บทที่ 2 อภิปูชนีย์กานท์

บทท่ี ๑ อภิปูชนียก์ านท์

อภปิ ชู นยี ก์ านท์ ความเปน็ มา บทนมสั การมาตาปติ ุคุณ และบทนมสั การอาจรยิ คุณ เป็นบทประพนั ธ์ของพระยาศรสี ุนทรโวหาร (นอ้ ย อาจารยางกูร) ท่ีต้องการสั่งสอนและปลกู ฝังใหเ้ ยาวชนในฐานะที่เป็นลูกและศิษย์มีความกตัญญูกตเวที ต่อผูม้ ีพระคณุ ยิ่งใหญ่ อนั ไดแ้ ก่ บิดามาราด และครูอาจารย์ ลกั ษณะคำประพนั ธ์

บทนมสั การมาตาปติ คุ ณุ ขา้ ขอนบชนกคุณ ชนนีเปน็ เค้ามูล ผู้กอบนกุ ลู พูน ผดงุ จวบเจรญิ วัย ฟูมฟักทะนุถนอม บ บำราศนริ าไกล แสนยากเทา่ ไรไร บ คดิ ยากลำบากกาย ตรากทนระคนทุกข์ ถนอมเลย้ี ง ฤ ร้วู าย ปกปอ้ งซึง่ อันตราย จนได้รอดเป็นกายา เปรยี บหนักชนกคณุ ชนนีคือภผู า ใหญพ่ ืน้ พสุนธรา ก็ บ เทียบ บ เทียมทนั เหลือที่จะแทนทด จะสนองคณุ านนั ต แท้บชู ไนยอัน อดุ มเลศิ ประเสรฐิ คุณ” ขอ้ คิดที่ได้จากเรอื่ ง ไม่มพี ระคณุ ของผใู้ ดจะยง่ิ ใหญ่เทา่ ถอดความ บทกวีนี้ กลา่ วนอบน้อมพระคุณของบดิ ามารดา ผู้ไดเ้ ก้อื กูลมาตง้ั แต่เล็กจนเติบโต คอยเฝ้า ระวงั รกั ษาประคับ ประคองดแู ลอยู่ไม่ยอมหา่ ง แมจ้ ะ ลำบากเทา่ ไรกอ็ ดทนได้ เลีย้ งลูกอย่างทะนถุ นอม ปกปอ้ งอนั ตราย จนรอดพ้นอันตราย เติบใหญ่ เปน็ ตวั เป็นตน เปรียบประคณุ ของบิดามารดายิ่งกวา่ ภูเขา หรือแผ่นดิน สดุ ท่ีจะทดแทนพระคุณ มากลน้ นไ้ี ดด้ ้วยการบชู าอนั วเิ ศษสมบรู ณเ์ ลศิ ลำ้

นมสั การอาจรยิ คณุ ผแู้ ตง่ พระยาศรีสนุ ทรโวหาร (นอ้ ย อาจารยางกูร) จดุ ประสงค์ เพื่อนมัสการและสรรเสรญิ พระคุณของครู อาจารยท์ ่ีไดอ้ บรมสง่ั สอนและให้ความรู้แก่ศิษย์ ทงั้ หลาย อนึ่งขา้ คำนบั นอ้ ม นมสั การอาจรยิ คณุ โอบเอ้อื และเจือจนุ ตอ่ พระครูผู้การุญ ยงั บ ทราบกไ็ ด้ทราบ อนสุ าสน์ทุกสิ่งสรรพ์ ชี้แจงและแบ่งปนั ทง้ั บญุ บาปทุกส่งิ อัน จิตมากดว้ ยเมตตา ขยายอตั ถ์ให้ชดั เจน เหมอื นทา่ นมาแกลง้ เกณฑ์ และกรุณา บ เอยี งเอน ขจัดเขลาบรรเทาโม- ใหฉ้ ลาดและแหลมคม กังขา ณ อารมณ์ หะจติ มืดท่ีงุนงม คุณสว่ นน้คี วรนับ กส็ วา่ งกระจา่ งใจ ควรนึกและตรึกใน ถือวา่ เลศิ ณ แดนไตร จติ นอ้ มนิยมชม ถอดความ กล่าวแสดงขอความเคารพนอบนอ้ มตอ่ ครู ผู้มีความกรณุ า เผื่อแผ่อบรมสงั่ สอนศิษยท์ กุ สิ่ง ให้มคี วามรู้ ท้งั ความดี ความชว่ั ช่วั ขยายความใหเ้ ข้าใจแจ่มแจ้ง มเี มตตากรุณา กรุณาเที่ยงตรง เคี่ยวเขญ็ ให้ ฉลาดหลักแหลม ชว่ ยกำจัดความโง่เขลา ใหม้ ีความเขา้ ใจแจ่มชดั พระคณุ ดงั กล่าวน้ี ถอื ว่าเป็นเลิศในสามโลก น้ี ควรระลึกและนอ้ มใจชืน่ ชมยกยอ่ ง ข้อคดิ ทไ่ี ด้จากเร่ือง ครเู ปน็ ผู้ชีแ้ จง อบรมสั่งสอนทั้งวชิ าความร้แู ละความดีทางจริยธรรมพระคณุ ของครู นบั วา่ สูงสดุ จะเปน็ รองกเ็ พียงแต่บิดามารดาเท่าน้ัน