DES ‘19/JAN ‘20 | Jaargang 54 • 6 Pariteite 1 0- wat beteken dit vir plaaslike graanpryse? Grondbone-aanplanting 19 - wat jy moet weet ‘n Jacto spuit... 40 - jy sal nie spyt wees nie!
JOU VERTROUELING MAKELAARS IN VERSEKERING. Korttermynversekering TAKKE: (018) 468 8660 Oesversekering Raddix Hoofkantoor: (056) 515 2412 Lewensversekering Bothaville: (053) 050 1694 Beleggings Christiana: (018) 011 3619 Boedelbeplanning Leeudoringstad: (018) 290 5094 Werknemervoordele Potchefstroom: (053) 050 1695 Schweizer-Reneke: (018) 264 2823 Ventersdorp: (018) 011 3621 Wolmaransstad: Kontak ons by 018 468 8660 Webtuiste by www.raddix.co.za. 2GemagtiDgedse’ F1D9V|:J4a4n4‘5280 www.suidwes.co.za
Des’19/Jan’20 Jaargang 54 • 6 Ons Eie word deur Suidwes Beleggings (Edms) INHOUDSOPGAWE 10 Beperk uitgegee. RUBRIEKE 13 Algemene kontaknommers vir Suidwes Groep Hoofkantoor: 018 581 1000 5 Op die Geestelike Akker 6 Suidwes se 110 jaar Ons Eie word ses keer per jaar na al sy lede en ander 25 Klimaatverslag belangegroepe versprei. ARTIKELS Redakteur: Johan van Zyl 10 Wat beteken pariteite vir plaaslike graanpryse? E-posadres: [email protected] 12 Langdurige droogtes se effek Selnommer: 084 504 3544 op veevertakkings Grafiese Ontwerper: 14 Aalwurmbeheer op eenjarige gewasse Edward Adendorff 16 Vee-ontrekking op aangeplante E-posadres: [email protected] Telefoonnommer: 018 581 1193 weiding na stikstof bemesting 18 Blaarvoeding op graangewasse en oliesade Advertensiewerwing: 19 Wat jy moet weet oor Ruth Schultz E-posadres: [email protected] grondbone-aanplanting Selnommer: 081 480 6413 20 Risikobestuur in die landbou 24 Slaggate in die beheer van skraalhans Die inligting hierin, hoewel dit met sorg saamgestel word, word verskaf sonder enige waarborge hoegenaamd NUUS en Suidwes of die redakteur sal geen aanspreeklikheid ten opsigte daarvan aanvaar nie. Dit staan outeurs vry 8 Medium-kwartaal begroting om menings te lug, maar geen artikel verteenwoordig en die SA landboubedryf noodwendig die mening van die uitgewer, die direksie of hoofbestuur van Suidwes Beleggings (Edms) Beperk 9 Min reën & warm weer bring nie. Behalwe in uitsonderlike gevalle, behou die uitgewer uitdagende omstandighede die reg voor om die nodige veranderinge aan te bring aan enige bydrae wat vir publikasie voorgelê word. 13 Kontrolepunte om bek-en-klou én veediefstal te voorkom Daar bestaan outeursreg in hierdie werk. Enige ongemagtigde aanhaling of reproduksie van die werk, 21 Suidwes Skole-korttermynversekering of enige gedeelte daarvan, sonder die vooraf verkreë 26 Die huidige stand en toekoms van toestemming van die redakteur, is handelinge wat outeursreg skaad en wat die oortreder regsaanspreeklik kommunikasie op die platteland kan maak. LEEFSTYL Geen gratis plasings of krediet sal gegee word vir geringe tipografiese foute wat nie die waarde van ‘n advertensie verminder nie. Kennisgewing: Betaal u maandrekening 24 Terugblik op 2019 32 met ʼn EFT-oorplasing 24 In ons gemeenskappe 30 Somer in jou tuin Geagte Suidwes-lid 34 Jou tuin gedurende vakansietyd 36 Suidwes Plaaskombuis Suidwes versoek u vriendelik om nie voortaan u 37 Groentetuin-projek maandrekening met ʼn kredietkaart te vereffen nie, maar eerder ʼn EFT-oorplasing te doen. Kredietkaart- PRODUKNUUS betalings kos die maatskappy geweldig baie in terme van bankkoste. Help ons om Suidwes te verbeter. 23 Speel klaar met muf en mikotoksien 39 Nuut van Protek Bankbesonderhede vir die betaling 40 ‘n Jacto spuit – jy sal nie spyt wees nie! van maandrekeninge: 42 Gebruikte goedere Kontak Suidwes vir die bankbesonderhede vir elke spesifieke bank by: 018 581 1000. www.suidwes.co.za 40 3 Des ’19 | Jan ‘20
RUBRIEKE redakteursbrief vir ons mense Terwyl ek hierdie artikel skryf, reën dit spel. Ek hoop teen die tyd wat u hierdie lees, het Ons Graan-afdeling verduidelik in die fynste saggies op my sinkdak en kan nie anders u al die soete reuk van reën op die lande geruik. detail wat die invoer- en uitvoerpariteite van as om te wens dat dié reën ook daar val Oudergewoonte is hierdie uitgawe weer propvol graan behels en Raddix bied ʼn opwindende waar dit die meeste nodig is nie – op die plase. interessante landbounuus, landboukundige en unieke versekeringspakket vir ons bedien- 2019 was nie ‘n maklike jaar vir die land- artikels, produkinligting en sommer algemene ingsgebied aan. boubedryf nie. Toe ek hierdie uitgawe se 110- nuuswaardighede van Suidwes en sy klante. Die jaar artikel saamgestel het, was dit ontstellend Ons Eie verwelkom ook graag die navorsingsby- Vir ons boervroue, het Annelien Pienaar van opvallend tot watse mate die droogte oor die drae deur die Landbou Navorsingsraad wat in Boerekos met ʼn Twist, weer bederf met drie afgelope paar jare ‘n wurggreep op die land- Potchefstroom geleë is. Hulle deel hul kennis oor verskillende beskuitresepte! bousektor uitgeoefen het. Die droë rooigrond die beheer van aalwurms en Skraalhans-onkruid. het ook ʼn rimpel-effek op landboumaatskappye Terratek, Suidwes se presisieboerdery-afdeling Ek hoop u geniet hierdie uitgawe. gehad en daar heers ʼn mate van onsekerheid bied in hierdie uitgawe weer waardevolle inlig- by personeel wat nog altyd nét die beste vir hul ting vir die huidige seisoen. Esmond en Gerald Mooi loop! van Z yl boere-klante wil hê. gesels oor vee-onttrekking op aangeplante Volgens die Suid-Afrikaanse weerdiens, word weiding; blaarbespuitings op graangewasse en Johan daar bogemiddelde reënval vir Desember voor- oor grondbone-aanplanting. Vir wie dit mag aangaan: Aan al ons Kongres borge en Vennote Namens Boshof Skou wil ons U as persoon, instansie of besigheid hartlik bedank vir die groot bydrae wat u Baie dankie! gehad het in Boshof Skou 2019. U betrokkenheid by ons Danksy julle ondersteuning en betrok- Skou word opreg waardeer. En Boshof Skou wil graag `n pad kenheid, kon Vrystaat Landbou weer ‘n saam met u stap, en sien daarom uit na die toekoms en wat geslaagde Kongres aanbied . ons as Skou saam met u/jul kan bereik. Sonder borge en do- Vrystaat Landbou nasies kan so Skou nie voortbou, daarom wil ons u bedank. Boshof Skou groete Stuur briewe per e-pos GW Liebenberg en die span na [email protected] 4AdresverDaensd’e1ri9ng| -Jeann v‘2e0rspreiding-navrae kan geriwgwwwor.sduaidawn:eSsu.cnoe.lzlea by 018 581 1002 of [email protected].
RUBRIEKE Op die geestelike akker Heel menslik en baie verstaanbaar, verwag Marta Dit maak nie saak wat jou persoonlikheidstipe van haar suster Maria, om ook ‘n bietjie te help. is nie, of jy vinnig en haastig is, en of jy rustig en Net een ding is nodig kalm is nie – vir ons almal is daar nét een ding Wat sou Jesus daarvan gesê het? (Luk 10:41-42) nodig: om by die voete van Jesus te sit. Ds Jackie van Zyl, “Marta, Marta, jy is besorg en bekommerd oor NG Kerk Leeudoringstad baie dinge, maar nét een ding is nodig. Maria Dit is verseker baie goed en reg om hard te werk het die beste deel gekies, en dit sal nie van haar en my beste te gee in elke terrein van my lewe. E inde van die jaar… Is jy ook moeg? weggeneem word nie.” Maar, tyd saam met Jesus, om te luister na Hom, Moeg gesukkel, moeg gewerk, moeg rus te vind by Hom, krag, vervulling, ware vreugde bekommerd gewees? Jesus sê nie dat dit verkeerd is om vir Hom en vrede by Hom te vind, dit is die heel beste deel! te werk en om vir Hom besig te wees in die Ons maak staat op die Desembervakansie om samelewing en in verskillende organisasies nie, Mag hierdie vakansietyd ‘n Christusfees wees ons te laat rus, krag te gee, moed te gee vir maar tyd by sy voete, kom eerste! waar elkeen van ons weer by die voete van ons nog ‘n jaar wat voorlê. Is ‘n Desembervakan- Verlosser gaan rus! sie regtig ‘n bron van volhoubare energie en lewenslus? In Lukas 10:38-42 kry ons die bekende verhaal van Marta en Maria. Daar ontmoet ons eerste vir Marta. Elke plaas, elke kerk, elke besigheid, elke projek en elke gesin het ‘n Marta nodig. En nie net een Marta nie, ‘n honderd Marta’s. Hulle moue is altyd opgerol, gereed vir werk. As gevolg van die Marta’s, word take afgehandel, klop die begroting, en gebeur die dinge! Marta het in die huis rondgeskarrel om alles reg te kry vir Jesus en sy dissipels. En dan sien ons wat doen Maria. Maria het rustig aan die voete van Jesus gesit en na sy woorde geluister. Dit was in daardie tyd inderdaad die gebruik dat leerlinge aan die voete van hulle leermeester gesit het. KONTAKBLOK: Suidwes Handelstakke: Bloemhof Kingswood 053 433 2141 Bamboesspruit Leeudoringstad 018 581 3301 Bloemhof 018 571 0182 Onderdele 053 433 0274 Makwassie 018 065 0014 Boshof 053 433 1348 Migdol 053 965 0730 Bothaville 053 541 0050 Christiana Schweixer-Reneke 053 963 1041 Bultfontein 056 515 4576 Strydpoort 018 065 0012 Christiana 051 853 1747 Onderdele 053 441 2235 Vryburg 053 927 2264 Hertzogville 053 441 3302 Wolmaransstad 018 596 1300 Hoopstad 053 421 9008 Hertzogville Leeudoringstad 053 444 1907 Louwna 018 581 2022 Onderdele 053 421 9218 Makwassie 053 970 4007 Migdol 018 597 4104 Hoopstad Reivilo 053 965 0610 Schweizer-Reneke 053 953 0233 Onderdele 053 444 1419 Stella 053 963 1294 Tosca 053 983 0025 Werkswinkel 053 444 1312 Vryburg 010 447 1848 Wesselsbron 053 927 2218 Migdol Africum: Wolmaransstad 057 899 2137 Commodities 018 596 1076 Onderdele 053 965 0608 Logistics 018 581 1000 Mills 018 581 1000 Schweizer-Reneke 018 596 1065 Onderdele 053 963 1316 Werkswinkel 053 963 2200 Stella Terratek, Raddix, Nvirotek & Wynland: Onderdele 053 983 0194 Terratek 018 581 1000 Vryburg Raddix 018 468 8660 Onderdele 053 927 4033 Nvirotek 012 252 7588 Werkswinkel 053 927 4033 Wynland 021 873 3514 Wesselsbron Onderdele 057 899 1977 AgriCapital Hooftakke: Bethlehem Suidwes Meganisasietakke: 056 515 2577 Graan Silo’s: 053 964 0620 Bothaville 058 303 1363 Bothaville 056 515 2577 Amalia 018 571 0261 Christiana 056 515 1094 Onderdele Bamboesspruit 053 433 1002 Delmas 053 441 2232 Werkswinkel 018 596 1098 Bloemhof 053 441 2211 Hoopstad 013 665 0500 Wolmaransstad 018 596 2212 Christiana 018 065 0013 Lichtenburg 053 444 1023 Onderdele Hallatshope 053 421 9158 Schweizer-Reneke 018 632 0730 Werkswinkel 018 581 2066 Hertzogville 053 444 1012 Vryburg 053 963 2145 Leeudoringstad Hoopstad 053 989 0005 Wesselsbron 053 927 5681 Onderdele Kameel Leeudoringstad 057 899 1381 018 581 1072 www.suidwes.co.za Des ’19 | Jan ‘20 5
RUBRIEKE 1909 - 2019 Suidwes Landbou vier vanjaar sy 110de bestaans- ’n Reeks fokusgroepbesprekings is gedurende In 2007 het Suidwes op sy vorige beste finan- jaar. Om 110 jaar te bestaan is ‘n geweldige die jaar gehou met die doel om ’n behoeftebe- siële prestasie verbeter deur ’n netto wins na mylpaal vir enige organisasie. Ons gaan in paling rakende welvaartskeppende dienste en belasting toeskryfbaar aan aandeelhouers van elke uitgawe van die Ons Eie vir u ‘n oorsig oor die -produkte onder Suidwes se klante te doen. R47,209 miljoen te behaal. In September maak geskiedenis en grootste mylpale van Suidwes gee. Daar is beplan om ’n grondanalise-eenheid, Senwes ‘n aanbod aan Suidwes se aandeelhouers Nie net is die geskiedenis interessant nie, maar dit asook ’n Internet-gebaseerde boerderybeplan- om hulle aandele te koop en sodoende beheer gee ook ‘n bepaalde oorsig oor die belangrikheid ningsdienste- en rekordhoudingstelsel van oor die Suidwes Groep te verkry. Dit is egter en kultuur van die organisasie. stapel te stuur. Die uiteinde daarvan is dat ’n met ’n meerderheid van 87% van al die stemme nuwe afdeling, Bedryfsondersteuningsdienste, op die Algemene Jaarvergadering wat op 2 Gedurende 2000 het Suidwes verskeie toeken- op 1 Desember 2003 in die lewe geroep is om Oktober te Leeudoring stad gehou is, afgeweer. nings van John Deere ontvang. Suidwes is, onder in boere se behoefte aan ondersteuning met andere, as die John Deere-handelaar van die Jaar betrekking tot landboukundige dienste en ’n Elektrisiteitskrisis in die land het daartoe aangewys. In dieselfde tydperk het Suidwes se presisieboerdery-kundigheid te voorsien. bygedra dat die ekonomie van die begin van Safex-makelary sy eerste transaksies gedoen. 2008 af onder groot finansiële druk verkeer Op 5 Januarie 2004 is Suidwes se Wesmeg- en het. Suidwes het egter voorkomende stappe In 2001 is die bestuursverantwoordelikhede Wesmark-bedryfspunte te Hartswater geopen. geneem om verliese in die organisasie te beperk. funksioneel onder die handelsmerke Wesmeg Aan die einde van die jaar is Suidwes se agentskap In Maart het Bedryfsondersteuning ’n nuwe (heelgoedere, onderdele- en werkswinkels), eensydig deur John Deere beëindig. baadjie aangetrek en is van daardie datum af ‘n Wesmark (handelstakke) en Suidwes Graan meer onafhanklike afdeling van Suidwes met herrangskik, wat die streeksbedeling tot ’n Suidwes tree aan die begin van 2005 toe tot die naam Terratek. einde gebring het. In Junie is die eerste Ga- die gebiede rondom Bothaville, Bultfontein la-prestigedag gehou waar Suidwes se personeel en Wesselsbron met Suidwesfin- en Wesmeg- In die 2007/2008-finansiële jaar verbeter Suid- wat uitstaande prestasie gelewer het, erkenning bedryfspunte, met ’n fokus op die bemarking wes die vorige jaar se rekord nabelaste wins vir kry. Op 21 Augustus is die Raad van Direkteure van New Holland-produkte. ekwiteitsaandeelhouers tot R73 miljoen. Die se samestelling verander. Die aantal wyke is Maatskappy het in Oktober ook ’n rekord bedrag van 15 tot vyf en die aantal boere-direkteure Geweldige mielie-oorskotte in 2005 het pryse van R9 454 aan ’n huis vir gestremdes, Daphne van 15 tot sewe verminder, terwyl die eksterne tot op die R500 per ton vlak en laer in die mid- Lee, oorhandig. Een helfte van die bedrag is direkteure van drie tot twee verminder is. del van die jaar gedwing – ’n baie moeilike jaar tydens Loslitdag (’n jaarlikse instelling) ingesamel vir graanbemarking. en die ander helfte is deur die Maatskappy byge- Tydens die Algemene Jaarvergadering wat dra om die personeel en Maatskappy se sosiale daardie jaar te Migdol gehou is, het die Op 7 April hou Suidwes ’n baie geslaagde Pa- verantwoordelikheidsbesef en hul empatie met oud-direkteure die aandeelhouers meegedeel en-seun beraad, waardeur Suidwes poog om die inwoners van die tehuis uit te leef. dat Suidwes se stelsels van die beste onder familieboerderye – wat ’n groot persentasie landboubesighede in Suid-Afrika is. Hierdie van boerderye in Suidwes se bedieningsgebied Die Suidwes Groep het Mnr. Louis Smit as was die eerste jaarvergadering wat net op een uitmaak, te ondersteun om volhoubaar te bly. nuwe Besturende Direkteur aangestel en het plek gehou is en nie meer by wyse van ’n reeks Dit sluit ook aan by Suidwes se fokus op die op 1 Februarie 2012 dié pos ingeneem. Hy volg vergaderings deur die hele gebied, soos in die ontwikkeling en bediening van jongboere. Mnr. Schalk Pienaar op, wat vir 13 jaar in dié koöperasie-era nie. Suidwes bied in dieselfde tyd ook ’n suksesvolle posisie gestaan het. kongres aan vir die moderne boervrou om hulle Westra Nywerhede se prestasie het in hierdie in hul rolle op die plaas te ondersteun. In 2013 kondig Suidwes sy Aansporingskort- jare sodanig verbeter dat ’n nuwe spesiale ing- en Agterskotskema aan. Dit behels dat witmeel, met die handelsnaam Top White, In November 2005 is Westra Nywerhede Suidwes sy klante jaarliks ‘n aansporingskorting bekendgestel is. verkoop en Groundnut International na jare gelykstaande aan 80% van die Maatskappy se van groot verliese gesluit. wins voor belasting sal betaal. Die korting per ’n Nuwe vergrendelingstelsel, wat die totale klant word bepaal deur die sake gedoen met beheerstelsel van die silo’s sentraliseer, is In die eerste paar maande van 2006 is rekord- Suidwes Landbou, op grond van die wins per geïmplementeer. reënvalsyfers vir die Suidwes-gebied aangete- transaksie. Die korting word in twee dele betaal, ken. Die reën het op party plekke baie skade naamlik 20% in kontant en 80% in die vorm van Gedurende 2002 het Suidwes sy eerste funksie aangerig, byvoorbeeld by Wesmark en Wesmeg voorkeuraandele in die Maatskappy. gehou waartydens verskaffers vir hul bydrae tot in Migdol wat amper kniediep in die water was. Suidwes se sukses bedank is en waartydens ver- Suidwes betree in 2005 en 2006 die Suid-Afri- Die Suidwes Groep het vir die 2014 finansiële jaar houdinge met hierdie belangegroep versterk is. kaanse kommoditeitsmark op ’n nuwe manier `n netto-wins van R33,2 miljoen (2013: R40,5 deur middel van Southern Alliance (Eiendoms) miljoen) toeskryfbaar aan die aandeelhouers Suidwes se Wesmeg-bedryfspunte te Hoopstad Beperk, wat hoofsaaklik op meuldeurkontrakte van die Houermaatskappy, gerealiseer nadat en Schweizer-Reneke het in 2003 weer verskeie en buitelandse graanverhandeling gefokus het, voorsiening gemaak is vir Aansporingskorting toekennings vanaf John Deere en New Holland asook Corn International (Eiendoms) Beperk, en Agterskot ten bedrae van R18,2 miljoen. ontvang, waar hulle aangewys is as die beste waarvan die hoofbesigheid, opsie-onderskry- bedryfspunte in hulle streek. Wesmeg is weer as wing was. Ten spyte van ‘n uitdagende 12 maande, het die die John Deere-handelaar van die Jaar aangewys. Suidwes Groep die beste wins in die geskiedenis 6 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
RUBRIEKE behaal deur in 2015 af te sluit met ‘n wins voor In 2017 is New Holland as agent vaarwel geroep, In dieselfde jaar het Suidwes die inisiatief van belasting van R110 miljoen. Die hoër innames wat met die CASE-agentskap vervang is. Die stapel gestuur om gereelde dorpsvergaderings van graan, die groei- en diversifikasiestrategie plasing van Meganisasie en Agrifriend onder die in die hele bedieningsgebied te hou. Dit het van die Maatskappy was die vernaamste rede Agrifriend-sambreel, vir sowel die ou Suidwes- kommunikasie tussen Suidwes se bestuur en sy vir die resultaat. en die Agrifriend-gebiede, bring ekonomiese klante aansienlik versterk. skaalvoordele met beter diens en ondersteuning Dr Herman van Schalkwyk, wat van 2010 tot vir klante mee. In dieselfde jaar bekom Suidwes Die Suidwes Direksie neem op 1 Augustus 2019 2015 die rektor van die Noordwes-Universiteit ‘n 34,9% aandeel in Botselo Mills. die besluit om die bestaande Handel en Megani- se Potchefstroomkampus was, is met ingang sasie Divisies van Suidwes Landbou saam te voeg van 1 April 2016 as Groep Hoof Uitvoerende Ten spyte van baie uitdagings op ekonomiese en as een divisie te laat funksioneer. Beampte van die Suidwes Groep aangestel. en politieke vlak, asook in die natuur, het Voor sy aanstelling by die Noordwes-Universi- Suidwes in die 2017/2018 finansiële jaar relatief Vandag, na 110 jaar, is Suidwes se personeel teit, was die dekaan van die Fakulteit Natuur- en goed gevaar. Die Groep het ‘n wins na belasting steeds toegewyd daar aan om vir ons aandeel- Landbouwetenskappe aan die Universiteit van voor Aansporingskorting- en Agterskotskema houers opbrengs op hul kapitaal te lewer – dit die Vrystaat, en was ook voorheen ‘n konsul- uit voortgesette bedrywighede toeskryfbaar dus vir sy eienaars die moeite werd te maak tant vir die Wêreldbank en voorsitter van die aan die aandeelhouers van die maatskappy ten om in die Maatskappy te belê. Suidwes se Raad van LandBank. bedrae van R56,35 miljoen gerealiseer. belanghebbendes is sy eerste prioriteit, en die Maatskappy poog steeds om sy klanteaan- In 2016 het die droogte die Suid-Afrikaanse Aan die begin van 2018, na wye konsultasie, het deelhouers teen uitbuiting te beskerm en sy landbousektor in ‘n wurggreep beetgekry. Suidwes Landbou sy rekenaarstelsels van die ou besigheidstransaksies met die hoogste mate van Volgens die Suid-Afrikaanse Weerdiens, is die AS400-stelsel, na die moderne SYSPRO-stelsel integriteit uit te voer. Dit word gedoen met be- laagste reënval sedert 1904 aangeteken. Dit het opgegradeer. Aanvanklik is verskeie groeipyne hulp van die nuutste tegnologie en aan die hand ‘n beduidende invloed op oeste gehad. Vee- en met dié stelsel ervaar, maar dit is uit van moderne bestuursbeginsels – om sodoende graanboere het begin swaarkry en groot dele die weg geruim. ook Suidwes se belange groepe optimaal te van Suidwes se bedieningsgebied kon glad nie ondersteun en op die voorpunt te plaas. beplant word nie. Suidwes het net 40% van nor- male oeste ontvang en slegs sowat 30% van die beskikbare silokapasiteit is gebruik. Die droogte het ‘n beduidende invloed op landboumaat- skappye gehad. www.suidwes.co.za Des ’19 | Jan ‘20 7
