วันลอยกระทง

ประวัตวิ ันลอยกระทง ประเพณีลอยกระทง เป็นประเพณีโบราณของอินเดียที่ประเทศไทย รับเข้ามาปฏิบัติ แต่ไม่มีปรากฏหลักฐานแน่ชัดเจนว่าเร่ิมปฏิบัติกันมาต้ังแต่ เม่ือไหร่ โดยจากข้อมูลบางส่วนท่ีปรากฏได้ระบุไว้ว่ามีมาต้ังแต่เม่ือคร้ัง สุโขทัย เป็นราชธานี โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรง สนั นิษฐานว่า เดิมทีประเพณีนี้จะเปน็ พิธขี องพราหมณ์ที่กระทาเพ่ือบูชาพระ ผู้เป็นเจ้าท้ังสาม คือ พระอิศวร พระนารายณ์ และพระพรหม ต่อมาได้ยึดถือ ตามแนวทางพระพุทธศาสนา โดยมีการชักโคมเพ่ือบูชาพระบรมสารีริกธาตุ พระจุฬามณีในช้ันดาวดึงส์ และมีการลอยโคมเพ่ือบูชารอยพระพุทธบาทท่ี ประดิษฐาน ณ หาดทรายแม่น้านัมทา (แม่น้านัมทา เป็นแม่น้าที่อยู่คู่ขนาน กับทิวเขาวินธัยที่ไหลลงสู่ภาคตะวันตกของอินเดีย แม่น้าแห่งนี้เป็นตัวแบ่ง เขตอินเดียออกเป็นภาคเหนือและภาคใต้) หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอโพธิต์ าก จังหวัดหนองคาย

ประวัตวิ ันลอยกระทง จากตานานที่หาหลักฐานยืนยันมิได้ได้กล่าวเอาไว้ว่า ในรัชสมัยของพ่อ ขุนรามคาแหง มีนางนพมาศ หรือท้าวศรีจุฬาลักษณ์เป็นผู้ประดิษฐ์กระทง ข้ึนเป็นคร้ังแรก แต่เดิมเรียกพิธีจองเปรียง มีการลอยประทีป จากน้ันนางนพ มาศนาดอกโคทมซ่ึงเป็นดอกบัวบานเฉพาะวันเพ็ญเดือนสิบสองมาใช้ใส่ เทียนประทีป ดังปรากฏให้เห็นในตารับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ท่ีกล่าวถึงพระ ดารัสของพระร่วงว่า “แต่น้ีสืบไปเบ้ืองหน้า โดยลาดับกษัตริย์ในสยาม ประเทศ ถึงกาลกาหนดนักขัตฤกษ์ วันเพ็ญเดือน 12 ให้ทาโคมลอยเป็นรูป อดกบัว อุทิศสกั การบูชาพระพุทธบาทนัมมทานทีตราบเท่ากลั ปาวสาน” ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอโพธติ์ าก จังหวัดหนองคาย

ประวัติวันลอยกระทง ในปัจจุบันมีหลักฐานว่า ประเพณีลอยกระทง ไม่น่าจะมีความเก่าแก่กว่าสมัย รตั นโกสินทร์ตอนต้น โดยอ้างอิงหลักฐานจากภาพจิตกรรมการสรา้ งกระทงแบบต่างๆ ในสมัยรัชการท่ี 1 ต่อมาในสมัยรัชกาลท่ี 2 ได้มีการเปลี่ยนแปลงการทากระทงจาก ดอกบัวมาเป็นต้นกล้วย เน่ืองจากว่าดอกบัวเป็นวัตถุดิบท่ีหายากและมีน้อยเลยใช้ต้น กล้วยมาทาเป็นกระทงทดแทน แต่เม่ือดูๆ แล้วยังขาดความสวยงาม จึงนาใบตองมา พับเป็นกลีบคล้ายดอกบัวเพ่ือตกจนเกิดความสวยงามสืบทอดมาจนถึงปัจจุบันใน ปัจจุ บัน มีหลั ก ฐานว่ า ปร ะเพณีล อยกร ะทง ไม่น่า จะมีคว า มเก่ า แก่ ก ว่ าสมั ย รตั นโกสินทร์ตอนต้น โดยอ้างอิงหลักฐานจากภาพจิตกรรมการสรา้ งกระทงแบบต่างๆ ในสมัยรัชการท่ี 1 ต่อมาในสมัยรัชกาลท่ี 2 ได้มีการเปล่ียนแปลงการทากระทงจาก ดอกบัวมาเป็นต้นกล้วย เน่ืองจากว่าดอกบัวเป็นวัตถุดิบที่หายากและมีน้อยเลยใช้ต้น กล้วยมาทาเป็นกระทงทดแทน แต่เม่ือดูๆ แล้วยังขาดความสวยงาม จึงนาใบตองมา พบั เป็นกลีบคล้ายดอกบวั เพ่ือตกจนเกิดความสวยงามสืบทอดมาจนถึงปจั จุบัน ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอโพธิต์ าก จังหวัดหนองคาย

