บทที่6พัชราภาpdf

บทท่ี 6 ต้นทุนรว่ ม ผลิตภณั ฑร์ ่วม และผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ จัดทำโดย นำงสำว พัชรำภำ จันตะ๊ นำเขตร เลขท่ี 11 ช้นั ปวส.2/2 แผนกพณิชยกำร สำขำกำรบัญชี วิทยำลัยเทคนคิ เทิง

สาระการเรยี นรู้ 1. ควำมหมำยของต้นทนุ ร่วมผลติ ภัณฑ์รว่ มและผลติ ภัณฑ์พลอยได้ 2. กำรแบ่งต้นทุนรว่ มโดยวิธีมูลคำ่ ขำย 3. กำรแบ่งตน้ ทนุ ร่วมโดยวธิ ีจำนวนหนว่ ย 4. กำรแบง่ ต้นทุนรว่ มโดยวธิ ีกำรผลิตทดแทน 5. ผลติ ภัณฑ์พลอยได้ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. บอกควำมหมำยของตน้ ทุนรวมผลิตภณั ฑ์รว่ มและผลิตภัณฑ์พลอยไดไ้ ด้ 2. แบ่งตน้ ทุนร่วมโดยวธิ มี ลู คำ่ ขำยได้ 3. แบง่ ต้นทุนร่วมโดยวธิ ีจำนวนหน่วยได้ 4. แบง่ ตน้ ทนุ รว่ มโดยวิธกี ำรผลติ ทดแทนได้ 5. คำนวณและบันทึกบญั ชเี กย่ี วกับผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ได้ cr.หนงั สือตน้ ทุนกำรบัญชี 2

ตน้ ทุนรว่ ม ผลิตภณั ฑ์ร่วม และผลติ ภัณฑ์พลอยได้ ในกำรผลิตสินคำ้ ของกิจกำรบำงปะเภทมีต้นทนุ เกิดข้ึนร่วมกัน เรียกวำ่ ตน้ ทนุ รว่ ม เมือ่ กำรผลิตผำ่ นกระบวนกำรผลิตถึงจดุ ๆหน่งึ เรยี กว่ำ จุดแยกออก จะไดผ้ ลิตภณั ฑ์มำกกว่ำ 1 ชนิด แบ่งเปน็ ผลติ ภณั ฑ์หลัก ซง่ึ เปน็ ผลติ ภัณฑต์ ำมเปำ้ หมำยที่ตอ้ งกำรอำจมมี ำกกวำ่ 1 ชนดิ จงึ่ เรียกวำ่ ผลิตภัณฑร์ ่วม และอำจไดผ้ ลิตภณั ฑ์อ่นื ที่ไมใ่ ชเ่ ปำ้ หมำยหลักจำกกระบวนกำรผลิตน้ี ในจำนวนและรำคำขำยตำ่ กวำ่ ผลติ ภัณฑห์ ลัก เรียกวำ่ ผลิตภณั ฑ์พลอยได้ cr.หนงั สอื ต้นทุนกำรบญั ชี 2

ความหมายของตน้ ทนุ รว่ ม ผลิตภณั ฑร์ ว่ ม และผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ ผลิตภัณฑ์ร่วม หมำยถึง ผลิตภัณฑ์ 2 ชนิดข้ึนไปซ่ึงผลิตได้จำกวัตถุดิบในกระบวนกำรผลิต เดียวกัน หำกผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดสำมำรถนำออกขำยได้ในระดับรำคำใกล้เคียงกันก็มักถือว่ำเป็นผลิตภัณฑ์ ร่วม เช่น กำรกลั่นน้ำมันดิบย่อมได้ผลิตภัณฑ์หลำยประเภท ได้แก่ น้ำมันเบนซิน น้ำมันหล่อล่ืน น้ำมันก๊ำด ยำงมะตอย และผลิตภัณฑ์จำกน้ำมันอื่น ๆ หรือในกำรชำแหละสุกร ก็จะได้เนื้อสันใน เน้ือสันนอก เนื้อสะโพก เครือ่ งใน ไขมนั ฯลฯ พร้อมกัน ผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ หมำยถงึ ผลิตภัณฑ์ท่เี กดิ ข้ึนโดยบังเอญิ อันเนอ่ื งมำจำกกระบวนกำรผลติ ของผลิตภัณฑห์ ลกั โดยปกติปริมำณ และมลู คำ่ ของผลิตภณั ฑ์พลอยไดจ้ ะต่ำกว่ำผลิตภณั ฑห์ ลกั มำก กำรตัดสนิ ใจว่ำผลิตภณั ฑ์ประเภทใดควรเขำ้ ลกั ษณะใดเป็นสิง่ สำคญั เนอื่ งจำกวิธีคดิ ต้นทุนและ กำรบันทึกบญั ชีแตกต่ำงกนั มำก ซ่ึงจะมผี ลกระทบต่อกำรตัดสินใจเก่ียวกบั ผลติ ภณั ฑเ์ หลำ่ นีไ้ ดภ้ ำยหลงั ใน กรณีมีข้อสงสยั วำ่ ผลิตภัณฑท์ ไ่ี ดจ้ ำกกระบวนกำรผลิตร่วมกันนนั้ ควรจัดเขำ้ ประเภทใด กรณีเช่นนีใ้ ห้พจิ ำรณำ ที่มลู คำ่ ขำยหรอื รำคำตลำดของผลิตภัณฑท์ ่เี กิดขนึ้ รว่ มกนั หำกมีรำคำในระดับใกลเ้ คยี งกันจะถอื วำ่ เป็น ผลิตภณั ฑ์ร่วม แตถ่ ้ำมีรำคำแตกต่ำงกนั อยำ่ งมำก ผลติ ภณั ฑท์ ี่มีรำคำสงู จะถอื เปน็ ผลติ ภณั ฑ์หลัก สว่ นทม่ี ี รำคำต่ำกวำ่ มำก ๆ จะเป็นผลิตภัณฑ์พลอยได้ อย่ำงไรกต็ ำมในอตุ สำหกรรมเดียวกนั กจิ กำรแห่งหนึ่งอำจถือ เป็นผลติ ภัณฑห์ ลัก ในขณะที่กจิ กำรอกี แหง่ ถือเปน็ ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ กำรตดั สนิ ใจจึงขึน้ อย่กู บั นโยบำยของ ฝ่ำยบรหิ ำรและสภำพแวดลอ้ มทเ่ี ปลย่ี นแปลงไป cr.https://home.kku.ac.th

