ช่องทางการขยายอาชีพ มอปลาย บทที่ 3

หนงั สอื เรียนสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการขยายอาชพี (อช31001) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย (ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. 2554) หลักสูตรการศึกษานอกระบบการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 หา มจําหนาย หนงั สอื เรยี นเลม น้ีจัดพมิ พด วยงบประมาณแผน ดนิ เพอ่ื การสึกษาตลอดชวี ติ สาํ หรบั ประชาชน ลขิ สิทธ์ิเปน ของ สาํ นกั งาน กศน. สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

70 บทท่ี 3 การตัดสนิ ใจเลอื กขยายอาชีพ สาระสาํ คญั สามารถตัดสินใจเลือกขยายอาชีพไดเหมาะสมกับตัวเอง ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวงั ผูเ รยี นมคี วามรู ความเขาใจ มีเจตคติที่ดีในงานอาชีพในการตัดสินใจเลือกขยายอาชีพไดอยางมีเหตุมี ผล เหมาะสมกับตวั เอง ขอบขายเนือ้ หา ภารกิจเพื่อความมั่นคงในการทําธุรกิจ การวดั และประเมนิ ผลความมั่นคงในอาชีพ เรื่องท่ี 1 การตัดสินใจเลือกขยายอาชีพตามศักยภาพ 5 ดา น เร่อื งที่ 2 เร่ืองท่ี 3 สื่อการเรยี นรู - หนงั สือเรียน ใบงาน

71 เร่อื งที่ 1 : ภารกิจเพอ่ื ความมนั่ คงในการทาํ ธรุ กจิ ความมัน่ คงในอาชีพเปนเรือ่ งทีต่ องสรางตองทําดวยตนเอง โดยมีภารกิจไมนอยกวา 5 ภารกิจ ท่ี จะตองเรียนรูสรางองคความรูสําหรับตนเองสูการพึ่งพาตนเองได ดงั น้ี 1. บทบาทหนาที่ของตนเองที่มีตอธุรกิจ 2. การบริหารทรัพยากรดําเนนิ ธรุ กจิ 3. การบรหิ ารการผลติ 4. การจัดการสงมอบผลิตภณั ฑ 5. การวจิ ยั พัฒนา 1.1 ความหมายของความมั่นคงในการทาํ ธรุ กิจอาชพี ความมั่นคงในอาชีพ หมายถึง สภาพอาการของความตอเนื่องและทนทาน ในการดําเนนิ การธรุ กจิ ไมใหก ลับกลายเปนอื่น บทบาทหนาที่ของตนเอง หมายถึง บทบาทที่เจาของธุรกิจผูประกอบอาชีพจะตอง ทําดวยตนเองทําอยางลึกซึ้ง การบริหารทรัพยากร หมายถึง หนาที่ควบคุมดําเนินการใชทรัพยากรใหเปนไป ตามขอกําหนดของงานธุรกิจที่ทําอยู การบรหิ ารการผลติ หมายถึง หนา ท่คี วบคมุ ดาํ เนินการใหกอเกิดผลติ ผลขนึ้ ดว ยแรงงานคน หรอื เครอื่ งจกั ร ผลิตผล หมายถึง ผลท่ีเกิดขึ้น เชน ปลูกมะมวงไดผลเปนมะมวง ผลิตภณั ฑ หมายถึง ส่งิ ท่ที าํ ข้ึน เชน การดองหัวผักกาดขาว สง่ิ ทาํ ขึ้นคอื หัวไชโ ปเค็ม การวจิ ัยพฒั นาอาชพี หมายถึง การคนควาขอมูลวิธกี ารและสรุปผลอยา งถถ่ี วน เพ่อื ทําใหอาชีพเจริญ