NUUS Medium-kwartaal begroting en die SA landboubedryf deur Graan SA dit is ook voorgestel in die Nasionale infrastruktuur, meer spesifiek grootmaat- Landboubemarkingsraad se Afdeling 7 vervoer binne spore en hawens. Hierdie Tito Mboweni, minister van finansies, droogtekomitee verslag, soos aangebied tipe infrastruktuur speel ‘n baie belangrike het die begroting geopen met ‘n uiteen- en goedgekeur deur die vorige Minister van rol binne die graanwaardeketting en die setting van die boerdery en die belang- Landbou. Daar word met kommer kennis wêreldwye mededingendheidsvlak van die rikheid van grondvoorbereiding vir ‘n goeie geneem van die feit dat daar nie melding industrie. Wat die Eskom-ommekeer be- oes. Grondvoorbereiding is baie belangrik en gemaak word van droogtehulp in die tref, is dit vir die landboubedryf van uiterste kan beslis bydra tot goeie opbrengste. Maar, medium-termyn begroting nie, hoewel ver- belang dat elektrisiteit teen ‘n bekostigbare selfs al word grondvoorbereiding gedoen skillende provinsies rampstatus gekry het. en konstante aanbod voorsien word. en saad en kunsmis met presisie binne die Dit is nog meer kommerwekkend dat die grond geplaas, sal die oes nie realiseer as somergewasse weer ‘n produksiesiklus sal Die herprioritiseerde befondsing vir die me- geen reën voorkom nie. benader sonder lewensvatbare beskerm- dium-termyn is noodsaaklik – veral van die ing. In hierdie opsig moet voedselsekerheid omvattende landbou-steunprogram, om die Die graanbedryf is tans onder geweldige – net soos Eskom – as ‘n nasionale bate nakoming van biosekuriteit, dier- en plant- finansiële druk weens die konstante droogte beskou word. gesondheid en fitosanitêre- en sanitêre en onreëlmatige klimaatstoestande die af- standaarde te verhoog om die handel in gelope vyf produksiesiklusse. Produsente ‘n Koste-effektiewe oesversekeringske- landbou-uitvoer te verbeter. Dit, tesame met het groot oordragskuld met negatiewe ma sal graanprodusente ondersteun in die uitvoerhervorming wat deur gefokusde kontantvloeiscenario’s, wat kredietgeleent- periodes van moeilike klimaatstoestande, en buigsame nywerheids- en handelsbeleid hede en finansiële volhoubaarheid beperk. waar produsente geen invloed op die met die bevordering van landbou onder- Wat die droogteverligting betref, is tot verbetering van die scenario het nie. Dit sal steun word, word positief geag. dusver weinig hulp aan graanprodusente bystaan met die handhawing van nasio- aangebied. Om graanprodusente by te nale voedselsekerheid en landelike streke Ondersteuning na die skikking in same- staan, is spesiale kredietreëlings of ekstra ondersteun in terme van ekonomiese vol- werking met landboukommoditeitsorgani- kontantvloei nodig om die produsent in die houbaarheid. Landbou vorm die pilaar van sasies is baie belangrik, aangesien hierdie produksiesiklus te hou. Graanprodusente enige ekonomie en kan die vooruitsigte organisasies oor die jare heen geïllustreer word wêreldwyd bygestaan deur oesverse- van ekonomiese groei en werkskepping het dat hulle, met uitstekende resultate, keringsprogramme, ondersteun deur die aanhelp. kan help. Al die bogenoemde punte sal die onderskeie regerings. bedryf ondersteun om voedsel vir die land Graan SA verwelkom egter die pogings tot te produseer en te verwerk. Graan SA beywer hom al meer as ses en verwysing na die verbeteringsplanne en jaar vir ‘n soortgelyke program, en die gemengde finansieringsmodel rakende 8 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
NUUS MIN REËN & WARM WEER BRING UITDAGENDE OMSTANDIGHEDE VIR WINTERGRANE deur Dirk Strydom, Graan SA Die somerreënvalstreek se plantdatum vir somergewasse het afgeskop in die ooste van die land sonder merkwaardige reënval Graanprodusente in die Wes-Kaap het skade gelei weens om dit te ondersteun. Produsente hoop en vertrou dat die reën onnatuurlike droë weerstoestande die jaar. Die seisoen het betyds sal kom om sodoende ‘n goeie seisoen met genoegsame goed afgeskop maar sedert Junie het die seisoen ‘n draai na produksie te ervaar. die verkeerde kant toe gemaak. Met min reën en warm weer het die oeste weggekwyn. Volgens die derde oesskatting het die produksie van koring In terme van droogtes, is daar minimale hulp uit befondsingstruk- gedaal vanaf 1,86 miljoen ton in 2018 na 1,69 miljoen ton in 2019. ture wat graanprodusente spesifiek bystaan. Dit toon weereens Alhoewel daar meer hektare in die Wes-Kaap geplant is, het die hoe absoluut noodsaaklik hulpverkryging in terme van oesverse- produksie jaar-op-jaar met 208 000 ton gedaal. Dit is die derde kering vir produsente is, wat hul voortbestaan in die moeilike seisoen uit vyf produksiejare wat weens klimaatomstandighede en uitdagende klimaatsiklusse sal kan verseker deur finansiële nie gunstig verloop het nie. verpligtinge na te kan kom. Die binnelandse produksie het ook baie belowend gelyk met Die tekort aan reën en die warm weer wat beleef is, het groot die aanvang van die seisoen, maar droë en warm toestande in teleurstelling vir produsente meegebring. Alhoewel die omvang Augustus en September het die opbrengste gedemp en reflekteer van die skade tussen gewasse en gebiede wissel en die opbrengs- ook in die afwaartse aanpassing binne die oesskatting. Die daling potensiaal beïnvloed is, hou produsente hulle koppe hoog met in opbrengste plaas finansiële druk op produsente weens die prys hoop in hulle harte vir die volgende seisoen. wat op invoerpariteitvlakke nie hiervoor voorsiening maak nie. Die druk word verder verhoog gegewe die reeds hoë oorlaat skuld- vlakke. Graan SA is baie bekommerd oor die finansiële posisie van produsente gegewe die impak van die droogte. In terme van garsproduksie, heers groot kommer aangesien ‘n groot aantal van die gars wat gelewer is, nie moutgradering behaal nie en dus as voergraad bemark en benut moet word. Dit is direk gekoppel aan weersomstandighede wat ‘n invloed op kwaliteit gehad het. As die inname van moutgars onder huidige spesifikasies gaan daal, is dit problematies vir produsente en gaan hul heelwat laer pryse ontvang vir die gars. Wel ‘n ligpunt vir die seisoen, is die nuwe koringgraderingspesifi- Bayer wens u ’n geseënde kasies wat deur die industrie ingestel is. Binne die koringmark is ‘n groot aantal lewerings wat binne die nuwe supergraad spesifi- FEESSEISOEN toe. kasie val as gevolg van hoë proteïenvlakke, wat as ‘n gevolg, aan produsente 2% bo SAFEX-pryse op die koring laat verdien. Dit bied wel bietjie ondersteuning in die droë tydperk en Graan SA is dankbaar dat produsente dié voordeel wel kan benut. Facebook: Bayer Crop Science A20549 Division Southern Africa Twitter: @bayer4cropssa Bayer (Edms) Bpk. Reg. Nr. 1968/011192/07 Wrenchweg 27, Isando, 1601. Posbus 143, Isando, 1600 Tel: +27 11 921 5002 www.cropscience.bayer.co.za www.bayer.co.za 11/2019
ARTIKELS Wat beteken pariteite vir per spoor na die res van Afrika of by wyse van diepsee-uitvoere, plaaslike graanpryse? meestal vanaf Oos-Londen of vanuit Durban-hawe, na ander wêrelddele geskied. deur Elna Ross, Suidwes Makelary In Tabel 1 hieronder is die berekening soos deur SAGIS gedoen om die uitvoerpariteit vir diepsee te bepaal: Die terme “pariteit”, spesifiek “invoer- en uitvoerpariteit”, het Tabel 1. Beraamde uitvoerpariteit van VSA No. 3 Geelmielies, alledaagse terme in die plaaslike graanmark geword wanneer vry-aan-boord in die VSA Golf op 2 Januarie 2018 daar van graanpryse gepraat word. Invoer- en uitvoerpariteit speel inderdaad ’n groot rol in die bepaling van plaaslike graanpryse BESKRYWING WAARDE en die vraag is of die betekenis van hierdie terme en die rede CBOT VAB Golf waarde ($/ton) 163.00 waarom dit vir ons belangrik is, vir almal bekend is. In Suid-Afrika, wissel die gemiddelde jaarlikse mielieproduksie in Plus VSA $10 ($/ton) (vergoeding vir die verskil in 10.00 normale seisoene tussen 11 miljoen en 12 miljoen ton. Hiervan SA gehalte) 173.00 word gemiddeld 10,5 miljoen per jaar verbruik. Dit beteken dat SA VAB prys 12.4457 Suid-Afrika normaalweg meer mielies produseer as wat plaaslik Wisselkoers ($1 =) 2153.11 verbruik word en die enigste manier om van die surplus ontslae te VSA no.3 Geelmielies VAB Golf (R/ton) raak, is om die graan uit te voer. Die prys waarteen uitgevoer word Bemarkingskoste 18.14 staan bekend as die uitvoerpariteitsprys. In teorie, behoort die Finansiering (Prima, 30 dae) (R/ton) 460.20 markprys selde laer te beweeg as die uitvoerpariteitsprys. Spoorvervoer Randfontein na Durban hawe 170.98 Laaikoste Durban hawe (R/ton) Plaaslike graanproduksie is egter baie wisselvallig en produksie val in sommige seisoene so laag dat graan ingevoer moet word om sodoende aan plaaslike vraag te kan voorsien. Die prys waar- teen ingevoer word, word na verwys as die invoerpariteitsprys, wat in ’n normale markomgewing waarskynlik die hoogste prys behoort te wees waarteen graan sal verhandel. Plaaslike graanpryse beweeg dus, afhangend van plaaslike vraag- Uitvoerrealisasie (R/ton) 1503.79 en aanbodtoestande, tussen invoer-pariteit aan die bokant en uitvoerpariteit aan die onderkant. As voorbeeld hiervan, word die Bron: SAGIS verwantskap tussen invoerpariteit, uitvoerpariteit en die plaaslike mielieprys soos bereken deur Graan SA vir die periode vanaf Uitvoerpariteit verteenwoordig die waarde waarteen graan Oktober 2013 tot Oktober 2019, in Figuur 1 aangetoon. uitgevoer kan word, en invoerpariteit is in kort die prys wat die invoerder van die produk sal betaal om die spesifieke produk op Figuur 1 Die verloop van plaaslike geelmieliepryse soos ver- ‘n spesifieke plek in die land te lewer. Tabel 2 toon die berekening handel op SAFEX vergelyk met invoer- en uitvoerpariteit van van invoerpariteit van VSA No. 3 Geelmielies aan, vry-aan-boord in VSA geelmielies gelewer in Randfontein. die VSA Golf, soos wat dit deur SAGIS bereken word. Tabel 2. Beraamde invoerpariteit van VSA No. 3 Geelmielies, vry-aan-boord in die VSA Golf op 2 Januarie 2018 BESKRYWING WAARDE VSA No.3 Geelmielies VAB VSA Golf 163.00 Plus: Vragkoste (IGC) ($/ton) 42.00 Plus: Versekering (0,3%) 0.49 Bron: Graan SA Koste, versekering en vrag 205.49 Figuur 1 wys duidelik dat die plaaslike prys van geelmielies Wisselkoers ($1=) 12.4457 op SAFEX oor hierdie tydperk tussen invoerpariteit aan die bokant en uitvoerpariteit aan die onderkant, verhandel het. Omgeskakel na R/ton 2557.47 In die begin van 2014 en in die periode vanaf November 2015 tot Februarie 2017 het pryse by invoerpariteit verhan- Plus: Finansieringskoste (R/ton) @ prima 21.55 del. Daarna het pryse drasties gedaal en vanaf Maart 2017, weer nader aan uitvoerpariteit verhandel. Plaaslike vraag- Plus: Aflaaikoste Kaapstad/Durban hawe (R/ton) 185.45 en aanbod-faktore kan egter wel daartoe aanleiding gee dat die plaaslike pryse vir kort periodes bo (of onder) pariteite Plus: Invoertarief 0 kan verhandel, maar vraag en aanbod sal met verloop van tyd die pryse weer in verhouding bring. Vry-op-spoor by Kaapstad/Durban hawe 2764.47 Wat is die koste wat van belang is wanneer die invoer- en uitvoer- Bron: SAGIS pariteit bereken word? Die VSA is by verre die grootste produseerder van grane en om die Uitvoerpariteit in die plaaslike mark is die beraamde waarde rede word die CBOT-pryse as verwysingsprys gebruik om pariteite waarteen Suid-Afrikaanse kommoditeite met die res van die te bereken. In die geval van mielies, word die prys van VSA No. 3 wêreld moet meeding om te kan uitvoer. Uitvoere kan padlangs of Geelmielies gebruik as basis. 10 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
ARTIKELS Argentynse geelmielies is baie gewild onder plaaslike verwerkers Die vlak waarteen plaaslike pryse tussen invoer- en uitvoerpariteit en om die rede word daar in Grafiek 1 daarna verwys. In Suid-Afri- verhandel, word bepaal deur plaaslike vraag- en aanbodtoestande. ka word Randfontein oor die algemeen as verwysingspunt gebruik Die vergelyking van plaaslike pryse met die pariteite is ’n goeie vir alle graan, maar in Figuur 1 word die Oos-Vrystaat ook as basis hulpmiddel wanneer bemarking¬strategieë oorweeg word. Indien gebruik vir die berekening van uitvoerpariteit, hoofsaaklik weens pryse naby aan invoerpariteit verhandel, kan die afleiding gemaak die liggingsvoordeel van die produksiegebied tot Durban-hawe, word dat verskansing ingeneem behoort te word vir die moontlike omdat vervoerkoste uit die gebied na Durban-hawe die laagste is. risiko’s van ’n prysdalings. Aan die ander kant, is verskansing teen die risiko van prysdalings minder belangrik as pryse naby aan Aangesien internasionale pryse in VSA-dollar kwoteer word, speel uitvoer¬pariteit verhandel. die wisselkoers van die Rand teenoor die VSA-dollar ook ’n belang- rike rol in die berekening van pariteite. Deursigtige, tydige en akkurate markinligting is van radikale belang om goeie bemarkingsbesluite te kan neem. Inligting Die korrekte data rakende die verskillende items wat in die bere- omtrent invoer- en uitvoerpariteite kan vir produsente eweneens keninge gebruik word, is baie belangrik. Die kostes wat gebruik van groot waarde wees. word, is gemiddeldes, maar kan in werklike berekeninge verskil na gelang van verskillende diensverskaffers van byvoorbeeld Suidwes Makelary stuur daagliks aan belangstellendes inligting padvervoer: een vervoerder kan byvoorbeeld ’n terugvrag uit omtrent die verwagte prys¬beweging vir die dag aan die hand van Durban-hawe hê en ’n ander nie. die verandering in pariteite. Verder, staan die span by die Makelary en Suidwes se Graanverkrygers gereed om produsente by te Ten slotte staan met die interpretering van markinligting en advies rondom Pariteitberekeninge word as algemene praktyk daagliks, voordat bemarking- en verskansingsbesluite. Skakel gerus met ons. die mark open, deur rolspelers gedoen om ’n aanduiding te kry van die verwagte prysbeweging vir die dag. Die verwagte prysbeweg- Bronne: ing wat so bereken word, weerspieël die verandering in interna- Geyser, M. Kort en Lank van Termynmarkte, Krugersdorp: Kejafa, 2013 sionale graanpryse (Chicago Board of Trade) en die verandering in Rand/Dollar-wisselkoers. www.suidwes.co.za 11Des ’19 | Jan ‘20
ARTIKELS Langdurige droogtes se effek op veevertakkings deur Urbanus Badenhorst, Lubern Voere Die sukses van ekonomiese aan- ongewenste plante. Implementeer vullings word dus grootliks bepaal wetenskaplike beweidingstelsels. Veranderende weerpatrone en deur effektiewe veldbestuur. Die klimaatsverandering toon tans doelwitte is noodwendig om kon- • Laat wei diere in klein troppe en in ‘n duidelike tendens en wys stante en volhoubare produksie van meer kampe gedurende droogte. dat Suider-Afrika en ook Namibië kwaliteit en hoeveelheid natuurlike Wanneer dit reën, maak weer stelselmatig droër sal word. Voort- hulpbronne te verseker deur die ef- groter troppe en skuif na veld wat durende droogtes, klimaatsveran- fektiewe benutting daarvan met vol- minste skade kan kry. dering-voorspellings se effek op doende en effektiewe rusperiodes, natuurlike weidings en dus drakrag, wat tyd insluit vir saadproduksie, • Maak gebruik van goeie lekke vir lae produkpryse en hoë voerpryse, saadvestiging, saailing-groei en ooie/koeie in lam- of kalftyd dwing lewendehawevertakkings om afwei van dormante plantmateriaal. te herbesin oor produksiepraktyke. • Maak gebruik van kruipvoer vir Die voedingsbestuur van insetkoste lammers/kalwers Ingrype in veeproduksiepraktyke, vs. uitsetpryse is verder die verhoud- weiveldbestuur en watersekuriteit ing tussen insetprys van byvoeding • Strooi in ringe vir bees – ad lib in Suider-Afrika vereis dus aanpas- (afkomstig van roumateriaalpryse) singsintervensies en ander denkrig- en die uitsetprys van wol, vleis en • Lusern of sjokolademielies of tings om volhoubaar te kan boer. stoorlammers/speenkalwers. Dit droogtekorrels vir ooie: twee ot bepaal die maksimum marge-sone drie keer per week Om krisisdroogtes te oorleef, moet of dan die optimale vlak van byvoed- ons dus die oplossings soek in ing. Dit is die sone waar marge die • Speen vroeg en sit lammers in voer- effektiewe produksie- en voedings- hoogste gaan wees met gegewe kraal en kalwers op backgrounding praktyke. Dit sluit eerstens die insetkoste en uitsetinkomste rantsoen weiveldbestuur binne veranderde drakrag norms in, asook ander Praktiese wenke • Verskaf prikkellek steeds tydens intervensies soos bosuitwissing en • Drastiese vermindering van vee- paartyd drastiese herwinningsmaatreëls deur die inbring van saad om so- lading. Hier word spesifiek verwys • Wees versigtig vir vreet-gedragsaf- doende drakrag te verbeter. na ou koeie of ooie, ook wat dié wat wykings van droogtediere wat kan oorslaan of swak aanteel of onfunk- lei tot metaboliese voedingsteur- Tweedens, moet koei-effektiwiteit sionele vroulike diere. Nou is die nisse gemeet word ten opsigte van kilo- tyd vir effektiewe bestuur en om gram-kalf-gespeen per grootvee-een- met effektiewe diere te boer wat ʼn Boerdery bly steeds ‘n besigheid heid, asook die doeltreffendheid inkomste genereer. en ons kan dit ook effektiwiteit van voeromset by kalwers, koeie se definieer as: ‘effektiwiteit meet die kalfinterval, langleefbaarheid van • Bewei swak dele in dormante uitgawes se vermoë om inkomste vroulike diere en aanteel oor leeftyd. winterperiode en laat rus in groei- te genereer’ Dit beteken tog dat seisoen. die boer sy marge moet bestuur Laastens, moet presisievoedings- en nie noodwendig net sy koste in praktyke fokus op behoeftes van • Drastiese herwinningsmaatreëls voedingspraktyke nie. bepaalde produksiestadiums om bv. die inbring van saad (3kg sodoende die maksimum voedings- Bloubuffel, 2kg Borseltjie, 1kg marge uit diere te kan haal. Smutsvinger per hektaar), asook die uitwissing van bosse en ander 12 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
