AUGUSTUS/SEPTEMBER 2018 Jaargang 53 4 10 CASE verf die land rooi - suksesvolle boeredag lok baie 18 Droëland katoenproduksie - as alternatief tot graangewasse 46 Jagters en misskote - hoekom moet jy betaal?
PLOEGIS 'N 7 LETTER WOORD. En daardie 7 letter woord is Willard. Wanneer die ryk aarde voorberei word vir saad wat sal ontkiem in voedsel vir die nasie, het jy 'n betroubare battery-vennoot nodig. Die krag van die tegnologie in elke Willard Battery verseker dat Suid-Afrika se 12.5 miljoen hektaar landbougrond bly bewerk word. Willard. Die kragwoord vir vooruitboer. willard.co.za
Augustus/September 2018 Jaargang 53 4Ons Eie word deur Suidwes Beleggings INHOUDSOPGAWE 10(Edms) Beperk uitgegee. 18 AKTUEEL 34Algemene kontaknommers vir Suidwes 46Groep Hoofkantoor: 018 581 1000 4 Soos ek dit sien 5 Geestelike AkkerOns Eie word ses keer per jaar na al sy 6 ‘n Beter finansiële posisie verglede en ander belangegroepe versprei. fyner beplanningRedakteur: 7 Waarna kyk die finansierder?Johan van Zyl 8 Suid-Afrika se politiekeE-pos adres: [email protected]: 081 581 1192 stelselteorie 20 Uit die HoweGrafiese Ontwerper: 21 Regte van die boer en werknemerEdward Adendorff 22 Jou regsposisie oor vervalleE-pos adres:[email protected] vuurwapenlisensiesTelefoonnommer: 018 581 1193 26 Die wet op veediefstalAdvertensiewerwing: PRODUKNUUSRuth SchultzE-pos adres: [email protected] 28 Nuwe voermenger - wat jy inSelnommer: 081 480 6413 ag moet neem Die inligting hierin, hoewel dit met sorg 32 Hoe om mierplae te beheersaamgestel word, word verskaf sonderenige waarborge hoegenaamd en Suidwes LANDBOUKUNDIGof die redakteur sal geen aanspreeklikheidten opsigte daarvan aanvaar nie. Dit staan 10 CASE verf die land rooiouteurs vry om menings te lug, maar 12 Byvoeding vir veegeen artikel verteenwoordig noodwendig 14 Pekanneute reeksdie mening van die uitgewer, die direksie 18 Droëland katoenproduksieof hoofbestuur van Suidwes Beleggings(Edms) Beperk nie. Behalwe in uitsonder- ALGEMEENlike gevalle, behou die uitgewer die regvoor om die nodige veranderinge aan te 30 Stroper demonstrasiedagbring aan enige bydrae wat vir publikasie 34 Oom David Roux sevoorgelê word. ou staatmakers Daar bestaan outeursreg in hierdie 35 Agrifriend Equipment en North-werk. Enige ongemagtigde aanhalingof reproduksie van die werk of enige mec skenk ‘n trekkergedeelte daarvan, sonder die vooraf 36 In jou tuinverkreë toestemming van die redakteur, 38 Suidwes Boekrakis handeling wat outeursreg skaad en wat 40 Makwassie hou tuinboudagdie oortreder regsaanspreeklik kan maak. 42 Suidwes Plaaskombuis 44 Die effek van wind op ‘n skoot Geen gratis plasings of krediet sal 46 Hoekom moet jagters vir ‘n mis-gegee word vir geringe tipografiese foutewat nie die waarde van ‘n advertensie skoot betaal?verminder nie.
AKTUEEL soos ek dit sien... onsEie ons boere en hul roere Daar heers redelike onduidelikheid en ook maak om ʼn vuurwapen wettiglik te kan ADRESVERANDERING gepaardgaande frustrasie oor die wet- besit... Ander meen weer dit is nodig dat tigheid van vuurwapens en die hernuwing- strenger wetstoepassing oor die besit van Indien u van adres verander het of binne- proses van lisensies wat moontlik reeds vuurwapens nodig is. kort gaan verander, of indien u verval het. In hierdie uitgawe van die Ons Eie tydskrif het ons ʼn kundige se raad in- Die Ons Eie tydskrif poog om u as leser met Ons Eie nie ontvang nie en dit graag geroep om meer duidelikheid op dié sensi- kundigheid te bemagtig en om u op hoogte wil ontvang, stuur asseblief u ou en/of tiewe onderwerp te verskaf. te bring van die jongste verwikkelinge wat nuwe kontakbesonderhede (adres, tele- tot u as landbouprodusent relevant is. Feit is dat ons boere uitgelewer is aan Maak seker u lees die artikel wat handel oor foonnommers, en epos-adres) die risiko’s van plaasaanvalle, rooftogte, u regsposisie vir die besit van vuurwapens en u rekening /lidnommer diefstal en sommer nog vele meer. Een van met vervalle lisensies. aan Sunelle van Rooyen by: die maniere waarop onsself kan beveilig en beskerm, is deur ʼn vuurwapen ten alle tye Tree verantwoordelik op met u wapen – in Posbus 5, Leeudoringstad, 2640 of aan jou sy te dra en so paraat as moontlik die jagveld ook! Moet nie toelaat dat u in ʼn e-pos na [email protected] te wees. Dit is egter baie hartseer dat ons slaggat trap as gevolg van onverantwoor- dié punt bereik het. Vriende in ander lande delike en onwettige optrede met ʼn vuur- Kontak ons ook gerus in verband met vind dit soms absurd dat ons onsself op wapen of ʼn lisensie nie. Vergewis uself met enige navrae oor die verspreiding van dié manier moet beveilig, maar hulle ken die feite en maak seker u doen alles vol- nie ons situasie nie. Dit is ongelukkig die gens die boek om uself op ʼn wettige manier Ons Eie. realiteit! te kan beskerm en bewapen. U kan ook vir Sunelle by Daar word baie gesê dat die voorgestelde Mooi loop! van Zyl 018 581 1002 skakel verandering in die wetsontwerp – wat te indien u die Ons Eie doen het met die hernuwing van vuurwa- Johan wil ontvang. penlisensies, net nog ʼn manier is om die boere te ontwapen. Om dit moeiliker te BRIEWEBLAD GEAGTE SUIDWES Vryburg Rolbalklub het op Saterdag 5 Mei 2018 ʼn baie suksesvolle (tweede) MANNEDAG (borgdag) aangebied. 18 spanne vanuit vier provinsies (Noordwes, Noordkaap, Gauteng en Vrystaat) het hieraan kom deelneem. Die manne het die dag baie geniet en was vol lof vir die aanbieding daar- van. Byna almal het aangedui dat hulle volgende jaar weer sal wil kom deelneem – so ook ander klubs wat dit nie hierdie jaar kon bywoon nie. Die sukses van hierdie dag is grootliks ook aan u, ons borge, te danke! Sonder julle ondersteuning sal só ‘n dag nie moontlik kan wees nie. BAIE dankie daarvoor! Hoop ons kan volgende jaar weer so maak. Hartlike groete, Stuur briewe per e-pos na [email protected] Christo van Rensburg President: Vryburg Rolbalklub4 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