72 1.2 ภารกจิ เพือ่ ความมนั่ คงในอาชีพ การที่เราขยายขอบขายอาชีพออกไปนั่นหมายถึงวาธุรกิจของเราขยายแตกตัวออกไปหลายกิจกรรม มี การจัดการที่ตองลงทุนมากขึ้น มีผมู าเกีย่ วขอ งมากข้ึนโดยลําดับ ดังนัน้ การทีจ่ ะสรางความมัน่ คงอาชีพไมให เสยี หาย จําเปน ตอ งมีภารกจิ เพื่อสรา งความย่งั ยนื ในอาชพี อยา งนอ ย 5 ภารกิจ ดงั น้ี 1. บทบาทหนาที่เจาของธุรกิจ มีหนาทีจ่ ะตองกําหนดทิศทางธุรกิจที่ผูป ระกอบอาชีพจะตอง กําหนดทิศทางของธุรกิจวาจะไปทางไหนใหสอดคลองกับสภาวะทางเศรษฐกิจ สังคม ที่เปนอยู และจะ เกดิ ขน้ึ ในอนาคต มีกจิ กรรมท่ีจะตอ งทํา 2 เร่อื งดังน้ี 1.1 การกาํ หนดวสิ ยั ทศั น เปนการกําหนดทิศทางของอาชีพที่จะเปนหรือจะเกิดในอนาคต 3-5 ปขางหนาอยางรอบคอบ และเปนไปไดดวยตนเอง การกําหนดวิสัยทัศน สามารถคิดแสวงหาความรู ความ เขาใจ กําหนดขอความวิสัยทัศน แลวตรวจสอบความเปนไปได จนมัน่ ใจจึงกําหนดเปนวิสัยทัศนทีจ่ ะเกิดกับ อาชพี ตอ ไป 1.2 การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ ใชขับเคลือ่ นการพัฒนาอาชีพใหเขาสูวิสัยทัศน ใหไดดวยการ กําหนดภารกิจ วิเคราะหภารกิจกําหนดกลยุทธสูค วามสําเร็จ วิเคราะห กลยุทธ กําหนดตัวบงชีค้ วามสําเร็จ และจดั ทาํ แผนปฏิบตั กิ าร 2. การบริหารทรัพยากรดําเนินการ เปนการจัดการใหเกิดระบบการควบคุม การใชทรัพยากรให คุมคามากที่สุด และเกดิ ของเสยี ใหน อยท่สี ดุ ไดแ ก 2.1 การวางแผนใชแ รงงานคนและจัดคนคนงานใหเหมาะสม ทํางานและสรางผลผลิตไดมาก ท่สี ดุ ปจจัยการผลิตเสียหายและใชเวลานอยทส่ี ดุ 2.2 ระบบการควบคุมวัสดุอุปกรณและปจจัยการผลิตไมใหรัว่ ไหลหรือใชอยางดอย ประสิทธภิ าพในทกุ ขัน้ ตอนการผลิต 2.3 การควบคุมการเงิน คาใชจาย รายไดตาง ๆ ใหชัดเจน ตรวจสอบไดทุกขั้นตอน การงาน 3. การบริหารการผลิต เปนการควบคุมการดําเนินงานใหเกิดผลซึ่งเกีย่ วของกับ กจิ กรรมการบรหิ าร อยา งนอ ย 3 กจิ กรรม ดงั น้ี 3.1 การควบคุมคนทํางานใหเปนไปตามขัน้ ตอนทีก่ ําหนดดวยการจัดใหมีเอกสารขัน้ ตอนการ ทํางาน ที่คนทํางานจะใชความรูสึก ประสบการณของตนเองเขามาเกีย่ ว ของไมไดอยางเด็ดขาด เพราะจะตอง ทําไปตามที่กําหนด เมื่อมีขอบกพรองจะสามารถตรวจสอบกลับไปยังตนเหตุได 3.2 การควบคุมระยะเวลาในเวลาเคลื่อนไหวของงานใหอัตราการไหลเปนไปตามขอกําหนด

73 3.3 การตรวจสอบคัดเลือกผลิตภัณฑที่เสียหายไมไดคุณภาพออกจากของดี เพราะจะสราง ความเชื่อถือ ความภกั ดตี อลูกคา ทเ่ี ชื่อมน่ั วา สนิ คา จากสถานประกอบการทมี่ ีคณุ ภาพจะไมผิดหวงั 4. การจัดการสงมอบผลิตภัณฑ เปนเรือ่ งสําคัญทีผ่ ูป ระกอบการอาชีพจะตองพัฒนาระบบการสง มอบผลผลติ ใหถึงมอื ลูกคาไดตามขอกําหนดในเรอื่ งตาง ๆ ดงั น้ี 4.1 การบรรจุภณั ฑเพ่อื การปกปองผลผลิตไมใหเสียหาย บรรจุภัณฑเปนตัวเราใหลูกคาสนใจ ในผลผลติ จึงตองมีการออกแบบใหเรียบรอย สวยงามตรงกับลักษณะของผลผลิตซึ่งเปนการสงเสริมการขายที่ สําคญั 4.2 การสงสินคา มีหลายรูปแบบทีจ่ ะนําสินคาไปถึงลูกคาไดอยางปลอดภัย สามารถเลือก วิธีการทเ่ี อกชนและภาครฐั จดั บรหิ ารใหหรอื จดั สงเอง 4.3 การจัดการเอกสารสงมอบ ใชเพือ่ ควบคุมใหทราบถึงผลผลิตที่นําออกไป มีปริมาณเทาใด ไปถงึ ลกู คา ดวยวิธีใดและไดร ับหรือไม 5. การวิจัยพัฒนา เปนการดําเนินงานใหธุรกิจที่ทําไดอยูใ นกระแสของความนิยม และกาวทันตอ การเปลี่ยนแปลง ดงั น้ี 5.1 ตดิ ตามขอมลู กระแสความนยิ มในสนิ คา ผลติ ผลทเี่ ราทําวายังอยใู นกระแสนยิ ม อยางไร 5.2 ติดตามประเมินเทียบเคียงคุณภาพผลิตภัณฑทีเ่ ราแขงขันอยู และสภาวะ ตลาดเปน อยางไร 5.3 ดําเนินการวิจัยพัฒนา ดวยการคนควาหาขอมูลอยางดี สรางองคความรูพ ัฒนาผลผลิตให อยูในกระแสความนยิ มหรอื เปลย่ี นโฉมออกไปสตู ลาดประเภทอน่ื ๆ กจิ กรรมท้ัง 5 กิจกรรมเปนสวนหนึ่งของการสรางความมั่นคงในธุรกิจ 1.3 การคดิ สรางสรรคก ําหนดกิจกรรมในภารกิจสรา งความม่นั คง จากสาระความเขาใจภารกิจเพื่อความมัน่ คงในอาชีพเปนการนําเสนอแนวคิดทีเ่ ปน ธุรกิจคอนขาง ขนาดใหญ ดังนัน้ ผูเรียนจึงจําเปนตองคิดสรางสรรคเพือ่ ตนเองวาธุรกิจของเราจะทําอะไรบาง แคไหน และ อยางไร ตวั อยา ง ธรุ กิจไรท นเหนอ่ื ย เปนธุรกิจขยายแลว ดําเนินการผลิตผักสด ผลไมในระบบเกษตรอินทรียบนพืน้ ที่ 130 ไร ระบบการ บริหารจัดการดานตาง ๆ ตองลงมือทําดวยตนเองในครอบครัวเพียง 3 คน ภารกิจสรางความมัน่ คงจะตอง คิดสรางสรรคออกแบบใหเหมาะสมกับตนเอง ตัวอยางบทบาทหนาทีเ่ จาของธุรกิจ ซึง่ จะตองกําหนดทิศทาง

