PI-02.1-REH-016 Rev.01

Document No : P/I-02.1-REH-016 Revision : 01 01 April 2021 Department : Rehabilitation Effective Date : Sarinya Chuevieng Document Type : Patient Instruction (P/I) Standard : Category : 02.1 หมวดกิจกรรมบรกิ ารทางคลนิ คิ Creator : Subject : คาแนะนาการบรหิ ารรา่ งกายคณุ แมห่ ลงั คลอดดว้ ยวธิ ีธรรมชาติ ความรูท้ ่วั ไป (Basic information) ระหวา่ งตงั้ ครรภ์ มกี ารเปลย่ี นแปลงของระดบั ฮอรโ์ มนซงึ่ สง่ ผลใหก้ ลา้ มเนอื้ และเอ็นรอบๆอมุ้ เชิงกรานมกี ารหยอ่ นตวั รวมถงึ โครงสรา้ งตา่ งๆของรา่ งกายมกี ารเปลยี่ นแปลง จงึ อาจก่อใหเ้ กิดการบาดเจ็บของเอ็นและขอ้ ตอ่ ตา่ งๆไดง้ า่ ยขนึ้ และในคณุ แมท่ ผี่ า่ ตดั คลอดจะไดร้ บั การดมยาสลบหรอื ฉีดยาชาเขา้ ในไขสนั หลงั (บลอ็ กหลงั ) ซงึ่ หลงั จากยาชาหมดฤทธิ์ คณุ แมจ่ ะรูส้ กึ เจ็บแผลผา่ ตดั และ อาจมกี ารปวดหลงั สว่ นลา่ งได้ รวมทงั้ ผนงั หนา้ ทอ้ ง หลงั คลอด ทอ้ งทีเ่ คยกลมนนู กจ็ ะแบนราบลง แตต่ อ้ งใชเ้ วลาสกั ระยะจากการ บรกิ ารรา่ งกายหลงั คลอดเทา่ นนั้ ท่ีจะชว่ ยใหผ้ นงั หนา้ ทอ้ งของคณุ แมท่ ยี่ ืดออกมาก หดเขา้ ที่จนกวา่ หนา้ ทอ้ งจะกลบั มาเป็นปกตดิ งั นนั้ การบรหิ ารรา่ งกายหลงั คลอดจะชว่ ยสง่ เสรมิ ใหร้ า่ งกายกลบั สสู่ ภาพปกตไิ ดเ้ รว็ ขนึ้ ชว่ ยกระตนุ้ การทางานของตอ่ มนา้ นมเพื่อใหผ้ ลติ นา้ นมออกมาใหเ้ พยี งพอแกก่ ารเลยี้ งดบู ตุ ร หลงั คลอดประมาณ 6-8 ช่วั โมง หากไมม่ ปี ัญหาหรอื ภาวะแทรกซอ้ นใดๆเกิดขนึ้ ควรกระตนุ้ ใหร้ า่ งกายคณุ แมม่ กี าร เคลอื่ นไหว และเรม่ิ บรหิ ารไดท้ นั ที เพือ่ ใหป้ ัญหาทเ่ี กิดการเปลยี่ นแปลงทางดา้ นกายวิภาคและสรรี วทิ ยาในระยะตงั้ ครรภ์ รวมถงึ สว่ น อื่นๆ ทีเ่ ก่ียวขอ้ งนนั้ กลบั คืนสสู่ ภาพเดมิ ในระยะเวลาอนั สนั้ ทางเลอื กอนื่ (Other options) ไมม่ ี ความเสีย่ งและผลขา้ งเคียง (Risks and side effects of treatment) 1. เนอ่ื งจากมดลกู เป็นอวยั วะทีร่ บั ภาระหนกั มาตลอดเกา้ เดอื น จากขนาดเลก็ ๆขยายขนึ้ ใหญ่เป็นหลายเทา่ เพ่อื รองรบั ทารกใน ครรภ์ ระหวา่ งคลอดตอ้ งบีบตวั มาก หลงั คลอดก็ยงั ตอ้ งบบี รดั ตวั เพอื่ ใหก้ ลบั เขา้ สสู่ ภาพเดมิ ทาใหเ้ กิดความเจ็บปวดได้ ประมาณ 2-3 วนั หรอื อาจถงึ 7 วนั จนกวา่ มดลกู จะกลบั เขา้ สเู่ ชงิ กราน การประคบความรอ้ น สามารถชว่ ยบรรเทาความ ปวดได้ 2. ฝีเยบ็ เป็นผิวหนงั ทีอ่ ยรู่ ะหวา่ งอวยั วะเพศกบั ทวารหนกั ในการคลอดจะถกู กรีดเพื่อใหส้ ะดวกตอ่ การคลอดและเยบ็ ตดิ ไว้ หลงั คลอดจะเจ็บปวดแผลได้ จะบรรเทาลงและเป็นปกตใิ น 5-7 วนั P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 1 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

3. ระบบขบั ถ่าย วนั แรก หลงั คลอดอาจจะไมถ่ ่ายเพราะงดอาหารและนา้ ก่อนคลอด บางคนอาจกลวั เจ็บเวลาถา่ ยปัสสาวะ หรอื อจุ จาระจนไมอ่ ยากเบง่ ถา่ ย แตจ่ ะเป็นปกตภิ ายใน 6-8 ช่วั โมง 4. เตา้ นม ภายหลงั การคลอดกลไกในรา่ งกายจะกระตนุ้ ใหม้ ีนา้ นม อาจเกิดอาการคัดตงึ ควรใหล้ กู ดดู นม เพือ่ ชว่ ยลดอาการ คดั ตงึ และทาใหท้ ารกไดร้ บั สารอาหารท่ีมคี ณุ คา่ ภมู ติ า้ นทานที่ดที ส่ี ดุ จากนา้ นมแม่ 5. กลา้ มเนอื้ หนา้ ทอ้ งแยก ไมแ่ ขง็ แรง ซง่ึ ปกติจะกลบั คืนสสู่ ภาพปกตภิ ายใน 6 สปั ดาหห์ ลงั จากคลอดแตก่ ารบรหิ ารที่สม่าเสมอ จะชว่ ยใหก้ ลบั คืนสสู่ ภาพเดมิ ไดเ้ รว็ ขนึ้ 6. การทางาน ในชว่ งสปั ดาหแ์ รก ไมค่ วรทางานหนกั หรอื ยกของหนกั เพราะจะทาใหม้ ดลกู หยอ่ นได้ แตส่ ามารถทางานเบาๆ ได้ การทางานปกติ ควรทาหลงั จาก 4-6 สปั ดาหห์ ลงั จากคลอด 7. สาหรบั การออกกาลงั กายแบบแอโรบิก หรอื การเดนิ เรว็ ๆ วนั ละประมาณ 30 นาที จะตอ้ งทาภายหลงั คลอดแลว้ 7 วนั เพ่อื ชว่ ยเพ่มิ ประสทิ ธิภาพของหวั ใจและปอด และยงั ชว่ ยกาจดั ไขมนั สว่ นเกิน รูส้ กึ กระปรกี้ ระเปรา่ และอาจออกกาลงั กายทีห่ นกั มากขนึ้ หลงั จากตดั ไหมแลว้ แตต่ อ้ งหม่นั สงั เกตขณะออกกาลงั กาย อยา่ ใหเ้ หนอ่ื ยจนเกินไป แนวทางการดแู ล/การปฏิบัตติ วั (Self-care Guideline) ทา่ บรหิ ารที่ใช้ใน 1-3 วนั แรกหลังคลอด : 1. พักผอ่ นดว้ ยการนอนราบ หมอนรองใตเ้ ขา่ ทงั้ 2 ขา้ ง ซงึ่ ทา่ นจี้ ะชว่ ยทาใหห้ ลงั สว่ นลา่ งผอ่ นคลาย นอนพกั ผอ่ น ตามระยะเวลาท่ีแพทยก์ าหนด 2. การฝึ กหายใจเพ่อื ผ่อนคลายและบริหารปอด ใหอ้ ยใู่ นทา่ ท่ผี อ่ นคลาย เช่น นอนหงายชนั เขา่ หรอื น่งั มีพนกั พงิ มอื ทงั้ 2 ขา้ งวางบนหนา้ ทอ้ ง พรอ้ มกบั สดู หายใจเขา้ ลกึ ๆทางจมกู ใหท้ อ้ งป่ อง และหายใจออกทางปากชา้ ๆใหท้ อ้ งแฟบ ทาติดตอ่ กนั 3-5 ครงั้ ตอ่ 1 รอบ 2-3 รอบตอ่ วนั P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 2 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