กำรตดั สนิ ใจวำ่ ผลติ ภณั ฑเ์ ปน็ ชนิดใดเป็นส่ิงสำคัญ เนื่องจำกวิธกี ำรคิดต้นทุนและกำรบนั ทึก บญั ชีมคี วำมแตกตำ่ งกัน ซึง่ มผี ลกระทบตอ่ ข้อมลู ทำงกำรบัญชี สำหรบั ตน้ ทนุ ทเ่ี กยี่ วข้องกับผลิตภณั ฑ์ ประเภทตำ่ ง ๆ มดี ังนี้ ต้นทนุ ร่วม หมำยถงึ ต้นทนุ ทง้ั หมดทีเ่ กดิ ขึ้นในกระบวนกำรผลิตต้ังแต่เร่มิ ต้นจนถงึ จุดท่เี กดิ ผลติ ภณั ฑห์ ลำยชนิด ซึง่ เรียกได้วำ่ เปน็ จดุ แยกตัวหรอื จุดแยกออก ดงั น้ันจุดแยกตัวจึงเปน็ จดุ ท่แี ยก ผลติ ภัณฑแ์ ตล่ ะชนิดนน่ั เอง ตน้ ทุนหลงั จดุ แยกตัว หรือตน้ ทนุ ผลิตเพิม่ เติมหลงั จดุ แยกตัว คือ ต้นทุนท้งั หมดที่เกดิ ขึ้นจำก กำรนำเอำผลติ ภัณฑป์ ระเภทใดประเภทหนึง่ ไปผลิตต่อจนเสร็จพรอ้ มทจ่ี ะขำยได้ ต้นทุนหลังจดุ แยกตวั จะ เท่ำกบั ต้นทุนทง้ั หมดท่ีเกิดขน้ึ หลงั จดุ แยกตวั จนกระทงั่ ผลติ เสร็จ ข้อแตกตำ่ งจำกต้นทุนประเภทนก้ี บั ต้นทุน รว่ ม คอื เรำสำมำรถทรำบได้วำ่ ตน้ ทนุ ที่เกิดขึ้นหลงั จุดแยกตวั เปน็ ผลติ ภัณฑ์ชนดิ ใด จำนวนเท่ำใด จึงคำนวณ ต้นทุนเข้ำกบั ผลติ ภัณฑ์ไดโ้ ดยงำ่ ย cr.https://home.kku.ac.th

ตัวอย่างผลิตภัณฑ์พลอยได้ ของกิจกำรที่ทำกำรผลิตลักษณะน้ี เช่น กิจกำรโรงสีข้ำว มีต้นทุนข้ำวเปลือก เป็นวัตถุดิบทำงตรง แรงงำนทำงตรงและค่ำใช้จ่ำยกำรผลิต เป็นต้นทุนร่วม เป้ำหมำยกำรผลิตคือ ต้องกำร ขำ้ วสำร เมอ่ื ผลิตถงึ จดุ แยกออกจะไดผ้ ลิตภณั ฑ์ 4 ชนดิ เป็นผลติ ภัณฑห์ ลักและผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ ดังนี้ 1. ขำ้ วสำรถือเป็นผลติ ภณั ฑ์หลัก 2. ปลำยขำ้ วถือเป็นผลิตภัณฑ์พลอยได้ 3. วำ่ ถอื เป็นผลติ ภัณฑ์พลอยได้ 4. แกลบถอื เป็นผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ ตัวอยา่ ง เชน่ กจิ กำรชำแหละเน้ือไก่ มีต้นทนุ ไก่ เปน็ วัตถุดบิ ทำงตรง แรงงำนทำงตรงและคำ่ ใช้จ่ำยกำรผลติ เป็นต้นทนุ รว่ ม เป้ำหมำยกำรผลติ คือ ต้องกำรชำแหละเอำแตเ่ นื้อไกโ่ ดยแยกเน้ืออก และเนอื้ สะโพกเมอ่ื ผลิต ผ่ำนจุดแยกออกจะไดผ้ ลติ ภัณฑ์ 4 ชนิด เปน็ ผลิตภัณฑ์ร่วมและผลิตภัณฑ์พลอยได้ ดงั นี้ 1. เน้อื อกถือเป็นผลิตภณั ฑร์ ่วม 2. เนือ้ สะโพกถือเป็นผลิตภัณฑร์ ว่ ม 3. โครงไกถ่ ือเปน็ ผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ 4. เครอ่ื งในถือเป็นผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ จำกตวั อยำ่ งข้ำงตน้ สนิ คำ้ หลักและผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้มีมูลคำ่ และจำนวนแตกต่ำงกนั แต่เกิด จำกตน้ ทุนรว่ มกนั cr.หนงั สือตน้ ทุนกำรบัญชี 2

การแบง่ ตน้ ทนุ รวมโดยวธิ ีมูลค่าขาย หรอื ราคาตลาดของผลติ ภัณฑ์ เป็นกำรปันส่วนต้นทุนร่วมโดยใช้อัตรำส่วนของมูลค่ำขำยหรือรำคำตลำดของผลิตภัณฑ์ร่วม แต่ละชนิด ณ จดุ แยก ซ่งึ กำรแบง่ ตน้ ทนุ รว่ มตำมวิธีน้ี มีเหตผุ ล 2 ประกำร คือ 1) มูลค่ำขำย หรือรำคำตลำดของผลิตภัณฑ์ร่วมแต่ละชนิดที่จะนำมำใช้เป็นเกณฑ์ในกำรแบ่งต้นทุนร่วมน้ี สำมำรถทรำบได้คอ่ นขำ้ งแนน่ อนจึงทำใหก้ ำรจดั สรรต้นทนุ ร่วมมคี วำม เทย่ี งธรรมมำกข้ึน 2) ผลิตภัณฑ์ร่วมท่ีมีมูลค่ำขำยสูง ควรจะได้รับกำรแบ่งสรรต้นทุนร่วมในจำนวนที่สูงด้วย ซ่ึงทำให้กำรปัน ส่วนต้นทุนร่วมมีควำมเท่ียงธรรมมำกกว่ำท่ีจะใช้เกณฑ์จำนวนหน่วยของผลผลิตเป็นเกณฑ์ ทั้งน้ี เพรำะ ผลิตภัณฑร์ ่วมบำงชนิดอำจมีจำนวนนอ้ ย แตส่ ำมำรถขำยได้มลู ค่ำสงู อย่ำงไรก็ตำม ในกระบวนกำรผลติ สนิ คำ้ บำงชนิดเมอ่ื ผลิตถึงจุดแยกตัวแล้ว ผลิตภัณฑ์ร่วมบำง ชนิดก็สำมำรถจำหน่ำย หรือทรำบมูลค่ำขำยได้ทันที แต่ในบำงกระบวนกำรผลิตผลิตภัณฑ์ร่วมบำงชนิดเม่ือ ผ่ำนจุดแยกตัวไปแล้ว ก็ยังไม่สำมำรถจำหน่ำย หรือทรำบรำคำขำยได้ทันที เนื่องจำกจะต้องมีกำรนำไปผลิต เพม่ิ อีก จงึ จะสำมำรถจำหน่ำยได้ ในกรณนี ้ี จะต้องมีกำรประมำณกำรมลู คำ่ ขำย ณ จดุ แยกตวั cr.https://www.pangpond.co.th

