วันนี้ที่เชียงดาว เมื่อท้องถิ่นถูกท่องเที่ยว ใครชอบ ใครช้ำ

วนั น้ที ่เี ชียงดาว: เม่อื ท้องถ่นิ ถูกทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 1]

วนั น้ีท่เี ชียงดาว: เม่อื ทอ้ งถ่นิ ถกู ทอ่ งเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 2] วันนท้ี ่ีเชียงดาว: เม่อื ทอ้ งถ่นิ ถกู ทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? ผลงานของ TCIJ School รุน่ 4 จัดพมิ พ์โดย ศนู ยข์ ้อมูล & ขา่ วสบื สวนเพ่อื สิทธพิ ลเมอื ง (TCIJ) ด้วยการสนับสนนุ ของมูลนิธฟิ รดี รคิ เอแบร์ท (FES) พมิ พ์คร้งั แรก สิงหาคม 2560 ISBN 978-616-440-990-3

วันนท้ี ่ีเชียงดาว: เม่ือท้องถ่ินถูกท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 3] วันน้ีท่เี ชียงดาว: เม่อื ทอ้ งถ่ินถกู ท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้ า? เม่ือ ‘เชียงดาว ’ กลายเป็นจุดหมายใหมข่ องนักทอ่ งเท่ียวไทยในไมก่ ่ปี ี มาน้ี พร้อม ๆ กบั ความเส่ือมโทรมส้นิ มนต์เสนห่ ข์ องแหลง่ ท่องเท่ียวท่เี คยยอด นยิ มอยา่ ง ‘ปาย’ และ ‘เชียงคาน’ ช่ือของเชียงดาวดงั คมู่ ากับ ‘ดอยหลวง’ ชวนให้คดิ ถงึ แหล่งท่องเท่ยี วเชิงธรรมชาติแสนโรแมนติก ภาพถ่ายเซลฟ่ี ท่ีมี ดอยหลวงเป็นฉากหลังงามตระหง่าน ลกึ ลับ น่าเกรงขาม กลายเป็นภาพจา ทัว่ ไป แตน่ อ้ ยคนจะรูว้ ่าดอยหลวงเชียงดาวเป็นสว่ นหน่ึงของปลายเทือกเขา หมิ าลยั

วนั นท้ี ่เี ชียงดาว: เม่ือท้องถ่ินถูกทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 4] ศักยภาพ-นโยบายท่องเท่ียว ‘เชียงดาว’ อ.เชียงดาว ตงั้ อยทู่ างทิศเหนอื ของ จ.เชียงใหม่ มพี นื ้ ท่ปี ระมาณ 2,169 ตารางกิโลเมตร หรือ ประมาณ 1,355,625 ไร่ จากการสารวจในปี 2553 มจี านวนประชากรทงั้ หมด 81,291 คน จาก 27,414 ครัวเรือน สภาพทางเศรษฐกิจโดยสว่ นรวมของ อ.เชียงดาว ขนึ ้ อยกู่ บั ภาวะ ทางการเกษตร โดยประชาชนสว่ นใหญ่ประมาณร้อยละ 90 ประกอบอาชีพด้าน เกษตรกรรม ค้าขาย ร้อยละ 3 และอนื่ ๆ ร้อยละ 7 ในอดตี เศรษฐกิจของเชียงดาวจะดีหรือไม่ ขนึ ้ อยกู่ บั ผลผลติ ทางการเกษตรเป็ นสาคญั แตท่ งั้ นี ้อ.เชียงดาว เป็ นอีกอาเภอหนง่ึ ใน จ.เชียงใหม่ ทม่ี ี ศกั ยภาพด้านการทอ่ งเทย่ี ว แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วทส่ี าคญั ได้แก่ ดอยหลวงเชียงดาว, ถา้ เชียงดาว, พระสถปู เจดีย์พระนเรศวรเมอื งงาย, นา้ ตกศรีสงั วาลย,์ นา้ ตกแมแ่ มะ และบอ่ นา้ ร้อนโป่ งอาง เป็ นต้น โดยเฉพาะ 'ดอยหลวงเชียงดาว' เดิมเป็ นพนื ้ ทปี่ ่ าสงวนแหง่ ชาติตงั้ แตป่ ี 2516 ตอ่ มาปี 2424 ได้ประกาศเป็ นเขตรักษาพนั ธ์สุ ตั ว์ป่ า มีพนื ้ ทปี่ ระมาณ 230,000 ไร่ และมสี ถานีวิจยั พนั ธ์สุ ตั ว์ ป่ า ดอยหลวงเชียงดาวมีทรัพยากรธรรมชาตทิ ่มี ีความหลากหลายทางชีวภาพสงู ทงั้ พืชและ สตั ว์ป่ า มพี นั ธ์ไุ ม้หายาก และจากกระแส ‘การทอ่ งเทย่ี วเชิงนเิ วศน’์ ได้ดงึ ดดู นกั ทอ่ งเทยี่ วเข้า ไปเทย่ี วเป็ นจานวนมาก ปัจจบุ นั ดอยหลวงเชียงดาวเป็ นทร่ี ู้จกั แพร่หลายในหมนู่ กั ทอ่ งเทีย่ วทงั้ ชาวไทยและชาวตา่ งชาติ ซง่ึ ในแตล่ ะปี มีนกั ทอ่ งเทยี่ วขนึ ้ ไปเท่ียวดอยหลวงเชียงดาวไปเดนิ ป่ า เพอ่ื ผจญภยั และศกึ ษาความรู้เกี่ยวกบั ระบบนเิ วศ ไมว่ า่ จะเป็ นการชมดอกไม้ป่ า หรือดนู กหา ยากนานาชนดิ นอกจากนบี ้ ริเวณใกล้เคยี งดอยหลวงเชียงดาวยงั มกี ารพฒั นาสถานท่ี ทอ่ งเทยี่ วอนื่ ๆ ในช่วงเวลาไมก่ ่ีปีมานี ้กระแสการทอ่ งเทย่ี วเชียงดาวทค่ี กึ คกั ขนึ ้ ทาคนในพนื ้ ที่ และตา่ งถ่ินลงทนุ ในธรุ กิจทอ่ งเท่ียวมากขนึ ้ เกิดโฮมสเตย์และทพ่ี กั ผดุ ขนึ ้ มากมาย

