ความเข้มข้นของสารละลาย

โดย นางสาวแกว้ กัลยา อรรคฮาดจนั ทร์ กล่มุ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นโพธสิ ัมพันธ์พทิ ยาคาร อ.บางละมงุ จ.ชลบรุ ี สานักงานเขตพ้นื ที่การศกึ ษามัธยมศึกษาเขต 18 สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ความเข้มข้นของสารละลาย คือ ปริมาณของสารท่ีเป็นตวั ละลายซ่ึงละลายอยใู่ นสารละลาย 1 ดงั น้นั ... ปริมาณตวั ทาละลาย มีผลต่อความเขม้ ขน้

3 ดงั น้นั ... ปริมาณตัวละลาย มีผลต่อความเขม้ ขน้ เข้มข้น เจือจาง

หน่วยของความเข้มข้น (ความเข้มข้นในหน่วยร้อยละ) 1.ร้อยละโดยมวลต่อมวล (%w/w) ความเขม้ ขน้ หน่วยน้ี บอกมวลตวั ละลายท่ีอยใู่ นสารละลาย 100 หน่วยมวล เดียวกนั นิยมใชก้ บั สารละลายท่ีมตี ัวละลายเป็ นของแข็ง ในสารละลายท่เี ป็ นของแขง็ เช่น • สารละลายสังกะสี 30 กรัม ในทองเหลือง 100 กรัม คือ สังกะสีในทองเหลืองมีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 30 โดยมวล นิยมใชก้ บั สารละลายท่ีมีตัวละลายเป็ นของเหลวใน สารละลายทเี่ ป็ นของเหลว เช่น • สารละลายกรดซลั ฟิ วริกเขม้ ขน้ ร้อยละ 35 โดยมวล หมายความวา่ สารละลาย 100 กรัม มีกรดซลั ฟิ วริกละลาย อยู่ 35 กรัม

สูตรในการคานวณ ตัวอย่างที่ 1 มีโซเดียมคลอไรด์ 20 กรัม เติมน้าลง ไปจนสารละลายมีมวล 50 กรัม สารละลายท่ีได้ เขม้ ขน้ ร้อยละโดยมวลเท่าใด จากสตู ร = 40 โดยมวล ดงั นน้ั สารละลายโซเดยี มคลอไรด ์ มคี วามเขม้ ขน้ รอ้ ย ละ 40 โดยมวล

ตวั อย่างที่ 2 นาคอปเปอร์ซลั เฟต 10 กรัม ละลายในน้า จนสารละลายมีมวล 50 กรัม สารละลายท่ีไดเ้ ขม้ ขน้ ร้อย ละโดยมวลเท่าใด จากสูตร = 10 × 100 50 = 20 โดยมวล ดงั นน้ั สารละลายคอปเปอรซ์ ลั เฟตมคี วามเขม้ ขน้ รอ้ ยละ 20 โดยมวล

2.ร้อยละโดยปริมาตรต่อปริมาตร (%v/v) ความเขม้ ขน้ หน่วยน้ีเป็นการบอกปริมาตรของตวั ละลายเป็นลูกบาศก์ เซนติเมตรในสารละลาย 100 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร ตวั ละลายอยู่ในสถานะของเหลวและแก๊ส เช่น * สารละลายเอทานอลเขม้ ขน้ ร้อยละ 15 โดยปริมาตร หมายความวา่ สารละลายเอทานอล 100 ลูกบาศก์ เซนติเมตร มีเอทานอลละลายอยู่ 15 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร * สารละลายกรดน้าสม้ เขม้ ขน้ ร้อยละ 5 โดยปริมาตร หมายความวา่ สารละลายกรดน้าสม้ 100 ลูกบาศก์ เซนติเมตร มีกรดน้าสม้ ละลายอยู่ 5 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร

ตัวอย่างท่ี 1 เอทานอล 25 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร ละลายอยู่ ในสารละลายเทานอล 80 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร สารละลาย ที่ไดเ้ ขม้ ขน้ ร้อยละเท่าใดโดยปริมาตรต่อปริมาตร = 25 × 100 80 = 31.25 โดยปริมาตร ดงั น้ัน สารละลายเอทานอล มีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 31.25 โดยปริมาตรต่อปริมาตร

