พระราชประวัติ

พระราชประวตั ิ พระราชสมภพ สมเด็จพระกนิษฐาธริ าชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราช สมภพเม่อื วันเสารท์ ี่ ๒ เดือนเมษายน พุทธศักราช ๒๔๙๘ ณ พระที่น่ังอัมพรสถาน พระราชวังดุสติ ทรงเป็น พระราชธดิ าพระองค์ท่ี ๒ ในพระบาทสมเด็จพระมหาภมู ิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระนามเดิมว่าสมเด็จพระเจ้า ลูกเธอ เจ้าฟา้ สริ นิ ธรเทพรตั นสดุ า กิติวัฒนาดลุ โสภาคย์ และทรงมพี ระนามเล่นว่า”ทูลกระหม่อมน้อย”

เมื่อทรงพระเยาว์ ทรงเริ่มเขา้ รบั การศกึ ษาระดับช้นั อนุบาลท่ีโรงเรียนจิตรลดา ทรงมีพระสติปญั ญาไว สนพระทัย การอ่านอย่างมาก ขณะเดียวกันก็ทรงมพี ระอัธยาศัยงดงามมีพระอารมณข์ ัน โปรดสนุกสนานไมถ่ ือ พระองค์ เปน็ ท่ีรักใคร่ช่นื ชมของพระอาจารย์และพระสหายท่ัวกัน ในขณะที่ทรงศกึ ษา ณ โรงเรียจิตร ลดานอกจากจะทรงพระปรีชาสามารถด้านการเล่าเรยี นแล้วยงั ทรงโปรดกิจกรรมด้านกีฬา การบนั เทิง และการบาเพ็ญประโยชน์ต่อสว่ นรวมทรงดารงตาแหน่งในคณะกรรมการนักเรียน อาทิ ประธานชมรม ห้องสมุดปฏิคม และประธานนักเรียนหญิงในปีสดุ ท้ายท่ีศึกษาท่ีโรงเรียนจิตรดา

เม่ือเจรญิ พระชนมพรรษา ทรงมผี ลการเรียนดีเด่นมาโดยตลอด ขณะทรงศึกษาอยู่ในช้นั ประถมปีที่ ๗ ทรงสอบวัดผลระดับ ประโยคประถมศึกษาตอนปลายของประเทศได้คะแนนเปน็ ลาดับที่ ๑ ต่อมาก็ทรงสอบไล่ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี ๕ แผนกศิลปะ ได้เป็นที่หน่ึงของประเทศอีกคร้งั พระจรยิ าวัตรท่ีเด่นชัดประการหน่ึงของพระองค์คือ ทรงรัก การอ่านเปน็ อย่างยงิ่ ทรงอ่านหนังสือทุกประเภท ท้ังยงั ทรงอ่านได้ทุกเวลาทุกสถานที่ การท่ีทรงเปน็ ”หนอน หนังสือ”น้ีทาใหท้ รงรอบรู้กว้างขวาง ไม่จากัดเฉพาะในบทเรียน อันเปน็ ประโยชน์มหาศาลเม่ือทรงบาเพญ็ พระราชกรณยี กิจหลายหลากนานัปการเพ่อื ประเทศชาติและประชาชนชาวไทยในกาลต่อมา นอกจากทรง โปรดการอ่านแล้วยงั ทรงโปรดการเขียนไมย่ ่ิงหยอ่ นกว่ากันดังจะเหน็ ได้จากบทพระราชนิพนธจ์ านวนมาก นับแต่ทรงพระเยาว์จวบจนปัจจุบัน ทรงสอบเข้าศึกษาต่อระดับอุดมศกึ ษาในคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัยเม่อื ปีการศึกษา ๒๕๑๖ โดยทรงเลือกศึกษาวิชาประวัติศาสตรเ์ ป็นวิชาเอก วิชาภาษาไทยและ วิชาภาษาบาลี และสันสกฤตเปน็ วิชาโท ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมพี ระราชประสงค์ให้ สมเด็จพระเจ้าลกู เธอฯทรงศกึ ษาในมหาวิทยาลัยเยย่ี งนิสติ ท่ัวไปจึงเปน็ ภาพอันเจนตาแก่บรรดานิสิตจุฬา ลงกรณม์ หาวิทยาลัยขณะน้ัน ท่ีจะเห็นสมเด็จพระเจ้าลกู เธอ เจ้าฟ้าสิรนิ ธรเทพรตั นสดุ าฯทรงถือหนังสอื เต็ม พระหัตถ์ และทรงหวิ้ กระเปา๋ ยา่ มคู่พระทัยเป็นรูปชา้ งบรรจุตาราเรยี นจานวนมากมายงั มหาวิทยาลัย สมเด็จ พระเทพรตั นราชสดุ าสยามบรมราชกุมารี ทรงสาเรจ็ การศึกษาจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหา วิทยาลัยเม่อื ปพี ทุ ธศักราช ๒๕๒๐ โดยทรงสอบได้คะแนนเฉลี่ย ๓.๙๘ เป็นท่ีหน่ึงของอักษรศาสตรบัณฑิต รุ่น ๔๑ ทรงได้รับพระราชทานปรญิ ญาอักษรศาสตรบัญฑิตเกียรตินิยมอันดับ ๑ และเหรียญทองรางวัล คะแนนเย่ยี มตลอดหลักสูตรสาขาวิชาประวัติศาสตรน์ ับเปน็ สมเด็จเจ้าฟา้ ไทยพระองค์แรกที่ทรงจบ การศึกษาระดับมหาวิทยาลัยในประเทศหลังจากน้ันทรงเข้าศึกษาต่อในระดับปรญิ ญาโทพร้อมกันสอง สถาบนั คือ ท่ีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย ซ่งึ ทรงสาเรจ็ การศึกษาในปีพุทธศกั ราช ๒๕๒๓ โดยทรงเลือกทาวิทยานิพนธเ์ ร่ือง “ทศบารมีในพทุ ธศาสนาเถรวาท” และที่คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัย ศิลปากร สาเร็จการศึกษาในปพี ทุ ธศกั ราช ๒๕๒๒ โดยทรงเลือกทาวิทยานิพนธเ์ ร่อื ง “จารึกพบที่ปราสาท พนมรุ้ง” กระน้ันก็ยงั มไิ ด้ทรงหยุดย้ังการศึกษาหาความรูท้ รงเขา้ ศึกษาในระดับปรญิ ญาเอกสาขาวิชาพัฒน ศกึ ษาศาสตรม์ หาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒทรงได้รัพระราชทานปรญิ ญาการศึกษาดุษฎีบณั ฑิตในปี พทุ ธศักราช ๒๕๒๙

