นางสาวนิยะดา บางจักร์ ๒๑๖

สมุดบันทึกการเรียนรู้ วิชา แนวทางการศึกษาวรรณคดีไทย จัดทำ โดย นางสาวนิยะดา บางจักร์ รหัสนักศึกษา ๖๔๑๑๕๒๔๕๒๑๖ ชั้นปีที่ ๑ คณะครุศาสตร์ สาขาวิชาการสอนภาษาไทย มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร เสนอ อาจารย์พฤฒิชา นาคะผิว

ประวัติส่วนตัว ชื่อ : นางสาวนิยะดา บางจักร์ ชื่อเล่น : บุ๋มบิ๋ม อายุ : ๑๙ ปี วันเกิด : วันที่ ๒๐ เดือนมีนาคม พ.ศ.๒๕๔๕ จบจาก : โรงเรียนมัธยมวานรนิวาส วิชาที่ชอบ : วิชาภาษาไทย และวิชาเคมี อาหารที่ชอบ : ชาบู และคะน้าหมูกรอบ งานอดิเรก : ดูหนัง วาดภาพ และอ่านหนังสือ ความสามารถพิเศษ : ทำบายศรี และรำไทย : 0936056242 ไม่สูงต้องเขย่ง : Niyada Bangchak ไม่เก่งต้องขยัน : 0653287481 : [email protected]

คำนำ บันทึกการเรียนรู้ฉบับนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา แนวทางการศึกษาวรรณคดี ไทย จัดทำขึ้นเพื่อบันทึกองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับวรรณคดีไทย เรื่องสำคัญเกี่ยวกับ การเรียน และบันทึกเป็นความรู้ เกร็ดความรู้ เพื่อใช้ในการทบทวนบทเรียนให้เกิด ความเข้าใจในเนื้อหามากยิ่งขึ้น ในบันทึกการเรียนรู้ฉบับนี้ ประกอบไปด้วยเนื้อหาดังต่อไปนี้ ความหมายและ องค์ประกอบของวรรณคดีไทย ปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างสรรค์วรรณคดีไทย วรรณคดี ไทยในแต่ละยุคสมัย การศึกษาขนบวรรณคดีไทย วรรณคดีมีชีวิต บทบาทของ วรรณคดีไทย คุณค่าของวรรณคดีไทย ศิลปะการประพันธ์ในวรรณคดีไทย และการ ศึกษาวรรณคดีไทย การจัดทำสมุดบันทึกการเรียนรู้ในครั้งนี้ ขอขอบพระคุณท่านอาจารย์พฤฒิชา นาคะผิว เป็นอย่างสูงที่ท่านให้คำแนะนำในการรวบรวมข้อมูล และทำให้บันทึกการ เรียนรู้ฉบับนี้สมบูรณ์ ผู้จัดทำ นางสาวนิยะดา บางจักร์

สารบัญ หน้า เรื่อง ๑ ๒ ปฐมนิเทศ ๕ ความหมายและองค์ประกอบของวรรณคดีไทย ๗ ปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างสรรค์วรรณคดีไทย ๘ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๑ ๙ วรรณคดีไทยในแต่ละยุคสมัย ๑๐ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๒ ๑๑ การศึกษาขนบวรรณคดีไทย ๑๒ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๓ ๑๓ นำเสนองานการศึกษาตัวละครแบบฉบับในวรรณคดีไทย ๑๔ วรรณคดีมีชีวิต ๑๕ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๔ ๒๐ นำเสนองาน วรรณคดีไทยไม่ใช่เรื่องไกลตัว ๒๑ บทบาทของวรรณคดีไทย ๒๑ คุณค่าของวรรณคดีไทย ๒๓ ศิลปะการประพันธ์ในวรรณคดีไทย ๒๕ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๕ ๒๗ การศึกษาวรรณคดีไทย ๒๘ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๖ นำเสนอความก้าวหน้าของงานสร้างสรรค์ผลงาน ๒๙ ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณคดีไทย สร้างสรรค์ผลงานที่ได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณคดีไทย

๑ ๗/ก.ค./๖๔ ปฐมนิเทศ ๑. การแต่งการ ๒. การเข้าชั้นเรียน -เวลาสำหรับเช็คชื่อ -การบริการครูผู้สอน ๘. การตั้งกลุ่มเฟซบุ๊กรายวิชา ๓. แนวการเช็คชื่อ \"นักศึกษา ค.บ.การสอนภาษาไทย รหัส ๖๔ อาจารย์พฤฒิชา\" ข้อตกลงร่วมกัน ๔. มารยาทในชั้นเรียน -การใช้สัญญาณมือ ๗. อุปกรณ์การเรียน -การขอถ่ายรูปสไลด์ใน ขณะอาจารย์สอน ๖. ผู้ประสานงานรายวิชา ๕. แนวทางการลาป่วย แนวทางการลากิจ TEACHING PLAN ๑. เนื้อหารายวิชา ๒. จุดมุ่งหมายรายวิชา ๓. เนื้อหารายวิชาต่อสัปดาห์ ๔. การวัดผลประเมินผล ๕. แนวทางการจักทำบันทึกการเรียนรู้ ๖. มอบหมายงานเกร็ดความรู้วรรณคดีไทย

๒ ๑๔/ก.ค./๖๔ ความหมายและองค์ประกอบของวรรณคดีไทย สรุป ทำไมเราต้องเรียนวรรณคดีไทย การเรียนวรรณคดีไทยในอดีต การเรียนวรรณคดีไทยในปัจจุบัน วรรณคดีไทยมีบทบาทในหมู่ชนชั้นสูง เรียนเพราะเป็นศาสตร์แขนงหนึ่ง วรรณคดีเป็นสื่อในการชี้นำ+กำกับความคิด เรียนเพราะเป็นเนื้อหาหนึ่งในหลักสูตร (เพื่อ ของประชาชนให้อยู่ในทิศทางเดียวกัน ความซาบซึ้ง ความรู้ และพัฒนาจิตใจของผู้ เรียน) ในอดีตชนชั้นนำของสังคมเป็นผู้มีโอกาสได้ ศึกษาเล่าเรียน เรียนเพื่อสร้างและสืบสานองค์ความรู้ เข้าใจสังคม+วัฒนธรรม เรียนวรรณคดีเพราะเป็นแบบเรียน เข้าใจภาษา เรียนวรรณคดีเพราะเป็นตำราประพันธ เข้าใจ+เข้าถึงวรรณศิลป์ ศาสตร์ เรียนเพื่อเข้าใจชีวิต วรรณคดีไทย = เครื่องชี้นำทางปัญญา วรรณคดีไทย = เครื่องแสดงอัตลักษณ์ของ มนุษย์ ความสำคัญของวรรณคดีไทย วรรณคดีมีความสำคัญในฐานะที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ สะท้อนแนวคิด วิถีชีวิต สังคม และวัฒนธรรมของชาติ เป็นเครื่องเชิดชูอารยธรรม เป็นหลักฐานทาง ประวัติศาสตร์ ช่วยให้เรารับรู้เรื่องราวในอดีต ส่งเสริมสุนทรียภาพให้เกิดในใจผู้อ่าน เมื่ออ่านแล้วเกิดความรู้สึกร่วม ประทับใจ ตลอดจนเสริมสร้างความเข้าใจโลกและ ชีวิตให้เกิดขึ้นกับผู้อ่าน วรรณคดีคืออะไร คำว่า วรรณคดี ตามตัวอักษร หมายความว่า แนวทางแห่งหนังสือ วรรณ (รากศัพท์สันสกฤต) = หนังสือ คดี (รากศัพท์บาลี) = การดำเนิน การไป ความเป็นไป พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน = หนังสือที่ได้รับการยกย่องว่าแต่งดี วรรณคดีต้องมีลักษณะ \"อกาลิโก\" ความแตกต่างระหว่างวรรณคดีและวรรณกรรม ไม่ขึ้นอยู่กับเวลา ไม่ว่าจะผ่านไปนานเพียงใดก็ยังเป็น กาลเวลา คุณภาพหนังสือ งานที่มีคุณค่าควรแก่การเสพเสมอ

๓ วรรณคดี วรรณกรรม หนังสือที่ได้รับการยกย่องว่า วรรณคดีและงานเขียนทุกชนิด แต่งดี ภาษาดี มีศิลปะการ ที่สื่อความคิดและจินตนาการ เขียนแต่งยอดเยี่ยม ทั้งด้าน เช่น ประวัติ ตำนาน นิทาน การใช้คำและโวหาร นิยาย เรื่องสั้น บทความ ฯลฯ ทำให้เกิดความนึกคิด ในทางที่ดีงาม ลักษณะเฉพาะของวรรณคดี ๑. แต่งดี มีศิลปะในการเสนอเรื่อง ๒. มีอารมณ์สะเทือนใจ ทำให้ผู้อ่านเกิดความรู้สึก หรืออารมณ์คล้อยตามบทบาท ของตัวละครในเรื่อง ๓. มีประโยชน์ต่อผู้อ่าน อาจอ้างอิงได้ แต่ไม่ถึงกับเป็นตำราทางวิชาการ ๔. ให้ความบันเทิงแก่ผู้อ่าน เปิดหูเปิดตาให้รู้เห็นแง่ชีวิตในด้านต่าง ๆ ตามที่ตัวละคร ในท้องเรื่องต้องเผชิญ หรือให้บทสอนใจตามสมควร แต่มิใช่หนังสือเทศนา วัตถุประสงค์การแต่งวรรณคดีของกวี ๑. เพื่อแสดงความรู้สึกนึกคิด ๒. เพื่อประโยชน์ด้านบันเทิง ๓. เพื่อให้ความรู้หรือบทวิชาการต่าง ๆ องค์ประกอบของวรรณคดี รูปแบบ เนื้อหา ภาษา ร้อยแก้ว เนื้อเรื่อง คำ ประโยค และความหมาย ร้อยกรอง ตัวละคร กลวิธีและท่วงทำนองการเขียน อื่น ๆ ฉาก เวลา แนวคิด

๔ ประเภทวรรณคดีไทย เกณฑ์สำหรับการจำแนกประเภทของวรรณคดีไทย ๑. จำแนกตามลักษณะของการเขียน ร้อยแก้ว ร้อยกรอง งานเขียนที่มีลักษณะเป็น งานเขียนที่บังคับรูป ความเรียงธรรมดา ไม่มี แบบฉันทลักษณ์ การบังคับฉันทลักษณ์ บางครั้งเรียกงานเขียน เช่น นิยาย นิทาน ประเภทนี้ว่า กวีนิพนธ์ บทความ ตำนาน ฯลฯ หรือคำประพันธ์ ๒. จำแนกตามจุดมุ่งหมายสำคัญ = มุ่งจะให้เกิดสุนทรียภาพทางอารมณ์ ๑. วรรณคดีบริสุทธิ์ ให้ความรู้สึกเพลิดเพลิน ๒. วรรณคดีประยุกต์ = มุ่งในการนำไปใช้ประโยชน์อย่างใด ๓. จำแนกตามลักษณะของเนื้อหา อย่างหนึ่งมิได้ให้ความรู้สึกทางอารมณ์ วรรณคดี พุทธศาสนา วรรณคดี วรรณคดี แสดงอารมณ์ คำสอน วรรณคดี เนื้อหา เพื่อความบันเทิง วรรณคดีเกี่ยวกับ ประเพณีและพิธีกรรม วรรณคดี ประวัติศาสตร์ ๔. จำแนกตามหลักฐานที่ได้มา ๔.๑ วรรณคดีลายลักษณ์ ๔.๒ วรรณคดีมุขปาฐะ คือวรรณคดีที่จารึกหรือเขียนไว้เป็น คือวรรณคดีที่ไม่มีการบันทึกเป็น หลักฐาน อาจจารึกไว้ในใบลาน สมุด หลักฐาน เป็นการจดจำสืบต่อ ๆ กัน ข่อย ศิลา ฯลฯ มา โดยถ่ายทอดด้วยปาก

