพรำยพระพำยพัด ไมเ่ หน็ คลองต้องคำ้ งอยูก่ ลำงทุ่ง พอหยุดยงุ ฉ่ชู ุมมำรมุ กัด เป็นกลุม่ กลุม่ กลุ้มกำยเหมอื นทรำยซัด ต้องนัง่ ปดั แปะไปมไิ ดน้ อน ฯ เมื่อพระอำทิตย์ตกก็มีเมฆมืดคร้ึมมำจนดมู ืดมัวไปทุกทิศทุกทำง พำยเรอื ถึงทำงลดั ซึ่งเปน็ ทำงตดั กลำงนำกเ็ หน็ มตี ้นแฝกต้นคำต้นแขมตน้ กกขน้ึ ปะปนกันอยมู่ ำกมำย เงำของต้นพวกน้ที อดลงน้ำ ทำใหด้ ูเวงิ้ ว้ำงดูกว้ำงขวำงเหลียวมองทไี รก็รู้สึกขวัญหำยทกุ ที มองเหน็ เงำของหญิงชำยทัง้ ยังมีเสียงคุยกัน เรอื ของพวกเขำเพรยี วเลก็ และมปี ลำอยบู่ นเรอื อกี ด้วย พวกเขำถอ่ เรือคล่องแคล่วเดนิ ทำงไปอยำ่ งรวดเร็ว แตเ่ รอื ของสนุ ทรภไู่ ปช้ำมำกช่ำงนำ่ สงสำรลกู ศิษย์ท่ีต้องถ่อเรอื อย่ำงเหนด็ เหนื่อยทั้ง ๆ ทไ่ี มเ่ คยเส้นทำง บำงทีเรือกเ็ สยเข้ำพงหญำ้ รกรุงรัง จะถอยหลังกถ็ อยยำก เรือกโ็ คลงจนกระโถนใส่หมำกหก พอเงย่ี หฟู ัง ก็ไมไ่ ด้ยินเสียงสัตว์เลยซกั ตัว มแี ต่น้ำค้ำงตกเพรำะลมพัด มองไปไมเ่ ห็นคลองเลยตอ้ งคำ้ งอยู่กลำงทุ่ง แต่พอหยดุ เรอื หยดุ กม็ ำรุมกดั เจ็บเหมือนโดนทรำยซัด เลยไม่ได้นอนเพรำะตอ้ งน่งั ตบยงุ

๓๔ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรือ่ ง นิราศภูเขาทอง ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑ แสนวิตกอกเอ๋ยมำอ้ำงวำ้ ง ในทุ่งกว้ำงเห็นแตแ่ ขมแซมสลอน จนดึกดำวพรำวพร่ำงกลำงอัมพร กำเรียนร่อนรอ้ งก้องเมื่อสองยำม ทั้งกบเขยี ดเกรยี ดกรีดจังหรีดเรอ่ื ย พระพำยเฉือ่ ยฉิวฉิววะหวิวหวำม วงั เวงจติ คิดคะนงึ รำพงึ ควำม ถึงเม่ือยำมยังอุดมโสมนัส สำรวลกบั เพ่อื นรกั สะพรกั พร้อม อย่แู วดลอ้ มหลำยคนปรนนิบัติ โอย้ ำมเขญ็ เห็นอยแู่ ต่หนพู ดั ช่วยนง่ั ปดั ยงุ ใหไ้ มไ่ กลกำย จนเดอื นเดน่ เหน็ กอกระจบั จอก ระดะดอกบวั เผ่อื นเมอ่ื เดอื นหงำย เหน็ รอ่ งน้ำลำคลองท้ังสองฝ่ำย ข้ำงหนำ้ ทำ้ ยถ่อมำในสำคร สนุ ทรภูร่ สู้ ึกอ้ำงว้ำงมำก มองไปในทุ่งกวำ้ งเห็นมแี ต่ตน้ แขมข้ึนอยู่ปะปนกัน จนดึกกม็ ดี ำว อยู่กลำงท้องฟ้ำ มนี กกระเรยี นบินรอ่ นและรอ้ งก้องเมื่อตอนเท่ยี งคืน มเี สยี งกบเขียดรอ้ งเร่อื ย ๆ มลี มพดั เฉื่อย ๆ สุนทรภรู่ ู้สกึ วงั เวงก็คิดรำพงึ เมือ่ ตอนมยี ศถำบรรดำศักดิ์ ได้หวั เรำะเฮฮำกบั เพ่อื น มีคนคอย ปรนนบิ ัติรับใช้ แตย่ ำมลำบำกเหน็ แตห่ นูพัดลกู ชำยคอยช่วยนัง่ ปดั ยุงใหจ้ นพระจันทร์ข้นึ ก็เหน็ ต้นกระจบั จอก มีดอกบัวเผื่อนข้ึนมำกเมือ่ คนื เดอื นหงำย มองเหน็ คลองทงั้ สองด้ำนหัวท้ำยเรอื กร็ ีบถอ่ เรือลงคลอง

