Ер Кезегі

«ойынжол» Бала кезп сс!мдс ойындарым, Айтайын дсп ойладым соныц жайын. БЫу ушш, дарсыцды угу ушш, Ойнайтынбыз асыцтыц «оиынжолын». Ек! жакха осылай жай тацылган, Ек1 жацтыц ЭД1С1 байцалыиган. Утылсац да, утсац да «ойынжолда» Иссшс барлыгы кайтарылган. Енд1Г1СШ ек! стпсй шын ойнайтын, Ойын жолдай шама жок, булацдайтын. Утылсац да, утсац да квнущ хак, Ешк(м талас мундайда шыгармайтыи. Б1тт1 солай артыца цайту цайда, Аргымагыц алыскд алцынбай ма? От найзагай кегшде шартылдай ма Бф ум1Т1Ц алдыцда жарцылдай ма? Экетед! осылай жолыц алга, Басы М1не, енд1 оныц соцы бар ма? Касцырды да керерсщ шатцалынан, Тулк1лер де кездесср соны карда. Тауларды да керерсщ муз жамылран, Кыранды да керерсщ куздарынан. Булбулын да естфсщ бацшасынан, Кун нурын да табарсыц кыздарынан. Атылган ок ССК1ЛД1 адам бейне, Нысанага тис ал май калар ксйде. Кайта кездеп ататын «ойынжол» жок, Омф бойы екйнш болар бейне. 51

Осыларды тугелдей ацгарып ап, Журт кетсец жстсрсщ арманыца-ад. Калт Ж1бсрсец етед| дас дадданша, К,алганыц-ад сан согып далганыц-ад! Бкпесщ бе, достарым, жайым дандай? 0тк1р1мд*1 даттылар дайыргандай. Кеп нэрссдсн мен шын-ад утьулыппын, Керш журт емфД1 «ойынжолдай».

ЖЛЗРЫ Н0СЕР Кун сгср кврсстпесс ашык, кабак., Квз алдыц карауытып кашыктамак- Бсстауды белшесшен булт басты, Тур эне не болар деп Машук карал. Жасынан калмайтын ба жасып болат, Ж|берд1 ормаи шашын осып тарап. Булттар жуган к1рдей агарды да, Аспанга кегп алтын асып сагат. Шаген кемпфкосак догадайын, Ттлген тулк! 1Ш1кке жагадайын. Алдымда Бестау мен Машук турса, Мен неге суйсше бф карамайын. 53

*+* Кектем келе жатыр ма, кектем келе, Зарыдтырды бул шфК1н кептен неге?! Кун эл! де кызарып улпрген жок, Уйрене алмай журген кеп екпск желге. Кыс куресш, япыр-ау, к,ояр смсс, Кыстыгына эл! де тояр емес. Алкымыцнан эл! де ала тусш,. Соцгы дем! б1ткенше аяр емес. 54

*** Шактар кайда тауымда саят курган, Аттар кайда адаскан саяк куган? Диханшыдай боп турмын су таба алмай, Курап кеткен ег!нш аяп турган. Арман стш сонау бф бала куннсн, Барган Ьдсп тагатсыз талабыммен, Жолаушыдай боп калам жстксн жсрдщ Боска сандал сксшн жаца б!лгсн. Кейде солай боп калам, боп калам мен, Салым суга кетуге шак калам мен Кейде Ж1гср берем де ез!мс-ез1м, Кайта жанып тутанган шок болам мен. Курсын кайгы, шаттыкка сенейшш!, Тауга шыгып жан-жакты кереГпнш1. Аксункарлар мскен! анау турган — Алматыма бф барып кслей1нш1. 55

КЛРЛГЛЙЛЛР Карагайлар, карагайлар Капталдарда тунжырайды. Бф ксздсг! балац ойлар Кез алдымда булдырайды. Согыс жылы козы багып, Тауларымды кезш сдш. Булагыммен езм агып, Тунырымды ссз)п ед!м. Аяк асты несерлсрдсн Паналаушы см тубше оныц. Сокса боран нсше жердсн, КорРаЙТЫНЫН 01Л1П СД1М. Сирен ест шсттейтшдер 0с1рссе шыдамайтын, Ит тумсыгы етпейтшдер Каиша сокса куламайтын. 0лI де сол ну карарай, Жан алдырмас жагасынан. Балалырым шулагандай, Осылардыц арасынан. 56