กำรแบง่ ต้นทุนรว่ มให้ผลติ ภณั ฑร์ ว่ ม โดยวธิ มี ลู คำ่ ขำยนี้จะต้องประมำณรำคำขำยของ ผลิตภณั ฑ์ร่วมทกุ ชนดิ ณ จุดแยกออกได้ใกล้เคยี งกับรำคำขำยจรงิ ผลติ ภณั ฑร์ ่วมบำงชนิดอำจขำย ได้ทนั ที ณ จดุ แยกออกจึงกำหนดรำคำขำยได้ แต่ผลติ ภณั ฑร์ ่วมบำงชนดิ ไม่สำมำรถขำยได้ทันท่ี ณ จุดแยกออกทำให้กำหนดรำคำขำย ณ จุดแยกออกไม่ได้ต้องนำไปทำต่อเสียต้นทุนส่วนเพ่ิม (Additional Cost) เพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ใหม่จึงกำหนดรำคำขำยได้ดังน้ันกำรแบ่งต้นทุนร่วมโดยวิธี มูลคำ่ ขำยจึงแสดงได้ 2 กรณดี งั นี้ 1. ผลติ ภัณฑร์ ่วมขำยได้ ณ จุดแยกออก 2. ผลิตภณั ฑ์ร่วมต้องนำไปทำต่อ กรณีท่ี 1 ผลติ ภณั ฑ์รว่ มขำยได้ ณ จุดแยกออก เมื่อกระบวนกำรผลิตผ่ำนจุดแยกออกได้ผลิตภัณฑ์ร่วมแล้วกิจกำรขำยผลิตภัณฑ์ร่วมทุก ชนิดได้ ณ จุดแยกออกให้ใช้รำคำขำยผลิตภัณฑ์ร่วมแต่ละชนิดเป็นสัดส่วนเพ่ือแบ่งต้นทุนร่วม คำนวณไดต้ ำมตวั อยำ่ ง ดงั นี้ cr.หนังสอื ตน้ ทนุ กำรบญั ชี 2

ตัวอย่างที่ 1 บรษิ ทั สองผลติ ภณั ฑ์ จำกดั มตี น้ ทุนวตั ถดุ บิ ทำงตรง 100,000 บำทต้นทนุ แปรสภำพ 80,000 บำทผลติ ผลติ ภัณฑร์ ่วมได้ 2 ชนดิ คอื “ ทองแผ่น” และ“ ทองแทง่ ” มรี ำคำขำย ณ จดุ แยกออกดังน้ี 1. ทองแผ่น 240,000 บำท 2. ทองแทง่ 160,000 บำท ต้นทุนรว่ ม ทองแผ่น รำคำขำย 240,000 บำท 180,000 บำท ทองแทง่ รำคำขำย 160,000 บำท จดุ แยกออก รปู แสดงกำรแยกออกของผลิตภณั ฑ์ cr.หนงั สือตน้ ทนุ กำรบัญชี 2

กำรแบง่ ตน้ ทนุ รว่ มจำนวน 180,000 บำทให้ผลติ ภัณฑ์ร่วมโดยวิธมี ลู ค่ำขำย รายการ ราคาขาย สัดสว่ น ต้นทนุ รว่ ม ทองแผน่ ณ จดุ แยกออก 108,000 ทองแท่ง 72,000 240,000 {(240,000/400,000) x 180,000} 180,000 รวม 160,000 {(160,000/400,000) x 180,000} 400,000 กำไรข้นั ตน้ ทเ่ี กิดจำกผลิตภัณฑร์ ่วมถำ้ แบ่งต้นทุนรว่ มตำมวิธมี ลู ค่ำขำยคำนวณได้ดงั น้ี รายการ ราคาขาย สดั ส่วน ตน้ ทุนรวม รำคำขำย ณ จดุ แยกออก ณ จุดแยกออก 160,000 400,000 ตน้ ทุนรวม 72,000 180,000 กำไรข้นั ต้น 240,000 88,000 220,000 อัตรำข้นั ตน้ ต่อยอดขำย 108,000 132,000 55% 55% 55% ข้อสังเกต กำรแบง่ ต้นทนุ ร่วมใหก้ บั ผลติ ภณั ฑร์ ่วมตำมวธิ มี ูลค่ำขำย ณ จุดแยกออกนอ้ี ัตรำกำไรข้นั ต้นต่อ ยอดขำยจะเทำ่ กนั ทกุ ผลติ ภณั ฑ์ cr.หนงั สอื ต้นทุนกำรบญั ชี 2

กรณที ่ี 2 ผลติ ภณั ฑ์ร่วมตอ้ งนำไปทำตอ่ เมื่อกระบวนกำรผลิตผ่ำนจุดแยกออกได้ผลิตภัณฑ์ร่วม แต่ผลิตภัณฑ์ร่วมบำงชนิดไม่สำมำรถขำย ได้ ณ จุดแยกออกตอ้ งนำไปทำตอ่ โดยมีต้นทุนส่วนเพิ่มแล้วจึงขำยได้ในกำรแบ่งต้นทุนร่วมต้องนำต้นทุนส่วน เพิ่มหักออกจำกรำคำขำยรำคำขำยท่ีเหลือคือรำคำขำย ณ จุดแยกออกนำรำคำขำย ณ จุดแยกออกท่ีได้ทำ สัดส่วนกับรำคำขำยผลิตภัณฑ์ร่วมชนดิ อนื่ เพ่อื แบง่ ต้นทนุ ร่วมคำนวณได้ตำมขั้นตอนดงั น้ี 1. คำนวณรำคำขำย ณ จุดแยกออกของผลติ ภณั ฑร์ ว่ มทกุ ชนิด (ผลิตภัณฑ์รว่ มชนิดใดที่ตอ้ งนำไปทำ ต่อให้นำตน้ ทุนทำตอ่ หักออกจำกรำคำขำยสดุ ทำ้ ย) 2. นำรำคำขำย ณ จุดแยกออกคำนวณแบง่ ต้นทนุ รว่ ม ตวั อยา่ งท่ี 2 จำกตวั อย่ำงที่ 1 บริษัท สองผลติ ภัณฑ์ จำกัด มีผลิตภัณฑ์ร่วม 2 ชนดิ คือ 1. ทองแผ่นมีรำคำขำย ณ จุดแยกกออก 240,000 บำท 2. ทองแท่ง ตอ้ งนำไปทำแกะลำยเพอื่ ให้ได้ “ ทองแทง่ แกะลำย” มีต้นทนุ สว่ นเพมิ่ 60,000 บำท จงึ ขำยได้ ในรำคำ 300,000 บำท cr.หนังสือต้นทุนกำรบัญชี 2

ทองแผน่ รำคำขำย 240,000 บำท ต้นทนุ รว่ ม ทองแทง่ ตน้ ทนุ สว่ นเพม่ิ 180,000บำท 60,000 บำท จุดแยกออก ทองแท่งแกะลำย รำคำขำย 300,000 บำท รูปแสดงกำรแยกออกของผลติ ภัณฑ์ร่วมเมือ่ มีกำรทำตอ่ cr.หนงั สือตน้ ทุนกำรบญั ชี 2

ขั้นตอนท่ี 1 คำนวณรำคำขำย ณ จดุ แยกออกของผลิตภณฑร์ ่วม รายการ ทองแผ่น ทองแท่งแกะลาย รวม รำคำขำย 240,000 300,000 540,000 ตน้ ทุนทำต่อ 60,000 60,000 รำคำขำย ณ จดุ แยกออก 0 240,000 480,000 240,000 ขน้ั ตอนท่ี 2 แบง่ ต้นทรุ รว่ มให้ผลิตภณั ฑร์ ว่ มตำมรำคำขำย ณ จุดแยกออก ราคาขาย สดั ส่วน ต้นทุนรว่ ม รายการ ณ จุดแยกออก ทองแผน่ 240,000 {(240,000/480,000) x 180,000} 90,000 ทองแท่ง 240,000 {(240,000/480,000) x 180,000} 90,000 รวม 480,000 cr.หนงั สอื ตน้ ทนุ กำรบญั ชี 2

