ใบความรู้ที่ 1 เรื่องเกณฑ์ในการจำแนกสาร

ใบความรู้ที่ 1 เรือ่ งเกณฑใ์ นการจาแนกสาร เรื่องที่ 1 สมบัติของสาร และเกณฑ์ในการจาแนกสาร สมบัติของสาร หมายถึง ลกั ษณะเฉพาะตัวของสาร เช่น เน้อื สาร สี กลน่ิ รส การนาไฟฟา้ การละลายน้า จุดเดือด จดุ หลอมเหลว ความเปน็ กรด – เบส เปน็ ต้น สารแต่ละชนิดมสี มบตั ิเฉพาะตวั ที่แตกตา่ งกัน แบ่งเปน็ 2 ประเภทคือ 1. สมบตั ิทางกายภาพของสาร เป็นสมบัตขิ องสารท่ีสามารถสังเกตได้งา่ ย เพอ่ื บอกลักษณะของสารอยา่ ง ครา่ ว ๆ ไดแ้ ก่ สถานะ ความแข็ง ความอ่อน สี กลิน่ ลกั ษณะผลึก ความหนาแนน่ หรอื เปน็ สมบัติทอ่ี าจ ตรวจสอบได้โดยทาการทดลองอย่างง่าย ๆ ได้แก่ การละลายนา้ การหาจดุ เดือด การหาจดุ หลอมเหลว หรอื จดุ เยอื กแขง็ การนาไฟฟา้ การหาความถ่วงจาเพาะ การหาความร้อนแฝง 2. สมบัติทางเคมี หมายถงึ สมบตั ิเฉพาะตัวของสารท่ีเก่ยี วขอ้ งกบั การเกิดปฏกิ ริ ยิ าเคมี เชน่ การเกดิ สาร ใหม่ การสลายตวั ใหไ้ ดส้ ารใหม่ การเผาไหม้ การระเบิด และการเกิดสนิมของโลหะ เปน็ ต้น เกณฑ์ในการจาแนกสาร ในการศึกษาเรื่องสาร จ้าเป็นต้องแบง่ สารออกเป็นหมวดหมู่ เพอ่ื ใหง้ ่ายต่อการจดจาสาร โดยทัว่ ไป นิยมใชส้ มบัติทางกายภาพด้านใดดา้ นหนง่ึ ของสารเปน็ เกณฑ์ในการจ้าแนกสาร ซ่งึ มหี ลายเกณฑ์ด้วยกัน เช่น 1. ใช้สถานะเปน็ เกณฑ์ จะแบ่งสารออกได้เปน็ 3 กลมุ่ คือ 1.1 ของแขง็ ( solid ) หมายถึงสารทมี่ ลี ักษณะรปู ร่างไม่เปลยี่ นแปลง และมรี ูปร่างเฉพาะตัว เนอื่ งจากอนุภาคในของแข็งจัดเรียงชิดตดิ กันและอัดแนน่ อยา่ งมีระเบียบไม่มกี ารเคลอื่ นท่หี รือเคล่ือนท่ีได้ นอ้ ย มาก ไมส่ ามารถทะลุผ่านได้และไม่สามารถบบี หรือทาใหเ้ ล็กลงได้ เชน่ ไม้ หนิ เหล็ก ทองคา ดนิ ทราย พลาสตกิ กระดาษ เปน็ ตน้ 1.2 ของเหลว ( liquid ) หมายถึงสารที่มลี ักษณะไหลได้ มรี ูปร่างตามภาชนะท่บี รรจุ เน่อื งจาก อนภุ าคในของเหลวอยู่หา่ งกันมากกว่าของแขง็ อนุภาคไมย่ ึดตดิ กนั จึงสามารถเคลื่อนท่ีได้ในระยะใกล้ และมี แรงดึงดูดซง่ึ กนั และกัน มีปรมิ าตรคงที่ สามารถทะลุผา่ นได้ เช่น น้า แอลกอฮอล์ นา้ มนั พืช น้ามันเบนซนิ เป็น ตน้ 1.3 แก๊ส ( gas ) หมายถงึ สารทลี่ ักษณะฟงุ้ กระจายเตม็ ภาชนะทบี่ รรจุ เนอ่ื งจากอนภุ าคของแกส๊ อยู่ ห่างกนั มาก มีพลงั งานในการเคลอื่ นท่ีอย่างรวดเร็วไปได้ในทุกทิศทางตลอดเวลา จึงมีแรงดงึ ดูดระหว่างอนภุ าค น้อยมาก สามารถทะลุผา่ นได้ง่าย และบีบอดั ให้เล็กลงได้ง่าย เชน่ อากาศ แกส๊ ออกซเิ จน แกส๊ หุงตม้ เปน็ ตน้ 2. ใช้ความเปน็ โลหะเปน็ เกณฑ์ แบง่ ได้เป็น 3 กลมุ่ คือ 2.1 โลหะ ( metal) 2.2 อโลหะ ( non-metal ) 2.3 กงึ่ โลหะ ( metaliod )