*** Сабырлы адамдарды жадсы керем, Элдедашан илркшдер асты менен. Егер солар болмаса, шыпымды айтсам, Бул — бул ма будан да зор аскымар ем. «1шпейтш» адамдарды жадсы дерем, Элдедашан цпркшдср асты менен. Егер солар болмаса, шынымды айтсам, Бул — бул ма, будан да зор асдынар ем. Шын адындар жазды да тасдын елец, Элдедашан шфк!ндер асты менен. Егер солар болмаса, шынымды айтсам, Мен рана деп Барже асдынар ем. Елд1ц бэр! айтады: Соидай бол деп. Ел сыйлайтын иг!л1 жандай бол деп Лры 13дед1М, шынында, бер1 1здедш. Над сондайга салынган ондай жол жод. Табигаттан ез1ЦД! ешфмеш!, Сез табы—мен де б|р «зат ес!м» дени. Нес1 дызыд б!лмейм1Н, нес» мурат, Болып журш б|реуд|Ц кеипрмес!. Эй, дулар-ай, кеп жерде куш сап журс1ц, 031цде жод, езгеге удсап журещ. 0зщ бммей МЭН1С1Н, езген! удпай, Жамандарга жадсыны нусдап журещ. 57

шындык Шындык жайлы тараган кайда да ацыз, Ерте ксзден силе ойлагамыз. Карсы алдыца кей сэтте карай алмай, Шыр кебелск шырылдай айналамыз. Ортамызда ойылмай шындык турар, Осы емес пе сурасац сырды уктырар. Коршаймыз да, жан-жакка жалтактаймыз, Бфсуге жай, б1рсугс сумдык шыгар. Дей алмайсыц унайды, унамайды Шындык сеиен калай деп сурамайды. Ветке айтуды сыртынан жаксы кер1п, Бетпе-бетте дэт!М13 шыдамайды. Алга кара абайлап, кешн кара, Кеп нэрсеге кетем!3 беГпм бола, Кайб1р1М13 журм13-ау ем!р сур!п, Кеб1несе шындыкка дей1н гана. 58

««« ЭЙ, Т1рШ1Л1К, жатырсыц ысып-суып, Б13 келем13 Ыцс тусш куып. Каскыр согып алатын кайраи жсрдс, Кетш журм!з шоцкклдск купли куып. Карал турып тиыидай усактаймыз, Б|р аттайтын адымды уш аттаймыз. Суйшбсй'пи нэрсеге суйане гап, Кушырланбас Ш1рк1нд1 кушактаймыз. Шын бср1Л1п, шынайы суйе алмаймыз, Жакын журт кыр С1б1р кияндаймыз. Д\\актаранда бет!не Ш1м1р1кпей? Даттаганда сыртынан, уялмаймыз. Дос боламыз 1штсг1 есеппенен, Ол да ссн1 осылай ссептеген, Тар кезсцде табылмай тайып шмгып, Ажыраймыз жаламен, есскпенен. С0ЙТ1П журт ажал да келмей ме акыр, Элде б1зге улкендер бсрмей ме акыл? Улы Абай сынап втксн бул М1нездср Жаны сф! неме екен, елмей жатыр. 59

1 *** Жаксы жайлы сстШм талай егсс, Былай емес, бфеу| олай емес. Жаксы болу эрк!МН1К ойында бар, Ал, жаксылык жасауыц окай емес. Жамапдык бар келетж арандатып, Талабыцды тастайтын табандатып. Жаксылыктар сол кезде жасалады — Жаксы деген ез басын жамандатып. Жолыц турар кей кезде туйыкталып, Кольщ турар калтырап кушп калып. Жаксылыктар тусед! арашага, 0з басыныц саулыгын киып барып. Ек! жаты алмак боп арбасканда, Жамандыктар жагага жармасканда, Жаксылыктар жарк етш киып тусер. Ер колында уксап бф алдаспанга. 60

*** Кайгы кслср он жактан, сол жактан да^ Барлаткан ба ол саган, ацгарткан ба. Жел ушрген куйындай аяк асты Сорлатады эп-сэтте сорлатканда. Шаттык кслср оц жактан, сол жактан да, Карацгыда уксап б§р шам жакканга. Дурмепнсн журспц дуралдсйд! Борт тепп басыца орнатканда. Кай гы кслср оц жактан сол жактан да, Жан таитырмай жан-жакты торлатканда. Бф соуле бар тунсктсн сыгалайтын Карацгыда кармалып кор боп калма. Шаттык, келер оц жактан, сол жактанда, Кыраныцды кипга шарлатканда: Тобедсп' ырысым тоцкср1лмес Олсмдсп жалгыз-ак мен дсп калма. 01