๓๕ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นริ าศภูเขาทอง ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ ๑ จนแจม่ แจ้งแสงตะวนั เหน็ พนั ธ์ผุ ัก ดนู ำ่ รกั บรรจงส่งเกสร เหล่ำบวั เผือ่ นแลสลำ้ งรมิ ทำงจร กำ้ มกุ้งซอ้ นเสียดสำหร่ำยใตค้ งคำ สำยต่ิงแกมแซมสลับต้นตบั เต่ำ เป็นเหล่ำเหลำ่ แลรำยท้ังซ้ำยขวำ กระจบั จอกดอกบัวบำนผกำ ดำษดำดขู ำวดงั ดำวพรำย โอ้เชน่ นี้สกี ำได้มำเหน็ จะลงเลน่ กลำงทงุ่ เหมือนมุ่งหมำย ท่มี เี รือนอ้ ยนอ้ ยจะลอยพำย เท่ียวถอนสำยบัวผนั สันตะวำ ถงึ ตวั เรำเล่ำถำ้ ยงั มโี ยมหญิง ไหนจะน่งิ ดดู ำยอำยบุปผำ คงจะใชใ้ หศ้ ษิ ยท์ ่ีติดมำ อุตสำ่ ห์หำเอำไปฝำกตำมยำกจน นี่จนใจไมม่ ีเท่ำข้เี ลบ็ ขเ้ี กยี จเก็บเลยทำงมำกลำงหน พอรอนรอนออ่ นแสงพระสุรยิ น ถึงตำบลกรุงเก่ำยิ่งเศรำ้ ใจ ฯ จนพระอำทิตย์ขน้ึ ก็เห็นพันธผุ์ ักดูนำ่ รกั ส่งเกสรแก่กัน มบี ัวเผือ่ นอยสู่ องข้ำงทำงท่ีเรือพำยไป มตี ้นกำ้ มก้งุ ข้ึนอย่กู ับสำหรำ่ ยใตน้ ำ้ มตี ้นสำยตง่ิ ขน้ึ สลับกบั ตน้ ตับเตำ่ เป็นกลุม่ ๆ มองไม่เหมอื นกับดำว บนท้องฟ้ำ เหลำ่ น้ถี ้ำผู้หญิงไดม้ ำเห็นก็คงจะลงเล่นกลำงทุง่ ท่มี ีเรอื ก็คงจะพำยไปเก็บสำยบวั ถ้ำสนุ ทรภมู่ ี โยมผหู้ ญงิ กค็ งไม่น่งิ เฉยใหอ้ ำยดอกไม้ คงจะใช้ใหศ้ ษิ ยไ์ ปเก็บของฝำกเท่ำท่ที ำไดใ้ นตอนนี้ แตน่ ีจ่ นใจไมม่ ี เงินซกั นิด ทัง้ ยังข้เี กยี จเก็บจึงเลยมำ พอมีแสงออ่ น ๆ ของพระอำทิตย์ก็ถึงกรุงศรอี ยธุ ยำ สุนทรภู่รูส้ กึ เศร้ำใจ

๓๖ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรือ่ ง นิราศภเู ขาทอง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๑ มำทำงท่ำหนำ้ จวนจอมผรู้ ง้ั คิดถงึ คร้ังก่อนมำน้ำตำไหล จะแวะหำถ้ำท่ำนเหมอื นเมื่อเป็นไวย กจ็ ะไดร้ ับนมิ นต์ขึ้นบนจวน แต่ยำมยำกหำกว่ำถ้ำท่ำนแปลก อกมแิ ตกเสยี หรอื เรำเขำจะสรวล เหมือนเขญ็ ใจใฝส่ ูงไม่สมควร จะต้องม้วนหน้ำกลับอัประมำณ ฯ เม่อื ถงึ หน้ำจวนของเพ่ือนของสุนทรภู่ สุนทรภกู่ ค็ ิดถึงเมอื่ ก่อนจนน้ำตำไหล สนุ ทรภตู่ ้งั ใจ จะแวะหำถ้ำยังเหมือนเมือ่ ก่อนก็คงจะไดร้ ับนมิ นต์ขน้ึ บนจวน แตถ่ ้ำหำกวำ่ ท่ำนแปลกไปกค็ งจะโดน หวั เรำะเยำะจะต้องอำยมำก รูส้ กึ ไม่กลำ้ ใฝ่สูงเป็นเพือ่ นได้ จึงไดเ้ ดนิ ทำงต่อไปยงั เจดียภ์ ูเขำทอง