3. บรหิ ารไหล่ และแขน เพือ่ ใหเ้ กิดความตงึ ตวั และเกิดความแขง็ แรงของกลา้ มเนอื้ ทีพ่ ยงุ เตา้ นม ทาใหม้ กี ารขยายตวั ของทรวงอก ปอดขยายตวั ดแี ละทาใหก้ ลา้ มเนอื้ ไหล่ แข็งแรงขนึ้ สามารถทาไดท้ งั้ ในทา่ นอนหรอื น่งั โดยประสานมอื 2 ขา้ ง ดา้ นหนา้ และคว่ามือ คอ่ ยๆพลกิ มอื พรอ้ มกบั ยกขึน้ เหนอื ศีรษะ หายใจเขา้ นบั กลนั้ ไว้ 5- 10 วินาที คอ่ ยๆลดมือลงพรอ้ มกบั หายใจออก ทาตดิ ตอ่ กนั 3-5 ครงั้ ตอ่ 1 รอบ 2-3 รอบตอ่ วนั 4. วิธีการชว่ ยลดการบวมปลายมอื ปลายเทา้ และลดการเป็ นตะครวิ เหน็บชา 1 ) กามือและแบมอื ทาสลับกัน 10 คร้งั ตอ่ รอบ 2-3 รอบต่อวนั 2 ) นอนหงายโดยคุณแม่ยกขาสูงวางบนหมอน ตัง้ แตต่ ้นขาถงึ ขอ้ เทา้ Page 3 of 10 จากนนั้ กระดกขอ้ เทา้ ขนึ้ – ลง ทา 10 ครงั้ ตอ่ รอบ 2-3 รอบตอ่ วนั เพ่ือปอ้ งกนั ภาวะหลอดเลอื ดดาอดุ ตนั และอาการบวมหรอื สามารถ น่งั เกา้ อที้ าได้ 5. การยดื กล้ามเนือ้ คอเพ่อื ลดความตึงเครยี ด 1. การยดื เหยยี ดกลา้ มเนือ้ คอด้านหลงั : กม้ ศีรษะลงตรงๆใชม้ อื ทงั้ สอง เหนย่ี วดงึ ดา้ นหลงั ศรี ษะใหก้ ม้ ลงมากยง่ิ ขนึ้ เม่ือรูส้ กึ ตงึ แลว้ ใหท้ าคา้ งไว้ 10-15 วินาทตี อ่ รอบ 3-5 รอบตอ่ วนั P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

2.การยดื เหยยี ดกลา้ มเนือ้ คอดา้ นหน้า: เงยศีรษะขนึ้ และใชม้ อื ทงั้ สอง ขา้ งเชยคางหรอื ใชห้ วั แมม่ อื ดนั ทค่ี างเพื่อใหศ้ ีรษะเงยขนึ้ เมอ่ื รูส้ กึ ตงึ แลว้ ใหท้ าคา้ งไว้ 10-15 วินาทตี อ่ รอบ 3-5 รอบตอ่ วนั 3.การยดื เหยยี ดกล้ามเนือ้ คอด้านข้าง : เอียงศีรษะไปดา้ นใดดา้ นหนง่ึ และใชม้ อื ขา้ งเดยี วกนั กบั ตาแหนง่ ท่เี อียงศีรษะไปเหนย่ี วศีรษะดา้ นนนั้ เพื่อยดื กลา้ มเนอื้ ตน้ คอดา้ นขา้ งจากนนั้ สลบั ขา้ งเมอื่ รูส้ กึ ตงึ ให้ ทาคา้ งไว้ 10-15 วินาทตี อ่ รอบ 3-5 รอบตอ่ วนั จากนนั้ สลบั ขา้ งทาเชน่ เดิม เทคนิคการไอ ใชม้ อื ขา้ งหนง่ึ วางบรเิ วณหนา้ ทอ้ ง มืออกี ขา้ งหนง่ึ ประคองบรเิ วณแผลผา่ ตดั หรอื ใชห้ มอนหรอื ผา้ หม่ ประคองบรเิ วณแผลผา่ ตดั ก็ได้ - สดู ลมหายใจเขา้ -ออกลกึ ๆตามการหายใจ - กลนั้ หายใจพรอ้ มไอออกมา 1-2 ครงั้ การใสผ่ ้ารดั หน้าทอ้ ง