КАРА ©ЛЕН, Мен1ц аулым кур смес бар енердсн, Урпагынап урпагы ала бсрген. Создср! бар макал мен мзтелдерден, Эндср! бар кайырран кара елецмен. Жырга косар сонымен бар злемд», Киыстыра тау менен дала, келдЕ Нак солардай айта алмай журмш эл1, Жазганыммен жасымнан сан олецдЕ Самгайды олар б!р тацга талмай канат, Канша айтса да кумары канбан калад. Ил! аузына сыймаган акын шфкш Кара дауыл елецге кардай борап. «Кара дала езеп—жусан деймш, Жусанменен бел!мд! бусам дсймш. Сен алыска кеткендс жан калкатай, Кос ат алып артыцнан кусам дейм1н. Ж1»ишкеге шоп есер куйрек болып, Куз болтан сон кетед! сирен болып. Сен алыска ксткенде сенер болсац Кара суды жалдаймын уйрек болып». Будан артык ксл!ишек не т1лейд1, Колдан тускен шыныдай шст1нейд|. Алып ушкан айтыстыц аркасында Ек! жак та эйтеуф ек1нбейд!. Ме1Йменсн б!рге ескен курдастарым, Жатка б|'лер ауылдыц бул дастанын. Кара елецмен как жарып кара тасты Кабактардыц кергенм!и сырласканын. 62

Эрштестен жаксы елец сурай тусЁП^ Кулак, так,ап кулана кулай туЫп. Ертс шыгып ауылдан кеткемнен бс, Мен кермепшн жасымда бф айтысын. Енд| орны жок дсуге оиы экел бер1, Ешк1м кайтып колыма эпермедк Кара олецд! кайырып Хасен айтып, Кылыгын да кызыгын Бэкен керд|.

*** Кок тонед! ширмгып шыгынап ап, Тунерт ап, тубшде кутырыибак. Кыс пен куздщ арасы эркашан да Дунне-коцыз адамдан кытымыр-ак. К1М солдырды кешеп сэнд! гулд|, Кайда кетт1 кустардьщ тацгы у»п. Бэр! кайта орал ар мезгшндс Осында гой емфдщ мэцг1л1гП Кыс келед! куырып, кар ушрш, Салмактар-ау сакадай сан и!р1п. Кальщ карды как жару алдымда тур: Барар тауым, багытым эл» бшк. 64

*** Согып турпан кеудемдс димас журск, 'Племеймш адамга кигаш ллск, Арманым жок достарым айтып журсе, Сырын шертш сыпайы сыйласты деп. Ек! С93Д1Ц срте удтым досылмауын, Деген сездер ек! упым «досым», «жауьш». Абайсызда ауыртдым келген емсс Адамдардыц аяулы асыл жанын. Дегендей-ад адам да пенде емес пе, Бфеу толы? ал бфеу кенде емес пе. Б!реу жуйрш болганда, 61‘реу шабан Шыддан емес барлыпы тец белеске. Айта алмаймын бзрше билтмд!, Кездесу хад адамдар дилы-дилы. Шабандыдда шамдану шартты порее, Неге етектен тартасыц жуйрИнд!? Б!з соларсыз куздеп солган курам, Б!з солармен такырда толпам нудай. Б13 солармен тунекл* тур1п шыккан Жер бетше боламыз жауган нурдай. Дегенменен сырт кезге солып жатыр, Ал лрл!кте басдаша болып жатыр. Улы адамдар сыя ма жер астына, Урпагымен журеп согып жатыр. 3—180 65

БУЛТТЛР-АИ, БУЛТТЛР Жузесщдер, шфкшдер, жузесщдер, бздерпии сан-сакка узесщдер. Жсрдщ буым бойыца тартып алып, Молдфетт кайтадан сузесшдер. Кейде аспанныц жуылган ж1бепндей, Кейде ашудыд тушлген тунепндей, Шыпар кузга ней кезде асыласыц, Жолбарыстыц жонданган тулепидей. Сеи жок болсац даламды шел басады, Сен бар болсац алацды кел басады. Кайратыца мнпп б!р кайарлансац, Кара тасты копарып сел басады. Сен жок болсац жершд! шац басады, Кара жердщ бетшен кан кашады? Метц кец1Л!М байкасам кейде езщдей, 9ргурл! боп емфде алмасады. 0ртурл1 ойдан мен талай ашынгам—ды, Су сепкендей кещ'лш басылган-ды. Сендей болса мшезш дсп ацеадым, Жауып-—жауып не жетеш ашылганга. С6

умтылу Бул турагым—ксц байтах, гул турагым, Алакеуш ак. тацмсн бф турамын. Дуннсшц сырлары, жырлары кеп, Б|лг1м кслт борте ынтыгамын. Бул турагым—бугшп гул турагым, Мен де 031ЦМСП жайкалып кулпырамын. Мын сурагын емфдщ шешс алмаспын, Шешсем деймш койылган бф сурагын. бзешммен озен боп буркырадым, Толкынына бф суцпп, б1р шыгамын. Ел еркес1 болсам деп жургемш жок, КеленкесЬ болсын тек куишуагым. Куйттеп кетш емфдщ кулк! жагын, Квп нэрсешц болып жур сырты мэлш. Астар сыры, вм!рдщ аскар сыры Корсетпей жур эл! де шын турагын. Аспапдагы жулдызды келген агып, Умтылумсн адамдар керген барып. Адамдарга арманшыл рахмет, Гарышка да б1здерд| барган алып. .67