๕ ๒๑/ก.ค./๖๔ ปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างสรรค์วรรณคดีไทย ๑ สังคมและวัฒนธรรม กวีจะมองเหตุการณ์ หรือแง่มุมที่ควรยกมาประพันธ์ในสังคมนั้น ๆ เช่น การย้ายราชธานีของ รัชกาลที่ ๑ ทรงให้มีการชำระวรรณคดีเรื่อง รามเกียรติ์และอุณรุท และโปรดให้พระยาธรรมปรีชา (แก้ว) นิพนธ์ “ไตรภูมิโลกวินิจฉัย” (มีไตรภูมิพระร่วงฉบับต่าง ๆ เป็นต้นฉบับ) ๑.๑ ศาสนาและความเชื่อ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถโปรดให้แต่ง “มหาชาติคำหลวง” ให้จบบริบูรณ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (กุ้ง) นิพนธ์ “พระมาลัยคำหลวง” เพื่อจะได้เกิดอานิสงส์ได้พบพระศรีอาริย์ หลวงศรีปรีชา (เซ่ง) ประพันธ์ “กลบทสิริวิบูลกิติ” เพื่อเป็นอานิสงส์นำให้สำเร็จเป็นพระอรหันต์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระปรมานุชิตชิโนรสมีจุดมุ่งหมายเพื่อฉลองพระราชศรัทธาของรัชกาล ที่ ๓ ๑.๒ ความเชื่ออันเนื่องด้วยพระพุทธศาสนา ลิลิตพระลอ : พระลอทูลมารดาว่าต้องไปหานางเพื่อนนางแพง เพราะกรรมบันดาลไป รามเกียรติ์ : พาลียอมให้ศรพระรามประหาร เพราะกรรมตามทัน ขุนช้างขุนแผน : นางวันทองถูกกรรมตามทันทำให้สิ้นอายุขัย ๑.๓ ขนบธรรมเนียมต่าง ๆ การบันทึกการเดินทางตามที่ต่าง ๆ เช่น โคลงกำสรวล โคลงนิราศหริภุญไชย นิราศพระบาท นิราศภูเขาทอง นิราศลอนดอน ๑.๔ วัฒนธรรมไทย โคลงทวาทศมาส : สอดแทรกพิธีและประเพณีต่าง ๆ ที่คนไทยปฏิบัติในรอบปี นิราศเดือน : เนื้อหาคล้ายคลึงกับโคลงทวาทศมาส ลิลิตพยุหยาตราเพชรพวง : ธรรมเนียมการจัดกระบวนพยุหยาตราทางชลมารค พระราชพิธีสิบสองเดือน : ให้คนทั่วไปเข้าใจและมีความรู้เรื่องพระราชพิธีในรอบปี พุทธศาสนาและความเชื่ออันเนื่องด้วยศาสนามีอิทธิพลทำให้ประเทศไทยนิยมสร้างสรรค์คดี เพื่อเป็นพุทธบูชาวัฒนธรรมอันดีงามของไทยทำให้กวีภาคภูมิใจจนนำไปแต่งเป็นวรรณคดี เศรษฐกิจและการเมืองมีผลกระทบต่อการศึกษาของคนไทยทำให้มีอิทธิพลต่อรูปแบบและเนื้อหา ของวรรณคดีไทย โดยเฉพาะตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ เป็นต้นมา ๒. อิทธิพลตำนานและนิทานพื้นบ้าน ๓. ผู้สร้างสรรค์วรรณคดี (แรงบันดาลใจของกวี) วรรณกรรมพื้นบ้านมักมีเรื่องราวลึกซึ้ง ผู้สร้างสรรค์วรรณคดีเป็นปัจจัยที่มี ตรึงใจ หรือเป็นตำนานของการตั้งถิ่นฐาน อิทธิพลต่อการสร้างสรรค์วรรณคดีมาก ของคนไทยโบราณที่ดูน่าอัศจรรย์ใจ แต่ส่อ ที่สุด กวีหรือผู้ประพันธ์นำประสบการณ์ เค้าความจริงอยู่ทำให้กวีติดใจจนนำเนื้อ ที่ประทับใจของตน มานิพนธ์ขึ้นเป็น เรื่องมาแต่งขึ้นใหม่ วรรณคดีที่ปรุงแต่งด้วยภาษาภูมิหลัง และลักษณะนิสัยของกวี ตลอดจนสังคม ตำนานและนิทานพื้นบ้านเป็นประเภท และวัฒนธรรมในยุคสมัยของกวี มุขปาฐะ คือการเล่าปากต่อปาก เช่น ตำนาน พงศาวดารของการสร้างบ้าน แปลนเมือง โดยส่วนใหญ่รัชกาลที่ ๖ ผู้พระ ราชนิพนธ์ดัดแปลงทำเป็นละคร เช่น ลิลิต พระลอ บทละครพระร่วง ท้าวแสนปม และ ส่วนใหญ่จะอยู่ทางภาคเหนือ

๖ ๔. อิทธิพลวรรณกรรมต่างประเทศ (ตะวันออก+ตะวันตก) ๔.๑ อิทธิพลวรรณกรรมตะวันออก ๔.๑.๑ อิทธิพลวรรณกรรมอินเดีย แหล่งที่มา : วรรณคดีสันสกฤต และวรรณคดีพุทธศาสนาภาษาบาลี มหากาพย์ที่สำคัญ มหากาพยม์หาภารตะ : เรื่องสงคราม ระหว่างกษัตริย์เการพและปาณฑพใน มหากาพย์รามายณะ : ในวรรณคดี จันทราวงศ์ ของอินเดีย ในไทยรจู้กัน ไทย คือ รามเกียรติ์ ยกย่องเรื่องนี้ ในชื่อ “อนิรุทธ์คำฉันท์” และมีการ มากว่าเป็นพระนารายณ์อวตารลง กล่าวถึงตัวละครสำคัญในลิลิตตะเลง มาเป็นพระราม พ่าย ๔.๑.๒ อิทธิพลวรรณกรรมเปอร์เซีย ๔.๑.๓ อิทธิพลวรรณกรรมจีน สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ สมัยรัชกาลที่ ๑ สถาปนาราชธานีใหม่ มีการทำนุ ทรงสันนิษฐานว่า วรรณกรรมของ บำรุงวัฒนธรรมและแต่งวรรณคดีบ้านเมือง และ เปอร์เซียได้เข้ามาในอยุธยา สมัยพระ แปลวรรณกรรมเพื่อนบ้าน เช่น สามก๊ก แปลโดย นารายณ์มหาราช ตามพระประสงค์ใน เจ้าพระยาพระคลัง (หน) การแปลวรรณกรรมจีนต่อ สมัยนั้น คือ เรื่องสิบสองเหลี่ยม ต่อมา มาในสมัยรัชกาลที่ ๒ และรัชกาลที่ ๔ หนังสือที่แปล เปลี่ยนชื่อเป็น นิทานอิหร่านราชธรรม ส่วนใหญ่เป็นประวัติศาสตร์หรือพงศาวดารจีน และ สิบสองเรื่อง นวนิยายอิงพงศาวดาร เช่น ไคเก็ก, ห้องสิน, เลียด ก๊ก, ไซฮั๋น, ซิยินกุ้ย ไซอิ๋ว และมังกรหยก เป็นต้น ๔.๑.๔ อิทธิพลวรรณกรรมชวา ๔.๑.๕ อิทธิพลวรรณกรรมมอญ วรรณคดีที่แพร่หลายในไทย คือ นิทาน ราชาธิราช มาจากพงศาวดารมอญ โดยมี ปันหยี มีเนื้อเรื่องหลายสำนวน เรารับมาเป็น เจ้าพระยาพระคลัง (หน) แต่งร่วมกับพระยา วรรณคดีไทยที่สำคัญ คือ ดาหลัง(อิเหนา อินทรอัครราช พระภิรมรัศมี และพระศรีภูริ ใหญ่) และอิเหนาเล็ก คนส่วนใหญ่นิยม ปรีชา ตามราชประสงค์ของรัชกาลที่ ๑ อิเหนาเล็ก และในสมัยกรุงธนบุรี เจ้าพระยา พระคลัง (หน) ได้แต่งเรื่องอิเหนาเป็นคำ ๔.๒ อิทธิพลวรรณกรรมตะวันตก ฉันท์ เรียกว่า อิเหนาคำฉันท์ มีข้อสังเกตว่าไทยนิยมรับเรื่อง ไทยเริ่มรับอิทธิพลวรรณกรรมตะวันตกในสมัย ประเภทนิทานของวรรณคดีชาติ รัชกาลที่ ๕ อันเป็นสมัยที่มีการปฏิรูปทางการ ตะวันออกมาดัดแปลงเป็น เมืองและสังคมครั้งสำคัญ วรรณกรรมตะวัน วรรณคดีไทยมากที่สุด ตกทำให้กวีไทยสร้างสรรค์งานร้อยแก้วมากขึ้น ทำให้เกิดวรรณคดีประเภทเรื่องสั้น นวนิยาย และบทละครพูดขึ้น

๗ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๑ ลักษณะนิสัยนางในวรรณคดี นางพิมพิลาไลย หรือ นางวันทอง จากวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน นางพิมพิลาไลย หรือ วันทอง นางวันทองมีรูปร่างหน้าตาสวยงามอรชร อ้อนแอ้น กิริยามารยาทแช่มช้อยซึ่งความสวยของนางนั้นปรากฏให้เห็น ชัด ตั้งแต่ยังเป็นเด็ก และยังมีผมสวย ดังที่กวีพรรณนาไว้ว่า “ทรวดทรงส่งศรีไม่มีแบน อรชรอ้อนแอ้นประหนึ่งเหลา ผมสลวยสวยขำ งามเงา ให้ชื่อเจ้าว่าพิมพิลาไลย” นางบุษบา จากวรรณคดีเรื่องอิเหนา นางบุษบาเป็นหญิงที่ งามล้ำเลิศกว่านางใดในแผ่นดินชวา กิริยา มารยาทเรียบร้อย คารมคมคาย เฉลียวฉลาดทันคน ใจกว้างและ มีเหตุผล จึงทำให้อิเหนารักใคร่หลงใหลนางยิ่งกว่าหญิงใด นางสีดา จากวรรณคดีเรื่อง รามเกียรติ์ นางสีดาเป็นผู้หญิงที่รักนวลสงวนตัว รักเดียวใจเดียว มีความมั่นคงต่อพระราม มีความกล้าหาญยอมลุยไฟ เพื่อพิสูจน์ความรักและความมั่นคงที่มีต่อพระราม นางมโนราห์ จากเรื่อง พระสุธน-มโนราห์ มโนราห์เป็นหญิงสาวที่มีโฉมงดงามเหลือเกิน ยิ่งหยาดฟ้าลงมาดิน ดังที่กวีได้กล่าวชื่นชม ความงามของนางมโนราห์โดยผ่านนางจันเทวี นางลําหับ จากวรรณคดีเรื่อง เงาะป่า โฉมลำหับกัลยา โสภาพริ้งพร้อมละม่อมละไม พิศพักตร์เพียงประยงเมื่อทรงกลด ลออหมดมิได้มีรอยฝีไฝ เนตรคมขำดำดังเซดสลักใจ แลวิไลปากหูดูติดตา เรือนผมกลมขมวดเสมอสม่ำ เส้นอ่อนดำดูอร่ามงามนักหนา กรกายคล้ายนางกินรา นขาฝ่าแดงดังแกล้งย้อม อุระรัดครัดเคร่งตูมเต่งตั้ง ตะโพกผายพอกำลังไม่อ้วนผอม ลำขาบาทาก็เรียวพร้อม งามละม่อมประมวลสิ้นทั้งอินทรีย์