คานวณกาไรขนั้ ตน้ ไดด้ ังน้ี รายการ ทองแผ่น ทองแท่งแกะลาย รวม 300,000 540,000 รำคำขำย 240,000 60,000 60,000 0 240,000 480,000 ตน้ ทุนทำต่อ 90,000 180,000 240,000 150,000 300,000 ราคาขาย ณ จดุ แยกออก 90,000 ตน้ ทุนรว่ ม 150,000 62.5% 62.5% กำไรข้ันต้น อตั รากาไรขั้นต้น 62.5% 150,000 240,000 ต่อยอดขาย ณ จดุ แยก ออก 90,000 50% 55.56% ต้นทนุ ทัง้ สิน อัตรากาไรขัน้ ต้น 62.5% ต่อยอดขายสุดท้าย cr.หนงั สือตน้ ทนุ กำรบญั ชี 2

ขอ้ สังเกต 1. อัตรำกำไรขัน้ ตน้ ต่อยอดขำย ณ จดุ แยกออกเท่ำกนั ทกุ ผลติ ภัณฑ์ 2. อัตรำกำไรขั้นตน้ ตอ่ ยอดขำยหลงั ทำตอ่ จะเปลีย่ นแปลง 3. ตน้ ทุนรวมของผลติ ภณั ฑท์ ี่นำไปทำตอ่ เทำ่ กับตน้ ทุนร่วมทจ่ี ดั สรรให้บวกกบั ต้นทนุ ทำตอ่ cr.หนงั สอื ต้นทนุ กำรบญั ชี 2

การแบง่ ตน้ ทนุ ร่วมโดยวธิ จี านวนหน่วย กำรแบง่ ตน้ ทนุ ร่วมให้กับผลติ ภัณฑร์ ่วมโดยใช้วธิ ีจำนวนหน่วย มกั ใช้เมอ่ื รำคำขำยของ ผลิตภัณฑร์ ว่ มมกี ำรเปลี่ยนแปลงเปน็ ประจำ หรือไมส่ ำมำรถกำหนดรำคำขำย ณ จดุ แยกออกไดห้ รือหลงั จุด แยกออกแลว้ ต้องนำผลิตภัณฑร์ ว่ มไปทำตอ่ หลำยข้นั ตอนจึงขำยได้ กำรแบง่ ต้นทุนรว่ มโดยวิธจี ำนวนหน่วยนีผ้ ลิตภณั ฑร์ ่วมจะต้องมหี น่วยนับเหมือนกนั เชน่ กิโลกรัม เมตร หรือลติ ร เป็นต้น คำนวณโดยนำจำนวนหน่วยที่ผลิตไดท้ ้งั หมดหำรต้นทนุ ร่วมผลติ ภัณฑ์ร่วม จะไดร้ บั กำรปันสว่ นต้นทุนรว่ มต่อหน่วยเทำ่ กนั ทุกหน่วย กำรเลือกใชว้ ิธนี ้ีผลิตภัณฑร์ ่วมควรมีรำคำขำยต่อ หน่วยใกลเ้ คยี งกนั จึงจะสะท้อนผลกำรดำเนินงำนท่ีแท้จรงิ cr.หนังสอื ต้นทุนกำรบญั ชี 2

ตัวอย่างท่ี 3 บรษิ ทั ไตรผลติ ภัณฑ์ จำกดั มีตน้ ทนุ รว่ ม 900,000 บำทได้ผลติ ภณั ฑร์ ว่ ม 3 ชนิดคอื ไตร 1 จำนวน 5,000 หลำไตร 2 จำนวน 10,000 หลำและไตร 3 จำนวน 3,000 หลำ ตน้ ทุนร่วม ไตร 1 จำนวน 5,000 หลำ 900,000 บำท ไตร 2 จำนวน 10,000 หลำ ไตร 3 จำนวน 3,000 หลำ จดุ แยกออก รูปแสดกำรแยกออกของผลติ ภณั ฑร์ ว่ มเป็นจำนวนหน่วย cr.หนงั สือตน้ ทนุ กำรบัญชี 2

แบ่งตน้ ทนุ รว่ มจำนวน 900,000 บำท ให้ผลิตภัณฑร์ ว่ มโดยวิธีจำนวนหนว่ ย จานวนหน่วย สดั ส่วน ตน้ ทุน รายการ ท่ผี ลติ ได้ ต้นทุนรว่ ม ตอ่ หนว่ ย ไตร 1 5,000 {(5,000/18,000)x900,000} 250,000 50 ไตร 2 10,000 {(10,000/18,000)x900,000} 500,000 50 ไตร 3 3,000 {(3,000/18,000)x900,000} 150,000 50 รวม 18,000 900,000 ข้อสงั เกต กำรแบง่ ตน้ ทุนรว่ มตำมวิธจี ำนวนหน่วยผลติ ภัณฑร์ ว่ มทุกหน่วยจะได้รับกำรปันสว่ น ตน้ ทุนร่วมตอ่ หนว่ ยเท่ำกัน cr.หนังสอื ตน้ ทุนกำรบญั ชี 2

การปันสว่ นโดยใช้ต้นทุนต่อหน่วยถัวเฉลี่ย ในกำรปนั ส่วนต้นทุนร่วมใหก้ ับผลิตภณั ฑ์ โดยใชต้ ้นทนุ ตอ่ หนว่ ยถวั เฉลี่ยน้ัน มักนยิ มใชก้ ับ ผลิตภณั ฑ์ร่วมทม่ี ีลกั ษณะคลำ้ ยคลึงกนั เน่ืองจำกต้นทนุ ต่อหน่วยของผลติ ภณั ฑ์แตล่ ะตวั ไมว่ ำ่ จะชนิดใดก็ตำม จะเทำ่ กนั ทุกหนว่ ย เช่น กระบวนกำรผลติ หนึง่ จะไดร้ ับผลติ ภณั ฑ์ 3 ชนดิ คือ ผลติ ภณั ฑ์ ก ข และ ค หำกใช้ กำรปนั ส่วนโดยวิธีนี้ ต้นทนุ ตอ่ หนว่ ยของ ก ข และ ค ก็จะเทำ่ กันหมด เป็นต้น หำกกิจกำรเลอื กใช้วิธีกำรปนั ส่วนในลักษณะนี้ กจิ กำรควรตงั้ รำคำขำยของผลิตภัณฑ์ท้งั 3 ชนดิ ใหใ้ กล้เคยี งกนั เพรำะต้นทุนตอ่ หนว่ ย เท่ำกนั อีกทง้ั ผลติ ภณั ฑท์ ั้ง 3 ชนดิ ต้องมีหน่วยวดั (ลิตร กโิ ลกรม เมตร) เดยี วกัน จึงจะเหมำะสมและได้ ข้อมลู ตน้ ทนุ ท่ใี กล้เคยี งควำมเป็นจริง เปน็ ประโยชนต์ ่อกำรนำไปใช้งำน cr.https://www.pangpond.co.th