КУМ СУЫТТЫ Кун суытты? алдымен тун суытты, Жаз жагасын жайылган кусырыпты. Т1збектер| тырнаныц кержбейд!, Шыбын—цп'рксй, масалар туншыгыпты. Жаз гой Ш1рк1*н элемдс он сркеа, Эр турл! оныц сек1ЛД1 опер кешК Оныц жаркын жайдары кабагына Туспек емес ешнэрсе келсцкесь Ент1ктф1П, елпптп ет журект! Соныц Сэр! мжеки етт*—кеттк Кайткан кустай каратып кек жузше, Тастап кетт* таусылмас кеп Т1лекть 68

ТУТЛСТЫК, Керш кслем емфдщ куш тасдынын, Сол тасдыимен мен2ц дс уштас сырым. Кацтардагы 1лсге датдан муздай Кайда дсйс1ц тас тулга тутастыгым? Тутастырын элсмнщ керсск десск, Тастай талдан етсм!з белшек-белшек. Тутастыдтыц угамыз сырым сонда Санасып да, самым да елм!сп бсрсск. Меш де емф салмадтап олшеп кергем, Бутшдтн быт-шыт дып керсек деген. Журспмд! жарылып кетпсу уши* Ауадагы атомдай белшектегем. Сонда арманым жард етш б!р кершдП Менщ КОД1Л1М шарт сынып мыц бвлшди Ер1тт1 де, ем суга аймалдырды, Муздай бут!н бурымгы кундершдк Эртурл 1 агын: саз да, терем агын, Сол агынньщ бфшен мен агамын. Мен агамын, камшалыд бара аламын. Дей кермсцдер кецшц неге жарым. Киым екен ешнэрсе бтрмеген, Кезд| ашытдам шаладай тут!нменен. Сексеу1лд|ц шогындай бф дызбасам. Не пайда дуры сезден «бутж» деген 69

К1ТЛП ч Парта, окушы, студент к1таптары *. Меш осылар емфгс тутаткан-ды. Ютаптарсыз халкымды карацгыда Белил» гой сан гасыр жутатканы. Шежфеш бастадым Геродоттан, Геродоттан бурын да ноле жаткам, Менщ омIрIм даланьщ бораны емсс, Мешц вмф»м ежелден терец аккан. Жер, элем, к»тап болып карайды ксц, К|‘таппен жер жузше тарайды рец. «А» деп эрш танммай ет1п кеткен Ата-бабам, ойпырмай калай журген?! О, надандык, жасырдыц кертпцд», Туиык ойлар, ту ойлар корге к!рд|. Каз|’р жазып жатырмыз том-том ютап, Аршып алып мыц жылдай комгеншд». Ризамын, достарым, бэрще мен, Аттадыцдар гылымныц терше кец. К|р1СТ|ЦДер бф1ПП, бШСТЩДСр Ала алмаган халкыцпыц кепменен 70

АРДА К ТЫМ - АЯУЛЫМ I

лгал Iк Караспан тауга журщдер, вткенгс кулак. тур!цдср. Кобыланды бабам Ыне! Кетерд! олсм жуз!нс Каншалык оныц жупн ел! Бабацды батыр танып па ец, Керш пе ец оиы Мэл!ктен? Тайбурылдай танкпен Берлинд! кеше алып па ец?! Айбатын элем таныган, Кайратын жауга жаныран. К.ылышым кыннап суырып, Тынышын елд1Ц сагынран. Анаиды Мэл!к аттанды, Алыска куды жат жауды. Саз балшыктай клена!, Квлденец келген кеп банды. Кун бесшдер болранда, Тун кешулер калганда, Жайратып жауды 1и|цде, Калдырман оныц б!рш де, Жетед! Д1эл1К арманга, Бейб|Т кун туып бар мацга. 4—430 73

Оралды батыр ак мацдай, : Ел-журты тугел шаттаиды-ай! Алды паи шыкты ацырап, Аналык-Ана, Токтарбай. Ацсаган елдщ культы, Алтмннмц артык сыпыгы, Халкымиьщ ардак б*р улы. Оралды слге тутка боп, Казактыц барлык сулуы Алдыцнан шыкты Куртка боп!