วันนี้ท่ีเชียงดาว: เม่ือท้องถ่นิ ถูกทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 5] นายสราวุฒิ วรพงษ์ นายอาเภอเชียงดาว นายสราวฒุ ิ วรพงษ์ นายอาเภอเชียงดาว ให้สมั ภาษณ์แก่ TCIJ School วา่ อ.เชียงดาว เป็ น เมอื งเกา่ แก่ สถานที่ทอ่ งเทยี่ วมีช่ือเสยี งมายาวนาน หลงั จากทเี่ ร่ิมมกี ารเดนิ ขนึ ้ ดอยหลวงเชียว ดาวเมื่อ 17 ปี ก่อน ตอ่ มามีนกั ทอ่ งเท่ยี วมาพชิ ิตยอดดอยเพ่ิมมากขนึ ้ จนปัจจบุ นั ต้องมกี าร จากดั จานวนนกั ทอ่ งเที่ยว โดยในฤดกู ารทอ่ งเทยี่ วอนญุ าตให้นกั ทอ่ งเท่ยี วเดนิ ขนึ ้ ดอยหลวงได้ 150 คนตอ่ วนั และฤดกู าลทอ่ งเที่ยวเปิ ดเพียง 4 เดือน (พ.ย.-ก.พ.) สว่ นอกี ที่ทเ่ี ร่ิมเป็ นทร่ี ู้จกั คือ ‘บ้านนาเลา’ โดยเมอื่ ปลายปี 2557 กลายเป็ นทีร่ ู้จกั ของประชาชนทวั่ ประเทศเนือ่ งจาก ‘สร ยทุ ธ สทุ ศั นะจินดา’ มาถา่ ยทารายการเรื่องเลา่ เช้านี ้ทาให้นาเลากลายเป็ นจดุ หมายใหมข่ อง นกั ทอ่ งเท่ยี วจานวนมาก นายอาเภอยงั เลา่ วา่ “เราเพิ่งมสี มาคมธุรกิจทอ่ งเทยี่ วเชียงดาว เมือ่ ประมาณปี 2557 และ ชมรมผ้ปู ระกอบการเชียงดาว ทงั้ กลมุ่ ท่ีพกั และร้านอาหาร มกี ารจดั ตงั้ กลมุ่ ในโซเชียลมีเดีย เพ่อื พดู คยุ แลกเปลยี่ นกนั เก่ียวกบั ทศิ ทางการดาเนนิ ธุรกิจ ตอนนมี ้ สี มาชิกประมาณ 130 คน

วนั น้ีท่ีเชียงดาว: เม่ือท้องถ่ินถกู ทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 6] แตก่ ็ยอมรับครับวา่ การสง่ เสริมการทอ่ งเทยี่ วยงั ไมเ่ ป็ นผลสาเร็จมาก เน่อื งจากขาดบคุ ลากรท่ีมี ความเชี่ยวชาญเก่ียวกบั การบริหารการทอ่ งเทย่ี ว การสร้างกิจกรรมการทอ่ งเท่ียว เช่น กิจกรรม ป่ันจกั รยานเปิ ดฤดกู ารทอ่ งเทย่ี ว เป็ นต้น” พิธกี รเลา่ ขา่ วช่ือดงั ของไทย 'สรยุทธ สทุ ศั นะจินดา' เคยมาจัดรายการ ‘เร่อื งเลา่ เช้านีส้ ญั จร' ท่บี ้านระเบียงดาว บา้ น นาเลา อ.เชียงดาว เม่ือวนั ท่ี 9 ธ.ค. 2557 เป็นอีกหน่ึงปัจจยั ท่ีทาใหก้ ารท่องเท่ียวเชียงดาวคึกคักขน้ึ มา นายอาเภอเชียงดาวให้ความเห็นวา่ “ถ้าจะพฒั นาการทอ่ งเท่ยี ว มนั ต้องเป็ นความคดิ ของคน เชียงดาวจริง ๆ จงึ จะยงั่ ยนื มากกวา่ ต้องทาตามความต้องการของคนในพนื ้ ทเ่ี พราะเขาได้รับ ผลกระทบโดยตรง สว่ นราชการท้องถิ่นก็ต้องสนบั สนนุ และให้คาปรึกษา ให้ชาวบ้านสามารถ เป็ นฐานการทอ่ งเทย่ี วทพ่ี งึ่ ตนเองได้โดยพงึ่ พารัฐให้น้อยท่ีสดุ แตต่ อนนชี ้ าวบ้านมขี ้อจากดั ด้านความรู้ในการทาให้เกิดการทอ่ งเท่ียวแบบยงั่ ยืน คดิ ได้แคท่ าโฮมสเตย”์ เมอ่ื ถามถงึ ปัญหาสาคญั สดุ ของการทอ่ งเทยี่ วในพนื ้ ที่เชียงดาว นายสราวธุ ชีว้ า่ “อาเภอเชียง ดาวยงั ขาดระบบการจดั การ DMC (Destination Management Constant) ทจ่ี ะทาให้เกิดการ

วันน้ีท่ีเชียงดาว: เม่อื ท้องถ่ินถูกทอ่ งเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 7] ทอ่ งเท่ยี วแบบครบวงจร ไมม่ ีศนู ย์บริการนกั ทอ่ งเทีย่ ว ไมม่ ีการเก็บรวมรวมสถิตจิ านวน นกั ทอ่ งเท่ียวในแตล่ ะปี ข้อมลู ความเปลยี่ นแปลงด้านตา่ ง ๆ ของเชียงดาว และขาดงบ ประมาณสนบั สนนุ การสง่ เสริมการทอ่ งเท่ียว” \"ถ้าจะพฒั นาการทอ่ งเท่ียว มนั ตอ้ งเป็นความคิดของคนเชียงดาว จริง ๆ จงึ จะย่งั ยืนมากกวา่ ตอ้ งทาตามความตอ้ งการของคนใน พ้นื ท่เี พราะเขาไดร้ บั ผลกระทบโดยตรง\" สราวุฒิ วรพงษ์ นายอาเภอเชียงดาว ในสว่ นปัญหาด้านนโยบายจากบนลงลา่ งและงบประมาณ นายสราวธุ อธิบายวา่ เพราะการ ทอ่ งเที่ยวแหง่ ประเทศไทยอยภู่ ายใต้กระทรวงการทอ่ งเที่ยวและกีฬา ไมม่ ีหน้าท่จี ดั สรร งบประมาณการทอ่ งเท่ียวให้แตล่ ะอาเภอหรือจงั หวดั มแี คก่ ารสนบั สนนุ การจดั กิจกรรม ประชาสมั พนั ธ์การทอ่ งเทยี่ ว ตนเหน็ วา่ เชียงดาวก็นา่ จะเป็ นท่ีนิยมได้ยาวนาน ถ้า ผ้ปู ระกอบการเชียงดาวไมเ่ อาเปรียบนกั ทอ่ งเทยี่ ว มอี าหารอร่อยราคาเหมาะสม ชาวบ้านมี ความรู้ความสามารถด้านการบริการ และช่วยกนั เรื่องการรักษาความสะอาด แตค่ วามจริงคือ ปัจจบุ นั บริการรับ-สง่ หรือการนาเทย่ี วในเชียงดาวยงั มไี มม่ ากนกั ยงั ไมใ่ ช่การทอ่ งเทยี่ วแบบ ครบวงจร คอื มีที่เทีย่ ว ทก่ี ิน ท่นี อน ผ้นู าเทีย่ ว บริการรับสง่ มีกิจกรรมหลากหลายให้สามารถ เที่ยวได้ทงั้ ปี และเท่ยี วได้หลายท่ไี มใ่ ชเ่ ฉพาะดอยหลวงทเ่ี ดยี ว เชียงดาวยงั มีสถานที่ทอ่ งเที่ยว ท่มี ศี กั ยภาพอกี มากทอี่ าจเป็ นทางเลอื กใหมใ่ ห้แกน่ กั ทอ่ งเท่ียว เช่น สนั ป่ าเกี๊ยะ ดอยแมต่ ะ มาน บอ่ นา้ ร้อนยงั มอี ีกหลายแหง่ ทอี่ ยใู่ นที่ดินชาวบ้านและพนื ้ ทป่ี ่ าทสี่ ามารถพฒั นาเป็ นแหลง่ ทอ่ งเที่ยวได้ ซง่ึ จะต้องมกี ารประชาสมั พนั ธ์มากกวา่ ท่ีเป็ นอยู่ “อยากให้มกี ารประชาสมั พนั ธ์เชียงดาวมากกวา่ นี ้อยากให้มีนกั เขยี นมาเขียนเร่ืองราวของ เชียงดาว ให้มสี อื่ ประชาสมั พนั ธ์เชียงดาวมากขนึ ้ หลากหลาย อยากให้มีการจดั ทานิตยสาร ของเชียงดาวโดยเฉพาะเหมือนนิตยสาร Compass (นิตยสารแจกฟรีของเชียงใหม)่ อยาก