๘ ๔/ส.ค./๖๔ วรรณคดีไทยในแต่ละยุคสมัย วรรณคดีสมัยสุโขทัย ศิลาจารึกหลักที่ ๑ สุภาษิตพระร่วง ไตรภูมิพระร่วง ตำราท้าวศรีจุฬาลักษณ์ วรรณคดีสมัยอยุธยา วรรณคดีสมัยอยุธยา วรรณคดีสมัยอยุธยา ตอนต้น ตอนกลาง ตอนปลาย ลิลิตโองการแช่งน้ำ โคลงพาลีสอนน้อง กาพย์ห่อโคลงนิราศ ลิลิตยวนพ่าย กาพย์ห่อโคลง โคลงทศรถสอนพระราม กาพย์เห่เรือ กาพย์ห่อโคลงทวาทศมาส โคลงกำสรวล สมุทรโฆษคำฉันท์ กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง จินดามณี โคลงนิราศ อิเหนาเล็ก อิเหนาใหญ่ (ดาหลัง) วรรณคดีสมัยกรุงธนบุรี รามเกียรติ์ อิเหนาคำฉันท์ กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ ลิลิตเพชรมงกุฎ นิราศกวางตุ้ง วรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ - รัชกาลที่ ๔ รัชกาลที่ ๕ - รัชกาลที่ ๖ บทละครเรื่องสังข์ทอง บทละครเรื่องเงาะป่า พระอภัยมณี นิทานทองอิน บทเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน บทละครเรื่องพระร่วง โคลงโลกนิติ สามัคคีเภทคำฉันท์ นิราศภูเขาทอง หัวใจชายหนุ่ม กาพย์เรื่องพระไชยสุริยา หัวใจนักรบ ราชาธิราช มัทนะพาธา บทละครเรื่องอิเหนา สามก๊ก ลิลิตตะเลงพ่าย นิราศนรินทร์

๙ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๒ ห้องเรียนวรรณคดีไทย ตอน รู้หรือไม่...ใครยืนหนึ่ง ประเภทของลิลิต ประเภทของบทละครรำ ได้แก่ ลิลิตพระลอ เนื่องจากว่าแต่งขึ้นอย่างประณีต ได้แก่ อิเหนา เนื่องด้วยสำนวนกลอนมีความไพเราะ งดงาม มีความไพเราะของถ้อยคำ และเต็มไปด้วย และเหมาะที่จะนำไปเล่นละคร แต่แม้ว่าจะมีเค้าโครงมา สุนทรียศาสตร์ พรรณนาเรื่องด้วยอารมณ์ที่หลาก จากนิทานพื้นบ้านชวา แต่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หลาย ใช้กวีโวหารอย่างยอดเยี่ยม ในการบรรยายและ หล้านภาลัยทรงดัดแปลงให้เข้ากับธรรมเนียมของ พรรณนาเนื้อเรื่อง สังคมไทยโดยไม่ขัดแย้งกับเนื้อหาเดิม ประเภทของกลอนสุภาพ ประเภทของบทละครพูดคำฉันท์ ได้แก่ ขุนช้างขุนแผน เนื่องจากมีสำนวนโวหารที่ ได้แก่ มัทนะพาธา เนื่องด้วยมีถ้อยคำที่สื่ออารมณ์ ไพเราะ มีคติเตือนใจ สะท้อนให้เห็นสภาพชีวิต ความรู้สึกของตัวละครได้ดีเยี่ยม มีการวางโครง และความเป็นอยู่ของคนไทย อีกทั้งยังให้ความรู้ เรื่องที่ชวนให้น่าติดตาม และยังมีการสอดแทรก เกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณีไทยด้วย คติสอนใจเรื่องความรักได้อย่างซาบซึ้ง ประเภทของฉันท์ ประเภทของบทละครพูด ได้แก่ สมุทรโฆษคำฉันท์ เนื่องจากเป็นเรื่องที่ ได้แก่ หัวใจนักรบ เนื่องจากเป็นวรรณคดีที่ช่วยส่ง แต่งดีเยี่ยมในกระบวนคำฉันท์ เป็นวรรณกรรม เสริมความรักชาติ และมีความสามัคคีของคนในชาติ ขนาดย่อมที่มีอรรถรสไพเราะด้วยฉันท์และกาพย์ อีกทั้งเนื้อเรื่องก็ใช้คำพูดที่กระทัดรัดเข้าใจง่าย มี ความหมายลึกซึ้ง แถมยังดำเนินเรื่องได้แบบไม่ ประเภทของความเรียงเรื่องนิทาน สับสน ได้แก่ สามก๊ก เนื่องจากมีศิลปะการประพันธ์ในการ ประเภทของละครร้อง ดำเนินเรื่องให้ผู้อ่านตื่นเต้นไปกับเหตุการณ์ ใช้ ถ้อยคำแสดงถึงพฤติกรรมของตัวละคร ภาษาก็สั้น ได้แก่ สาวเครือฟ้า เนื่องจากเป็นเรื่องราว กระทัดรัด เข้าใจง่าย ทั้งสนุกทั้งแฝงข้อคิดมากมาย โศกนาฏกรรมที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจาก ละครเวทีที่มีชื่อเสียงทางฝั่ งยุโรป ประเภทของความเรียงอธิบาย ประเภทของกาพย์ ได้แก่ พระราชพิธีสิบสองเดือน เนื่องจากเนื้อหาให้ ภาพของพระราชพิธีต่าง ๆ อย่างละเอียดละออ ได้แก่ มหาชาติกลอนเทศน์ เนื่องจากเนื้อหาเกี่ยว รวมถึงมีการให้อธิบายที่มาและสาเหตุของการ กับศาสนาโดยตรง เป็นหนังสือมหาชาติฉบับ ประกอบพระราชพิธีนั้น ๆ ด้วย ภาษาไทยเล่มแรก ที่ปรากฏหลักฐานเหลืออยู่ มี ใจความใกล้เคียงกับข้อความที่แต่งเป็นภาษาบาลี

๑๐ ๑๑/ส.ค./๖๔ การศึกษาขนบวรรณคดีไทย ขนบวรรณคดีไทยคืออะไร คำว่า “ขนบ” หมายถึง แบบอย่าง แผน ระเบียบ ขนบทางวรรณคดีไทย = จารีตนิยมทางวรรณคดีไทย จารีตนิยม = วิธีการแสดงออกต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ กันในการประพันธ์วรรณคดี ลักษณะจารีตนิยมทางวรรณคดีไทย แบบแผนทาง ฉันทลักษณ์ บทพรรณนา คำประณามพจน์ และการลงท้าย ความเปรียบในเชิง ตัวอย่างจารีตนิยม แบบฉบับของตัวเอก ต่าง ๆ ในวรรณคดี บทอัศจรรย์ บทพรรณนาขบวนทัพ บทพรรณนาธรรมชาติ คือพรรณนาการมีเพศสัมพันธ์ คือการบรรยายความ ของชายหญิง มักกล่าวให้เป็นที่ กล่าวถึงความยิ่งใหญ่เกรียงไกร งดงาม และความละเอียด เข้าใจโดยใช้โวหารเป็นสัญลักษณ์ ของขบวนทัพและความมีอำนาจ ลออของธรรมชาติ หรืออุปมาอุปไมยเป็นต้น ของจอมทัพบทพรรณนา จึงช่วย เน้นความสำคัญของเหตุการณ์ที่ ตามให้เห็นเด่นชัดขึ้น บทชมโฉม บทสระสรงทรงเครื่อง คือการเล่าชมความงามของตัวละคร เป็นบทที่พรรณนา การอาบน้ำแต่งตัวของตัว ในเรื่อง ซึ่งอาจเป็นตัวละครที่เป็นมนุษย์ ละคร บทสระสรงทรงเครื่อง มีความสำคัญใน อมนุษย์ หรือสัตว์ซึ่งการชมนี้อาจจะ การแสดงละคร โดยเฉพาะละครใน เนื่องจาก เป็นการชมความเก่งกล้าของกษัตริย์ บทสระสรงทรงเครื่องเป็นบทที่ทำให้ผู้แสดง ความงามของปราสาทราชวังหรือความ ได้แสดงความสามารถในการร่ายรำและ เจริญรุ่งเรืองของบ้านเมือง แสดงให้เห็นความงดงามของเครื่องแต่งกาย ประโยชน์ของการศึกษาขนบการสร้างบทพรรณนาในวรรณคดีไทย เข้าใจลักษณะสำคัยของวรรณคดีไทย (สีสันวรรณคดีไทย) เข้าใจแนวคิดการสร้างสรรค์งานของกวีแต่ละยุคสมัย (สืบทอด+สร้างสรรค์) แสดงให้เห็นอัจฉริยภาพทางภาษาของกวีไทย เป็นความรู้พื้นฐานสำคัญที่มีประโยชน์ต่อการวิจักษ์ วิจารณ์ วิจัย วรรณคดีและ วรรณกรรมไทย