การปนั สว่ นโดยใช้การถัวเฉลยี่ ถว่ งน้าหนัก กำรปันส่วนตน้ ทนุ ร่วมโดยใช้กำรถวั เฉลย่ี ถว่ งนำ้ หนักน้ี จะชว่ ยกำจัดขอ้ บกพร่องของ กำรปัน สว่ นตน้ ทุนร่วมโดยใชต้ น้ ทนุ ต่อหน่วยถัวเฉลี่ย ในกรณที ผ่ี ลติ ภณั ฑร์ ่วมแตล่ ะชนดิ มคี วำมแตกตำ่ งกนั มำกใน หลำยๆ ด้ำน เชน่ มีขนำดของผลติ ภณั ฑ์เลก็ ใหญ่ต่ำงกัน เวลำ และควำมยำกงำ่ ยในกำรผลิตต่ำงกัน ซึ่งอำจ สง่ ผลกระทบถงึ กำรใชป้ รมิ ำณวัตถดุ ิบทำงตรง คำ่ แรงงำนทำงตรง หรือค่ำใชจ้ ำ่ ยกำรผลิตที่แตกต่ำงกนั ไป ด้วย กรณีน้ี กำรปนั ส่วนตน้ ทุนร่วมโดยใช้กำรถวั เฉลีย่ ถ่วงนำ้ หนกั จะใหค้ วำมเป็นธรรมได้มำกกว่ำ cr.https://www.pangpond.co.th

การแบ่งต้นทนุ ร่วมโดยวธิ ีผลติ ทดแทน กำรแบ่งต้นทุนร่วมโดยวธิ ผี ลิตทดแทน เปน็ วธิ ีท่ีใชก้ นั อยำ่ งหลำกหลำยในกจิ กำร ที่สำมำรถ กำหนดสัดส่วน หรือเปลีย่ นแปลงสัดสว่ นของผลิตภัณฑ์ร่วมไดจ้ ำกสดั ส่วนทีเ่ คยผลติ เช่น กจิ กำรเคยทำกำร ผลติ ผลติ ภณั ฑร์ ่วม 2 ชนดิ คือ “พะงำ” จำนวน 700 หน่วยและ “นรำ” จำนวน 1,000 หน่วยซง่ึ ผลติ ภัณฑ์ รว่ มทงั้ 2 ชนิด สำมำรถผลติ ทดแทนและเปลยี่ นแปลงสัดสว่ นตำมท่ีตอ้ งกำรได้โดย “พะงำ” ใชต้ ้นทนุ กำร ผลติ คร่ึงหนงึ่ ของ “นรำ” ในช่วงหนงึ่ ผ้บู ริโภคตอ้ งกำร “พะงำ” เพ่ิมอีก 400 หน่วยเป็นจำนวนท้ังสิน้ 1,100 หนว่ ยกิจกำรก็ลดจำนวนกำรผลติ “นรำ” ลง 300 หนว่ ย เพ่ือทำกำรผลติ “พะงำ” ทดแทนเพ่ือใหไ้ ด้ “พะงำ” เพิ่มจำนวน 400 หน่วย ตำมควำมตอ้ งกำร การแบง่ ตน้ ทนุ รว่ มโดยวธิ ีผลิตทดแทนมีขน้ั ตอน ดังนี้ 1. แบ่งต้นทนุ รว่ มโดยวธิ ีมลู คำ่ ขำยหรอื วิธีจำนวนหน่วย 2. คำนวณตน้ ทุนผลติ ภณั ฑ์ทีล่ ดกำรผลิตไปเพิม่ ใหก้ บั ผลิตภัณฑ์ท่ผี ลิตทดแทน 3. หำกมีต้นทนุ ส่วนเพมิ่ ของผลติ ภณั ฑ์ที่ผลติ ทดแทนนำไปเพมิ่ ให้กับผลิตภณั ฑท์ ีท่ ำกำรผลิต ทดแทน cr.หนังสอื ต้นทุนกำรบญั ชี 2

ตวั อยา่ งท่ี 4 บรษิ ทั ทวผิ ลิตภัณฑ์ จำกดั มตี ้นทุนรว่ ม 680,000 บำท ได้ผลติ ภัณฑร์ ว่ ม 2 ชนดิ คอื “พะงำ”จำนวน 700 หน่วย และ “นรำ” จำนวน 1,000 หนว่ ย ต่อมำกจิ กำรตอ้ งกำรผลติ “พะงำ” เพ่มิ อีก 400 หน่วย โดยลด จำนวนกำรผลิต “นรำ” ลงจำนวน 300 หน่วย มตี น้ ทนุ สว่ นเพม่ิ 62,000 บำท คานวณตน้ ทุนตามวิธผี ลติ ทดแทน ตำมข้นั ตอนดังนี้ ขัน้ ตอน 1 คำนวณแบง่ ต้นทุนรว่ มตำมวธิ ีมูลค่ำขำยหรือวิธจี ำนวนหน่วย (ตำมตวั อย่ำงน้ีแบง่ ตน้ ทุนรว่ มโดยวิธี จำนวนหน่วย) ตน้ ทนุ รว่ ม พะงำ จำนวน = 680,000 x (700/1,700) 680,000 บำท = 280,000 บำท @ 400 บำท จุดแยกออก นรำ จำนวน = 680,000 x (1,000/1,700) = 400,000 บำท @ 400 บำท cr.หนังสอื ต้นทนุ กำรบัญชี 2 รูปแสดงกำรคำนวณแบง่ ต้นทุนรว่ มตำมวิธีมลู คำ่ ขำย

ข้นั ตอน 2 คำนวณต้นทนุ ผลติ ทดแทน ลดกำรผลิต“ นรำ \"จำนวน 300 หน่วย ๆ ละ 400 บำทตน้ ทนุ รวม 120,000 บำท ขนั้ ตอน 3 ตน้ ทุนสว่ นเพมิ่ จำนวน 62,000 บำทเป็นต้นทุนของผลติ ภัณฑ์“ พะงำ” สรุปตน้ ทุนหลังผลติ ทดแทน ผลติ ภัณฑ์ “พะงา” รายการ จานวนหน่วย ต้นทุนรวม ต้นทนุ ต่อหน่วย 280,000 บำท 400 บำท ก่อนกำรเปลีย่ นแปลง 700 หน่วย 120,000 บำท 62,000 บำท 400 บาท จำนวนผลิตทดแทน (เพิ่ม) 400 หนว่ ย 462,000 บาท ต้นทุนส่วนเพม่ิ หลงั ผลติ ทดแทน 1,100 หน่วย cr.หนงั สือต้นทุนกำรบัญชี 2

