1501221313052458_1601040992159 (1)

ภเู ขาไฟ(Volcano)



ภเู ขาไฟ (Volcano) Volcano มาจากคาวา่ Valcan เป็ นช่อื เทพแหง่ ไฟ เป็ นช่องทางเปิ ดบนพ้ ืนผิวโลก ท่ีใหห้ ินหลอมเหลวเคล่ือนตวั ข้ ึนสู่ผิวโลกผ่านชอ่ งทางที่เรียกว่า “ปล่อง” (Vent หรือ Pipe) ก่อใหเ้ กิดเป็ นเนินเต้ ียๆ เม่ือมีการปะทุเกิดข้ ึนหลายคร้งั เนินเหล่าน้ ีจะมีความสูงเพิ่มข้ ึนจนกลายเป็ นภเู ขาไฟ เกิดจากหนิ หนืดที่อยใู่ ตเ้ ปลือกโลก ถกู แรงดนั ใหเ้ คล่ือนท่ีแทรกตามรอยแตกข้ นึ มาส่ผู ิวของเปลือกโลก ทาใหม้ ีการเปล่ียนแปลงทางภายภาพ และทางเคมีภายในเปลือกโลกข้ นึ เม่ือหนิ หนืดข้ นึ มาสชู่ น้ั เปลือกโลก อุณหภมู ิและความดนั ของหินหนืดจะลดลง และแข็งตวั อยา่ งทนั ทีทนั ใดกลายเป็ นหินเกิดข้ นึ



การระเบิดของภเู ขาไฟ เกิดจากการปะทุของแมกมา (magma) แกส๊ และเถา้ จากใตเ้ ปลือกโลก กอ่ นการระเบิดมกั มีสญั ญาณบอกเหตุใหร้ ลู้ ่วงหนา้ เชน่ แผ่นดินในบริเวณรอบๆ ภเู ขาไฟเกิดการสนั่ สะเทือน มีเสียงคลา้ ยฟ้ ารอ้ งติดตอ่ กนั เป็ นเวลานาน เม่ือเกิดการระเบิด ลาวา เศษหนิ ฝุ่นละออง เถา้ ถ่านภเู ขาไฟจะถกู พน่ออกมาทางปล่องภเู ขาไฟ และออกมาทางชอ่ งดา้ นขา้ งของภเู ขาไฟ และจากแนวรอยแยกของภเู ขาไฟ เม่ือแมกมาข้ นึ มาสพู่ ้ นื ผิวโลก เรียกวา่ ลาวา (lava)

การระเบิดของภเู ขาไฟ  ส่ิงที่แตกต่างระหว่างลาวาและ แมกมาอีกอย่าง คือ แมกมาที่อยู่ใต้ เปลือกโลกจะมีความดันสูงมากเม่ือ เทียบกบั ลาวา  ส่วนประกอบที่สาคญั ที่มีผลต่อ ความหนืดของแมกมา คือ ซิลิกา (SiO2)

การระเบิดของภเู ขาไฟ ลาวาท่ีมีความหนืดน้อย แก๊สจะเคลื่อนท่ีไดง้ ่าย และเมื่อลาวาเคลื่อนท่ีส่ผู ิวโลกจะเกิดการประทุหรือระเบิดไมร่ ุนแรง (ลาวาเบส) ล า ว า ท่ี มี ค ว า ม ห นื ด ม า ก แ ก๊ส จ ะ เ ค ล่ื อ น ท่ี อ อ ก ม า ไ ด้ย า กทาใหค้ วามดนั ของลาวาสะสมเพิ่มข้ ึน เม่ือเคล่ือนที่สู่ผิวโลกจะทาใหเ้ กิดการระเบิดอยา่ งรุนแรง (ลาวากรด) เม่ือมีภเู ขาไฟระเบิดข้ ึนส่ิงท่ีถูกดนั ผ่านช้นั เปลือกโลกออกมาก็จะมีท้งัสถานะของแข็ง ของเหลว และกา๊ ซ

การระเบิดของภเู ขาไฟ  ของแข็ง จะพบในลักษณะของ ลาวาหลาก (lava flow) ท่ีจะไหลแผ่ ไปเป็ นรัศมีหลายร้อยกิโลเมตร มี ขนาดต้งั แต่เป็ นผงฝุ่นขนาดเล็กหรือมี ขนาดใหญ่หนักหลายตันเม่ืออุณหภูมิ ลดลงก็จะกลายเป็ นหินที่เรียกว่า ตะกอนภูเขาไฟ (pyroclastic) ส่วนท่ี ปลิวว่อนไปในอากาศเม่ือเย็นตัวลงจะ เรียก เถา้ ธุลีภเู ขาไฟ (volcanic ash)