74 และแผนงานดว ยตนเอง ดวยการกําหนดวิสัย ทัศน จัดทําแผนควบคุมเชิงกลยุทธและโครงการพัฒนาที่จําเปน และมีพลังทําใหการขับเคลื่อนการทํางานเขาสูและเปนไปตามวิสัยทัศนได ดังตัวอยางการคิดสรางสรรคกําหนด ทิศทางและแผนงานของไรทนเหนื่อย ดงั น้ี ตัวอยาง : แผนการควบคุมเชิงกลยุทธ วิสัยทัศน “ป 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมอินทรีย เขาสูต ลาด ประเทศสิงคโปรได” แผนควบคมุ เชิงกลยทุ ธ

75 คําช้ีแจง : ใหผูเรียนแตละคนไดใชประสบการณเชิงประจักษมานึกคิดวา เพือ่ ความเขมแข็งในอาชีพ เราควรมีภารกิจและกิจกรรมอะไรบาง

76 เรอื่ งที่ 2. การวดั และประเมนิ ผลความมนั่ คงในอาชพี 2.1 องคป ระกอบการวดั และประเมินผลความม่ันคงในอาชีพ การประเมินความมัน่ คงในอาชีพ ผูรับผิดชอบในการวัดและประเมินผลที่ดีทีส่ ุด คือ ตัว ผูประกอบอาชีพเอง เพราะการวัดและประเมินผลความมัน่ คงในอาชีพ เปนเรือ่ งที่บูรณาการ สิง่ ตาง ๆ ภายใน ตัวของผูป ระกอบการอาชีพเอง ตัง้ แตการเรียนรูว าตนเองจะทําอยางไรการ คิดเห็นคุณคาของกิจกรรมความ มน่ั คง ความจดจําในกิจกรรมและความรูสึกพอใจตอกิจกรรม เปนเรือ่ งภายในทัง้ สิน้ บุคคลภายนอกไมอาจจะ รูเ ทาทัน ดังนัน้ ความมัน่ คงในอาชีพตัวแปรตนเหตุที่สําคัญ คือ ใจของผูป ระกอบการอาชีพเอง จึงจําเปนที่ จะตองมีหลักการประเมินสภาวะใจของตนเองอยางเปนระบบทีป่ ระกอบดวยตัวแปร 4 ตัว ดังน้ี 1. การรับรู (วญิ ญาณ) 2. ความคิด (สังขาร) 3. จาํ ได หมายรู (สญั ญา) และ 4. ความรูสึก (เวทนา) 1. วธิ กี ารรบั รทู ใี่ ชศกึ ษาภารกจิ สรา งความม่นั คง 2. ประเมินคุณคาวาดีหรือไมดีของภารกิจความมั่นคงที่จะดําเนินการ 3. ประเมินความจําวาตนเองเอาใจใสตอภารกิจความมั่นคงมากนอยเพียงใด 4. ประเมินความรูส ึกท่ีตนเอง พึงพอใจหรือชอบตอภารกิจความมั่นคงแบบใด 2.2 วิธีการวัดผลและประเมนิ ผลความมนั่ คงในอาชีพ เปนการนําตัวแปรมากําหนดตัวชีว้ ัด วิธีการวัดแลวเขียนเปนแบบวิเคราะหประเมินตนเอง โดยมี ขน้ั ตอนดาํ เนนิ การ 1. การวเิ คราะหตวั แปรกาํ หนดตวั ชว้ี ดั เชน 1.1 ตวั แปรดา นวิธกี ารรบั รู ตวั บง ช้ี คอื วธิ กี ารเรยี นรูทีป่ ระกอบการ (1) การรับรูจากการเห็นของจริงจากการสืบคนจากเอกสาร (ทางตา) (2) การรับรูจากการฟงคําบรรยาย ฟง เสียงทเ่ี กดิ ในกิจกรรม (ทางห)ู (3) การรบั รูกลน่ิ ทางจมกู (จมกู ) (4) การรับรูจากการชิมรส (ปาก) (5) การรับรูจากการสัมผัสทางกาย (กาย) (6) การรับรูจากการคิดทางใจ (ใจ) 1.2 ตัวแปรดา นการนกึ คิดถงึ คณุ คา มีตัวบงช้ี 3 ตวั คือ (1) คดิ วา ดี (2) ไมมีความคิด เฉย ๆ (3) คดิ วา ไมด ี 1.3 ตัวแปรดานความจําไดหมายรู มตี วั แปร 3 ตวั คือ