BEHEERDE NUUS KONTROLEPUNTE OM BEK-EN-KLOU 13Des ’19 | Jan ‘20 ÉN VEEDIEFSTAL TE VOORKOM deur RPO en Vrystaat Landbou Kompartemente met beheerde kontrolepunte tussen sones moet ingestel word om die uitbreek van dieresiektes in die Vrystaat te voorkom. Dit is volgens Tommie Esterhuyse, Vise-president van Vrystaat Landbou (VL), van die voorstelle wat sy organisasie sterk steun nadat bek-en-klouseer wéér in Limpopo uitgebreek het. Volgens hom sal dit nie net die provinsie teen siektes soos bek-en-klou beskerm nie, maar ook help om veediefstal, veral die vervoer van vee na veilingskrale buite die provinsie, te voorkom. “Dit sal egter vereis dat vervoerpermitte en die uitreik daarvan, byvoorbeeld waar diere oor internasionale en provinsiale grense beweeg, baie strenger afgedwing en deur die Suid-Afrikaanse Polisiediens toegepas moet word.” Esterhuyse sê VL en die Vrystaatse Rooivleisprodusente- Organisasie (RPO) spreek hul ernstige kommer uit oor die jongste uitbreking van bek-en-klouseer. Dit is die tweede keer vanjaar wat die siekte in Limpopo uitbreek en dit het daartoe gelei dat ’n verbod op alle veilings van lewende hawe in Limpopo, Mpumalanga, Gauteng en Noordwes op 14 Novem- ber 2019 deur die Departement van Landbou, Grondhervorming en Landelike Ontwikkeling geplaas is. ’n Voorstel oor die hantering van bek-en-klou was die instelling van kompartemente. Esterhuyse sê dit is deur VL aan die provinsiale RPO oorgedra, wat dit aan sy nasionale liggaam en verskillende dieregesondheidsforums sal oordra. “Dit word op die tafel van die president gelê dat as hy ernstig is oor beleggings in die land, hierdie soort probleme as ’n saak van dringendheid aangespreek behoort te word,” sê Esterhuyse. “Die regering is verantwoordelik vir die beheer van siektes en slegs doeltreffende en doelgerigte optrede kan die landbou, wat deel van die ruggraat van die ekonomie uitmaak, versterk en bydra tot werksgeleenthede.” VL, die Vrystaatse RPO en Nasionale Wolkwekersvereniging het op 7 November 2019 ’n vergadering gehou waar verskeie aspekte, soos siektebeheer en sake van gemeenskaplike belang, bespreek is. Volgens Esterhuyse was die samewerking tussen die organisasies, wat rolverdeling en verantwoordelikhede insluit, op die agenda. Die doel was ook om duplisering van take uit te skakel. Esterhuyse sê die Vrystaat word in baie kringe as die broodmand- jie van die land beskou en die uitbreking van bek-en-klou kan daartoe lei dat produsente weer eens aan die kortste ent trek. “Die deurlopende aanslae van hierdie aard, saam met politieke onsekerheid én die grondkwessie, dra geensins by tot die kweking van gunstige toestande vir voedselproduksie in die landbousektor nie. Om die waarheid te sê dit hou wesenlike nadelige gevolge in vir voedselsekerheid.” Volgens hom dra die droogte en uitbreking van sulke soort siektes boonop by tot verdere werksverliese. www.suidwes.co.za
ARTIKELS Duur aalwurmbeheer op een- jarige gewasse? Ja, dit is nodig! deur Dr Sonia Steenkamp, LNR-Graange- 4% getalle bo 100 000, 20% getalle tussen organismes wat dit in die grond moet wasse, Potchefstroom 10 000 en 100 000 en 34% getalle tussen afbreek, te veel aanteel. In so ‘n geval is 1 000 en 10 000 knopwortelaalwurms per die aalwurmdoder nie die volle ses tot agt Ons staan weereens op die drumpel 50g wortels gehad. Lande met sulke swaar weke aktief nie. Praat met die chemiese van die nuwe seisoen. Sommige van aalwurmbesmettings het gewis nie goeie agent en maak seker dat daar nie keer op ons produsente is al gelukkig genoeg oeste afgehaal nie. ‘n Verdere 6% monsters keer aalwurmdoders in dieselfde klas op om genoeg reën te gehad het en hulle woel het beide knopwortel- en letselaalwurm in dieselfde stuk grond gebruik word nie. al. Hopelik is moeder natuur goed vir die hoë getalle onderhou terwyl 4% daarvan res van ons produsente en stuur bietjie hoë letselaalwurm getalle gehad het. Beide Wisselbou en kultivars met aalwurm- reën vir veral die droëland produsente van hierdie aalwurms beskadig die wortels weerstand sodat almal betyds kan plant. So in die van die plant deurdat hulle buite om die Wisselbou is een van die belangrikste miernes van bedrywighede is daar net so wortel voed (letselaalwurm) en binne in die praktyke wat ‘n produsent op sy plaas kan ‘n laaste ietsie wat elke produsent so in die wortel self ingaan (letselaalwurm en knop- toepas. Nie net kan dit sekere siektes en agterkop moet hou. Moenie vergeet om wortelaalwurm) en die selle daar binne insekplae onder beheer bring nie maar aalwurmbeheer toe te pas nie al is dit duur, in die wortel beskadig en vernietig. Dit dit kan ook die grond en opvolg gewasse jy sal beslis die vrugte daarvan later begin veroorsaak dat die plant dan nie behoorlik gesonder maak. In die geval van aalwurm- pluk hetsy jy dit nou doen of nie. water en voedingstowwe kan opneem en beheer is wisselbou alleen egter nie effek- na die blare (en die belangrikste, die vrugte) tief nie. Die rede daarvoor is dat die meeste Hoekom nou karring oor aalwurmbeheer? kan vervoer nie. Afhangende van die graad aalwurms ‘n wye gasheerreeks het en dus Hier is die feite: Aalwurms is so klein dat van besmetting kan die aalwurms die oes op alle gewasse kan parasiteer en skade mens hulle nie met die blote oog kan sien negatief beïnvloed of die plante voor oes veroorsaak. In hierdie geval is dit raadsaam nie. Daar is dus nie ‘n manier wat hulle jou laat vrek. Hoe dit ookal sy, volgens die ont- om ‘n kultivar met aalwurmweerstand in in die begin van die seisoen waarsku dat leding van die grond en wortelanalises wat die wisselboustelsel in te sluit. hulle in jou lande lê en wag nie. Uit die oog, in die 2018/2019 seisoen vir produsente uit die hart. Dis presies wat hulle so suk- gedoen is, het aalwurm almal in die land- Elke gewas het ‘n paar kultivars en elke kul- sesvol maak. Hulle kan ongesiens skade bou deeglik pak slae gegee, of produsente tivar het ‘n verskillende vlak van weerstand aanrig en teen die tyd wat jy dit agterkom, nou daarvan bewus was of nie. of vatbaarheid vir aalwurms. Ongelukkig is is dit al klaar te laat. Dalk glo jy dat daar dit so dat as ‘n kultivar weerstand het teen nie aalwurms op jou lande is nie maar is Beheerstrategieë een aalwurm spesie, dit nie noodwendig jy doodseker daarvan? Hier is die realiteite Aalwurm is hier om te bly. Ons sal nooit teen ander aalwurm spesies ook weer- waarmee ons as nematoloë daagliks heeltemal van hulle ontslae kan raak nie standbiedend is nie. Dit is dus belangrik gekonfronteer word, veral die afgelope al doen ons wat. Al wat ‘n produsent kan om die grootste sondebok te identifiseer seisoen wat verby is: Ons hier by die nema- doen, is om hulle as deel van die boerdery as weerstandbiedende kultivars as opsie tologiese eenheid van LNR-Graangewasse te aanvaar en net te sorg dat hulle getalle gebruik word. Ongelukkig is dit ook so is die afgelope seisoen druk besig gehou laag genoeg bly sodat die skade wat dat weerstandbiedende kultivars nie altyd is met al die grond en wortelmonsters wat hulle wel aanrig, nie aan sy sak vat nie. beskikbaar is nie. regoor Noord Kaap, Vrystaat, Noordwes, Met behulp van hulle gespesialiseerde Mpumalanga en Limpopo vanaf pro- oorlewingstrategieë, sal nooit heeltemal Biologiese beheer dusente en maatskappye ingekom het. Dit van hulle ontslae kan raak nie. Dit moet net Baie produsente begin “biologies” boer. In was ook baie meer as gewoonlik en het vir betyds (soos in met planttyd) gedoen word. beginsel is daar niks daarmee verkeerd nie seker die afgelope paar jaar toegeneem. As die produsent meer as een van hierdie en as dit wel op jou plaas werk, is dit ‘n groot Hierdie klomp monsters was kommerwek- strategieë kan kombineer, is dit nog beter. pluspunt. Daar is egter ‘n paar punte wat in kend want dit het dan beteken dat al hoe gedagte gehou moet word as dit die roete meer produsente begin agter kom dat daar Chemiese beheer is wat die produsent wil volg. Produkte wat beslis meer as net insekte en siektes is wat Chemiese beheer in die vorm van aalwur- in biologiese beheer gebruik word, bestaan hulle pak slae gee. mdoders bly maar die staatmaker waarop uit lewende organismes (‘n kombinasie produsente die meeste leun en kan met van fungi en bakterieë of elkeen appart). Is daar regtig so baie aalwurmpro- groot sukses gebruik word. As daar wel Dit beteken die produk moet op die letter bleme soos wat die hoeveelheid mon- van aalwurmdoders gebruik gemaak word, hanteer word soos wat dit op die etiket sters aandui? maak seker dat die aalwurmdoder op die uiteen gesit word anders kan die organis- Ons het die magdom monsters wat spesifieke gewas waarop dit toegedoen mes vrek. As dit eers in die grond is, moet vanaf Oktober 2018 tot en met April 2019 word, geregistreer is. Hou by die dosis die omstandighede bevorderlik wees vir die ingekom het ontleed en gekyk wat die al- soos wat dit op die etiket staan. Daardie organismes om te kan vestig. Resultate gemene tendens was. Van al hierdie mon- dosis is deur baie navorsing fyn uitgewerk. word eers gesien sodra hulle gevestig is en sters het 77% ernstige aalwurmprobleme dit neem tot vyf jaar. Hierdie opsie is dus nie uitgewys. Letselaalwurm (Pratylenchus Al die aalwurmdoders wat op die mark is altyd nommerpas vir almal nie. spp) en knopwortelaalwurm (Meloidogyne werk en is ewe goed. Daar is egter tye waar spp) was die grootste moeilikheidmakers. aalwurmdoders nie so effektief is soos Al is hulle so klein, is aalwurms rateltaai, In 90% van die gevalle, was knopwor- wat hulle moet wees nie maar dan is daar kan groot skade aanrig in rand en sent en telaalwurm egter die hoof bullebak wat gewoonlik goeie redes daarvoor. Swaar is soms moeilik om te beheer. Deur betyds die meeste geteel en skade aangerig het. reënbuie tydens en net na toediening kan aandag te gee aan aalwurmbeheer kan die Die skadelike getalle het gestrek vanaf dit weg was of weg loog. ‘n Ander rede vir skade wel verminder word sodat dit nie aan 209 knopwortelaalwurms tot net so kort die oënskynlike defektiewe aalwurmdoder die produsent se sak raak nie. Produsente duskant 1 miljoen knopwortelaalwurms is biologiese afbraak. Dit is wanneer ‘n pro- wat aalwurmprobleme vermoed is welkom per 50g wortels. Van die 90% monsters dusent keer op keer dieselfde aalwurmdo- om my te kontak by SteenkampS@arc. met hoë knopwortelaalwurm getalle het der op dieselfde plek gebruik en die mikro agric.za of 018 299 6379. 14 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
NUUS VL beklemtoon verantwoordbaarheid Probleme by die Lesotho-grens, wat brand- en stem in tot verstandhouding met stigting, misdaad en die bedreiging van Departement van Landbou die verspreiding van aanmeldbare siektes weens onvoldoende polisiëring (mannekrag, voertuie, ondersoekkapasiteit en skutte) insluit, is ook uitgelig. Verantwoordbaarheid. Dit is ’n opsom- wedersydse vertroue nodig is om doeltreffend Die skokkende toestand en instandhoud- ming van Francois Wilken, President vorentoe te gaan en dat die departement se lei- ing van landelike paaie en die sluiting van van die Vrystaat Landbou (VL), se erskap deur voorbeeld moet lei. “Dan kan ons landelike lisensiërings- en toetsstasies boodskap aan William Bulwane, LUR vir op die positiewe aspekte konsentreer om die was ook op die agenda, asook die be- Landbou en Landelike Ontwikkeling in die sektor in die toekoms te inspireer,” het hy gesê dreiging van goedkeurings vir gas- en Vrystaat, en sy afvaardiging. toe hy Bulwane vir die ontmoeting bedank het. myn-prospektering en die departement se disfunksionele kantore in klein dorpies. Volgens Wilken is die belangrikste aspek Kwessies aangespreek Bulwane se pleidooi aan landbouers van ’n verhouding tussen VL en Bulwane se Wilken het VL se standpunt oor die privaatbe- Bulwane het plaasmoorde en alle vorme van departement om verantwoordbaar te wees. sit van grond benadruk en gesê deur nie volle landelike misdaad veroordeel en erken dat die “As ons dit nie gaan regstel nie, kan ons maar titelaktes aan nuwe toetreders tot landbou, regering te veel in silo’s werk. Hy het gesê hy net sowel huis toe gaan,” het hy onlangs by via gesubsidieerde bankkrediet, te gee nie, ook sal spesifieke departementele kwessies na ’n vergadering tussen lede van VL se Uitvoe- iets is wat opkomende landbouers terughou. die regte partye en Lesotho-eweknieë herlei rende Bestuur en die departement gesê. en het voorgestel om oor twee maande weer Hy het die Departement van Landbou se te vergader om die vordering te evalueer. Albei partye het op die vergadering, wat veearts-dienste en die weermag geprys vir ook deur dr Tankisi Masiteng bygewoon die voorkoming van die verspreiding van Hy het VL versoek om saam te werk om is, ooreengekom om ’n memorandum van miltsiekte vanaf Lesotho na Suid-Afrika die bruto binnelandse produk van die verstandhouding op te stel om ’n werksver- en het die nasionale Departement van provinsie te verhoog en erken dat landbou houding tussen hulle te struktureer. Masiteng Landbou gekritiseer oor die hantering van die enigste sektor is wat die ekonomie kan is die Hoof van die Departement van Landbou bek-en-klouseer, wat Suid-Afrika miljarde laat groei en meer werk kan skep. en Landelike Ontwikkeling in die Vrystaat. rande aan uitvoerinkomste gekos het. Bulwane het ’n pleidooi aan VL landbouers Wilken het daarop aangedring dat die vergade- Van die belangrikste kwessies wat deur gerig om hul vaardighede te deel en nuwe ring nie net nóg ’n gepraat met geen tasbare VL geopper is, was onder meer landelike toetreders tot landbou te help om hul resultate, soos soortgelyke vergaderings in die misdaad en veediefstal wat die volhou- voete te vind en toegang tot markte te kry verlede, is nie. Tommie Esterhuyse, Vise-presi- baarheid van landbouers (groot, klein en om volhoubare, ekonomies lewensvatbare dent van VL, het ook beklemtoon dat bestaans) en plaaswerkers beïnvloed. landbou-eenhede te hê. Ontsluit jou potensiaal met Die innoverende tegnologie en opbrengspotensiaal wat deel uitmaak DEKALB®-innovasie van DEKALB®-genetika, verseker dat produsente kan uitsien na ’n mielie-oes om op trots te wees. Omdat ons kliënte vir ons belangrik is, word ons tegnologie en navorsing gerugsteun deur kundige advies en professionele diens om sodoende ons produsente se volle potensiaal te ontsluit. PLANT JOU SUKSES DEKALB® is ’n geregistreerde handelsmerk van Monsanto Technology LLC. Bayer (Edms) Bpk Posbus 143, Isando, 1600. www.dekalb.co.za DEKALB South Africa uppe marketing A20547/OE DEKALB SA dekalbsa @DEKALB_SA www.suidwes.co.za 15Des ’19 | Jan ‘20
ARTIKELS Vee-ontrekking op aangeplante weiding na stikstof bemesting deur Esmond Coen, Bestuurder: Terratek Sommige plante wat met nitraat- / nitrite- • gereeld te kyk na vee op potensieel vergiftiging geassosieer word, sluit in: riskante voer; Herkouers kan nitraat- / nitrietvergif- tiging opdoen na die bemesting van Mielies Sorghum Kikuyu • voer honger vee eers op droë hooi of weidings met ureum of stikstofryke volwasse gras voordat dit toegang gegee bemestingstowwe. Gedurende periodes Hawer Canola Radys toppe word tot onvolwasse graangewasse of van droogte, kan die hoeveelheid nitraat in wortelgewas-toppe; die grond baie toeneem as gevolg van ‘n Gars Lusern Suikerbeet gebrek aan loging, verminderde opname • voer slegs goed gedroogde graanhooi; van nitraat deur plante en die ontbinding Soedan gras Sorghum Koring van organiese materiaal. • te voorkom dat honger vee hul oorvreet; Sodra dit weer begin reën, kan die nitraat- Faktore wat die opname van nitraat deur • onkruide wat onlangs gespuit is te vermy; opname deur die plante hoog wees, veral plante bevoordeel, sluit in: in die eerste week na die reën. Indien diere • nie drukbeweiding te doen op riskante honger is en vrye toegang het tot sulke • gebruik van stikstofbevattende kunsmis- weidings nie; weidings, kan veeverliese as gevolg van stowwe; nitraat- / nitrietvergiftiging rampspoedig • vermy strookweiding vir dieselfde rede; wees. Dieselfde gebeur wanneer aange- • lae swael en molibdeen in die grond; plante weidings met ureum of stikstofryke • nie hoë nitraatweidings te wei vir 10-14 bemestingstowwe bemes word. Dié wei- • gebiede waar vee bymekaar gekom het dae na reënval, stikstof bemesting, be- dings reageer baie goed op die bemesting en urineer / mis (bv. voerkraal). wolkte dae, ryp of hoë temperatuur wat en die nitraat / nitriet word vinning opge- verwelking veroorsaak nie; neem deur die plante. Die vinnige reaksie Faktore wat veroorsaak dat nitraat ophoop op die stikstofbemesting word ‘n “green in die plant, sluit die volgende in: • wei net op hoë nitraatweidings of ge- flush” genoem. wasse gedurende sonnige middae (as • droogte; die temperatuur bo 15°C is) en verwyder Nitrate en nitriete is baie nou verwant hulle snags. Hierdie verminder die hoe- aan mekaar en ook die oorsaak van • bewolkte of koue weer; veelheid hoë-nitraatvoer inname en help vergiftiging. Nitraat is nie altyd giftig vir rumenmikrobes om aan te pas; diere nie. Wanneer voer nitraat bevat • toediening van onkruiddoders – veral wat deur herkouerdiere geëet word, word fenoxy onkruiddoders soos 2,4-D; • voer riskante materiaal in klein hoeveel- die nitraat omgeskakel na nitriet, en dan hede en verdun met veilige voer, verkies- na ammoniak, deur rumenmikrobes. • verwelking. lik koolhidraatvoer soos graan (indien Nitrate het ‘n direkte, bytende effek op gewoond is aan graanvoer), en verhoog die voering van die ingewande as dit in Die hoeveelheid nitraat in die plantweef- geleidelik die hoeveelheid gevoer – dit groot hoeveelhede gevreet word. Tekens sels hang af van: geld slegs vir herkouers; van vergiftiging sluit in diarree, speeksel afskeiding en buikpyn. • plantspesies; • sorg dat drinkwater nie hoë vlakke van nitrate bevat nie; Nitriete is baie giftiger. Dit word • stadium van volwassenheid; gevorm vanaf nitrate tydens vertering • moenie “green chop” voer wat verhit is in die spysvertering van die herkouer • die deel van die plant. nadat dit gesny is nie; en kan ook voorkom as gebergde plantmateriaal warm word of deur Nitraatkonsentrasies is gewoonlik hoër by • moet nooit gemufde hooi voer nie. bakterieë of swamme aangeval word. jong plante en neem af in volwasse plante. Wanneer hoë vlakke van nitriete in die Die meeste plantnitraat is ook geleë in die Nog ‘n opsie om die risiko van nitraat- / spysverteringskanaal versamel, word onderste derde van die steel, vandaar dat die nitrietvergiftiging te verlaag, is om kuilvoer dit opgeneem in die bloedstroom. blare minder nitraat en die blomme of graan met hoë-nitraat voer te maak. Die nitraat- Nitriet in die bloedstroom verander min tot geen nitraat bevat nie. Die risiko van vlakke word verlaag deur die fermentasie- hemoglobien (die suurstofdraende deel vergiftiging kan verminder word deur: proses wanneer kuilvoer gemaak word. van bloed) na methemoglobien (wat nie Sny kuilvoer voergewasse verkieslik min- suurstof kan vervoer nie). Indien genoeg • weidings en voer te ontleed waar nitraat stens sewe dae na reën of bewolkte weer, methemoglobien geproduseer word, sal moontlik hoog is, soos by droogtestres en later in die dag. Lig die snykop op om die dier sterf. Sommige diere kan tot en kleingraanvoer; die hoë nitraat/nitriet bevattende onderste 50% omskakeling van hul hemoglobien derde van die stingels selektief te vermy. verdra sonder nadelige gevolge. Wan- • nie op weiveld te voer wat potensieel neer meer as 80% van die hemoglobien gevaarlik is nie; Kontak gerus Terratek by (018) 581 1016 omgeskakel word, vrek die diere. vir ’n ingeligte en winsgewende konsultasie. www.suidwes.co.za 16 Des’ 19 | Jan ‘20
LEOCPT/ 322L/A Ons verstaan landbou omdat ons groei verstaan In ’n verhouding wat oor ’n halfeeu strek, het Total ’n deeglike begrip van die landbousektor opgebou. ’n Begrip wat ons inspireer om beter, meer kliëntgesentreerde oplossings te ontwikkel terwyl ons voortgaan om ons boere te ondersteun met die innoverende produkte en kundige advies wat hulle nodig het.