ในระยะแรกอาจมีคนชว่ ยในการใสเ่ นอื่ งจากอาการปวดท่ีแผลอาจทาใหข้ ยบั รา่ งกายลาบาก โดยให้ นอนหงาย ชนั เขา่ ขนึ้ 2 ขา้ ง พรอ้ มกบั หายใจเขา้ เตม็ ที่ทอ้ งป่ อง ใหเ้ วลโครหรอื ตนี ต๊กุ แกอยบู่ รเิ วณดา้ นขา้ งของลาตวั ไมว่ างไวต้ รง กลางหนา้ ทอ้ งจะทาใหร้ ะคายเคอื งบรเิ วณแผลผา่ ตดั ได้ ใสใ่ นตาแหนง่ ทีค่ ลมุ บรเิ วณรอบแผลผา่ ตดั เพือ่ ชว่ ยในการประคองไมใ่ หป้ วด แผลหรอื แผลแยกขณะมีการเคลอ่ื นไหว ในช่วงแรกแนะนาใหใ้ สไ่ ดต้ ลอดเวลายกเวน้ ขณะอาบนา้ ระหวา่ งทใี่ สใ่ หร้ ูส้ กึ กระชบั บรเิ วณ แผล หายใจสะดวก ไมค่ บั หรอื หลวมเกินไป P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 4 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

กระตุน้ การเคล่อื นยา้ ยตวั บนเตยี ง โดยพยายามพลกิ ตะแคงตวั มาดา้ นซา้ ย-ขวา ทนั ทเี มื่อเรม่ิ เคลอ่ื นไหวไดก้ ารลกุ จากเตียงใหเ้ รม่ิ ตะแคงตวั หอ้ ยขาลงขา้ งเตยี ง คอ่ ยๆยนั ตวั ลกุ ขนึ้ น่งั หลังจาก 3 วนั แรกหลังคลอด - ปฏิบตั ิตวั เช่นเดยี วกบั วนั แรก - กระตนุ้ การออกกาลงั กายใหม้ ีการเคลอ่ื นไหวมากขนึ้ - กระตนุ้ การเดิน 1. การบรหิ ารร่างกายเพอ่ื เพิม่ ความแข็งแรงของแขนและสะโพก 1.1 เพอื่ เพิ่มความแขง็ แรงของกลา้ มเนื้อแขนและไหล่ วิธีบรหิ าร ยืนดนั ฝาผนงั เทา้ ทงั้ สองขา้ งวางหา่ งกนั ประมาณชว่ งกวา้ งของไหล่ ฝามือดนั ฝาผนงั ทร่ี ะดบั ไหล่ งอขอ้ ศอกใหล้ าตวั โนม้ เขา้ ไปหาผนงั เทา้ แนบพนื้ เกรง็ คา้ งไว้ พรอ้ มหายใจออกนบั 1-5 แลว้ คลายเกรง็ ถอยหา่ งจากกาแพง พรอ้ มหายใจเขา้ ทาซา้ 5-10 ครงั้ 1.2 ทา่ บริหารเพิ่มความแขง็ แรงของกล้ามเนือ้ หน้าทอ้ ง กลา้ มเนอื้ กน้ ยอ้ ย และบรเิ วณฝีเย็บ เพ่ือใหม้ ดลกู เขา้ อเู่ รว็ ขนึ้ แผลหายเรว็ และลดอาการปวดหลงั โดยนอนหงายชนั เขา่ 2 ขา้ ง กดหลงั แนบพนื้ ขมบิ กน้ พรอ้ มแขมว่ ทอ้ ง ยกสะโพกลอยขนึ้ จากพืน้ คา้ งไว้ 5 วินาที แลว้ คอ่ ยๆวางสะโพกลง อยา่ งนมุ่ นวล ทาซา้ 5-10 ครงั้ ตอ่ รอบ 2-3 รอบตอ่ วนั หา้ มกลนั้ หายใจ 2. ทา่ บรหิ ารเพอ่ื ใหก้ ล้ามเนือ้ หน้าอกใหแ้ ข็งแรง และเตา้ นมไมห่ ยอ่ นยาน วธิ ีบรหิ าร น่งั ขดั สมาธิหรอื น่งั เกา้ อหี้ ลงั ตรง ยกมอื 2 ขา้ ง พนมมือเขา้ หากนั โดยไมช่ ิดอก เกรง็ กลา้ มเนอื้ บรเิ วณหนา้ อก ตน้ แขน และดนั ฝ่ามือทงั้ 2 ขา้ ง ใหแ้ นน่ ทส่ี ดุ คา้ งไวน้ บั 1- 10 ทาซา้ 5-10 ครงั้ P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 5 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

