พระราชประวัติ

พระราชประวตั ิ พระราชสมภพ สมเด็จพระกนิษฐาธริ าชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราช สมภพเม่อื วันเสารท์ ี่ ๒ เดือนเมษายน พุทธศักราช ๒๔๙๘ ณ พระที่น่ังอัมพรสถาน พระราชวังดุสติ ทรงเป็น พระราชธดิ าพระองค์ท่ี ๒ ในพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหี ลวง ทรงมีพระนามเดิมว่าสมเด็จพระเจ้า ลูกเธอ เจ้าฟา้ สริ นิ ธรเทพรตั นสดุ า กิติวัฒนาดลุ โสภาคย์ และทรงมพี ระนามเล่นว่า”ทูลกระหม่อมน้อย”

เมือ่ ทรงพระเยาว์ ทรงเรม่ิ เขา้ รบั การศกึ ษาระดับช้ันอนุบาลที่โรงเรยี น จิตรลดา ทรงมีพระสติปญั ญาไว สนพระทัย การอ่านอย่าง มาก ขณะเดียวกันก็ทรงมีพระอัธยาศยั งดงามมพี ระอารมณ์ ขนั โปรดสนุกสนานไมถ่ ือพระองค์ เป็นที่รกั ใคร่ช่ืนชมของ พระอาจารย์และพระสหายท่ัวกัน ในขณะท่ีทรงศึกษา ณ โรงเรยี นจิตรลดานอกจากจะทรงพระปรชี าสามารถด้าน การเล่าเรยี นแล้วยังทรงโปรดกิจกรรมด้านกีฬา การบันเทิง และการบาเพญ็ ประโยชน์ต่อสว่ นรวม ทรงดารงตาแหน่งใน คณะกรรมการนักเรยี น อาทิ ประธานชมรมหอ้ งสมุดปฏิคม และประธานนักเรียนหญิงในปีสุดท้ายท่ีศึกษาท่ีโรงเรยี น จิตรดา

เมื่อเจรญิ พระชนมพรรษา ทรงมผี ลการเรยี นดีเด่นมาโดยตลอด ขณะทรงศึกษาอยู่ในช้นั ประถมปที ่ี ๗ ทรงสอบวัดผลระดับ ประโยคประถมศึกษาตอนปลายของประเทศได้คะแนนเป็นลาดับที่ ๑ ต่อมาก็ทรงสอบไล่ช้นั มัธยมศึกษาปีที่ ๕ แผนกศิลปะ ได้เป็นท่ีหน่ึงของประเทศอีกคร้ัง พระจรยิ าวัตรท่ีเด่นชัดประการหน่ึงของพระองค์คือ ทรงรกั การอ่านเป็นอยา่ งยง่ิ ทรงอ่านหนังสอื ทุกประเภท ท้ังยงั ทรงอ่านได้ทุกเวลาทุกสถานที่ การที่ทรงเปน็ ”หนอน หนังสือ”น้ีทาใหท้ รงรอบรู้กว้างขวาง ไม่จากัดเฉพาะในบทเรียน อันเป็นประโยชน์มหาศาลเม่ือทรงบาเพญ็ พระราชกรณียกิจหลายหลากนานัปการเพ่อื ประเทศชาติและประชาชนชาวไทยในกาลต่อมา นอกจากทรง โปรดการอ่านแล้วยงั ทรงโปรดการเขยี นไม่ยงิ่ หยอ่ นกว่ากันดังจะเห็นได้จากบทพระราชนิพนธจ์ านวนมาก นับแต่ทรงพระเยาว์จวบจนปจั จุบัน ทรงสอบเขา้ ศึกษาต่อระดับอุดมศกึ ษาในคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัยเม่อื ปกี ารศึกษา ๒๕๑๖ โดยทรงเลือกศึกษาวิชาประวัติศาสตร์เปน็ วิชาเอก วิชาภาษาไทยและ วิชาภาษาบาลี และสันสกฤตเป็นวิชาโท ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัวฯ ทรงมพี ระราชประสงค์ให้ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอฯทรงศึกษาในมหาวิทยาลัยเย่ียงนิสิตท่ัวไปจึงเปน็ ภาพอันเจนตาแก่บรรดานิสิตจุฬา ลงกรณม์ หาวิทยาลัยขณะน้ัน ที่จะเห็นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนสดุ าฯทรงถือหนังสือเต็ม พระหตั ถ์ และทรงห้วิ กระเปา๋ ย่ามค่พู ระทัยเปน็ รูปช้างบรรจุตาราเรยี นจานวนมากมายงั มหาวิทยาลัย สมเด็จ พระเทพรตั นราชสุดาสยามบรมราชกุมารี ทรงสาเรจ็ การศึกษาจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หา วิทยาลัยเม่อื ปีพทุ ธศกั ราช ๒๕๒๐ โดยทรงสอบได้คะแนนเฉลี่ย ๓.๙๘ เปน็ ท่ีหน่ึงของอักษรศาสตรบัณฑิต รุน่ ๔๑ ทรงได้รบั พระราชทานปริญญาอักษรศาสตรบัญฑิตเกียรตินิยมอันดับ ๑ และเหรียญทองรางวัล คะแนนเยย่ี มตลอดหลักสตู รสาขาวิชาประวัติศาสตรน์ ับเปน็ สมเด็จเจ้าฟา้ ไทยพระองค์แรกที่ทรงจบ การศกึ ษาระดับมหาวิทยาลัยในประเทศ หลังจากน้ันทรงเขา้ ศึกษาต่อในระดับปรญิ ญาโทพรอ้ มกันสอง สถาบนั คือ ท่ีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย ซ่ึงทรงสาเรจ็ การศึกษาในปีพทุ ธศกั ราช ๒๕๒๓ โดยทรงเลือกทาวิทยานิพนธ์เร่ือง “ทศบารมใี นพุทธศาสนาเถรวาท” และท่ีคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัย ศิลปากร สาเรจ็ การศกึ ษาในปพี ทุ ธศกั ราช ๒๕๒๒ โดยทรงเลือกทาวิทยานิพนธเ์ ร่อื ง “จารึกพบท่ีปราสาท พนมรุง้ ” กระน้ันก็ยังมไิ ด้ทรงหยุดย้ังการศึกษาหาความรู้ทรงเข้าศึกษาในระดับปรญิ ญาเอกสาขาวิชาพฒั น ศึกษาศาสตร์มหาวิทยาลัยศรนี ครินทรวิโรฒทรงได้รัพระราชปริญญาการศกึ ษาดษุ ฎีบณั ฑิตในปีพทุ ธศักราช ๒๕๒๙