๑๑ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๓ วรรคทอง ในวรรณคดีไทย เหมือนบายศรีมีงานท่านถนอม เขาย่อมเปรียบเทียบความว่ายามรัก จะพูดจาปราศรัยกับใครนั้น เจิมแป้งหอมน้ำมันจันทร์ให้หรรษา แต่น้ำผักต้มขมชมว่าหวาน อย่าตะคั้นตะคอกให้เคืองหู พอเสร็จงานท่านเอาลงทิ้งคงคา ครั้นรักจางห่างเหินไปว่าเนิ่นนาน ไม่ควรพูดอื้ออึงขึ้นมึงกู ต้องลอยมาลอยไปเป็นใบตอง แต่น้ำตาลก็ว่าเปรี้ยวไม่เหลียวแล คนจะหลู่ล่วงลามไม่ขามใจ วรรคทองเรื่อง : นิราศพระบาท วรรคทองเรื่อง : นิราศวัดเจ้าฟ้า วรรคทองเรื่อง : สุภาษิตสอนหญิง ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนสุภาพ ลักษณะคําประพันธ์ : กลอนสุภาพ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนสุภาพ แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์ อันนินทากาเลเหมือนเทน้ำ มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต ไม่ชอบช้ำเหมือนเอามีดมากรีดหิน ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด แม้พูดชั่วตัวตายทำลายมิตร แค่องค์พระปฏิมายังราคิน ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา คนเดินดินหรือจะสิ้นคนนินทา วรรคทองเรื่อง : พระอภัยมณี วรรคทองเรื่อง : นิราศภูเขาทอง วรรคทองเรื่อง : เพลงยาวถวายโอวาท ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนสุภาพ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนนิราศ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนสุภาพ เป็นผู้หญิงแท้จริงแสนลําบาก ความรักเหมือนโรคา แล้วว่าอนิจจาความรัก เป็นผู้ชายยิ่งยากกว่าหลายเท่า บันดาลตาให้มืดมน พึ่งประจักษ์ดั่งสายน้ำไหล หญิงต้องเจียมกายามาแต่เยาว์ ไม่ยินและไม่ยล ตั้งแต่จะไหลเชี่ยวเป็นเกลียวไป ชายต้องเฝ้าวิงวอนให้หล่อนรัก อุปสรรคใดใด ที่ไหนเลยจะไหลคืนมา หญิงถึงรักต้องแกล้งแสร้งทำเฉย วรรคทองเรื่อง : มัทนะพาธา วรรคทองเรื่อง : อิเหนา ตอนศึกกะหมังกุหนิง หวังให้ชายอยากเชยยิ่งขึ้นหนัก ผู้แต่ง : พระบาทสมเด็จ ผู้แต่ง : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า ต่างคนต่างซัดกันน่าขันนัก พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ นภาลัย รัชกาลที่ ๒ ที่แท้ต่างสมัครจะรักกัน ลักษณะคำประพันธ์ : บทละครพูด ลักษณะคำประพันธ์: กลอนบทละคร วรรคทองเรื่อง : วิวาห์พระสมุทร คำฉันท์ ผู้แต่ง : พระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนบทละคร ไม่เมาเหล้าแต่เรายังเมารัก สุดจะหักห้ามจิตคิดไฉน ถึงเมาเหล้าเช้าสายก็หายไป แต่เมาใจนี้ประจำทุกค่ำคืน วรรคทองเรื่อง : นิราศภูเขาทอง ผู้แต่ง : สุนทรภู่ ลักษณะคำประพันธ์ : กลอนสุภาพ

๑๒ ๑๘/ส.ค./๖๔ นำเสนองานการศึกษาตัวละครแบบฉบับในวรรณคดีไทย ๑. พระเอกแบบฉบับใน วรรณคดีไทย คือตัวละครชายที่มักเป็นกษัตริย์ นักรบหรือเทพต้องเป็นหนุ่มรูปงาม มี ความกล้าหาญ มีความสามารถในการ ต่อสู้ การปกครองบ้านเมือง และที่สำคัญ คือต้องมีเมียมากเพื่อแสดงถึงบารมี เช่น พระสังข์, ขุนแผน, พระรถเสน ๒. นางเอกนอกขนบ (หญิงร้าย) ใน ๓. ตัวละครฝ่ายปฏิปักษ์ใน วรรณคดีไทย วรรณคดีไทย คือนางที่มีรูปร่างหน้าตา สวยหรือไม่สวยก็ได้ ส่วนมาก คือตัวละครต่อต้านตัวละครหลัก ตัวโกง/ เป็นหญิงโกหก ทำร้ายคนอื่น ศัตรู และยังมาในรูปแบบภัยคุกคามหรือ และที่สำคัญเป็นหญิงหลายใจ อุปสรรคสำคัญของตัวละครหลักทำให้เนื้อ เช่น นางกากี, นางโมรา, นางวัน เรื่องน่าอ่านมากขึ้น เช่น ทศกัณฐ์, สุเทษณ์, ทอง, นางผีเสื้อสมุทร ชุนช้าง, ท้าวกะหมังกุหนิง, รามสูร, นางอ้าย ๔. นางเอกแบบฉบับในวรรณคดีไทย ๕. พระเอกนอกขนบในวรรณคดีไทย คือนางที่มีรูปร่างและใบหน้าสวย คือเจ้าชายที่รูปงามมากๆ มีรูป งดงาม ที่กิริยามารยาทงามวาจาดี มีความ ร่างอรชรอ้อนแอ้นเอวบาง แสดงถึง ซื่อสัตย์ จงรักภักดีและรักเดียวใจเดียว มี ความเป็นผู้ดีมีสกุล ที่สำคัญพระเอก ความขยันเก่งงานบ้านงานเรือน เช่น นาง ส่วนใหญ่จะไม่เก่งทางด้านการรบ การ รจนา, นางละเวงวัณฬา, นางสีดา, นาง ต่อสู้หรือการทำสงคราม แต่จะเก่งและ บุษบา, นางตะเภาทอง, นางมัทรี มีความสามารถทางด้านอื่นแทน เช่น พระปิ่ นทองและพระอภัยมณี

๑๓ ๑/ก.ย./๖๔ วรรณคดีมีชีวิต รามเกียรติ์ในวิถีไทย (อดีต) สำนวนและภาษา คติชนวิทยา รามเกียรติ์ในวิถีไทย (ปัจจุบัน) ศิลปะแขนงต่าง ๆ รามเกียรติ์กับความคิด เอกลักษณ์ของประเทศไทย สร้างสรรค์ของเยาวชน ไอเดียงานออกแบบของฝากลักษณะ รามเกียรติ์กับสื่อสมัยใหม่ ของฝากเอกลักษณ์ไทย ไทย (page แรงบันดาลไทย) (บริษัท HOLEN) สรุปทำไมรามเกียรติ์ยังเป็นมรดกวรรณคดีที่ยังมีชีวิต มรดกวรรณคดี = ตัวเรื่อง ตัวบท รูปแบบศิลปะที่ถ่ายทอดวรรณคดีเรื่องนี้มาแต่โบราณ ยังคงได้รับการสืบทอด และตกทอดมาจนถึงปัจจุบัน ยังคงอยู่ในการรับรู้ของคนยุคนี้ มรดกวรรณคดีที่มีชีวิต = วรรณคดีเรื่องนี้ไม่ได้ตกทอด ดำรงอยู่อย่างนิ่ง ๆ เฉย ๆ แบบไร้ ชีวิต แต่ว่าตกทอดมาแล้วเป็นที่สนใจของผู้คน จนมีการนำมาดัดแปลง พลิกแพลง ตีความ นำเสนอในลักษณะต่าง ๆ อย่างหลากหลาย สะท้อนให้เห็นมุมมอง อารมณ์ความ รู้สึกต่าง ๆ ของผู้คนที่มีต่อวรรณคดีเรื่องนี้ ปรากฏการณ์ดังกล่าวที่เรื่องรามเกียรติ์มีการ เปลี่ยนแปลง มีการถูกกล่าวถึง มีการนำไปปรับใช้ จึงทำให้เรื่องนี้เป็นวรรณคดีที่ยังมีชีวิต

๑๔ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๔ นางในวรรณคดีผู้ที่มีชะตาอาภัพ นางจินตหราวาตี จากเรื่อง อิเหนา นางพันธุรัตน์ จากเรื่อง สังข์ทอง ธิดาท้าวหมันหยา มีความสวยไม่แพ้ใคร แต่ นางคือนางยักษ์ที่เลี้ยงดูพระสังข์จนอายุได้ กลับต้องหลงคารม อิเหนา ผู้ชายที่เจ้าชู้ ๑๕ ปี แต่พอพระสังข์รู้ว่านางเป็นยักษ์ก็หนีไป จิตใจโลเล เชื่อถือไม่ได้ เมื่ออิเหนาได้พบกับ นางอ้อนวอนให้พระสังข์กลับมาหา แต่พระ บุษบาก็หลงใหลและปลื้มบุษบา จนไม่ยอม สังข์ไม่ยอม นางเสียใจมากร้องไห้จนน้ำตา กลับเมืองหมันหยา ปล่อยให้เธอต้องคอย เป็นสายเลือดและสิ้นลมหายใจ นางวันทอง (พิมพิลาไลย) จากเรื่อง ขุนช้างขุนแผน เพราะนางวันทอง ได้ทั้งขุนช้างและขุนแผนเป็นสามีแถมพอพระพันวษาให้เลือก ว่าจะอยู่กับใครนางก็ตอบว่าเลือกไม่ได้ และถูกเข้าใจผิดว่าเป็นหญิงสองใจ แต่ที่ จริงแล้วนางรักขุนแผนแต่เพียงผู้เดียว และสุดท้ายนางก็โดนประหารชีวิต นางเมรี จากเรื่อง นางสิบสอง นางสร้อยฟ้า จากเรื่อง ขุนช้างขุนแผน นางเมรี คือชาติก่อนของมโนราห์ เธอเป็น เจ้าหญิงจากล้านนาที่สูงศักดิ์ ต้องมาเป็นเมีย ลูกสาวนางยักษ์ซึ่งเป็นเจ้าของดวงตาแม่พระ น้อยขุนนางของกรุงศรีฯ ต้องมาอยู่แบบแตก รถเสน และบรรดาป้า ๆ พระรถเสนออกอุบาย ต่างทางวัฒนธรรม ทั้งการกินอยู่ แม่ผัวก็ไม่รัก ลอกเมรีดื่มเหล้า เพื่อให้บอกที่ซ่อนดวงตา ติดจะรังเกียจ หาเรื่องว่าได้ทุกวัน พระไวยไม่ ด้วยความรักเธอจึงไม่ได้คิดว่าเป็นกลลวง เมื่อ ค่อยรัก เพราะเหมือนได้เป็นเมียพระราชทาน ทราบความจริงเธอถึงกับตอมใจตาย นางลักษณาวดี จากเรื่อง ลิลิตพระลอ นางมณีรัตนา จากเรื่อง แก้วหน้าม้า เธอคือภรรยาคนแรกของพระลอ และเธอ เธอคนนี้รันทดเพราะรูปร่างภายนอกไม่ได้ ต้องเสียสามีไปให้กับผู้หญิงอื่น คือ พระ สวย เหมือนนางในวรรณคดีคนอื่น ๆ เธอ เพื่อน-พระแพง จึงถูกพระปิ่ นเกล้ารังเกียจและขับไล่อยู่ ตลอดเวลา นางผีเสื้อสมุทร จากเรื่อง พระอภัยมณี นางคือผู้หลงใหลรูปลักษณ์ของพระอภัยมณี จนปลอมตัวเป็นสาว สวยเพื่อยั่วยวนให้พระอภัยมณีรัก ถึงนางผีเสื้อสมุทรจะร้ายกาจสัก เพียงไหน แต่ที่นางทำไปทั้งหมดก็เพราะรักพระอภัยมณี นางจัณฑี จากเรื่อง มัทนะพาธา นางจันทวดี จากเรื่อง พระอภัยมณี นางจันฑี เมียหลวงผู้อาภัพ อุตส่าห์เป็นถึงลูก นางเสียพ่อแม่ไปเพราะไปช่วยพระอภัยมณี กษัตริย์ แต่ท้ายที่สุดก็ถูกทำให้ชอกช้ำใจจาก เธอก็ยังพาพระอภัยมณีหนีต่อ พอหนีพ้น น้ำมือของสามีที่รักที่สุด เพราะสามีของเธอเอา แล้วพระอภัยมณีก็ได้เธอเป็นภรรยา แล้วก็ นางฟ้าที่ตกสวรรค์อย่างมัทนะพาธาเข้ามา จากไปกับนางสุวรรณมาลี โดยไม่สนใจใยดี หยามถึงในวัง ไม่รับรู้ว่านางเงือกท้อง จนเกิดสุดสาคร