ผลิตภัณฑ์ “นรา” รายการ จานวนหน่วย ต้นทุนรวม ต้นทุนต่อหน่วย 400,000 บำท 400 บำท ก่อนกำรเปลยี่ นแปลง 1,000 หน่วย (120,000 บำท) 280,000 บำท 400 บำท จำนวนผลิตทดแทน (ลด) (300 หนว่ ย) หลังผลติ ทดแทน 700 หน่วย ข้อสงั เกต กำรแบง่ ตน้ ทุนร่วมให้กับผลิตภณั ฑร์ ่วม กิจกำรอำจโอนตน้ ทนุ ร่วมจำกบญั ซ่งึ ำนระหวำ่ งทำรวมไว้ บญั ชงี ำนระหว่ำงทำของแตล่ ะผลิตภัณฑร์ ่วมก่อน แล้วโอนต้นทนุ ของผลติ ภณั ฑ์ที่ผลติ ทดแทน และตน้ ทุน สว่ นเพม่ิ เขำ้ บัญซงึ่ ำนระหวำ่ งทำของแตล่ ะผลติ ภัณฑท์ เี่ กย่ี วขอ้ งตอ่ ไป cr.หนงั สอื ตน้ ทุนกำรบัญชี 2

ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ หมำยถึง ผลิตภัณฑห์ รอื สนิ ค้ำท่เี กิดขน้ึ มำ โดยบังเอญิ จำกกระบวนกำรกำร ผลติ สินค้ำหลัก ซ่ึงผลติ ภัณฑ์พลอยได้จะมมี ลู ค่ำต่ำกวำ่ ผลิตภัณฑ์หลกั เสมอ ซึ่งกำรตัดสนิ วำ่ ผลติ ภัณฑ์ใดเป็น ผลติ ภัณฑพ์ ลอยไดอ้ ำจข้นึ อยู่กับนโยบำยฝำ่ ยบริหำรของกจิ กำรนั้นๆ กำรคำนวณมูลค่ำขำยสทุ ธิของผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้cทำไดโ้ ดย 1. ประมำณมูลค่ำขำยของผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ 2. ประมำณต้นทนุ สว่ นเพ่ิมหำกต้องนำผลติ ภัณฑ์พลอยไดไ้ ปทำตอ่ ซ่ึงอำจจะมีหรอื ไม่มกี ็ได้ 3. ประมำณกำไรข้นั ตน้ จำกกำรขำยผลติ ภัณฑ์พลอยได้ 4. นำต้นทนุ ส่วนเพ่มิ ตำมขอ้ 2 และกำไรขั้นตน้ ตำมข้อ 3 หักออกจำกรำคำขำยโดยประมำณ ตำมขอ้ 1 ผลท่ไี ดค้ ือมูลค่ำขำยสุทธิของผลติ ภัณฑ์พลอยได้ crหนังสอื ตน้ ทุนกำรบัญชี 2

กำรบญั ชเี กีย่ วกบั ผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ ทำได้ 2 วธิ กี จิ กำรสำมำรถเลือกปฏบิ ตั วิ ธิ ใี ดก็ได้เพรำะทัง้ 2 วิธี ใหผ้ ลกำรดำเนนิ งำนเหมือนกัน ดังน้ี วธิ ีที่ 1 ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยไดต้ อ้ งรบั ภำระตน้ ทุนรว่ ม จงึ ตอ้ งบันทกึ ต้นทุนของผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ ตำมมูลค่ำขำยสทุ ธขิ องผลิตภัณฑ์พลอยได้ และตอ้ งนำมูลคำ่ ขำยสทุ ธิของผลิตภัณฑ์พลอยได้ไปหกั ออกจำก ตน้ ทุนรว่ มก่อนท่จี ะนำต้นทุนรว่ มทเี่ หลอื ไปแบง่ ใหก้ บั ผลติ ภัณฑ์ร่วมชนิดอื่นในวันสน้ิ งวดบญั ชหี ำกผลติ ภัณฑ์ พลอยได้ยงั เหลอื อยู่ใหแ้ สดงเปน็ สนิ ทรพั ย์ในงบแสดงฐำนะกำรเงิน วธิ ีท่ี 2 ผลิตภัณฑพ์ ลอยไดไ้ มต่ ้องรบั ภำระตน้ ทนุ รว่ ม จงึ ไม่ต้องบันทกึ ตน้ ทุนของผลิตภัณฑ์ พลอยได้ จนกวำ่ จะขำยผลิตภัณฑพ์ ลอยไดไ้ ด้ และใหถ้ อื จำนวนทข่ี ำยไดห้ ลงั หักค่ำใช้จำ่ ยเปน็ รำยไดจ้ ำกกำร ขำยผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ แสดงเปน็ รำยได้อืน่ ๆ ในงบกำไรขำดทนุ ตน้ ทนุ รว่ มจงึ ถูกแบ่งให้กบั ผลิตภัณฑ์รว่ ม ชนิดอนื่ ท้ังหมด cr.หนงั สือตน้ ทนุ กำรบัญชี 2

การบัญชีเกี่ยวกบั ผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ เป็นผลิตภัณฑ์ท่ไี ด้จำกกำรผลิตร่วมกนั กบั ผลติ ภัณฑ์หลกั แตเ่ ป็นผลติ ภัณฑ์ที่มปี รมิ ำณ และมลู คำ่ ทำงเศรษฐกจิ ตำ่ กว่ำผลิตภัณฑ์หลกั ท้งั นี้ไมใ่ ช่เศษซำก เนื่องจำกมคี วำมหมำยใกลเ้ คียง กันมำกจนบำงคร้งั แยกไมอ่ อกวำ่ เปน็ เศษซำกหรือผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ ขอ้ แตกตำ่ งพจิ ำรณำได้ ดงั นี้ 1. เศษซำก คอื เศษของวตั ถดุ ิบที่เหลอื จำกกระบวนกำรผลติ ซง่ึ ยงั มลี กั ษณะของ วตั ถดุ ิบคงเหลอื อยใู่ นขณะที่ผลิตภัณฑ์พลอยไดเ้ ป็นผลติ ภัณฑท์ ไ่ี ด้จำกกระบวนกำรผลติ ร่วมทีเ่ สร็จ สมบรู ณ์แลว้ 2. โดยทั่วไปมักพบว่ำเศษซำกมรี ำคำต่ำกว่ำผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ 3. กิจกำรมกั ขำยเศษซำกไปตำมสภำพท่ีเปน็ อยู่ ในขณะทผ่ี ลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้บำงชนิด ตอ้ งนำไปผลิตตอ่ หลังจุดแยกตัว เพรำะบำงคร้งั ไม่มีตลำดสำหรบั ผลติ ภัณฑ์พลอยได้ ณ จดุ แยกตวั หรือเพรำะตอ้ งกำรท่จี ะเพ่มิ รำคำตลำดของผลิตภณั ฑพ์ ลอยไดใ้ ห้สูงกวำ่ รำคำตลำด ณ จุดแยกตวั เน่อื งจำกอำจขำยผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ ณ จดุ แยกตัว หรอื นำไปผลิตต่อ กำรบนั ทกึ บญั ชี ข้นึ อยู่กับว่ำใหค้ วำมสำคญั แก่ผลิตภณั ฑ์พลอยไดห้ รือไม่ กำรกำหนดมลู ค่ำผลิตภัณฑ์พลอยได้จึงแยก ไดเ้ ป็น 1) ไมป่ ันสว่ นต้นทุนกำรผลิตรว่ มใหก้ บั ผลิตภัณฑ์พลอยได้ 2) ปนั ส่วนตน้ ทุนกำรผลติ รว่ มให้กบั ผลิตภัณฑ์พลอยได้ cr.https://home.kku.ac.th