พระราชกรณียกจิ ทรงใฝ่พระทัยในการทรงงานต่างๆทรงแบง่ เบาพระราชกรณยี กิจท้ังด้านการเกษตร การชลประทาน การบาบัดทุกขบ์ ารุงสขุ แก่อาณาราษฎรทรงปฏิบตั ิพระราชกรณียกิจหลายประการอันเป็นประโยชน์ต่อ ส่วนรวม อาทิ ทรงก่อต้ังมลู นิธสิ ายใจไทยเพ่อื ชว่ ยเหลือทหาร ตารวจ และพลเรือนท่ีบาดเจ็บพกิ ารจากการ ปฏิบตั ิหน้าที่เพ่อื ประเทศชาติทรงริเรม่ิ โครงการเกษตรเพ่อื อาหารกลางวันแก่นักเรยี นใชนบทหา่ งไกล รวมท้ังทรงส่งเสรมิ การศกึ ษาแก่เด็กด้อยโอกาสในชนบท ด้วยพระวิรยิ ะอุตสาหะในการทรงปฏิบัติกิจการอัน เปน็ ประโยชน์แก่ประเทศชาติ และอาณาประชาราษฎรเ์ ปน็ เอนกประการกอปรกับพระราชจริยาวัตรอัน งดงามเป็นท่ีประจักษ์และช่ืนชมแก่เหล่าพสกนิกรในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๒๐ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯสถาปนาพระอิสริยศกั ดิ์สมเด็จพระเจ้า ลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรนิ ธรเทพรตั นสดุ าฯข้ึนเปน็ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรี สิรนิ ธร รัฐสีมา คุณากรปยิ ชาติ สยามบรมราชกมุ ารี สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ ทรงมพี ระราชภารกิจสาคัญหลาย ประการ อาทิ ทรงเปน็ ราชเลขานุการสว่ นพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั ทรงดารงตาแหน่ง ศาสตราจารย์ผู้อานวยการกองวิชาประวัติศาสตรโ์ รงเรยี นนายร้อยพระจุลจอมเกล้า ทรงเป็นองค์อุปนายกิ า ผอู้ านวยการสภากาชาดไทย ทรงดารงตาแหน่งประธานมลู นิธสิ ายใจไทย และทรงเป็นประธานมูลนิธิ “สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา” ซ่งึ อุปการะการศึกษาของนักเรยี นและนักศึกษาขาดแคลนทุนทรัพย์ ยังไม่ รวมถึงโครงการพระราชดาริที่ทรงริเรม่ิ เพ่อื ประโยชน์สขุ แห่งประชาชนชาวไทยอีกจานวนมากมาย