77 (1) จําไดท้งั หมด (2) จาํ ไดบางสวน (3) ไมจ ํา จําไมไ ด 1.4 ตวั แปรดา นความรสู กึ พอใจ มตี วั แปร 3 ตวั ประกอบดว ย (1) ชอบพึงพอใจ (2) เฉย ๆ (3) ไมชอบ ไมพึงพอใจ 2. วิเคราะหต วั บง ช้กี ําหนดวิธีการวัด ตวั อยา ง เชน (1) ตวั ชี้วัดการรบั รู วดั วาใชวธิ ีการรับรูแบบใดบาง ดังนั้นในเรื่องของความมัน่ คงในอาชีพ ตัว บงชก้ี ารรับรู คือจาํ นวนของวธิ กี ารรับรทู ีน่ าํ เขามาใชแลว ใหค ะแนน 1 (2) ตัวชี้วัด การนึกคิดถึงคุณคา วดั ดว ยการตดั สนิ ใจทต่ี นเองเปน แบบใด - คดิ วา ดี ใหค ะแนน 1 - เฉย ๆ ใหค ะแนน 0 - คดิ วา ไมด ี ใหค ะแนน -1 (3) ตัวชี้วัดดานการจําไดหมายรูวัดดวยการประมาณคาวาตนเองเปนแบบใด - มากให 1 คะแนน - ปานกลาง ให 0 คะแนน - นอ ย ให -1 คะแนน (4) ตัวชว้ี ดั ดานความรูสกึ พอใจ วัดดวยการประมาณคาที่ตนเองเปนแบบใด - พึงพอใจ ให 1 คะแนน - เฉย ๆ ให 0 คะแนน - ไมชอบ ให -1 คะแนน 3. เขยี นแบบวดั ความมน่ั คงในอาชพี แบบวัดและประเมินผลมีหลายแบบ สําหรับการวัดผลความมัน่ คงในอาชีพเปนแบบประเมิน ตนเอง ที่มีองคประกอบรวม 2 องคประกอบ คือ (1) ภารกิจและกิจกรรม (2) ตัวแปรดานนามธรรมหรือใจของผูประเมินตนเอง และตัวบงชีว้ ัดองคประกอบทัง้ 2 ดาน ดังกลาว ไดถูกนํามาจัดเปนแบบวัดผลความมั่นคงในอาชีพ ดงั ตวั อยาง

78 ตวั อยาง แบบวัดความมั่นคงในอาชีพ 4. การประเมินผล เปนกิจกรรมการวิเคราะห ตคี า แปรผล และสรุปผล ดงั น้ี 4.1 การวิเคราะหผล จากแบบวดั ผล มีรายละเอียด ดงั น้ี (1) ตัวแปรดานการรับรูใ นแบบวัดกําหนดไวเพียง 3 วิธีการ การวิเคราะหผลโดยนับ จาํ นวนวิธีการท่ีใชจริง โดยใหค ะแนนวธิ กี ารละ 1 คะแนน (2) ตัวแปรดา นการคิดถงึ คุณคา ประกอบดว ย

79 - คดิ วาเปน สิ่งดี ใหค ะแนน = 1 - คิดวาเฉย ๆ ใหค ะแนน = 0 - คดิ วา ไมด ี ใหค ะแนน = -1 (3) ตวั แปรดา นการจาํ ได หมายรู ประกอบดว ย - จาํ ไดมากกวา รอ ยละ 80 ใหค ะแนน = 1 - จําไดปานกลางรอยละ 50-79 ใหค ะแนน = 0 - จําไดตา่ํ กวา รอยละ 50 ใหค ะแนน = -1 (4) ตวั แปรดา นความรสู กึ ประกอบดว ย - ถาเหน็ วาพึงพอใจ ใหค ะแนน = -1 - ถา เหน็ วา เฉย ๆ ใหค ะแนน = 0 - ถา เห็นวาไมช อบ ใหค ะแนน = -1 4.2 การตีคาผลการวิเคราะห มีรายละเอียด ดงั น้ี 4.2.1 ตวั แปรดา นนามธรรม (1) ผลงานดานนามธรรมหรอื ใจของผปู ระเมนิ ตนเอง - ม่นั คง เขมแข็ง = คะแนนสงู กวา 24 คะแนนขน้ึ ไป - ตอ งระแวดระวงั = คะแนนระหวา ง 18-24 คะแนน - ตอ งตรวจสอบพฒั นาระบบ = คะแนนระหวา ง 12-18 คะแนน - ตองปรับรื้อระบบความมั่นคง = คะแนนระหวา ง 6-12 คะแนน - ยกเลิกระบบถายังตองการทําธุรกิจตอไปตองพัฒนาใจของตนเอง เรยี นรใู หม = ตา่ํ กวา 6 คะแนน (2) การตีคา ผลการวเิ คราะหดา นการรับรูต อภารกจิ ความมัน่ คงธรุ กิจ ดงั น้ี - การรับรูดที ่ีสดุ = คะแนนสงู กวา 12 คะแนนขน้ึ ไป - การรบั รดู ี = คะแนน 9-12 คะแนน - ตองพฒั นาการรับรู = คะแนน 6-9 คะแนน - ตอ งแกไ ขตนเองรับรใู หม = คะแนน 3-6 คะแนน - เลกิ เปนเจาของธุรกจิ = คะแนนตาํ่ กวา 3 คะแนน ทําไดแตแรงงาน (3) การตีคาผลการวิเคราะหดานการนึกคิดคุณคาของระบบความมั่นคง