๑๕ ๘/ก.ย./๖๔ นำเสนองาน วรรณคดีไทยไม่ใช่เรื่องไกลตัว กลุ่มที่ ๑ ขุนช้างขุนแผนในวิถีไทย ศิลปะร่วมสมัย ๔ ประเภท ๑. การแต่งกาย การแต่งกายเลียนแบบตัวละครในวรรณคดี เช่น มีการประกวดในวันภาษาไทยแห่ง ชาติในหลาย ๆ โรงเรียน ๒. ผลิตภัณฑ์ ของกิน ของใช้ ของฝาก ร้านแคบหมูขุนช้าง ลิปไทยร่าสีพิมพิลาลัย พวงกุญแจหน้ากากนางวัน ทอง (STUDIO SHOP) แคบหมู หมูกระจกขุนช้าง นำชื่อของนางวันทองที่เป็นตัว นำตัวละครจากวรรณคดี เรื่องขุน ละครในวรรณคดี เรื่องขุนช้าง การนำตัวละครในวรรณคดี เรื่อง ช้างขุนแผน คือตัวละคร ขุนช้าง มา ขุนแผน มาตั้งเป็นชื่อเฉดสีของ ขุนช้างขุนแผน ที่อยู่ในรายการ ปรับใช้กับการสร้างผลิตภัณฑ์ ลิปสติกโดยใช้ชื่อว่า \"ลิปแมทเจ้า The Mask Singer หน้ากากนัก อาหารการกิน ในการซื้อออกมาให้ผู้ นางเฉดสีพิมพิลา\" คือสีที่หญิงสาว ร้อง มาออกแบบให้อยู่ในรูปของ บริโภคได้เหตุและเป็นที่น่าสนใจ ที่มีพลังแห่งความลึกลับ น่าค้นหา พวงกุญแจ ซึ่งสามารถใช้เป็นของ ฝากได้สวยงามอีกด้วย ๓. จิตรกรรมฝาผนัง ๔. ความเชื่อ (เครื่องราง) ขุนช้างขุนแผนกับสื่อสมัยใหม่ จิตรกรรมฝาผนังณวัดป่า ภาพยนตร์ ละคร เลไลย์ อ. เมืองสุพรรณบุรี จ.สุพรรณบุรี เป็นภาพวาด ขุนช้างเจ้าทรัพย์ ผ้ายันต์ขุนแผน เรื่องราวต่าง ๆ ใน วรรณคดีเรื่องขุนช้าง ภาพยนตร์ขุนแผนฟ้าฟื้ น ละครเรื่องวันทอง ขุนแผน การ์ตูน เพลง สรุปทำไมวรรณคดีขุนช้างขุนแผนเป็นวรรณคดีมีชีวิต การ์ตูนขุนช้างขุนแผน เพลงขุนช้างฮ้างฮัก จากการศึกษาสรุปได้ว่า วรรณคดีเรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัว เพราะใน สำนวนสุภาษิต ปัจจุบันมีการนำมาพลิกแพลง ดัดแปลงนำเสนอเรื่องราวไปในแนวทาง นางวันทองสองใจ = หญิงที่มีจิตใจโลเลมากรัก ต่าง ๆ เช่น จิตรกรรมฝาผนัง การตั้งชื่อของกิน ของใช้ ของฝาก การ แสดงละคร เพลง ภาพยนตร์ การ์ตูนอนิเมชั่น และมีการเผยแพร่ผ่านสื่อ ออนไลน์กี่ครั้งมีแนวทางต่าง ๆ ที่หลากหลายสะท้อนให้เห็นมุมมองของ อารมณ์ความรู้สึก ของผู้ที่มีวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน ทำให้เรื่องขุน ช้างขุนแผนมีการเปลี่ยนแปลงและถูกกล่าวถึงในปัจจุบันจึงทำให้เป็น วรรณคดีที่มีชีวิต

กลุ่มที่ ๒ พระอภัยมณีในวิถีไทย ๑๖ ๑. พระอภัยมณีในละคร/ภาพยนตร์ ๒. พระอภัยมณีในบทเพลง ละครโทรทัศน์ ภาพยนตร์เรื่อง สุดสาคร เรื่องบุรำปรัมปรา เพลง เงือกทอง เป็นการนำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับ เนื้อเรื่องจะมีการนำเสนอเรื่องราวที่ กล่าวถึงรูปปั้ นนางเงือกที่หาด การพบกันระหว่างสุดสาครและม้า เกี่ยวข้องกับวรรณดี เรื่อง พระอภัย สมิหลาที่นั่งรอพระอภัยมณี นิลมังกร เป็นการอำลาพระเจ้าตา มณี เป็นการสร้างสรรค์ขึ้นเกี่ยวกับ นั่งรอตากแดดตากฝนรอเท่า และแม่เงือก เพื่อเดินทางตามหา เรื่องการเปิดโลกวรรณคดี ทำให้ตัว ไหร่พระอภัยมณีก็ไม่มาเสียที พ่อคือ พระอภัยมณีไปยังดินแดน ละครในเรื่องพระอภัยมณีได้หลุด ที่ไม่เคยมีใครรู้จัก ออกฉายเมื่อ ออกมาจากโลกของวรรณคดี จน วันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549 ทำให้เกิดเหตุการณ์ต่างๆมากมาย กำกับโดย ไกรสร บูรณ์สิงห์ ๓. พระอภัยมณีกับรายการโทรทัศน์ ๔. ประติมากรรมและแหล่งท่องเที่ยว รายการศิลป์สโมสร เงือกทอง “แหลมสมิหลา” ชายหาดปึกเตียน รายการศิลป์สโมสร(ช่องThai PBS) รูปปั้ น “นางเงือกทอง” สัญลักษณ์ มีรูปปั้ นนางผีเสื้อสมุทร ยักษ์ตัว ในรายการพูดถึงเรื่องปี่ ของพระอภัย อันโดดเด่นของจังหวัดสงขลาตั้ง ใหญ่ที่มีใจหลงใหลในตัวพระ มณีมีชื่อว่าปี่ ชวา อยู่บริเวณปลายแหลม สมิหลา อภัยมณี แสดงท่าทางอ้อนวอน ประติมากรรมรูปนางเงือกนั่งหวีผม พระอภัยมณีให้กลับไปหาตน อยู่บนโขดหินบริเวณชายหาด อัน ขณะที่พระอภัยมณีกำลังเป่าปี่ เป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดสงขลา ทำให้นางสิ้นใจตายอยู่ตรงนั้น ๕. งานออกแบบสร้างสรรค์ วรรณคดีไทยในงานออกแบบสร้างสรรค์ ซึ่งได้แรงบันดาลใจจากตัวละครในเรื่องพระอภัยมณี ที่นำมาคิด สร้างสิ่งประดิษฐ์ออกมาหลากหลายอย่างเพื่อให้ใช้งานได้จริงและสามารถสร้างรายได้ให้กับตัวเองได้อีกด้วย เช่น การนำรูปภาพนางเงือก นำชื่อพระอภัยมณีมาตั้ง ออกแบบตัดเย็บเสื้อผ้าเป็น มาทำเป็นโลโก้ผลิตภัณฑ์น้ำหอม เป็นชื่อผลิตภัณฑ์ ชุดนางเงือก ยาหม่องตราพระอภัยมณี

๑๗ กลุ่มที่ ๓ วรรณคดีไทยใน The Mask วรรณคดีไทย The Mask วรรณคดีไทย เป็นรายการโทรทัศน์ประเภทเรียลลิตี้มิวสิกโชว์ฤดูกาลพิเศษของ The Mask Singer หน้ากากนักร้อง ของประเทศไทย โดยรูปแบบการแข่งขันของฤดูกาลนี้ยังคงมีรูปแบบการ แข่งขันเหมือนกับ The Mask Line Thai ซึ่งจะมีการผสมผสานอัตลักษณ์ความเป็นไทยเข้าไปในรายการ แต่สิ่งที่แตกต่างคือจะมีการนำวรรณคดีไทยเข้ามาผสมผสานในรายการด้วย โดยเฉพาะหน้ากาก ซึ่งได้ แรงบันดาลใจมาจากตัวละครในวรรณคดีไทยหลาย ๆ เรื่อง ได้ยกตัวอย่างมา ๔ หน้ากาก เช่น หน้ากากมัจฉานุ หน้ากากนางเมขลา ตัวละครจากเรื่อง รามเกียรติ์ --เจเจ กฤษณภูมิ ตัวละครที่ปรากฏในเรื่อง รามสูร พระ --เอิร์น สุรัตน์ติกานต์ เหตุผลที่เลือกหน้ากาก พิบูลสงคราม-- มหาชนกและสมุทรโฆษคำฉันท์ พรรคเจริญ-- \"ผมชอบเวลาที่ผมได้ทำการแสดงให้ เหตุผลที่เลือกหน้ากาก ทุกคนดูละครผม ชื่นชอบละครผม สิ่ง \"เอิร์น รู้สึกว่านางเมขลาเนี่ย มีลูกแก้ว ที่ผมชอบอีกอย่างหนึ่ง คือ เวลาผมร้อง วิเศษอยู่ ๑ ลูก เอิร์นเปรียบลูกแก้วเป็น เพลงบนเวทีและเห็นแฟน ๆ สนุกกัน แก้วเสียงของเอิร์นที่พระเจ้าประทานให้ ทำให้ผมมีความสุขมาก ๆ ทั้งสองอย่าง เป็นสิ่งที่พิเศษที่สุดเลย ที่จะสามารถ เลย มัจฉานุเป็นครึ่งลิงครึ่งปลาเหมือน ถ่ายทอดความรักจากแก้วเสียงนี้ให้ทุก กับตัวผมที่อยากเป็นทั้งนักร้องด้วย คนได้ฟัง\" และนักแสดงด้วยครับ\" --เต๋า เศรษฐพงศ์ หน้ากากม้านิลมังกร --ไข่มุก รุ่งรัตน์ หน้ากากโสนน้อยเรือนงาม เพียงพอ-- เหม็งพานิช-- ตัวละครจากเรื่อง พระอภัยมณี ตัวละครจากวรรณคดีเรื่องโสนน้อย เหตุผลที่เลือกหน้ากาก เรือนงาม “คุณพ่อเป็นแฟนรายการนี้เลย พอบอก เหตุผลที่เลือกหน้ากาก ไปปุ๊บเพลงนี้เป็นเพลงที่พ่อเลือกให้ครับ “ที่เลือกเป็นโสนน้อยเรือนงามเพราะ รำคาญก็บอกกันเด้อ เป็นเพลงลูกทุ่ง เติมโตมาจากบ้านหลังเล็ก ๆ เมื่อโต อีสาน ที่เลือกเพลงนี้ผมอยากให้คนได้ ขึ้นก็อยากมีบ้านหลังใหญ่ ๆ ขึ้นด้วย รู้จักว่าเราก็เป็นคนอีสานนะ และที่เป็น เหมือนกับโสนน้อยที่บ้านจะใหญ่ขึ้น ม้านิลมังกร คือผมเกิดปีม้าครับ และคิด เรื่อย ๆ จึงตั้งใจทำงานหาเงิน เพื่อเลี้ยง ว่ามาเป็นสัตว์นำโชคสำหรับเรา” ตัวเองและครอบครัว ทำเพื่อความฝัน ของตนเอง” สรุปการศึกษาวรรณคดีไทย ในเดอะแมสวรรณคดีไทย จากการศึกษา สรุปได้ว่า วรรณคดีไทยไม่ใช่เรื่องไกลตัวเลยในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็น การนำมาเป็น หลักสูตรในการเรียนการสอน การจัดทำข้อมูลวรรณคดีลงในอินเทอร์เน็ต และสื่อต่าง ๆ เช่นเดียวกับรายการ The Mask วรรณคดีไทย ก็ทำให้วรรณคดีไทยกลับมามีชีวิตในยุคปัจจุบัน ซึ่งนักร้องนักแสดงที่ใส่หน้ากากก็ ต่างนำวรรณคดีมาเป็นแนวคิดที่แตกต่างกัน เช่น ชาติ สุชาติ ที่ไม่มองเวตาลเป็นปีศาจแต่กลับมองว่า เวตาล มีปัญญามากและน่าค้นหา เต๋า เศรษฐพงศ์ ยังมีแนวคิดว่า เป็นสัตว์นำโชคสำหรับชีวิตและ เจเจ กฤษณภูมิ ที่ เอาลักษณะของ มัจฉานุที่เป็นทั้งลิงและปลา มาเปรียบกับตน ที่อยากเป็นทั้งนักร้องและนักแสดง นั่นเอง