๓๗ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภเู ขาทอง ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑ มำจอดท่ำหนำ้ วดั พระเมรขุ ำ้ ม ริมอำรำมเรือเรยี งเคียงขนำน บ้ำงขึ้นล่องร้องลำเลน่ สำรำญ ท้ังเพลงกำรเกีย้ วแก้กนั แซ่เซง็ บำ้ งฉลองผำ้ ปำ่ เสภำขบั ระนำดรับรวั คล้ำยกบั นำยเสง็ มโี คมรำยแลอรำ่ มเหมือนสำมเพง็ เม่ือครำวเครง่ กม็ ใิ คร่จะไดด้ ู ไอล้ ำหนงึ่ ครง่ึ ทอ่ นกลอนมนั มำก ชำ่ งยำวลำกเลอ้ื ยเจื้อยจนเหนื่อยหู ไม่จบบทลดเลีย้ วเหมอื นเงี้ยวงู จนลูกคขู่ อทเุ ลำว่ำหำวนอน ฯ ได้ฟังเลน่ ตำ่ งตำ่ งทข่ี ้ำงวัด จนสงดั เงียบหลับลงกบั หมอน ประมำณสำมยำมคลำ้ ในอัมพร อำ้ ยโจรจรจู่จ้วงเข้ำลว้ งเรือ นำวำเอียงเสยี งกุกลุกข้นึ รอ้ ง มนั ดำลอ่ งน้ำไปชำ่ งไวเหลือ ไม่เหน็ หนำ้ สำนุศิษยท์ ีช่ ดิ เชือ้ เหมอื นเนอื้ เบ้อื บ้ำเลอะดเู ซอะซะ แตห่ นพู ดั จดั แจงจุดเทยี นสอ่ ง ไม่เสยี ของขำวเหลอื งเครอื่ งอฏั ฐะ ดว้ ยเดชะตบะบุญกบั คณุ พระ ชัยชนะมำรไดด้ ังใจปอง ฯ จอดเรอื ที่ขำ้ งวัดพระเมรซุ ง่ึ ริมวัดมีเรือจอดเรียงอยู่ บำงลำมคี นรอ้ งเลน่ เตน้ สำรำญ บำงลำก็ ร้องเพลงเกี้ยวกัน บำงลำฉลองผำ้ ปำ่ ด้วยกำรขบั เสภำ ท้งั ยงั มคี นตีระนำดซึ่งตีเก่งเหมอื นนำยเส็ง (คนเกง่ ระนำดสมัยสุนทรภู่) มีโคมแขวนอย่เู รียงรำยเหมือนอยู่สำมเพ็ง เมอ่ื ครำวเครง่ ในพระศำสนำก็ไม่ได้ดู มเี รือลำหน่ึงกลอนมนั มำก ร้องกลอนยำกลำกเล้ือยฟังแล้วเหน่อื ยหู กลอนลดเลยี้ วเหมือนทำงงู จน ลูกคูบ่ อกว่ำง่วงนอน ไดก้ ำรละเล่นตำ่ ง ๆ ทข่ี ำ้ งวดั พอดึกก็นอน ประมำณสำมยำมก็มีโจรขนึ้ เรอื พอมี เสยี งกุกกกั สนุ ทรภูก่ ็ลกุ ขนึ้ โวยวำย โจรกร็ ีบดำน้ำไปอยำ่ งว่องไว มองไปไมเ่ หน็ หนำ้ ลูกศิษยก์ ร็ สู้ กึ ทำอะไร ไมถ่ กู ด้วยควำมกลวั แต่หนพู ดั จดุ เทยี นส่องดูวำ่ มอี ะไรหำยไปบำ้ ง แต่ไม่มเี ลยแม้แตเ่ คร่อื งอัฐบริขำร ทง้ั นี้ ดว้ ยเดชะตบะบุญและพระพุทธ ทำให้ชนะมำรได้

