ไทยทรงดำ เพชรบุรี

ท้องถิ่นศึกษา ตอน : หมู่เฮา พามาเยือน....เฮือนทรงดำ





ยินดีต้อนรับ

ประวัติศาสตร์ ไทยทรงดำ เพชรบุรี แสกน QR CODE เพื่อรับฟังข้อมูลในรูปแบบเสียง

“ ไทยทรงดำ ลาวโซ่ง หรือ ไทยโซ่ง ” หมายถึง กลุ่มชาติพันธุ์ กลุ่มหนึ่ งที่พูด ภาษาไทย คนไทยเรียกชนกลุ่มนี้ ว่า ลาว หรือ ลาวโซ่ง เพราะอพยพจากเมือง เดียนเบียนฟู อยู่ทางตอนเหนื อของ ประเทศเวียดนาม ผ่านมายังประเทศ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

ไทยทรงดำ หรือ ลาวโซ่ง ถูกกวาดต้อนและอพยพเข้าสู่ประเทศไทย ๓ ครั้ง

ครั้งที่ ๑ พ.ศ. ๒๓๒๒ สมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี สาเหตุของเจ้าเมืองเวียงจันทน์ หมิ่นพระบรมเดชานุภาพสมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึก ยกกองทัพไปเวียงจันทน์ ได้รวบรวมครอบครัว ชาวเวียงจันทน์ มาอยู่ในไทย พระเจ้ากรุงธนบุรี โปรด เกล้าให้สร้างบ้านเรือนอยู่ที่ จังหวัดสระบุรี จังหวัดราชบุรี และจังหวัดจันทบุรี

ครั้งที่ ๒ พ.ศ. ๒๓๓๕ สมัยรัชกาลที่ ๑ รวบรวมครอบครัว ลาวโซ่ง ลาวพวน ลาวเวียงมาประเทศไทยอีกครั้งหนึ่ ง สาเหตุเมืองแถง เมืองพวน แข็งข้อต่อเมือง เวียงจันทน์ เจ้าเมืองเวียงจันทน์ ยกกองทัพ ไปตีได้ ลาวโซ่ง ลาวพวน ลาวเวียง ลงมาถวายพระมหากษัตริย์ไทย ที่กรุงเทพฯ รัชกาลที่ ๑ โปรดเกล้าให้ลาวเวียงไป อยู่ที่ จังหวัดสระบุรี ลาวพวนไปอยู่ที่ จังหวัดสุพรรณบุรี และลาวโซ่งมาอยู่ที่ หมู่บ้านหนองเลา หรือ หนองลาว (หนองปรง) ตำบลหนองปรง อำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี

ครั้งที่ ๓ พ.ศ.๒๓๖๙ – ๒๓๗๑ สมัยรัชกาลที่ ๓ เจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ ก่อกบฏ ต่อประเทศสยาม สมเด็จพระนั่ งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้ยกกองทัพ ไปปราบเมืองแถง ได้รวบรวมครอบครัวลาวโซ่งมาไว้ที่จังหวัดเพชรบุรี ตั้ง บ้านเรือนอยู่ที่ ตำบลท่าแร้ง อำเภอบ้านแหลม แต่เนื่ องจากลาวโซ่งอาศัย อยู่ที่ดอนน้ำท่วมไม่ถึง แต่บริเวณนั้ นเป็นที่ลุ่มน้ำท่วมถึง ลาวโซ่งไม่เคยชิน กับความอยู่แบบนี้ จึงอพยพมาในอำเภอเขาย้อย เพราะลักษณะภูมิประเทศ คล้ายเมืองแถง มีทั้ง ป่า ภูเขา ลำห้วย จึงได้ตั้งบ้านเรือนหนาแน่ น ที่สุด ที่ ตำบลหนองปรง ตำบลห้วยท่าช้าง ตำบลทับคาง

ภูมิศาสตร์ ไทยทรงดำ เพชรบุรี แสกน QR CODE เพื่อรับฟังข้อมูลในรูปแบบเสียง

แผนที่



ที่ตั้งและอาณาเขต หมู่บ้านไทยทรงดำตั้งอยู่ในตำบลเขาย้อย อำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี โดยอำเภอเขาย้อยมีพื้นที่ 40 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 25,000 ไร่ ตั้ง อยู่ทางตอนเหนื อของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้ ทิศเหนื อ ติดต่อกับอำเภอปากท่อ (จังหวัดราชบุรี) ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภออัมพวา (จังหวัดสมุทรสงคราม) และอำเภอบ้านแหลม ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองเพชรบุรีและอำเภอบ้านลาด ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหนองหญ้าปล้อง