การระเบิดของภเู ขาไฟ ของเหลว ลาวาเป็ นของเหลวที่พุ่งผ่านปล่องภูเขาไฟข้ ึนสู่ช้นั บรรยากาศลาวาจะมีลักษณะท่ีแตกต่างกนั ในการระเบิดแต่ละคร้งั ก๊าซ ท่ีเกิดจากภูเขาไฟระเบิดจะประกอบด้วยไอน้ารอ้ ยละ 50 - 80โดยปริมาตรนอกจากน้ันประกอบดว้ ยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ไนโตรเจนแกส๊ ในกลุม่ กามะถนั

ประเภทของภเู ขาไฟ ภูเขาไฟสามารถแบ่งไดไ้ ดห้ ลายประเภท เช่น แบ่งตามรูปร่าง ลักษณะทางกายภาพของส่ิงที่ประทุออกมา การปะทุวตั ถุที่มาสะสมกนั รอบๆปล่องภเู ขาไฟ โอกาสท่ีจะระเบิด • แบ่งตามรปู รา่ ง ไดแ้ ก่ ที่ราบสงู ลาวา ภเู ขา ไฟแบบรูปโล่ กรวยกรวดภูเขาไฟ และภูเขา ไฟสลบั ชน้ั • แบง่ ตามโอกาสการระเบิด ไดแ้ ก่ ภเู ขาไฟมี พลงั ภเู ขาไฟสงบและภเู ขาไฟท่ีดบั สนิท

ประเภทของภเู ขาไฟ แบ่งตามรปู รา่ ง  ภูเขาไฟรูปโล่ (Shield Volcano)เป็ นภูเขาไฟท่ีมีขนาดใหญ่ เกิดจากลาวาที่เป็ นเบส คือมีแร่เหล็กและแมกนีเซียมสูงโดยพ้ ืนฐานแลว้ ภเู ขาไฟชนิดน้ ีเกิดจาก ลาวาชนิดบะซอลท์ ที่ไหลดว้ ยความหนืดตา่ ลาวาไหลเร็ว แข็งตวั ชา้ ระเบิดไม่รุนแรง ลาวาท่ีไหลมาจากปล่องกลาง และไม่กองสูงชันเหมือนภูเขาไฟชนิดกรวยสลับช้ัน ภูเขาไฟชนิดน้ ีมกั จะเป็ นภเู ขาไฟท่ีใหญ่ เช่น ภเู ขาไฟมอนาคี (ฮาวาย)

ประเภทของภเู ขาไฟ  กรวยกรวดภูเขาไฟ (Cinder Cone) ภเู ขาไฟชนิดน้ ีจะสูงชันมากมีลกั ษณะเป็ นกรวยสูงข้ ึน ฐานแคบ เกิดจากลาวาท่ีเป็ นกรด คือ มีธาตซุ ิลิคอนมากกว่าธาตุอื่นๆ ลาวาขน้ เหนียว และเกิดจากลาวาที่พุ่งออกมาทับถมกันลาวาจะมีความหนืดสูงแตจ่ ะแข็งตวั ไดเ้ ร็ว การไหลไม่ตอ่ เน่ือง และมีลกั ษณะเป็ นลาวาลกู กลมๆ ท่ีพุ่งออกมาจากปล่องเดี่ยว และทบั ถมกันบริเวณรอบมีการระเบิดอยา่ งรุนแรงมากที่สุด ภเู ขาไฟแบบ กรวยกรวด

ประเภทของภเู ขาไฟ  ภูเขาไฟสลบั ช้ัน (Composite Cone Volcano) เป็ นภูเขาไฟรูปร่างสมมาตรรูปทรงสวยงามเป็ นรูปกรวยควา่ เป็ นภเู ขาไฟซ่ึงเกิดจากการสลบั หมุนเวียนของช้ันลาวา และเศษหิน ภเู ขาไฟชนิดน้ ีอาจจะดนั ลาวาไหลออกมาเป็ นเวลานาน และจะเปล่ียนแปลงรูปแบบการประทุอยา่ งกะทนั หนั ภูเขาไฟชนิดน้ ีที่มีชื่อ เช่น ภเู ขาไฟฟูจิ (ญี่ป่ ุ น), ภูเขาไฟมายอน (ฟิ ลิปปิ นส์) และ ภูเขาไฟเซนต์เฮเลน(สหรฐั อเมริกา)