๓๘ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นิราศภเู ขาทอง ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๑ ครน้ั รุ่งเช้ำเขำ้ เป็นวันอุโบสถ เจริญรสธรรมำบูชำฉลอง ไปเจดีย์ทช่ี ือ่ ภูเขำทอง ดสู ูงลอ่ งลอยฟำ้ นภำลยั อยู่กลำงทุ่งรงุ่ โรจนส์ นั โดษเดน่ เปน็ ทเ่ี ลน่ นำวำคงคำใส ทพ่ี น้ื ลำนฐำนบัทมถ์ ัดบนั ได คงคำไหลล้อมรอบเป็นขอบคัน มีเจดียว์ ิหำรเปน็ ลำนวดั ในจังหวัดวงแขวงกำแพงกั้น ท่อี งค์กอ่ ยอ่ เหลี่ยมสลบั กนั เป็นสำมช้ันเชงิ ชำนตระหง่ำนงำม บันไดมีสี่ดำ้ นสำรำญรื่น ต่ำงชมชน่ื ชวนกันขน้ึ ชัน้ สำม วนั รุง่ ขน้ึ จะเป็นวนั พระซึง่ จะไดบ้ ูชำพระธรรม ได้ไปเจดียภ์ ูเขำทองซ่งึ ดูสูงเสียดฟำ้ อยู่กลำง ทุง่ ดูโดดเดน่ มีน้ำใสอยู่รอบ ๆ ท่ฐี ำนพืน้ ที่เป็นรูปกลีบบัวถดั จำกบนั ไดมีนำ้ ไหลล้อมรอบเป็นขอบ มเี จดยี ์ มีวิหำรมีลำนวัด มีกำแพงก้ันอยู่ กำรย่อเหลย่ี มไม้ ๑๒ มมุ อย่ำงสวยงำม มีเป็นสำมชั้นอย่ำงงดงำม บันไดมี ๔ ดำ้ น คณะของสนุ ทรภ่ชู วนกนั ข้นึ ไปชั้น ๓ ตง้ั ใจเดนิ วนขวำ ๓ รอบจนครบกก็ รำบเจดยี ์

๓๙ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นิราศภเู ขาทอง ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ มหี อ้ งถำ้ สำหรับจุดเทยี นถวำย ด้วยพระพำยพัดเวียนอยู่เหียนหนั เปน็ ลมทักษณิ ำวรรตน่ำอศั จรรย์ แตท่ ุกวนั น้ีชรำหนักหนำนกั ท้งั องค์ฐำนรำญร้ำวถึงเก้ำแฉก เผยแยกยอดทรดุ ก็หลดุ หัก โอเ้ จดยี ์ทีส่ รำ้ งยงั รำ้ งรัก เสยี ดำยนกั นึกน่ำนำ้ ตำกระเด็น กระน้ีหรือชอื่ เสียงเกยี รตยิ ศ จะมิหมดลว่ งหน้ำทันตำเห็น เป็นผดู้ ีมีมำกแล้วยำกเย็น คดิ กเ็ ป็นอนิจจงั เสียทั้งน้ัน ฯ มีหอ้ งที่เป็นถำ้ สำหรบั จุดเทยี นเพรำะลมจะพัดแรงพำธูปเทียนดับ ตอนนั้นบงั เกดิ ส่งิ อศั จรรย์ มลี มพัดเวยี นขวำรำวกับจะเวียนเทียนดว้ ย ทุกวันนี้พระเจดียเ์ ก่ำและทรุดโทรมมำก ทฐ่ี ำนร้ำวถงึ เก้ำแฉก ทีย่ อดกห็ ัก องคพ์ ระเจดียก์ ็ทรดุ เปน็ เพรำะเจดีย์ไมม่ ีคนคอยดูแล นกึ แลว้ เสียดำยจนนำ่ ร้องไห้ แล้ววจะ เทียบอะไรกบั ช่ือเสยี งเกยี รติยศของมนุษย์ ก็คงหมดไปในไม่นำน เหมือนกบั เปน็ ผู้ดแี ลว้ ลำบำก เป็นคน ม่ังมแี ลว้ ยำกจน คิดแล้วทกุ อย่ำงไมแ่ ท้เท่ยี ง

