หลักสูตรการจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทำ RE-SKILL และ UP- SKILL ที่สอดคล้องกับบริบทเชิงพื้นที่ ๑ กศน.ตำบล ๑ หลักสูตรอาชีพ

ก คำนำ ตามที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (นางสาวตรีนุชเทียนทอง)กำหนดนโยบาย การจัดการศึกษาและภารกิจเร่งด่วนเพื่อขับเคลื่อนการจัดการศึกษาที่มุ่งพัฒนาทักษะทาง อาชีพส่งเสริมการจัดการศึกษาที่เน้นพัฒนาทักษะอาชีพของผู้เรียน เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต สร้างอาชีพและรายได้รวมทั้งเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศโดยมอบหมายให้ สำนักงาน กศน. ดำเนินการส่งเสริม การจัดการศึกษาพัฒนาอาชีพเพื่อการมีงานทำ re- skillและ up-skill ให้แก่ประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติด เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) สำนักงาน กศน.จังหวัดขอนแก่นจึงจัดทำหลักสูตรเพื่อ พัฒนาอาชีพ re-skill และ up-skill ซึ่งในเบื้องต้นดำเนินการขับเคลื่อนใน 5 กลุ่มอาชีพได้แก่ กลุ่มอาชีพเกษตรกรรม อุตสาหกรรมพานิชยกรรมและการบริการ ความคิดสร้างสรรค์ และ อาชีพเฉพาะทาง รวมจำนวนทั้งสิ้น 5 หลักสูตรเพื่อให้สถานศึกษาหรือผู้จัดกิจกรรมนำไปใช้ใน การขับเคลื่อนการจัดการศึกษาตามนโยบายดังกล่าวหลักสูตรกลุ่มอาชีพความคิดสร้างสรรค์ เล่มนี้ มีจำนวน 1 หลักสูตรได้แก่ หลักสูตรการทำธุง (จำนวน ๑๖ ชั่วโมง)โดยจัดขึ้นเพื่ออำนวย ความสะดวกให้แก่ผู้สอน หรือผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองนำไปศึกษาและประยุกต์ใช้ใน การจัดการเรียนรู ้ ดังนั้นจึงต้องใช้หลักสูตรเล่มนี้ควบคู่กับเอกสารประกอบหลักสูตรการ จัดการศึกษาเพื่อพัฒนาอาชีพ re-skill และ up-skill ที่สอดคล้องกับบริบทเชิงพื้นที่ 1 กศน.ตำบล 1 หลักสูตรอาชีพซึ่งมีรายละเอียดของหลักสูตรที่จะทำให้ผู้สอนหรือผู้เรียนเข้าใจถึง ความเป็นมา หลักการ จุดมุ่งหมายโครงสร้างเนื้อหาของหลักสูตร การจัดการเรียนรู้ การวัด และประเมินผล การจบหลักสูตรและการเทียบโอน สำหรับเอกสารหลักสูตรเล่มนี้ได้จัดทำเนื้อหา เกี่ยวกับแผนการจัดกระบวนการเรียนรู้จัดทำสื่อการเรียนรู้ตามแผนซึ่งมีทั้งเอกสารใบความรู้ คลิปเสริมการเรียนรู้ และใบงานที่ผู้สอนหรือผู้เรียนเมื่อได้เรียนรู้และฝึกปฏิบัติตามแผนจะ สามารถพัฒนาตนเองให้มีความรู้และทักษะบรรลุตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตรหลักสูตรอาชีพ ที่พัฒนาขึ้นนี้ได้ปรับปรุงจากหลักสูตรอาชีพที่สถานศึกษาในแต่ละ กศน.ตำบล ทุกอำเภอใน จังหวัดขอนแก่น พัฒนาเป็นต้นร่างมาก่อนแล้ว สำนักงาน กศน.จังหวัดขอนแก่น พัฒนาเนื้อ หารสาระให้ครบวงจร และกำหนดระยะเวลาในการเรียนให้เหมาะสม โดยได้รับความอนุเคราะห์ จากผู้ที่มีความเชี่ยวชาญทั้งด้านเนื้อหาสาระ ทักษะ และประกอบอาชีพด้านนี้โดยตรง ผู้ทรง คุณวุฒิด้านการพัฒนาหลักสูตร ด้านสื่อการสอน ด้านวัดและประเมินผล และผู้ที่เกี่ยวข้อง มา ร่วมพิจารณาและตรวจสอบความถูกต้อง จึงทำให้การดำเนินการจัดทำหลักสูตร ในครั้งนี้เสร็จ สิ้นไปด้วยดี กศน.อำเภอมัญจาคีรี ขอขอบคุณมาณ โอกาสนี้ กศน.ตำบลโพนเพ็ก