กลุ่มที่ ๔ สัตว์ในป่าหิมพานต์ ๑๘ ไตรภูมิพระร่วงมีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย จำแนกออกเป็น ๓ หมู่ หิมพานต์ตั้งอยู่บนเชิง ป่าหิมพานต์ หรือ หิมวันต์ เป็นป่าใน สัตว์ทวิบาท (มีสองขา) เขาพระสุเมรุ วรรณคดีและความเชื่อในเรื่องไตรภูมิ ตามคติศาสนาพุทธและฮินดู สัตว์จตุบาท (มีสี่ขา) ในป่าหิมพานต์นี้เต็มไปด้วยสัตว์ วรรณคดีไม่ใช่เรื่องไกลตัว จำพวกปลา นานาชนิดซึ่งล้วนแปลกประหลาด ตอนสัตว์ในป่าหิมพานต์ ต่างจากสัตว์ที่มนุษย์ทั่วไปรู้จักป่า เป็นสัตว์หลายอย่างผสมกัน *แบบออกเป็น ๑๕ ประเภท แล้วตั้งชื่อใหม่ เช่น ไกรสรจำแลง มีหัวเป็นมังกรร่างเป็นราชสีห์ สัตว์ในป่าหิมพานต์ปัจจุบัน มีการนำมาสร้างสรรค์ผลงานใหม่ดังนี้ คชสีห์ เป็นสิงห์ผสมมีช่วงหัวเป็นช้าง ภาพยนตร์/ละคร ไกรสรคาวี ผสมระหว่างสิงโตและวัว จิตรกร บางท่านก็วาดให้มีหางเหมือนม้า ศิลปะแขนงต่างๆ -จิตรกรรม -ประติมากรรม หนังสือการ์ตูน/นิยาย

๑๙ กลุ่มที่ ๕ วรรณคดีไทยกับมิสยูนิเวิร์ส (miss universe thailand 2020) ๕ ชุดประจำชาติกับวรรณคดีไทย ๑. ชุดอสุรี ศรีสมุทร นางงามผู้สวมชุด นางสาวอริสรา ปุเรชะตัง นำเสนออัตลักษณ์ที่เด่นชัดจากรูปร่างและหน้าตาที่อัปลักษณ์ของนางยักษ์ผีเสื้อสมุทร เทคนิคการแต่งกายของชุด สู่นางวรรณคดีผู้เลอโฉม โดดเด่นด้วยชุดที่สวยงามแบบ ไทยประยุกต์ สวมเครื่องทรงแบบไทยสีทองประดับพลอยแดงและคริสตัล โทนสีฟ้าน้ำ ทะเลของชุดสื่อให้เห็นถึงจังหวัดระยอง เมืองแห่งท้องทะเลของประเทศไทย ๒. ชุดออกรบ แนวคิดของชุดมาจากตอน สุวรรณมาลียกทัพเพื่อปกป้องเมืองผลึก สื่อถึงพลังของผู้ หญิงที่เปี่ ยมไปด้วยความเข้มแข็งและกล้าหาญ ผ่านชุดไทยประยุกต์ที่ ได้รับอิทธิพล จากชุดโขนไทยที่งดงามวิจิตรเหมือนเป็นเฉลิมฉลองให้กับผู้หญิงทุกคน ผู้สวมใส่ชุดนางสาว แพรววณิชยฐ์ เรืองทอง ๓. ชุดไตรรงค์อนงค์นาถสุพรรณมัจฉา จากความงดงามของนางสุพรรณมัจฉาในวรรณคดีไทย เรื่องรามเกียรติ์ จึงเกิดเป็นแรง บันดาลใจในการออกแบบชุด ซึ่งผู้ออกแบบได้นำความงดงามของนางสุพรรณมัจฉามา ผสมผสานความงามของสีสันที่สะดุดตาอย่าง ปลากัดไทย สัตว์น้ำประจำชาติที่ทรงคุณค่า นางงามผู้สวมชุด นางสาวแพรววัชร ชมิด ๔. ชุดลำหับชมไพร ใบตองรักและหลงใหลในธรรมชาติ เคยได้เข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของชนเผ่าทางภาคใต้ที่ รู้จักกันในบทประพันธ์ เงาะป่า แท้จริงแล้ว เขาคือ มันนิ ซึ่งแปลว่ามนุษย์ เมื่อได้เข้าไป สัมผัส จึงได้รู้ว่าเป็นชีวิตที่สวยงาม ใบตองแสดงเป็นมันนิเพื่ออยากให้รู้ว่า ไม่ว่าจะอยู่ ส่วนไหน มุมไหน เป็นใครบนโลกก็ควรได้รับโอกาสของการเป็นมนุษย์ที่เท่ากัน นางงามผู้สวมชุด นางสาวจรีรัตน์ เพชรโฉม ๕. ชุดรจนานารี รจนาเปรียบดั่งประชาชน มาลัยเปรียบดั่งประชาธิปไตย การเสี่ยงมาลัย คือการเลือกตั้ง เจ้าเงาะเปรียบดั่งข้าราชการผู้ได้รับการเลือกให้มาดูแลคุ้มครอง นำเสนอเรื่องราวของ สิทธิเสรีภาพอันชอบธรรม นำเสนอทุกตัวละครภายใต้ชุดเดียว ผ่านงานหัตถกรรมไทย อย่างงดงาม นางงามผู้สวมชุด นางสาวอแมนด้า ชาลิสา ออบดัม สรุปวรรณคดีกับมิสยูนิเวิร์สไทยแลนด์ ๒๐๒๐ จากการประกวดมิสยูนิเวิร์ส ทางผู้ออกแบบชุดการประกวดของเวที มิสยูนิเวิร์สของประเทศไทย โดยแสดง ให้เห็นถึงการส่งเสริมและอนุรักษ์ความเป็นไทย โดยให้สาวงามแต่ละท่านแต่งชุดประจำชาติให้เกี่ยวกับ วรรณคดีไทย เพื่อจะยกระดับของวรรณคดีไทยให้มีชื่อเสียงในต่างประเทศ และที่สำคัญยังมีการจัดฉากพื้น หลังของเวทีให้เป็นธีมเกี่ยวกับวรรณคดีไทยทั้งหมด

๒๐ ๑๕/ก.ย./๖๔ ๑.บทบาทของวรรณคดีไทย วรรณคดีมีบทบาทต่าง ๆ กันตามแต่ผู้แต่งจะกำหนดให้เป็นไป ๑.๑ วรรณคดีเป็นเครื่องบันเทิงใจ เงาะป่า ลิลิตพระลอ ร.๖ ทรงพระราชนิพน์เรื่องนี้ขึ้นเพื่อ พระราชทานแด่สมเด็จพระนางเจ้า อินทรศักดิศจีพระบรมราชินี ผู้ทรง ประสงค์จะใคร่ทราบเรื่องอวตาลต่าง ๆ ของพระนารายณ์โดยพิศดาร ลิลิตนารายน์สิบปาง ๑.๒ วรรณคดีใช้ประกอบการแสดง รามเกียรติ์ บทเสภาเรื่อง ขุนช้าง ขุนแผน บทละครเรื่อง อิเหนา บทละครนอก ดาหลัง บทละครเรื่อง อุณรุท ๑.๓ วรรณคดีมีไว้สั่งสอน ๑.๔ วรรณคดีมีไว้ส่งสาร ราชาธิราช โคลนติดล้อ สามก๊ก โคลงโลกนิติ ประชุมสุภาษิตสอนหญิง ๑.๕ วรรณคดีเป็นส่วนหนึ่งของพิธีต่าง ๆ ลิลิตโองการแช่งน้ํา มหาชาติคําหลวง ประชุมกาพย์เห่เรือ

๒๑ ๒. คุณค่าของวรรณคดีไทย ๑. วรรณคดีไทยช่วยนำเสนอภาพสังคมไทยบางแง่มุม ๒. วรรณคดีไทยช่วยกระดับจิตใจของผู้อื่น (ความเชื่อเรื่อง ความดี ความเชื่อเรื่องกรรม) ๓. วรรณคดีไทยแสดงให้เห็นภูมิปัญญาทางภาษาและ วัฒนธรรมของคนไทย ๓. ศิลปะการประพันธ์ในวรรณคดีไทย ๓.๑ การเล่นเสียง การเล่นเสียง คือ การสรรคำให้มีเสียงสัมผัสเป็นพิเศษกว่าปกติเพื่อให้เกิดทำนองเสียงที่ไพเราะ น่าฟัง และเพื่ออวดฝีมือของกวี มีทั้งการเล่นเสียงพยัญชนะ เล่นเสียงสระและเล่นเสียงวรรณยุกต์ จิบจับเจาเจ่าเจ้า รังมา จอกจาบจั่นจรรจา จ่าจ้า เค้าค้อยค่อยคอยหา เห็นโทษ ซอนซ่อนซ้อนสริ้วหน้า นิ่งเร้าเอาขวัญ (โคลงอักษรสามหมู่ ของพระศรีมโหสถ) ๓.๒ การเล่นคำ การเล่นคำ คือ การสรรคำมาเรียงร้อยในคำประพันธ์โดยพลิกแพลงให้เกิดความหมายพิเศษ และแปลกออกไปจากที่ใช้กันอยู่ เพื่ออวดฝีมือของกวีเช่นเดียวกับการเล่นเสียง เช่น ๓.๒.๑ การเล่นคำพ้อง คือ คำที่เขียนเหมือนกัน แต่ออกเสียงต่าง การเล่นคำพ้องเสียง กัน และมีความหมายต่างกัน การเล่นคำพ้องรูป คือ คำที่อ่านออกเสียงเหมือนกัน แต่เขียน ต่างกัน และมีความหมายต่างกัน ๓.๒.๒ การเล่นคำซ้ำ ๓.๒.๓ การเล่นคำเชิงคำถาม การเล่นคำซ้ำ คือ การนำคำ การเล่นคำเชิงคำถาม คือ การ คำเดียวมาใช้ซ้ำ ๆ ในที่ใกล้ ๆ กัน เรียงร้อยถ้อยคำให้เป็นประโยคเชิง เพื่อย้ำความหมายของข้อความให้ ถาม แต่เจตนาที่แท้จริงไม่ได้ถาม หนักแน่นมากขึ้น เพราะไม่ต้องการคำตอบ แต่ต้องการ เน้นให้ข้อความมีน้ำหนักดึงดูดความ สนใจและให้ผู้ฟังคิดตาม