BLAARVOEDING OP GRAANGEWASSE EN OLIESADE deur Esmond Coen, Bestuurder: Terratek of gebruiksaanwending op die gegewe Sonneblom het byvoorbeeld ‘n hoër tydstip of fisiologiese stadia van die plant boorbehoefte as mielies. ‘n Blaarvoeding Die proses van waar ‘n voedings- wat effektief gebruik kan word. wat vir mielies geformuleer is, is nie oplossing wat op die blare gespuit noodwendig geskik vir sonneblom of word, en waar dit uiteindelik Mikro-elemente speel ‘n belangrike rol grondbone nie, want die voedingingsbe- gebruik word deur die plant, is dit soms in sekere gespesialiseerde funksies in se- hoefte en hoeveelhede kan verskil. Die moeilik om tussen die prosesse van op- kere fisiologiese stadiums van die plant verskaffer se voorskrifte moet deeglik na- name te onderskei. Hierdie prosesse sluit se ontwikkeling. Daarom is dit nodig gevolg word om vermorsing en skade te in blaarabsorpsie, kutikulêre penetrasie, om op die regte tyd, in die regte om- vermy. Sommige blaarvoedingsprodukte opname en absorpsie in die metaboliese standighede, met die regte elemente en kan in kombinasie met ander produkte aktiewe sellulêre kompartemente in die met die regte hoeveelheid blaarvoedings soos insekdoders toegedien word maar blaar, dan daarna die translokasie en te oorweeg om verbeterde fisiologiese ag moet geslaan word op die tydigheid uiteindelik die gebruik van die geabsor- prosesse in plante te bewerkstellig wat van toediening van die voedingselemente beerde voedingstof deur die plant. Baie dan aanleiding kan gee dat die produksie van die gewasse. navorsing verwys na die term “blaar op- verhoog word. name” as ‘n toename in die weefselinhoud Produkte moet op die regte groeistadium van die blaar sonder om die relatiewe Blaarvoeding kan as ‘n toevoeging tot ‘n toegedien word wanneer die plant die biologiese voordeel van die toediening op bestaande bemestingsprogram gebruik voedingstowwe benodig anders gaan dit die plant as geheel te meet. word waar die normale bemesting in nie ‘n voordeel inhou nie en eintlik word die grond toegedien word. Die groot die produk sowel as geld vermors. Hierdie onakkuraatheid of oorsig kom- hoeveelhede voedingstowwe wat aan die pliseer die interpretasie van beide in ‘n plant se voedingsbehoefte van stikstof, Kontak gerus Terratek by (018) 581 1016 beheerde omgewing / laboratorium- en fosfaat en kalium moet voorsien word in vir ’n ingeligte en winsgewende konsultasie. veldeksperimentering en lei ongetwy- die grond toegedien. feld tot onakkurate interpretasies, lae effektiwiteit en onvoorspelbaarheid Mikro-elemente kan deur middel van ‘n van resultate. Dit veroorsaak dat daar blaarvoedingsprogram toegedien word groot uitdagings is vir navorsers en omdat dit in klein hoeveelhede op ‘n produsente om presies te verstaan wat keer toegedien kan word. Bemesting met die effektiwiteit van die toediening van mikro-elemente in die grond kan gevaar- ‘n blaarvoeding is. lik wees want ‘n klein toedieningsfout kan tot toksiese hoeveelhede in die grond lei. Elemente wat die opneembaarheid van Die toksiese hoeveelheid van een element plantvoedingstowwe beïnvloed is onder kan veroorsaak dat daar tekort simptome andere die fisiese oppervlak en fisiologie van ander elemente geïnduseer word van die blare, lugvog, temperatuur en op gewasse. Die probleem met sulke die algemene fisiologiese toestand en omstandighede is dat dit baie jare neem ouderdom van die plante en natuurlik om die mikro-elemente uit te loog of deur die eienskappe van die produk self wat die plante opgeneem te word. In seker toegedien word. gevalle vat die herstel na aanvaarbare vlakke letterlik dekades of eeue. Hierdie elemente en die kombinasies en variasies van die eienskappe en elemente By mielies, kan die volgende kombinasie speel ‘n rol in die opneembaarheid en van elemente as blaarvoeding toegedien opneembaarheidshoeveelheid van die word: stikstof, fosfaat, kalium en magne- produk wat toegedien word. Ons moet sium, saam met die volgende mikro-ele- duidelik verstaan dat daar nie groot mente soos boor, koper, mangaan en sink. hoeveelhede volgens volume van ‘n pro- Die plantvoedingstowwe moet net in die duk effektief opgeneem kan word nie. Dit regte verhoudings tot mekaar geformu- moet eerder gesien word in die lig van leer word, want gewasse se voedingsbe- die hoeveelhede van ‘n element relatief hoeftes verskil. tot die inhoudskapasiteit van die plant www.suidwes.co.za 18 Des’ 19 | Jan ‘20
ARTIKELS Wat jy moet weet oor grondbone-aanplanting deur Gerald Dunhin, opneembare kalsium beskikbaar is Bemesting van Grondbone Senior Grondtegnikus: Terratek om deur die grondboon se anker en Grondbone is gevoelig vir hoë kon- later deur die peul opgeneem kan sentrasies kunsmis in die grond. G rondbone-aanplantings vind word. Dit is interessant dat Kalsium Stikstofbemesting in die plantmengsel normaalweg vanaf die tweede nié vanaf die plantwortels na die word beperk op 20kg/ha. Indien die helfte van Oktober tot die eerste ankers en peule getranslokeer word Kaliuminhoud in die grond minder week van Desember plaas. Grond nie. as 100mg/kg is, kan Kalium tot die temperature speel egter ‘n groot rol plantmengsel bygevoeg word. Fos- by die suksesvolle aanplanting van Daar moet egter gewaak word teen faatinhoud in die grond moet 20 mg/ grondbone. Die optimale temperatuur ‘n oormaat Kalsium wat op sy beurt kg wees om weggelaat te word uit vir ‘n goeie ontkiemingsyfer is tussen mikro- sowel as makro-elementopname die plantmengsel, andersins moet dit 20 en 28 °C. beïnvloed wat onder andere Sink(Zn), ingereken word. ‘n Goeie rhizobium Mangaan (Mn), Magnesium (Mg), Yster entstof word aanbeveel vir saad- Ontkieming (Fe) en Kalium (K) insluit. behandeling. Daar word aanbeveel Die ontkiemingsnelheid en saai- dat die saad wat met die rhizobium lingsterkte bepaal die toekomstige Hoe word kalsium Probleme op gelos entstof behandel is, op dieselfde dag plantontwikkeling. Plantdiepte en geplant word. grondtemperatuur is egter baie Slegs grondtoegediende Kalsium belangrik en ‘n plantdiepte van af word gemaklik deur die ankers en ‘n Goeie blaarvoeding met mikro-ele- 40mm - 70mm is optimaal. Plante- grondboonpeule opgeneem. Land- mente kan gedurende die seisoen stand in die weste is van 60 000 boukalk (CACO3 + MgCO3) moet eers gespuit word. Blaarvoeding is nie ‘n – 120 000 plante vir droë land en vir omgeskakel word na opneembare vervanging van kunsmis nie, maar is besproeiings, is dit vanaf 250 000 Kalsium. Gipstoediening (Kalsiumsul- slegs aanvullend tot ‘n bemestingspro- tot 300 000 plante/ha. Die eerste sy- faat, CaSO4) is die mees ekonomiese gram. Die blaarvoeding se mikro-ele- takke ontwikkel baie swak as te diep bron van Kalsium wat dadelik vir die mente kan die tekorte daaraan aanvul geplant word en dit het ‘n wesenlike ankers en peule beskikbaar is. Die indien dit ontstaan. Blaarvoeding kan negatiewe invloed op die opbrengs maklikste metode is om die Gips na vanaf ‘n jong stadium tot gevorderde van die grondboonplant. plant of opkoms egalig uit te strooi groeistadium help waar voedingsop- teen tussen 400 – 500kg/ha. Met dié name ‘n probleem is en die gewas help Die belangrikheid van Kalsium (Ca) klein hoeveelhede is die egalige strooi om ‘n hoër potensiaal te bereik. Kalsiumtekorte veroorsaak swak van die fyn produk soms moeilik, dus peulwandvorming, ‘n afname in kan ‘n mengsel van 50:50 gips en Kontak gerus Terratek by (018) 581 kwaliteit en kiemkragtigheid van die landboukalk die volume en egaligheid 1016 vir ’n ingeligte en winsgewende daaropvolgende jaar se saad. Dit van die strooiproses vergemaklik. konsultasie vir die suksesvolle verbou- is baie belangrik dat genoegsame ing van grondbone. www.suidwes.co.za 19Des ’19 | Jan ‘20
ARTIKELS RISIKOBESTUUR IN DIE LANDBOU deur Bertus Krüger, HUB Raddix-groep VERSEKERING AS ‘N RISIKO OOR- Morele risiko kom voor waar ‘n individu DRAGINGS MEGANISME se gedrag verander nadat hy/sy die In ‘n land soos Suid-Afrika, waar on- Die beginsel van versekering as ‘n polis uitgeneem het. Die verandering geveer 90% van die oppervlakte as ari- risiko-oordragings meganisme is die in gedrag lei dus tot ‘n toename in die ed en semi-aried geklassifiseer word, aanvaarding van genoegsame premie potensiële grootte en/of waarskynlikheid is die invloed van risiko op beplanning en van ‘n groot aantal kliënte wat die verse- van ‘n verlies. Meganismes wat gebruik besluitneming in die landbou baie groot. keringsmaatskappy in staat stel om die word om die risiko’s te verminder is by- risiko te poel. betalings, geen-eis bonusse, inspeksies WAT IS RISIKO? en indeksgebaseerde produkte. Volgens Vaughan en Elliot (1978:7) kan Die versekeringsmaatskappy gebruik risiko gedefinieer word as die waarskyn- inligting oor die frekwensie en grootte Sistemiese risiko, soos bv. droogte likheid van skade of verlies en word dit van eise om premiekoerse vas te stel, en prys, affekteer baie polishouers in finansiële terme gedefinieer as die wat die maatskappy in staat sal stel om terselfdertyd, in teenstelling met hael waarskynlikheid van ‘n finansiële verlies. eise te betaal uit die geakkumuleerde wat gewoonlik slegs ‘n paar polishouers Daar moet dus ‘n moontlikheid van ‘n premiebydrae, maar nog ‘n marge laat beïnvloed. Die resultaat van ‘n sistemiese verlies bestaan vir risiko om teenwoordig vir operasionele kostes en wins. risiko is dat die premiepoel nie groot te wees. genoeg is om verliese te betaal wanneer Dit is belangrik om te onthou dat verse- dit voorkom nie. Dit beïnvloed die solva- RISIKOBESTUUR IN LANDBOU kering gewoonlik slegs aantreklik is vir biliteit van die versekeringspoel. Risikobestuur behels die keuse tussen risiko vermydende boere, en dan slegs alternatiewe om die effek van risiko te vir risiko’s wat ernstig genoeg is om ‘n OPSOMMING verminder en maak gebruik van tyd en premie te betaal gelykstaande aan, of Risikofaktore in die landbou het po- finansiële hulpbronne. Risikobestuur is betekenisvol meer, as die verwagte ver- tensieel groot vernietigingskrag wat verder van belang aangesien geen boerd- lies sonder versekering. Kleiner risiko’s die finansiële oorlewingsvermoë van ery wins kan genereer sonder om risiko wat finansieel draagbaar is, word nor- die individuele boer, die onderskeie te neem nie. maalweg nie verseker nie, teenoor groot landboubedrywe en die landsekonomie risiko’s (wat die voortbestaan van die ernstig kan knou. Die boer kan verskeie Die onderskeie risikokategorieë is boerdery onderneming of welvaart van stappe neem om die risiko’s te beheer, persoonlike-, bate-, produksie-, prys-, die eienaar bedreig) wat normaalweg maar verskeie daarvan, soos natuur- institusionele, finansiële- en menslike- verseker word. rampe, is onbeheerbaar en val buite die hulpbronrisiko. kader van bestuursoptrede. ‘n Risiko is slegs versekerbaar as dit Die risikobestuursproses bestaan uit aan die volgende twee basiese vereistes Verskansing teen die ongunstige effek die volgende stappe: voldoen: die effek van “asimmetriese van natuurverwante risiko’s op die 1. identifiseer alle relevante risiko’s, inligting” moet bestuur word en die landbou kan effektief deur versekering 2. beraam die grootte van die potensiële implikasie van “sistemiese risiko” moet verkry word. Dit sal waarskynlik in die oorkom word. toekoms ‘n al belangriker rol in die risiko’s, Suid-Afrikaanse landbou speel. 3. bereken die waarskynlikheid van Asimmetriese inligting verwys na die probleem waar die koper van die verse- Kontak gerus jou naaste Raddix-tak vir voorkoms van die gebeurlikheid, kering en die versekeringsmaatskappy ʼn konsultasie. 4. spesifiseer aksies wat uitgeoefen kan se inligting verskil met betrekking tot die waarskynlikheid van die voorkoms van ‘n word, en verlies. Twee dimensies word aangetref. 5. implementeer ‘n plan. Negatiewe seleksie waar produsente Daar is verskeie kombinasies van alter- wat meer aan risiko blootgestel is natiewe wat inpas by ‘n individu se ver- meer versekering uitneem as ander, moë en bereidwilligheid om risiko te dra sonder dat die versekeringsmaatskappy en daarom is die risikobestuursproses in daarvan bewus is. Die probleem word individuele proses. ondervang deurdat die versekerings- maatskappy vereis dat inligting wat Boere het twee tipes risikobestuurstrate- tot abnormale risiko’s kan lei openbaar gieë wat hulle normaalweg kan toepas: gemaak moet word. Premiekoers diffe- rensiasie vir verskillende risikoklasse 1. Op-die-plaas strategie – het betrekking word dan ingestel. op boerderybestuur en sluit in die kies van produkte/praktyke met lae Katastrofiese risiko’s Risiko oordraging na finansiële of verse- risikoblootstelling, produkte met kort kerings markte met regerings bydstand lewenssiklusse, diversifikasie, kor- rekte hulpbronkeuse en genoegsame Risiko’s moeilik bestuurbaar op plaasvlak Risiko oordraging na versekering likiditeit. Beheerbare risiko’s Bestuur deur risikobestuur op plaasvlak 2. Risiko-oordraging – sluit in bemark- ingskontrakte, produksie- kontrakte, Figuur 1. ‘n Skematiese voorstelling van risiko oordrag op plase deur middel van versekering vertikale integrasie, verskansing op die termynmarkte en versekering. 20 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
NUUS SUIDWES SKOLE-KORTTERMYNVERSEKERING deur Bertus Krüger, HUB Raddix-groep of toevallige verlies van of fisiese skade aan tasbare eiendom wat aan enige onderwyser of leerling behoort, veroorsaak deur Suidwes Landbou se betrokkenheid by skole in die ons bedien- ‘n leerling terwyl hy/sy in die loop en binne die omvang van sy/ ingsgebied bied aan Raddix, Suidwes se versekeringsafdel- haar hoedanigheid as leerling handel. ing, die geleentheid om ‘n pasgemaakte versekeringsproduk aan die skole te bied. Behalwe die algemene aanspreeklikhede soos hierbo uiteengesit, is dit nodig om die bestuurspan te dek met ‘n bestuursaanspreek- Skole se korttermynversekering is ‘n standaard kommersiële likheid “management liability”. Die skoolbeheerliggaam se lede kan polis met uitbreidings, uniek vir skole. persoonlik aanspreeklik gehou word vir enige aksies en besluite wat hulle neem namens die skool, en daardeur hulle persoonlike Wie is die versekerde? Die versekerde soos aangedui in die bylaag, bates op risiko plaas sou hierdie besluit in ‘n hof getoets word. sal insluit die hoof, onderwysers en ander werknemers, hetsy vol- tyds of deeltyds, studente-onderwysers, leerlinge, trustees van die Die beheerliggaam se lede en die skool is egter twee aparte skool en lede daarvan, lede van die ouer-onderwysersvereniging en regsentiteite en kan daarom apart en gesamentlik aangeklaagdes ander verteenwoordigende persone, wat in sodanige hoedanigheid in enige regsaksie of vervolging wees. Die lede van die beheer- vir en namens die versekerde soos gemeld in die bylaag optree. liggaam kan “Directors & Officers Insurance” uitneem om hulle persoonlike bates te beskerm, maar die skool is uitgesluit van Die volgende uitbreidings word op die skole produk aangebied: die dekking, wat die skool op risiko plaas en dus die reserwes en • Posttraumatiese berading indien ‘n leerling of onderwyser as gevolg voortbestaan van die skool in gevaar kan plaas, sou ‘n suksesvolle eis teen die skool ingestel word. van ‘n traumatiese voorval posttraumatiese berading benodig; Die skoleversekeringsproduk aangebied deur Raddix erken die • Die versekeraar sal die onkoste vergoed wat aangegaan is en probleem en daarom bied die produk ‘n meganisme waar die nie verhaalbaar is nie weens die feit dat ‘n spesiale geleentheid skool beskerming geniet onder die polis. Die bestuursaanspreek- nie kan plaasvind nie; likheid van die skool se beheerliggaam en individuele lede sluit in arbeidspraktyke-, trustee-, skoolbeheerliggaam- en persoonlike • Die verslegting van die inhoud van yskaste of vrieskaste word gedek; aanspreeklikheid, sowel as krisisbeheer. • Sake-onderbrekingsversekering het ten doel om die onderneming, Eksklusiewe persoonlike ongevalle produk vir skoliere en onderwy- na byvoorbeeld ‘n brand of storm wat die eiendom beskadig of sers is ook deel van die aanbieding. Die produk sluit in persoonlike vernietig en dus die vermoë om inkomste te genereer ernstig ongevalle vir die kinders, opgedoen gedurende skoolaktiwiteite, wat benadeel, in staat te stel om aan te hou sake doen en sy finansiële wissel van permanente ongeskiktheid tot nood mediese ontruiming. verpligtinge ten opsigte van vaste kostes te kan nakom; • Geld terwyl in die woning van die versekerde, vennoot, direkteur of werknemer van die versekerde; • Motorhuur-koste wat noodsaaklikerwys aangegaan word as direkte gevolg van enige verlies of skade in verband met ‘n versekerde voertuig; • Professionele aanspreeklikheid m.a.w. skadevergoeding en regskoste wat die versekerde regtens aanspreeklik gehou word om te betaal in verband met eise wat teen die versekerde ingestel word op grond van 1. enige handeling, fout, nalating of versuim wat neerkom op pligsversuim in verband met die besigheid; 2. enige breuk van stilswyende waarborg van volmag of van vertroue wat te goeder trou gepleeg word; 3. onregmatige ontslag van ‘n werknemer of onregmatige skorsing van ‘n skolier; 4. skending van kopiereg; ens. • Ingeval die versekerde enige deel van die pligte wat nodig is vir die uitvoer van die besigheid subkontrakteer, word ooreenge- kom dat die versekerde steeds skadeloosstelling geniet (onderworpe aan die bepalings, spesifieke uitsonderings en voorwaardes van hierdie afdeling) ten opsigte van die verse- kerde se aanspreeklikheid wat uit die pligte spruit; • Die versekeraar sal die versekerde skadeloos stel ten opsigte van skadevergoeding waarvoor die versekerde regtens aanspreeklik word om te betaal as gevolg van toevallige dood, liggaamlike besering of siekte van enige onderwyser veroorsaak deur ‘n onderwyser; enige leerling veroorsaak deur ‘n onderwyser, of toevallige verlies van of fisiese skade aan tasbare eiendom wat aan enige onderwyser of leerling behoort, veroorsaak deur ‘n onderwyser terwyl hy/sy in die loop en binne die omvang van sy/haar hoedanigheid as onderwyser handel; • Die versekeraar sal die versekerde skadeloos stel ten opsigte 21Des ’19 | Jan ‘20 van skadevergoeding waarvoor die versekerde regtens aanspreeklik word om te betaal as gevolg van toevallige dood, liggaamlike besering of siekte van: enige leerling veroorsaak deur ‘n leerling; enige onderwyser veroorsaak deur ‘n leerling, www.suidwes.co.za