๔๐ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นริ าศภเู ขาทอง ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๑ ขอเดชะพระเจดียค์ รี ีมำศ บรรจธุ ำตทุ ีต่ ้ังนรังสรรค์ ขำ้ อุตส่ำหม์ ำเคำรพอภิวนั ท์ เปน็ อนันต์อำนสิ งส์ดำรงกำย จะเกดิ ชำติใดใดในมนุษย์ ให้บริสทุ ธิส์ มจิตท่คี ิดหมำย ทงั้ ทุกข์โศกโรคภยั อย่ำใกลก้ รำย แสนสบำยบรบิ ูรณป์ ระยรู วงศ์ ทง้ั โลโภโทโสและโมหะ ให้ชนะใจไดอ้ ย่ำใหลหลง ขอฟุ้งเฟ่ืองเรอื งวิชำปัญญำยง ทัง้ ให้ทรงศีลขนั ธ์ในสนั ดำน อกี สองสงิ่ หญงิ ร้ำยและชำยช่ัว อยำ่ เมำมวั หมำยรักสมัครสมำน ขอสมหวงั ต้ังประโยชน์โพธิญำณ ตรำบนิพพำนชำตหิ น้ำใหถ้ ำวร ฯ ขอเดชะแหง่ เจดยี ภ์ เู ขำทองซ่ึงบรรจพุ ระบรมสำริกธำตุ สนุ ทรภ่ขู อใหท้ ีไ่ ด้มำกรำบในครงั้ น้ี ให้เป็นบญุ เพ่อื เปน็ อำนสิ งสใ์ หพ้ น้ ภยั ต่ำง ๆ ถำ้ จะเกดิ ชำติไหน ๆ ก็ขอให้ตนบรสิ ทุ ธิ์ท้ังกำยและใจ ท้งั ควำมทุกข์ควำมโศกอย่ำได้มำใกล้ สบำยไปตลอดกำล ทง้ั ควำมโลภ โกรธ หลง ขอให้ตนชนะได้ ขอให้มสี ติปญั ญำหลกั แหลม ใหม้ ีศีลธรรมอยใู่ นใจ ทง้ั ผู้หญิงรำ้ ยและผู้ชำยชั่วกข็ อใหอ้ ย่ำไดร้ จู้ กั คบหำกัน ขอใหส้ มดังหวงั แมแ้ ต่ชำติหน้ำก็ขอให้เปน็ ดังหวัง

๔๑ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่ือง นริ าศภูเขาทอง ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ พอกรำบพระปะดอกปทมุ ชำติ พบพระธำตุสถติ ในเกสร สมถวิลยนิ ดีชุลกี ร ประคองซ้อนเชญิ องค์ลงนำวำ กบั หนพู ดั มัสกำรสำเรจ็ แลว้ ใสข่ วดแกว้ วำงไวใ้ กล้เกศำ มำนอนกรุงรุ่งขึน้ จะบชู ำ ไม่ปะตำตนั อกยงิ่ ตกใจ แสนเสยี ดำยหมำยจะชมบรมธำตุ ใจจะขำดคดิ มำน้ำตำไหล โอ้บญุ น้อยลอยลบั ครรไลไกล เสยี นำ้ ใจเจียนจะด้ินสน้ิ ชีวนั สุดจะอยูด่ ูอ่ืนไมฝ่ นื โศก กำเริบโรคร้อนฤทยั เฝ้ำใฝ่ฝนั พอตรู่ตรู่สรุ ยิ ฉ์ ำยขนึ้ พรำยพรรณ ให้ลอ่ งวนั หนง่ึ มำถึงธำนี ฯ พอกม้ ลงกรำบพระพทุ ธรปู เงยขึน้ มำก็เหน็ ดอกบวั และก็เห็นพระบรมสำรีริกธำตอุ ยู่ในเกสร กด็ ใี จมำกและช้อนประคองลงเรือ พอหนพู ดั กรำบไว้เสรจ็ แลว้ กใ็ ส่พระบรมสำรีรกิ ธำตไุ วใ้ นขวดแก้วแล้วก็ วำงไว้ใกล้ศรี ษะเมื่อนอน ตั้งใจวำ่ จะไปนอนท่ีกรงุ ศรอี ยุธยำและรุ่งเชำ้ จะบูชำพระบรมสำรีริกธำตุแตพ่ อ ตนื่ มำมองไมเ่ ห็นพระบรมสำรรี กิ ธำตกุ ็ตกใจอย่ำงมำกทั้งที่วำงไวใ้ กล้ศรี ษะ สุนทรภวู่ ่ำเปน็ เพรำะบญุ ตน น้อยทำให้พระธำตุลอยน้ำไปไกล สนุ ทรภ่คู ดิ ว่ำไมส่ ำมำรถอยู่ท่ีเจดียภ์ ูเขำทองต่อได้เพรำะจะย่ิงเศร้ำโศก และรอ้ นใจย่ิงข้ึน พอเชำ้ ตรู่พระอำทิตยข์ ึ้นส่องฉำย กล็ อ่ งเรือถึงกรุงเทพฯโดยใช้เวลำเดินทำง ๑ วัน

๔๒ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นิราศภเู ขาทอง ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ ประทับทำ่ หน้ำอรุณอำรำมหลวง ค่อยสรำ่ งทรวงทรงศลี พระชนิ สหี ์ นริ ำศเรื่องเมืองเก่ำของเรำน้ี ไว้เป็นท่ีโสมนสั ทศั นำ ด้วยไดไ้ ปเคำรพพระพทุ ธรูป ทงั้ สถูปบรมธำตุพระศำสนำ เป็นนิสยั ไว้เหมือนเตอื นศรทั ธำ ตำมภำษำไม่สบำยพอคลำยใจ ใช่จะมีที่รกั สมคั รมำด แรมนริ ำศรำ้ งมิตรพสิ มัย ซง่ึ ครวญครำ่ ทำทีพิร้พี ิไร ตำมนสิ ัยกำพย์กลอนแตก่ ่อนมำ เหมือนแมค่ รวั คัว่ แกงพะแนงผดั สำรพัดเพียญชนงั เครอื่ งมงั สำ อันพรกิ ไทยใบผกั ชีเหมือนสีกำ ตอ้ งโรยนำ่ เสียสักหนอ่ ยอร่อยใจ ฯ จงทรำบควำมตำมจรงิ ทกุ สงิ่ ส้ิน อย่ำนกึ นินทำแถลงแหนงไฉน นักเลงกลอนนอนเปลำ่ กเ็ ศรำ้ ใจ จงึ รำ่ ไรเรื่องรำ้ งเลน่ บ้ำงเอย ฯ ถึงหน้ำวดั อรณุ ก็ค่อยสรำ่ งจำกควำมเศรำ้ เพรำะได้กรำบพระพุทธรปู นริ ำศภเู ขำทองของ สนุ ทรภเู่ ร่อื งน้ไี วเ้ ปน็ ที่อ่ำนเมือ่ เศร้ำจะไดม้ คี วำมสุข เพรำะได้ไปกรำบไว้พระพทุ ธรูป ท้ังกรำบไวพ้ ระบรม สำรีรกิ ธำตุ เพรำะคนทีน่ ับถอื ศำสนำพทุ ธเมอื่ ไมส่ บำยใจก็จะกรำบไหวพ้ ระพุทธรปู เพอื่ ให้สบำยใจ ตอนนส้ี นุ ทรภใู่ ชว่ ่ำจะมคี นรักหรอื พึ่งจะจำกรักมำ แตท่ ่กี ลำ่ วถงึ ผ้หู ญิงก็เพรำะเป็นธรรมเนียมกำรแต่ง นริ ำศแต่โบรำณ เหมอื นแม่ครัวจะปรงุ อำหำรประเภทพะแนงนอกจำกจะใส่เครอ่ื งปรงุ และเน้อื สตั วแ์ ล้วยัง ตอ้ งใส่พริกไทยใบผกั ชเี พอื่ เพม่ิ ควำมน่ำรบั ประทำนแกอ่ ำหำร และผู้หญงิ กเ็ หมือนพรกิ ไทยใบผกั ชีเพ่อื นให้ นิรำศนี้นำ่ อำ่ น ขอใหท้ รำบควำมจริงทกุ ๆ อยำ่ งว่ำสนุ ทรภไู่ มไ่ ด้มผี ู้หญิงเลยขออย่ำได้นนิ ทำให้เสียหำย เพรำะคนท่ีมีควำมสำมรถในเชงิ กลอนจะนง่ั ๆ นอน ๆ เฉย ๆ กจ็ ะน่ำเบอ่ื และเศรำ้ ใจ จงึ จะต้องแต่ง กลอนเพื่อคลำยเหงำและคลำยควำมเศร้ำใจ และให้ไดผ้ ลงำนเปน็ ทป่ี ระจักษ์

