หน่วยที่ 5 ปฏิบัติการช่วยฟื้นคืนชีพขั้นพื้นฐาน

วิชานันทนาการเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต รหัสวิชา 30000-1610 หนวยที่ 5 ปฏิบัติการชวยฟนคืนชีพข้ันพ้ืนฐาน ครูตะวัน ชัยรัต วิทยาลัยสารพัดชางเชียงใหม

หนวยที่ 5 ปฏิบัตกิ ารชวยฟน คืนชีพขัน้ พน้ื ฐาน การปฏิบัติการชวยฟน คนื ชีพเปน การชว ยเหลือผูปวยหรือผูบ าดเจ็บข้ันพ้นื ฐาน เพื่อชว ยลดความรนุ แรงของการบาดเจ็บ หรือ การสูญเสยี ชีวิต หากมีทกั ษะในการชวยฟน คนื ชพี เปน อยา งดี และปฏิบตั ไิ ดอยา งถกู ตอง แลว จะสามารถชว ยเหลอื ผอู นื่ ใหร อดชวี ิต หรือลดอนั ตรายลงได

ความหมายของการชว ยฟน คืนชีพขั้นพ้ืนฐาน การชวยฟน คนื ชพี (CARDIO PULMONARY RESUSCITATION หรือ CPR) หมายถงึ การชวยเหลอื ผูทีห่ ยุดหายใจหรือหัวใจ หยุดเตน ใหม กี ารหายใจ และการไหลเวียน กลับสูสภาพเดิม ปอ งกันเนือ้ เยอื่ ไดร บั อันตราย จากการขาดออกซเิ จนอยางถาวร ซง่ึ สามารถ ทาํ ไดโดยการชวยฟนคนื ชพี ข้นั พื้นฐาน ไดแก การผายปอด และการนวดหวั ใจภายนอก มนษุ ยเ มอื่ ยงั มชี ีวติ อยตู องหายใจเอา ออกซเิ จนเขาไปหลอ เลยี้ งสวนตางๆของรา งกาย และหัวใจตอ งเตน หรอื บีบตวั เพ่อื สบู ฉีดเลอื ด ทีน่ ําเอาออกซิเจนและสารอาหารไปหลอ เลี้ยง สว นตางๆของรางกาย การหยุดหายใจหรอื หวั ใจหยดุ เตน ไมใชวา จะตองเสยี ชีวิตเสมอไป ถา ผูพบเหน็ ทาํ การชวยเหลอื โดยการกระตุน ชวยหายใจได จะทําใหผ ูบ าดเจบ็ ฟนคืนชพี ได

วัตถุประสงคของการชวยฟน คนื ชพี 1. การไหลเวียนของโลหิตยังคงไวซ งึ่ ใน ขณะหวั ใจหยุดเตน เพอ่ื นําออกซเิ จนไปสูสมอง หวั ใจและเน้อื เยื่อสวนตา งๆของรา งกาย เชน ปอด สมอง หลอดเลอื ดไปเลี้ยงหัวใจ ไต และ อวยั วะอ่นื ๆ 2. เพิม่ ออกซเิ จนใหกับรางกายและ เน้ือเยือ่ 3. ปอ งกันสมองตายจากการท่ีโลหิต ไปเล้ียงสมองไมเพียงพอ ปอ งกันสมองตาย โดยการทาํ ใหโลหติ ไปเล้ียงสมองไดเ พียงพอ

หลกั การสาํ คญั ของการชว ยฟน คืนชพี การเสยี ชีวติ อยา งกะทนั หันเน่อื งจากหวั ใจ หยดุ บีบตวั สามารถชว ยฟนคืนชพี ได หากไดร บั การชวยเหลือภายใน 4 นาที หรือเรว็ ท่ีสุดเทา ท่ี จะทําได การที่หวั ใจหยดุ บบี ตัวอยางกะทันหัน มาจากหลายสาเหตุ เชน ไฟฟา ดูด หัวใจวาย ส่งิ แปลกปลอมอดุ ทางเดินหายใจ สาํ ลักควันไฟ จมน้าํ เปนตน ดังนั้น ผูชว ยชีวติ จาํ เปน ตอ งมีทกั ษะใน การปฏิบตั กิ ารชว ยชีวติ อยางถูกตอง จึงจะทาํ ให ชว ยเหลือผปู วยใหรอดชีวิตได การฝกปฏิบัติ วธิ ีการชวยชีวิตในกรณีเกดิ อบุ ัตเิ หตุ เปนสงิ่ จาํ เปน ทคี่ วรเรยี นรู เพือ่ ใหเ กดิ ทักษะและ สามารถนําไปใชใ นกรณที ่ีเกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ ได