TOXIN RIS MYCO ENT Mycofix® K M M YC OF IX ANAGEM Proven protection. 22Naturally ahead Mycotoxins decrease performance Des’ 19 | Jan ‘20 and interfere with the health status of your animals. Mycofix® is the solution for mycotoxin risk management. BIOMIN Animal Nutrition (Pty) Ltd South Africa Tel: 018 4681455 offi[email protected] mycofix.biomin.net www.suidwes.co.za
PROMOSIE-ARTIKEL SPEEL KLAAR talle kliniese gevalle wat gerapporteer is, is die mikotoksieninhoud van gestoorde MET MUF EN dit moeilik om die uitwerking van mikose en voere dikwels omdat muf aanhou groei. MIKOTOKSIEN dié van mikotoksikoses te skei. Produsente Kuilvoer kan met oestyd mikotoksiene en vermoed gewoonlik dat mikotoksiene die ook mufspore bevat. Hierdie mufspore Hoe muf en mikotok- vernaamste sondaars is wanneer laer kan mikotoksiene produseer in die kuil- siene die prestasie van voer- inname, diarree, aborsies, swak gewigs- voer, aangesien die omgewing die regte voerkraalbeeste en toename of vrektes waargeneem word. temperatuur, vog of suurstofvlak verskaf. melkkoeie beïnvloed. Selfs waar dit in lae vlakke aanwesig is, kan Mikotoksiene kan dus tydens die stoor- die inname van veelvuldige mikotoksiene proses vermeerder – en dit gebeur wel. Om Die meeste voer vir lewende hawe nadelig wees vir beeste se gesondheid en die groei van mikotoksiene in kuilvoer te bevat muf- en swamspore. Gedurende prestasie. Produsente moet proaktief wees voorkom, moet lug in die kuilvoerbunker so hierdie somer het die gereelde reën ’n en mikotoksien-teenwoordigheid en -vlakke vinnig moonlik uitgesluit word. Dit beteken uitdaging geskep vir hooiprodusente wat moniteer en ’n mikotoksien-bestuurs- pro- dat plante teen die regte vogvlakke ingekuil beoog het om hooi te sny, te baal en te stoor. gram inkorporeer. moet word en fyn gekerf moet word (8–12 mm) vir goeie kompaktering. Die gebruik Dit is belangrik om die impak wat reën op Terwyl mikro-organismes (protosoë) in die van ’n kuilvoer- inokulant/entstof om fer- hooi, graan en kuilvoer kan hê, te besef. grootpens wel tot ’n sekere mate van hierdie mentasie te versnel en die verseëling van Benewens die verlies aan voedingstowwe toksiene onskadelik kan maak, kan van hierdie die silo onmiddellik nadat dit volgemaak is, is ’n ander belangrike komponent van metaboliete (afbraakprodukte) van sulke is ook uiters belangrik. Nadat die kuilvoer voerwaarde die groei van muf en teenwoor- toksiene net so of selfs meer toksies wees. oopgemaak is, moet 200 tot 300 mm van digheid van mikotoksiene. Muf het vog Wanneer hierdie mikotoksiene deur mikrobes die voorkant (gesigkant) van die kuilvoer (relatiewe humiditeit van bo 70%), suurstof in die grootpens verander word, word hulle daagliks verwyder word. Die gebruik (ten minste 1 tot 2% O2), tyd en die regte omgeskakel na produkte wat soms meer van ’n snyer word ook aanbeveel om ’n temperatuur (veranderlik na gelang van die toksies as die oorspronklike mikotoksien skoon, lugdigte gesigkant te verseker. spesie; hoë temperature bevorder Asper- kan wees. Sekere protosoë kan egter net op Enige bederfde kuilvoer of kuilvoer met gillus, lae temperature bevorder Fusarium) bepaalde mikotoksiene inwerk. Vir sommige muf moet weggegooi word. Veelvuldige nodig om te groei. Nat, styfgebaalde hooi mikotoksiene is daar geen protosoë in die toksiene vanaf verskeie voerkomponente verskaf ’n vogtige, donker omgewing vir grootpens beskikbaar wat hulle kan afbreek kan ’n sinergistiese effek hê, wat die muf om te groei. Gewoonlik beïnvloed muf nie, en beeste word aan die negatiewe uit- negatiewe impak op die dier se prestasie die smaak en daaropvolgende inname van werking daarvan blootgestel. Daar moet altyd en gesondheid verhoog. Toksiene van muf hooi deur lewende hawe. Muf kan op graan onthou word dat mikotoksiene ’n negatiewe en swamme, gekombineer met bakteriële in die land groei, terwyl dit gestoor word uitwerking op die grootpensomgewing en toksiene, verhoog die negatiewe gesond- of in die kuilvoerbunker. Weerstoestande -aktiwiteit sal hê – selfs voordat die diere heidskwessies beduidend. kan mufgroei op gewasse op die land raak. self aangetas word. Sommige van hierdie Graan word gewoonlik droog gehou om te mikotoksiene en metaboliete het ook ’n anti- Opsomming voorkom dat muf groei terwyl dit gestoor biotiese uitwerking en kan die grootpens Hoewel beeste dalk nie simptome van word. Muf wat gewasse op die land besmet, se mikrobiese omgewing versteur, en so mikotoksikose (mikotoksienvergiftiging) kan verskil van dié wat groei terwyl die die weg vir ander muftoksiene, giste en toon nie, word die beeste se prestasie bakteriële gevare baan. Dieet speel ook ’n egter eerstens benadeel. Hierdie ver- gewas gestoor word of in die kuilvoer- rol. Wanneer voerkraalbeeste en melkbeeste skuilde effek op prestasie is van groter bunker is. Mikotoksiene is die sekondêre hoër verhoudings graan gevoer word, word ekonomiese belang as mikotosikose. Muf produkte wat sommige muf/swam- die grootpens se pH verlaag, en so ook en mikotoksiene moet in gedagte gehou spesies produseer en kan giftig wees die vermoë om mikotoksiene af te breek. word wanneer enige soort suboptimale vir diere indien dit teen vlakke wat hoog Robuuste grootpensfermentasie is belangrik prestasie by herkouers aangespreek word. genoeg is, ingeneem word. om maksimum mikotoksien-afbreking in die Benewens die direkte negatiewe effek van grootpens te bewerkstellig. Die gebruik van mikotoksiene, produseer talle mufspesies Muf en mikotoksiene sal die verterings- buffers en voldoende effektiewe vesel om stowwe met antibiotiese aktiwiteit. In- proses negatief raak grootpensfunksie te stimuleer, is noodsaaklik. name van gemufte voer en mikotoksiene Muf in voerkomponente kan beesproduksie verander die grootpens-mikroflora, wat negatief raak as gevolg van die invloed op Onder normale omstandighede is besmet- noodsaaklik is vir doeltreffende vertering, voedingswaarde, mikose en mikotoksikoses. ting deur veelvuldige toksiene waarskynlik. Mikose is ’n siektetoestand wat deur die Voerkrale en melkprodusente benut ’n Bestuurstrategieë wat blootstelling aan en die muf en swamme self veroorsaak word, wye verskeidenheid voerbestanddele, inname van mikotoksiene voorkom, is altyd die en mikotoksikose is ‘n siektetoestand wat en ’n groot deel daarvan sal waarskynlik beste weg om te volg. Wanneer produsente deur die mikotoksiene veroorsaak word. Die verskillende mikotoksiene tot die totale vermoed dat daar mikotok- siene aanwesig swam self kan dus produksieverliese veroor- gemengde rantsoen (TGR) voeg. Die in- is, moet voermonsters dadelik getoets word. saak wat apart van, en bykomend tot enige sluitingskoers van graan, gluten, koringse- Wees bewus van die uitwerking van veelvul- toksiese effek voorkom. Trouens, verskeie mels, “chop”, hooi sowel as mieliekuilvoer, dige mikotoksiene, en skerp die bestuur van swamme word met negatiewe gesondheids- voerstore, graansilo’s en kuilvoerbunkers op. effekte op plante, diere en mense verbind. In sal die mikotoksienbydrae tot die TGR Sluit ’n geskikte mikotoksien-deaktiveerder by bepaal. Bestuurders en voedingkundiges die voer in en implementeer ’n mikotoksien- sal dikwels probeer om die mikotoksien- risikobe- stuursprogram. vlakke te beheer deur die insluitingvlakke van bestanddele wat hoog besmet is Vir meer inligting, skakel Biomin by met mikotoksiene te verminder. Dit kan 018 468 1455/6 of besoek die webtuiste ’n goeie metode wees, maar talle van die www.biomin.co.za. vervangingsbestanddele kan feitlik die- selfde hoeveelhede mikotoksiene bydra. Verwysings beskikbaar op aanvraag. Mieliekuilvoer is ’n algemene voerbron en Besoek BIOMIN Facebook Blad: kan ’n groot deel van beeste se rantsoen Biomin South Africa uitmaak. Met verloop van tyd verhoog www.suidwes.co.za 23Des ’19 | Jan ‘20
ARTIKELS Slaggate in Figuur 3: Hare op Conyza blare bemoeilik Die slaggate in die be- die beheer van die opname van onkruiddoders. heer van skraalhans skraalhans Verskeie faktore kan Verspreiding vind slegs deur saad plaas daartoe bydra dat swak deur M Craven en AEJ Saayman du Toit, (tot 200,000 sade per plant) wat oor lang beheer van skraalhans LNR Graangewasse Potchefstroom afstande deur wind versprei word. Die spesies verkry word: saad is ryp binne drie weke na blom, en Skraalhans, of armoedskruid, is bly lewensvatbaar vir tussen twee tot drie 1. Die toediening van onlangs deur ‘n groep van 41 kom- jaar. Dit is verder ook nie dormant nie, glifosaat op te groot mersiële boere afkomstig vanaf en sal enige tyd vandat die saad gestort plante. Die vatbaarheid Mpumalanga, Noordwes Provinsie en die is ontkiem wanneer die omgewingstoe- van beide weerstandige Vrystaat tydens ‘n meningspeiling deur stande gunstig is. en vatbare skraalhans- die Landbounavorsingsraad-Graange- populasies is afhanklik wasse aangewys as die onkruid waarmee Omdat die optimum ontkiemingstem- van die groeistadia van produsente die meeste sukkel. Daar is peratuur vir beide Kanadese skraalhans en die onkruid. Die dosis verskeie redes hoekom die onkruid onsuk- Kleinskraalhans tussen 20 en 25ºC is, kan wat vereis word vir die sesvol beheer word, en sou die produsente hierdie onkruide van tyd tot tyd (na gelang beheer van die onkruid hierdie slaggate vermy, sal hulle verseker van die omgewingstoestande) ontkiem vanaf neem dus toe soos wat wees van goeie beheer. herfs tot lengte in gematigte streke. ‘n die plant in fisiologiese Internasionale studie het egter bevind dat groeistadia toeneem. Skraalhanse (Conyza spp.) die meerderheid van Conyza bonariensis Ongeveer 15 verskillende Conyza spesies saad tydens laat herfs, vroeë en laat winter 2. Die toediening van onkruiddoders kom in Suid-Afrika voor waarvan Conyza ontkiem en slegs ‘n klein hoeveelheid in die onder toestande wat nie optimaal is canadensis (Kanadese skraalhans), C. middel van die lente. Die plante oorwinter in vir opname deur die plant nie. Onder bonariensis (Kleinskraalhans) en C. albida die roset groeistadia, waarna die sentrale droogtestremmingstoestande sal die (Vaalskraalhans) ekonomies belangrike stam begin verleng. Hierdie oorwinterende huidmondjies van die onkruid geslote onkruide is. Kleinskraalhans (met Kanadese roset plantjies is sterk kompeteerders vir wees en die sistemiese aktiwiteit van skraalhans tot ʼn mindere mate) word ontkiemende plante. die onkruid verminderde – wat dus lei beskou as problematiese onkruide onder tot swak beheer. veral minimum- of geen-bewerking (Figuur 1). Om die verskillende skraalhans spesies uit mekaar te ken op saailingstadia, is 3. Die toediening van bv. glifosaat-dosisse Figuur 1: Skraalhanse (Conyza spp.) word baie moeilik weens die oorvleueling van wat voldoende is vir die beheer van beskou as baie belangrike onkruide onder morfologiese eienskappe (Figuur 4). meer vatbare onkruide, maar onvoldoende veral minimum- of geen-bewerking. Kundiges moet dus in hierdie verband is vir die beheer van skraalhans spesies. genader word om te verseker dat die Die onkruidkompetisie word sodoende Skraalhanse is geharde, semi-houtagtige, korrekte spesie geïdentifiseer word om verwyder, terwyl slegs fisiologiese hoofsaaklik winteronkruide wat laat in optimale beheer te verseker. stremming in goed-ontwikkelde, geligni- die seisoen ontkiem wanneer gewasse al fiseerde skraalhans plante veroorsaak fisiologies ryp is en nog voor oes is. Jong Figuur 4: Jong Conyza spesies se word. Die geaffekteerde skraalhans blare van skraalhans saailinge vertoon hel- morfologiese eienskappe oorvleuel, wat plante groei nie meer aktief nie, en is dergroen, terwyl ouer plante veral uitgeken identifikasie bemoeilik. dus nie meer so vatbaar vir verdere word aan hulle vaal, grysgroen voorkoms onkruiddoder toedienings nie. Die en kenmerkende wit pluimagtige blomme www.suidwes.co.za stremmingstoestande waaronder die (Figuur 2). Blare is harig wat die opneem skraalhans plante verkeer, ontlok verder en binnedring van na-opkoms onkruid- ook die reaksie om oorvloedig te blom. doders bemoeilik (Figuur 3). Dit alles lei dan daartoe dat daar ʼn skuif in onkruidspesies plaasvind ten gunste Figuur 2: Vaal, van die skraalhans spesie. Die gevolg is grysgroen voorkoms dus ʼn toename in skraalhans infestasie en kenmerkende wit op die plaas. pluimagtige blomme van Conyza spesies. 4. Die toediening van twee of meer onkruiddoders opeenvolgend of in ʼn 24 Des’ 19 | Jan ‘20 tenkmengsel is ʼn algemene praktyk ten doel om die onkruidspektrum wat beheer kan word te vergroot, om inset- kostes te beperk en/of om die ontstaan van weerstandige onkruide te verhoed. Die wyse waarop hierdie twee of meer onkruiddoders om mekaar inwerk kan daartoe lei dat hul uiteindelike effekti- witeit groter sal wees as die somtotaal van hul aparte effektiwiteit, swakker sal wees of gelykstaande is aan die som- totaal van hul werking. Wanneer die interval van opeenvolgende bespuitings tussen glifosaat en 2,4-D byvoorbeeld langer as drie dae was, is daar gevind dat die beheer van Kleinskraalhans afgeneem het. Etiketaanwysings moet dus noukeuring gevolg word, om te verseker dat onkruiddoders wat in