3.1 กรณไี มป่ นั สว่ นต้นทุนกำรผลติ รว่ มใหก้ ับผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ ผลิตภณั ฑ์พลอยได้จะมีควำมสำคัญน้อยกวำ่ ผลติ ภัณฑ์หลกั มำก จึงไม่จำเปน็ ต้อง เสยี เวลำในกำรคดิ ตน้ ทนุ ให้ เม่อื ได้ผลติ ภณั ฑ์ชนิดใดชนดิ หนึ่งเพิ่มเขำ้ มำในกิจกำรโดยบงั เอิญกถ็ อื ว่ำเปน็ ผลพลอยได้ หำกกิจกำรตอ้ งเสียตน้ ทุนหรือคำ่ ใชจ้ ่ำยใด ๆ เพ่อื ทำให้ผลติ ภณั ฑน์ ขี้ ำยได้ ควร จะนำตน้ ทุนดังกล่ำวไปหกั ออกจำกยอดขำยของผลติ ภัณฑน์ ้นั โดยคำนวณรำยได้สทุ ธิของ ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ แลว้ นำไปแสดงในงบกำไรขำดทุนแบบใดแบบหนึ่ง ได้แก่ 1. แสดงเป็นรำยไดอ้ นื่ ๆ ในงบกำไรขำดทนุ 2. แสดงเปน็ รำยได้จำกกำรขำยในงบกำไรขำดทุน 3. แสดงเปน็ รำยกำรหักจำกต้นทนุ สินคำ้ ท่ขี ำยของผลติ ภณั ฑ์หลกั และหำกมี ผลิตภณั ฑพ์ ลอยไดค้ งเหลือในวันสน้ิ งวด ก็จะไม่ตีรำคำออกมำเหมือนสนิ ค้ำคงเหลอื โดยอำจบนั ทึก ปริมำณท่ีเหลอื ไวจ้ รงิ ในบตั รทต่ี รวจนับเพอ่ื ประโยชน์ในกำรควบคมุ เท่ำน้ัน cr.https://home.kku.ac.th

ตวั อยา่ งท่ี 5 บริษทั พรนรุ กั ษ์ จำดดั ผลิตสนิ ค้ำ ก เป็นผลติ ภัณฑ์หลกั และได้สนิ ค้ำ ข เปน็ ผลิตภณั ฑพ์ ลอย ได้ ในแผนกท่ี 1 สนิ ค้ำ ก ขำยในทนั ที ส่วนสนิ คำ้ ข นำไปผลิตเพมิ่ เติมในแผนกที่ 2 ขอ้ มูลเกยี่ วกับกำรผลติ ใน เดอื น มกรำคม 2548 มีดังนี้ ตน้ ทุนการผลิต แผนกท่ี 1 แผนกที่ 2 วัตถดุ ิบ 10,000 600 คำ่ แรงงำนทำงตรง 10,000 300 ค่ำใชจ้ ่ำยในกำรผลติ คิดเข้ำงำน 20,000 500 40,000 1,400 รวม รายการ สนิ คา้ ก สนิ คา้ ข ปรมิ ำณผลติ (หนว่ ย) 20,000 3,000 ปริมำณขำย (หน่วย) 15,000 2,500 รำคำขำยต่อหนว่ ย (บำท) 4 1 คำ่ ใช้จ่ำยในกำรขำยและบริหำร 10% ของยอดขำย 4% ของยอดขำย cr.https://home.kku.ac.th

รำยไดส้ ทุ ธขิ องผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ = ยอดขำยผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ – (ตน้ ทนุ ผลติ เพม่ิ เติม + คำ่ ใช้จ่ำยใน กำรขำยและบริหำรของผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้) = (2,500 x 1) – [(1,400 x2,500/3,000)+(2,500x4%)] = 1,233 บำท การบนั ทึกบญั ชเี ปน็ ดังน้ี รายการ การบนั ทึกบญั ชี บันทกึ ตน้ ทุนกำรผลติ รว่ ม งำนระหวำ่ งทำแผนกท่ี 1 40,000 ในแผนกที่ 1 วัตถดุ บิ 10,000 คำ่ แรงงำน 10,000 ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรผลิตคิดเข้ำงำน 20,000 บนั ทกึ ตน้ ทุนสนิ ค้ำผลิต สินค้ำสำเร็จรปู 40,000 เสรจ็ ของสินคำ้ ก ในแผนก งำนระหวำ่ งทำ – แผนกท่ี 1 40,000 ท่ี 120,000 หน่วย 60,000 บันทึกกำรขำยสินค้ำ ก เงนิ สด/ลูกหนีก้ ำรคำ้ 60,000 จำนวน 15,000 หน่วย ๆ ขำย ละ 4 บำท cr.https://home.kku.ac.th

รายการ การบนั ทึกบญั ชี บนั ทกึ ตน้ ทนุ สินค้ำทขี่ ำย ต้นทุนสนิ คำ้ ท่ีขำย 30,000 30,000 ของสินคำ้ ก จำนวน สนิ ค้ำสำเรจ็ รปู 6,000 15,000 หน่วย ๆ ละ 2 บำท 6,000 บันทึกค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำย ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรขำยและบริหำร 1,400 600 และบริหำรของสนิ ค้ำ ก คำ่ ใชจ้ ำ่ ยคำ้ งจำ่ ย/เงนิ สด 500 300 บันทกึ ต้นทนุ กำรผลติ สินคำ้ งำนระหว่ำงทำ – แผนกที่ 2 100 ข เพ่มิ เตมิ ในแผนกที่ 2 วัตถุดบิ 100 คำ่ แรงงำน 2,500 2,500 คำ่ ใช้จำ่ ยในกำรผลิตคิดเขำ้ งำน 2,500 บนั ทึกค่ำใชจ้ ่ำยในกำรขำย ค่ำใช้จ่ำยในกำรขำยและบรหิ ำร 1,400 100 และบรหิ ำรของสนิ ค้ำ ข คำ่ ใชจ้ ่ำยคำ้ งจำ่ ย/เงนิ สด 1,000 บนั ทึกกำรขำยสินค้ำ ข เงนิ สด/ลูกหน้ีกำรค้ำ จำนวน 2,500 หน่วย ขำยผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ ปิดบัญชีรำยไดแ้ ละคำ่ ใช้จำ่ ย ขำยผลิตภัณฑ์พลอยได้ ที่เกีย่ วข้องกบั ผลติ ภณั ฑ์ ค่ำใชจ้ ่ำยกำรผลติ (เพิม่ เตมิ ) พลอยได้ไปบัญชีรำยไดส้ ทุ ธิ คำ่ ใช้จำ่ ยในกำรขำยและบริหำร ของผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ รำยได้สุทธขิ องผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ cr.https://home.kku.ac.th