การปฏิบตั ิการคืนชีพ มีวธิ กี ารชว ยเหลอื 2 วธิ ี ดังนี้ 1. การฟน ปอด เปนการชว ยเหลอื ผูปว ย ทางดา นระบบการหายใจใหผ ูปว ยหายใจได ตามปกติ ภายหลังที่หยดุ หายใจไปแลว โดยยดึ หลกั ทจ่ี ะพยายามใหอ ากาศเขาสปู อด เพอื่ กาํ จดั ภาวะขาดออกซเิ จนของอวัยวะตางๆ 2. การฟน หัวใจ เปน การชว ยผปู วยที่ หวั ใจหยุดเตน ใหหวั ใจของผปู วยกลบั ทํางานได ตามปกติภายหลงั ทห่ี ยุดหายใจไปแลว การชวยเหลือผปู ว ยท่หี ยุดหายใจ และ หัวใจหยดุ เตน มกั ใช 2 วิธีรว มกัน และเรยี กรวม กันวา การฟน ปอดและหวั ใจ

หลักการชวยชีวติ ขนั้ พ้ืนฐาน เมอ่ื เกิดภาวะหัวใจหยดุ เตนและภาวะ หยดุ หายใจขน้ึ แลว สามารถใชห ลักการสําคัญ 4 ขัน้ ตอน ดงั น้ี 1. ประเมนิ การตอบสนองของผูปว ยวามี สตหิ รอื ไม โดยการปลุกเรียก ดูการเคลอื่ นไหว ทห่ี นา อกวา หายใจหรือไม 2. ขอความชวยเหลอื จากทีมแพทย ฉกุ เฉนิ ตามเคร่อื งชอ็ กไฟฟา หวั ใจอตั โนมัติ เครือ่ ง AED (AUTOMATED EXTERNAL DEFIBRILLATOR AED)

3. ปฏิบตั ิตามข้ันตอนนการชว ยชวี ติ ขัน้ พ้นื ฐาน แบงตามลําดบั A-B-C แลว ตอ งทาํ ไปพรอ มๆกนั A-AIRWAY คือ การทําใหห ายใจโลง B-BREATHING คอื การชวยใหห ายใจ C-CIRCULATION การทําใหเลอื ด ไหลเวียนไปเลี้ยงสวนตางๆ 4. การช็อกไฟฟาหวั ใจอตั โนมตั โิ ดยใช เครอ่ื ง AED

การหาตาํ แหนง วางมือบนหนา อก 1. กรณผี ูใหญ ถาผหู มดสตไิ มไอ ไมห ายใจ ไมข ยับสวนใดๆของรา งกายใหถ อื วา หวั ใจหยุดเตนไมม ีสัญญาณชีพ ตอ งชวยกด หนาอกทันที ใหห าตําแหนงการวางมือคร่งึ ลาง ของกระดูกหนาอกเพ่ือกดหนาอก โดยใชสันมือ ขางหนึ่งวางบนบรเิ วณคร่งึ ลางกระดูกหนาอก แลวเอามอื อีกขางหนึ่งวางทาบหรือประสานไป บนมือแรก 2. กรณีเดก็ วางสนั มือของมือหนึ่งไวบ น ครง่ึ ลางของกระดูกหนาอก (ใชม ือเดียวหรอื สองมอื ขึ้นอยูก ับรปู รา งของเด็ก) 3. กรณีทารก กดหนาอกดวยนิ้วมือ สองน้วิ ทกี่ ่ึงกลางหนา อกเดก็ โดยใชนว้ิ ช้แี ละ น้ิวกลาง หรอื ใชน ้วิ กลางและนิว้ นางกดหนา อก