tenkmengsels toegedien word, wel geregistreer is om so toegedien te word. Effektiewe beheer van Skraalhanse Die effektiewe beheer van skraalhanse bied baie uitdagings, veral omdat ontkieming van die onkruid laat in die seisoen plaasvind terwyl die gewasse nog nie geoes kan word nie. Waar daar hoë skraalhans infestasie vlakke voorkom, is dit belangrik dat beheer toegepas moet word voordat die onkruide kans kry om in die winter te blom. Bewerking bly een van die beste maniere om hierdie onkruid te beheer. Omdat skraalhanse veral problematies is in minimum/geen-bewerkings praktyke, sal produsente dit dus moet oorweeg om tog maar een maal elke drie jaar ‘n bewerking in te sluit. Chemiese beheer kan verder toegepas word met na-opkoms doders soos parakwat, 2,4-D, MCPA en glifosaat. Die beste beheer word verkry met ‘n tenkmengsel van glifosaat en 2,4- D of MCPA wanneer onkruide nog in die roset-vorm is. Soos genoem word swak chemiese beheer verkry met na-opkoms doders wanneer plante te groot raak en begin saadskiet. Wat die beheer van skraalhanse verder kompliseer is dat parak- wat- en glifosaatweerstandige populasies van Kleinskraalhans reeds gedurende 2003 in die Wes-Kaap geïdentifiseer is. Wanneer chemiese beheer op die regte tyd, teen die regte dosis toegedien word en swak beheer steeds verkry word, is dit dus kri- ties dat die nodige chemiese maatskappye in kennis gestel moet word om weerstandige skraalhans populasies te ondersoek. Produsente is welkom om die onkruidnavorsingspan by LNR-Graangewasse te kontak met enige verdere navrae by 018 299 6100. Klimaatverslag: Desember 2019 deur Esmond Coen, Bestuurder: Terratek likhede van El Niño-/Suidelike Ossillasie-toestande (ENSO) van November 2019 word met die rooi stippel lyn in Grafiek 1 aangedui. Oorsig: : Die ENSO-neutrale toestande sal met ‘n 70% waarskynlik voortduur gedurende die 2019/20 somerseisoen en het 60-65% moontlikheid gedurende die herfs van 2020. Die waarskynlikheid van die ordegrootte van die voorkoms van La Grafiek 1: Grafiese vergelyking van ENSO 3.4 sone toestande Desember 2019 Niña-, El Niño- en Neutrale-toestande oor tyd vanaf Desember 2019 tot Augustus 2020 word aangedui in Grafiek 1. Baie van die modelle in Die verwagting is dat die verhoging van die SST weer sal verlaag met die die stel dinamiese en statistiese modelvoorspellings, wat gedurende Noordelike halfrond se winter. Die ordegrootte vir Neutrale-toestande se middel November 2019 uitgereik is, toon effens bogemiddelde maar vooruitskatting toon steeds ‘n sterk moontlikheid van ontwikkeling. Indien neutrale toestande vir die somer en herfs. ‘n Paar modelle toon swak El die vooruitsigte voorduur vir die 2019/20 seisoen kan ons ‘n normale Niño-toestande wat gedurende die winter ontwikkel en strek tot die herfs. seisoen verwag. Reënval hoeveelheid, tydigheid en intensiteit kan moontlik Sommige modelle gaan voort met die huidige grenslyn of swak SST’s op steeds wisselvallig wees vir die seisoen en produsente word aangeraai El Niño-vlak wat in die vroeë somer voortduur voordat hulle na neutraal om met omsigtigheid produksie besluite te neem wat risikos laer en terugkeer. Slegs een model voorspel ‘n La Niña-ontwikkeling. Die afge- bestuurbaar sal hou. Verskeie plantdatums word uitgebeeld in Grafiek lope week was die SST-anomalie in die Nino3.4-streek 0.8 °C, in die swak 1 wat aandui wanneer mielies fisiologies ryp sal wees in die seisoen. El Niño-reeks, en 0.62 °C vir September, ook in die swak El Niño-kategorie. Die mid-somer droogte wat gewoonlik gedurende Januarie to Februarie voorkom kan moontlik ongeveer 18 tot 36 dae later voorkom gedurende Die onder-oppervlakte seetemperatuur afwykings het gedurende Novem- die seisoen. Dit het ‘n beduidende invloed op die plantdatum van mielies ber na ietwat bogemiddeld opgewarm, maar is die laaste tyd terug vernader om die mid-somer droë periode te vermy wanneer saadvul en kopmassa na die gemiddeld. Ongeveer 54% van die dinamiese en statistiese modelle toename in ‘n kritiese stadium is. voorspel neutrale toestande vir die Nov-Jan-seisoen, en die objektiewe waarskynlikheid van die model gebaseer is 57% vir neutraal vir Nov-Jan, en styg tot 60% of hoër vir Desember-Feb tot April-Junie, en daal daarna tot byna 50% teen Jul-Sep. Gedurende die voorspellingsperiode is die waarskynlikhede van El Niño groter as die La Niña-waarskynlikhede, maar is slegs 43% en 38 vir onderskeidelik Nov-Jan en Des-Feb, onderskeidelik laer daarna (tussen 24% en 32%). Die El Niño-toestande moontlikheid het verder verswak gedurende Desember 2019 vanaf die vooruitskatting van November 2019 maar toon ‘n afwaardse neiging soos aangedui in Grafiek 1 se soliede rooi stawe. Die vooruitskatting vir die verskillende moont- Met erkenning aan: NOAA en CPC/IRI 25Des ’19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
NUUS Die huidige stand en toekoms van kommunikasie op die platteland deur Johan du Toit, Hoof Uitvoerende Beampte: Inligtingstegnologie Kommunikasie, beide telefonies en data, het ‘n integrale deel van ons daaglikse lewe geword, tot op ‘n punt waar jonger generasies nie net daarop staatmaak nie, maar weliswaar verslaaf geraak het aan konstante en intydse kommunikasie en terugvoer. Kommunikasie is egter nie net belangrik vir vandag se tieners nie, maar vorm die teg- nologiese fondasie van die moderne samelewing. Dit is die basis wat ‘n gemeenskap identifiseer teenoor ‘n groep individue. Dit gee nie net vir almal in die platteland die geleentheid om deel te neem aan die gesprek rondom nasionale probleme nie, maar is ook die ruggraat van die platteland se stryd teen misdaad en die skep van sekuriteit. Die grootste gedeelte van die Suidwes bedieningsgebied beleef egter daagliks probleme met die beskikbaarheid van kommunikasietegnologie en die tradisionele verskaffers begin aktief onttrek uit die platteland. Enige gesprek oor kommunikasie in Suid-Afrika begin by Telkom, as die oorspronklike Die impak op die selfoonnetwerk geld natuur- verskaffer van landlyn telefone. Volgens ICASA (Independent Communication Authority of lik nie net vir oproepe nie. Die ICASA-verslag South Africa) se 2019 jaarverslag, het die gebruik van landlyn telefone al amper verdwyn. toon dat die gebruik van selfoondata vir die Die onderstaande grafiek soos in die verslag gepubliseer, toon die toegang van huishou- aflope twee jaar, met amper 70% jaar-op- dings tot telekommunikasie vir elke provinsie in Suid-Afrika aan. jaar groei. Slegs 4.3% van huishouding in Noordwes, en 5.1% van huishoudings in die Vrystaat, Ten spyte van die koste verbonde, investeer gebruik nog landlyne. die al die selfoonmaatskappye aggressief om die hul datanetwerk verder uit te brei. Volgens MyBroadband, het Telkom se landlynnommers in die afgelope vyf jaar gedaal na Vodacom spandeer meer as R9 miljard in slegs 2,3 miljoen nommers. Meer kommerwekkend is dat landlyngebruikers in die eerste 2019 om hul netwerk verder uit te brei, en ses maande van 2019 met 300 000 gedaal het. Dit verteenwoordig 50 000 kliënte per nuwe toetreders tot die mark, soos Vuma- maand wat hul lyne kanselleer. tel, Octotel en Frogfoot, kompeteer vir die optiese vesel- mark in stedelike gebiede, Hierdie patroon is net so duidelik in die Suidwes bedieningsgebied, waar Telkom byvoor- maar die platteland sal dalk eerder moet beeld in November 2019 aangekondig het dat hulle die telefoonsentrale op Tosca sal hoop op sellulêre data verskaffers om sluit, sonder enige waarskuwing of kennisperiode. vinnige internet toegang te verskaf. Dit is dus waarskynlik veilig om te aanvaar dat landlynkommunikasie iets van die 2019 is die 20ste verjaarsdag van internet- verlede is, soveel te meer in die landelike gebiede. toegang deur radio-tegnologie (Wi-Fi), en op hierdie stadium lyk dit asof radio-tegnolo- Dit laat die net selfoonnetwerke van Vodacom, MTN, Cell C en ook Telkom oor. Onge- gie via die sellulêre netwerke (5G) die pad lukkig is selfone ook nie sonder enige probleme nie. In Augustus 2019 het Vodacom vir die toekoms is. bekend gemaak dat vandalisme en diefstal maandeliks soveel as 500 van hul 14 000 torings oor Suid-Afrika affekteer. Die grootste gedeelte van die Suidwes gebied word tans gedek deur 2de Hierdie probleme kos Vodacom jaarliks tussen R120 miljoen en R130 miljoen, maar generasie (2G) en derde generasie (3G) belangriker vir ons as gebruikers, is dat hierdie voorvalle noodwendig lei tot onbeskik- datakommunikasie. Vodacom is byvoor- baarheid van netwerkdekking in dié spesifieke areas. beeld tans besig om die Leeudoringstad omgewing op te gradeer na 4de generasie MTN het soortgelyk bekend gemaak dat hul genoodsaak word om op enige gegewe tyd (LTE) tegnologie. tot 150 sekuriteitswagte ontplooi om soortgelyke voorvalle te bekamp. In April 2019 alleen is 733 MTN-torings se batterye gesteel. 26 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
NUUS Volgens MTN, het hul reeds 3G data dek- Verskeie diensverskaffers toets reeds king by al hul netwerkpunte, en 4G by 88% 5G suksesvol in stedelike gebiede, maar van hul torings. dit sal waarskynlik ten minste tien jaar neem om hierdie tegnologie op die plat- Elke generasie in data tegnologie, is wesen- teland te hê. Intussen is daar darem een lik vinniger as die vorige. 3G is gemiddeld ligpunt - die lae konsentrasie van gebrui- 15 keer vinniger as 2G, LTE is gemiddeld kers in die platteland beteken dat huidige 10 keer vinniger as 3G, volwaardige 4G internettoegang van bo-gemiddelde (LTE Advanced) is weer 10 keer vinniger kwaliteit is, indien die betroubaarheid kan as LTE. verhoog word deur effektiewe bekamping van diefstal en vandalisme. Die vooruitsigte is dat 5G tot 35 keer vinni- ger as 4G kan wees. www.suidwes.co.za 27Des ’19 | Jan ‘20
LEEFSTYL Suidwes gee om Nampo 2019 Ottosdal Draf & Trap Skenking Boshof Gekombineerde Skool Reivilo Boeredag Skenking aan Wolmaransstad Aftree-oord Sportdrag borgskap vir 33 skole Suidwes Hoopstad Gholfdag Suidwes ondersteun RWC 2019 Verskeie Suidwes Tuinboudae Vee-inligtingsdae in Hoofborg Agri Noordwes Jongboerkonferensie Droogtehulp, Pofadder, Noordkaap Vryburg en Tosca ONS IS TROTS! Gerda Steyn Comrades: • 2015: 56ste Die 29-jarige Gerda Steyn het grootgeword in die • 2016: 14de Bothaville omgewing waarna sy gekwalifiseer het • 2017: 4de as Bourekenaar. Op 24 jarige ouderdom het sy begin • 2018: 2de deelneem aan maratonne en die res is geskiedenis. • 2019: 1ste Vlnr: Hansie Viljoen (Direksie voorsitter), Gerda Steyn - Rekord vir die vinnigste op-wedloop met ‘n tyd van 5:58:53 en Dr Herman van Schalkwyk (Groep HUB, Suidwes) - Eerste vrou wat Comrades onder 6ure hardloop Two Oceans: • 2016: 14de • 2018: 1ste • 2019: 1ste (3:31:28) Sy voltooi die 42km New York Maraton (11de plek) met ‘n persoonlike beste in 2:27:48 en kwalifiseer vir 2020 Olimpiese Spele in Tokyo. 28 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
elke haelwolk kan ‘n silwer randjie hê Stormweer kan astronomiese gevolge inhou vir jou gewasse wat tans op die lande staan... veral as ‘n belowende oes in ‘n ommesientjie deur hael verwoes word. Klimaatselemente wat veranderlikheid asook risiko’s in landbouproduksie meebring, maak oesversekering onmisbaar. Kies dus slim en beskerm jou oes teen onvoorsiene katastrofes met AgriSeker se omvattende en volhoubare risikobestuursoplossings en -produkte. Maak AgriSeker die silwer randjie om die haelwolk op jou horison. Besoek ons aanlyn by agriseker.co.za of kontak jou Versekeringsmakelaar. AgriSeker OnderSkrywingSbeStuurder (edmS) bpk. reg nO. 2014/235270/07 iS ‘n gemAgtigde FinAnSiële dienSte VerSkAFFer: FSp nO. 45767. OnderSkryF deur lAnd bAnk inSurAnce (SOc) bpk. reg nO. 2012/115426/30. www.suidwes.co.za 29Des ’19 | Jan ‘20
LEEFSTYL In ons gemeenskappe… Suidwes Landbou en Ruggedwear het saamgespan en kon Interessante praatjies en demonstrasies is deel van die reeks onlangs ‘n modeparade by Almar Exclusive Game Ranch suksesvolle Suidwes Tuininligtingsdae wat in verskeie dorpe in buite Bloemhof aanbied. Ruggedwear het verskeie klere- die Suidwes bedieningsgebied aangebied word. Dankie aan die en handdoekreekse vir gastehuise en jagplase bekendgestel. gemeenskap van Vryburg vir julle ondersteuning. Ons verskaffers Tydens die geleentheid was daar ook ‘n aanbieding van Protek – julle is tops! en Silver Signature. BAMBOESSPRUIT www.suidwes.co.za HOU BOEREDAG Van plaasveiligheid, dieregesondheid, tuininligting, skoonheid, motivering tot lekker koek en tee en later ʼn vleisie op die kole... Dit alles was deel van ‘n suksesvolle boere- en tuinboudag wat Suidwes op die plaas Biesieslaagte van Peet en Crisna Koekemoer aangebied het. Die tuinboukundige, JJ Janse van Rens- burg het namens Protek met die dames gesels oor die nuutste Protek tuinprodukte en Trudie Kasselman van Ruah het oor skoonheid gesels. Die boere het geluister na die veearts, Dr Pieter Venter, wat gesels het oor diere- gesondheid asook verskeie uitstallings. Dankie aan ieder en elk wat van hierdie dag ‘n reuse sukses gemaak het! 30 Des’ 19 | Jan ‘20
LEEFSTYL iSnOjoMu tEuiRn Daar is ’n gesegde wat lui dat ’n tuin soos ’n goeie Wees op die uitkyk vir molkrieke en termiete op jou vriend is wat jy enige tyd kan besoek. Jou tuin vra grasperk tydens die droogte. Hulle neem oor in die nie veel in ruil vir die voorreg nie, net bietjie liefde, meeste tuine op hierdie stadium. kos en natuurlik, water. Die teenwoordigheid van grasdraertermiete word Ongelukkig is kleurvolle beddings hierdie somer nie vir geken aan klein gaatjies wat omring is deur los hopies meeste tuiniers beskore nie as gevolg van die ongeloof- grond wat hulle op die grasperke agterlaat; ons noem like hitte en droogte wat ons die afgelope tyd beleef. ‘n dit oesgate. Die termiete kom snags of op uit en sny Netjiese grasperk laat egter altyd ‘n tuin steeds mooi kort stukkies gras af wat hulle dan in hul neste indra. vertoon. Grasdraertermiete rig veral groot skade aan grasperke in somerreënvalstreke gedurende die winters – hulle Hiermee ‘n paar wenke hoe om jou grasperk teen die is egter steeds aktief op die grasperke as gevolg van hitte en droogte te beskerm. die droogte. Grasdraertermiete word onderskei van swamkwekertermiete deur hul donker bruinerige, tog • Hark droë en dooie plantmateriaal tussen die ranke uit deursigte liggaamskleur. om te verhoed dat die water wat jy wel toedien, daarin vasgevang word. Protek se Termite Stop is ‘n lokaas wat spesiaal geformuleer is om van gras- • Gee jou gras lief net een keer per week goed water draertermiete ontslae te raak. Die bruin sodat die grond diep nat word. Dit dwing die wortels korrels word op die gras rondom die om dieper te groei en die water verdamp dan ook nie neste gestrooi, sodra die termiete uitkom so vinnig nie. Gee ook vroeg in die oggend voor dit om kos te versamel dra hulle die Termite te warm word water om verdamping te vermy en te Stop in hul neste in en die hele kolonie verseker dat die plante die water optimaal gebruik. sal dan daaraan vreet en doodgaan. Water wat in die aand toegedien word, is die ideale teelaarde vir swamsiektes in die hitte. Dit is baie meer effektief om ‘n lokaas soos Temite Stop te gebruik as ‘n kon- • Moenie jou grasperk te kort sny nie; nooit meer as ‘n takinsekdoder soos Sipermetrien om van die termiete 3de van die blad nie en sny die gras wanneer dit koel is ontslae te raak aangesien dit die enigste manier is om in die aand of vroegoggend om die vogverlies van die die hele nes te penetreer. plante tot die minimum te beperk. Indien jy die gras te kort sny en daar kaal kolle op die grasperk is, is dit ook Molkrieke is bruin met ‘n duidelike gepantserde voor- die ideale plek vir breëblaaronkruide wat floreer onder koms. Hulle het buitengewoon groot koppe en sterk, droë omstandighede om te ontkiem. goed ontwikkelde voorpote – soos dié van ‘n mol – wat aangepas is om te kan grawe. Hulle leef hoofsaaklik • Skottelgoed- en badwater kan ook gebruik word om ondergronds waar hulle plantwortels vreet, maar kom plante mee nat te maak en sal nie skade aanrig op jou snags uit en vreet ook aan die bogrondse loof. grasperk nie. Baie opmerklike klein grondhopies • Dit is ook belangkrik om nie is waarneembaar op die gras. Dit jou grasperk met chemiese moet nie verwar word met oesgate kunsmis soos 7:1:3 of KAN te grasdraertermiete wat baie groter is voed tydens die droogte nie, en ‘n growwe tekstuur het, nie. Om van aangesien jy baie water moet molkrieke ontslae te raak is gewoonlik toedien om te verhoed dat die bykans ‘n onbegonne taak met ‘n kon- N-ryke kunsmis jou gras brand. takinsekdoder aangesien hulle tot twee Dit is egter veilig om ‘n orga- meter onder die grond bly. Protek se niese produk soos Gwanoflo of Meridian is ‘n sistemiese middel wat op die NutriGreen misstowwe te grasperke gebruik kan word om van die gebruik aangesien dit ook die molkrieke ontslae te raak. gras meer bestand sal maak teen die droogte. www.suidwes.co.za 31Des ’19 | Jan ‘20
