การจัดเก็บข้อมูลและเมทาเดต้า (Meta Data)

การจดั เกบ็ ขอ้ มูลและเมทาเดต้า (Meta Data)Metadata คอื อะไร ขอ้ มลู ทใ่ี ชก้ ำกบั และอธบิ ำยขอ้ มลู หลกั หรอืกลมุ่ ขอ้ มลู อน่ื หรอื เรยี กวำ่ เมทาดาทา อธบิ ำยรำยละเอยี ดของชดุ ขอ้ มลู ภมู สิ ำรสนเทศ อำทิพ้นื ทค่ี รอบคลมุ คณุ ภำพ เงอ่ื นไข ใคร อะไรและเมอ่ื ไหร่ ต่ำงๆ ซง่ึ สำมำรถนำมำพจิ ำรณำควำมเหมำะสมในกำรนำขอ้ มลู มำใช้ โดยสำมำรถบอกไดว้ ำ่ ขอ้ มลู เร่มิ ข้นึ ทใ่ี ด ขน้ั ตอนกำรผลติ ขอ้ มลู อรรถำธบิ ำยประกอบดว้ ยระบบโครงขำ่ ยแผนท่ี

M เมทาดาทา หมายถึงสารสนเทศท่เี ครือ่ งสามารถe เขา้ ใจได้ ขณะทบ่ี างแห่งใชใ้ นการอธิบายทรัพยากร สารสนเทศอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ หรอื ใชเ้ มทาดาทาในการt อธิบายใหท้ ราบรายละเอยี ดของข้อมูลในเว็บa เช่นเดียวกบั การทารายการ (Catalog) ของหนังสือ การอธิบายเว็บเพจว่าใครเปน็ เจ้าของงานน้ัน งานนนั้D ชื่ออะไร มหี ัวเรื่อง คาสาคัญอยา่ งไร เพอื่ ใหส้ ามารถa สืบคน้ ขอ้ มูลสาระท่ตี ้องการไดโ้ ดยสะดวก และมี ลกั ษณะเปน็ อะไร สว่ นใหญเ่ ป็นt ไฮเปอร์เท็กซ์ (Hypertext) ที่จะคลิกเขา้ สูเ่ นอื้ หาของa ขอ้ มูล โดยที่เน้ือหาต่างๆ เหลา่ น้นั อย่ใู นเว็บนั่นเองวตั ถปุ ระสงค์หลกั ของเมทาดาทาคือ เพ่ืออานวยความสะดวกในการค้นคนื ข้อมลู ที่สมั พนั ธ์กนัจดั การและจดั ระบบให้กบั แหลง่ ข้อมลู อิเลคทรอนิก ระบเุ อกสารดิจิทลั และชว่ ยอนรุ ักษ์และสงวนรักษาแหลง่ ข้อมลู เมทาดาทาชว่ ยให้สามารถค้นพบสารสนเทศได้จากเง่ือนไขหรือคณุ สมบตั ิท่ีสมั พนั ธ์กนั นอกจากนีย้ งั มีประโยชน์ในการระบสุ ารสนเทศรวบรวมสารสนเทศท่ีคล้ายคลงึ กนั คดั แยกสารสนเทศท่ีตา่ งกนัเชน่ การให้เมทาดาทาระบปุ ระเภทของเอกสาร ก็จะทาให้ค้นคืนเอกสารประเภทเดยี วกนั ที่กระจายอยตู่ ามแหลง่ ตา่ ง ๆ ได้สะดวกขนึ ้ เงื่อนไขหรือคณุ สมบตั ิของสารสนเทศอาจจะเป็น ประเภททรัพยากร เจ้าของ พืน้ ที่ เป็นต้น อีกทงั้ ยงั ช่วยเพ่ิมประโยชน์ให้กบั แหลง่ ข้อมลู อเิ ลคทรอนิก เชน่ เวบ็ เพจ