3. การยดื กลา้ มเนือ้ หลงั 1 ) การยืดกลา้ มเนอื้ หลงั สว่ นขา้ ง: นอนหงายชนั เขา่ ขา้ งหนง่ึ ขนึ้ ใชม้ ือกดเขา่ ใหต้ ดิ พนื้ หนั เขา้ ดา้ นในของลาตวั โดยท่ีไหลด่ ้าน ตรงขา้ มติดเตยี ง ทาคา้ ง 10 วนิ าทีแลว้ คลายออกพกั สกั ครูแ่ ลว้ เรมิ่ บรหิ ารใหม่ ทา 10 ครงั้ ตอ่ รอบ 3-5 รอบตอ่ วนั แลว้ จงึ สลบั บรหิ ารอกี ขา้ งหนง่ึ 2 ) การยดื กล้ามเนือ้ หลงั ส่วนลา่ ง : Page 6 of 10 นอนหงายชนั เขา่ ขนึ้ ทงั้ สองขา้ งเอามอื กอดเขา่ เขา้ มาชิดอก ยกศรี ษะขนึ้ เลก็ นอ้ ยใหค้ างชิดเขา่ คา้ งไว้ 10 วนิ าทคี ลายออก พกั สกั ครูแ่ ลว้ เรม่ิ บรหิ ารใหม่ ทา 10 ครงั้ ตอ่ รอบ 3-5 รอบตอ่ วนั 4. การบริหารเพือ่ เพ่มิ ความแขง็ แรงของกลา้ มเนือ้ หน้าทอ้ งและอุ้งเชงิ กราน เพ่อื รกั ษาภาวะกลา้ มเนอื้ หนา้ แตกลายและปรแิ ยกและเพ่มิ ประสทิ ธิภาพ ในการทรงทา่ ทงั้ ขณะอยนู่ ่งิ และทากิจกรรมตา่ งๆ หลังผ่าคลอด 1 สัปดาห์ : สามารถเรมิ่ ออกแรงเกรง็ หนา้ ทอ้ งเบาๆ โดยขณะออกกาลงั กายใหส้ วมผา้ รดั หนา้ ทอ้ งไวด้ ว้ ยนอนหงายชนั เขา่ ทงั้ 2 ขา้ ง มอื อยใู่ นทา่ คลา้ ยกอดอก สดู หายใจเขา้ ลกึ ๆยกศรี ษะขนึ้ พน้ พนื้ แขมว่ ทอ้ ง พรอ้ มกบั หายใจออกใชม้ อื ดนั กลา้ มเนอื้ หนา้ ทอ้ งทงั้ 2 ขา้ ง ไปหาแนวกลางลาตวั เกรง็ คา้ งไว้ นบั 1- 5 แลว้ ลดศีรษะลงพนื้ ชา้ ๆ คลาย การเกรง็ ตวั กลา้ มเนอื้ หนา้ ทอง ขณะทาอยา่ กลนั้ หายใจทาซา้ 5-10 ครงั้ P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

ตอ่ รอบ 3-5 รอบตอ่ วนั ในชว่ งระยะเวลา 6-8 สปั ดาห์ หลงั คลอดสามารถเรม่ิ ออกกาลังกายท่วั ไปไดใ้ นระดับปานกลาง เช่น เดนิ เร็ว ว่ายน้า โดย ค่อยๆ เพิม่ ระยะเวลาในการออกกาลังกาย จนถงึ 30 นาที อยา่ งน้อย 3 ครงั้ ต่อสปั ดาห์ ควรหลีกเล่ียงการเคลอื่ นไหวท่มี ี การปะทะหรอื การแขง่ ขนั กนั จนหลังคลอด 3 เดอื นเป็ นตน้ ไป การจัดวางท่าทางเพ่อื สขุ ภาพหลัง - การใหน้ มบตุ รในทา่ นอนตะแคง คณุ แมอ่ ยใู่ นทา่ นอนตะแคง มหี มอนรองใตเ้ ขา่ และหมอนรองตวั ทารก - การใหน้ มบตุ รทา่ น่งั คณุ แม่ควรมีหมอนรองหลงั และใตข้ า และหมอนรองตวั ทารกเพื่อไมใ่ หเ้ กิดการกม้ ของหลงั มากเกินไป √√ - การเปลย่ี นผา้ ออ้ มทาความสะอาดบตุ ร คณุ แมค่ วรอยใู่ นทา่ ทางท่ีเหมาะสม พยายามอยใู่ นทา่ หลงั ตรงไมก่ ม้ หลงั √√ P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 7 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