พระราชกรณียกจิ ทรงใฝพ่ ระทัยในการทรงงานต่างๆทรงแบง่ เบาพระราชกรณยี กิจท้ังด้านการเกษตร การชลประทาน การบาบัดทุกขบ์ ารุงสขุ แก่อาณาราษฎรทรงปฏิบตั ิพระราชกรณียกิจหลายประการอันเป็นประโยชน์ต่อ ส่วนรวม อาทิ ทรงก่อต้ังมลู นิธสิ ายใจไทยเพ่อื ชว่ ยเหลือทหาร ตารวจ และพลเรือนท่ีบาดเจ็บพกิ ารจากการ ปฏิบตั ิหน้าที่เพ่ือประเทศชาติทรงริเรม่ิ โครงการเกษตรเพ่อื อาหารกลางวันแก่นักเรยี นใชนบทหา่ งไกล รวมท้ังทรงส่งเสรมิ การศกึ ษาแก่เด็กด้อยโอกาสในชนบท ด้วยพระวิรยิ ะอุตสาหะในการทรงปฏิบัติกิจการอัน เปน็ ประโยชนแ์ ก่ประเทศชาติ และอาณาประชาราษฎรเ์ ปน็ เอนกประการกอปรกับพระราชจริยาวัตรอัน งดงามเป็นท่ีประจักษ์และช่ืนชมแก่เหล่าพสกนิกรในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๒๐ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯสถาปนาพระอิสริยศกั ดิ์สมเด็จพระเจ้า ลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรนิ ธรเทพรตั นสดุ าฯข้ึนเปน็ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรี สิรนิ ธร รัฐสีมา คุณากรปยิ ชาติ สยามบรมราชกมุ ารี สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ ทรงมพี ระราชภารกิจสาคัญหลาย ประการ อาทิ ทรงเปน็ ราชเลขานุการสว่ นพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั ทรงดารงตาแหน่ง ศาสตราจารย์ผู้อานวยการกองวิชาประวัติศาสตรโ์ รงเรยี นนายร้อยพระจุลจอมเกล้า ทรงเป็นองค์อุปนายกิ า ผอู้ านวยการสภากาชาดไทย ทรงดารงตาแหน่งประธานมลู นิธสิ ายใจไทย และทรงเป็นประธานมูลนิธิ “สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา” ซ่งึ อุปการะการศึกษาของนักเรยี นและนักศึกษาขาดแคลนทุนทรัพย์ ยังไม่ รวมถึงโครงการพระราชดาริที่ทรงริเรม่ิ เพ่อื ประโยชน์สขุ แห่งประชาชนชาวไทยอีกจานวนมากมาย

