R 3

พระราชประวัติรัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์จักรี พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชกรณียกิจ จัดทำโดย นาย วิทยา เกิดจัตุรัส 018

พระราชประวัติรัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์จักรี พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (ประสูติพ.ศ.2330 ขึ้นครองราชย์พ.ศ.2367-พ.ศ.2394) มีพระนามเดิมว่าพระองค์ชายทับ พระราชประวัติ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์ จักรี เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และสมเด็จพระศรีสุราลัย (เจ้าจอมมารดาเรียน) ประสูติเมื่อวันจันทร์ เดือน 4 ค่ำ ปีมะแม ตรงกับวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2330 มีพระนามเดิมว่า “พระองค์ชายทับ” พ.ศ. 2365 พระองค์เจ้าทับได้รับการ สถาปนาเป็นกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ กำกับราชการกรมท่า กรมพระคลังมหาสมบัติ กรม พระตำรวจว่าความฎีกานอกจากนี้ยังได้ทรงรับพระกรุณาให้แต่งสำเภาหลวงออกไปค้าขาย ณ เมืองจีน พระองค์ทรงได้รับพระสามัญญานามว่า “เจ้าสั่ว” ในขณะที่พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวในรัชกาลที่ 2 ทรงพระประชวร และเส็ดจสวรรคตโดยมิได้มอบราชสมบัติให้แก่ พระราชโอรสองค์ใด พระบรมวงศ์สานุวงศ์ปรึกษากัน เห็นควรถวายราชสมบัติแก่พระเจ้าลูก ยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ อันที่จริงแล้วราชสมบัติควรตกแก่ เจ้าฟ้ามงกุฎ (พระบาท สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) เพราะเจ้าฟ้ามงกุฎ เป็นพระราชโอรสที่ประสูติจากสมเด็จ พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 2 โดยตรง ส่วนกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์เป็นเพียงราชโอรสที่เกิด จากเจ้าจอมเท่านั้น โดยที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ ตั้งพระราชหฤทัยไว้ว่า เมื่อสิ้นรัชกาล พระองค์แล้วจะค้นราชสมบัติให้แก่สมเด้จพระอนุชา (เจ้าฟ้ามงกุฎ) ตังนั้นพระงค์จึงไม่ทรง สถาปนาพระบรมราชินี คงมีแต่เจ้าจอมมารดาและเจ้าจอมเท่านั้น

พระราชกรณียกิจที่สำคัญ ๏ พ.ศ. 2368 เจ้าอนุวงศ์มาถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้าฯ พิจารณาเห็นว่ากองทัพไทยอ่อนแอ ต่อมามีข่าวลือไปถึง เวียงจันทร์ว่าไทยกับอังกฤษมีกรณีวิวาทกัน เจ้าอนุวงศ์ จึงำด้ยกทัพลงมา เพื่อหวังยึดเอากรุงเทพฯ เมื่อยกทัพมาถึงนครราชสีมา (โคราช) พระยา นครราชสีมาและพระยาปลัดไปราชการเมืองขุขันธ์ เจ้าอนุวงศ์ได้เข้ายึดเมือง และกวาดต้อนครอบครัวชาวเมืองนครราชสีมาขึ้นไปเวียงจันทร์ เมื่อพระยา ปลัดเมืองนครราชสีมาทราบข่าว จึงแกล้งมาสวามิภักดิ์ต่อเจ้าอนุวงศ์ คุณ หญิงโม ภรรยาของปลัดคิดอุบายให้พลพรรคที่ถูกกวาดต้อนไป แยกกันเป็น กลุ่มๆ แล้วนัดหมายกันที่ ทุ่งสัมฤทธิ์ เข้าโจมตีกองทัพลาว ต่อสู้ฆ่าฟันล้ม ตายกันเป็นจำนวนมากสุดท้ายกองทัพเวียงจันทร์ได้พ่ายหนีกลับไป พระบาท สมเด็จพระนั่งเกล้าฯ จึงทรงพระกรุณาสถาปนาให้เป็น ท้าวสุรนารี ๏ พ.ศ. 2369 อังกฤษได้ส่ง ร้อยเอก เฮนรี เบอร์นี่ หรือที่ คนไทยในสมัยนั้นรียกกันว่า “กะปิตัน บาร์นี่” เข้ามาเป็น ทูตเจรจาทำสัญญาการค้า โดยได้ลงนามใน สนธิสัญญา เบอร์นี่ เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2369 โดยมีสาระ สำคัญคือ 1.ไทยต้องยกเลิกระบบผูกขาดสินค้าโดยกรม พระคลังสินค้า 2.เรือสินค้าที่เข้ามาไม่ต้องเสียภาษีปาก เรือ 3.อังกฤษให้ไทยยกเลิกระบบเจ้าภาษีนายอากร Dan Beach Bradley ท้าวสุรนารี