พระปรชี าสามารถ ดา้ นการประพนั ธ์ ด้านการประพันธ์ พระราชนิพนธท์ ่ีทรงไว้มีจานวนมากมาย ท่ีเป็นรอ้ ยกรองน้ันมบี ทรอ้ ยกรองพระ ราชนิพนธค์ าฉันท์ดษุ ฎีสงั เวยและกาพยข์ บั ไม้ บทรอ้ ยกรองเบด็ เตล็ดและบทรอ้ ยกรองสาหรับเน้ือเพลงท้ัง เพลงไทยและเพลงไทยสากล ที่เป็นร้อยแก้วมที ้ังพระราชนิพนธด์ ้านวิชาการ วรรณกรรมสาหรับเยาวชน และพระราชนิพนธท์ ี่ทรงบันทึกเร่ืองราวการเสด็จพระราชดาเนินต่างประเทศแต่ละคร้ังนับต้ังแต่เล่มแรกคือ ”ย่าแดนมังกร”เม่อื เสด็จฯเยอื นประเทศจีนในปี ๒๕๒๔ เปน็ ต้นมา จนถึงปัจจุบนั มพี ระราชนิพนธใ์ นลักษณะ บนั ทึกการเดินทางยังต่างแดนเช่นนี้หลายสิบเล่มแล้ว

ด้านภาษา ในด้านภาษา ทรงศกึ ษาภาษาต่างประเทศหลายภาษา ไม่ ว่าจะภาษาตะวันออกคือ บาลี-สันสกฤต เขมรและจีน หรอื ภาษาตะวันตกคือ อังกฤษ ฝร่ังเศสและเยอรมันได้ทรงใช้ ภาษาเหล่าน้ีเป็นประโยชนใ์ นการเสด็จพระราชดาเนินเยอื น ต่างประเทศอยูเ่ นืองๆ นอกเหนือจากการใชภ้ าษาในการ ส่อื สาร ยังทรงเชี่ยวชาญในบางภาษาจนถึงทรงประพันธบ์ ท กวีในภาษาน้ันๆได้ อาทิ บทกวีพระราชนิพนธ์ภาษาฝร่งั เศส “les pas de mon pere” หรือ “เดินตามรอยเท้าพ่อ” รวมท้ัง ทรงแปลกวีนิพนธ์ภาษาจีนกว่ารอ้ ยบทเป็นภาษาไทย

ด้านศลิ ปะ ในด้านศิลปะทรงเร่มิ สนพระทัยการวาดภาพทรงวาดภาพสีน้ามนั และขอพระราชทานสที ี่เหลือมา ทรงวาดบ้าง จากน้ันก็ได้ทรงงานด้านน้ีตามพระราชอัธยาศยั โดยมไิ ด้ทรงฝกึ ฝนเปน็ พิเศษ ทรงเป็นศลิ ปนิ ที่ ไมห่ ยุดนง่ิ ทรงทดลองเทคนิคต่างๆและการใช้สี ทรงสรา้ งงานศิลปะจากส่ือหลากชนิดและวัสดเุ หลือใช้ รวมท้ังทรงใชค้ อมพวิ เตอร์ในการวาดภาพนอกจากการวาดภาพ ยังสนพระทัยในด้านศิลปะเคร่อื งเคลือบดิน เผา ได้ทรงงานป้ ันไว้จานวนไม่นอ้ ยทรงได้รับครอบครูช่างจากหลวงวิศาลศิลปกรรม (เช้อื ปทั มจินดา) นับเป็นนิมติ หมายอันประเสรฐิ แก่การเป็นช่างเขียน ชา่ งป้ นั ซ่ึงเป็นงานศลิ ปะอีกแขนงหน่ึงที่ทรงสนพระทัย