วิธีการกระชับชอ่ งคลอด นอนหงาย ขมิบกน้ ซง่ึ จะชว่ ยกระชบั ชอ่ งคลอด ความรูส้ กึ จะคลา้ ย กบั การกลนั้ ปัสสาวะ ซงึ่ ถา้ ทาถกู ตอ้ งกลา้ มเนอื้ บรเิ วณกน้ จะหดตวั ในการขมบิ แตล่ ะครงั้ ควรขมิบแลว้ เกรง็ คา้ งไว้ 5-10 วินาที แลว้ ควรผอ่ นและเรม่ิ ทาใหม่ โดยทาไดเ้ รอ่ื ยๆในทกุ ทา่ เช่น น่งั ยืน เดนิ และนอน เป็นตน้ ทาอยา่ งนอ้ ยวนั ละ 100 ครงั้ วิธีการให้มดลกู กลบั สสู่ ภาพปกติ การนอนคว่าจะทาใหม้ ดลกู เขา้ สภู่ าวะปกตไิ ด้ โดยการเอาหมอนนม่ิ ๆ หนนุ บรเิ วณหนา้ ทอ้ ง ทาครงั้ ละ 20- 30 นาที วนั ละ 1- 2 ครงั้ คณุ แม่ ทค่ี ลอดปกติสามารถนอนคว่าไดต้ งั้ แตว่ นั แรก สว่ นคณุ แมท่ ผ่ี า่ ตดั คลอด โดยท่วั ไปมกั จะเรม่ิ ประมาณ 7-10 วนั ไปแลว้ เพอ่ื ใหม้ ดลกู กลบั เขา้ สู่ สภาพเดิม และขบั นา้ คาวปลาออกมา เพ่อื ไมใ่ หม้ ปี ัญหาเรอื่ งกลนิ่ ตวั กลน่ิ เหง่ือ ทาตดิ ตอ่ กนั 1 เดือน ถงึ 1 เดอื นครงึ่ วธิ ีกระตุน้ นา้ นมและบบี นา้ นม 1.นาฝ่ามือกดลงทฐี่ านของเตา้ นมนามอื วนรอบๆ เตา้ นมเป็นกน้ หอยจากฐานของเตา้ นมไปจนถงึ ลานนม โดยทาเหมอื นกนั ทงั้ 2 ขา้ ง 2.ลบู หนา้ อกจากฐานของเตา้ นมดา้ นบนลงมายงั หวั นมเบาๆเลอ่ื นมือไปรอบๆเตา้ นม โดยทาเหมือนกนั ทงั้ 2 ขา้ ง P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 8 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

3.ใชน้ วิ้ หวั แมม่ อื และนวิ้ ทงั้ สี่ (ลกั ษณะเป็นรูปตวั ซี C ) กดไปท่ผี นงั อกและบีบเขา้ หากนั ทห่ี วั นม พรอ้ มวนและเปลย่ี นตาแหนง่ นวิ้ มอื 4. ใชน้ วิ้ หวั แมม่ ือและนวิ้ ชี้ หนีบทห่ี วั นมไลจ่ ากฐานนมเขา้ สหู่ วั นมจากนนั้ เปลยี่ นตาแหนง่ ไปรอบๆหวั นม โดยทาเหมอื นกนั ทงั้ 2 ขา้ ง การนวดควรนมุ่ นวล ไม่เจ็บ โดยอาศยั หลกั การทางกายภาพ ของระบบต่อมน้าเหลืองที่จะมีตวั ต่อมฝังในร่างกาย ส่วน ต่างๆ และจะมีท่อนานา้ เหลืองกระจายออกมา โดยท่อต่อม นา้ เหลอื งสว่ นใหญ่อยู่บรเิ วณผวิ หนงั ไม่ไดอ้ ยู่ลกึ ผนู้ วดจึงไม่ ตอ้ งกดนา้ หนกั ลงไปลกึ การนวดแบบนจี้ ะช่วยระบายสารคดั หล่งั กลบั สู่ต่อมนา้ เหลอื งใตร้ กั แร้ ซ่ึงจะช่วยใหก้ ารคดั ตงึ เตา้ นม อาการเป็นกอ้ นจากท่อนา้ นมอดุ ตนั และความเจ็บปวด ลดลง หลงั จากการนวดใหใ้ ชก้ ารประคบเย็นเพื่อช่วยลด อาการบวม การใหล้ ูกดูดนมออก หรือการบีบน้านมออก บ่อยๆจากเตา้ กเ็ ป็นสว่ นหน่งึ ทชี่ ่วยเพ่มิ การสรา้ งนา้ นม ท่าทางการน่ังที่ถกู วธิ ี 1.1 วิธีน่งั เกา้ อี้ - เกา้ อคี้ วรสงู พอดี และควรมพี นกั พิง และควรเอนไปขา้ งหลงั ไดเ้ ลก็ นอ้ ย - ควรน่งั หลงั ตรง หรอื อาจจะนาหมอนใบเลก็ มารอง ชว่ งเอว ไวพ้ ิงหลงั ไมใ่ หห้ ลงั แอน่ - ลกั ษณะการน่งั หวั เขา่ ควรตงั้ ฉากกบั พนื้ 90 องศา โดยขอ้ เขา่ ควรอยรู่ ะดบั เดียวกบั ขอ้ สะโพก หรอื สงู กวา่ เลก็ นอ้ ย - ลกั ษณะการวางเทา้ ใหเ้ ทา้ ทงั้ สอง วางราบกบั พนื้ พอดี หรอื นาเกา้ อีต้ วั เลก็ มาลองท่ีเทา้ ทงั้ สอง ขา้ ง ถา้ ขาลอยจากพืน้ 1.2 วิธีการน่งั บนพนื้ - วิธีการน่งั บนพนื้ ควรอยใู่ นทา่ น่งั กงึ่ นอนหงาย โดยนา หมอนองิ มาพงิ และนาหมอนขา้ ง หรอื ผา้ หม่ มาพบั และนามาลองใตข้ อ้ เขา่ เพ่อื ลดแรงตงึ ของกลา้ มเนอื้ บรเิ วณหลงั ทา่ ทางการอุม้ ลกู หรอื ยกของทถ่ี กู ต้อง √ ยืนตวั ตรง หลงั ตรง อยา่ กม้ หลงั ขณะอมุ้ ทารกลงเปลหรอื ทีน่ อน หรอื กม้ หยบิ ของ ควรงอเขา่ ทงั้ 2 แลว้ คอ่ ยๆ ยอ่ ตวั ต่าลงหลงั ตรง หรอื การอมุ้ ทารกขนึ้ จากเปลหรอื ที่นอน ควรงอเขา่ ทงั้ 2 คอ่ ยๆ ยอ่ ตวั หลงั ตรง แลว้ คอ่ ยๆชอ้ นทารกอมุ้ ขนึ้ หลงั จากนนั้ คอ่ ยๆ เหยยี ดเขา่ และลาตวั ขนึ้ ใหต้ วั ตรง และหลงั P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 9 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com

อาการผิดปกตทิ ตี่ อ้ งมาพบแพทย์ (Unusual symptoms which require the doctor’s visit) 1. มีเลือดออกมาทางช่องคลอดจนชุ่มผ้าอนามัย 1 ผืนภายใน 1 ช่ัวโมง ควรรีบไปโรงพยาบาล และใช้นา้ แข็งวางบน หนา้ ท้องหรือมดลูกเพ่ือใหเ้ ลือดออกมานอ้ ยลง 2. นา้ คาวปลามีสีแดงสดนานเกิน 4 วัน มีกลิ่นเหม็นผิดปกติ ซ่ึงปกติแลว้ กลิ่นจะเหมือนเลือดประจาเดือน 3. มีก้อนเลือดขนาดใหญ่ออกทางช่องคลอด ซึ่งปกติแลว้ อาจจะมีเพียงลิ่มเลือดเล็กๆ ออกมาปนกับนา้ คาวปลา 4. นา้ คาวปลาไม่ไหล โดยเฉพาะใน 2 สัปดาห์แรกหลงั คลอด 