3. ใชก้ ารละลายน้าเป็นเกณฑ์ แบง่ ได้ 2 กลุ่ม คือ 3.1 สารที่ละลายนา้ 3.2 สารที่ไมล่ ะลายน้า 4. ใช้เนอ้ื สารเป็นเกณฑ์ แบง่ ออกเปน็ 2 กลมุ่ คือ 4.1 สารเน้อื เดยี ว ( homogeneous substance ) 4.2 สารเนอื้ ผสม ( heterogeneous substance

ใบความรูท้ ี่ 2 สมบตั ิของธาตุ สารประกอบ สารละลาย สารผสม ธาตุ (Element) หมายถึง สารบริสทุ ธ์ิท่ีมีองค์ประกอบอยา่ งเดียว ธาตุไม่สามารถจะนา้ มาแยกสลาย ให้กลายเป็นสารอื่นโดยวิธีการทางเคมี ธาตุมีทั้งสถานะที่เป็นของแข็ง เช่น ธาตุสังกะสี(Zn) ตะก่ัว (Pb) เงิน (Ag) และดีบุก (Sn) , เป็นของเหลว เช่น ปรอท (Hg) เป็นก๊าซ เช่น ไนโตรเจน (N2) ฮีเลียม (He) ออกซิเจน (O2) ไฮโดรเจน (H2) เป็นตน้ สารประกอบ (compound) หมายถงึ “สารบริสทุ ธ์เิ นื้อเดียวที่เกิดจากธาตุต้ังแต่สองชนิดข้ึนไปเป็น องค์ประกอบ” สารประกอบเกิดจากการรวมตัวของธาตุโดยวิธีการทางเคมี สามารถแยกสลายให้เกิดเป็นสาร ใหม่หรือกลับคืนเป็นธาตุเดิมได้ สารประกอบจะมีสมบัติเฉพาะตัวท่ีแตกต่างจากธาตุเดิม เช่น น้า มีสูตรเคมี เป็น H2O น้าเป็นสารประกอบท่ีเกิดจากธาตุไฮโดรเจน (H) และออกซิเจน (O) แต่มีสมบัติแตกต่างจาก ไฮโดรเจนและออกซเิ จน น้าตาลทรายประกอบด้วยธาตุคาร์บอน ( C ),ไฮโดรเจน (H) ,และออกซิเจน (O) เป็น ตน้ สารละลาย (solution) หมายถึง สารเนื้อเดียวท่ีไม่บริสุทธิ์ เกิดจากสารตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมา รวมกนั สารผสม หมายถึง สารท่ีมีองค์ประกอบภายในแตกต่างกัน หรือสารท่ีเน้ือไม่เหมือนกันทุกส่วน เช่น พริกเกลือ คอนกรตี ดินหรอื อาจเป็นสารตั้งแตส่ องชนิดขึน้ ไปผสมกนั อยู่ โดยทีส่ ารเหลา่ น้ียังมีสมบัติเหมือนเดิม และสามารถแยกออกจากกนั ได้โดยวิธงี ่ายๆ