โครงการในพระราชดาริ ดา้ นเศรษฐกจิ โครงการฝึกอาชพี ในโรงเรยี น เปน็ โครงการท่ีทรงพระกรุณาฯให้ดาเนินการฝึกอาชีพให้แก่นักเรยี นโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน ที่ไมม่ โี อกาสได้เรยี นต่อ โดยเน้นใหเ้ ปน็ การฝึกหดั อาชพี ท่ีเหมาะสมกับท้องถ่ินน้ันๆ เพ่อื ใหม้ วี ิชาชพี ติดตัว สามารถนาไปประกอบอาชพี ได้ โครงการสง่ เสรมิ สหกรณ์ในโรงเรยี น เป็นโครงการที่ทรงพระกรุณาฯให้ดาเนินการฝึกอาชพี ให้แก่นักเรียนโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน ที่ไม่มีโอกาสได้เรยี นต่อ โดยเน้นให้เปน็ การฝึกหดั อาชพี ที่เหมาะสมกับท้องถิ่นน้ันๆ เพ่อื ให้มีวิชาชีพติดตัว สามารถนาไปประกอบอาชีพได้

ดา้ นเทคโนโลยีสารสนเทศ โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื การศกึ ษา เม่อื ปี ๒๕๓๘ รฐั บาลได้ประกาศใหเ้ ปน็ ปแี ห่งเทคโนโลยสี ารสนเทศไทย เป็นการรว่ มเฉลิมพระเกียรติ ในฐานะทรงเปน็ พระมหากษัตรยิ น์ ักพัฒนา-นักเทคโนโลยสี ารสนเทศได้ทรงใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศในโครง การพัฒนาหลากหลายรูปแบบสบื เน่ืองจากการดังกล่าวหน่วยงานภาครฐั คือศนู ย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ และคอมพวิ เตอร์แห่งชาติ สานักงานคณะกรรมการเทคโนโลยีสารสนเทศแหง่ ชาติ และสมาพนั ธ์เทคโนโลยี สารสนเทศแหง่ ประเทศไทยจัดทาโครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศตามพระราชดารใิ นอันที่จะนาเทคโนโลยี สารสนเทศไปใชใ้ นการพัฒนาประเทศโดยเฉพาะอย่างย่ิงเพ่อื เพิม่ คุณภาพชวี ิตแก่ผดู้ ้อยโอกาสในสังคม โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื คนพิการ เป็นโครงการท่ีทรงพระกรุณาฯใหด้ าเนินการฝกึ อาชีพให้แก่นักเรยี นโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน ที่ไม่มโี อกาสได้เรยี นต่อ โดยเน้นให้เปน็ การฝึกหัดอาชพี ท่ีเหมาะสมกับท้องถ่ินน้ันๆ เพ่อื ใหม้ ีวิชาชีพติดตัว สามารถนาไปประกอบอาชีพได้ โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศทัณฑสถาน เพ่อื ให้ผู้ต้องขังได้มีโอกาสเรยี นรูเ้ ทคโนโลยคี อมพวิ เตอร์ รวมท้ังฝึกหัดอาชพี เสริมต่างๆ โครงการส่อื ปฏิสัมพนั ธ์วัฒนธรรมของชาติ เพ่อื เผยแพร่ข้อมลู วัฒนธรรม ๗๖ จังหวัดผา่ นเครอื ข่ายอินเทอรเ์ น็ต