สารบัญ ข หน้า คำนำ ก สารบัญ ข ผังนโนทัศน์อาชีพ ๑ หลักสูตร การทำธุง ๒ ความเป็นมา ๒ หลักการ ๓ จุดมุ่งหมาย ๔ กลุ่มเป้าหมาย ๔ ระยะเวลา ๔ โครงสร้าง เนื้อหาหลักสูตร ๕ รายละเอียดโครงสร้างหลักสูตรการทำธุง กระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ๖ สื่อการเรียนรู้ ๖ การวัดและประเมินผล ๗ การจบหลักสูตร ๗ เนื้อหาประกอบหลักสูตร ๗ รูปภาพ ๘ อุปกรณ์ ๙ บรรณานุกรม ๑๐ คณะผู้จัดทำ ๑๑

๑ ผังนโนทัศน์อาชีพ

หลักสูตร การทำธุง ๒ จำนวน 16 ชั่วโมง กศน.ตำบลโพนเพ็ก อำเภอมัญจาคีรี จังหวัดขอนแก่น ประวัติความเป็นมา ธุง (ทุง)ภาษาอีสาน ตุง ภาษาล้านนา คำว่าตุงอีสานอาจสะท้อนถึง อิทธิพลวัฒนธรรมการเรียกตามภาษาถิ่น ล้านนา จะอย่างไรก็ตาม ก็ถือว่า เป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ในปัจจุบันมีการใช้ทุง และธุงใยแมงมุม หรือแม้แต่ตุง ล้านนา ใน การแขวนตามงานบุญประเพณีต่างๆมากขึ้น ซึ่งอาจเป็นจุดเริ่ม ต้นของการฟื้นฟู การสร้างสรรค์งานธุงอีสานอันมีอยู่แล้ว ตามแต่ละท้องถิ่น รวมไปถึงการใช้ธุงอีสานให้เหมาะสมตามจารีตประเพณีและปัจจุบันได้มี การนำมาประยุกต์แปรรูป เป็นผลิตภัณฑ์ที่หลากหลายรูปแบบต่างๆเช่น ของ ที่ระลึกของฝาก ของชำร่วย ซึ่งเป็นการเพิ่มรายได้อีกทางหนึ่งให้กับ ตนเอง ครอบครัว และการสร้างอาชีพให้กับชุมชน และสามารถสืบสานความรู้ ภูมิปัญญาแก่อนุชนรุ่นหลังสืบไป การจัดการศึกษาอาชีพในปัจจุบันมีความสำคัญมาก เพราะจะเป็นการพั ฒนาประชากรของประเทศให้มีความรู้ ความสามารถ และทักษะในการประกอบอาชีพ เป็นการ แก้ปัญหาการว่างงานและส่งเสริมความ เข้มแข็งให้แก่ เศรษฐกิจชุมชน การยกระดับการจัดการศึกษาเพื่อเพิ่ม ศักยภาพ และขีดความสามารถให้ ประชาชนได้มีอาชีพที่ สามารถสร้างรายได้ ที่มั่นคง โดยเน้นการบูรณาการให้ สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ มุ่งพัฒนาคนไทย ให้ได้รับการศึกษาเพื่อพัฒนาอาชีพ และการมีงานทำ อย่างมีคุณภาพ ทั่วถึงและเท่าเทียมกัน ประชาชนมีราย ได้ มั่นคงมั่งคั่ง และมีงานทำอย่างยั่งยืน มีความสามารถ เชิงการแข่งขันทั้งในระดับภูมิภาค อาเซียนและระดับสากล ซึ่งจะเป็นการจัดการศึกษาตลอดชีวิตในรูปแบบใหม่ที่ สร้างความมั่นคงให้แก่ประชาชน และประเทศชาติ ในประเทศไทยมีประวัติการทำธุงใช้กันในหมู่บ้าน และในเมือง โดยทั่วไปมาตั้งแต่โบราณกาล ด้วยมือตามแบบดั้งเดิมนั้น ก็เกือบจะสูญหายไปโดยสิ้นเชิง หากไม่ได้มีการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และพัฒนาได้ทันกาล ทั้งนี้เพราะประเทศไทยเป็นประเทศเปิด มีการค้าขายกับต่างประเทศมาเป็นเวลานาน สามารถซื้อธุงที่ สวยงามแปลกใหม่ และราคาถูกได้ง่าย มาตั้งแต่สมัยกรุง ศรีอยุธยาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ การทำธุงเป็น วัฒนธรรมอย่างหนึ่งที่สืบทอดกันมา นอกจากคุณค่าทาง ศิลปะแล้วยังเป็นการแสดงถึงแบบแผนความเป็นอยู่ในสังคม กรรมวิธีและเทคนิคในการทำธุงให้เกิดลวดลายต่างๆ จึงเป็น เทคนิคและความสามารถของแต่ละคน แต่ละกลุ่มการทำธุง เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สั่งสมกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ซึ่ง เป็นการรักษาวัฒนธรรมทางหัตถกรรมที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ผูกพั นกับการดำรงวิถีชีวิตวัฒนธรรมประเพณีของคนไทยใน ชนบทโดยทั่วไป