ความจาเป็นทต่ี ้องมีเมทาดาทา เกิดขนึ ้ เน่ืองจากสารสนเทศที่สร้างขนึ ้ ประกอบด้วยองค์ประกอบ 3 ลกั ษณะ คอื 1. เนือ้ หา (Content) ของงาน เก่ียวกบั ช่ือเรื่อง หวั เร่ือง ต้นฉบบั (แหลง่ ทม่ี า) ภาษา เร่ืองทีเ่ ก่ียวข้อง และขอบเขต 2. บริบท (Context) ของสารสนเทศ เก่ียวกบั ทรัพย์สินทางปัญญา ของงาน เชน่ ผ้เู ขียน ผ้สู ร้างสรรค์ผลงาน สานกั พิมพ์ ผู้มีสว่ นร่วมใน ผลงาน และสทิ ธิในงานนนั้ ๆ 3. โครงสร้าง (Structure) ของข้อมลู เกี่ยวกบั วนั เดือน ปี ที่สร้าง ผลงาน ประเภทของเนือ้ หา รูปแบบการนาเสนอผลงาน และตวั บง่ ชี ้ หรือตวั ระบถุ งึ ทรัพยากรประเภทของเมทาดาทา (Metadata types)เน่ืองจากเมทาดาทาครอบคลมุ การอธิบายข้อมลู ท่หี ลากหลาย ดงั นนั้ จงึ มีการกาหนดประเภทของเมทาดาทา ตวั อยา่ งเช่น1. Structural metadata คอื เมทาดาทาสาหรับใช้อธิบายโครงสร้างของฐานข้อมลู เช่น ตาราง คอลมั ภ์ คาสาคญั ดชั นี ให้คาอธิบายวา่ องค์ประกอบตา่ งๆ ของวตั ถนุ นั้ ถกู จดั ระบบอยา่ งไร เช่น หน้าของหนงั สอื ถกู จดั เรียงอยา่ งไรในแตล่ ะบท เชน่ meta tag ที่อธิบายเวบเพจ หรือโครงสร้างของฐานข้อมลู2. Guide metadata คอื เมทาดาทาที่ชว่ ยผ้ใู ช้ค้นหาข้อมลู หรือเอกสารที่เฉพาะเจาะจง และมกั จะแสดงในรูปของชดุ คาสาคญั ในภาษามนษุ ย์3. Descriptive metadata คือเมทาดาทาท่ีใช้เพื่อค้นหาและระบตุ วั เนือ้ หาข้อมลู เช่น ช่ือเร่ือง หวั เร่ือง คาสาคญั สานกั พิมพ์4. Administrative metadata คอื เมทาดาทาเพ่ือการจดั การ ให้ข้อมลู เพ่ือชว่ ยจดั การแหลง่ ข้อมลู อ้างอิงข้อมลู เชิงเทคนิค รวมถึงประเภทของไฟล์ และไฟล์นนั้ ถกู สร้างเมื่อไหร่ อยา่ งไร เมทาดาทาประเภทนีย้ งั แยกยอ่ ยออกเป็น 2ประเภท คอื rights management metadata and preservation metadata.

รูปแบบของขอ้ มลู แต่ละแบบจะมเี มทำดำทำทใ่ี ชอ้ ธิบำยแตกต่ำงกนั ไปซง่ึ ขอ้ มลู แต่ละแบบกจ็ ะมมี ำตรฐำนทเ่ี ป็นเคำ้ ร่ำง (schema)เฉพำะทบ่ี นั ทกึ ทงั้ ควำมหมำยและโครงสรำ้ งทำงเทคนคิ ของขอ้ มลู เพอ่ืมนุษยห์ รอื คอมพวิ เตอรจ์ ะไดไ้ มใ่ ชแ้ บบคลมุ เครอื ตวั อย่ำงเช่น เมทำดำทำนน้ั สำมำรถใหข้ อ้ มลู กบั วสั ดุทงั้ ทจ่ี บั ตอ้ งไดแ้ ละจบั ตอ้ งไมไ่ ด้ขอ้ มลู ของวสั ดทุ จ่ี บั ตอ้ งได้ เช่น หนงั สอื ดวี ดี ี แผนท่ี ภำพวำด วตั ถจุ ดัแสดงในพพิ ธิ ภณั ฑ์ เป็นตน้ สว่ นขอ้ มลู ของวสั ดทุ จ่ี บั ตอ้ งไมไ่ ด้ คอื วสั ดุดจิ ทิ ลั เช่น ภำพดจิ ทิ ลั ไฟลเ์ อกสำร ชดุ ขอ้ มลู ในรูปแบบตำรำง(excel) เป็นตน้หำกใชม้ ำตรฐำน Dublin core (DC) ในกำรอธบิ ำยเอกสำร คำวำ่ creator ก็ตอ้ งเขำ้ ใจตรงกนั วำ่ หมำยถงึ ช่ือผูแ้ ต่ง/เขยี น coverage หมำยถงึ สถำนทแ่ี ละเวลำ formatหมำยถงึ รูปแบบของสอ่ื เป็นตน้