๔๓ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอื่ ง นิราศภเู ขาทอง ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๑ แบบทดสอบหลงั เรยี น เรอื่ ง นิ รำศภเู ขำทอง คำชแ้ี จง ๑. แบบทดสอบฉบับนเ้ี ป็นแบบปรนยั ๔ ตวั เลือก จำนวน ๔๐ ขอ้ (๒๐ คะแนน) ๒. ใหน้ กั เรยี นเลอื กคำตอบทถี่ ูกต้องทส่ี ุดหรือเหมำะสมทส่ี ุดเพียงคำตอบเดียว ๑. “ถึงบำงเอโอ้มะเดอ่ื เหลอื ประหลำด บงั เกดิ ชำตแิ มลงหวีม่ ใี นไส้ เหมอื นคนพำลหวำนนอกย่อมขมใน อุปไมยเหมอื นมะเด่ือเหลอื ระอำ” คำกลอนบทน้ีตรงกบั สำนวนตำมข้อใด ก. หน้ำเลอื ด ข. หนำ้ เน้อื ใจเสอื ค. หน้ำชนื่ อกตรม ง. หน้ำไหว้หลงั หลอก ๒. จำกคำกลอนในข้อ ๑๐ สอนในเรื่องใด ข. กำรวำงตวั ก. กำรคบคน ง. ธรรมชำตศิ ึกษำ ค. กำรปฏิบัตติ น มคี นรักรสถ้อยอรอ่ ยจติ ๓. “ถึงบำงพดู พูดดีเปน็ ศรศี กั ดิ์ จะชอบผิดในมนุษย์เพรำะพูดจำ” แม้นพดู ชั่วตัวตำยทำลำยมติ ร คำกลอนบทน้ีตรงกับสำนวนตำมข้อใด ข. พูดดเี ปน็ ศรีแกป่ ำก ก. น้ำไหลไฟดบั ง. พูดไปสองไพเบี้ย นิง่ เสียตำลึงทอง ค. พูดคล่องเหมือนรอ่ งนำ้ เมอ่ื ครำวเครง่ ก็มใิ ครจ่ ะได้ดู ๔. ขอ้ ใดกลำ่ วถงึ เพลงพื้นบำ้ นชนิดหนงึ่ ดึกสงดั เงยี บหลับลงกบั หมอน ก. มโี คมร่ำยแลอรำ่ มเหมอื นสำมเพ็ง ระนำดรบั รวั คล้ำยกบั นำยเสง็ ข. ได้ฟงั เลน่ ต่ำงตำ่ งท่ีข้ำงวดั ช่ำงยำวลำกเล้ือยเจื้อยจนเมื่อยหู ค. บำ้ งฉลองผำ้ ป่ำเสภำขบั ง. ไอ้ลำหนึง่ คร่งึ ทอ่ นกลอนมนั มำก

๔๔ บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู เร่อื ง นิราศภเู ขาทอง ชน้ั มัธยมศึกษาปที ี่ ๑ ๕. สนุ ทรภูไ่ ปเหน็ สงิ่ ใดจงึ มำสรุปว่ำ “กระนน้ั หรือชอื่ เสียงเกยี รติยศ จะมหิ มดลว่ งหนำ้ ทันตำเหน็ ” ก. มีเจดีย์วิหำรเปน็ ลำนวดั ในจงั หวดั งงแขวงกำแพงกนั้ ข. ทั้งองค์ฐำนรำนรำ้ วถงึ เก้ำแฉก เผยอแยกยอดทรดุ กห็ ลุดหัก ค. ท่พี นื้ ลำนฐำนปทั ม์ถัดบนั ได คงคำไหลล้อมรอบเปน็ ขอบคนั ง. ท่ีองคก์ ่อยอ่ เหลยี่ มสลับกัน เปน็ สำมชนั้ เชงิ ชำนตระหว่ำนงำม ๖. ข้อใดกลำ่ วถงึ พืชนำ้ หลำยชนดิ กว่ำขอ้ อื่น ก. กระจับจอกดอกบัวบำนผกำ ข. สำยติ่งแกมแซมสลบั ตน้ ตบั เต่ำ ค. เหลำ่ บัวเผือ่ นแลสลำ้ งรมิ ทำงจร ง. ก้ำมปซู ้อนเสยี ดสำหร่ำยได้คงคำ ๗. คำวำ่ “นริ ำศ” มีควำมหมำยตรงกับข้อใด ก. กำรพลัดพรำก ข. กำรท่องเทีย่ ว ค. กำรพรรณนำถึงกำรจำกกนั ของคนรกั ง. กำรพรรณนำถึงกำรจำกกัน หรอื จำกท่ีอยู่ไปในทต่ี ่ำง ๆ ๘. กลอนนิรำศนยิ มข้ึนต้นด้วยคำกลอนวรรคใด ก. วรรครบั ข. วรรคสง่ ค. วรรครอง ง. วรรคสดบั ๙. คำสุดทำ้ ยของกลอนนริ ำศมกั จะลงท้ำยด้วยคำว่ำอะไร ง. เทอญ ก. เอย ข. เอ่ย ค. เอ๋ย ๑๐. ภเู ขำทองในนริ ำศภูเขำทอง ตัง้ อยทู่ ใ่ี ด ก. อำ่ งทอง ข. กรงุ เทพฯ ค. สุพรรณบรุ ี ง. พระนครศรอี ยธุ ยำ

๔๕ บทเรียนสาํ เรจ็ รปู เรอ่ื ง นริ าศภเู ขาทอง ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีที่ ๑ ๑๑. กำรเดินทำงในนิรำศภเู ขำทองมีใครร่วมเดินทำงไปกบั สนุ ทรภู่ ก. หนูพัด ข. นำยพ่มุ ค. หนแู สง ง. นำยน้อย ๑๒. ข้อใดสะท้อนให้เหน็ วัฒนธรรมในกำรแต่งกำยของคนไทยสมยั ก่อน ก. ตรงหน้ำโรงโพงพำงเขำวำงรำย ข. ไอล้ ำหน่ึงคร่ึงท่อนกลอนมนั มำก ค. ท้งั สิง่ ของขำวเหลอื งเครอ่ื งสำเภำ ง. ทง้ั ผดั หนำ้ จับเขม่ำเหมอื นชำวไทย ๑๓. ข้อใดแสดงสัจธรรมของชีวิตไดด้ ที ่สี ดุ ไม่เหน็ หลกั ลือเล่ำว่ำเสำหิน ก. ถึงอำรำมนำมวดั ประโคนปัก มริ ู้ส้ินสดุ ช่อื ที่ลือชำ เป็นสำคัญปนั แดนในแผน่ ดิน มำมวั หมองม้วนหนำ้ ไมฝ่ ่ำฝืน ข. พึงบำงจำกจำกวดั พลดั พี่น้อง จำต้องฝนื ใจพรำกมำจำกเมือง เพรำะรักใครใ่ จจดื ไมย่ ดื ยนื เสียดำยนักนึกน่ำน้ำตำกระเด็น ค. โอ้เจดียท์ ี่สรำ้ งยังร้ำงรัก จะมหิ มดล่วงหนำ้ ทันตำเหน็ กระนี้หรอื ชอ่ื เสียงเกยี รติยศ ดังขวำกแซมเสีย้ มแทรกแตกไสว ง. งวิ้ นรกสิบหกองคลู แี หลม กต็ อ้ งไปปีนต้นน่ำขนพอง ใครทำชูค้ ู่ท่ำนคร้นั บรรลัย ๑๔. ขอ้ ใดมิไดแ้ สดงควำมรสู้ ึกของผูแ้ ตง่ คงคำไหลลอ้ มรอบเปน็ ขอบคนั ก. ท่พี นื้ ลำนฐำนบัทมถ์ ดั บนั ได เสียดำยนักนกึ น่ำนำ้ ตำกระเดน็ ข. โอ้เจดีย์ที่สร้ำงยังร้ำงรกั พระพุทธเจ้ำหลวงบำรุงซึง่ กรงุ ศรี ค. ถึงสำมโคกโศกถวิลถึงปนิ่ เกล้ำ จะหำบำ้ นใหม่มำดเหมือนปรำรถนำ ง. ถึงบ้ำนใหม่ใจจติ กต้ ิดอ่ำน ๑๕. ช่ำงยำวลำกเลอื้ ยเจ้ือยจนเหน่ือยหู ขอ้ ควำมน้ีกล่ำวถงึ เรื่องอะไร ก. เรือ ข. ระยะทำงเดินทำง ค. ควำมยำวของเพลงพน้ื บำ้ น ง. คนเข้ำแถวขนึ้ เจดียภ์ เู ขำทอง