- เสภาขุนช้างขุนแผน บทละครเรื่องสังข์ศิลปไชย ๏ วรรณคดี และ กวี ในสมัยนี้มีหนังสือที่เป็นพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ 3หลายเล่น เช่น - เสภาขุนช้างขุนแผน - บทละครเรื่อง สังข์ศิลปไชย - เพลงยาวรัชกาลที่ 3 - โครงปราบดาภิเษก กวีสำคัญในสมัยนี้คือ สมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ท่านได้ประพันธ์หนังสือที่มีคุณค่าไว้หลายเล่น เช่น ลิลิตตะเลงพ่าย พระปฐมสมโพธิกถา สรรพสินทธ์คำฉันท์ กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ กวีสำคัญในสมัยนี้คือ สมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ท่านได้ประพันธ์หนังสือที่มีคุณค่าไว้หลายเล่น เช่น ลิลิตตะเลงพ่าย พระปฐมสมโพธิกถา สรรพสินทธ์คำฉันท์ กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ ๏ การต่อเรื่อ – การทหารเรือง พวกมิชชั่นนารีอเมริกัน เป็นผู้ถ่ายถอดความรู้แก่คนไทย เช่น พระบาทสมเด็จพระปิ่ นเกล้า เจ้าอยู่หัว ทรง/ได้รับการศึกษาด้านการทหารแผนใหม่ เจ้าฟ้ามงกุฎทรงศึกษาวิชาดาราศาสตร์ จากหมอเฮาส์ หมอสอน ศาสนาชาวอเมริกัน มีการต่อเรือกลไฟ เรือกำปั่ น เรือรบแบบฝรั่ง ขึ้นเป็นครั้งแรก ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ศูนย์กลางการศึกษาที่สำคัญมีอยู่ 2 แห่ง คื วัง กับ วัด พวกขุนนางหรือผู้ดีมีตระกูลมักส่ง บุตรหลานของตนเจ้าเรียน ฝึกอบรมตามวังและราชสำนัก ถ้าเป็นชายมักฝากเข้าเป็นมหาดเล็ก เพื่อจะได้ศึกษาวิชาต่างๆ และเรียนรู้การใช้อาวุธ ผู้หญิงฝึกอบรมวิชาแม่บ้านเม่เรือน เย็บปักถักร้อย สำหรับการศึกษาในวัด พวกสามัญชนมักนำลูก หลานที่เป็นชายไปฝากกับพระตามวัด เป็นลูกศิกษ์สำหรับใช้สอยห้อยตาม เพื่อแลกกับวิชาความรู้ที่พระจะทำการสั่งสอนให้ หรือไม่ก็บวชเป็นพระภิกษุเพื่อศึกษาเล่าเรียน พระบาทสมเด็จพระปิ่ นเกล้าเจ้าอยู่หัว หมอเฮาส์

เสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จสวรรคต ณ วัน พุธ เดือน 5 ขึ้น 1 ค่ำ ตรงกับวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2394 เวลา 8 นาฬิกา 5 บาทเศษ รวมสิริพระชนมายุได้ 64 พรรษา มีพระราชบุตร 22 พระองค์ พระราชบุตรี 29 พระองค์