ศาสนาและความเชื่อ ไทยทรงดำ เพชรบุรี แสกน QR CODE เพื่อรับฟังข้อมูลในรูปแบบเสียง

ความเชื่อในวิถีชีวิตรูปแบบเดิม

ความเชื่อในพิธีกรรมการเกิด ความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับการเกิดที่สืบทอดกันมานั้ น ไทยทรงดำยัง คงเชื่อว่า แถนหล่อ เป็นผู้สร้าง มนุษย์ขึ้นจากเมืองแถน แถนชาด เป็นผู้ กำหนดชะตาชีวิต แล้วส่งมาเกิดในโลกมนุษย์ แถนแนน เป็นผู้กำหนด ขวัญ แก่มนุษย์ และมีหน้ าที่กำหนดระยะเวลาของมนุษย์ หลังจากเด็กเกิด มาแล้ว จะมีพิธีไหว้ผีเรือนเพื่อบอกกล่าวให้ผีบรรพบุรุษหรือผีเรือนทราบ โดยญาติจะจัดเตรียมขันหมากพลู ให้แก่ หมอตำแยเข้าไปไหว้ในกะล้อห่อง เมื่อเด็กอายุ 2-3 เดือน จะมีการจัดพิธีสู่ขวัญเด็กอ่อน เพื่อเป็นการรับขวัญ เชื่อว่าผีแม่เดือดจะไม่มารบกวนเด็ก เด็กจะมีสุขภาพดี หลังจากนั้ น จะมี การ โกนผมไฟ เพื่อเอาสิ่งไม่ดีออกจากตัวเด็ก

ความเชื่อในพิธีกรรมการตาย ตามธรรมเนียมเดิมในพิธีกรรมการตายของไทยทรงดำไม่มีพิธีสงฆ์ เมื่อคนไทยทรงดำเสียชีวิตลง ญาติก็อาบน้ำศพ เปลี่ยนเสื้อผ้าให้ใหม่ หลังจากนั้นก็นำศพไปบรรจุโลง โดยเอาเสื้อสีประจำของผู้ตายคลุมโลง เสื้อสีนี้จะเป็นเสื้อประจำตัวของชาวไทยทรงดำ ที่สามารถสวมใส่ได้ทั้ง สองด้าน หากสวมใส่งานปกติจะเอาด้านที่มี ลวดลายไม่สวยออก โดยเอา ด้านที่มีลวดลายสวยงามไว้ด้านใน ซึ่งแตกต่างจากการนำเสื้อมาใช้คลุม โลงศพจะกลับ เอาด้านที่สวยงามออกมา

ความเชื่อในพิธีปาดคงข้าวใหม่ พิธีปาดคงข้าวใหม่เป็นพิธีกรรมที่ทำขึ้นในช่วงของการ เก็บเกี่ยวข้าวต้นฤดูในครั้งแรกของปีนั้ น ๆ ลูกหลานจะนำ ข้าวใหม่ที่เก็บเกี่ยวได้มานั้ น ไปเซ่นไหว้ผีพ่อแม่ผีบรรพบุรุษ กินกันก่อน พิธีนี้ นิ ยมทำกันทุกปี

ความเชื่อในพิธีเสนเรือน พิธีเสนเรือนเป็นพิธีเซ่นไหว้ผีบ้านผีเรือน หรือผีบรรพบุรุษที่ อยู่ในตระกูลเดียวกัน ชาวไทยทรงดำ ถือว่าเป็นพิธีที่มีความสำคัญ ที่สุดที่ชาวไทยทรงดำต้องปฏิบัติ พิธีนี้ จะทำกัน 2-3 ปีต่อครั้ง เพื่อ แสดงความกตัญญู กตเวทีต่อผีบรรพบุรุษ ความกตัญญูต่อผีเรือนที่ ได้ปกปักรักษาดูแลคนในบ้านให้มีความสุขมีความปลอดภัย มีความ เจริญก้าวหน้ าในหน้ าที่การงาน และให้คนในตระกูลเดียวกันได้ รู้จักกัน สัตว์ที่เซ่นไหว้ต้องเลี้ยงเองและฆ่าเอง ถ้าครอบครัวใดขาด การเซ่นไหว้ก็มักจะเกิดเรื่องไม่ดีอยู่เป็นประจำ