การชวยฟน คืนชีพในสถานการณต างๆ * การชวยเหลือผูถกู ไฟฟา ดูด 1. รบี ปดสวติ ซไ ฟหรอื ปดเครอื่ งตัดวงจร ไฟฟา และรบี นาํ ผูปว ยออกจากกระแสไฟฟา พยายามอยา ถกู ตวั ผปู ว ยโดยตรงดวยมือเปลา ใหใ ชไมย าวๆหรอื วัตถุที่ไมเปนสอื่ เชน ผา แลว คลองนําผูปว ยออกจากสายไฟฟาน้นั 2. หากสวติ ซอ ยูไ กล หรือไมสามารถปด ได ผูชวยเหลอื ควรอยูในท่ีแหง หรือใสรองเทา ยาง แยกผปู วยและสายไฟออกจากกนั ดว ยไม ผา สายยาง เชอื กไนลอ น ทอ พวี ิซี หา มใชโ ลหะ 3. ไมใชส ว นของรางกายสัมผัสผูท ่ีถูก ไฟฟาดดู เวน แตสวมถงุ มือยางทีแ่ หง 4. เมือ่ ชว ยผปู วยพนจากสภาพไฟฟา ดูด แลว ตรวจดูชพี จร การหายใจ รบี ชวยเหลอื ดวย การผายปอด นวดหวั ใจ และนาํ สงโรงพยาบาล

* การชวยเหลอื ผูป ว ยสําลักควันไฟ ผูปว ยสําลักควันไฟ จะหายใจเอา กาซคารบอนมอนนอกไซต กาซนจี้ ะทาํ ใหเกิด อาการหายใจลาํ บาก ไอ หนาเขยี ว เลบ็ มือเทา เขยี วคลาํ้ อาจจะไมรสู กึ ตัวและไมหายใจ ควรปฐมพยาบาล ดงั นี้ 1. ยา ยผูปวยไวใ นท่อี ากาศบรสิ ทุ ธิ์ อากาศถา ยเทสะดวก คลายเส้อื ผาใหหลวม 2. ถาผปู วยหายใจไมสะดวกใหผายปอด 3. ใหค วามอบอนุ แกรา งกายใหเพียงพอ 4. คอยระวังอาการเปลี่ยนแปลงทางดาน การหายใจ และชีพจร 5. ถา อาการไมด ขี ้ึน รีบสงโรงพยาบาล โดยเร็วท่ีสดุ

* การชวยเหลอื ผปู วยท่มี ีสงิ่ แปลก ปลอมในทางเดนิ หายใจ ส่งิ แปลกปลอมทีเ่ ขา ไปในจมูก กลองเสียง หลอดลม เชน เมลด็ ผลไม กระดมุ เหรยี ญ แมลง เศษอาหาร ทําใหเ กิดอาการหายใจขดั ตัวเขียว และเสยี ชีวิตได ควรปฐมพยาบาล ดงั น้ี 1. กรณีติดจมูก ใหปดรจู มกู ขางหน่งึ แลว ส่งั น้ํามกู แรง ของท่ีติดอาจจะออกเองได อยา ใช น้วิ แคะออกเองอาจจะทาํ ใหส งิ่ นั้นหลุดลึกเขาไป ถาไมอ อกใหไ ปพบแพทย 2. กรณตี ิดหลอดลม ถา เปน เดก็ ใหจบั เทา ทง้ั สองขางหอยศรี ษะลงแลวตบกลางหลงั เพือ่ ใหไ อออกมา ถาเปนผูใ หญใหย นื กม ตวั มากๆ เพอ่ื ใหห วั หอ ยลง ผูชว ยเหลอื เขาดาน หลงั ใชแ ขนขางหนึ่งสอดร้งั ตวั ผูปวยไวแ ลว ตบกลางหลงั ถา ยังติดอยใู หร ีบไปพบแพทย 3. ถา หายใจขดั ใหท าํ การผายปอด