LEEFSTYL Ons hou van braaivleis, rugby, sonneskyn en vakansies! Die meeste mense kan nie wag om ’n grasperke asook swartvlek op rose. Dit Maak jou tuin behoorlik nat voordat jy bietjie weg te breek vir die langver- is daarom belangrik om jou tuin en veral vertrek en onthou ’n verwaarloosde tuin wagte somervakansie nie. Maar, om plante soos rose en krismisrose asook is ook ’n duidelike teken aan enige kwaad- daarna terug te keer na ’n verwaarloosde jou grasperk, voorkomend met Tenazole doeners dat niemand tuis is nie. en verdroogde tuin, is uiters teleurstellend. (sistemiese swamdoder), Mycoguard (kon- Volg dus die volgende maklike wenke om takswamdoder) of Copper-Flow-Plus (kon- Wenk no 6: Sorg vir ‘n insekvrye huis hierdie teleurstelling te voorkom. takbakterie- en swamdoder) te behandel. wanneer jy terugkeer van vakansie af Net voor jy die voordeur agter jou sluit, Wenk no 1: Raak van onkruid ontslae Wenk no 4: Gee jou tuin raak ontslae van vlieënde en kruipende in- Onkruid is pionierplante en floreer in tuine ‘n voedingshupstoot sekte in jou huis met Nuvan Profi Fumiga- wat onder strestoestande soos droogte, Voed jou tuin so ‘n paar dae voor jy ver- tion Fogger – ‘n ononderbroke vrystelling temperatuuruiterstes, ens verkeer. trek met ‘n organiese misstof. Organiese berokingsmiddel wat ‘n onmiddellike misstof is van nature stadigvrystellend en uitklop het. Maak egter 100 % seker dat Om te verhoed dat onkruid jou hele tuin die ekstra koolstof verbeter die verbinding daar geen troeteldiere of visse in jou huis oorneem terwyl jy tone in die sand op die van die plantvoedingselemente met jou is wanneer die produk gebruik word nie strand rondlê, kan jy van al die onkruid tuingrond, dus verhoed dit dat die misstof en verlaat jou huis onmiddellik sodra die op jou plaveisel ontslae raak deur dit met in die grond loog. plaagdoder vrygestel word. Protek se Clear Pave te spuit. Clear Pave is ‘n nie-selektiewe onkruiddoder en sal dus Organiese kunsmis bevorder die aktiwi- Die belangrikste is, geniet jou vakansie en van alle onkruide asook grasse wat op jou teite van mikro-organismes in die grond reis veilig! plaveisel groei, ontslae raak. wat op hul beurt die plantvoedingselemente afbreek tot in die vorm waar dit beskikbaar Geregistreer in terme van Wet 36 of 1947 Breëblaaronkruide is ook geneig om is aan plante om te gebruik. Gereelde grasperke te ontsier en as hulle eers saad bemesting met ‘n organiese kunsmis Gwano Pellets: N 21 g/kg, P 32.5 g/kg, K 27.6 g/kg, Zn geskiet het, sukkel ‘n mens gewoonlik om versterk die selwande van jou plante wat 2000 mg/kg, Cu 70 mg/kg, Mo 4500 mg/kg, Fe 2200 dit uitgeroei te kry. Protek se Versus en daartoe lei dat die plante minder water mg/kg, B 1200 mg/kg, Mn 1000 mg/kg C 350 g/kg, Pure Lawn is beide vloeibare, selektiewe benodig en ook baie meer gehard is teen Groep 2 misstof, Reg nr B4904; Flower Power: N 48 breëblaaronkruiddoders wat nie jou uiterse temperature. g/kg , P 10 g/kg, K 36 g/kg, Zn 61 mg/kg, Cu 17 mg/ grasperk sal beskadig nie, maar wel die kg, Mo 22 mg/kg, Fe 869 mg/kg, B 256 mg/kg, Mn onkruid sal doodmaak. Dit is belangrik om Strooi NutriGreen GroGreen wat met N 212 mg/kg, C 296 g/kg, B4652, Groep 2 misstof; Gro altyd onkruiddoders vroeg in die oggend te (stikstof) verryk is op jou grasperk en Green: N 39 g/kg, P 10 g/kg, K 40 g/kg, Zn 61 mg/ spuit om te verseker dat dit vinnig deur die Flower Power in jou blom- en groen- kg, Cu 17 mg/kg, Mo 22 mg/kg, Fe 869 mg/kg, B 256 plante opgeneem word. tebeddings. NutriGreen Gwano Pellets mg/kg, Mn 212 mg/kg, C 315 g/kg, B4655, Groep 2 is ‘n algemene voeding wat regdeur die misstof. Registrasiehouer: FarmWorx (Edms) Bpk, Scatterkill vir onkruid is ’n gerieflike, tuin gebruik kan word en nie jou plante Reg no 2012/092415/07, Posbus 645, Heidelberg, gereed-vir-gebruik, selektiewe korrel-on- sal brand nie. Al die NurtiGreen produkte 1438, Tel no 011 812 9800. kruiddoder wat ‘n wye verskeidenheid bevat ook mikro-elemente soos Fe (yster) breëblaaronkruid op grasperke beheer, en Mg (Mangaan) wat sal verhoed dat jou Scatterkill for Weeds: reg no L4182, dicamba (dimethyl sonder om die grasperk dood te maak. plante se blare vergeel as gevolg van ‘n amine salt) 10 g/kg, MCPA (dimethyl amine salt) 5 g/ mikro-elementtekort. kg, VERSIGTIG. Registrasiehouer: Effecticide (Edms) Wenk no 2: Voorkom dat Bpk, Maatskappy reg no 08/06493/07, Eenheid die insekte oorneem Wenk no 5: Wees waterwys 5, King Court, Mineral Crescent, Crown Industrial, Lelieboorders asook dop-, wol- en plantluise Dit is belangrik om nie jou grasperk te Johannesburg, 2001, tel no (011) 839 1636 is ook tans baie aktief in meeste tuine. kort te sny voordat jy weggaan nie sodat Deur jou plante voorkomend te behandel die grond nie so vinnig uitdroog nie en die Clear Pave: glifosaat 360 g/l a.e, L7219, VERSIGTIG, met Complete, sal jy verhoed dat jou duur grasperk dus minder water nodig het. Pure Lawn: MCPA 400 g/l, L7220, VERSIGTIG, Versus: plante deur suigende en bytende insekte dicamba 120 g/l, 2.4-D 180 g/l a.e., MCPA 157.5 g/l, vernietig word terwyl jy met ‘n geruste hart Strooi ook ‘n deklaag van bas, grassnysels L8879, SKADELIK. Kemprin 200 EC. Reg no L3145, op die strand of in die bosveld verkeer. of selfs dooie blare in jou blombeddings sipermetrien (piretroiëd) 200 g/l, SKADELIK. Knox om te verseker dat die grondvog behoue Worm: L7176, sipermetrien (piretroiëd) 200 g/l, Knox Worm of Kemprin kan op agapan- bly. Dit sal ook help dat onkruid dan nie so SKADELIK. Complete 350 SC: L7959, imidaklopried thus en amarillas gebruik word om van die maklik in jou beddings kan oorneem nie. (chloro-nikotiniel) 350 g/l, SKADELIK. Copper-Flow- lelieboorders ontslae te raak. ‘n Bedding sonder ‘n deklaag is nie omge- Plus: L6831, koper-ammoniumasetaat, 315 g/l, wingsvriendelik of verantwoordelik nie. VERSIGTIG. Mycoguard 720 SC: L8417, chlorotalonil Wenk no 3: Verhoed dat swamme oorneem (phthalonitrile), 720 g/l, VERSIGTIG. Tenazole Die hoë temperature en bietjies reën wat Skuif ook jou potplante na die skaduwee 250 EW: L8558, tebukonasool (triasool), 250 g/l, ons tans beleef, is die ideale broeiplek om te verhoed dat die potte vinnig uitdroog. VERSIGTIG. Registrasiehouer: Arysta LifeScience vir swaminfeksies soos bruinvlek op die Suid-Afrika (Edms) Bpk, reg no: 2009/019713/07. 7 www.suidwes.co.za Sunbury Office Park, Off Douglas Saunders Drive, La 32 Des’ 19 | Jan ‘20 Lucia, 4019, Tel: (031) 514-5600 Versprei deur: Protek, ‘n divisie van PE BEE Agri (Edms) Bpk, Posbus 72, Heidelberg, 1438. Tel (011) 812 9800 of 0861 PROTEK (0861) 77 68 35, www. proteksa.co.za
LEEFSTYL Suidwes Plaaskombuis Wat is boeretroos dan nou sonder lekker beskuit? Vir nog heerlike resepte, besoek: vrugte vol ekstra vitamines, minerale en standdele met die koppie opskep nie. Skep www.annelienpienaar.co.za antioksidante is. per lepel die bestanddele in die koppie en moenie dit in die koppie vas druk nie. Die nuwe jaar het aangebreek en dit is Met hierdie artikel gee ek ekonomiese op- Indien jy byvoorbeeld meel so sal hanteer, nou tyd vir rieme dun sny en beplan sies en variasies op bestanddele. Loer gerus sal jy met ʼn baie droë eindresultaat sit. vir die koskaste. My Filistyne is lief ook in op my sosiale media platforms waar vir beskuit as ʼn vinnige ontbythappie en ek ek daagliks wenke en raad deel. Besoek ook Karringmelk kan om die beurt met enige het leer slim beplan om genoeg breinkos in my webtuiste www.annelienpienaar.co.za jogurt van keuse vervang word. beskuit in te werk. Die byvoeging van sade, vir alles en nog meer oor kos. neute en ekstra vesel is presies wat nodig Botter vs. Bakkersmargarien: indien botter is om die bloedsuikervlakke normaal te Ek verwys in hierdie artikel ook na die vervang word, maak seker dat jou gunstel- hou. Onthou dat neute, sade en gedroogde Boerekos met ʼn Twist kookboek omdat dit ing bakkersmargarien se vetinhoud nog ʼn kookgids is wat vir naslaandoeleindes baie 80% beloop. Tans word daar baie kostes 34 Des’ 19 | Jan ‘20 gerieflik is vir kopkrappers in die kombuis. Dit gesny in die margarienbedryf en as jy nie is belangrik om met gebak ʼn paar basiese die fynskrif op die bestanddelelys nagaan riglyne te volg om sukses te verseker. nie, mag jy dalk ʼn paar gebak-probleme op die hals haal. My gunsteling margarien Kombuisskale en maatkoppies kan mens het verlaag na 70% vetinhoud wat tot eindelose nagmerries gee, en deur bloot gevolg het dat daar 30% meer vog in die ʼn toets te doen of maatkoppies reg margarien is en koekies byvoorbeeld nie gekalibreer is (merkies wel op die regte meer vorm behou as dit bak nie. Dit vorm plekke gespasieer is), sal dit baksuksesse een lopende massa. Kyk fyn! verseker. Toets deur middel van die kom- buisskaal met die maatkoppie te zero. Wenke Giet 250g water in die koppie. Onthou dat • Beskuit kan ongedroog bevries word vir water die ENIGSTE bestanddeel is wat in gramme en milliliters presies dieselfde is. ses maande. Bak dus ʼn groot voorraad Neem dan die milliliterlesing op ooghoogte en droog soos tyd toelaat. en bepaal dan of die mate korrek is. • Moet nooit beskuit oorwerk nie. Dit is nie Verder, indien jy nie ʼn skaal het en met ʼn brooddeeg nie, so druk net liggies aan koppiemaat moet meet, moenie die be- mekaar. www.suidwes.co.za
LEEFSTYL Ekonomiese 2 ekstra groot eiers, geklits; Liquid Natreen: 8 drops = 5g white sugar Karringmelk beskuit 500ml (2 k) karringmelk; Tantalize: 4 drops = 5g white sugar Met hierdie beskuit, word die standaard smeltmetode nie gevolg nie, maar ʼn verom- 1kg koekmeel; 10g Canderal with sukralose = 100g ing van die botter en suiker om sodoende ʼn white sugar smelt-in-die-mond beskuit te lewer. Daar is 20ml (4 t) bakpoeier; ook twee maniere wat gevolg kan word om I am of the opinion that Xylitol is not ad- die beskuit te vorm. Indien jy beskuitpanne 5ml (1 t) koeksoda; visable to use in baking, due to feedback met drukkers het, kan die beskuit in plat from my readers complaining of gastric lang vingers gebak word. Alternatiewelik 5ml (1 t) sout; problems, flatulence and in worse case kan 80g bolletjies gevorm word en in diarrhoea. Use on your own discretion. broodpannetjies gebak word. 200g (4 k) high fiber bran; 420g whole wheat flour or brown bread 1.5kg (10 k) koekmeel; 30g (1 k) semels (bran); flour 30ml (2 e) bakpoeier; 75g (1/2 k) flax seed; 280g cake flour 5ml (1 t) koeksoda; 2 gerasperde appels; 90g digestive bran 1t sout; 100g rooibosbessies (cranberries)/ 130g Hi-fibre bran cereal rosyne; 400g (2 k) witsuiker; 40ml baking powder 80g klapper, fyn; 500g botter of bakkersmargarien met 5ml bicarbonate of soda 80% vetinhoud, kamertemperatuur; 100g (1 k) pekans, gekap. 150g lite margarine, melted 625ml (2 ½ k) karringmelk; Smelt botter en melassesuiker saam so- dat die botter net gesmelt is. Die suiker sal 5-10ml Liquid natreen 3 groot eiers. wel nog korrelrig vertoon, moenie kommer nie. Laat afkoel en voeg eers karringmelk or 120g Fructose powder as sweetener Voorverhit oond na 180˚C. Berei beskuit- by en klits deur. Voeg daarna die eiers by. panne van keuse voor. Vir beskuitpanne So voorkom jy dat as die mengsel dalk te 500ml low fat or fat free yoghurt or kefir met drukkers, sal die beslag genoeg wees warm is, eiers nie skif nie. vir een pan van 45cm x 60cm. Vir bolle- 2 eggs tjies, een swart oondpan, plus een klein Sif koekmeel, bakpoeier, koeksoda en sout piesangbroodpannetjie. saam. Meng dan die res van die bestanddele 2.5ml salt (optional if sodium intake is by en maak seker alles is eweredig versprei. limited, it can be left out) Sif koekmeel, bakpoeier, koeksoda en sout saam. Maak holte in die meelmengsel en voeg Pre-heat oven to 180° and prepare a bak- die karringmelkmengsel by en roer met ing sheet 30cm x 20cm, or alternatively Room die botter en suiker vir vyf minute houtlepel totdat al die bestanddele begin two loaf tins. saam tot lig en donsig. Voeg dan die aan mekaar vasklou. Onthou, met vinnige eiers een-vir-een by en klits goed na elke deegsoorte soos bakpoeierbeskuit moet die Mix together flours, bran, cereal and rais- byvoeging. Meng die meel en karringmelk deeg nie oorwerk word nie, anders sal die ing agents. om die beurt by die romerige mengsel in. eindproduk hard wees. Dit gebeur omdat Knie liggies aanmekaar. Vorm in panne. gluten ontwikkel word. Daar kan dus nog Melt (not boil) the margarine, sweetener droëmeel op die volgraan papvlokkies wees. and sit to cool. Add to the melted marga- Bak vingers vir 35 minute en vir bolletjies, rine, the buttermilk and eggs. 45 minute. Laat goed afkoel voordat die Druk in plat beskuitpan met afmeting vingers gesny word en bolletjies uitmekaar van ongeveer 35cm x 45cm. Druk met Mix dry and wet ingredients together and met ʼn vurk gebreek word. afdrukker of sny met groentemessie in don’t over mix. Press into pan and pre-cut for vingers. Bak teen 180° vir 35 minute. Laat flat sheeted pan and loaf tins, need no cutting. Droog van beskuit: beskuit in die pan afkoel. Sny dan vingers Gas: plaas die beskuit op ʼn draadrakkie in binne-in die pan. Skep uit en pak in oond Bake for 35 to 45 minutes at 180°. Rest die oond op die hoogste rakkie. Laagste op bakplate sodat daar ‘n vinniger spasie 10min and turn out and cool before cut- hitteverstelling wat die oond bied en droog tussen elke beskuit is. ting. vir vyf ure met die oonddeur op ʼn skrefie oopgehou. Droog vir vyf tot agt ure teen 115˚C. Onthou Dry at 90° for five hours with the oven kusstreke gaan effens langer droog. door slightly open with a wooden spoon Elektriese oond: droog op 115° vir vyf ure inserted to keep open. met oonddeur op ʼn skrefie oop. High Fibre Low carb rusks Yield: 50 rusks Laat beskuit goed afkoel voordat dit Diabetic / Low carb patients always find gestoor word. it very difficult to find sweeteners that are Nutritional info per rusk: palatable and almost the same as sugar. 450kj Variasie: 1 koppie kersiehalwes kan by- I have done some investigation about the 12.4g carbohydrates gevoeg word of ½ k klapper matter and can safely advise as a Food 5g proteins Scientist on the following sweeteners with 2g fat Pekan en hoë vesel beskuit correlation between omitting sugar in reci- GI is low at 60 pes. But keep in mind that portion control 300g melasse suiker (treacle sugar); must be adhered to for keeping this baked BAnensteeliwenenPseienaar product to be still low GI and per serving 500g botter of bakkersmargarien met safe for consumption without spiking the 80% vetinhoud; blood sugar levels. www.suidwes.co.za 35Des ’19 | Jan ‘20
Die Suidwes COMPLETE PARACHUTE K EPRroSmFosiEe E S R79LEAD 12.00C0M/150CM R42DOOM SUPER 300ML 1000273878 .50 COMPLETE PET 1000207584 COLLAR NYLON M-XL REDTOP CUP TRAP R45.00 R32(REUSABLE) 1000265460 .50 PET SUPREME ELITE 1002141512 8kg ROAST BEEF/ MIXED GRILL EA R109.00 2000002840 REDTOP TRAPA AFRIVET FLY BUSTER R39(DISPOSABLE) R249COMPLETE .00 .00 1000214326 2000003180 REDTOP STANDARD R89(REUSABLE) .00 1000150641 25 Nov - 31 Des 2019 Alle pryse sluit BTW in tensy anders aangedui. 36 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