80 ธุรกจิ ดงั น้ี - มีการคิดนึกตอระบบความมั่นคงดีมาก=คะแนนสงู กวา 5 คะแนน - มีการนึกคิดตอระบบความมั่นคงดี = คะแนน 4 คะแนน - ตองทบทวนคุณคาของระบบความมั่นคง = คะแนน 3 คะแนน - ตองทบทวนความเหมาะสมของตนเอง = คะแนน 2 คะแนน - ถอยตัวออกจากความเปนเจาของธรุ กจิ ทีไ่ มพ ฒั นาตนเอง = คะแนน 1 คะแนนลงมา (4) การตีคาดานความจําไดหมายรูตอระบบความมั่นคงธุรกิจ ดงั น้ี - มคี วามจาํ ไดหมายรเู พ่อื ปฏิบัตภิ ารกจิ ความมน่ั คงดีมาก =5คะแนน - มีความจําไดหมายรูเพื่อปฏิบัติภารกิจความมั่นคงดี = 4 คะแนน - ตองทบทวนความจํา = 3 คะแนน - ตองทบทวนความเหมาะสมในการเปนเจาของธุรกิจ = 2 คะแนน - ถอยตัวออกจากความเปนเจาของธุรกิจ = 1 คะแนน (5) การตีคาดานความรูสึกตอภารกิจความมั่นคงธุรกิจ ดงั น้ี - มีความรูสึกตอภารกิจความมั่นคงธุรกิจดีมาก = 5 คะแนน - มคี วามรสู กึ ตอ ภารกจิ ความมัน่ คงธุรกจิ ดี = 4 คะแนน - ตองทบทวนความรูสึกของตนเอง = 3 คะแนน - ตองทบทวนวาตนเองยังเหมาะสมในการเปนเจาของธุรกิจ = 2 คะแนน - ควรถอยตัวออกจากความเปนเจาของธุรกจิ = 1 คะแนน 4.2.2. ดา นภารกจิ ในแตละภารกิจมีสวนรวมตอความมั่นคงของธุรกิจอยางไร ดงั น้ี - ภารกิจน้ีสง ผลตอ ความมั่นคงมากทส่ี ดุ = 6 คะแนน - ภารกิจน้สี งผลตอ ความมนั่ คงดี = 5 คะแนน - ภารกจิ น้ีตองคิดทบทวนและพฒั นา = 4 คะแนน - ภารกิจนีต้ องยอ นดูการกระทาํ ของตนเอง = 3 คะแนน - ตองทบทวนภารกิจปรับรื้อระบบและทําความเขาใจกับตนเอง ในฐานะเจาของกิจการ = 2 คะแนน

81 2.3 การแปรผลการประเมนิ ตนเอง ทบทวนกันอีกครัง้ การวัดและประเมินผลเปนเรือ่ งของการประเมินตนเองเพือ่ ใหรูจ ักและเขาใจ ตนเอง เพราะกิจกรรมสรางความเขมแข็ง มัน่ คงในธุรกิจ เปนเรื่องที่เจาของธุรกิจ จะตองเอาใจใส จะบอกวา ภารกิจนี้ไมชอบ คงไมได แตการประเมินตองถามใจวาเราเปนอยางไรกันแน แลววัดและประเมินผลไปตาม สภาพจริง สวนผลจะออกมาอยางไร แลวเราจะทําอยางไรอยูท ีต่ ัวเราเอง จึงขอตัวอยางผลการวิเคราะห ตีคา แปรผล และอภิปรายผลของเจาของธุรกิจทา นหนึ่ง ดงั น้ี ตวั อยา ง ผลการวิเคราะห การประเมินภารกิจการสรางความมั่นคงในอาชีพ จากตารางผลการวเิ คราะหสามารถอธบิ ายไดว า 1. โดยภาพรวมแลวจะตองตรวจสอบพัฒนาระบบความมั่นคงธุรกิจ 2. มีภารกิจที่จะตองตรวจสอบพัฒนาประกอบการ (1) การบริหารทรัพยากรดําเนินงาน

82 (2) การจัดการสงมอบ (3) การวจิ ัยพัฒนา 3. จะตองทบทวนสภาพและความรูสึกของตนเองเกี่ยวกับ (1) การมองเห็นคุณคาของภารกิจความมั่นคงธุรกิจ (2) ความรูสึกชอบไมชอบในภารกิจความมั่นคง 4. ถา จะเปน เจาของธุรกจิ ตองเอาใจใสต อ การจําไดห มายรู กิจกรรมท่ี 1 คําชีแ้ จง : จากการเรียนรูร ะบบความมัน่ คงในธุรกิจอาชีพและการวัดและประเมินผลภารกิจ ความมัน่ คงใน อาชีพ ทานคิดวาตัวทานเองควรมีกรอบแนวทางวัดและประเมินผลภารกิจ ความมัน่ คงในอาชีพของตนเอง อยางไร ขอไดโ ปรดศกึ ษาแบบบนั ทกึ นแ้ี ลว ทดลองคดิ ดว ยตนเอง 1.ลักษณะกิจกรรมอาชีพที่ขยายขอบขาย 1.1 ผลผลิต (1) เปาหมายการผลิต คือ : ............................................................................................................................................... (2) ผลผลติ ขายใหใคร : .................................................................................................................................................. (3) ผลผลติ ขายท่ีไหน : .................................................................................................................................................. (4) ผลผลติ ขายอยา งไร : .................................................................................................................................................. 1.2 กระบวนการผลิต (1) ลักษณะแบบแผนปฏิบตั ิงาน : .................................................................................................................................................. (2) ลักษณะการทํางานตามแผน : .................................................................................................................................................. (3) ลักษณะการตรวจสอบหาขอบกพรอง : ..................................................................................................................................................