๒๒ ๓.๓ การใช้ภาพพจน์ การใช้ภาพพจน์ คือ การใช้ถ้อยคำเพื่อสร้างจินตภาพ (ภาพในใจ) แก่ผู้อ่าน โดยการเรียงถ้อยคำด้วยวิธีต่าง ๆ ให้พิเศษกว่าการเรียงลำดับคำหรือการใช้ ความหมายของคำตามปกติ เช่น ๓.๓.๑ ภาพพจน์แบบอุปมา อุปมา คือ การเปรียบเทียบว่าสิ่งหนึ่งเหมือนสิ่งหนึ่ง โดยนำสองสิ่งที่ต่างจำพวกกัน แต่ มีลักษณะเด่นเหมือนกัน และใช้คำแสดงความเปรียบเทียบว่า เหมือน คล้าย ดุจ ดัง ฯลฯ ข้อควรระวัง การเปรียบเทียบธรรมดา เชียงใหม่เหมือนกับกรุงเทพฯ การเปรียบเทียบอุปมา อากาศที่เชียงใหม่ร้อนประดุจมีไฟ บรรลัยกัลป์มาล้างโลก ๓.๓.๒ ภาพพจน์แบบอุปลักษณ์ อุปลักษณ์ คือ การเปรียบว่าสิ่งหนึ่งเป็นอีกสิ่งหนึ่ง โดยนำสิ่งสองสิ่งที่ต่างจำพวกกัน แต่มีลักษณะเด่นเหมือนกันมาเปรียบเทียบกันเช่นเดียวกับอุปมา แต่ไม่ใช้คำแสดงความ เปรียบเทียบว่า เหมือน คล้าย ดุจ ดัง ฯลฯ อย่างอุปมา ในความเปรียบแบบอุปลักษณ์ มักมีคำแสดงความเปรียบว่า เป็น หรือ คือ อยู่ด้วย ๓.๓.๓ ภาพพจน์แบบ ๓.๓.๔ การเลียนเสียงธรรมชาติ บุคคลวัต (สัทพจน์) บุคคลวัต คือ การสมมติสิ่ง การเลียนเสียงธรรมชาติ คือ ไม่มีชีวิต พืช สัตว์ หรือความคิด กลวิธีการประพันธ์อย่างหนึ่งที่ถ่าย ที่เป็นนามธรรมให้มีความคิด เสียงต่าง ๆ ที่มิใช่คำพูด เช่นเสียง ความรู้สึก และการแสดงออก สัตว์ร้อง เสียงคนร้อง เสียงดนตรี เยี่ยงมนุษย์ ฯลฯ ไว้ในบทประพันธ์เพื่อให้ผู้อ่าน เกิดความรู้สึกว่าได้ยินเสียงนั้น ๆ ตามเนื้อความในเรื่องไปด้วย

เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๕ ๒๓ สัตว์ในป่าหิมพานต์ที่ปรากฏอยู่ในตำนานวรรณคดี กุญชรวารี วารีกุญชร คนทั่วไป มักจำวารีกุญชรสลับกับกุญชรวารี เพราะสัตว์หิมพานต์ทั้ง ๒ ชนิดนี้มีราก ศัพท์มาจากคำบาลี ๒ คำที่เหมือนกัน เพียงแต่คำเรียงลำดับสลับกันเท่านั้น รากศัพท์ทั้ง ๒ ที่กล่าวถึงคือคำว่า \"วารี\" มีความหมายตามตัวว่าน้ำ โดยปกติจะใช้แทนน้ำทะเลและคำ ว่า \"กุญชร\" ซึ่งแปลว่าช้าง สัตว์ทั้ง ๒ ชนิดนี้เป็นสัตว์ประสม ระหว่างช้างกับปลา เราสามารถแยกแยะระหว่างวารีกุญชรและกุญชรวารีได้ค่อนข้างง่าย โดยที่วารีกุญชร นั้นมีร่างกายเกือบทั้งตัวเป็นช้างที่มี ๔ เท้า จะมีก็แต่อวัยวะบางส่วนที่กลายมาจากสัตว์ ประเภทปลา เช่น ครีบบนแผ่นหลัง ครีบเท้า และครีบหาง ส่วนกุญชรวารีนั้น มีช่วงตัว ท่อนแรกเป็นช้าง ช่วงหลัง เป็นปลา กล่าวคือกุญชรวารี มีเท้าเพียง ๒ ข้าง ลำตัวและหาง เป็นปลาหมด สัตว์ทั้ง ๒ มีถิ่นอาศัยอยู่ในทะเลสีทันดร สามารถว่ายน้ำและดำน้ำได้ดี อรหัน อรหัน (ออ-ระ-หัน) เป็นสัตว์ในป่าหิมพานต์ชนิดหนึ่ง มีรูปร่างตัวและปีกเป็นนก มี สองตีน แต่มีศีรษะเป็นมนุษย์หรือยักษ์ ลักษณะคล้ายกับกินรีแต่มีขนาดเล็กกว่า มักพบ ตามภาพจิตรกรรมฝาผหนังต่าง ๆ เช่น จิตกรรมฝ่าผนังที่อุโบสถวัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหารหรือ ภาพลายรดน้ำตามตู้พระธรรม เป็นต้น พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ มีพระราชวินิจฉัยเรื่องอรหันนี้คงมี ต้นเค้าจาก \"เครูบ\" จากวัฒนธรรมของตะวันตกไว้ความว่า\"รูปมนุษย์มีปีกที่เรียกกันว่า ตัว \"อรหัน\" นั้น... เคยสังเกตเห็น ชอบเขียนในลวดลายและทำรูปภาพตัวเช่นนั้นมาตั้งแต่รัชกาลที่ ๒ ก่อนนั้นขึ้นไปไม่เห็นทำคิดว่าสมัยนั้นเป็นสมัยชอบเปลี่ยนแปลงแผลงลวดลายไปต่าง ๆ และชอบเอาลายฝรั่งมาใช้ น่าจะมาแต่รูปเทวดาเด็ก ๆ ของฝรั่งที่เรียกว่าCHERUB ดอก กระมัง ใคร่จะเดาว่าได้ชื่อมาจากโปรตุเกส เรียกเสียงคล้าย ๆ กันว่าอรหันต์ จึงเลยกลาย มาเป็น \"อรหัน\" ช้างเอราวัณเป็นพาหนะของพระอินทร์และช้างเอราวัณก็ปรากฏในวรรณคดี ช้างเอราวัณ วรรณกรรมของไทยด้วย เช่น บทพากย์เอราวัณ ไตรภูมิพระร่วง ที่อธิบายถึง ลักษณะของช้างเอราวัณไว้อย่างละเอียด ฯลฯ \"ช้างเอราวัณ\" มีลักษณะพิเศษยิ่ง คือ เป็นช้างเผือกที่มีผิวกายดังสีสังข์ มี เศียรที่งดงามถึง ๓๓ เศียร แต่ละเศียรจะมีงาที่สวยงามดังเพชรอยู่ ๗ งา แต่ละงา จะมีสระโบกขรณี (สระบัว)อยู่ ๗ สระ แต่ละสระก็จะมีบัวอยู่ ๗ กอ แต่ละกอจะมีด อกบัวอยู่ ๗ ดอก แต่ละดอกจะมีกลีบบัว ๗ กลีบ แต่ละกลีบจะมีทพธิดาประจำอยู่ ๗ องค์ แต่ละองค์จะมีบริวารอยู่ ๗ ตน และทุกเศียรจะมีวิมานแก้วที่งดงามราว ปราสาทเวไซยันต์ตั้งอยู่ นอกจากนี้ยังทรงเครื่องด้วยแก้วเก้าประการ เช่น ซองหางและกระวินประดับ ด้วยโกเมน สายชนักเป็นสร้อยถักด้วยทองมีตาข่ายเพชรตกแต่งที่เศียร มีผ้า ทิพย์ประดับอยู่ที่ตระพอง หูทุกหูก็มีพู่ห้อยอย่างสวยงาม

๒๔ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๕ สัตว์ในป่าหิมพานต์ที่ปรากฏอยู่ในตำนานวรรณคดี กินรี (ตัวเมีย) และกินนร (ตัวผู้) เป็นสัตว์ในป่าหิมพานต์ร่างกายท่อน กินนร บนเป็นมนุษย์ ท่อนล่างเป็นนก มีปีกบินได้ ตามตำนานเล่าว่าอาศัยอยู่ในป่า หิมพานต์ เชิงเขาไกรลาศ นับเป็นสัตว์ที่มีปรากฏในงานศิลปะของไทยมาก กินรี ส่วนในวรรณคดีไทยก็มีการอ้างถึงกินรีด้วยเช่นกัน กินรีมีต้นกำเนิดที่แท้จริงเป็นมาอย่างไรนั้นยังไม่พบตำราไหนกล่าวไว้ ชัดเจน แต่ในเทวะประวัติของพระพุธกล่าวไว้ว่า เมื่อท้าวอิลราชประพาสป่า แล้วหลงเข้าไปในเขตหวงห้ามของพระศิวะนั้น ท้าวอิลราช และบริวารถูกสาป ให้แปลงเพศเป็นหญิงทั้งหมดต่อมานางอิลา คือ ท้าวอิลราชถูกสาป และ บริวารที่มาเล่นน้ำอยู่ใกล้อาศรมของพระพุธ เมื่อพระพุธเห็นนางเข้าก็ชอบ รับนางเป็นชายา และเสกให้บริวารของนางกลายเป็น กินรี โดยบอกว่าจะหา ผลาหารให้กิน และจะหากิมบุรุษให้เป็นสามี แสดงว่า กิมบุรุษหรือ กินนร และกินรีมีต้นกำเนิดมาจากการเสกของพระพุธ กิเลน กิเลน เป็นคำที่มาจากภาษาจีนซึ่งเป็นชื่อของสัตว์ชนิดหนึ่งในเทพนิยาย ของจีนถ้าเป็นตัวผู้เรียกว่า \"กี\" ถ้าเป็นตัวเมียเรียกว่า \"เลน\"หรือ \"กิเลน\" กิเลน ตามตำนานว่ามีรูปร่างเหมือนกวาง แต่มีเขาเดียวหางเหมือนวัว หัวเป็นมังกร ตีนมีกีบเหมือนม้า(บางตำราว่ามีตัวเป็นสุนัขลำตัวเป็นแอนทิโลป) เกิดจากธาตุ ทั้งห้า คือ ดิน, น้ำ, ไฟ, ไม้ และโลหะผสมกันเชื่อว่ามีอายุอยู่ได้ถึงพันปี และถือว่ากิเลนเป็นยอดแห่งสัตว์ทั้งหลาย เป็นสัญลักษณ์แห่งคุณงามความ ดี ปรากฎให้เห็นเมื่อใด ก็จะเกิดผู้มีบุญมาปกครองบ้านเมืองให้อยู่เย็นเป็นสุข เมื่อนั้นเช่น ในยุคของฟูซีเป็นผู้ปกครองโลก กิเลนได้ปรากฏตัวขึ้นที่แม่น้ำ ฮวงโหหลังกิเลนมีลายอักขระจารึก ซึ่งต่อมาได้พัฒนากลายมาเป็นตัวอักษร กิเลนถือเป็นหนึ่งในสี่สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งประกอบด้วย หงส์, เต่า, มังกร และกิเลน