ประเภทของภเู ขาไฟแบ่งตามโอกาสการระเบิด ภเู ขาไฟในโลกเรามีท้งั แบบท่ีเป็ นภเู ขาไฟมีพลงั (active volcanoes) ภูเขาที่ยงั คงมีการประทุอยอู่ ยา่ งตอ่ เนื่อง ปัจจุบนั ทวั่ โลกมีภเู ขาไฟท่ีมีพลงั อยปู่ ระมาณ1,300 ลกู และส่วนมากมีอยใู่ นมลรฐั ฮาวายประเทศสหรฐั อเมริกา รอ้ ยละ15ของจานวนภเู ขาไฟท่ียงั คุกรุน่ อยใู่ นประเทศอินโดนีเซีย ภเู ขาไฟสงบ (dormant volcanoes) คือ ภเู ขาที่เคยมกี ารประทุในอดีตส่วนปัจจบุ นัจะไมม่ ีการประทุอกี เชน่ ภเู ขาไฟเซนตเ์ ฮเลนในประเทศสหรฐั อเมริกา ภเู ขาไฟฟจู ิญี่ป่ ุนภเู ขาไฟดบั สนิท (extint volcanoes) คอื ภเู ขาไฟที่ไมม่ กี ารประทุมาต้งั แต่ในอดีต แตม่ กี ารผุพงั ไป เชน่ ภเู ขาไฟในประเทศไทย

ภเู ขาไฟวิสุเวียสตง้ั อยใู่ นประเทศอิตาลีเป็ นภเู ขาไฟที่ยงั ไม่ดบั เพียงแห่งเดียวในทวีป ยโุ รป

แนวการเกดิ ภเู ขาไฟแนวการเกดิ ภเู ขาไฟท่ีสาคญั มอี ยู่ 4 แนว 1. แนวรอบมหาสมุทรแปซิฟิกหรือวงแหวนแหง่ ไฟ 2. แนวเทือกเขาแอลป์ -หิมาลยั 3. แนวเทือกเขาแอฟริกาตะวนั ออกหรือเทือกเขาคิลิมนั จาโร 4. แนวมหาสมทุ รแอตแลนติก

ส่ิงเตือนภยั ของการเกิดภเู ขาไฟ สญั ญาณบอกเหตุการณเ์ กิดภเู ขาไฟระเบิดมหี ลายอยา่ ง พอจะเป็ นสิ่งเตือนให้ทราบถึงภยั พิบตั ิท่ีอาจเกดิ ข้ นึ จะไดม้ ีการเตรียมตวั หลบหลีกภยั ธรรมชาติดงั กล่าว1) ภเู ขาไฟพน่ ควนั มากข้ นึ มแี กส๊ มากข้ นึ บางคร้งั มนี กที่กาลงั บินอยรู่ บั แกส๊ พษิ ที่ลอยข้ ึนบนอากาศ แลว้ ตกลงมาตาย2) ภูเขามีอาการบวมหรือเอียง เพราะมีเน้ ือลาวาพน่ ออกมาเสริมเน้ ือภูเขา ทาให้เกดิ อาการบวม หรือเอียงข้ ึน สามารถวดั ไดจ้ ากกลอ้ งสารวจ3) พ้ ืนผิวมีการสนั่ สะเทือนมากข้ ึน มกี ารส่งพลงั งานเสียงออกมามากข้ ึนกวา่ ปกติ วดัไดจ้ ากเครื่องไซสโมกราฟ คอยรายงานขอ้ มลู อตั ราการเพิ่มการสนั่ ไหว4) สุนัข หรือสตั วเ์ ล้ ือยคลานบางชนิดจะต่ืนตกใจ เพราะสตั วเ์ หลา่ น้ ีสามารถรบั รกู้ ารสนั่ สะเทือนของพ้ ืนดินไดด้ ีกวา่ มนุษย์

ภเู ขาไฟในประเทศไทย- ภเู ขาไฟดอยผาคอกจาป่ าแดด และปล่องภเู ขาไฟดอยผาคอกหินฟู จงั หวดัลาปาง- ภูเขาไฟภูพระอังคาร ตาบลเจริญสุข อาเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรมั ย์- ภเู ขาไฟภเู ขาหลวง จงั หวดั สปุโาขกทปยั ลอ่ งภเู ขาไฟทดี่ บั สนทิ แลว้ ทเ่ี ขากระโดงจงั หวดั บุรรี มั ย์ภูเขาไฟดอยผาคอกจาป่ าแดด ภเู ขาไฟผาลาด จงั หวดั ลาปาง