ตวั อย่างท่ี 2 แก๊สหุงตม้ เป็นสารละลายของแก๊สโพรเพน และบิวเทน ถา้ แก๊สหุงตม้ ถงั หน่ึงมีปริมาตร 30 ลิตร มีแก๊ส บิวเทนเป็นองคป์ ระกอบอยู่ 7.5 ลิตร แก๊สหุงตม้ ถงั น้ีมี ความเขม้ ขน้ ของแก๊สบิวเทนร้อยละเท่าใดโดยปริมาตร = 7.5 × 100 30 = 25 โดยปริมาตร ดงั น้ัน แก๊สหุงตม้ ถงั น้ีจะมีความเขม้ ขน้ ของ แก๊สบิวเทนร้อยละ 25 โดยปริมาตร

3. ร้อยละโดยมวลต่อปริมาตร (%w/v) ความเขม้ ขน้ หน่วยน้ีเป็นการบอกมวลของตวั ละลายทเี่ ป็ นของแขง็ เป็นกรัมในตวั ทาละลายท่ีเป็ นของเหลว ในสารละลาย 100 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร เช่น * สารละลายโซเดียมคลอไรดเ์ ขม้ ขน้ ร้อยละ 5 โดย มวลต่อปริมาตร หมายความวา่ มีโซเดียมคลอไรด์ 5 กรัม ละลายอยใู่ นสารละลาย 100 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร * สารละลายด่างทบั ทิมเขม้ ขน้ ร้อยละ 10 โดยมวลต่อ ปริมาตร หมายความวา่ มีด่างทบั ทิม 10 กรัม ละลายอยู่ ในสารละลาย 100 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร

ตัวอย่างที่ 1 มีลิเทียมคลอไรด์ อยู่ 7 กรัม เติมน้าลงไป จนสารละลายมีปริมาตร 70 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร สารละลายที่ไดเ้ ขม้ ขน้ ก่ีเปอร์เซ็นตโ์ ดยมวลต่อปริมาตร = 10 โดยมวลต่อปริมาตร ดังน้ัน สารละลายลิเทียมคลอไรดม์ ีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 10 โดยมวลต่อปริมาตร

ตัวอย่างท่ี 2 เมื่อละลายจุนสี 7 กรัม ในน้าที่มีปริมาตร 250 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร สารละลายจุนสีน้ีมีความเขม้ ขน้ ร้อยละ โดยมวลต่อปริมาตรเท่าใด = 7 × 100 250 = 2.8 โดยมวลต่อปริมาตร ดังน้ัน สารละลายจุนสีมีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 2.8 โดย มวลต่อปริมาตร

คาสั่ง ใหน้ กั เรียนแสดงวธิ ีคิดหาความเขม้ ขน้ ของสารละลาย 1.น้าสม้ สายชูเป็นสารละลายของกรดน้าส้มกบั น้าถา้ ตอ้ งการ น้าส้มสายชูท่ีมีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 5 โดยปริมาตรตอ่ ปริมาตรจานวน 20 ลิตร จะตอ้ งใชก้ รดน้าส้มกี่ลิตร ................................................................................................... ................................................................................................... ................................................................................................... ................................................................................................... 2. ถา้ ตอ้ งการเตรียมน้าเช่ือมจานวน 3 ลิตร โดยการละลาย กลูโคสในน้าใหม้ ีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 40 โดยมวลต่อ ปริมาตร ตอ้ งใชก้ ลูโคสก่ีกิโลกรัม ................................................................................................... ................................................................................................... ................................................................................................... ................................................................................................... ...................................................................................................

ใบงานท่ี 1 เร่อื งความเข้มขน้ ของสารละลาย 3. เหลก็ กลา้ ไร้สนิมชนิดหน่ึงมีโครเมียมเป็นองคป์ ระกอบอยู่ ร้อยละ 9 โดยมวลต่อมวล ถา้ ตอ้ งการเหลก็ กลา้ ไร้สนิม 3 ตนั ตอ้ งใชโ้ ครเมียมอยา่ งนอ้ ยก่ีกิโลกรัม .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... 4.ถา้ มีโพแทสเซียมคลอไรด์ 45 กรัมจะสามารถเตรียม สารละลายโพแทสเซียมคลอไรดเ์ ขม้ ขน้ ร้อยละ 15 โดยมวล ต่อ ปริมาตรไดส้ ูงสุดก่ีลิตร .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... ...................................................................................................