5. ปวดทอ้ งนอ้ ย หรือปวดราคาญในระยะ 1 สัปดาห์หลังคลอด 6. มีไข้สูงเกิน 38 องศาเกิน 24 ช่ัวโมงโดยเฉพาะหลังคลอดวันแรก 7. เจ็บหนา้ อก ซึ่งอาจเกิดการอุดตันของลิ่มเลือดเล็กๆ ในปอด 8. อาการปวด บวม ของเต้านมบางส่วน ซ่ึงอาจเกิดจากการอุดตันของท่อนา้ นม ทาให้เกิดการอักเสบของเต้านม 9. มีอาการบวมแดงของแผลผ่าตัด เป็นหนอง มีนา้ เหลืองไหลซึม 10. ปัสสาวะแลว้ แสบหรือรูส้ ึกขัด ปัสสาวะบ่อยแต่ปริมาณน้อยลง และสีเข้มจัด 11. มีอาการซึมเศรา้ เกิน 2-3 วัน และมีอารมณ์โกรธร่วมด้วย คาแนะนาสาหรบั ผู้ป่ วยเฉพาะราย (Recommendation in an individual patient) (ประโยชนข์ องการรกั ษา/ความเสีย่ ง/ โอกาสประสบความสาเร็จ และผลลัพธก์ รณีถา้ ไมร่ ับการรักษาท่ไี ม่ได้ระบุอยใู่ นรายละเอยี ดด้านบน)**กรณีผู้ป่ วยท่ีได้รบั การรักษาโดยใส่Prosthesis (ขอ้ เทยี ม, ชนิ้ ส่วนเทยี ม, ใสเ่ หลก็ เสรมิ กระดกู , เตา้ นมเทยี ม, อวัยวะใส่เทียม, แขนขาเทียม, สงิ่ ใส่เทียม, อวยั วะเทยี ม) ตอ้ งระบุถงึ การดแู ลพเิ ศษทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกับการใส่Prosthesis น้ันๆ ________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________ เอกสารอา้ งอิง (Reference) 1. อารรี ตั น์ อนนั ตน์ นทศ์ กั ดิ์ . คมู่ อื การออกกาลงั กาย สาหรบั หญิงตงั้ ครรภ์ และหญิงหลงั คลอด : สานกั สง่ เสรมิ สขุ ภาพ กรม อนามยั กระทรวงสาธารณสขุ . โรงพมิ พอ์ งคก์ ารสงเคราะหท์ หารผา่ นศกึ 2. http://www.thepregnancycentre.com.au/post-pregnancy/exercise/postnatal-exercise-guidelines 3. https://www.acog.org/Patients/FAQs/Exercise-After-Pregnancy#moderate 4. http://bfmedneo.com/our-services/breast-massage/ ผรู้ บั ขอ้ มลู ผปู้ ่ วย อน่ื ๆ (โปรดระบ)ุ ___________________________ชื่อ________________________________ ผใู้ หข้ อ้ มลู ________________________________________ผแู้ ปลภาษา (ถา้ มี)________________________________ วนั ที่________________________เวลา________________น. P/I-02.1-REH-016 Rev.01 (01 Apr 2021) Page 10 of 10 111 Thong-yai Road, Mak-Khaeng Sub-district, Muang District, Udon Thani, 41000 Tel.(042) 343-111 Fax : (042) 345-061 Center Tel. 1719 • www.bangkokhospital udon.com