รายวิชาชีววิทยา 5 (ว33245) เรื่องอาณาจักรฟังไจ

นางสาวเตอื นใจ แสนกล้า ครูชานาญการพเิ ศษ กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์

ฟังไจ (Fungi) คือ อาณาจักร (kingdom) ของส่ิงมชี ีวติ ทไี่ มใ่ ช่พชื และ ไมใ่ ชส่ ตั วท์ ่ีมีเซลล์เปน็ แบบยคู ารีโอต (eukaryote) ซึ่งเปน็ สง่ิ มีชวี ติ กลุม่ ใหญไ่ ด้แก่ เหด็ รา ยสี ต์ (mushroom) (mold) (yeast)



7. พวกเห็ด รา จะมไี ฮฟา Hypha ซ่ึงอาจมีเยือ่ ก้ันทาเปน็ เซลล์ หรือไม่มี เย่ือกั้น กลมุ่ ของเสน้ ใยไฮฟา เรียกวา่ ไมซเี ลยี ม Mycelium ไมซีเลียม Mycelium ทาหน้าท่ี ยดึ เกาะอาหารและส่งเอนไซม์ไปสลาย อาหารภายนอกเซลล์ แล้วดดู ซมึ สารอาหารท่ยี อ่ ยแล้วเขา้ สู้เซลล์ ไมซีเลียม Mycelium บางชนิดจะพฒั นาไปเป็นโครงสรา้ งที่โผล่พ้นดนิ เรียกวา่ ฟรตุ ตงิ บอดี Fruiting body ทาหนา้ ทสี่ รา้ งสปอรท์ ีไ่ ดจ้ ากการสืบพนั ธุแ์ บบอาศยั เพศ ฟังไจหลายชนดิ ที่ยังไม่พบระยะทม่ี กี ารสร้างเซลล์สบิ พนั ธุ์และไมส่ ามารถจดั อยใู่ น ไฟลมั ใดได้ จึงจัดไว้เปน็ ฟังไจอิมเพอร์เฟคไท (fungi imperfecti)

ลกั ษณะของเส้นใยจะแบง่ ออกเป็น 2 ชนดิ ไดแ้ ก่ 1. เส้นใยมผี นังกน้ั Septate hypha 2. เส้นใยที่ไมม่ ีผนังก้นั Non- Septate hypha ส่วนยีสต์ เปน็ สิง่ มชี ีวิตเซลล์เดยี ว แต่อาจมี การตอ่ กนั เปน็ สาย เรียกว่า Pseudomycelium











รูปรา่ งตา่ ง ๆ ของฟรุตติงบอดี มีลกั ษณะแตกตา่ งกนั หลายรูปแบบ







การสืบพนั ธ์ุของส่งิ มชี ีวิตในอาณาจกั รฟังไจ 1. Fragmentation เกิดจากเสน้ ใยหกั เป็นส่วน ๆ แต่ละส่วนเรยี ก oidia สามารถเจรญิ เปน็ เสน้ ใยใหมไ่ ด้

2. Budding เปน็ การท่เี ซลล์แบง่ ออกเปน็ หนอ่ ขนาดเลก็ และนวิ เคลยี สของเซลล์ แม่แบง่ ออกเปน็ สองนวิ เคลยี ส เมอื หน่อเจรญิ เต็มทจี ะคอดเวา้ ขาดจากกัน หนอ่ ที หลดุ ออกมาจะเจรญิ ต่อไปไดเ้ รยี กหน่อทไี ด้นว้ี ่า Blastospore พบในยีสต์ทว่ั ไป

3. Binary Fission การแบ่งตวั ออกเป็น 2 ส่วน แต่ละเซลล์จะคอดเวา้ ตรงกลางและหลดุ ออกจากกัน เป็น 2 เซลล์ พบในยีสต์บางชนดิ เทา่ น้นั





สง่ิ มีชีวติ ในอาณาจกั รฟงั ไจ จาแนกออกเปน็ 4 ไฟลัม โดยใชล้ กั ษณะของ Hypha และสปอรท์ เ่ี กดิ จากการคอนจเู กชนั Conjugation เปน็ เกณฑใ์ นการแบง่ 1. Phylum Chytridiomycota 2. Phylum Zygomycota 3. Phylum Ascomycota 4. Phylum Basidiomycota



























เหด็ สนิทตา่ งๆ











สารพิษจากเห็ด  มสั คารีน (muscarine) มีฤทธ์ิกระตนุ้ การทางานของระบบประสาท อตั โนมตั ิ ทาใหค้ ล่ืนไส้ อาเจียน ชีพจรเตน้ ชา้ ไมเ่ ป็ นจงั หวะ รมู ่านตา หด หายใจไมส่ ะดวก  อะโทรปี น (atropine) ขดั ขวางการทางานของระบบประสาทอตั โนมตั ิ ทาใหม้ ีอาการตรงขา้ มกบั พิษจากมสั คารนี  อะแมนิทิน (amanitine) ทาลายเซลล์เกือบทกุ ส่วนของร่างกาย โดยเฉพาะตบั และไต

บทบาทของฟังไจ  บทบาทหลักในการเปน็ ผู้ยอ่ ยสลายอนิ ทรียสารในระบบนเิ วศ เชน่ ราไมคอรไ์ รซา  บางชนิดเปน็ อาหารของมนุษย์ เชน่ เห็ดต่างๆ  บางชนดิ ใชใ้ นด้านอุตสาหกรรม เชน่ ยีสต์ใช้ทาขนมปัง แอลกอฮอล์ และเป็นอาหารเพ่ิมวติ ามนิ บี12 ราแอสเพอจิลลัสใช้ผลติ กรดซิตรกิ  บางชนิดนามาใชท้ างการแพทย์ เชน่ เพนนซิ ิเลียมใชผ้ ลติ ยาเพนนิซิลิน ซ่ึงเปน็ ยาปฏชิ วี ะ  ฟังไจบางชนิดเปน็ ปรสิตในพชื เช่น รานา้ คา้ งในองุ่น ราสนิม บางชนดิ เปน็ ปรสิตในคน เช่น เชือ้ ราท่เี ทา้ เชือ้ ราท่ปี อด ราแอสเพอจิลสั ในธญั พชื ผลติ สารพษิ อะฟลาทอกซนิ เปน็ สารก่อมะเร็งตับ





เทคนิคการจา \"ฟงั ไจ พวกเช้ือรา มีไฮฟาเปน็ เส้นใย แบ่งเป็น 4 กล่มุ ใหญ่ ไคทริดไซรเ้ กดิ กอ่ นมา ตามด้วย ไซโก ไมโคตา อย่แู น่นหนา ขนมปัง เบสิดโิ อกลมุ่ นี้ดัง เหด็ สว่ นใหญแ่ ละไมคอรซ์ า สว่ นพวกแอสโคโม ร้จู กั ในยสี ต์ ราแดง แพนซิ ลิ นิ อยากแอบแฝง แตอ่ ยู่ในฟังใจไม่สมบูรณ์\"