โทษของภเู ขาไฟระเบิด1. แรงสนั่ สะเทือนทาใหเ้ กิดความสญู เสียแก่ชีวิตและทรพั ยส์ ิน2. ลาวา ท่ีไหลออกมาจากปากปล่องภูเขาไฟ มนุษยแ์ ละสตั วถ์ า้ หนีไม่ทนั ก็จะเกิดความสญู เสียอยา่ งใหญห่ ลวง3. เกิดฝุ่นภูเขาไฟ เถา้ มลู บอมบภ์ เู ขาไฟ ระเบิดข้ ึนส่บู รรยากาศ ครอบคลุมอาณาบริเวณใกลภ้ ูเขาไฟและลมอาจพดั พาไปไกลจากแหล่งภูเขาไฟระเบิดหลายพนั กิโลเมตร4. เกิดคล่ืนสึนามิขนาดใหญ่5. หลงั จากภเู ขาไฟระเบิด มีฝุ่นเถา้ ภเู ขาไฟตกทบั ถมอยใู่ กลภ้ เู ขาไฟเมื่อฝนตกหนัก อาจจะเกิดน้าท่วมและโคลนถล่มตามมาจากฝุ่นและเถา้ ภเู ขาไฟเหลา่ น้ัน

ประโยชน์ของภเู ขาไฟระเบิด1. ชว่ ยปรบั ระดบั ของเปลือกโลกใหอ้ ยใู่ นภาวะสมดุล2. ทาใหห้ ินอคั นีและหนิ ชน้ั ใตท้ ี่ลาวาไหลผ่านเกิดการแปรสภาพ เชน่ หนิแปรที่แข็งแกร่งข้ นึ3. ทาใหเ้ กิดแหล่งแร่ที่สาคญั ข้ นึ เชน่ เพชรเหล็ก และธาตุอ่ืน ๆ4. แหล่งภเู ขาไฟจะเป็ นแหลง่ ดินดีเหมาะแกก่ ารเพาะปลกู5. แหล่งภเู ขาไฟ เป็ นแหลง่ ท่องเที่ยวที่สาคญั6. ทาใหบ้ รรยากาศโลกเยน็ ลง7. เกิดเกาะใหมภ่ ายหลงั ท่ีเกิดการปะทุใตท้ ะเล



หินภเู ขาไฟ เมื่อภเู ขาไฟระเบิดจะพน่ ช้ นิ สว่ นภเู ขาไฟ ขนาดต่างๆ ออกมา ส่วนมากเป็ นเศษหิน ผลึกแร่ เถา้ ภูเขาไฟ และฝุ่นภูเขาไฟ ตกลงมาสะสมตัวบนผิวโลกช้ ินส่วนภูเขาไฟที่เกิดในลักษณะน้ ีเมื่อเย็นตัวและแข็งเป็ นหินเรียกว่า หินช้ ินภเู ขาเไมฟ่ือแข็งตวั เป็ นหนิ เรียกวา่ หนิ ทฟั ฟ์ (tuff) ถา้ เป็ นเหล่ียมเรียกวา่ บล็อก (block) ถา้ มีรปู ร่างคลา้ ยหยดนา้ เรียกวา่ บอมบ์ (bomb) หินท่ีประกอบดว้ ยวสั ดุภเู ขาไฟขนาดใหญ่ ท้งั บล็อกและบอมบ์ เรียกหินประเภทดงั กลา่ ววา่ หนิ แอกโกลเมอเรต (agglomerate)









ศึกษาเพิม่ เตมิ ไดท้ ่ี • วดี ีโอเพิ่มเติมhttp://www.youtube.com/watch?v=W9_ygf1DgKghttp://www.youtube.com/watch?v=u_vIA56f5w4 • ความรเู้ พิ่มเติมhttp://www.vcharkarn.com/varticle/37243http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/geological-phenomenon/volcano • ส่ือการเรียนรเู้ พิ่มเติม ครตู ๊ิกhttp://www.learnbytechno.com/

แนวภเู ขาไฟแนวภูเขาไฟที่เกิดจากการมุดตวั ของแผน่ ธรณี  ทาให้เกิดแนวภูเขาไฟท่ีเกิดจากการมุดตัวของเปลือกโลกขึ้น เช่น บริเวณรอบๆ มหาสมุทรแปซิฟิก ท่ีเรียกกันว่า “วงแหวนแห่งไฟ” และ แถบทะเลเมดเิ ตอร์เรเนียน