๓ หลักการหลักสูตร การจัดการศึกษาเพื่อการพัฒนาอาชีพเพื่อการมีงานทำ กำหนดหลักการไว้ดังนี้ 1. เป็นหลักสูตรที่เน้นการจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทำ ที่เน้นกา รบูรณาการ เนื้อหาสาระภาคทฤษฎีควบคู่ไปกับการฝึกปฏิบัติจริง ผู้ เรียนสามารถนำความรู้และทักษะไปประกอบอาชีพได้จริง อย่างมี คุณภาพและมีคุณธรรม จริยธรรม 2. เป็นหลักสูตรที่เน้นการดำเนินงานร่วมกับเครือข่าย สถานประกอบ การ เพื่อประโยชน์ในการประกอบอาชีพ 3. เป็นหลักสูตรที่ส่งเสริมการเพิ่มมูลค่าในการประกอบอาชีพการทำธุ งการเลือกสร้างสรรค์ลายใหม่ทันสมัย สอดคล้องกับความต้องการ ของตลาดและช่องทางการจัดจำหน่าย 4. เป็นหลักสูตรที่สามารถนำไปประกอบอาชีพและสร้างรายได้ให้ทั้ง ตนเองและชุมชนเกิดรายได้ที่มั่นคง มั่งคั่งและยั่งยืนในอาชีพ 5. เป็นหลักสูตรที่ผู้เรียนสามารถนำผลการเรียนรู้ไปเทียบโอนเข้าสู่ หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ในรายวิชาเลือกของสาระการประกอบอาชีพ

๔ จุดมุ่งหมาย 1. มีความรู้ เข้าใจ และทักษะในการประกอบอาชีพการทำธุงอีสาน และทักษะ การบริหารจัดการในอาชีพได้อย่างมีประสิทธิภาพ 2. เพื่อให้ผู้เรียนสามารถตัดสินใจประกอบอาชีพให้สอดคล้องกับศักยภาพของ ตนเอง ชุมชนสังคมและสิ่งแวดล้อม 3. เพื่อให้ผู้เรียนทำผลิตภัณฑ์จากการต่อยอด พัฒนา (Up-Skill และ Re-skill) เพื่อเป็นผลิตภัณฑ์การค้า สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนเป็นอาชีพได้ 4. เพื่อให้ผู้เรียนได้พัฒนาอาชีพของตนเองและมีรายได้ที่ยั่งยืน 5. เพื่อให้ผู้เรียนมีเจตคติที่ดีในการประกอบอาชีพ มีคุณธรรมจริยธรรมและมี จิตสำนึกความรับผิดชอบต่อตนเอง ผู้อื่นและสังคม กลุ่มเป้าหมาย ๑. ประชาชนผู้ที่ไม่มีอาชีพ ๒.ประชาชนผู้ที่มีอาชีพและต้องการพัฒนาอาชีพ ระยะเวลา ระยะเวลาเรียนตลอดหลักสูตร จำนวน ๑๖ ชั่วโมงแบ่งเป็น ภาคทฤษฎี ๔ ชั่วโมง ภาคปฏิบัติ ๑๒ ชั่วโมง

รายละเอียดโครงสร้างหลักสูตรการทำธุง ๕ กระบวณการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ วิธีการจัดกระบวนการเรียนรู้ใช้รูปแบบการเรียนรู้ที่หลากหลาย ดังนี้ 1. การบรรยาย (Lecture) 2. การระดมสมอง (Brainstorming) 3. การอภิปราย (Discussion Method) 4. การชมคลิปวีดีโอการบรรยายและการสาธิต 5. การสาธิต 6. การฝึกปฏิบัติ 7. จัดเวทีเสวนา

๖ สื่อการเรียรู้ จัดกระบวนการเรียนรู้ตามหลักสูตร มีการใช้สื่อการเรียนรู้ที่หลากหลาย ทันสมัยและสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน ได้แก่ 1.ไหมพรม 2.ไม้ไผ่/ไม้เสียบลูกชิ้น ขนาดตามต้องการ 3.เข็มสอย 4.กรรไกร 5.ไม้บรรทัดยาว 6.หลอดกาแฟ 7.ลูกปัด 8.. ริบบิ้น การวัดและประเมินผล 1.วัดผลประเมินผลการเรียนรุ้ 2. การสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ การมีส่วนร่วม 3.ประเมินผลจากชิ้นงาน 4.ประเมินผลจากแบบบันทึกการเรียนรู้ การจบหลักสูตร เกณฑ์การจบหลักสูตร 1.มีระยะเวลาเรียนและฝึกปฏิบัติตลอดหลักสูตร ไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 2.มีผลการประเมินผ่านตลอดหลักสูตร ไม่น้อย กว่าร้อยละ ๘0 3.มีผลงาน(ตามรายวิชาที่เรียน/ตามหลักสูตร)ที่ ได้มาตรฐาน

๗ เนื้อหาประกอบหลักสูตร การทำธุง พื้นฐานการทำธุง ประวัติ ความสำคัญ ความหมาย และประโยชน์ของการทำธุง ประวัติธุง ธุง (ทุง)ภาษาอีสาน ตุง ภาษาล้านนา คำว่าตุงอีสานอาจสะท้อนถึงอิทธิพลวัฒนธรรม การเรียกตามภาษาถิ่น ล้านนา จะอย่างไรก็ตาม ก็ถือว่าเป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ในปัจจุบันมีการ ใช้ทุง และธุงใยแมงมุม หรือแม้แต่ตุงล้านนา ใน การแขวนตามงานบุญประเพณีต่างๆมากขึ้น ซึ่งอาจเป็นจุดเริ่มต้นของการฟื้นฟูการสร้างสรรค์งานธุงอีสานอันมีอยู่แล้ว ตามแต่ละท้อง ถิ่นรวมไปถึงการใช้ธุงอีสานให้เหมาะสมตามจารีตประเพณีและปัจจุบันได้มีการนำมาประยุกต์ แปรรูป เป็นผลิตภัณฑ์ที่หลากหลายรูปแบบต่างๆเช่น ของที่ระลึกของฝาก ของชำร่วย ซึ่ง เป็นการเพิ่มรายได้อีกทางหนึ่งให้กับ ตนเองครอบครัว และการสร้างอาชีพให้กับชุมชน และ สามารถสืบสานความรู้ ภูมิปัญญาแก่อนุชนรุ่นหลังสืบไป

๘ รูปภาพการทำธุง

๙ อุปกรณ์ในการทำธุง

๑๐ บรรณานุกรม ความเป็นมาของการการทำธุง https://pubhtml5.com/shbi/ioxb/basic/ http://101.51.150.94/c_smart64/courses/5%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1 %E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E 0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%9E%20%E0%B8%81%E0%B8%B2%E 0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B8%87-10- %E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B9%82%E0%B8%A1%E0 %B8%87.pdf?1689146891 https://fliphtml5.com/gnxld/ctow/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0% B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8% B0%E0%B8%A2%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%99 %E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0 %B8%A3_%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B 8%98%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%A 1%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%A1_%E0%B8%A5%E0%B9%88% E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%94_3/

๑๑ คณะผู้จัดทำ คณะที่ปรึกษา นายถาวร พลีดี ผู้อำนวยการสำนักงาน กศน.จังหวัดขอนแก่น พ.อ.อ.กฤชพล พรมลี รองผู้อำนวยการสำนักงาน กศน.จังหวัดขอนแก่น นางสาวพัชรินทร์ จารย์โพธิ์ ผู้อำนวยการ กศน.อำเภอมัญจาคีรี นางสมจิตร์ หมอกชัย ภูมิปัญญาท้องถิ่น คณะผู้จัดทำ นางสาวภัชณีภรณ์ บำรุงราษฎร์ ครูชำนาญการ นายสมบูรณ์ ยุทธชัย ครู นางเพลินจิตร สุดชา ครูอาสาสมัครการศึกษานอกโรงเรียน นางสาวฐนิตา ภูวา ครูอาสาสมัครการศึกษานอกโรงเรียน นางภัชราภรณ์ คำหวาน ครู กศน.ตำบลโพนเพ็ก นายภาคภูมิ ศิริสุจริตกุล ครู กศน.ตำบลโพนเพ็ก นายสุชิน หมอกชัย ครูศูนย์การเรียนชุมชน บรรณาธิการ นางสาวพัชรินทร์ จารย์โพธิ์ ผู้อำนวยการ กศน.อำเภอมัญจาคีรี นายสมบูรณ์ ยุทธชัย ครู นางเพลินจิตร สุดชา ครูอาสาสมัครการศึกษานอกโรงเรียน รูปเล่ม นางภัชราภรณ์ คำหวาน ครู กศน.ตำบลโพนเพ็ก นายภาคภูมิ ศิริสุจริตกุล ครู กศน.ตำบลโพนเพ็ก นายสุชิน หมอกชัย ครูศูนย์การเรียนชุมชน