ดา้ นสขุ ภาพอนามัย โครงการเกษตรเพ่อื อาหารกลางวัน เปน็ โครงการที่มงุ่ ส่งเสริมใหค้ รู ผู้ปกครองและนักเรียนรว่ มกันทาการเกษตรในโรงเรยี นแล้วนาผลผลิต ท่ีได้มาประกอบเป็นอาหารกลางวัน โดยพระราชทานเงิน สง่ิ ของ พนั ธุ์พชื พันธุ์สัตว์ วัสดอุ ุปกรณ์สาหรบั การเกษตรและการครัวใหแ้ ก่โรงเรยี นในโครงการโครงการน้ีจะชว่ ยให้เด็กนักเรยี นมอี าหารกลางวันที่มี คณุ ค่าทางโภชนาการรับประทานตลอดชว่ งการศึกษาแล้วยังทาให้นักเรียนมคี วามรูด้ ้านการเกษตรแผนใหม่ สามารถนาไปใชใ้ นชีวิตประจาวันหรอื ประกอบอาชีพได้ต่อไปด้วย โครงการควบคมุ โรคขาดสารไอโอดนี ทรงตระหนักถึงปญั หาการระบาดของโรคคอพอกเน่ืองจากขาดสารไอโอดีนในพ้ืนที่ทุรกันดาร ได้ทรงมี พระราชดาริจัดต้ังโครงการควบคุมโรคขาดสารไอโอดีนข้นึ เพ่ือเสรมิ การทางานของกระทรวงสาธารณสขุ โดยมเี ปา้ หมายท่ีจะลดอัตราคอพอกในเด็กนักเรียนใหเ้ หลือตา่ กว่ารอ้ ยละ ๕ ซ่งึ จะเปน็ การชว่ ยแก้ปญั หา สาธารณสขุ ของประเทศโดยสว่ นรวมได้ โครงการส่งเสรมิ โภชนาการและสขุ ภาพอนามยั แม่และเด็กในถิ่นทุรกันดาร โครงการเกษตรเพ่ืออาหารกลางวันในพระราชดาริได้ชว่ ยลดปญั หาขาดสารโปรตีนและพลังงานรวมท้ัง การมีน้าหนักตา่ กว่าเกณฑ์ในเด็กนกั เรียนได้ระดับหน่ึงแต่ไมส่ ามารถขจัดปญั หาดังกล่าวให้ส้นิ ไปได้เน่ืองจาก รากฐานโภชนาการและสุขอนามยั ของประชากรในพ้นื ท่ีทุรกันดารยงั ไมด่ ีพอพระองค์ได้มีพระราชดารใิ ห้ ดาเนินโครงการสง่ เสรมิ โภชนาการและสุขภาพอนามยั แม่และเด็กในถิ่นทุรกันดารเพ่อื แก้ไขปัญหาสุขภาพ ของเด็กต้ังแต่อยูใ่ นครรภ์มารดา ทาให้ทารกที่เกิดมามสี ขุ ภาพแข็งแรง พร้อมท่ีจะพัฒนาต่อไปได้เต็ม ศกั ยภาพ

ด้านทรพั ยากรธรรมชาติ โครงการอนรุ กั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม เสด็จพระราชดาเนินทรงเยย่ี มโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดนบารุงที่ ๑๐๗ บ้านหว้ ยจะค่าน ตาบลปิง โค้ง อาเภอเชียงดาว จังหวัดเชยี งใหม่เม่อื ปี ๒๕๓๐ มีพระราชดารใิ ห้ปลกู ฝงั การอนุรกั ษ์ทรัพยากรธรรมชาติ แก่เด็กนักเรียน ท้ังยังมพี ระราชดาริให้โรงเรียนปลกู ต้นสะเดา ซ่งึ นอกจากจะให้ร่มเงาและนาส่วนต่างๆมา ประกอบอาหารแล้ว ยังสามารถนาเมล็ดมาใชป้ อ้ งกันและกาจัดแมลงในผกั ได้โดยไมม่ ีสารพิษตกค้างหรือมี ผลทาลายสภาพแวดล้อมเช่นสารเคมีท่ัวไปด้วย พระราชดารใิ นคร้งั น้ันได้ขยายผลออกเป็นโครงการอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อมอ่ืนๆอาทิ การสง่ เสรมิ การปลูกหญ้าแฝก ที่ยึดเปน็ แนวทางปฏิบตั ิใน บรรดาโรงเรียนตารวจตระเวนชายแดนสืบมา

ดา้ นการศกึ ษา โครงการสง่ เสรมิ คุณภาพการศกึ ษา เปน็ โครงการที่มุ่งพัฒนาคุณภาพการศึกษาของโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดนซ่ึงมกั ต้ังอยู่ในถิ่น ทุรกันดารด้วยการพฒั นาศักยภาพของครูซ่งึ เป็นตารวจตระเวนชายแดนให้ทาหน้าที่ครูได้อยา่ งมปี ระสทิ ธิ ภาพ และพัฒนาการเรียนการสอนภาคบงั คับให้ได้มาตรฐาน ใหน้ ักเรยี นมีความพร้อมที่จะศึกษาต่อใน ระดับสูงข้ึนต่อไป โครงการนกั เรยี นในพระราชานเุ คราะห์ เปน็ โครงการท่ีสนับสนุนใหน้ ักเรยี นยากจนในท้องถ่ินทุรกันดารได้มีโอกาสศกึ ษาต่อตามความสามารถ โดยสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯทรงพระกรุณาพระราชทานพระราชานุเคราะหใ์ หน้ ักเรยี นเหล่าน้ันได้มี โอกาสเล่าเรยี น เพ่อื กลับไปพัฒนาท้องถิ่นของตนใหเ้ จรญิ ก้าวหน้าต่อไป ทม่ี า:https://www.sac.or.th/exhibition/princess/