ความเชื่อในพิธีเล่นตัว หรือเล่นเรียกขวัญ หรือเสนแก้เคราะห์ เป็นพิธีกรรมหนึ่ งที่ชาวไทยทรงดำทำให้กับผู้ป่วย ชาวไทยทรงดำ เชื่อว่า ผู้มีอาการเจ็บป่วย นอกจากจะเนื่ องด้วยวัยและเกิดจากภาวะตาม ธรรมชาติแล้ว บางรายอาจเกิดจากผลงโทษเพราะทำความผิด เมื่อ เจ็บ ป่วย ขวัญก็จะออกจากร่าง และหากขวัญออกจากร่างนาน ๆ ผู้ป่วยอาจ เสียชีวิตได้ จึงจำเป็นต้องเรียกขวัญ กลับมา มีการเซ่นไหว้บอกกล่าวและ อ้อนวอนขอความช่วยเหลือจากแดนและผีบรรพบุรุษ แต่ในปัจจุบัน เนื่ องจาก ชาวไทยทรงดำมีความเชื่อเรื่องกรรมและผลของกรรม ทำให้ พิธีเสนตัวมีการเพิ่มขั้นตอนการขอขมาแก่เจ้ากรรม นายเวร

ปัจจุบัน ชาวไทยทรงดำนับถือศาสนาพุทธ กล่าวโดยสรุป จากอัตลักษณ์ความเชื่อในพิธีกรรมของชาวไทยทรงดำไม่ว่าจะ เป็นอัตลักษณ์เดิม หรือ เป็นอัตลักษณ์ที่เกิดจากการผสมผสานของพระพุทธ ศาสนา ส่วนใหญ่เน้ นการปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมเรื่องความ กตัญญูกตเวที ความเอื้อเฟื้ อเผื่อแผ่ และความเมตตาปราณี และเรื่องของกรรมดีกรรมชั่ว เป็นต้น

เศรษฐกิจชุมชน ไทยทรงดำ เพชรบุรี

อาชีพหลักของชาวไทยทรงดำ คือทำนา ทำไร่ หาของป่า และจับสัตว์ป่า นอกจากนี้ ยังมีความสามารถเป็นพิเศษ ในการจับปลาตามห้วย หนอง ลำคลอง ส่วนอาชีพรอง คือ อาชีพจักสานเป็นอาชีพที่แพร่หลายของชาวไทยทรงดำใน เขตอำเภอเขาย้อย

อาชีพเสริมสำหรับผู้หญิงไทยทรงดำ การเย็บปักและการทอผ้าซิ่น

อาชีพเสริมสำหรับผู้หญิงไทยทรงดำ การเย็บปักและการทอผ้าซิ่น

วัฒนธรรม

บ้าน บ้านของชาวลาวโซ่งหรือไทยทรงดำ ภาษาลาวเรียกว่า กวานตุบ หรือ เฮือนลาว มี 3 ส่วน ส่วนหน้ าเรียกว่า “กวาน” ใช้รับแขก ส่วนกลางใช้นอนและทำอาหาร ส่วนหลังเป็นที่พักของแขกชั่วคราว ที่มุมห้องจะมีกะล้อห้อง ซึ่งเป็นกลาโหมของบ้าน นั่ นคือ เป็นเรือนที่ คุ้มครองบ้านตามความเชื่อของชาวไทยทรงดำ

การแต่งกาย เป็นวัฒนธรรมหนึ่ งซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะ กลุ่มของชาวไทยทรงดำที่ยังดำรงลักษณะเด่นของกลุ่มตนไว้ จะใช้ เสื้อผ้าแบบเดียวกันทั้งหญิงและชาย ยกเว้นในงานพิธีกรรมจะต้อง ใส่ชุดพิเศษ สีเสื้อผ้าของชาวไทยทรงดำนิ ยมใช้สีดำหรือครามเข้ม เป็นประจำ จนได้ชื่อเรียกว่า “ไทยทรงดำ” หรือ “ลาวทรงดำ” ทรงผมของชาวไทยทรงดำ มีวัฒนธรรมการไว้ผมของผู้หญิงตามช่วงอายุตามความยาว ของผม เพื่อเป็นเตรียมการช่วยให้ผมจัดรูปทรงได้ง่ายเมื่อถึงระยะการทำผมที่ใช้ ตลอดชีวิต คือทรงปั้ นเกล้าต่วง วัฒนธรรมการทำทรงผมนี้ เป็นวัฒนธรรมการทำรูป ทรงเฉพาะตัว มีทั้งหมด 8 ทรง