СИ ПАТ Бф жМт институтта бес жыл катар Болган жок жан-журеп еишмге тар. Коршайтын курбы-курдас утр болып, Шынын да Ж1Г1ТI сд! дос кумартар. Бурк1т кабак, коцкактау, догал мурын, Ешк(м дс сейлемейтп! одан бурый. Кен1ЛД1 боп К031ЦС коршгенмен, Туратын шолып ксйдс жанарын муц. Ецмштсу балуан тулга, жауырынды, Б1ЛМСНТП! оцайлыкпен тарылуды, Сиякты кем шактагы жумсактыры — Мактаныц бурштнеи жарылуы. Ксй кезде отыратын сыздапып ол, Арканыц кыстарындай ызгары мол. Артынан жадырайтын жаз кушндей, Кергсндей гашык болган кызга бф жол. Кайырып шашын артка буйра толкын, Акылын коп К031ЦС жииататын, Кфилказ квЦ!Л1мен кол усынып, Озш дс, езгеш дс сыйлатагьщ. Махаббат елеидерш жатка б!л1п, Шыгатын суга туеш, отка кфш, Кабагын кара булттай ой басатын, Ксй кезде отырганда хатка ук!лш. Эркилы ЭЦГ1МСГС Т1Л1 ШСШС11, Кем смсс шежфснщ бф1 десем, Кеткендс куста сайрап, куйте кагып, Тыцдайсыц айткандарыи жупне сен. 4+ 75 к

Дос дссс жолдас дссс жанын берср, Кысылгаида кымсыпбай долын бсрср. Аталы сез айтканга аттан тус'ш, Арсыз сезд! айтканнын, жолында влер. Жаныца болатугын суыкта жаз, Жур сксн кай жсрлсрдс култ сабаз? Кецшм сол бф жанга Ьдеу салды, Касымда, бэлмм, сондай жМттср аз. 76

ШОКДН ЛЛДЫНДЛ ЕСКЕРТК1Ш1 Бантак жерж жоктаган Кекфспнде тунган сыр. Суйреп мунда токтаган Казактарды б5р гасыр; Дсмж мунда узген кеп? Демш мунда узген коп. Келген бЫп алыстан Дуниеден етерж. Жатыр мунда данышпан Кушактап кец мекенж. Елш мен! 1здер деп Елш меж 1здер деп . Лк тур мже, тебеде Кспн алып 0Л1МНСН. Согылыпты ксрсге Гулдей кызыл омфден. Юм айтады елген дсп, Юм айтады сенген деп! 77

АЛМАТЫ Ллигаудыи. ак. басын жылда корем, Адамдардыи аи. шашын сыпда корем. Арманыма алыстан асыкканда, Аилдамай ауылдан муида келем. Ауылымиан аламыи жол басымды, УмыIнадым ешкашан «жолды ашуды». Тяиь-шаиьиан таралган ак дастархан Алматыммен сап рет жалгасылды. Мынау меи'щ студент — еткен Ым, Шип шмрыи гой, шфкш-ай, естслтм. Ес!г1ПК1>( алдыиа елу келш, Терезетпн алдынан бес керждш. Жайнаушы ед|-ау жаз кез1 кктем дала, Сайраушы ед|-ау булбулдар К1лец гама. Алпыс кыз боп кержген алты жылда Айнымайтын аяулым — бфеу гана. Сол М1нез1м эл1 де айнымаган, Бакыт таптым баянды бай мурадан. Алматым мен аяулым ажыраспай, Лк кушагын эркашан жайды маган. Сол баягы жайнаган кием дала, Сол баягы булбулдар кктсн гана. Алпыс кала, алпыс кыз боп кержген Алматым мен аяулым б!реу гана. 78

* *. * Он сепз маган келгенде, Ойымда нелср бар едд Он сепз маган келгенде, Он деген арман толы едь Он сепз деген жол едь 0р|лген сенщ шашыцдай. Арманым неткен мол ед1, Алдымда жатдан ашылмай. Он сепзде бала ед!м Тау суындай тасыган. Он сепзде дана едш Айнымайтын асылдан. Адын боп кеткш кеп ед|, Батыр боп кеткш кеп едь Боласыц бэрI деп едд Тацдауым дандай коп едП ЕКП1НД1* едш, ер едим, Алдымда турды-ау керепм. Он сепз менен кеткенде, Орнында калган сен едщ. 79

V ЭД1ЛЕТ КЕГ1 КЕРПЕШ1 (Сальвадор Альенденщ влшне) 9д|лет кеп, кернешН Жаулардьщ тусш кашырып. Адал жандардьщ кеудеа Ец!ред| саган ашынып. Кеше сен елге к!м ед!н? Жака бф тугаи кун едщ. Ецбекншердщ т!л2 едщ, Ез!лгендерд1н жыры едщ. Керсеттщ соны журтьща Бостандык. туын нык, устап. Жауларыц турды куртуга Кынына кылап кылыш сап. Баспадыц кадам канга аяк, Бейб1т кун ед1 Т1легщ. Жаралы болдын жауды аяп, Жауынгер жанныц б1р! едщ. Жауабын берд1ц аянбай, 0з елщ койган суракка. Адамды канга боямай, Жетпекш» болдын муратка. Буржуйдын сыры бЬге анык, Тарына шыккан табынан. Элемге кунд! кызганып, Ленинге аткан огынан. Каталдык пен кастандык К,аруы болса банлардын, Адамдык ар мен бостандык Туына мэцп айналдын. 80

** * & Бф адам псйглдё болса, ССН ДСП 01ЛСМ. БЁр адам мсйфл! болса, Сен дсп б’|лем. Элемде маган гана, Бэршен сен Кернект! мс ен?! Бф адам кв1млд| болса, Сен шыгарсын, Бф адам ссшмд! болса, Сен шыгарсын. Жауатын кара булттай Тамшыларсыц, Жауказындай жана есксн Лршыларсык. Б1р энсл сулу болса, Ссн-ганасыц, БЁр ойел гумыр болса. Сен ганасыц. Сси гана жаза аласыц Жан жарасын, Сен гана Журсг1мд'1 ангарасын. 31

/• л К,а I * ыл;»р| л юм1р бол» ым кслед|, <‘.уык, ком!р болгым кслед|. Кири >ксрд1к. гамырынык капы боп, КпГшап гургаи ом!р болгым кслсд|. К,ас. к.ыраннык кои болгым кслед1, Дос-жаранпын. со:51 болгым келед!. Ал, ссн уш1н басы бутш, сэулсилм, Махаббаттыц о:и болгым кслс;м. 82

*** Алрашды махаббат-ай, эл» куит, Журепм саган талай алып ушты. Лэззатты кундер!МД1 етк1зем!н, Кушадтап кунд1з-туш сагынышты. Осы болар, суйген жар, улылыгыц, Бшнед! алыста сыры муныц! Саган деген сагыиыш таусылганда, Керек шыгар вмфден жумылуым. ; 83

* ** Мен сен! сагынамын. Суйгешмнщ белпа осы-дары. Кудфетще кулаймын табынамын, Курметще лайык. осы-дагы. Сен жокта кулазимын, СенсЬ журс алмауым осы-дагы, Жолаушыдай тауыскан кун азыгын. Жалгыздыктан журепм шошынады. 84

*** Алматыда, апрель—уш! кун!, Кек!рег!ме куншуак тус!р1лд|. Ардактайтын элемн!ц алгыр кусы — Б!здп1 уйден б!р бурк1Т ушырылды. Сезге не гып ез1мд1 эке деген, Б1р жан келд! бултаксыз тетеменен. 1цгэлагаи дауысы уктыргандай «Кдрызыцды алдымда оте» деген. Содан Сер! он терт жыл егп буг1Н, Жаксы кун1м, жалынды отты куш’м. Ест1гендей ылгида боп турамын Келе жаткан бэйг!ден ат дуб!р1н. 85

ТЫРНАЛАР Кей халыктыц эдетжде — Курметтейд! тырналарды. Тырна деген жер бет!нде Бадыт болып жырланады. Тырналардыц келбетше Армандайды бф карауды. Тацныд нурлы шапагатын Тацыркан бф таткам кезде, Кетт1 менен махаббатым, Тырна кайтып жаткан кезде. Мендеп ум1т сене билд!, Кетт1м артка б»р карамай. Сешн канта келерщд! Б1лмеппш гой, тыриалар-ай! 80

*** Сулулар-ай, сулулар, ссз!м журск, Койдыцдар-ау сендср-ак кезшд! жеп. Ерс-ерс сл1пп жуйр!к болдым, Кере-кврс боп кслсм тезшдфек. 0лсмдсг1 ак. сулу. Эдсм!лер! Кала б(лср, ссндерд! дала б«лер. Лкымадтар алдыцда акылды боп, Даналардыц естср! жаца Кфср. Жулдыз ДСЙМ13, сеидсрд! гул де дсйм!3. Кундыз ДСЙМ13, ссндерд! кун ДС ДСЙМ13. Сырларыиа вмфдщ сендерд! орап, Кундагына кешлдщ мыц белсймю. :• 87

АИЛЫ ТУНДЕР «1Шркш, айдыц жарыгы-ай, кунд1зпдей, Ер Ж1ПТТ1Ц кадфш кыз бмгсндей!»— Осы елец камшы боп жамымызга, Ксздфетш тун катып кез 1лд1рмей. Кфбпи жок, кIрI жок, кайрам кушм. Калфлейтш сырынды кайдан б|*лд1м?! Кекжнсктсн кун болып куйдфдш дс, Аспанымды ай болып айналдырдьщ. Б1здер онда сакадай сайып кьфан, Кушактарын кулшына жайып турган, Озсндерден еткелаз ету ушш, Сулулардыц «сыргасын кайык» кылган. КаД1р1мД1 01ЛД1Ц ОС, 61ЛМСД1Ц бс, Талай-талай зар еттщ б»р керугс, Аилы тунд| амалсыз тацга жалгап, Тсрезсцде тецсслт журмсдш бс! Енд| бугш караса.м алды-артыма, Керген тустей барлыгы калды артымда. К,ала алмадым калайша мен калпымда, Калды калам айлы тун сол калпында?! ■ 88

ТОРЖД н Бул махаббат б!лмсй туган кунэш, Жаралганнан жас журектер турагы. влгсндсрдщ ем1рлерш узартып, Т|р1лерд!н Т1лI болып шыгады. Акын ага, жас кезиш бищЫ мен, Буындарга бурылыпсьщ мыц куннен. Турганынды Торжаныцмен торыгып, Мудтарыцнан баска сен! К1М б1лгсн. Махаббатты жсцс алмады княнат, К,алды Тогжан журсктердс уялап. Ек1 улы адам гашык болтан осы кыз Ушшил улы адам деуге сияды-ак. 89

*** Ацсарым, алыссыц-ау, сагыиамын, Кслед! жалгыздыктан жаныма муц. К©н!лге жыр куятын, нур куятын 0з1ме 0з1идей боп табылар к1м? Тым алые турагымыз болса-дагы, К.ос журек б!р ксудеде тек согады. Бсйнебф 031К жактаи, сэулсм, маган Есксндей боп турады тац самалы. Барады кундер отш кезсНмен, Агамын мен арманныц озешмен, Кей кезде тэгп ум1тке кеудем толып, «Кайнарбулак» тауларын кеземш мен. 90

*** Ансарым, алыссыц-ау, сагынамын, Келед! жалгыздыктан жаныма мук. Кед1лге жыр куятын, нур куятын 0з1ме езщдей боп табылар К!м? Тым алые турарымыз болса-дагы, Кос журен 61р ксудсдс тек согады. Бейпебф вз!ц жактан, сэулем, мага» Ескендсй боп турады тац самалы. Барады кундер етш кезепмен, Агамын мен арманныц взешмен, Ксй кезде Т9ТТ1 ум1ткс кеудем толып, «Кайнарбулак» тауларын кеземш мен. 90

*** Эй, махаббат, Осы ма куанышыц? Арып турран сен юмнщ булагысьщ?! Журт пе едщ сен меш сынау уиин, Кулш пе едщ артынан жылау ушш? Бул журекке калайша, ек1М журер, Тардыр жолы тастай рып бекшдфер. Квд1Л Шфки! б!р кун! аспандатып, Тардыр Ш1рк1н б)р кун! вК1ндфер. 91.

Армандар-ай, армандар, жолымдагы Жете алмасам ез1мн!н, сорым-дагы. Ушырдым да тус!рд!м жат торына, Ж1бек баулы кусымды колымдагы. Томагасын сыпырган кыран ед!М, Кияра да, уяга кырары едЫ. Кыран куткен жандарга унап едГм, Кушагына кулдилап кулап ед2м. Кел жагасын кемкерген курак едш, Шел далага жасыл бак сурап ед!м Канта канат каратын кару кайда, Кара калсам капысыз шыгар ед!м. 92

СЫРЫМ РА Жылатып кеттщ сен меж, Кулатып кеттщ сен мен!. Ок, тигендей отменней, Сулатып кеттщ сен мен!. Досым менен касыма Сынатып кеттщ сен мен1. Карадым тацра сеж 1здеп, Кдрадым талга сеж Ьдеп. Суды да кешт1м сурпип, «Уды» да 1ШТ1М булшш. Журекке дауа, ем 1здеп, 6м1р1м етер сеж 1здеп. *%% Есж алды уш талды, 'Шакыратын кустарды. Жауыздыктьщ колынаи Соныц б|'р1 кыскарды. Кыскарды да, киылды, Басда туссе киын-ды. Ата-ананьщ кез жасы Жацбыр болып куйылды. Дуниеж шарлады, Жауыздыдты каррады. Сезде калды жан зары, Кезде калды кан зары. 93

** I Кепебулак езеш тасыганы, Жетем1н деп 1леге асыгады. Ес б!лгсл1 келед» ек!ие агып, Кашан гана тынады, косылады?! Басы булт куздардан басталады, Жагасы кек, табаны тас болады. Шыккан жер| алып тау, арман таулар, Неге гана бул ипркш жасканады?! Алдында оиыц созылгаи кара дала, Соны басып 1леге бара ала ма? Б1р муц болып таусылмас жусан-жондар, К,урдым болып аягы жогала ма? Кыс суыгы катырып ареспрер, Жаз ыстыгы жан-жакка улестфер. Жеткешнше жерше, жецгенжше, Бтспейтж арада курес журер. Талпынуы, тасуы бекер ме ексн, 94

Ллысумен аяулым етер мс сксн?! Элде тауым таусылмас куат куйып, 1лесше б!р куш жетер мс сксн?! Бггкен ксз! тулк! 1Л1П| турар куш Кандай сксн дсссцш! кыран унП Бул 93СНН1Ц мен бКлер б^р гажабы — Канбайтугын 1лсгс кумарлыгы. 95

тлня Лнасынан армянньщ кезж алган, Экесшсн орыстыц сезш алран. Ек2 халык срксс! Татьяна Айтарлыктай арудын ез1 болтан. Гулдщ такты бурилпн жарганындай, Куннщ алтын сэулсл! тарматындай. Жайдары жан, жарасты жаркын кенм, Ойлары бар орыстыц орманындай. Квбелектщ гулге кеп контанындай Айдыц кекте толыксып| толтанындай. Айтып-айтпай нс керек, Татьяна Ару суйср Ж1ПТТ1Ц арманындай. Окысацдар Таняныц хатын алып (Онсгиншс журмсндер капы калып), Ол бугшп Москва махаббаты, Ол буГ1НГ1 бф журск — СКI ХЯЛЫК. 96

*** Екеум1з бф булактан су Миш ек, Сактайтын сансыз жылга сыр уилн деп, Мен айттым мэцп кызыл гул уилн деп, Сен айттыц маган жазар жыр уилн деп. Аузымда сол булактьщ эл1 дэм1, Кез1МИ1Ц алдында тур бэр!, бэр!... Кимасгык пен сыйластык бэр* сонда, Сонда айтылды олмейтш ем!р эн1. Екеумкз де ештеме сурамадык, 1ш1М13ден угыстык тына калып. Кайтерм1з деп жоспар да жасамадык, бмф Ш1*рк1Н караса бф аларып. Бмз не деген мыдты ед1к, асыл ед1к, Бакыт деген шынында осы дед!к. Жылдан 1*здеп журетш куаныштыц Жана гана табылган басы дедж. Туырылган, туныгым — булагым-ай Суырылган шымырым шырагым-ай! Армансыз аунап-кунап жатар едш, Жетпен турмын езще бф адымдай. Тагдыр ипркп! айтданга кенбсй кетш, Ж|гер1ме журер ме жердей жетш. Мен коркамын сонда осы бал буланка К,алармыз ба ем1р! келмей кетш. 97

* -А- * Сеней сулу бар шыгар, бар шыгар-ау, Ад жумыртда саруыз аршылар-ау! Ал мен унии сендеп сулулыдда Ойламаймын болар деп дарсы бар-ау. Сенен сулу бар шыгар, бар шыгар-ау, Б»реу емес ол, бэлкш, сан шыгар-ау! Ал мен уипи элемнщ ец дныны — Саган бфден даймыдпай дарсы дарау. 98

ДИССЕРТАЦИЯ (Р-га эзи) Бул СС1ПЦ бакыт кусыц он жылдагы, Оцайлыкпен кольта кондырмады. Мэсксу менсн Алматы аспан жолы Артык тиын калтамда калдырмады. Самолсттс канаты» талдырмады, Аягыц да алыстан болдырмады. Шыд басына шыгатын шынардай боп, Арманыца умтылдыц алдыцдагы. Дунисге келгендей он жаралып, Он жыл уштьщ Мэскеуге арман алып. Оцай олжа тапкандай куанасыц, Он минуттыц 1Ш1нде коргап алып. 99

МЛЗМУНЫ КАСИЕТТ1 ТУРАМ ЖЕР Тау жолындагы он.............................. .5 .7 Отан-ана................................................ .8 Коммунисте достыкты туешгеидер 10 Vпинии кезек.......................................... . 11 . 12 Естелж ...................................................... . 14 . 15 Тсн13 алдындагы он.................................... . 17 . 26 Лермонтов су 1шкен булак кез! . 27 . 28 Поэзия Прометеи!.................................... . 29 . 30 Л\\ахаббат дастаиы.............................. • • . 32 . 33 «Жазыгына Шалквдс».............................. . 34 . 35 Жешс куш................................................ . 37 Акын.............................. • 38 39 Бурк1т...................................................... 40 «Ауылым, аманбысын».............................. . 43 Сыр............................................................ . 44 «Аркандап коигаи» .................................... . 45 «0Й, Ж1Г1ТТ6Р»..................................................... Хабар путем................................................ «Кар жауады».......................................... Жол ............................................................. «Уакыттыи 0ту|п*аи».............................. Жузп’ш...................................................... ОП ТОЛКЫНДАРЫ «Шыккан жерш» Тас.............................. Кектемгс паз 100 1