83 (4) ลกั ษณะการปฏิบตั ิการแกไ ขขอ บกพรอ ง : .................................................................................................................................................. 2. กรอบการวัดและประเมินผลความมั่นคงธรุ กิจของทาน เมือ่ คิดดวยตนเองแลวขอใหผูเ รียน ผูเ กีย่ วของรวมกันวิเคราะหขอบกพรองและรวม กันพัฒนาให สามารถใชดําเนินการวดั และประเมนิ ผลดว ยตนเองได ใบเสรมิ ความรู ตัวอยางบันทึกการวัดและประเมินผลความมัน่ คงอาชีพ เปนการประเมินผลตนเอง อยางงาย ๆ การ บันทึกการวัดและประเมินผลความยั่งยืน ควรเนนเอกสารระบบและการทํางาน ใหเปนไปตามเอกสารระบบ มี การตรวจตดิ ตาม หาขอบกพรอง และปฏบิ ตั กิ ารแกไ ขขอ บกพรองโดยมเี กณฑง าย ๆ ดงั น้ี 1. ภูมิคุมกันเขมแข็ง = ภารกิจความมัน่ คง มีเอกสารระบบปฏิบัติการ และปฏิบัติ การตามเอกสาร อยางเครงครัด เกิดผลเปนไปตามเปาหมายทุกอยาง 2. มีภูมิคุมกัน = ภารกิจความมัน่ คงมีเอกสารระบบปฏิบัติการและปฏิบัติการตามเอกสารอยาง เครงครัด เกิดผลเปนไปตามเปาหมายสวนใหญ 3. ภูมิคุม กันบกพรอง = ภารกิจความมัน่ คงมีเอกสารระบบปฏิบัติการ แตการปฏิบัติการมักละเลย ไมทําตามเอกสาร

84 ตวั อยาง บันทึกการวัดและประเมินผลภารกิจความมั่นคงอาชีพ

85 3. กรอบการประเมินความเปน ไปไดใ นการนาํ กรอบแนวคดิ การขยายอาชีพไปใชจ ริง กรอบแนวคดิ ในการประเมนิ ความเปน ไปไดดงั น้ี จากแผนภมู ดิ งั กลาว แสดงใหเ หน็ กรอบแนวคดิ ในการประเมนิ ความเปนไปได มี องคประกอบรวมกัน 6 องคประกอบ ในแตละองคประกอบมีตัวแปรบงชี้วัด ดงั น้ี 1. รูปแบบการขยายอาชีพ มตี วั แปรรว ม ดงั น้ี 1.1 ผลผลติ 1.2 กระบวนการผลิต 1.3 ปจ จัยนาํ เขา การผลิต 2. ความยากงายของการดําเนินการจัดการ มตี วั แปรรว ม ดงั น้ี 2.1 การบริหารจัดการ แรงงาน เงนิ ทนุ 2.2 แผนธุรกจิ 3. การรับไดของลูกคา มตี วั แปรรว ม ดงั น้ี 3.1 ผลผลติ อยใู นความนิยม 3.2 เปนสิ่งจําเปนตอ ชีวติ 3.3 ราคา

86 4. การรับไดของสังคมชุมชน มตี วั แปรรว ม ดงั น้ี 4.1 สภาพแวดลอ ม 4.2 วฒั นธรรมประเพณี 5. ความเหมาะสมของเทคนิควิทยาการที่ใชในการขยายอาชีพ 5.1 เทคนิควิทยาการเพื่อการลดตนทุน 5.2 เทคนิควิทยาการเพื่อการลดของเสีย เปา หมายการประเมนิ ผล การประเมินความเปนไปไดในการนํารูปแบบขยายอาชีพไปใชจริง มีเปาหมายที่จะ วเิ คราะห ดงั น้ี 1. วิเคราะหบทความสัมพันธสอดคลองรับกันได ระหวางองคประกอบ 1.1 ความสัมพันธ ระหวา ง AB AC AD AE 1.2 ความสัมพันธ ระหวา ง BC BD BE 1.3 ความสัมพันธ ระหวา ง CD CE 1.4 ความสัมพันธ ระหวา ง DE 2. ประเมินตัดสินใจรับความเปนไปได 2.1 ตารางวิเคราะหความสัมพันธสอดคลองรับกันไดระหวางองคประกอบ

87 2.2 เกณฑก ารประเมิน (1) คะแนนระหวา ง 1-3 คะแนน ถือวา นํารูปแบบไปใชไมได (2) คะแนนระหวา ง 4-7 คะแนน ถอื วา มคี วามเปนไปไดต ํา่ ตองทบทวน พฒั นา (3) คะแนนระหวา ง 8-10 คะแนน ถือวามีความเปนไปไดในการนําไปใช วธิ ีการวเิ คราะห การวเิ คราะหเ พอ่ื การตัดสินใจ มีความจําเปนที่เจาของธุรกิจจะตองประเมนิ ตดั สนิ ใจดวยตนเอง สาํ หรบั กรณที ่ีธรุ กิจมีหนุ สว นหรือผเู ก่ียวของควรจะใชว ิธีสนทนาเจาะลกึ และวธิ ีความสัมพนั ธรวมกนั โดยมี วธิ กี ารดงั นี้ 1. การวิเคราะหตัดสินใจบงชี้ความสัมพันธระหวางองคประกอบทีละคูดวยการใช วิจารณญาณของ ตนเองนกึ คดิ ในรายละเอยี ดความสมั พนั ธค วามไปกนั ไดแ ละความเปน พวกเดยี วกนั วา หนกั ไปทางมี