วนั นีท้ ่ีเชียงดาว: เม่ือทอ้ งถ่ินถูกท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 8] ประชาสมั พนั ธ์เชียงดาวให้เป็ นทีร่ ู้จกั มาก ๆ แตข่ าดกาลงั สนบั สนนุ และบคุ ลากรที่มีความเชียว ชาญด้านการทอ่ งเทยี่ วโดยเฉพาะ” นายสราวฒุ ิ สรุปทงิ ้ ท้าย ‘เชียงดาว’ ในความเปล่ียนแปลง จะซ้ ารอย ‘ปาย-เชียงคาน’ หรือไม่? กระแสการท่องเท่ยี วท่ดี ึงดดู ให้นักทอ่ งเท่ียวและนกั ลงทนุ เข้ามาสูเ่ ชียงดาวเพ่ิมขนึ้ จะกระทบต่อวถิ ีชีวิตเดมิ ของคนเชียง ดาวหรือไม่? นา่ สงั เกตวา่ แหลง่ ทอ่ งเท่ยี วหลายแหง่ ในประเทศไทยที่ ‘บมู ’ ขนึ ้ มา มกั จะเกิดปัญหาตามมา นานปั การ ไมว่ า่ จะเป็นการบกุ รุกพนื ้ ทปี่ ่ าเพ่ือกอ่ สร้างทพี่ กั รองรับนกั ทอ่ งเทยี่ ว ปัญหาขยะ ปัญหาการสญู เสยี ทีด่ ินของคนท้องถ่ิน รวมไปถึงปัญหาด้านสงั คมและประชากร เช่น การเกิด อาชญากรรมตา่ ง ๆ ซง่ึ เชียงดาวเองก็ถกู จบั ตามองวา่ จะสามารถรับมอื กบั ความเปลยี่ นแปลง จากการทอ่ งเทยี่ วได้หรือไม?่

วันน้ที ่ีเชียงดาว: เม่ือท้องถ่ินถกู ท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 9] นิคม พทุ ธา นกั อนรุ ักษ์ผ้กู ่อตงั้ คา่ ยเยาวชนเชียงดาว เลา่ ถึงความเปลยี่ นแปลงนวี ้ า่ จดุ เร่ิมต้น นา่ จะอยทู่ ่ีการตดั ถนนบายพาสในชว่ งปี 2540 ทเี่ ช่ือม อ.เชียงดาว เข้ากบั โครงขา่ ยการ ทอ่ งเทยี่ ว ทีส่ ามารถเดนิ ทางไปยงั จดุ หมายปลายทางอื่น ๆ ใน จ.เชียงใหม่ และ จ.แมฮ่ ่องสอน นามาซงึ่ จานวนนกั ทอ่ งเที่ยว ทพี่ กั ร้านอาหาร ทเี่ พิม่ ขนึ ้ ไปพร้อมกบั ราคาทีด่ นิ พงุ่ สงู “เชียงดาวลาพงั ตวั มนั เองก็มีดีระดบั หนงึ่ แตพ่ อไปเชื่อมโยงกบั พนื ้ ที่อนื่ ๆ มนั ก็บวกต้นทนุ คณุ คา่ เข้าไปอีก ตอนนขี ้ มี่ อเตอร์ไซค์จากปายมาเชียงดาวได้เลย อยา่ งงานชมั บาลา (เทศกาล ดนตรีแนวอินด)ี ้ คนญ่ีป่ นุ ทีม่ าจดั งานก็ขีม่ อเตอร์ไซค์กนั มาจากปาย” นคิ ม พุทธา นกั อนรุ กั ษ์ผู้ก่อตงั้ คา่ ยเยาวชนเชียงดาว อกี ปัจจยั หนงึ่ ท่ีทาให้ อ.เชียงดาว กลายเป็ นสถานท่ีทอ่ งเทย่ี วที่คนไทยเริ่มนยิ มคอื ‘สอ่ื ’ เร่ิม ตงั้ แตร่ ายการเรื่องเลา่ เช้านี ้ทางช่อง 3 ท่ีมาจดั รายการกนั ทบ่ี ้านระเบยี งดาว เม่ือปลายปี 2557 โดยมฉี ากหลงั เป็ นความสวยงามของทะเลหมอกยามเช้าและดอยหลวงเชียงดาว ทเี่ ป็ น ภาพค้นุ ตามาจนถึงยคุ โซเชียลมเี ดยี ทผี่ ้คู นนิยมถ่ายรูปโพสต์ในเฟซบ๊กุ และอินสตาแกรม เป็ น