๒๕ ๒๒/ก.ย./๖๔ การศึกษาวรรณคดีไทย ๑. การอ่านวรรณคดีไทย จุดมุ่งหมายในการอ่านวรรณคดี ๑. เพื่อความเพลิดเพลินอารมณ์ ๒. อ่านเพราะชอบว่าเป็นเรื่องที่ถูกกับนิสัยและชีวิตของตน ๓. อ่านเพราะชอบว่าเป็นเรื่องที่แปลกและต่างกับที่ตนเคยประสบ ๔. อ่านอย่างเพ็งเล็งข้อเท็จจริงเหมือนอย่างตำรา ๕. อ่านเพื่อเพิ่มพูนประสบการณ์ชีวิต ๖. อ่านเพื่อรับรสความงามความไพเราะของบทประพันธ์ ๒. การวิจักษ์วรรณคดี การวิจักษ์วรรณคดีหมายความว่าอย่างไร? วิจักษ์ = แปลตามรูปศัพท์ได้ว่า การเห็น หรือการมองเห็น = ความเข้าใจและตระหนักในคุณค่าของศิลปกรรมและวรรณกรรม ความ นิยม ความซาบซึ้ง เช่น วรรณคดีวิจักษ์ (appreciation) วิจักษ์ = ความเข้าใจ + ความตระหนักในคุณค่า (เข้าถึง) วรรณคดีวิจักษ์ หมายถึง การทำความเข้าใจและเข้าถึงวรรณคดีทุกแง่มุม เกิดความรู้ ความคิด ความเข้าใจ รู้ แจ้งในคุณค่าของวรรณคดีในฐานะศิลปกรรมทางภาษา ซึ่งมีความงาม ความไพเราะ ผสานกับ ความลึกซึ้งทางอารมณ์และความคิด อันทำให้ผู้อ่านเกิดความเข้าใจโลกและชีวิตลุ่มลึก ๒. ศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ๑. อ่านอย่างละเอียด ทำอย่างไรจึงจะเข้าใจ ๓. พิจารณาประเภท ๗. พิจารณากลวิธี และเข้าถึงวรรณคดี เนื้อหา + จุดมุ่งหมาย ๔. พิจารณาเนื้อหาใน ภาพรวม ๖. วินิจสาร(ตีความ) ๕. พิจารณาองค์ประกอบของ วรรณคดีตามประเภทนั้น

๒๖ ประโยชน์ของการวิจักษ์วรรณคดี ทำให้ผู้อ่านแยกแยะงานเขียนชั้นเยี่ยมออกจากงานเขียนพื้น ๆ ทั่วไปได้ ทำให้เกิดการสร้างรสนิยมสุนทรีย์ในศิลปะ เกิดการเปรียบเทียบและมีพื้นฐานในการประเมินคุณค่าหนังสือได้ต่อไป ๓. แนวทางการศึกษาวรรณคดีไทย ๓.๑ การศึกษาวรรณคดีไทยเชิงประวัติ การศึกษาวรรณคดีไทยเชิงประวัติ คือ การศึกษาวรรณคดีโดยใช้เหตุการณ์ทาง ประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องมาเป็นเครื่องมือ หรือที่เรียกว่า การศึกษาประวัติวรรณคดี ประวัติศาสตร์นิยม ศึกษาการก่อกำเนิดของวรรณคดี (Historicism) ศึกษาเหตุการณ์ที่มีอิทธิพลต่อวรรณคดี ศึกษาผู้แต่งวรรณคดี ศึกษาประวัติวรรณคดีและการชำระวรรณคดี ๓.๒ การศึกษาวรรณคดีไทยเชิงวิเคราะห์เนื้อหาและวรรณศิลป์ ๑. วิเคราะห์เนื้อหาและวรรณศิลป์ของวรรณคดีไทยเฉพาะเรื่อง ๒. การวิเคราะห์เนื้อหาและวรรณศิลป์ในงานของนักเขียนเฉพาะบุคคล ๓. การวิเคราะห์เนื้อหาและวรรณศิลป์ในวรรณคดีเฉพาะประเภท ๓.๓ การศึกษาวรรณคดีไทยเชิงวรรณคดีเปรียบเทียบ ๑. ข้ามชาติ คือ การเปรียบเทียบฉบับภาษาไทยกับฉบับภาษาต่างประเทศ เช่น ซาตานในวรรณกรรมตะวันตกและมารในวรรณกรรมไทย เรื่องอิเหนาฉบับลาว : ความสัมพันธ์กับเรื่องอิเหนาฉบับไทยและ ลักษณะเด่นในฐานะวรรณคดีลาว การศึกษาเปรียบเทียบวรรณกรรมคำสอนหญิงของไทยและเกาหลี ๒. ข้ามศาสตร์ คือ การเปรียบเทียบระหว่างวรรณคดีกับศาสตร์แขนงต่างๆ เช่น การใช้วิทยาศาสตร์ในนวนิยายของแก้วเก้า การเปรียบเทียบวรรณคดีกับประติมากรรม ๓. ข้ามศิลป์ คือ การศึกษาความเชื่อมโยงระหว่างวรรณกรรมกับทัศนศิลป์ เช่น รามเกียรติ์ : ความสัมพันธ์ระหว่างวรรณกรรมและทัศนศิลป์

๒๗ เกร็ดความรู้วรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๖ เปิดTIMELINE การเป่าปี่ ในเรื่องพระอภัยมณี การเป่าปี่ ครั้งที่ ๒ การเป่าปี่ ครั้งที่ ๑ เป็นการเป่าปี่ ของสินสมุทร เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๑ ของพระอภัยมณี สินสมุทรเป่าปี่ ให้ท้าวสิงหลฟัง พระอภัยมณีเป่าปี่ ให้พราหมณ์สามนายฟัง การเป่าปี่ ครั้งที่ ๓ การเป่าปี่ ครั้งที่ ๔ เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๒ ของพระอภัยมณี เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๓ ของพระอภัยมณี พระอภัยมณีเป่าปี่ นางผีเสื้อสมุทรขาดใจตาย พระอภัยมณีเป่าปี่ จับเจ้าละมาน ซึ่งมาตีเมืองผลึก การเป่าปี่ ครั้งที่ ๕ การเป่าปี่ ครั้งที่ ๖ ๗ และ ๘ เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๔ ของพระอภัยมณี เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๕ ๖ และ ๗ ของพระอภัยมณี พระอภัยมณีเป่าปี่ ห้ามทัพ พระอภัยมณีเป่าปี่ เรียกนางละเวง รวมเป่าปี่ ทั้งหมด ๓ ครั้ง การเป่าปี่ ครั้งที่ ๙ การเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๐ เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๘ ของพระอภัยมณี เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๙ ของพระอภัยมณี พระอภัยมณีเป่าปี่ ปลุกทัพ พระอภัยมณีเป่าปี่ เพราะหลงอุบายนางยุพาผกาหลอกให้ เป่าปี่ สะกดทัพของตนเอง การเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๑ การเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๒ เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๐ ของพระอภัยมณี เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๑ ของพระอภัยมณี พระอภัยมณีเป่าปี่ เรียกนางละเวง และกองทัพทั้งหมด พระอภัยมณีเป่าปี่ จับวลายุดาวายุพัฒน์หัสกันได้ การเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๓ เป็นการเป่าปี่ ครั้งที่ ๑๒ ของพระอภัยมณี พระอภัยมณีเป่าปี่ ห้ามปลามิให้หนุนเรือ

๒๘ ๒๙/ก.ย./๖๔ นำเสนอความก้าวหน้าของงานสร้างสรรค์ผลงาน ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณคดีไทย กลุ่มของเราจะนำเสนอในรูปแบบของเพลงจากเรื่อง มัทนะพาธา โดยองค์ประกอบของเนื้อเพลง จะขึ้นต้น ด้วยกลอนสุภาพที่กลุ่มพวกเราแต่งเอง ตามด้วยเพลง ส่วนวิดีโอประกอบเพลงจะประกอบไปด้วย ภาพประกอบ การเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ที่มา ผู้แต่ง แต่งในสมัยใด ข้อคิด ผู้จัดทำ เป็นต้น คำแนะนำจากอาจารย์ คือ ตรวจสอบและแก้ไขคำถูก คำผิด การนำเสนอใช้เวลา ๑๐-๑๕ นาที ตอนจบอยาก ให้บอกว่าใครทำหน้าที่อะไรบ้าง และที่สำคัญเนื้อหา จะต้องครอบคลุมในเรื่องที่นำเสนอ

๒๙ ๒๐/ต.ค/๖๔ สร้างสรรค์ผลงานที่ได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณคดีไทย กลุ่มที่ ๑ เพลงความรักทำให้คนตาบอด นางสิบสองสอนใจ ทำนอง : รักติดไซเรน ในเนื้อเพลงเป็นการเล่าเรื่องราวความเป็นมาของสาเหตุที่นางสิบสอง เสียลูกตาไป อีกทั้งยังเล่าถึงความรักของนางสิบสองด้วย กลุ่มที่ ๒ ศึกแห่งศักดิ์ศรี ROV ในดินแดนหิมพานต์ เป็นการนำตัวละครจากวรรณคดีไทยมาประยุกต์ โดยการนำมา สร้าง เป็นตัวละครในเกม และนำเอาลักษณะเด่นที่เป็นเอกลักษณ์ของตัวละคร นั้น ๆ มาเป็นสกิลที่ใช้ในการต่อสู้ กลุ่มที่ ๓ เมื่อพระเอกในวรรณคดีไทย มาเกิดใหม่เป็นโอ้ปป้าเกาหลี เป็นการเปรียบเทียบพระเอกในวรรณคดีไทยที่มีความคล้ายคลึงในด้าน ลักษณะนิสัย รูปร่างหน้าตา และจุดเด่นของแต่ละคน ว่าตรงกับพระเอกในซีรีส์ เกาหลีคนไหนบ้าง เช่น พระราม กับ ชอยฮันกุล ที่รับบทโดย กงยู ทั้งสองมีความ คล้ายคลึงกันในด้านรูปร่างหน้าตาและลักษณะนิสัยที่รักเดียวใจเดียว กลุ่มที่ ๔ เพลงทุกข์ระทมปมความรัก เนื้อเพลงจะเกี่ยวกับวรรณคดีเรื่องมัทนะพาธา มีการเล่าเรื่องราว ตั้งแต่ต้นเรื่องบอกถึงสาเหตุที่นางมัทนาโดนสุเทษณ์สาปให้เป็นดอก กุหลาบ และเล่าถึงเรื่องราวความรักอันแสนเจ็บปวดของตัวละครในเรื่อง รวมไปถึงสอดแทรกข้อคิดเข้าไปในเพลงด้วย กลุ่มที่ ๕ เพลงทุกข์ระทมปมความรัก Make Up แก้วหน้าม้า & มณีรัตนา สวยไม่มากท่ายากหมูเยอะ ๒๐๒๑ เป็นการสอนการแต่งหน้าเป็นนางแก้วหน้าม้าและแต่งหน้าเป็นนางมณีรัตนา พร้อมกับเล่าเรื่องราวของนางแก้วหน้าม้าที่มีหน้าตาอัปลักษณ์ ที่ไปหลงรักพระปิ่ น ทอง แต่พระปิ่ นทองก็ไม่สนใจและรังเกียจนาง แต่พอนางแก้วหน้าม้าถอดรูปเป็น นางมณีรัตนา พระปิ่ นทองก็หลงรักนาง