88 ความสัมพันธต อ กัน หรอื ไมสมั พันธกนั คดิ ทบทวนหลายๆครง้ั จนมน่ั ใจแลวจึงตดั สินใจระบุวาองคป ระกอบ ในคูที่วิเคราะหมีความสัมพันธตอกันแลวใหทําเครื่องหมายแสดงวามีความสัมพันธและเครื่องหมาย - แสดงวา ไมมีความสัมพันธ 2. การใหคะแนนโดยใหคูองคประกอบที่มีความสัมพันธไดคะแนน 1 คะแนน คูทไี่ มสมั พันธให 0 คะแนน วธิ ีการประเมนิ การรวมคะแนนจากองคประกอบการประเมินแตละขอ แลวประเมินสรุปตามเกณฑการประเมิน เชน (1) แนวทางขยายอาชีพของกลุมจักสานมคี ูความสัมพันธขององคประกอบการประเมินรวมคะแนน ได 9 คะแนน สามารถอธิบายไดวาแนวทางขยายอาชีพของกลุมจักสาน มีความเปนไปไดในการนําไปใชจริง (2) แนวทางขยายอาชีพของกลุมเลี้ยงปลา มีคูความสัมพันธขององคประกอบการประเมิน รวม คะแนนได 3 คะแนน สามารถอธิบายไดวาแนวทางขยายอาชีพของกลุมเลี้ยงปลาเปนรูปแบบที่มีความเปนไป ไดต าํ่ มาก รูปแบบไมสามารถนําไปใชได สรุป แนวทางประเมินความเปนไปไดของการนํารูปแบบขยายอาชีพไปใชเปนรูปแบบที่เนนการใชเหตุผล เปนหลักไมใชการหาความสัมพันธเชิงคณิตศาสตร เปนการมองหาเหตุผลดวยวจิ ารณญาณของตนเองเพอ่ื รบั ผดิ ชอบตนเอง และนาํ ตนเองได ใบเสรมิ ความรู ตัวอยาง : การวิเคราะหกําหนดตัวบงชี้ภายในองคประกอบของการประเมิน

89

90 ใบเสรมิ ความรู ตัวอยา ง : การวิเคราะหความสัมพนั ธที่เกี่ยวของระหวางตัวแปรภายในของรูปแบบ การขยายอาชีพ กบั การรับไดของลกู คา

91 ตวั อยาง : การวเิ คราะหความสมั พันธท เี่ ก่ยี วขอ งระหวา งตัวแปรภายในของรปู แบบการขยายอาชีพกับ การรับไดของสังคมชุมชน

92 กิจกรรมที่ 2 คาํ ช้ีแจง : การใหผ เู รยี นจดั ทาํ แนวคดิ การประเมินความเปน ไปไดด ว ยตนเองน้ี มีจุดประสงค เพอ่ื ฝก ทกั ษะการ ประยุกตใชทฤษฎีความรูตาง ๆ มาบูรณาการกับประสบการณของตนเอง ใหเ ปน กรอบแนวคดิ ของตนเอง และ เขาใจภารกิจการประเมินความเปนไปไดอยางแจมแจง 1. กรอบแนวคิดการประเมินความเปนไปไดของตนเอง 2. รายละเอียดในแตละองคประกอบของกรอบแนวคิด 3. เปาหมายการประเมิน (มีอะไรบาง) 4. วิธกี ารวิเคราะหขอมลู 5. วธิ ีการประเมนิ

93 เรอ่ื งท่ี 3 การตัดสินใจขยายอาชพี ดวยการวเิ คราะหศ กั ยภาพ จากการท่ผี เู รยี นไดศ กึ ษา เร่ืองที่ 1 ภารกิจเพ่ือความมน่ั คงในการทําธุรกจิ ประกอบดวยเร่ืองยอ ย ๆ คือ บทบาทหนาที่ของตนเองที่มีตอธุรกจิ การบริหารทรัพยากรดาํ เนนิ ธุรกจิ การบริหารการผลิต การจัดการ สงมอบ และการวิจัยพฒั นา ซ่ึงเนน เฉพาะการบรหิ ารจดั การของตวั ผปู ระกอบการเอง และเร่อื งท่ี 2 การวดั และ ประเมนิ ผลความมัน่ คงในอาชพี ซงึ่ ตอ งเรียนรูเกีย่ วกบั องคประกอบ การวัดและประเมินผลความมั่นคงในอาชีพ วิธีการวัดผลและประเมินผลความมั่นคงในอาชีพ และการแปรผลการประเมินตนเองเปนการหาขอสรุปวาจะ ดําเนินการขยายอาชีพหรือไม อยางไร เพื่อเปนการสรางความมั่งคงยิ่งขึ้น ผูประกอบการ ควรพิจารณาวิเคราะหศักยภาพในการขยาย อาชพี 5 ดานดวย ดงั น้ี 1. ศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่ 2. ศกั ยภาพของพ้นื ทีต่ ามลกั ษณะภมู ิอากาศ 3. ศักยภาพของภูมิประเทศและทําเลที่ตั้งของแตละพื้นที่ 4. ศักยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณแี ละวถิ ีชวี ิตของแตล ะพนื้ ที่ 5. ศักยภาพของทรพั ยากรมนุษยในแตล ะพ้ืนที่ 1. ศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตล ะพน้ื ที่ ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ซึ่งมนุษยสามารถนําไปใชใหเกิดประโยชน ตอ ชวี ิตประจําวัน และการประกอบอาชพี ทรัพยากรธรรมชาติ ไดแก ปา ไม แมน ํ้า ลําคลอง อากาศ แรธาตุตา ง ๆ ทรัพยากรธรรมชาติบางชนิดใชแลวหมดไป เชน แรธาตุตาง ๆ บางชนิดมนุษยสามารถสรางทดแทนขึ้นใหมได เชน ปาไม เม่ือมนุษยตัดไปใชประโยชนแ ลว กส็ ามารถปลูกทดแทนขน้ึ ใหมไ ด ดังนัน้ การขยายอาชพี ตอง พจิ ารณาวา ทรพั ยากรท่ีจะตองนํามาใชใ นการขยายอาชพี ในพื้นท่ีมีหรือไม มีเพียงพอหรือไม ถาไมม ี ผปู ระกอบการตองพิจารณาใหมว าจะขยายอาชพี ทต่ี ดั สนิ ใจเลือกไวหรอื ไม หรือพอจะจัดหาไดในพนื้ ท่ใี กลเคียง ซึ่งผูประกอบการตองเสียคาขนสงจะคุมคากับการลงทุนหรือไม เชน ตัดสินใจจะขยายอาชีพจากเดิมเลี้ยงสุกร 100 ตัว ตองการเลีย้ งเพิ่มเปน 200 ตวั ซงึ่ เพิ่มอีกเทา ตัว จะตองพจิ ารณาวา อาหารสกุ รหาไดใ นพืน้ ท่ีหรอื ไม เชน รําขาวในพ้ืนที่มพี อเพยี งทจ่ี ะเล้ียงสุกรที่เพม่ิ ขนึ้ หรือไม 2. ศักยภาพของพน้ื ท่ตี ามลักษณะภูมิอากาศ