งานลอยกระทงตามประเพณีของท้องถ่ิน ภาคเหนือตอนบน ภาคเหนือตอนบน มักนิยมทาโคมลอยที่เรียกว่า ลอยโคม หรือ ว่าวฮม หรือ ว่าวควัน ทาจากผ้าบางๆ แล้วสุมควันข้างใต้ให้ลอยข้ึนไปในอากาศ คล้ายกับบอลลูน ซ่ึงชาวเหนือมักเรียกประเพณีนี้ว่า ยี่เป็ง หมายถึง การ ทาบุญในวันเพ็ญเดือนยี่ (เป็นการนับวันตามแบบล้านนา ตรงกับวันเพ็ญ เดือนสิบสองในแบบไทย) หอ้ งสมุดประชาชนอาเภอโพธิต์ าก จังหวัดหนองคาย

งานลอยกระทงตามประเพณีของท้องถิ่น ภาคอสี าน ในอดีตจะมีการเรียกประเพณีลอยกระทงว่า สิบสองเพ็ง หมายถึง วันเพ็ญ เดือนสิบสอง ซ่งึ จะมีเอกลักษณ์ท่ีแตกต่างกันไปตามแต่ละพ้ืนฐ่ิน จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นตัวแทนจัดงานลอยกระทงที่ใหญ่ที่สุดของภาคอีสาน มีช่อื งานว่า สมมาน้าคืน เพ็งเส็งประทีป มีความหมายตามภาษาถิ่นว่า การขอขมาพระแม่คงคาในคืนวัน เพ็ญเดือนสิบสอง ความพิเศษของงานจะมีการแสดง แสง สี เสียง ตานานเมือง ร้อยเอ็ด มกี ารตกแต่งบริเวณเกาะบึงพลาญชัยให้เป็นเกาะสวรรค์ มีขบวนกระทง อาเซียน มีการประกวดกระทงประทีปใหญ่ชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มีการประกวดกระทงอนุรักษ์ธรรมชาติ การ ประกวดขบวนแห่กระทงประทีป 12 หัวเมืองตามตานานเมืองร้อยเอ็ด การ ประกวดราวงสมมาน้าคืนเพ็งเส็งประทีป การประกวดธิดาสาเกตนครและ กิจกรรมอ่ืนๆ อีกมากมาย ห้องสมุดประชาชนอาเภอโพธติ์ าก จังหวัดหนองคาย

งานลอยกระทงตามประเพณีของท้องถน่ิ ภาคกลาง จะมีการจัดประเพณีลอยกระทงข้ึนท่ัวทุกจังหวัด กรุงเทพมหานคร จะมีงานภูเขาทอง จัดข้ึนที่วัดสระเกตุ มีลักษณะเป็นงานวัด มักจะเฉลิม ฉลองราว 7 – 10 วันก่อนงานลอยกระทง และงานจะสิ้นสุดลงในช่วงหลัง วันลอยกระทง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จะมีการจัดงานประเพณีลอย กระทงกรุ งเก่าข้ึนอย่างย่ิงใหญ่ ณ บริเวณอุ ทยานประวัติศาสตร์ พระนครศรีอยุธยา ภายในงานจะมีการแสดงแสง สี เสียงอย่างงดงาม ตระการตา หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอโพธิต์ าก จังหวัดหนองคาย

งานลอยกระทงตามประเพณีของท้องถ่นิ ภาคใต้ ภาคใต้ อย่างที่อาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา จะมีการจัดงานอยา่ ง ยิง่ ใหญ่ นอกจากน้ันในจังหวัดอ่ืนๆ ก็จะมกี ารจัดงานลอยกระทงด้วยเชน่ กัน นอกจากนี้ ในแต่ละท้องถิ่นก็ยังอาจจะมีประเพณลี อยกระทงท่ี แตกต่างกัน และสบื ทอดต่อกันเร่ือยมาจนถึงปจั จุบัน ท่ีมา: http://event.sanook.com/day/loikrathong/ ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอโพธิต์ าก จังหวัดหนองคาย