การขับถ่ายของมนุษย์

บทที่ 17 ระบบขบั ถ่าย (การขบั ถ่ายของคน)

ของเสียในรา่ งกายมอี ะไรบา้ ง 1. แกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ การหายใจออก 2. นา้ และแร่ธาตุ ทมี่ ากเกนิ ความ ปัสสาวะและ ตอ้ งการของร่างกาย เหงอ่ื 3. ยเู รีย

อวยั วะในการใชข้ บั ถา่ ยของคน - ปอด (lung) ขบั ถา่ ยกา๊ ซ CO2 โดยระบบหายใจ - ไต (kidney) ทาหนา้ ที่ขบั ถ่ายปัสสาวะ ของเสยี พวกยเู รยี และเกลือแร่ ที่เกนิ ความตอ้ งการออกจากรา่ งกาย - ผวิ หนงั (skin) ทาหนา้ ที่ขบั เหงื่อ ชว่ ยรกั ษาสมดลุ ของ น้า แรธ่ าต ุและระดบั อณุ หภมู ิของรา่ งกายใหอ้ ย่ใู น สภาพปกติดว้ ย

ระบบขบั ถ่ายปัสสาวะ (THE URINARY SYSTEM) 1.ไต (kidney) กรองนา้ - ของเสยี ออก จากร่างกาย 2.ทอ่ ไต (ureter) นานา้ ปัสสาวะจากไตไป ยงั กระเพาะปัสสาวะ 3.กระเพาะปัสสาวะ (urinary bladder) เก็บน้าปัสสาวะ ชวั่ คราว-->บีบตวั สู่ urethra 4.ท่อปัสสาวะ (urethra) ผา่ นทางน้าปัสสาวะส่ภู ายนอกรา่ งกาย

ไต (kidney) • ไตมี 1 คู่ อยใู่ นชอ่ งทอ้ งสองขา้ ง ของกระดกู สนั หลงั บรเิ วณเอว ยาว ประมาณ 10-13 cm. กวา้ ง 6 cm. และหนา 3 cm. • ไตแต่ละขา้ งหนกั 150 กรมั

ไต แบ่งออกเป็ น 2 สว่ น 1) คอรเ์ ท็กซ์ (Cortex) กรวยไต (pelvis) 2) เมดลั ลา (Medulla ) ทอ่ ไต (ureter)

หน่วยไต (nephron) medulla ไตแต่ละขา้ งจะมีหน่วยไต ประมาณ 1 ลา้ นหน่วย

ส่ วนประกอบของหน่ วยไต

ส่ วนประกอบของหน่ วยไต 1) โกลเมอรูลสั (glomerulus) เป็นกล่มุ ของเสน้ เลือดฝอย ทาหนา้ ท่ีกรองสาร โดยยอมใหส้ ารท่ีมีโมเลกลุ เลก็ (กลูโคส เกลือแร่ ยเู รีย) และน้าผา่ นได้ (โปรตีน ไขมนั และเมด็ เลือดแดง ผา่ นไม่ได)้ 2) โบวแ์ มนแคปซูล (Bowman’s capsule) เป็นกระเปาะลอ้ มรอบโกลเมอรูลสั 3) ท่อขดส่วนตน้ (proximal convoluted tubule) ทาหนา้ ที่ดูด กลูโคส น้า โซเดียมคลอไรด์ กลบั คืนเขา้ สู่กระแสเลือด โดย ใชก้ ระบวนการ active transport



4) ห่วงเฮนเล (loop of Henle) ทาหนา้ ที่ดูดน้ากลบั ไดด้ ีท่ีสุด ทาให้ ปัสสาวะมีความเขม้ ขน้ ข้ึน 5) ท่อขดส่วนทา้ ย (distal convoluted tubule) ทาหนา้ ท่ีดูดน้า กลบั และสร้างสารบางอยา่ ง เช่น K+, H+, NH3 กรดยรู ิก และเบส ต่างๆ (มีผลต่อการปรับค่า pH ของน้าปัสสาวะ) 6) ท่อร่วม (collecting tubule) ทาหนา้ ที่นาน้าปัสสาวะที่กรอง ได้ ส่งเขา้ สู่กรวยไตและท่อไตและดูดน้ากลบั

การทางานของไต มี 3 ขน้ั ตอน 1) กระบวนการกรอง (filtration) 2) กระบวนการดดู กลบั (reabsorption) 3) การหลงั่ สาร (secretion)

1) กระบวนการกรอง (filtration) กระบวนการกรองของไต เกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร ?

กระบวนการกรองสารต่างๆ บริเวณโกลเมอรูลสั เข้าสู่โบว์แมนส์แคปซูล



การกรองสารและการดดู สารกลบั ของหนว่ ยไต กรองสาร ดดู สารกลบั เขา้ สกู่ ระแสเลือด ขบั สารออกจากกระแสเลอื ด

ขบั ออก ดูดขกบัลอบั อก

ไตกบั การรักษาสมดุล • ในแต่ละวนั จะมสี ารทถ่ี ูกกรองผ่าน glomerulus โดยเฉลยี่ มี ประมาณ 180 ลติ ร •แต่ปัสสาวะที่ถูกขบั ออกมาปกติเพยี ง 1.5 ลิตร • แสดงวา่ ไตมีการดูดน้าและสารต่างๆ กลบั ถึง 178.5 ลิตร ดงั น้นั ไตจึงเป็นอวยั วะที่ทาหนา้ ท่ีรักษาสมดุลของน้า และแร่ธาตุดว้ ย

การดดู กลบั ของสารท่ีไตอาศยั 2 กระบวนการ • ACTIVE TRANSPORT • การดูดกลบั ของสารทมี่ คี วามจาเป็ นต่อร่างกาย เช่น กลูโคส วติ ามนิ กรดอะมโิ น ฮอร์โมน และไอออนต่างๆ • OSMOSIS • เป็ นการดูดกลบั ของนา้