รายการ การบนั ทึกบญั ชี 1,000 1,000 ปดิ บัญชรี ำยไดส้ ุทธขิ อง รำยได้สุทธขิ องผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ ผลิตภณั ฑพ์ ลอยไดไ้ ป กำไรขำดทนุ บญั ชกี ำไรขำดทุน 3.2 กรณีปันส่วนต้นทนุ กำรผลติ รว่ มใหก้ บั ผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ กรณีนี้ให้ควำมสำคัญผลติ ภณั ฑพ์ ลอยไดเ้ ทยี บเท่ำกบั ผลติ ภัณฑ์หลัก โดยจะกำหนดให้ ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้เป็นสินคำ้ คงเหลือด้วย จงึ ต้องมกี ำรตรี ำคำผลิตภณั ฑ์พลอยได้ โดยพจิ ำรณำตน้ ทนุ ทง้ั กอ่ น และหลงั จดุ แยกตัวให้กับผลิตภณั ฑ์พลอยได้ เนอ่ื งจำกกิจกำรทรำบตน้ ทุนหลงั จดุ แยกตัวอย่แู ล้ว แตจ่ ะมี ปญั หำกบั กำรคำนวณต้นทุนกอ่ นจดุ แยกตัว ซงึ่ เปน็ ตน้ ร่วมวำ่ ควรคิดอยำ่ งไร จำนวนเทำ่ ใด วิธีกำรคำนวณมี 2 วิธี 3.2.1 คำนวณมูลคำ่ ขำยสุทธขิ องผลิตภัณฑ์พลอยได้ เมื่อได้ผลลพั ธเ์ ท่ำใดก็จะนำไปหกั ตน้ ทุน ร่วม ซ่ึงเปน็ ของผลิตภัณฑห์ ลกั จำกตวั อย่ำงเดิม คำนวณได้ดงั นี้ มูลค่ำขำยสทุ ธขิ องสินค้ำ ข = ยอดขำยสนิ คำ้ ข. ทงั้ หมดท่ีผลติ ได้ – ตน้ ทุนผลติ เพิม่ เตมิ ของสินค้ำ ข – คำ่ ใช้จ่ำยในกำรขำยและบรหิ ำรของสนิ ค้ำ ข = (3,000 x 1) – 1,400 – (3,000 x 4%) = 1,480 บำท cr.https://home.kku.ac.th

ตน้ ทุนรวมของสนิ ค้ำ ข = มลู ค่ำขำยสทุ ธิของสินคำ้ ข + ต้นทนุ เพ่ิมเติมของสนิ ค้ำ ข = 1,480 + 1,400 = 2,880 บำท ตน้ ทนุ สุทธิของสินคำ้ ก = ตน้ ทนุ ร่วม – มลู คำ่ ขำยสทุ ธิของสินค้ำ ข = 40,000 – 1,480 = 38,520 บำท ตน้ ทุนต่อหนว่ ยของสนิ ค้ำ ก = 1.926 บำท (38,520/20,000) ตน้ ทนุ ตอ่ หนว่ ยของสินคำ้ ข = 0.96 บำท (2,880/3,000) 3.2.2 คำนวณต้นทนุ คิดย้อนกลับ โดยหำตน้ ทนุ ก่อนจุดแยกตวั ของผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ โดย คำนวณจำกยอดขำยแล้วกระทบกลบั ไปหำตน้ ทุน โดยมีสมมติฐำนวำ่ ต้นทุนของผลิภัณฑพ์ ลอยได้เป็นสัดส่วน กบั ยอดขำย (คลำ้ ยกับกำรปนั ส่วนต้นทนุ ร่วมโดยใช้รำคำตลำด) ยอดขำย = ต้นทนุ รวม + ค่ำใช้จำ่ ยในกำรขำยและบรหิ ำร + กำไร ยอดขำยผลติ ภัณฑ์พลอยได้ = (ตน้ ทุนก่อนจุดแยกตัว + ต้นทุนหลงั จุดแยกตัว) + ค่ำใชจ้ ่ำยกำรขำยและ บริหำรของผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ + กำไรโดยประมำณของผลิตภัณฑ์พลอยได้ ดังนน้ั ต้นทนุ กอ่ นจุดแยกตัว = ยอดขำย – ตน้ ทุนหลงั จุดแยกตัว – ค่ำใช้จ่ำยในกำรขำยและบรหิ ำร - กำไรโดยประมำณ cr.https://home.kku.ac.th

จะพบว่ำกำรปนั ส่วนแบบนต้ี อ้ งมกี ำรประมำณอตั รำกำไรสทุ ธิโดยประมำณในกำร ขำยผลติ ภัณฑ์พลอยได้ จำกตวั อย่ำงเดิมหำกประมำณว่ำกิจกำรตอ้ งกำรกำไรในอัตรำ 20% ของ ยอดขำย กำรคำนวณเปน็ ดงั นี้ ต้นทนุ ก่อนจดุ แยกตวั ของสินคำ้ ข = ยอดขำยสนิ ค้ำ ข ทัง้ หมดที่ผลติ ได้ – ตน้ ทุนหลงั จดุ แยกตวั ของสนิ คำ้ ข – ค้ำใช้จำ่ ยในกำรขำยและบรหิ ำรของสินคำ้ ข – กำไรโดยประมำณของ สนิ ค้ำ ข = (3,000 x 1) – 1,400 – (3,000 x 4%) – (3,000 x 20%) = 880 บำท ต้นทนุ รวมของสนิ ค้ำ ข = มลู ค่ำขำยสุทธขิ องสนิ ค้ำ ข + ตน้ ทนุ เพ่ิมเตมิ ของสินคำ้ ข = 880 + 1,400 = 2,280 บำท ต้นทุนสทุ ธขิ องสนิ คำ้ ก = ต้นทุนรวม – ต้นทุนก่อนจดุ แยกตวั ของสนิ คำ้ ข = 40,000 – 880 = 39,120 บำท ต้นทนุ ต่อหนว่ ยของสินค้ำ ก = 1.956 บำท (39,120/20,000) ตน้ ทนุ ต่อหน่วยของสนิ คำ้ ข = 0.76 บำท (2,280/3,000) cr.https://home.kku.ac.th

บทสรปุ กำรผลติ สนิ คำ้ บำงอยำ่ งผลติ ภัณฑ์มำกกว่ำ 1 ชนิดแจำกต้นทุนรว่ มทเี่ กิดขึ้นกจิ กำรจำเป็นตอ้ ง แบ่งต้นทุนรว่ มใหก้ ับผลิตภณั ฑ์ทไี่ ด้กจิ กำรผลติ ภัณฑห์ ลักท่ไี ด้จำกกระบวนกำรผลติ บำงคร้ังอำจจะได้ ผลิตภณั ฑพ์ ลอยไดซ้ ่ึงมีปรมิ ำณและรำคำขำยไมม่ ำกกจิ กำรคำนวณมลู ค่ำขำยสทุ ธขิ องผลติ ภัณฑพ์ ลอยไดแ้ ลว้ อำจบนั ทึกบญั ชีผลิตภณั ฑ์พลอยไดไ้ วใ้ นบญั ชีกอ่ นจำหนำ่ ยโดยแบง่ ต้นทุนมำจำกตน้ ทนุ รว่ มหรอื อำจจะบนั ทึก ควำมทรงจำไว้ก่อนเมือ่ จำหนำ่ ยไดก้ ็บันทึกเปน็ รำยได้อ่ืน cr.หนังสอื ตน้ ทุนกำรบัญชี 2