ภาษา ชาวไทยทรงดำมีภาษาพูดและภาษาเขียนเป็นของตนเอง นั บตั้งแต่ชาวไทยทรงดำอพยพ เข้ามาอยู่ในเขตอำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี ชาวไทยทรงดำไม่ได้จัดระบบการศึกษาขึ้น ในชุมชนของตนเอง ไม่มีโรงเรียนสอนภาษาไทยทรงดำโดยตรง การสอนภาษาเป็นเพียง การถ่ายทอดในครอบครัวที่กระทำกันเองเท่านั้ น (ปัจจุบันมีสอนที่ โรงเรียนเขาย้อย วิทยาและโรงเรียนวัดหนองปรง อำเภอเขาย้อย เพชรบุรี) ตัวอย่าง ลุกกะเฮือนมาก็ว่าซัมสำบายดี๋ล่ะบ๊อ (สบายดีไหม) อ๋ออยู่ซังแมงว่า อยู่กว่าซั่งเบือนมัน (สบายดี)

การละเล่น การเล่นคอน ในเดือน 5 ทั้งเดือน มีการเล่นคอนกันทั่วไป ผู้ชาย (มักไปเล่นตำบลอื่น ไม่เล่นตำบลของตัวเอง) มักรวมกัน 5 –10 คน ในจำนวนนี้ มีหมอแคน (คนเป่าแคน) หมอขับ (คนว่าแก้กัน) หมอลำ (หัวหน้ าร้องเพลงเกี้ยวกัน) ไปด้วย การแต่งกายในขณะ เล่นคอน โดยเฉพาะการทอดลูกช่วง ทั้งชาย หญิง นิ ยมสวมเสื้อฮีไม่เอาลายออก ระหว่าง นี้ จะมีการเอาเครื่องแต่งกายคือ สไบ เสื้อฮี ผ้าซิ่น กางเกง มาอวดกัน ของใครสวย กว่ากัน มีการวิจารณ์ซึ่งกันและกัน หากใครสนใจของผู้ใดก็จะสอบถามกันถึงการผลิต การตกแต่ง และยังมีการปฏิสัมพันธ์กันถึงเรื่องอื่น ๆ ตลอดเวลาการเล่นคอน

อาหาร อาหารเป็นอาหารรสจัด จะมีพริกพราน (มะแข่น) เป็นเครื่อง เทศบ่งบอกเอกลักษณ์ประจำชนเผ่าอาหารหลัก เช่น แก่งหน่ อ ส่ม แกงหยั้วะ แกงผ้า แกงโฮเฮ

เกร็ดความรู้ กระดุมสีเงิน ยิ่งมีฐานะยิ่งติด กระดุมเยอะ และการติดกระดุม แสดงออกถึง เป็นคนที่มีระเบียบ อดทน สามารถดูแลฝ่ายหญิงได้อีกด้วย

เกร็ดความรู้ ผ้าซิ่นลายแตงโม (ลายชะโด) ลายผ้าเอกลักษณ์ ของไทดำ นางพาณี แห่งหน ไทดำเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี เล่าว่า เส้นคู่ หมายถึง อพยพมาพร้อมกัน เส้นคู่แยกจากัน เส้นเล็ก หมายถึง กลุ่มชนกลุ่มเล็กที่ยังรักใคร่ไปมา หาสู่กันตลอด นอกจากนี้ ยังหมายถึง ความ พลัดพรากระหว่างพี่น้ องไทดำในเวียดนาม และลาว กับไทยดำในประเทศไทยอีกด้วย ***ถ้าสามีเสียชีวิต ต้องเลาะตีนซิ่ นออก เพื่อไว้ทุกข์

แหล่งข้อมูล พิพิธฑ์ปานถนอม จังหวัดเพชรบุรี ศูนย์วัฒนธรรมไทยทรงดำเขาย้อย เพชรบุรี เรียบเรียง/ภาพประกอบ พรชิตา โพธิ์เอี่ยม นั นทวัน ศรีทอง กนกพร สุขใสพงษ์