วนั นที้ ่เี ชียงดาว: เม่อื ทอ้ งถ่ินถกู ท่องเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 10] จดุ เริ่มต้นให้เชียงดาวต้องต้อนรับนกั ทอ่ งเทย่ี วกลมุ่ ใหมจ่ ากกรุงเทพฯ ทไี่ มไ่ ด้มีจดุ หมายการ เดินขนึ ้ ยอดดอยหลวงเชียงดาวเหมือนเม่ือก่อน” นคิ มขยายความ แตท่ งั้ นี ้เชียงดาวก็กาลงั เผชิญกบั ปัญหานกั ทอ่ งเที่ยวสองกลมุ่ ทม่ี าด้วยวตั ถปุ ระสงค์ที่ แตกตา่ งกนั และสง่ิ ทอ่ี าจจะเป็ นปัญหาที่ตามมาอีกก็คือ ขยะบนดอยหลวงกบั รีสอร์ททเ่ี พ่ิมขนึ ้ นกั ทอ่ งเทยี่ วกลมุ่ แรกคือคนที่มาเดนิ เทรคกิง้ เสพธรรมชาติแบบผจญภยั และคนท่สี นใจศกึ ษา ธรรมชาติ เพราะเชียงดาวเป็ นแหลง่ ธรรมชาตทิ ่มี ีความอดุ มสมบรู ณ์ทงั้ พชื พนั ธ์ุ รวมทงั้ สตั วห์ า ยากอยา่ ง กวางผา หรือม้าเทวดา ทมี่ อี ยไู่ มก่ ี่ท่ใี นประเทศไทย ซง่ึ เป็ นวตั ถปุ ระสงค์ดงั้ เดิมของ การมาเท่ียวเชียงดาว นิคมระบวุ า่ “ทกุ วนั นี ้เอเจนซ่ที ่ีพานกั ทอ่ งเทยี่ วขนึ ้ ดอยหลวงเชียงดาวมี มากเกือบ 20 บริษัท และยงั ไมเ่ คยมีการประชมุ พดู คยุ กนั เรื่องแนวทางการทอ่ งเทย่ี วเพ่อื อนรุ ักษ์ทรัพยากร ธรรมชาติในหมผู่ ้ปู ระกอบการเลย” นคิ มเลา่ ถงึ การเดนิ ขนึ ้ ดอยหลวงในปี 2559 ที่ผา่ นมา เขาและผ้รู ่วมเดินทางเก็บขยะลงมาได้ ถึง 170 กิโลกรัม เขาคดิ วา่ ดอยหลวงเชียงดาวและระบบนิเวศกาลงั ได้รับผลกระทบจากขยะที่ เพ่ิมขนึ ้ “เมอ่ื กอ่ นนกั ทอ่ งเท่ยี วจะไปเทย่ี วด้วยตวั เองและรับผิดชอบขยะของตวั เอง แตพ่ อมีการซอื ้ ทวั ร์ ทวั ร์ก็ไปจ้างชาวบ้านตอ่ ชาวบ้านก็จะรับผิดชอบเตน็ ท์ อาหาร นา้ ดืม่ และขยะ ทนี ขี ้ ยะพอพ้น มือจากนกั ทอ่ งเทีย่ วก็กลายเป็ นภาระของลกู หาบ สถานการณ์มนั แยล่ งเรื่อย ๆ เพราะปริมาณ นกั ทอ่ งเทยี่ วมากขนึ ้ ถึงแม้จะพยายามจากดั เวลาทสี่ ามารถขนึ ้ ไปได”้ “ผมเคยขนึ ้ ไปเก็บขยะสวนทางกบั นกั ทอ่ งเทีย่ วชดุ สดุ ท้าย ไฟไหม้พอดี สอบถามชาวบ้านที่นา ทางเขาบอกวา่ นกั ทอ่ งเทยี่ วกอ่ ไฟบนเตาองั้ โล่ ข้างบนห้ามก่อไฟ แตอ่ ากาศมนั หนาวเขาก็ ลกั ลอบกอ่ ไฟกนั ดอยหลวงเชียงดาวมปี ัจจยั เรื่องลมแรง ถ้าคนไมม่ ีประสบการณ์จะคดิ วา่ ไฟ มนั ดบั แล้ว แตบ่ างทมี นั ยงั ไมด่ บั ทนั ทกี ็เลยลกุ ไหม้ และไมม่ ีเจ้าหน้าทไี่ ปคอยเฝ้ าตลอด เจ้าหน้าทไ่ี มม่ ใี ครอยากขนึ ้ ไปทางานข้างบนนะ มนั ไมม่ หี ้องนา้ ไมม่ อี าหารไมม่ ีเบยี ้ เลยี ้ ง ไมม่ ี สง่ิ อานวยความสะดวกให้เขา”

วันน้ีท่ีเชียงดาว: เม่ือทอ้ งถ่นิ ถกู ท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 11] ซง่ึ ในความเห็นของภาครัฐ นายอาเภอเชียงดาวชีแ้ จงกบั TCIJ School วา่ เชียงดาวจะ ไมบ่ มู เหมือนปาย เพราะติดขดั เรื่องระเบยี บกฎหมาย เช่น นโยบายกรมป่ าไม้ ไมใ่ ห้มีการ ทอ่ งเทย่ี วในเขตอนรุ ักษ์พนั ธ์สุ ตั ว์ป่ า ดงั นนั้ บริเวณ ดอยหลวงซง่ึ เป็ นเขตอนรุ ักษ์ฯ ไมส่ ามารถ สร้างห้องนา้ หรือกอ่ สร้างสถานท่อี านวยความสะดวกแกน่ กั ทอ่ งเที่ยวได้ “ป่ าเชียงดาวเป็นป่ าต้นน้าแม่ปิ ง ควรไดร้ ับการดูแลใหม้ อี ะไร ปนเปื้ อนน้อยท่สี ดุ เพ่อื จะเป็นตน้ น้าท่ีสะอาด จากการท่ผี มเดิน ธรรมยาตราตามแม่น้าปิ งทุกปี เหน็ การเปล่ียนแปลงทุก ๆ ปี เม่ือ 2-3 ปี กอ่ นสองฝ่ังแม่น้ายงั มปี ่ า ตอนนีม้ แี ตไ่ รข่ ้าวโพด มกี ารใช้ยา ฆ่าหญ้าและฆา่ แมลงเป็นจานวนมาก ทาใหเ้ กดิ สารพิษตกคา้ ง เร่อื ง นีน้ ่าเป็นหว่ งมาก” นิคม พุ ทธา นักอนุรักษ์ผู ้กอ่ ตงั้ ค่ายเยาวชนเชียงดาว นคิ มยงั เลา่ วา่ หลายปี ก่อนทีไ่ ด้รับทนุ จากสานกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การวิจยั (สกว.) ท้องถ่ิน ทาวจิ ยั เรื่องการทอ่ งเท่ียวดอย หลวงเชียงดาวในรูปแบบทีเ่ หมาะสม เคยมกี ารสร้างการวจิ ยั อยา่ งมสี ว่ นร่วมทงั้ ชาวบ้าน ลกู หาบ เจ้าหน้าที่ ประชมุ ระดม ความคดิ กนั จนกระทงั่ ออกมา เป็ นแนวทางในการทอ่ งเทีย่ วดอยหลวงเชียงดาวให้หวั หน้าเขตนาไปประกาศใช้ แตเ่ ม่ือเปลย่ี น หวั หน้าเขต กฎท่ีตงั้ ไว้ก็เปลย่ี นบ้างหยอ่ นบ้าง “ต้องช่วยกนั ระดมความคดิ เร่ืองวิสยั ทศั น์ของ เชียงดาว เรามตี ้นทนุ ทางสงั คมคอื ความหลากหลายของชาติพนั ธแ์ุ ละมตี ้นทนุ ทางธรรมชาติ เราควรมาช่วยกนั คดิ วา่ เชียงดาวท่ียงั่ ยนื ควรจะเป็นยงั ไง ซง่ึ ยงั ไมเ่ คยมเี ลย” ในขณะทข่ี ้างบนดอยหลวงกาลงั เผชญิ กบั ปัญหาขยะ ข้างลา่ งก็เจอกบั ความเปลย่ี นแปลงทีท่ ้า ทายจากนกั ทอ่ งเทยี่ วอีกกลมุ่ ทต่ี ามหาสถานทที่ อ่ งเท่ียวใหม่ ๆ จากโลกโซเชียลมีเดยี เพ่อื มา พกั ผอ่ นเสพกินบรรยากาศ ถา่ ยรูปคกู่ บั ดอยหลวงเชียงดาว อนั เป็ นไฮไลท์ของบรรดารีสอร์ท และโฮมสเตย์

วนั นที้ ่เี ชียงดาว: เม่ือท้องถ่นิ ถูกท่องเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 12] “มกี ารสร้างรีสอร์ทเพ่อื รองรับนกั ทอ่ งเท่ยี วในชว่ งฤดกู าลทอ่ งเท่ยี ว รีสอร์ทใหมเ่ กิดขนึ ้ เยอะ มาก แนน่ อนวา่ มีพนื ้ ทปี่ ่ าท่ีได้รับผลกระทบ มีการกระทบกระทง่ั กนั ระหวา่ งเจ้าหน้าทีร่ ัฐกบั ชาวบ้าน เช่น กรณีรือ้ รีสอร์ทบ้านนาเลา รวมทงั้ การซอื ้ ที่ดินทา รีสอร์ทของนายทนุ ตา่ งถ่ิน ทา ให้ชาวบ้านต้องรุกท่ดี นิ ป่ าเข้าไปจบั จองท่ใี หมท่ ดแทนทด่ี ินเดิม มปี ัญหาการแยง่ ทรัพยากรนา้ การจดั การขยะ และปัญหาอ่ืน ๆ เพม่ิ ขนึ ้ ตามมาอีกหลายอยา่ ง” นิคมระบุ นอกจากการทอ่ งเทยี่ ว ความสวยงามของดอยหลวงเชียงดาวและธรรมชาติทอ่ี ดุ มสมบรู ณ์ ยงั ดงึ ดดู คนตา่ งถิ่นให้ย้ายเข้ามาจบั จองทาเลทอง ทงั้ ที่เข้ามาสร้างบ้านหลงั ท่สี องไว้พกั ผอ่ น และ ทาธุรกิจการเกษตร โดยภาพรวมตอนนรี ้ าคาทด่ี นิ เพิ่มสงู ขนึ ้ ถงึ ไร่ละ 500,000-1,000,000 บาท ตา่ งจากเมอื่ ย่ีสบิ ปี ก่อนท่นี คิ มเคยซือ้ ทดี่ นิ 12 ไร่ในราคา 500,000 บาท “พนื ้ ท่ีรอบดอยหลวงเชียงดาวเป็ นพนื ้ ท่ี สค.1ทาให้ซือ้ ขายทีด่ นิ ได้ มีความสงู จากระดบั นา้ ทะเล ประมาณ 1,500 เมตร นา้ ดี ดนิ ดี อากาศดี สามารถปลกู ชา กาแฟ อโวคาโด และพืชเมอื ง หนาวได้ดี ทาให้มีการเข้ามาลงทนุ ในพนื ้ ท่ี มนี ายทนุ ซอื ้ ท่ีเพือ่ ปลกู ผกั ออร์แกนคิ แตป่ ัญหาคือ เมอ่ื ชาวบ้านขายทดี่ ินแล้วกไ็ ปบกุ รุกป่ าเพ่ิม” สาหรับนิคม สง่ิ ท่เี ขากงั วลทสี่ ดุ คอื ปัญหาการบกุ รุกป่ าของชาวบ้านเพอื่ ปลกู ข้าวโพดเลยี ้ งสตั ว์ ซง่ึ ตามมาด้วยการใช้สารเคมีเพื่อการเกษตร “ป่ าเชียงดาวเป็ นป่ าต้นนา้ แมป่ ิ ง ควรได้รับการดแู ลให้มอี ะไรปนเปื อ้ นน้อยทีส่ ดุ เพื่อจะเป็ นต้น นา้ ทีส่ ะอาด จากการที่ผมเดนิ ธรรมยาตราตามแมน่ า้ ปิ งทกุ ปี เห็นการเปลย่ี นแปลงทกุ ๆ ปี เมอื่ 2-3 ปี กอ่ นสองฝั่งแมน่ า้ ยงั มปี ่ า ตอนนมี ้ ีแตไ่ ร่ข้าวโพด มีการใช้ยาฆา่ หญ้าและฆา่ แมลงเป็ น จานวนมาก ทาให้เกิดสารพิษตกค้าง เรื่องนนี ้ า่ เป็ นหว่ งมาก” นอกจากนี ้นิคมยงั มองวา่ ในอนาคตมคี วามเป็ นไปได้ทเ่ี ชียงดาวจะมีนกั ทอ่ งเท่ียวเข้ามา จานวนมากเหมือนปายและเชียงคาน สง่ิ ทีน่ า่ กงั วลคือ การทช่ี าวบ้านและข้าราชการในพนื ้ ท่ี เองก็ตามกระแสกนั ไปหมด โดยไมม่ กี ารกาหนดวิสยั ทศั น์ของอาเภอเชียงดาวร่วมกนั อกี ทงั้ พนื ้ ท่ขี องการพดู คยุ เพอ่ื หยบิ ยกปัญหามาถกเถียงกนั นนั้ แทบไมม่ เี หมอื นในอดตี ทงั้ ทเ่ี ชียง

วันน้ที ่เี ชียงดาว: เม่ือทอ้ งถ่ินถกู ท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 13] ดาวเคยเป็ นอาเภอเดยี วที่มเี ครือขา่ ยป่ าชมุ ชนระดบั อาเภอและทกุ หมบู่ ้านมีป่ าชมุ ชน แตค่ วาม เข้มแขง็ นนั้ ได้กลายเป็ นอดีตไปแล้ว คุณค่าการทอ่ งเท่ียวเชียงดาวในแง่มุมท่หี ลากหลายแตกตา่ ง ธุรกจิ ท่องเท่ยี วท่ีมาพร้อมความเปล่ียนแปลง ชาวบา้ นนาเลาตอ้ งส่งั อุปกรณก์ อ่ สร้างต่าง ๆ ขึ้นมาสรา้ งท่ี พัก เน่อื งจากทาง ราชการเข้มงวดเร่อื งการตดั ไมท้ ่เี คยเปน็ วสั ดสุ าคญั ในการสร้างท่ีพักกอ่ นหน้าน้ี ‘คณุ คา่ ของการทอ่ งเท่ยี วเชียงดาว’ เป็ นปัญหาใหญ่ทต่ี า่ งฝ่ ายตา่ งมคี วามเห็นท่ีแตกตา่ งกนั ไป ทงั้ นกั วิชาการ นกั อนรุ ักษ์ ชาวบ้านพนื ้ ถ่ิน และผ้ปู ระกอบการทไี่ ด้รับผลประโยชน์โดยตรงจาก การทอ่ งเทย่ี ว ดร.สรณรัชฎ์ กาญจนะวณิชย์ เลขาธิการมลู นิธิโลกสเี ขยี ว ให้ความเหน็ วา่ คณุ คา่ ของเชียงดาว นนั้ แตกตา่ งกนั ไปในแตล่ ะกลมุ่ คนทงั้ ในเชิงวฒั นธรรมหรือตานานประวตั ิศาสตร์ทเ่ี กา่ แก่ หรือ ความพิเศษในทางนเิ วศ ซง่ึ แตล่ ะกลมุ่ คนจะมคี วามรู้และความรู้สกึ ทแ่ี ตกตา่ งกนั ออกไป แต่

วันน้ที ่ีเชียงดาว: เม่ือท้องถ่ินถกู ทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 14] ตนเห็นวา่ ทงั้ คณุ คา่ ในแงร่ ะบบนิเวศและในแงเ่ ศรษฐกิจจากการทอ่ งเทยี่ ว ทงั้ สองอยา่ งนี ้ สามารถผสมผสานกนั ได้ในรูปของ ’การทอ่ งเท่ียวเชิงสงั คม’ พดู ให้เข้าใจได้โดยงา่ ย คือทกุ สงิ่ ต้องพง่ึ พาและไปพร้อมกนั ในการ ‘เปลย่ี นแปลง’ นนั้ ก็ต้องมกี าร ‘รักษา’ ไว้ด้วย ‚เราจะเห็นได้ชัดโดยเฉพาะในระยะหลังมานี้ ทัง้ คนกรุงเทพและคน ตา่ งชาตทิ ่เี ขา้ มากวา้ นซ้ือท่ดี นิ เยอะมาก เราก็เป็นห่วง อย่างในตวั เมืองเขากข็ ยายถนน บา้ นเกา่ สองข้างถนนหายไป มีคนท่ตี ้องการ ความเจรญิ ในลักษณะท่ีเราอาจจะไมช่ อบ แตก่ ็แช่แข็งไว้ไม่ได้ ทกุ อยา่ งต้องเปล่ียน แตใ่ นความเปล่ียนแปลงนนั้ ตอ้ งเปล่ียนแปลงไป ในทางท่ดี ี การเปล่ียนแปลงยงั คงรกั ษาส่ิงท่ีเป็นรากเหงา้ และมรดก ของพน้ื ท่ี‛ ดร.สรณรชั ฎ์ กาญจนะวณชิ ย์ เลขาธิการมูลนิธิโลกสเี ขียว ดร.สรณรัชฎ์ อธิบายให้เหน็ ภาพของความเปลย่ี นแปลงทด่ี วี า่ ‚การทอ่ งเทีย่ วนเี่ ราคงห้ามไมไ่ ด้ เพราะยงั ไงก็จะมคี นหลง่ั ไหลมาอยดู่ ี ซง่ึ คนก็กลวั จะเป็ นอยา่ งปายหรืออะไรอยา่ งนนั้ สว่ นตวั มองวา่ เราจะมงุ่ ไปเป็ นเมืองทอ่ งเทยี่ วก็ได้ แตแ่ ทนทเี่ ราจะให้คนเข้ามาแล้วเป็ นผ้บู ริโภคอยา่ ง เดยี ว เรามาทาให้คนได้สมั ผสั หรือรู้จกั เชียงดาวลกึ ซงึ ้ ดีไหม มาเรียนรู้สง่ิ อืน่ ๆ ถึงแม้วา่ นกั ทอ่ งเท่ียวสร้างปัญหาก็จริง แตถ่ ้าเราไปใช้วธิ ีห้าม มนั ไมไ่ ด้ชว่ ยอะไร โอเคใช้การจากดั จานวนอนั นจี ้ าเป็ น แตเ่ ราต้องหาวิธตี า่ ง ๆ ให้คนเรียนรู้ ถ้าหากคณุ ไมส่ มั ผสั คณุ จะรักมนั ได้ อยา่ งไร คณุ ไมร่ ักคณุ ก็รักษามนั ไมไ่ ด้‛ สว่ นในสายตานกั อนรุ ักษ์ แนน่ อนวา่ เชียงดาวถกู ให้คณุ คา่ ในแงค่ วามอดุ มสมบรู ณ์ของระบบ นิเวศ อกี ทงั้ เชียงดาวยงั เป็ นต้นกาเนดิ ของสายแมน่ า้ ปิ ง โดยศกั ยภาพของทรัพยากรนา้ ดิน ต้นไม้ จึงเป็ นดง่ั สาลคี อยซบั นา้ จากฝน แล้วปลดปลอ่ ยไหลไปตามธรรมชาติ แตก่ ารจะรักษา ความสมบรู ณ์ของเชียงดาวให้คงอยตู่ อ่ ไปคงไมใ่ ชเ่ ร่ืองงา่ ย ความเห็นนสี ้ อดคล้องกนั ทงั้ ดร.

วนั น้ที ่ีเชียงดาว: เม่อื ท้องถ่นิ ถูกท่องเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 15] สรณรัชฏ์ และนคิ มที่กลา่ ววา่ ‚มนษุ ย์มอี านาจและความรู้ แตท่ าไมถึงเก็บรักษาป่ าไว้ไมไ่ ด้ทงั้ ๆ ทเ่ี ห็นวา่ ป่ ามคี วามสาคญั ทางระบบนเิ วศ มีความหลากหลายทางชีวภาพและเป็ นแหลง่ นา้ ที่หลอ่ เลยี ้ งสรรพสตั ว์และมนษุ ย์ แตท่ าไมเรารักษาป่ าไว้ไมไ่ ด้ ซง่ึ ตรงนี ้ผมคดิ วา่ มนั ล้มเหลว อยา่ งสนิ ้ เชิงในงานอนรุ ักษ์ตลอด 30 ปี ของผม‛ ด้าน ดร.สรณรัชฏ์ สรุปสนั้ ๆ วา่ ปัญหาการทอ่ งเทยี่ วแบบตงั้ รับของเชียงดาวนนั้ มาจาก “การ ให้คณุ คา่ และความเข้าใจในคณุ คา่ ของเชียงดาวทีแ่ ตกตา่ งกนั ” เช่นกนั กบั ที่นิคมสรุปวา่ “ต้อง ช่วยกนั ระดมความคดิ เรื่องวสิ ยั ทศั น์ของเชียงดาว เรามตี ้นทนุ ทางสงั คมคือความหลากหลาย ของชาตพิ นั ธ์แุ ละมตี ้นทนุ ทางธรรมชาติ เราควรมาชว่ ยกนั คดิ วา่ เชียงดาวทย่ี งั่ ยืนควรจะเป็ น ยงั ไง” “จากประสบการณข์ องเรา ถ้าทากจิ กรรมอะไรท่ีชาวบ้านไมเ่ อา ดว้ ยก็ไมส่ ามารถทาได้ นอกจากการมีผูน้ าชุมชนท่เี ขม้ แขง็ แล้ ว ความมนี ้าหน่ึงใจเดียวกันของคนในชุมชนถือเป็นจุดแขง็ ท่ที าใหเ้ รา ประสบความสาเร็จ” ศริ วิ รรณ รูด้ ี กรรมการหมู่บ้านหัวทงุ่ หม1ู่ 4 ต.เชียงดาว อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ขณะท่ี ศิริวรรณ รู้ดี หนง่ึ ในกรรมการหมบู่ ้านหวั ทงุ่ ซงึ่ เป็ นชมุ ชนพนื ้ ราบทม่ี กี ารจดั การ ทอ่ งเท่ียวทางเลอื กแบบมสี ว่ นร่วมทโ่ี ดดเดน่ ในรูปแบบการรวมกลมุ่ เป็ นสหกรณ์การทอ่ งเทย่ี ว มีโฮมสเตย์และกิจกรรมทอ่ งเทย่ี วเชิงนิเวศ การอนรุ ักษ์ป่ าชมุ ชน การบริหารจดั การและการใช้ ประโยชน์จากป่ าชมุ ชน ภายใต้กฎกติกาทส่ี มาชกิ จดั ทาร่วมกนั มกี ารใช้ภมู ิปัญญาวฒั นธรรม ในกิจกรรมทีเ่ น้นสร้างความเข้มแข็งชมุ ชน ให้ทกุ คนเป็ นเจ้าของร่วมและหวงแหนทรัพยากร มี การถ่ายทอดความรู้จากรุ่นหนง่ึ สอู่ ีกรุ่นหนง่ึ ด้วย ศิริวรรณ เลา่ วา่ บ้านหวั ทงุ่ มีโฮมสเตย์จานวน 5 หลงั ท่ีพร้อมรับนกั ทอ่ งเท่ียว เจ้าของบ้านท่ีรับ นกั ทอ่ งเทีย่ วจะต้องหกั เงินรายเข้ากลมุ่ สหกรณ์การทอ่ งเที่ยวของหมบู่ ้าน เพ่อื เป็ นเงินออมใน

วันนีท้ ่ีเชียงดาว: เม่อื ทอ้ งถ่ินถูกทอ่ งเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 16] การจดั กิจกรรมตา่ ง ๆ ที่เก่ียวกบั การทอ่ งเที่ยวของชมุ ชน โฮมสเตย์บ้านหวั ทงุ่ จะคิดคา่ บริการ แขกผ้มู าพกั รวมกบั คา่ อาหารในแตล่ ะมือ้ มีการต้อนรับนกั ทอ่ งเทย่ี วเหมือนต้อนรับญาติมติ ร และมกี ิจกรรมให้เลอื ก เช่น เท่ียวชมหมบู่ ้านและการสานก๋วย (กระบงุ ) หรือไปเดินป่ าศกึ ษาป่ า ชมุ ชน หรือเยีย่ มชมฟาร์มหมแู ละการทาก๊าซชีวภาพที่เป็ นพลงั งานทางเลอื กท่ีชาวบ้านได้ใช้ จริง ซงึ่ ถ้านกั ทอ่ งเที่ยวต้องการมกี ิจกรรมด้วยก็จะคดิ คา่ บริการเพมิ่ ขนึ ้ ศริ วิ รรณ รูด้ ี กรรมการหมูบ่ ้านหัวทุง่ หมู่14 ต.เชียงดาว อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ศริ ิวรรณบอกวา่ “จากประสบการณ์ของเรา ถ้าทากิจกรรมอะไรท่ีชาวบ้านไมเ่ อาด้วยก็ไม่ สามารถทาได้ นอกจากการมีผ้นู าชมุ ชนท่เี ข้มแข็งแล้ว ความมีนา้ หนงึ่ ใจเดียวกนั ของคนใน ชมุ ชนถือเป็ นจดุ แขง็ ท่ที าให้เราประสบความสาเร็จ” ทงั้ นหี ้ มบู่ ้านหวั ทงุ่ เคยได้รับรางวลั หมบู่ ้าน ทอ่ งเทีย่ วต้นแบบเชิงนิเวศ นอกจากจะมนี กั ทอ่ งเที่ยวทงั้ ไทยและตา่ งชาตมิ าเยือนบอ่ ยครัง้ แล้ว

วันน้ที ่เี ชียงดาว: เม่อื ท้องถ่ินถูกทอ่ งเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 17] ยงั มีหนว่ ยงานราชการ องค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น (อปท.) สถาบนั การศกึ ษา และบคุ คลทว่ั ไป เข้ามาดงู านทห่ี มบู่ ้านหวั ทงุ่ เป็ นประจา ‘พ่นี คิ ม’ หรอื ช่ือจริง ‘คมศกั ด์ิ วงษส์ ุข’ เจ้าของบ้านพกั ระเบยี งดาว ท่ีบ้านนาเลา ในฟากของผ้ปู ระกอบการโฮฒสเตย์บนดอยสงู ซง่ึ คือชาวบ้านกลมุ่ ชาตพิ นั ธ์ลุ าหทู่ อ่ี าศยั อยใู่ น พนื ้ ท่ีบ้านนาเลา พวกเขากลบั บอกเลา่ วา่ ป่ าทอ่ี ดุ มสมบรู ณ์และธรรมชาตทิ สี่ วยงาม แตไ่ ร้การ เยีย่ มเยยี นก็จะถกู ทงิ ้ ให้เปลา่ เปลยี่ ว ดงั นนั้ การท่พี วกเขาใช้ประโยชน์ของธรรมชาติ สายหมอก ภเู ขา ป่ าไม้ เป็ นจดุ ดงึ ดดู นกั ทอ่ งเทีย่ ว ก็เป็ นการพงึ่ พาซงึ่ กนั และกนั ของมนษุ ย์กบั ธรรมชาติ โดยทส่ี ามารถสร้างรายได้ให้แก่ชาวบ้านด้วย น่จี งึ เป็ นคณุ คา่ ของเชียงดาวในอีกแง่หนง่ึ ‚การทอ่ งเทยี่ วของบ้านนาเลาไมไ่ ด้โดง่ ดงั ขนึ ้ อยา่ งพรวดพราด แตเ่ ป็ นไปในลกั ษณะท่ีมาเรอื่ ย ๆ จากการบอกตอ่ ตงั้ แตค่ ณุ แหมม่ สรุ ิวิภา มาทารายการทอ่ งเท่ียว ‘คเู่ ลฟิ ตะลอนทวั ร์’ เมื่อปี

วนั นที้ ่เี ชียงดาว: เม่อื ทอ้ งถ่นิ ถูกทอ่ งเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หน้า 18] 2555 ในตอนนนั้ ยงั มแี คบ่ ้าน ’ระเบียงดาว’ ของผม แตห่ ลงั จากปี 2557 ก็มีการสร้างโฮมสเตย์ ของชาวบ้านเพมิ่ ขนึ ้ เรื่อย ๆ จนเมือ่ เดอื น ธ.ค. 2557 คณุ สรยทุ ธ สทุ ศั นะจินดา ก็มาจดั รายการ เร่ืองเลา่ เช้านี ้หลงั จากนนั้ บ้านระเบียงดาวและโฮมสเตย์บ้านนาเลาก็มีนกั ทอ่ งเทยี่ วหลงั่ ไหล มา‛ พ่นี ิคม หรือชื่อจริงคอื คมศกั ด์ิ วงษ์สขุ เจ้าของบ้านพกั ระเบยี งดาว เลา่ ถงึ ความเป็ นมา \"อยากเห็นเชี ยงดาวอยู่แบบธรรมชาติเหมอื นเดิม แต่ขอใหภ้ าครฐั เปิ ดโอกาสทางธุรกจิ เพ่ิมข้นึ หากมีการบรหิ ารจัดการท่ีดี มกี ารตก ลงกนั ระหว่างผู้ประกอบการ ก็จะเป็นการสมานปัญหาการบุกรุกท่ี ป่ าได้ ทัง้ ยังเป็นการสรา้ งรายได้ภายใตก้ ตกิ าท่เี หมาะสม\" ‘พ่นี ิคม’ หรอื ช่ือจรงิ ‘คมศักด์ิ วงษ์สุข’ เจ้าของบา้ นพักระเบียงดาว ท่ีบา้ นนาเลา แนน่ อนวา่ การเผยแพร่อยา่ งกว้างขวางผา่ นสอื่ หรือแม้แตก่ ารบอกตอ่ ของคนทมี่ า สง่ ผลให้การ หลงั่ ไหลของนกั ทอ่ งเทย่ี วเพิ่มมากขนึ ้ เร่ือย ๆ ชาวบ้านในพนื ้ ทกี่ ็เร่ิมปรับตวั และมองหาพนื ้ ที่ สร้างบ้านพกั รองรับผ้มู าเยอื นเพิม่ ขนึ ้ แตด่ ้วยความโดง่ ดงั ของเชียงดาวกบั ภาพจาของดอย หลวงเชียงดาวทนี่ กั ทอ่ งเท่ยี วโพสต์และแชร์ในโซเชียลมีเดีย ซงึ่ มบี างสว่ นระบวุ า่ การเพมิ่ ขนึ ้ ของที่พกั ตา่ ง ๆ ในพนื ้ ท่ีนเี ้ป็ นการทาลายธรรมชาติ การปราบปรามจากภาครัฐจงึ เกิดขนึ ้ โดย เม่ือต้นปี 2560 มคี นนอกพนื ้ ท่ีไปร้องเรียนเจ้าหน้าทวี่ า่ ทาไมธรุ กิจทพ่ี กั ทภ่ี ทู บั เบกิ โดนรือ้ ถอน แตท่ ่ีบ้านนาเลายงั อยไู่ ด้ จึงทาให้อธิบดกี รมป่ าไม้สง่ั การให้เจ้าหน้าที่สนธิกาลงั ทหาร ตารวจ ตะเวนชายแดน ตารวจท้องท่ี นายอาเภอ เจ้าหน้าที่ป่ าไม้ เข้ามารือ้ ถอนโฮมสเตย์ของชาวบ้าน ทงั้ หมด แตช่ าวบ้านตอ่ รองเจรจาจนหนว่ ยราชการให้การอนโุ ลมวา่ ให้สร้างโฮมสเตย์ได้เพยี ง ครัวเรือนละ 2 ห้อง มีพนื ้ ที่ลานกางเต้นท์ได้ 4 หลงั และระเบยี งสาหรับชมวิวดอยหลวง เชียง ดาวได้ 1 จดุ เมื่อเกิดสถานการณ์ทต่ี ้องลดจานวนห้องพกั ลง เงินรายได้ทช่ี าวบ้านเคยได้ก็หดหาย ก่อเกิด ความเดอื ดร้อนแก่ชาวบ้าน แตถ่ ึงอยา่ งนนั้ พวกเขาก็ยอมรับและปฏิบตั ติ ามกฎเกณฑ์ที่

วันนี้ท่ีเชียงดาว: เม่อื ท้องถ่นิ ถกู ท่องเท่ยี ว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 19] ทางการต้องการ เพราะ ‘รายได้จากการทอ่ งเทย่ี ว’ ถือเป็ นแหลง่ รายได้ทีส่ าคญั สดุ ในขณะท่ี ราคาพืชผลเกษตรตกต่าด่งิ เหวเช่นนี ้ มองไปถงึ อนาคต ผ้ปู ระกอบการโฮมสเตย์บนบ้านนาเลาก็พดู เป็ นเสยี งเดียวกนั วา่ ยงั อยากเหน็ เชียงดาวมธี รรมชาตอิ ดุ ม สมบรู ณ์สวยงามเหมอื นเดิม แตข่ อให้ภาครัฐเปิดโอกาสทางธุรกิจ เพ่ิมขนึ ้ เพราะเช่ือวา่ หากมกี ารบริหารจดั การท่ดี รี ะหวา่ งผ้ปู ระกอบการกบั หนว่ ยงาน รับผดิ ชอบ ก็จะเป็ นการแก้ไขปัญหาการบกุ รุกพนื ้ ทป่ี ่ าได้ เพราะชาวบ้านมรี ายได้ภายใต้กติกา ทีเ่ หมาะสม ตราบเทา่ ทเี่ ขม็ นาฬกิ าและเวลายงั เดนิ อยู่ เชียงดาวคงไมอ่ าจ ’แช่แขง็ ’ ความเปลยี่ นแปลงไว้ได้ ขนึ ้ อยกู่ บั วา่ มนษุ ย์จะสามารถจดั ความสมั พนั ธ์ของตนกบั ธรรมชาตใิ ห้เหมาะสม สมดลุ เพียงใด รายงานพิเศษ ‘วันน้ีท่ีเชียงดาว: เม่อื ท้องถ่ินถูกท่องเท่ียว ใครชอบ? ใครช้ า?’ เปน็ ผลงานของนกั เรยี นโรงเรียนนักข่าว TCIJ School รุ่นท่ี 4 จากการลงพ้ืนท่ีเกบ็ ขอ้ มูลท่ี อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ระหว่างวนั ท่ี 16-18 มิ.ย. 2560

วนั น้ที ่เี ชียงดาว: เม่อื ท้องถ่นิ ถูกทอ่ งเท่ียว ใครชอบ? ใครช้า? [หนา้ 20]