94 ในแตละพื้นที่จะมีลักษณะภูมิอากาศแตกตางกัน เชน ประเทศไทยภาคกลางมีอากาศรอน ภาคใตมีฝน ตกเปนเวลานาน ภาคเหนือมีอากาศเย็น โดยเฉพาะอาชีพเกษตรกรรมขึ้นอยูกับสภาพภูมิอากาศเปนสวนใหญ เชน ในพ้นื ที่มกี ารปลูกลิน้ จ่ี ลําไย อยูแลว และมผี ลผลติ ออกมากในฤดูกาล ทําใหราคาตกต่ําตองการถนอมให เปน ลาํ ไยตากแหง เพ่ือใหไ ดราคาดี ดงั น้ัน ตองพจิ ารณาวาในชว งนน้ั มีแสงแดดพอเพยี งทจี่ ะตากลาํ ไยไดหรอื ไม 3. ศักยภาพของภมู ปิ ระเทศและทาํ เลทตี่ ้งั ของแตล ะพืน้ ที่ สภาพภมู ปิ ระเทศและทาํ เลทตี่ ัง้ ของแตล ะพ้ืนท่ีจะแตกตางกนั เชน เปนภเู ขา เปนท่ีราบสงู ทร่ี าบลุม แต ละพืน้ ทม่ี ีผลตอ การขยายอาชีพ เชน การจัดหาแหลงทองเที่ยวเพิ่มขึ้นในพ้นื ทีต่ องพิจารณาวาแหลงทองเที่ยวแหง ใหมในภูมิประเทศน้ัน ๆ สามารถดึงดูดนักทองเที่ยวไดหรือไม หรือตองการขยายสาขารานกาแฟสดไปอีก สถานทีห่ นึง่ ก็ตอ งพจิ ารณาทําเลทีต่ ง้ั แหง ใหมว า จะขายกาแฟไดหรือไม 4. ศกั ยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณีและวิถีชีวติ ของแตล ะพ้ืนที่ แตล ะพื้นทที่ ั้งในประเทศไทยและตางประเทศมศี ิลปะ วัฒนธรรม ประเพณีและวถิ ีชิวตที่แตกตางกัน ดงั นั้นแตล ะพนื้ ทีส่ ามารถนําเอาสิง่ เหลา น้มี าใชเปน อาชพี ได เชน เปนสถานท่ีทอ งเท่ียวเขาชมศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณีพืน้ บา น หรือพาชมวิถีชวี ติ อาจจะขยายอาชีพโดยเพิ่มจํานวนรอบที่เขาชมใหพอเพียงกับตลาด เปาหมาย 5. ศักยภาพของทรพั ยากรมนษุ ยใ นแตล ะพน้ื ที่ ทรพั ยากรมนษุ ยใ นแตล ะพื้นที่ หมายถึง ความรู ความสามารถของมนุษยท ีเ่ ปนภมู ปิ ญ ญาทงั้ ในอดีต จนถึงปจ จุบนั ดานการประกอบอาชพี ตา ง ๆ ในพื้นท่ีน้นั ๆ เมือ่ อาชีพนั้นมคี วามมนั่ คงในพ้ืนทน่ี น้ั ๆ แลว อาจจะขยายไปพื้นที่อื่น ๆ การกระจายความสามารถของทรัพยากรมนุษย ก็สามารถทําไดโดยการอบรมผูสนใจ ในความรูน ้ัน ๆ ใหสามารถนําไปขยายยงั พืน้ ทีอ่ ืน่ ๆ ได ผปู ระกอบการทม่ี ีอาชพี มนั่ คงโดยผานการพัฒนาจนกระทั่งเปน ทรี่ ูจกั กันแพรหลายก็สามารถขยาย ธุรกิจใหกวางขวาง โดยการเพิ่มปริมาณ หรือขยายสาขาใหมากขึ้นได โดยนําศักยภาพทั้ง 5 ดานมาชวย ประกอบการพิจาณาดวย