พระปรชี าสามารถ ดา้ นการประพนั ธ์ ด้านการประพันธ์ พระราชนิพนธท์ ่ีทรงไว้มีจานวนมากมาย ท่ีเป็นรอ้ ยกรองน้ันมบี ทรอ้ ยกรองพระ ราชนิพนธค์ าฉันท์ดษุ ฎีสงั เวยและกาพยข์ บั ไม้ บทรอ้ ยกรองเบด็ เตล็ดและบทรอ้ ยกรองสาหรับเน้ือเพลงท้ัง เพลงไทยและเพลงไทยสากล ที่เป็นร้อยแก้วมที ้ังพระราชนิพนธด์ ้านวิชาการ วรรณกรรมสาหรับเยาวชน และพระราชนิพนธท์ ี่ทรงบันทึกเร่ืองราวการเสด็จพระราชดาเนินต่างประเทศแต่ละคร้ังนับต้ังแต่เล่มแรกคือ ”ย่าแดนมังกร”เม่อื เสด็จฯเยอื นประเทศจีนในปี ๒๕๒๔ เปน็ ต้นมา จนถึงปัจจุบนั มพี ระราชนิพนธใ์ นลักษณะ บนั ทึกการเดินทางยังต่างแดนเช่นนี้หลายสิบเล่มแล้ว

ดา้ นภาษา ในด้านภาษา ทรงศกึ ษาภาษาต่างประเทศหลายภาษา ไม่ว่าจะภาษาตะวันออกคือ บาลี-สนั สกฤต เขมร และจีน หรอื ภาษาตะวันตกคือ อังกฤษ ฝร่ังเศสและเยอรมันได้ทรงใช้ภาษาเหล่านี้เป็นประโยชนใ์ นการ เสด็จพระราชดาเนินเยอื นต่างประเทศอยู่เนืองๆ นอกเหนือจากการใชภ้ าษาในการส่อื สารยงั ทรงเชยี่ วชาญ ในบางภาษาจนถึงทรงประพนั ธบ์ ทกวีในภาษาน้ันๆได้ อาทิ บทกวีพระราชนิพนธภ์ าษาฝร่งั เศส “les pas de mon pere” หรอื “เดินตามรอยเท้าพ่อ” รวมท้ังทรงแปลกวีนิพนธภ์ าษาจีนกว่าร้อยบทเปน็ ภาษาไทย

ด้านศลิ ปะ ในด้านศิลปะทรงเร่มิ สนพระทัยการวาดภาพทรงวาดภาพสีน้ามนั และขอพระราชทานสที ี่เหลือมา ทรงวาดบ้าง จากน้ันก็ได้ทรงงานด้านน้ีตามพระราชอัธยาศยั โดยมไิ ด้ทรงฝกึ ฝนเปน็ พิเศษ ทรงเป็นศลิ ปนิ ที่ ไมห่ ยุดนง่ิ ทรงทดลองเทคนิคต่างๆและการใช้สี ทรงสรา้ งงานศิลปะจากส่ือหลากชนิดและวัสดเุ หลือใช้ รวมท้ังทรงใชค้ อมพวิ เตอร์ในการวาดภาพนอกจากการวาดภาพ ยังสนพระทัยในด้านศิลปะเคร่อื งเคลือบดิน เผา ได้ทรงงานป้ ันไว้จานวนไม่นอ้ ยทรงได้รับครอบครูช่างจากหลวงวิศาลศิลปกรรม (เช้อื ปทั มจินดา) นับเป็นนิมติ หมายอันประเสรฐิ แก่การเป็นช่างเขียน ชา่ งป้ นั ซ่ึงเป็นงานศลิ ปะอีกแขนงหน่ึงที่ทรงสนพระทัย

โครงการในพระราชดาริ ด้านเศรษฐกิจ โครงการฝกึ อาชพี ในโรงเรียน เปน็ โครงการท่ีทรงพระกรุณาฯใหด้ าเนินการฝึกอาชพี ให้แก่นักเรยี นโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน ท่ีไมม่ ีโอกาสได้เรยี นต่อ โดยเน้นใหเ้ ปน็ การฝึกหัดอาชีพที่เหมาะสมกับท้องถิ่นน้ันๆ เพ่อื ให้มวี ิชาชพี ติดตัว สามารถนาไปประกอบอาชพี ได้ โครงการส่งเสริมสหกรณใ์ นโรงเรียน เปน็ โครงการท่ีทรงพระกรุณาฯให้ดาเนินการฝึกอาชพี ให้แก่นักเรยี นโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน ท่ีไม่มีโอกาสได้เรยี นต่อ โดยเน้นให้เป็นการฝึกหดั อาชีพที่เหมาะสมกับท้องถ่ินน้ันๆ เพ่อื ให้มีวิชาชีพติดตัว สามารถนาไปประกอบอาชพี ได้

ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื การศึกษา เม่อื ปี ๒๕๓๘ รฐั บาลได้ประกาศให้เปน็ ปแี ห่งเทคโนโลยีสารสนเทศไทย เปน็ การรว่ มเฉลิมพระเกียรติ ในฐานะทรงเปน็ พระมหากษัตริย์นักพัฒนา-นักเทคโนโลยีสารสนเทศได้ทรงใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในโครง การพัฒนาหลากหลายรูปแบบสืบเน่ืองจากการดังกล่าวหน่วยงานภาครัฐคือศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ สานักงานคณะกรรมการเทคโนโลยีสารสนเทศแห่งชาติ และสมาพนั ธเ์ ทคโนโลยี สารสนเทศแห่งประเทศไทยจัดทาโครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศตามพระราชดาริสมเด็จพระเทพ รัตนราชสดุ าฯในอันท่ีจะนาเทคโนโลยีสารสนเทศไปใชใ้ นการพฒั นาประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเพ่ือเพมิ่ คณุ ภาพชวี ิตแก่ผูด้ ้อยโอกาสในสังคม โครงการเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื คนพกิ าร เป็นโครงการท่ีทรงพระกรุณาฯให้ดาเนินการฝึกอาชพี ให้แก่นักเรียนโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดน ท่ีไมม่ โี อกาสได้เรยี นต่อ โดยเน้นใหเ้ ป็นการฝึกหัดอาชีพที่เหมาะสมกับท้องถ่ินน้ันๆ เพ่อื ให้มีวิชาชพี ติดตัว สามารถนาไปประกอบอาชีพได้ โครงการเทคโนโลยีสารสนเทศทัณฑสถาน เพ่ือให้ผู้ต้องขงั ได้มโี อกาสเรียนรูเ้ ทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ รวมท้ังฝกึ หัดอาชีพเสรมิ ต่างๆ โครงการส่ือปฏิสมั พันธ์วัฒนธรรมของชาติ เพ่อื เผยแพรข่ อ้ มูลวัฒนธรรม ๗๖ จังหวัดผ่านเครือขา่ ยอินเทอร์เน็ต

ดา้ นสุขภาพอนามยั โครงการเกษตรเพ่อื อาหารกลางวัน เปน็ โครงการท่ีมุ่งสง่ เสรมิ ใหค้ รู ผูป้ กครองและนักเรียนร่วมกันทาการเกษตรในโรงเรยี นแล้วนาผลผลิต ท่ีได้มาประกอบเปน็ อาหารกลางวัน โดยพระราชทานเงิน สิ่งของ พนั ธุ์พืช พันธุส์ ัตว์ วัสดอุ ุปกรณ์สาหรบั การเกษตรและการครวั ใหแ้ ก่โรงเรยี นในโครงการโครงการนี้จะชว่ ยให้เด็กนักเรียนมอี าหารกลางวันท่ีมี คณุ ค่าทางโภชนาการรบั ประทานตลอดชว่ งการศึกษาแล้วยังทาให้นักเรียนมีความรู้ด้านการเกษตรแผนใหม่ สามารถนาไปใชใ้ นชีวิตประจาวันหรือประกอบอาชีพได้ต่อไปด้วย โครงการควบคุมโรคขาดสารไอโอดีน ทรงตระหนักถึงปญั หาการระบาดของโรคคอพอกเน่ืองจากขาดสารไอโอดีนในพ้นื ท่ีทุรกันดาร ได้ทรงมี พระราชดาริจัดต้ังโครงการควบคุมโรคขาดสารไอโอดีนข้ึนเพ่อื เสรมิ การทางานของกระทรวงสาธารณสุข โดยมเี ปา้ หมายท่ีจะลดอัตราคอพอกในเด็กนักเรียนใหเ้ หลือต่ากว่าร้อยละ ๕ ซ่งึ จะเปน็ การช่วยแก้ปัญหา สาธารณสขุ ของประเทศโดยสว่ นรวมได้ โครงการส่งเสริมโภชนาการและสขุ ภาพอนามยั แมแ่ ละเด็กในถิ่นทุรกันดาร โครงการเกษตรเพ่อื อาหารกลางวันในพระราชดาริได้ชว่ ยลดปญั หาขาดสารโปรตีนและพลังงานรวมท้ัง การมีนา้ หนักต่ากว่าเกณฑ์ในเด็กนกั เรียนได้ระดับหน่ึงแต่ไม่สามารถขจัดปัญหาดังกล่าวให้ส้นิ ไปได้เน่ืองจาก รากฐานโภชนาการและสขุ อนามัยของประชากรในพ้นื ที่ทุรกันดารยงั ไมด่ ีพอพระองค์ได้มพี ระราชดารใิ ห้ ดาเนินโครงการสง่ เสรมิ โภชนาการและสุขภาพอนามยั แม่และเด็กในถ่ินทุรกันดารเพ่ือแก้ไขปัญหาสุขภาพ ของเด็กต้ังแต่อยูใ่ นครรภ์มารดาทาให้ทารกท่ีเกิดมามสี ขุ ภาพแขง็ แรงพรอ้ มท่ีจะพัฒนาต่อไปได้เต็ม ศักยภาพ

ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาติ โครงการอนุรกั ษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม เสด็จพระราชดาเนินทรงเยยี่ มโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดนบารุงที่ ๑๐๗ บ้านห้วยจะค่าน ตาบลปิง โค้ง อาเภอเชยี งดาว จังหวัดเชียงใหมเ่ ม่อื ปี ๒๕๓๐ มพี ระราชดาริใหป้ ลกู ฝังการอนุรกั ษ์ทรัพยากรธรรมชาติ แก่เด็กนักเรยี น ท้ังยงั มีพระราชดาริให้โรงเรยี นปลกู ต้นสะเดา ซ่ึงนอกจากจะให้ร่มเงาและนาส่วนต่างๆมา ประกอบอาหารแล้ว ยังสามารถนาเมล็ดมาใช้ปอ้ งกันและกาจัดแมลงในผักได้โดยไมม่ สี ารพิษตกค้างหรอื มี ผลทาลายสภาพแวดล้อมเช่นสารเคมีท่ัวไปด้วย พระราชดารใิ นคร้ังน้ันได้ขยายผลออกเป็นโครงการอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอ่ืนๆอาทิ การสง่ เสริมการปลูกหญ้าแฝก ที่ยึดเป็นแนวทางปฏิบตั ิใน บรรดาโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดนสบื มา

ดา้ นการศึกษา โครงการสง่ เสรมิ คุณภาพการศึกษา เป็นโครงการท่ีมุง่ พฒั นาคณุ ภาพการศึกษาของโรงเรยี นตารวจตระเวนชายแดนซ่ึงมักต้ังอยูใ่ นถิ่น ทุรกันดารด้วยการพัฒนาศักยภาพของครูซ่ึงเปน็ ตารวจตระเวนชายแดนใหท้ าหน้าที่ครูได้อยา่ งมีประสทิ ธิ ภาพ และพฒั นาการเรยี นการสอนภาคบังคับให้ได้มาตรฐาน ใหน้ ักเรยี นมีความพร้อมที่จะศึกษาต่อใน ระดับสูงข้ึนต่อไป โครงการนักเรียนในพระราชานุเคราะห์ เปน็ โครงการท่ีสนับสนุนใหน้ ักเรียนยากจนในท้องถ่ินทุรกันดารได้มโี อกาสศกึ ษาต่อตามความสามารถ โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯทรงพระกรุณาพระราชทานพระราชานุเคราะหใ์ หน้ ักเรยี นเหล่าน้ันได้มี โอกาสเล่าเรียน เพ่ือกลับไปพัฒนาท้องถ่ินของตนให้เจรญิ ก้าวหน้าต่อไป ท่ีมา:https://www.sac.or.th/exhibition/princess/