SUIDWES EN 5706 Protek Weeds Ads.pdf 1 19/11/2019 11:47 VERSKAFFERS MAAK HARTE OOP VVVAAARRRNNNAAAAAAOOOKKKNNNGGGOOOEEENNNWWWTTTEEESSSEEENNNLLLNNNAAASSSEEETTTEEE deur Rudolph Theunissen, Suidwes se Boshof Handelstak Nie-selektiewe oCoNNC••C•o••• nnnBGGGBBpperrbgbeeggrllilieeeeeiiieeeeeekkkrrreeelleeeeeaaaaa-aaa-nnnttthhhhheeerrrnneeesssssjjjeeeeerrruuunnnaaattssseeeeeeeeeeeerrriiieeeAAAgggiiidddrrrnnnrrllggg,,,eerrrlllaaassooodddeeebbbiiilllnnnkklllllnnn---eelllrrrooo///eeedddeeettdddggeeeiidddrrrëëëCCCoooaaasseennniiinnnbbbeeekkknnnwwlllbbgggmmmlllttteeegggaaarrriiieeeeewwwssseeeaaaeeaaaeeehhrrrwwwrrr:::eeesssiiirrraaooottttttrrreeeeeennnnnrrrjjjPPPaaaiiiuuunnnddtttkkkrrr,,,aaaiiissseerrrkkkiiiggguuutttllvvveeeeeeddeeeiiidddeeeeeeee,,, Hierdie was ‘n droomprojek van my gewees! Ek het met die S•Po••oSPoS•SPSS• nnnMMBBBeeccecodooduuupbpppookkkeeelallaalerrraaaeeeeeeoohhhhrrrtttaangggkkkddeeeetttuuukktrrrLLLeeeeeeeeaaatttiiinnnniiidddrrrrsssrrraaaeeeiiiikkkpppeebbbseedddwwwwwwleeerrriiieoooggeeelllrrrnnnlllgeeekkkëëërrdddaasfffbbb///oooeeesslllbaaappVVVrrrrrreaaaeessseeehWWWrrrrr:::oookkarrrnnnsssneeekkkduuueeerrresssuuudddliiiddddsss///eeee plaaslike skool gesels en gevra of daar iets is waarmee ons as ••SS••••S••• BMBBV11VVeeedgggbbwggwwbeeeorrreeeeerrrrrrggaaaaaaaeeerrrvvvoeehhhtttapppsssëëëbbeeenndeeeiiikaaapppaaabbbrrreeeeekkkooohhneeelllnnnnhhrrraaapppaarrriiiiiaaeaaauuukkkennnnnlllnnooorrriiittnnnooog’’’ddssseennntttnnnrbbbeerrjjjaiiiiikkkgggeeellaaannsrrrssseee22rrrgguuupeeerrr00iiieeeeiiivvdddeee00sssnnnraaeeefffkaaalllmmnniiikkkoookkkkkk²²ppeeepppiiirreeeoo,,,dduukk Suidwes kan help? Aggie, die skoolhoof, het dadelik reageer met die idee van ‘n groentetuin. geen hantering van produk • 1 g behandel 200 m² Die skool kry baie min geld om vir die kinders tydens pouses, met kos te kan voorsien. Ek het dadelik van die verskaffers begin skakel om ‘n verskil in hierdie skoolkinders se lewens te maak. Mike Theunissen van JOJO tanks het ingestem om ‘n watertenk te borg. Jacques Jordaan van Mamusa Pipes het ‘n rol swartpyp geborg en Hendri en Makkie van Agrinet het ‘n pomp, besproeiing, kruiwa, graaf, vurk en ‘n hark geborg. Die Skool het toe die grond begin omploeg, toegespan en ʼn staalkon- struksie laat opsit vir die watertenk. Suidwes se Sunelle van Rooyen het gehelp om ook Terratek (Suidwes se presisieboerdery-afdeling) se dienste hier in te bring vir die ontleding van hul grond. C Jakes van Protek het ook betrokke geraak en aangebied om na afloop MC van die ontleding, kunsmis en nodige stowwe vir die groente te borg. Amanda van Starke Ayres het ons van saad voorsien. YM C CYM Eks baie opgewonde om die groente te sien opkom en sal deurlopenMd foto’s stuur van waar ons trek en hoe die groentetuin tot sy volle glorCMYiYMe ontwikkel. Dit is so lekker om, saam met ons goedhartige verskafferCMsYY , ʼn verskil in ander se lewens te kan maak! CM CCMYY MY CMKY CY K CMY K Om meer uit te vind oor oOkko(O0oonnmm8nnss6ttmmvv1aaookkee7lllleeoo7eerrnndd6ssuuii8ggiibbttee3yytt5eerree00)vvee88iikknn66ssdd11ppPPoorrooRRoorrddOOuuTTkkEEtteeKK,, ow(0nw8s6wv1.op7llr7eod6tie8gke3.c5reo) e.zkas produkte, wkownwta.kproontsekb.yc0o8.z6a1 PROTEK (0861 77 68 35) www.protek.co.za Geregistreer in terme van Wet 36 van 1947 Clear Pave: glifosaat 360 g/l a.e, L7219, VERSIGTIG Clear All: glifosaat 360 g/l a.e, L7221, VERSIGTIG, Registrasiehouer: 4VL4SSLPACG4ASCSPCVSS4SC4CGVVASSV455EEE000000RRarrauuauuuurrrreeeellyyyeee66RRRuuu111111iiiiiirreeOOrrddddddssssssee11nnn999999SSSssTTaattt------cccggddd77aaaIIIAAAAAAEEppeeerrGGGSVVSSViieeessKfKfffffnnnLLLRRTTTrreeerrrrrrrrrttcccPPtttiiiiiiiiirreessseeIIIfff((kkkkkk,,,rrreeGGGaaa00eeeaggiiaaaaaasssCCCDDDee...SSS88tttiivvddrrrssuuurrrrttt((((((ccc66oooRRRiiieeEEEEEEtteeiivvveesssiiirr11wwwnneeeddddddee::eeeaarrruu:::nnngggmmmmmmnnn77kkk,,,ssggtteerrccciiiiiLLL77lldddiiissseessssssIIIii::eeerrlllaaannnfftttiii))))))mmhhllloo66cccPPrrrdddSSSBBBBBBooaaaLLLssfffaaa88rreeuuuuuuooouusssoouuuaappppppmmmsssiii33iieettvvaaccckkkkkkrrreeedddttteebbbaa55rriiitt......rrrhhh---aaakk::,,,,,,WWWiiiaaann))33AAAaaaooo,,,,,,,SSRRRRRRlll66fff111uuuWW444‘‘ww,,,yyeeeeeeeeerrrnn00eee222000iiinnJJJggggggeekkkwweeerrr000dd111oooggiiiiiiggttaaa:::ssssssdddwwiihhh999ee//vvggg33tttttt(((EEEllaaannsssrrrrrr..iiEEE///66PPPppssaaaaaaaafffnnnttlll:::dddfff,,,aaiirrssssss..nnneeeuuuvveeooeemmmrrr222iiiiiiaaeeeccceeeeeeeeeSStt,,rrr...vveenntttssssssnnnnn444gggeeeooLLaaiiikkbbb)))cccoooooo---uu77nn11nnn..DDDuuuiiiBBBmmmmmmLLLttdddcc2299ooohhrrrPPpppooaaaeee11ggg44mmmmmm111EEkkkLLLAA..99,,,www77888zz(((--...444eeeeeeffEEE,,222,,,aa000BBrr111rrrrrrnnndddVViiRRR000::::::EEcc888gggEEmmm000:::eee222222aaEE222///RRggg111000000lllsss,,,MMM((AASSiii,,,000000)))aaaEEsssdddggIIttt...CCC999999BBBddtttGGeeeiiieeerrrrrcccmm//////PPPpppiiaaalllTT...000000aaa,,,AAAkkk((sssnnnIIssmmm111111EEGGMMM,,,iiiooo))eee444999999ddMMMbbbCCCCCBBnnn000mm(((777777aaa000oooPPPaaapp000111111llss111mmmAAAaaaeekk(((333333))dddggg111ttt,,aa//////mmmsss111BBiii///)))000000rrmmmlllkkkrr555ee,,,pp888777777eeeaaagg777eeeLLLkk333AA,,,,,,rrrpppttt:::...777,,999777777nn555hhhpppll222PP222llooyyyyyy111SSSSSS::000ooggg222lll666uuuuuu11ss000gg///rrr000aaallleeebb333nnnnnn99ll999,,,,,,mmmiiggguuffbbbbbb66699VVVLLL///oo000ssiiiuuuuuu888EEE88nnnnnnssSSS111rrrrrrRRR888//ooo77aaeeeyyyyyy00999eee777SSSaa2200011777sssOOOOOOrrr999IIItt,,GGGaaa88833111vvv,,,ffffffHH33lll///ffffff77TTT333tttiiiSSSiiiiii00066ee)))aaacccccc66III///KKKGGG66600ii000eeeeee111dd11nnnAAA444,,,777000ee//ggPPPPPP:::DDDRRR99900,,,ll//aaaaaabbggghhh333eee77777llEEErrrrrree///aaagggaa///LLL,,kkkkkkkkkSSS000rrlll..iiiIIIPPooo,,,,,,gggggsssKKKee777uuurrsssOOOOOOttt,,,,,,,,nnn,,,iirrruuuvvMMM11ffffffLLaaaRRREEEbbbfffffflllaa4477sssfff......eeeeeeuuuCCCaauuuiii3322DDDDDDgggnnnrrreeePPPttrrryyy8822ssiiihhhooooooooohhhAAAsssaa,,11uuuuuueeennnoooOOOtttkkttrrr(((,,iiigggggguuufffeeddddddaaa(((VVfffllllllssseeeXXlliiiaaaaaasssiiiEEmmmccc555uuurrr66nniiissssss:::eeeRReeelll,,,oo00fffeeeAAAhhhSSSSSSSSKKKoooPPP,,tttrrrooo((aaaaaannnhhhIIiii00HHaaayyyGGnnnuuuuuuuuuyyyyyysssrrr11gggaaTTeeellllllnnnnnnkkktttuuu11llIIaaarrraaadddddd,,,ffCCCGGrrr:::))wwmmmOOOeeeeeeeeeoooLLLAAA,,88rrrrrraaaaafffuuuiiiRRrrriiissssss11ffffffnnnyy)))yyyrrreee...ee22ttteeesssDDDDDD777SSSDDDHHgg,,,--ttt555rrrrrrcccMMMsssiiaaaooo99ooiiiiiiss000iiiaaavvvvvvuuuuu88eeettiiiLLLeeeeeelllrrnnngggss00nnngggtttiiiaa,,,,,,)))fffeeeeelll00ccc///eeeaaassLLLLLLkkk555rrr,,eeeiiSSSsssaaaaaaaaaoogggee11ggglllcccffhh,,,66LLLLLL///iiioo00eee88kkkuuuuuuuunnn88ggg55cccccceeccc66,,,iiiiiiaaaaaarreee11::,,,,,, L5617 Registrasiehouer: Syngenta South Africa (Edms) Bpk, reg no 1998/013761/07, Privaatsak X60, Halfway House, 1685 Versprei deur: Protek, ‘n divisie van PE-BEE Agri (Edms) Bpk, Posbus 72, Heidelberg, 1438, tel no (011) 812-9800 of 0861 PROTEK (0861 77 68 35), www.protek.co.za www.suidwes.co.za 37Des ’19 | Jan ‘20
Die Suidwes ACCUPOWER 4.5-30X56 FFP RED/GRN MOA/MRAD K EPRroSmFosiEe E S R36,999.00 2000003664 ATN MARS THERMAL RI- SPOTLIGHT 10W LED SNIPER SPOTLIGHT FLE SCOPE 384 1.25-5X GUNMOUNT R/C 125M 2500LUM 25W 150MM R29,000.00 R1,250.00 R1,749.00 2000000360 1002144996 1002145220 BALLISTOL PFEFFER KO RCBS CHARGE- SPRAY JET 100M MASTER LITE R60.00 R4,999.00 1002146944 1002146947 RCBS PRESS KIT ROCK CHUCKER SUPREME R7,799.00 1002134695 25 Nov - 31 Des 2019 Alle pryse sluit BTW in tensy anders aangedui. 38 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
PRODUKINLIGTING NUUT VAN PROTEK Protek is trots om nuwe, innoverende produkte sowel as Comet GR kan voor of verkieslik nuwe, waarde-vir-geld-verpakkingroottes aan ons kliënte gedurende die periode wanneer bekend te stel. onkruid aktief groei, toegedien word. Aangesien Comet GR deur Alphathrin 500ml (INSEKDODER) plantwortels opgeneem word, is Alphathrin is ‘n ou staatmaker in die Protek- reën nodig (na toediening) om stal. Vanweë aanvraag, word Alphathrin die produk in die wortelsones nou in ‘n 500ml bottel verpak wat 100 liter van teikenonkruide in te was. oplossing gee om van publieke gesondheid- Comet GR bied onkruidbeheer en huishoudelike insekplae ontslae te raak. voor en na-opkoms en is weens Alphathrin beheer plae soos miere, weeluise die uitgebreide grondaktiwiteit veral geskik vir die handhawing (bedluise), kakkerlakke, vismotte, vlooie, van onkruidvrye gebiede. Moenie dit binne 50 meter van gewenste vlieë en muskiete. Dit is reukloos en vlekbe- plante of bome gebruik nie. stand met ‘n vinnige uitklop en ‘n langdurige effek vir tot 2 maande. Two-Step SC 500ml, 1 liter en 5 liter (ONKRUIDDODER) Spuit rondom werkoppervlaktes, op mure, kroonlyste, vloerlyste, ‘n Suspensiekonsentraat sistemiese onkruid- beddegoed, gordyne, onder beddens en meubels, ens. Aangesien doder met nawerking, vir die voor- en na-op- die konsentrasie aktiewe bestanddeel baie sterk is, word slegs koms beheer van ‘n wye reeks eenjarige- en 5ml Alphathrin per liter water vermeng. meerjarige breëblaaronkruide en grasse in stedelike asook ander industriële gebiede. Knox Out 500ml (INSEKDODER) Two Step het ‘n lang nawerking en kan onkruide Knox Out is nog ‘n “ou betroubaar” wat nou tot ses maande beheer, wat dit ideaal maak vir in ‘n 500ml bottel verpak word, ideaal om heinings, randstene, ens. Optimale resultate groter areas teen huishoudelike insekte word verkry wanneer Two-Step SC toegedien te behandel. Die aktiewe bestanddeel is word wanneer teikenonkruide aktief groei, vry mikro-geënkapsuleerd met uitgebreide van omgewingsstresfaktore soos droogte, beheer teen lastige, vernietigende of selfs ongewone temperatuurskommelings, ens. siektedraende insekte soos miere, bedluise, kakkerlakke, krieke, vismotte en vlooie. Two-Step SC word in 500ml, 1 liter en 5 liter bottels verpak. Spuit dit eenvoudig rondom skoon werksop- pervlaktes, op mure, meubels, beddegoed, Imidor 350 SC 100ml & 500ml ens. en geniet ‘n plaagvrye huis. Knox Out is Imidor 350 SC is ‘n sistemiese insekdoder reukloos en vlekbestand. met ‘n langdurige werking om suigende en bytende insekte soos plantluise (insluitende Terminex 500ml (INSEKDODER) sipresluise), psylla op sitrusbome, rooidop- Protek Terminex 350 SC bied vinnige luise, witvlieg, witluise, molkrieke en mis- beskerming teen die vernietiging van ter- wurms, te beheer. Hierdie produk word as ‘n miete in en om die huis. Die sterk aktiewe seisoenale toediening op die wortelarea van bestanddeel bied uitstekende waarde vir geld die plant gebruik en word as voorkomende en en word nou in 500ml bottels verpak. Meng genesende beheer gebruik. slegs 7,2ml Terminex 350 SC met 10 liter water. Die nuwe 500ml bottel behandel 138 Dit is beskikbaar in 100ml en 500ml bottels, m² en bied die beste waarde vir geld vir die ware waarde vir geld. behandeling van houtvernietigende termiete. Terminex 350 SC kan toegedien word as ‘n Geregistreer in terme van Wet 36 of 1947 voorkomende sloot- en nesbehandeling. Knox Out: L6506, Diazinon 240 g/l, VERSIGTIG, Alphathrin: L7850, Triclon 1 liter (BOOM- & ONKRUIDDODER) Alpha-cypermethrin (Pyrethroid) 100 g/l, SKADELIK, Terminex Raak ontslae van ongewenste bome, houtagtige 350 SC: L9040, Imidacloprid (neonicotinoid) 350 g/l, SKADELIK, plante en onkruide met Triclon. Triclon beskik Triclon: L6661, Triclopir (pyridyloxy compound)(as butoxyl ethyl oor ‘n hoë konsentrasie, sistemiese boom- en ester) 480 g/l, SKADELIK, Comet GR: L7524, Bromacil (Uracil) 80 g/ onkruiddoder. Triclon kan as ‘n blaarbespuiting kg, Terbuthylazine (Triazine) 120 g/kg, VERSIGTIG, Two-Step SC: toegedien word op aktiefgroeiende plante of L9401 Glyphosate Isopropylamine Salt 167 g/l, Glyphosate Acid as ‘n stompbehandeling (dien toe binne 12 uur 125 g/l, Simazine (Triazine) 175 g/l, Terbuthylazine (Triazine) 175 nadat die boom afgekap is), of as ‘n basale g/l, VERSIGTIG - Registrasiehouer: Arysta LifeScience South Africa bastoediening, of as ‘n hak en spuit. (Edms) Bpk., Registrasienommer: 2009/019713/07, 7 Sunbury Office Park, Off. Douglas Saunders Drive, La Lucia, 4019 Triclon word nou ook in 1liter bottels verpak en bied uitstekende waarde vir geld. Imidor 350 SC: L8019, Imidacloprid (Chloronicotynil) 350 g/l, SKADELIK - Registrasiehouer: Villa Crop Protection (Pty) Ltd, Comet GR 5kg (ONKRUIDDODER) Registrasienommer: 1992/002472/07, Posbus 10413, Aston Manor, Comet GR is een van die nuutste toevoegings tot die Protek-stal. 1630 Tel. (011) 396-2233 Dit is ‘n nie-selektiewe wortel-geabsorbeerde korrelonkruid- doder met ‘n verlengde werking van tot vyf jaar vir die beheer van Versprei deur: Protek, ‘n divisie van PE BEE Agri (Edms) Bpk, Posbus 72, ongewenste plantegroei op nie-gewas- en nywerheidsterreine. Heidelberg, 1438. Tel (011) 812 9800 of 0861 PROTEK (0861) 77 68 35, www.protek.co.za
PRODUKNUUS ‘n Jacto spuit spoorwydte verstel hidrolies van 2,6m neem, laat weet die operateur indien toe- - jy sal nie tot 3,2m. Onafhanklike lugvering op elke stande nie optimaal is vir bespuiting nie. spyt wees nie! wiel verseker dat skokke en vibrasies nie Werkspoed van 35km/uur is moontlik indien na die spuitbalk oorgedra word en die toestande dit toelaat. Met die hoë werk- deur JP Adlem, Produkspesialis, Northmec spuitgehalte afekteer nie. Dit verhoog spoed, in samewerking met ‘n 32m of 36m ook rygemak en hou die grondvryhoogte spuitbalk, kan jy vinnig al jou hektare kaf draf. Jacto, alombekend vir hoë-kwaliteit konstant wanneer die masjien volgelaai is. spuite is ʼn maatskappy in Brasilië Met die draai van al vier sy wiele, spoor die Wat presisieboerdery aanbetref, is die wat sekerlik een van die grootste agterwiele presies op die voorwiele wat die Uniport toegerus met ‘n FM750 Trim- spuitvervaardigers in die wêreld is met ‘n trap van jou gewas tot en met 40% kan ver- ble-skerm, ‘n selfstuur sisteem, spuitbalk wye reeks van balk-, waaier-, kanon- en minder. Nog ‘n voordeel van die “unitrack” hoogtesensors asook Jacto se “nozzle vir selfaangedrewe spuite. Beste van alles, sisteem, is die ongelooflike kort draaisirkel. nozzle” afsluitsisteem. Die sisteem word is dat Suidwes Landbou dié top-gehalte deur die “GPS” beheer en kan elke 35cm spuite nou tot op jou voorstoep bring! Die Uniport is beskikbaar in twee modelle ‘n nozzle afsonderlik afgesluit word om naamlik die 3030 en 4530. Die 3030 beskik vermorsing en oorvleueling te beperk. Die Die Jacto Uniport is een van die mees oor ‘n 3000l watertenk waar die heelwat spuitpomp behels ʼn 300l/min “piston” tegnologies gevorderde selfaangedrewe groter 4530, ‘n totaal van 4500l vloeistof pomp wat direk met die spuitsisteem masjiene tans in die wêreld. Die Uniport is kan inneem. Albei is toegerus met die gekoppel is en toediening onmiddelik laat 4x4 slim-hidrostaties met onafhanklikke welbekende JP300-suierpomp, asook ‘n plaasvind. Deur hierdie sisteem word die traksiebeheer, wat aandrywing verskuif na eksterne sentrifugale waterpomp om die kalibrasie direk deur die pomp gedoen en enige of na al die oorblywende wiele wat hooftenk vol water te suig. ‘n Gif mengbak is geen vloeimeters of adisionele sensors nie vassit nie. Die 3030-model maak ook waar jy van grondvlak jou gif kan ingooi is nodig nie, dus is daar minder komponente van ABSremme gebruik. ook standaard op die masjiene. en bewegende dele wat die reaksietyd van vloeiaanpassing drasties verminder. Die kragtige sessillinder, 6.7l Cummins-en- ʼn Skoonwatertenk van 300l en 450l Daarmeesaam is die Uniport ook geskik jin lewer 243 perdekrag en maksimum afsonderlik is aangebring om die sisteem om vloeibare kunsmis te spuit. wringkrag kom voor teen 1600 enjinrevo- skoon te spoel na gebruik, asook die opsie lusies. Die enjinrevolusies word elektronies tot ‘n outomatiese skoonmaakprosedure. Met al die nuutste tegnologie in die Uniport beheer teen 1600 om optimale brandstofver- Die kajuit sit heel voor, met die watertenk in is dit seker dat die boer die beste bespuit- bruik te verseker, alhoewel hy sy revolusies die middel van die masjien en die enjin heel ing met die minste vermorsing en hoogste outomaties opjaag soos dit nodig is. agter. Dit gee aan die masjien ‘n gewigsver- effektiwiteit kan behaal. spreiding so na as moontlik aan 50/50, maak Die grondvryhoogte van dié masjien is nie saak hoeveel water in die tenk is nie. Jacto, gerugsteun deur Northmec is verstelbaar van 1,55m tot 1.75m en die bekend vir hulle hoogstaande gehalte, be- Die Uniport beskik oor twee spuitmonitors troubaarheid en goeie diens. Kontak gerus wat al die enjininligting, presisietoerusting jou naaste Suidwes tak vir meer inligting en spuitaspekte beheer. ‘n Temperatuur- en oor die Jacto-reeks. humiditeitsensor wat konstante afmetings 4400Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
HANDEL & BOER SLIMMER MET MEGANISASIE Presisieboerdery EZ-Pilot Pro 700 Technik- Plus 90 RTK+ strooier PRYSE OP AANVRAAG VARIABLE PRE-PLANT AMAZONE STROOIERS ELECTROLEE PRODUKTE GRATIS INSTALLASIE & AFLEWERING BINNE 100KM VANAF NAASTE TAK. NAVRAE: LOUIS KRITZINGER - 066 011 7732 OF KONTAK U NAASTE SUIDWES MEGANISASIETAK
PRODUKNUUS SUIDWES AGRIFRIEND - GEBRUIKTE GOEDERE Nov ‘19 / Des ‘19 *ALLE PRYSE SLUIT BTW UIT TENSY ANDERS GEMELD HM Grissley 75 Chipper (NUUT) JX XTRA 532 (NUUT) Hoopstad | 587 Hoopstad | 819 R 25,000.00 R 180,000.00 JX Jupidex Qualidisc 6000 Trailed JX T2624 6 tol snymasjien (NUUT) Hoopstad | 821 (NUUT) Schweizer-Reneke | 638 R 75,000.00 R 575,000.00 JX Alpher 5T Tip Trailer (NUUT) Wolmaransstad | 823 JX Jupidex CTC 427 Cultivator (NUUT) Bothaville | 639 R 40,000.00 R 499,000.00 JX Miniair Nova Planter (NUUT) Nina 300 Planter NH (NUUT) Hoopstad | 662 Vryburg | 853 R 185,000.00 R 130,000.00 JX CLCII 11Tand (NUUT) Gaspardo Delfino 1800 Power Wolmaransstad | 812 Harrow (NUUT) Wolmaransstad | 3346 R 130,000.00 R 103,000.00 JX FHP 185 Mulcher (NUUT) Hoopstad | 814 GA300 GM Gyrorake (NUUT) Schweizer-Reneke | 3395 R 145,000.00 R 70,000.00 4422 Des’ 19 | Jan ‘20 www.suidwes.co.za
PNRUOUDSUKNUUS LIEB JV RENSBURG : HANDEL & Sel: 082 824 0520 | Tel: 018 581 1174 | E-pos: [email protected] MEGANISASIE *ALLE PRYSE SLUIT BTW UIT TENSY ANDERS GEMELD 2010 Case 2020 Super Comby EX Schweizer-Reneke | 3397 Hoofkantoor | 50474 R 290,000.00 R 180,000.00 Case JX 80 Globalfarm 105 Wolmaransstad | 50153 Wolmaransstad | 50476 R 190,000.00 R 160,000.00 NEW HOLLAND 5610DT New Holland FR9060 Wolmaransstad | 50177 Kimberley | 50484 R 140,000.00 R 1,700,000.00 165 MULCHER 6130 CASE IH Stroper Schweizer-Reneke | 50447 Wolmaransstad | 50528 R 53,000.00 R 1,550,000.00 JX-Farmall Wet Clutch VERSKEIE FALCON Hoopstad | 50470 SLASHERS BESKIKBAAR! R 398,000.00 SCHWEIZER-RENEKE: BOTHAVILLE: HOOPSTAD: WOLMARANSSTAD: Fanus vd Berg: Hendrik van Zyl: Riaan de Beer: William Visser: Sel: 084 608 8754 Sel: 076 950 8434 Sel: 082 338 3348 Sel: 083 626 6479 www.suidwes.co.za 43Des ’19 | Jan ‘20
Search
Read the Text Version
- 1 - 44
Pages:
