เเก้วกัลยา ระบบหมุนเวียนเลือด

จัดทำโดย นำงสำวแกว้ กัลยำ อรรคฮำดจนั ทร์ โรงเรยี นโพธสิ มั พนั ธพ์ ทิ ยาคาร สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ระบบอวยั วะในรา่ งกายของเรา มนุษย์สามารถดารงชีวิตอยไู่ ด้อย่างปกติสุข ดว้ ย การทางานของระบบอวัยวะตา่ งๆ ของร่างกายที่ ทางานประสานสัมพนั ธ์กนั เช่น ในขณะวิ่งสมอง จะส่งั งานให้กลา้ มเนอ้ื บริเวณตา่ งๆ ทางาน หัวใจจะเตน้ เรว็ และแรง หายใจลึกและถขี่ นึ้

หนา้ ทขี่ องระบบหมนุ เวยี นเลอื ด

วิลเลยี ม ฮาร์วีย์ นักวิทยาศาสตรช์ าวองั กฤษ เปน็ คนแรกท่คี น้ พบหมนุ เวียนของเลอื ด ซ่งึ มี การไหลเวยี นไเปนทือ้ างหเดำียวก3ัน

องคป์ ระกอบของระบบหมนุ เวียนเลอื ด

สว่ นประกอบของเลอื ด ประกอบดว้ ย 3 สว่ น เนอ้ื หำ 4

1. น้าเลอื ดหรอื พลาสมา (Plasma) ในเลือดประกอบไป ดว้ ยน้ำเลือดหรือพลำสมำประมำณ 55 % ซ่ึงประกอบไป ดว้ ยน้ำเป็นส่วนใหญ่ ส่วนที่เหลือเป็นโปรตีน วิตามิน เกลือ แร่ เอนไซม์ ฮอร์โมน ซ่ึงจะถกู ลาเลยี งไปยงั เซลล์และ อวยั วะเป้าหมาย จำกน้นั พลำสมำจะรับของเสียจำกเซลล์ เช่น ยเู รีย เพอ่ื นำไปกำจดั ออกนอกร่ำงกำยต่อไป

2. เซลลเ์ มด็ เลือด 2.1 เซลล์เม็ดเลือดแดง - มีหนำ้ ที่ขนส่งออกซิเจนจำกปอดไปสู่เซลลต์ ่ำง ๆ และ นำก๊ำซคำร์บอนไดออกไซดก์ ลบั มำที่ปอด - มีลกั ษณะกลมแบน แต่มีรอยบุ๋มตรงกลำงเพือ่ เพม่ิ พ้ืนที่ในกำรขนส่งออกซิเจน - ไม่มีนิวเคลียส ประกอบดว้ ย ฮีโมโกลบิน ซ่ึงเป็น โปรตีนที่มีธำตุเหลก็ เป็นองคป์ ระกอบ - ในเลือดมีเซลลเ์ มด็ เลือดแดงอยู่ 45 % ของเลือด ท้งั หมด - สร้ำงจำกไขกระดูก และมีอำยุ 80-120 วนั จะถูก ส่งไปทำลำยท่ีตบั และมำ้ ม ฮีโมโกลบิน (Hemoglobin)

2. เซลลเ์ ม็ดเลอื ด 2.2 เซลล์เมด็ เลือดขาว - รูปร่ำงกลม มีนิวเคลียสขนำดใหญ่ - สร้ำงจำกไขกระดูก มีอำยุ 2-14 วนั - ทำหนำ้ ท่ีป้องกนั และทำลำยเช้ือโรค หรือ สิ่ง แปลกปลอม - ถูกทำลำยโดยเช้ือโรคประมำณ 80% ส่วนที่เหลือ ถูกทำลำยโดย ไขกระดูกและมำ้ ม

3. เกลด็ เลือดหรอื เพลตเลต - ไม่ใช่เซลล์ ไม่มีนิวเคลียส แต่เป็นชิ้นส่วนของเซลล์ - มีขนำดเลก็ รูปร่ำงไม่แน่นอน - เมื่อเกิดบำดแผล เกลด็ เลือดจะหลงั่ สำร “ไฟบริน” ช่วยใหเ้ ลือดแขง็ ตวั - สร้ำงจำกไขกระดูก มีอำยปุ ระมำณ 10 วนั - ทำหนำ้ ที่ช่วยในกำรแขง็ ตวั ของเลือด ในขณะที่เส้น เลือดฉีก

หลอดเลือด หลอดเลือด ทำหนำ้ ท่ีลำเลียงเลือดจำกหวั ใจไปยงั อวยั วะส่วนต่ำง ๆ ทว่ั ร่ำงกำย และเป็นเสน้ ทำงให้ เลือดจำกอวยั วะต่ำง ๆ ทวั่ ร่ำงกำยกลบั เขำ้ สู่ หวั ใจ หลอดเลือดในร่ำงกำยเรำ มี 3 ชนิด

1.หลอดเลอื ดแดง คือ หลอดเลือดท่ีนำเลือดออกจำกหวั ใจไปยงั เซลลต์ ่ำง ๆ ของร่ำงกำย มีผนงั หนำแขง็ แรง เพื่อใหม้ ีควำมทนทำน ต่อแรงดนั เลือดท่ีถูกฉีดออกไปไม่มีลิ้นก้นั ภำยใน เลือดที่ อยใู่ นหลอดเลือดแดง มีปริมำณแก๊สออกซิเจนมำก เรียกวำ่ “ เลือดแดง ” ส่วนหลอดเลือดแดงท่ีนำเลือด ออกจำกหวั ใจไปยงั ปอด

2.หลอดเลือดดา คือ หลอดเลือดที่นำเลือดจำกส่วนต่ำง ๆ ของร่ำงกำยเขำ้ สู่ หวั ใจ หลอดเลือดดำมีผนงั บำงกวำ่ หลอดเลือดแดง มีลิ้น ก้นั ภำยใน เพอ่ื ป้องกนั เลือดไหลยอ้ นกลบั เลือดท่ีไหลอยู่ ภำยในหลอดเลือดมีปริมำณแก๊สคำร์บอนไดออกไซดม์ ำก ยกเวน้ หลอดเลือดดำที่นำเลือดจำกปอดเขำ้ สู่หวั ใจ จะเป็น เลือดแดง

3.หลอดเลือดฝอย คือ หลอดเลือดที่เช่ือมต่อระหวำ่ งหลอดเลือดแดงและ หลอดเลือดดำ สำนเป็นร่ำงแหแทรกอยตู่ ำมเน้ือเยอ่ื ต่ำง ๆ ของร่ำงกำย มีขนำดเลก็ ละเอียดเป็นฝอย ผนงั บำงมำกมีเซลลช์ ้นั เดียว เป็นแหล่งที่มีกำรแลก เปล่ียน แก๊ส และ สำรต่ำง ๆ ระหวำ่ งเลือดกบั เซลลร์ ่ำงกำย

หวั ใจ หวั ใจอยรู่ ะหวำ่ งปอดท้งั 2 ขำ้ ง ค่อนไปทำงซำ้ ยเลก็ นอ้ ย หวั ใจ ประกอบดว้ ย กลำ้ มเน้ือหวั ใจ มี 4 หอ้ ง แบ่งเป็น หอ้ งบน 2 หอ้ ง เรียกวำ่ เอเตรียม (Atrium) หอ้ งลำ่ ง 2 หอ้ ง เรียกวำ่ เวนตริเคิล (Ventricle) ระหวำ่ งหอ้ ง บนซำ้ ย-ล่ำงซำ้ ย จะมีลิ้นค้นั อยู่ ลิ้นหวั ใจทำหนำ้ ท่ีป้องกนั ไม่ใหเ้ ลือดไหลยอ้ นกลบั



คือ เกิดจำกกำรบีบตวั และคลำยตวั ของหวั ใจ ขณะหวั ใจบีบตวั เลือดจะถูกดนั ออกไปตำมหลอดเลือดแดงดว้ ยควำมดนั สูง ทำ ใหเ้ ลือดเคลื่อนท่ีไปตำมส่วนต่ำง ๆ ของร่ำงกำย ขณะหวั ใจ คลำยตวั เลือดจะไหลกลบั เขำ้ สู่หวั ใจตำมหลอดเลือดดำดว้ ย ควำมดนั ต่ำ ควำมดนั เลือดมีหน่วยเป็นมิลลิเมตรของปรอท มีคำ่ ตวั เลข 2 คำ่ เช่น 120 / 80 มิลลิเมตรของปรอท ปกติควำมดนั เลือดสูงสุดขณะหวั ใจ บบี ตัว มีคำ่ 100 mmHg + อำยุ ควำมดนั เลือดขณะหวั ใจ คลายตวั ไม่ควรเกิน 90 mmHg เครื่องมือวดั ควำมดนั เลือดเรียกวำ่ มำตรควำมดนั เลือด ใชค้ ูก่ บั หู ฟังหรือสเตทโทสโคป วดั ควำมดนั หลอดเลือดแดงที่ตน้ แขน

แบบทดสอบเรื่อง ระบบหมนุ เวียนเลือด 1.ระบบหมุนเวยี นเลือดของมนุษยม์ ีหนำ้ ที่ใด ก. นำอำหำรและสำรอำหำรไปเล้ียงเซลลข์ องร่ำงกำย ข. นำคำร์บอนไดออกไซดจ์ ำกเซลลไ์ ปขบั ออกทำงปอดและ รับออกซิเจนกลบั ไปส่งยงั เซลลข์ องร่ำงกำย ค. กำรควบคุมอุณหภูมิในร่ำงกำยใหเ้ ป็นปกติ ง. ถูกทุกขอ้ 2. ขอ้ ใดกล่ำวไม่ถูกตอ้ งเกี่ยวกบั หลอดเลือด ก. หลอดเลือดฝอยคือหลอดเลือดท่ีมีขนำดเลก็ แตกแขนงมำจำกหลอดเลือดใหญ่ ข. หลอดเลือดท่ีมีลิ้นคือหลอดเลือดแดง ค. หลอดเลือดที่ลำเลียงเลือดจำกส่วนของร่ำงกำยกลบั สู่หวั ใจคือ หลอดเลือดดำ ง. หลอดเลือดท่ีมีกำรแลกเปลี่ยนแก๊สและอำหำรคือ หลอดเลือดฝอย 3. ขอ้ ใดคือหนำ้ ท่ีของเกลด็ เลือด ก. ช่วยในกำรยอ่ ยอำหำร ข. ช่วยในปฏิกิริยำกำรแขง็ ตวั ของเลือด ค. ลำเลียงออกซิเจนในยงั เซลล์ ง. กำจดั เช้ือโรคท่ีเขำ้ มำในร่ำงกำย 4. ขอ้ ควำมต่อไปน้ีขอ้ ใดกล่ำวไม่ถูกตอ้ ง ก. เมด็ เลือดแดงมีนิวเคลียสตลอดอำยุ ข. เกลด็ เลือด มีหนำ้ ท่ีช่วยในกำรหยดุ เลือดไหลในกรณีมีบำดแผล ค. เมด็ เลือดขำวช่วยกำจดั สิ่งแปลกปลอม ง. หวั ใจหอ้ งบนขวำรับเลือดดำจำกร่ำงกำย 5. ขอ้ ใดกล่ำวไม่ถูกตอ้ งเก่ียวกบั ฮีโมโกลบิน ก. เป็นสำรประเภทโปรตีน ข. พบในเมด็ เลือดแดง ค. ฮีโมโกลบินขนส่งเฉพำะแก๊สออกซิเจนเท่ำน้นั ง. มีหนำ้ ที่จบั ออกซิเจนเม่ือจบั ออกซิเจนแลว้ เลือดเป็นสีแดง