Op die geestelike akker is mos maar altyd relatief, want daar is mos ‘n die Heer gemaak. Doen vandag wat jou hand vind spreekwoord uit Afrika wat sê: “As jy die koei slag om te doen. As mens, leef ons elke dag in kwes-Van kwesbaar na kosbaar wat die melk verskaf, dan is jy die koei en die melk baarheid, maar as kind van God, is ons meer as kwyt”. Jy moenie dink dat ons as mense van Afrika net blote “stofmense”. Die meester-pottebakker sal deur Ds Johan Raubenheimer, dit nie verstaan nie, maar my een hoërskool on- jou nie versaak of in die steek laat nie. (Hebreërs derwyser het altyd gesê: “Desperate mense neem 13:5). Ons is egter wel kwesbaar, maar vir nou – vir NG Noord, Potchefstroom desperate spronge”. vandag – is jy ook kosbaar. God het ‘n plan met jou en net my. My vraag aan jou sou wees, wat is Hoe meer ek vandag met mense praat oor die Nou lees ek die ander dag iets van wyle Steve jou verwagting van God? Moenie jou ore uitleen pad vorentoe met ons land en in besonder die Jobs, eertydse stigter van Apple, wat my as “stof- vir die vyand nie. Leef naby God – bewus van jou geweldige ekonomiese druk wat gepaardgaan met mens” diep geraak het: “When I was 17, I read a afhanklikheid. Maar veral, leef met ‘n verwagting! wetgewing wat dreig om mense van grond en be- quote that went something like: “If you live each (Jeremia 29:11). sittings te roof, hoe meer besef ek dat daar vreeslik day as if it was your last, someday you’ll most baie mense is wat op een of ander wyse deur ‘n certainly be right.” It made an impression on me, pa, oupa, familie of vriende diep verbind is tot die and since then, for the past 33 years, I have looked grond van hierdie mooi land Suid-Afrika. in the mirror every morning and asked myself: “If today was the last day of my life, would I want to Ten diepste loop ons almal se verbintenis met do what I am about to do today?” And whenever grond, nog veel dieper as wat dit ‘n bloot emosio- the answer has been “no” for too many days in a nele of finansiële oorweging is wat iets in die hart row, I know I need to change something. Remem- laat roer. Hierdie dieper verbintenis is natuurlik die bering that I’ll be dead soon is the most important feit dat alle mense gevorm is uit die stof van die tool I’ve ever encountered to help me make the big aarde (Genesis 2:7). Daar word in die Hebreeuse choices in life.” taal gepraat van “am ha’aretz” en dit word vertaal na “mense van die aarde”. Ons is gevorm “uit die Hierdie skrywe is nie bedoel om jou as boer of aarde”, maar ons word ook deur die aarde gevorm. besigheidsman/vrou of jongman en meisie van Die verskillende streke in ons land stel verskil- jou plaas en uit jou roeping te dwing nie. Dit is lende eise aan mense en sekere mense is gebou bloot bedoel om jou te laat verstaan “wie” ons ten vir sekere omstandighede. Die aarde en grond in diepste is. Stofmense – vandag nog daar en môre besonder, is die gemene deler tussen alle mense, is ons nie meer nie. Hier is dus my gedagte: Moenie en dit is natuurlik onontbeerlik dat ons daarvoor elke dag opstaan met daardie opstand en rebellie respek moet hê. en ongelukkigheid in jou hart nie. Vandag is deur Dit is asof hierdie tema van grond orals wil oorkook as ons kyk hoe mense met woede, ver- grype, teleurstelling, moedeloosheid en ontnugter- ing daarop reageer. Daar is baie mense wat geen uitkoms sien nie en dit het natuurlik alles te make met hoe die regeerders hierdie tema verstaan en deur wetgewing wil reguleer en beheer. Beheerʼn Reuse dankie!Beste Suidwes LandbouGraag wil ek namens ons “kinders”, personeel en bestuurvan die Daphne Lee Sentrum u hartlik bedank vir dieondersteuning met ons jaarlikse fondsinsamelingspro-jekte. Jul donasie en voortdurende deelname word opregwaardeer! Dit maak werklik ʼn verskil in ons lewens.Weereens baie dankie vir u ondersteuning en barmhar-tigheid teenoor ons kinders.Michelle VenterDaphne Lee Sentrum
AKTUEEL ‘N BETER FINANSIËLE POSISIE VERG FYNER BEPLANNING deur mielies se pryse is nog nie gunstig nie. Dus Wat kan die boer van sy kant af doen om FP Coetzee, word ‘n versoek om uitstel in plek gestel wat die effek van die droogte te bestuur? Verhoudings- die boer in staat stel om op die regte tyd sy bestuurder, produk te bemark. Boere moet ‘n nuwe inventaris opstel om AgriCapital te bepaal watter waardes toegedeel kan • Herskedulering van paaiemente: Dit sluit word aan losbates. Bepaal watter losbates Gegewe die onlangse droogtes wat in die herskedulering van die uitstaande verkoop kan word en in kontant omgeska- ons in Suid-Afrika ervaar het, is dit balans van ‘n item op huurkoop of termyn- kel word. Daardie kontant kan gebruik word wenslik om te herbesin oor die manier lening oor dieselfde tydperk. Die paaiement om oorlaatskulde te delg, wat weer die boer waarop ons besigheid doen. Fyner finan- gaan wel verhoog, maar dit stel die boer in se skuldlasverhouding sal verbeter. siële beplanning, kan nét tot voordeel van staat om asem te skep op sy kontantvloei, jou boerdery wees. aangesien hy nie sy paaiement (afhangen- Boere wat saai, moet in ag neem van die de van die betalingskedule) vir die volgende hoeveelheid kunsmis wat hulle geplaas Dié muntstuk het egter twee kante naam- termyn hoef te betaal nie. Herskedulering het voor die droogte, wat nog in die gronde lik: die boer en die finansierder – wat beide kom baie handig te pas as daar nie nuwe beskikbaar is en hoeveel vir die nuwe sei- die waarde van die munt bepaal. Die on- verbande geregistreer moet word nie. soen bygevoeg moet word. In baie gevalle langse droogte se rimpeleffek het ver- is daar nog kunsmis beskikbaar wat nie skeie bepalings in markte ingeweef. Met • Konsolidasie van skuld: Dit stel die boer tydens die vorige seisoen gebruik is nie. die ergste droogte in 100 jaar, soos berig, in staat om skuld wat hy op ‘n korttermyn was graanproduksie onder geweldige druk. moet diens, nou oor ‘n langer termyn te Koste-ontledings moet intensief gedoen Pryse het die hoogte ingeskiet, wat boere diens. Die hoofdoel van beide herskedule- word. Boere moet nuwe kontantvloeistate wat wel graan gehad het om te verkoop, ‘n ring en konsolidasie van skulde is om die opstel met konserwatiewe data, gemeet goeie hupstoot gegee het. Die boere wat nie betaalvermoë te verbeter deur dieselfde teen sy Langtermyn Gemiddelde Opbrengs kon plant nie, moes na ander alternatiewes skuld oor langer termyne te rek. Boere kan, (LGO) en met geskiedkundige prysdata soek om vastekoste en verpligtinge na te indien moontlik, alle skulde konsolideer met in ag geneem vir die vooruitsigte van die kom. Die boere wat geplant het, het oorlaat- net een paaiement betaalbaar. Dit hang nuwe seisoen. Veranderlike kostes moet skuld geërf, waar sommiges steeds stoei af van die finansierder se beleid tot wat- fyn bestuur word om onnodige uitgawes uit om daardie rimpeleffek uit hulle boeke te ter mate skulde gekonsolideer kan word te skakel. Aankoop van insetmiddele moet boer en bestuur. en tydperke waaroor die skuld gekonsoli- nou bestudeer word. Boere moet prysverge- deer gaan word. Dit skep egter weer ander lykings tref om die beste pryse te bekom en Wenke vir boere in terme van finansiering risiko’s vir die finansierder, aangesien in die moet gebruik maak van onafhanklike kundi- na ‘n droogte geval van oorlaatproduksies waar misoeste ges, wat nie produkte verkoop nie, om ontle- gerealiseer het, die kommo- diteite wat ver- dings te doen om die ware behoefte van sy Daar is verskeie planne wat gemaak kan lore is, afbetaal word en die boer niks terug gronde te bepaal en daarvolgens aankope word om die effek van droogte ligter te kry daarvoor nie. Met ander woorde, die oes te doen. maak, ten einde uit te bestuur sonder om is reeds verlore en moet steeds betaal word. alles prys te gee. Geen kombersbeleid kan Vastekostes wat verander kan word soos toegepas word nie, aangesien elke situasie Dit is van kardinale belang dat die boer byvoorbeeld lewenskostes, polisse, herske- uniek is en planne aanpasbaar moet wees vroegtydig met sy finansierder kommuni- dulering van paaiemente, beter betaaltyd- tot voordeel van die produsent, sowel as die keer. Dit verhoed dat verstekrente op ag- perkte van paaiemente, rente onderhan- finansierder. Sulke opsies sluit die volgende terstallige paaiemente gehef word, wat ‘n deling en selfs die afverkoop van onnodige in: voorlopige beheerbare probleem vinnig laat of oortollige huurkope, moet in ag geneem handuit ruk. Afhangende van die finansier- word. • Uitstel van paaiemente: Hierdie is ‘n kort- der se beleid, word verstekrente gewoonlik termyn oplossing wanneer paaiemente nie binne 60 dae op rekeninge wat agterstallig Soos voorheen genoem, kan ʼn kombers- gediens kan word nie, maar waar daar wel ‘n gehef. Boere wat die behoefte het, word beleid nie by finansiële beplanning gevolg betaalmiddel is om byvoorbeeld binne drie aangeraai om reeds vroegtydige reëlings word nie. maande skuld te delg. Die boer se beeste is te tref om konsolidasie, herskedulering en byvoorbeeld nog nie markgereed nie of die uitstelle. Kontak gerus u Suidwes finansierder vir kundige raad en om u te help met fyner beplanning. AgriCapital se kantore kan by 018 581 1000 geskakel word.6 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
AKTUEELSEKURITEIT EN TERUGBETAALVERMOË– WAARNA KYK DIE FINANSIERDER? deur Terugbetaalvermoë termynleningpaaiement wat herskeduleer Wim Grobbelaar, is die kapasiteit van moet word. ‘n Bydraende faktor wat die Verhoudings- die boerdery om ‘n boerdery se wins onder druk plaas, is die bestuurder, optimale marge te stygende oorhoofse kostes om die boer- AgriCapital bewerkstellig om die dery aan die gang te hou. boerdery se oorhoof-In die hedendaagse, dinamiese sake- se kostes en skuld- In sommige boerderye kan die kostes per wêreld waarin die landbousektor hom- verpligtinge volhou- hektaar net té hoog raak en die boerdery nie self tans bevind, vorm finansiering ‘n be- baar te kan diens. Dit meer oor die vermoë beskik om bestaande langrike komponent van elke boerdery. Dit is direk verwant aan verpligtinge volhoubaar uit te kan boer nie. is daarom vir die produsent belangrik om die kontantvloei - be- Die gevolg is dat ‘n kapitale delging gemaak hom- of haarself te vergewis met verskeie planning wat gedoen moet word wat impliseer dat grond en/of aspekte van finansiering sodat die meeste word om alle kostes roerende bates verkoop moet word. voordeel daaruit getrek kan word om so- (veranderlike en vas- doende die boerdery volhoubaar te kan tekostes) en skuld- Ongelukkig is die ander realiteit dat plaas- groei. verpligtinge teenoor eiendom se waarde nooit realiseer teen alle inkomstes te waardasie, indien die plaas op ʼn gedwonge Twee aspekte waarop finansierders hoof- toon, deur die net- veiling verkoop word nie. Juis hieroor, steun saaklik fokus wanneer daar aansoek ge- to-inkomste som te finansierders slegs tussen 50% tot 70% van doen word vir finansiering behels die sekuri- wys. Dit word gebruik om sodoende te kan die totale waardasie van plaaseiendomme teit wat deur aansoeker aangebied word en bepaal of die boer- dery die vermoë het om vir sekuriteitdoeleindes. die terugbetaalvermoë van die boerdery om verdere skuld te kan aangaan. skuldverpligtinge volhoubaar te kan diens Die Nasionale kredietwet vereis dat ‘n ont- en ‘n netto-inkomste aan die einde van die Daar word ook gesteun op die netto-kon- leding van ‘n betrokke entiteit se finansiële finansiële jaar te toon. tantvloeiverhouding om te kan bepaal of state, tesame met ‘n kontantvloeibeplan- daar genoeg “beweegruimte” in die kontant- ning gedoen moet word, alvorens krediet ‘n Sekuriteit word beskou as ‘n bate wat vloei is om voorsiening te maak vir prys- toegestaan kan word. deur ‘n persoon of entiteit aangebied word dalings of swakker oesopbrengste. Indien waar die finansieringsinstelling teen die Met bogenoemde in gedagte, is dit dan markwaarde van die bate, ‘n bepaalde be- hierdie verhouding ook so dat finansierders nou meer klem lê drag kan finansier, gegewe die voorgeskrewe minder as 10% is, is op terugbetaalvermoë om die volhoubaar- kredietbeleid van die finansieringsinstelling. daar min “binnevet” heid van boerderye te verseker. Die finansierder kry ook dan ‘n vorderings- om enige prysskok of reg oor die bate (namate die rangorde van swakker oesopbreng- verband) om die eiendom uit te win om ste te kan absorbeer. agterstallige verpligtinge te kan vereffen, in- dien daar nie ‘n goedgekeurde ooreenkoms In die saaigebiede in plek is of die betrokke skuldenaar nie waar die LGO (Lang- meer die nodige terugbetaalvermoë het om termyn Gemiddelde volhoubaar te kan boer nie. Opbrengs) op mie- lies hoog is, word Hier word ook na die betrokke entiteit of daar gewoonlik ook groep se solvensieverhouding (verhouding swaarder bemes en tussen bates en laste) gekyk om die te be- plantstand verhoog paal of daar verdere skuld aangegaan kan om ‘n maksimum oes word, soos deur die finansieringsinstelling te kan lewer, gegewe se kredietbeleidbepalings voorgeskryf. noukeurige ontle- dings wat die pro- dusent van sy grond gemaak het om hierdie besluit te kon neem. Die hoë grondwaardes het baie eienaars van plase in staat gestel om insetfinansiering te kon kry om die nodige in- sette te kon aankoop. Ten spyte van die afge- lope paar jaar se droogte en 2017 se “prysdroogte”, het dit geïmpliseer dat die wins per hektaar baie afgeneem het en die omset van die oes nie al die verpligtinge van die boerdery gediens kon kry nie. Dit word later ‘n sneeubaleffek met skuld wat oorgedra word va- naf die vorige produksie- seisoen of ‘n bestaandewww.suidwes.co.za Augustus September 2018 7
AKTUEEL Hoe lyk Suid-Afrika se politieke stelselteorie? Waar laat dit jou as landbouer? deur Dr Jan Venter, Noordwes-Universiteit Etlike dekades gelede was die ontle- maar op eie bodem blyk dit meer kompleks Dus, met tyd, het stelselteorie ontwikkel ding van verskillende lande se poli- as dit te wees. om sogenaamde komplekse stelsels in te tieke stelsels, of te wel, stelselteorië, sluit. Iets wat Suid-Afrika soos ‘n handskoen een van die belangrike teoretiese ontwik- Sommige lande het sulke sterk en geves- pas. `n Model van `n komplekse stelsel word kelinge binne die studieveld van politieke tigde instellings, dat die politiek en die re- hieronder aangedui: wetenskap. Wetenskaplikes het besef dat gering en insidente van onstabiliteit ver van die politieke omgewing maklik op ʼn ont- mekaar kan staan wat dus `n groot mate Die figuur hierbo is `n eenvoudige grafiese ledende vlak as ʼn stelsel voorgestel kan van stabiliteit meebring. `n Voorbeeld van voorstelling van `n komplekse stelsel. Die word. Daardeur, kan makliker vasgestel en so `n land is Brittanje. Met die koningin as stelsels kan beskryf word as multidimen- voorspel word hoe ʼn betrokke land op on- hoof van die staat en norme en waardes sioneel en vloeibaar, wat uit verskillende verwagse situasies en insidente sal reageer. wat honderde jare oud is, kan hulle stel- tipes prosesse van groei en ineenstorting Ek verduidelik graag hoe ek Suid-Afrika se sel onstabiliteit hanteer, sou dit plaasvind. bestaan. Die verskillende dimensies van stelsel sien en wat die impak daarvan is. Nog voorbeelde is die Skandinawiese die stelsel het `n wederkeurige invloed. Met lande, met homogene bevolkings en sterk ander woorde, verskillende instansies en instellings, groepe of gebeure, kan mekaar Op die oog af, lyk ʼn politieke stelsel na ʼn ‘n ekonomiese stelsel waar die algemene op soms onvoorspelbare wyses beïnvloed. Van hierdie stelsel word insette en uitsette sikliese proses. Daar is dus insette en uit- inkomste, asook die lewenstandaard, baie verlang en die regering is net een akteur wat hierbinne `n rol speel. sette en gereelde interaksie in die betrokke hoog is. In dié lande bestaan daar dan Die aanvoeling is dat met `n begrip van die omgewing. Die toonaangewende weten- ook redelike sterk sosialistiese- of welsyn- teoretiese perspektief, `n beter perspektief verkry sal kan word van die internasionale skaplike wat baanbrekerswerk in dié ver- stelsels wat deel is van die sosialekultuur stelsel (internasionale politiek), maar ook die intra-staatlike politiek, veral in gevalle band gedoen het, was David Easton. Sy asook die regeringsstelsel. van state waar transformasie plaasvind of waar die regering nie sterk kan funksioneer model van hoe ʼn tipiese politieke stelsel lyk, Die probleem met Easton se model is die nie as gevolg van ander stelselkenmerke word hieronder aangetoon: soos korrupsie of onstabiliteit. feit dat dit nie verandering, ineenstorting of Die politieke stelsel volgens David Easton (1965) onsekerheid in die politiek of die eko- nomie goed beskryf nie. Vandag het ons Uitsette self lande waar daar Insette vir dekades geen Eise Die stelsels van Besluite effektiewe regering Ondersteuning die regering en optredes was nie, of lande waar die ekonomie slegs bestaan uit buitelandse hulp. Omgewing Lande waar sekere dele van hul geogra- fiese gebied nie Hierdie voorstelling word vandag slegs onder hulle eie beheer is nie; of lande waar van akademiese waarde geag, omdat dit korrupsie die stelsel verlam. Dink byvoor- so eenvoudig is. Aan die eenkant is insette beeld aan die Demokratiese Republiek en aan die ander is uitsette. Beide het te van die Kongo, Suid-Sudan, Somalië en die make met die omgewing waarbinne “die re- Oekraïne. Easton se model maak geen voor- gering” funksioneer, klaarblyklik sonder hin- siening hiervoor nie. dernisse. Ek glo tog die model het waarde,8 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
NEW AND IMPROVED I N T R O D U C I N G T H E N E W LY REVAMPED KAUFMANN HARDWARE RANGE In the market since 1995, Kaufmann is the trusted partner in providing quality products that are made to last, and made to get the job done. Kaufmann's rebranded and improved extensive range of fit-for-purpose quality hardware products come with a Kaufmann-Built lifetime warranty. Our products are built with innovation, built with experience, built to last and to ensure customer satisfaction. BUILT WITH EXPERIENCELIFE IS BETTER WITH KAUFMANN Kaufmann Hardware is available from participating SuidWes Retail Stores. KAUFMANN HARDWARE IS E XC LU S I V E LY D I ST R I B U T E D BY Suid-Afrika se politieke werklikheid kan • Klein en skynbaar onbelangrike ge- sigheidsbesluite, veral besluite in die land-dus met groter vrug beskryf word as `n beure kan aanleiding gee tot groter om- bousektor, op grond van harde feite geneemkomplekse stelsel. Wat hou die toekoms vattende veranderinge; word. Neem kennis van die feit dat Suid-vir ons in as ons komplekse stelselteorie Afrika `n komplekse politieke stelsel is enverder ontplooi word? Ek deel graag ‘n paar • Die tipe stelsels is voortdurend besig dat dit geneig is om orde en sentrale be-voorspellings: om te verander en skep baie geleentheid heer te verwerp. Besef ook dat jy as land- vir innovasie; bouer dus gedwing word om grootskaals • ‘n Komplekse stelsels, soos dié van te innoveer om ons besighede, plase en Suid-Afrika, word gekenmerk deur nie- • ‘n Komplekse stelsels is geneig om inkomstes te behou. Die situasie vandag lineêre ontwikkeling en vinnige, of liewer homself te organiseer in `n proses van kan dus nie business as usual wees nie. Jy skielike verandering wat gepaard gaan onder na bo, eerder as in `n proses wat sal slimmer besigheid moet doen om die met groter onstabiliteit; afhanklik is van `n sentrale orde; voortbestaan en volhoubaarheid van jou eie boerdery te verseker. • ‘n Komplekse stelsels en hul inhoude- Gegewe dit wat ek hierbo gesê het, wat like prosesse kan nie maklik voorspel is die slotsom vir Suid-Afrika? Komplekse word nie; stelsels is nie vir sissies nie! Tog moet be-www.suidwes.co.za Augustus September 2018 9
LANDBOUKUNDIG CASE-IH verfHierdie het amper soos ʼn mini Nampo luister. Johan van der Merwe, Besturende werk, is na die podium genooi om eerste- gevoel, maar al verskil was, dat alles Direkteur van Northmec in Suid-Afrika, het handse ervaring van dié produkte met die in rooi getooi was. CASE-IH, wat in boere bedank vir die groot opkoms en be- gehoor te deel. Vanuit dié gesprekke was dit die Northmec-stal ressorteer, het op 15 Au- langstelling in dié dag. “Ten spyte van die duidelik dat die produkte baie sterk aanbe- gustus weer gesorg vir ʼn hoogtepunt op die huidige politieke klimaat in ons land, bly veel word. landboukalender toe hulle ʼn reuse sukses- ons boere voortgaan en bo uitkom. Dit is volle boeredag by die Cairo-groep se gronde eie aan ons dat ons nie sal gaan lê nie en Na afloop van die formele verrigtinge is buite Koppies in die Vrystaat aangebied het. dat ons met nuwe planne vorendag kom boere getrakteer met ʼn orkes wat lekker om beter uitkomste te realiseer. Ek is self ʼn musiek gemaak het, braaivleis en ʼn bier- Sowat 500 boere het die dag bygewoon boer en het pas nog grond aangekoop. Dit tent. Vir dié wat nie daar was nie, julle het waar CASE-IH en Jacto se jongste produk- gaan vir my oor gesindheid. Dankie dat julle uitgemis! te bekendgestel en gedemonstreer is. Ti- saam met my positief is. Ons is landbouers pies van Augustusmaand, het die baie sterk in murg en been en sal voorgaan waarmee Vir enige navrae op enige Case-IH of winde die demonstrasies op die lande baie ons goed is. Dankie vir julle as kliënte wat Jacto produk, kan u gerus Suidwes Land- moeilik gemaak, maar dit het die boere se veroorsaak het dat CASE-IH se markaan- bou se meganisasie-afdeling, Agrifriend nuuskierigheid geensins geblus nie. Hulle deel aansienlik vergroot het en sy merk kon Equipment se hoofkantoor by 018 581 het die sand in die oë getrotseer en met maak wat dit in die mark verdien. Ons sal 1170 skakel of vir Lieb Janse van Rens- groot belangstelling aanhou toekyk hoe seker maak dat ons voortgaan om aan u ʼn burg, Nasionale Verkoopsbestuurder, by hierdie monster-masjinerie die aarde se kwaliteit produk te lewer, wat deur bogemid- 082 824 0520. rooigrond bewerk. delde naverkoopdiens ondersteun word.” Na afloop van die demonstrasies, het die Plaaslike en internasionale boere wat met boere ʼn deftig-opgemaakte stoor stampvol CASE-IH en Jacto se jongste masjinerie gesit om na sprekers oor hul produkte te10 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
LANDBOUKUNDIG die land rooi! DEKALB®-innovasie PLANT JOU SUKSES ontsluit jou potensiaal Die innoverende tegnologie en opbrengspotensiaal wat deel uitmaak van DEKALB®-genetika, verseker dat produsente kan uitsien na ’n mielie-oes om op trots te wees. Omdat ons kliënte vir ons belangrik is, word hierdie tegnologie en navorsing gerugsteun deur kundige advies en professionele diens om sodoende ons produsente se volle potensiaal te ontsluit.uppe marketing A18364/OE www.suidwes.co.za Kontak ons op: 011 790-8200 of 11 [email protected] Monsanto en DEKALB® is geregistreerde handelsmerke van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, Posbus 69933, Bryanston, 2021. www.dekalb.co.za @DEKALB_SA DEKALB SA Augustus September 2018
LANDBOUKUNDIGBYVOEDING VIR VEE TYDENSWINTER EN VROEË LENTE deur Ryno Rall, baie min voer beskikbaar is, sal die gebruik verkry word, word in die rumen afgebreek Produkbestuur- van graanbyprodukte of oesreste baie help. na ammoniak, die afbraakproduk wat deur der: Stoor- en die rumen mikrobe gebruik word om hul eie werfprodukte Baie belangrik vir weidende herkouers is mikrobe proteïen te vervaardig om te kan mikrobiese proteïen, omdat dit die grootste groei en vermeerder. Hoe meer mikrobe inSonder ruvoer is dit moeilik om skape fraksie van proteïenverskaffing uitmaak. die rumen, hoe vinniger vind die vertering en beeste deur ‘n winter te laat oorleef. van die gras plaas. Wanneer ruvoer begin beperk word, Nie-proteïenstikstofbronne alleen, sal dalkmoet daar gekyk word na maniere om die nie alleen die inname stimuleer nie. Gere- Soos wat die ruvoer op die veld begin minruvoer se kwaliteit te verbeter of om dit met delike beskikbare energie moet egter ook raak, sal die diere begin om al meer van dieiets anders te vervang. bygevoeg word. Wanneer daar wel bietjie lek te vreet. ’n Hoër inname van ’n onder- weiding beskikbaar is, kan lekke gebruik houdlek beteken dat diere groot hoeveel- Proteïen is grotendeels die eerste beper- word om die nodige voedingstowwe aan hede ureum inneem wat tot ureum vergif-kende voedingstof op weidings gedurende te vul, sodat diere in die beste moontlike tiging kan lei.die wintermaande en vroeë lente. Genoeg- kondisie deur die winter kan gaan.same proteïene word benodig om aan die Produksielekke vir verse, laatdragtige enrumen mikrobes (ontbindende bakterieë in Die doel van lekaanvulling is om voeding- lakterende koeiedie grootpens) te kan voldoen. Byvoeding stowwe wat nie deur die natuurlike weidingmoet slegs geskied waar weiding baie be- Produksielekke kan gebruik word omperk is, omdat dit die benutting van veld wat verskaf kan word beskikbare weiding te rek en diere steeds inwel beskikbaar is, nadelig beïnvloed. Waar om in diere se be- ’n redelike kondisie te hou. Wanneer ruvoer hoeftes te voorsien duur raak om aan te koop, kan die gee van nie, aan te vul. produksielekke soms meer ekonomies Produsente moet wees, veral by lakterende en groeiende verstaan dat lekke diere. nie voere is nie en onder geen omstan- Produksielekke bevat laer vlakke van Ure- dighede ruvoer kan um, asook natuurlike proteïene in die vorm vervang nie. van oliekoeke en energie in die vorm van grane. Produksielekke vir droë weiding sal Proteïenlekke help om massaverlies te verminder. Pro- (onderhoudslekke) duksielek is nie ’n voer nie en daar moet nog vir droë koeie ’n bietjie weiding beskikbaar wees wanneer produksielekke gegee word. Produksielekke Indien herkouers is ʼn duurder opsie en die inname is heelwat op lae proteïen gras hoër as dié van onderhoudslekke, maar kan wei, is daar nie vol- gebruik word om die droë weiding te rek, en doende proteïen vir sodoende kan daar minder ruvoer aange- die mikrobes in die koop word wat duurder is. rumen om te groei en te vermeerder Opsomming nie en kry ons ’n af- name in die vertering van ingenome gras. Met die beperkte hoeveelheid weiding Die gras beweeg stadiger deur die rumen beskikbaar kan lekke gebruik word om diere en inname daal. ’n Verlaagde inname bete- deur die winter te kry. Daar moet egter se- ken dat diere minder voedingstowwe in- ker gemaak word dat daar ten alle tye vol- neem en begin massa verloor. Die doel van doende ruvoer vir die diere beskikbaar is, Ureum-bevattende proteïenlekke is om die voordat veral Ureum-bevattende lekke aan verteerbaarheid van die droë weiding te diere gegee word. verhoog en inname van die droë weiding te stimuleer. Die stikstof wat uit die Ureum12 Augustus September 2018
www.suidwes.co.za Augustus September 2018 13
LANDBOUKUNDIG deur Elize Botha, DIE BELANGRIKHEID VAN Hortoloog GEWASMONITERING IN Terratek JOU PEKANNEUTBOORD ‘n Baie belangrike aspek van Figuur 1: Sink tekorte op pekanneute. skade gelei het. Daar is dus vele suksesvolle boordbestuur, aspekte van gewasmonitering is die optimalisering van Alhoewel daar enkele algemene simptome wat in ag geneem moet word die bestuur van beskikbare is wat op sekere voedingstowwe van toe- en nie net simptome wat met voedingstowwe in jou boord. passing is, verskil die simptome gewoonlik die blote oog sigbaar is nie. Die Wetenskaplikes het bewys van gewas tot gewas. Maak dus seker dat ander aspekte sal grondontled- dat daar 14 minerale-voed- jy weet hoe tekortsimptome in jou boord sal ings, waterontledings en blaar- ingstowwe is wat as krities lyk. ontledings insluit. beskou word vir groei, blom- vorming en vrugproduksie Foto: Figuur 1 toon ʼn tekort aan sink aan. Grondontledings kan jaarliks in enige plant. Uit hierdie 14 Sinktekorte is een van die mees algemene en selfs tweejaarliks geneem voedingstowwe, word ses tekorte in pekanboorde. word om die voedingstofstatus as makro-elemente beskou. van jou grond te toets. Dit sal Makro-elemente is minerale- Hierdie visuele simptome is ongelukkig onder andere die pH van jou voedingstowwe wat in groot nie voldoende om die voedingstatus van jou grond aandui, wat ‘n direkte in- hoeveelhede deur die plant boord te monitor nie. Wanneer die visuele vloed sal hê op die beskikbaar- benodig word vir optimale simptome begin wys, sal jou boord reeds heid van voedingstowwe aan groei. Hierdie ses makro-ele- die boom. Vêrder, sal dit dan mente is stikstof, fosfaat, ka- ook aandui hoeveel van watter lium, kalsium, magnesium en voedingstowwe in die grond swawel. Die ander agt mine- beskikbaar is vir opname deur rale-voedingstowwe wat as die boom se wortels. krities beskou word vir plant- produksie is sink, yster, koper, Waterontledings, soos reeds mangaan, nikkel, molibdeen, in vorige artikels genoem, is boor en chloor. Dit word as net so belangrik. Die kwaliteit die mikro-elemente geklassi- van besproeiingswater is van fiseer. Mikro-elemente word kardinale belang. Water wat te in baie kleiner hoeveelhede hoë soutinhoud het, kan tot ver- as makro-elemente, tot selfs brakking lei, terwyl water met net ‘n paar dele per miljoen te hoë pH-vlak, die grond se pH (dpm), deur die plant benodig. sal verhoog en die beskikbaar- heid van voedingstowwe aan Vir pekanneutbome om die plant sal beïnvloed. ‘n Te optimaal te groei, blomme lae pH-vlak kan dieselfde effek te ontwikkel en neute van hê, daarom moet waterontle- goeie kwaliteit te produseer, dings op ‘n gereelde basis ge- is daar minimum drumpel- doen word. waardes van elk van hierdie minerale-voedingstowwe wat Blaarontledings sal die derde deur die plant benodig word. aspek van gewasmonitering Wanneer vlakke bereik word wees. Blaarontledings word in waar ‘n tekort begin voor- pekanneute gewoonlik slegs in kom, waar die voedingstow- Januarie gedoen. Die resultate we onder die drumpelwaarde hiervan sal die produsent ‘n daal, sal produksie negatief goeie idee gee van hoeveel van beïnvloed word. Dieselfde watter voedingstowwe alreeds sal gebeur wanneer hierdie deur die plant opgeneem is. minerale-voedingstowwe in te hoë vlakke aan die plant beskikbaar Met hierdie drie gereedskap- is – die voedingstofvlakke sal toksies raak stukke tot jou beskikking, kan vir die plant. Somtyds kan ligte tekorte on- jy alreeds voedingstowwe opti- gesiens verby gaan, omdat daar nog geen maal bestuur en seker maak dat jou bome visuele simptome aan die plant opgemerk nie vergiftig word, of honger lei gedurende kan word nie. Dit beteken wel nie dat daar die groeiseisoen nie. Effektiewe bemes- geen negatiewe invloed op produksie en tingsprogramme kan op hierdie manier groei sal wees nie. Hierdie verskynsel word saamgestel word vir optimale voedingstof- “versteekte honger” genoem. Wanneer die statusse in jou boord, wat tot ‘n optimale tekorte meer ernstig raak, sal die boord se oes van uitstekende kwaliteit sal lei. prestasie begin afneem en visuele simp- tome sal waargeneem kan word. Onthou, om te meet is om te weet, so skakel vir Terratek by 018 581 1016 Dit is dus baie belangrik om die simptome van verskillende voedingstoftekorte te ken. as jy wil weet!14 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
PRODUKINLIGTING Voorste verskaffer van plantvoedingsoplossings Kynoch het vroeër vanjaar Kynoch Kunsmis is ’n toonaangewende • Hooffokus hulle 100ste bestaansjaar invoerder, vermenger en kleinhandelaar Kynoch se fokus met die jare was hoof- in Suid-Afrika gevier. van ’n volledige reeks korrel-, vloeibare en spesialiteitskunsmisstowwe in Suid-Afrika saaklik op die grootskaalse gewasse soos “Ons almal by Kynoch en Export Trading en spog met ’n stewige voetspoor in Suid- mielies, sojabone, koring en suikerriet. Die Group (ETG) voel trots en dankbaar om er-Afrika – insluitende Suid-Afrika, Malawi, prentjie het nou verander en die maatskap- hierdie eeufeesvieringe van Kynoch as Mosambiek, Zambië, Zimbabwe, Botswa- py fokus nou ook op intensiewe en spesiale ’n kunsmisvervaardiger en -verskaffer te na, Namibië, die Indiese Oseaan-eilande, gewasse, soos tropiese vrugte, sitrus, aart- vier. Kynoch is een van die bekendste en die Demokratiese Republiek van die Kongo, appels en groente. Daarom het Kynoch ook gerespekteerde handelsmerke in die Suid- Uganda, Tanzanië, Kenia, Ghana, Rwan- sy eie reeks innoverende spesialiteitspro- Afrikaanse landbousektor. Ons vier ons ryk da en Angola. In Suid-Afrika, word Kynoch dukte ontwikkel. erfenis en sien met groot verwagting uit na se voedselprodusente tans bedien deur ’n die volgende 100 jaar. Kynoch sal voort- groot verkoops- en landboukundige onder- Kynoch was ook die eerste kunsmis- gaan om innoverende produkte en dienste steuningspan wat in meer as vyf kantore maatskappy om urease-inhibeerders aan aan ons landboukliënte te lewer,” sê Niren regoor die land gebaseer is. die Suider-Afrikaanse mark bekend te stel Murugan, Streekshoof vir Suid-Afrika. en sy KynoPlus®-reeks is die markleier op Met depots landwyd en invoer- en ver- hierdie gebied. 100 jaar: Kynoch vier ’n ryk erfenis mengingsfasiliteite in alle groot hawens • Die pad vorentoe in die Suider-Afrika-streek, insluitende ’n Die Kynoch-handelsmerk, vernoem na sy vloeibare kunsmisfasiliteit by Endicott, Die ETG-groep sorg vir ’n stewige grond- stigter, George Kynoch, is reeds die afge- asook vermengers in Durban, Richardsbaai, slag wat ’n wêreldwye netwerk van uitge- lope 100 jaar deel van die landbou in Sui- Endicott, Viljoenskroon en Kaapstad, bied soekte en gehalteverskaffers, produkte en der-Afrika. Die oorspronklike maatskappy, Kynoch ’n omvattende produkreeks en wyd- personeel skep. Sodoende kan Kynoch die vandag bekend as Kynoch Kunsmis, het verspreide diens. handelsmerk en sy voetspoor uitbrei om die sy ontstaan gehad in Birmingham, Enge- nalatenskap wat die maatskappy oor die af- land en was aanvanklik ’n ammunisie- en • Gewas-, groeistadium- en plekspesifieke gelope 100 jaar geskep het, voort te sit. plofstofvervaardiger. In die vroeë 1900’s, is benadering grond van die Natalse regering gekoop om Bo: Marlie Gnäde, Media- en bemarkings- ’n aanleg by Umbogintwini buite Durban te Kynoch se interne span landboukundig- koördineerder van Kynoch Kunsmis ontvang bou om plofstof vir die mynbedryf aan die es beskik oor die wetenskaplike kennis vanjaar ʼn Nampo-sertifikaat wat aan Kynoch Witwatersrand te vervaardig. Na afloop van om die beste program en skedulering van toegeken vir hul uitstalling wat beïndruk het. die Eerste Wêreldoorlog in 1918, was daar voedingstowwe saam te stel en voorstelle ’n ooraanbod van plofstof, derhalwe het te maak ten opsigte van kunsmistoedien- Kynoch sy fokus verskuif en sy plofstof- ing, wat op die spesifieke omstandighede aanleg aangepas en verander om superfos- en behoeftes van voedselprodusente, ge- faatkunsmis by Umbogintwini – die land se baseer is. Vir hierdie doel, gebruik Kynoch eerste chemiese kunsmisaanleg – te ver- grondmonsters om die grondvrugbaarheid- vaardig. status van die grond te bepaal, asook blaar- monsters om die voedingstatus van die In 2014 het die ETG, ’n multinasionale, gewas vas te stel; en deur die kombinasie landboukommoditeitsmaatskappy in Afri- van verskillende kunsmisstowwe, kan die ka, die Midde-Ooste en Asië, 100%-aandeel- beskikbare plantvoedingstowwe verhoog houding in Kynoch verkry. word wanneer dit die meeste saak maak. Dit het tot gevolg gehad dat Kynoch-pro- • Presisie-landbou dukte nou ook aan die belangrikste Afri- ka-markte bekendgestel is en saam met Kynoch staan aan die spits van innove- ETG se beproefde handelsmerke, Falcon rende, nuwe wetenskap en tegnologie en en Zamfert, in Afrikalande verkoop word. span presisie-landbou in as deel van hulle Uitgesoekte Kynoch-vermengings word ook praktyke. Presisie-landbou verminder risiko, in ETG se vermengingsaanlegte regdeur Af- bespaar tyd en verlaag koste. rika, vermeng. • Navorsing en ontwikkeling Meer oor Kynoch Kunsmis ’n Nuwe navorsings- en ontwikkelingsla- “By Kynoch glo ons nie net in die enkeltoe- boratorium is aan die einde van 2017 by diening van ’n spesifieke produk nie, maar die Endicott-aanleg voltooi, wat die maats- in die kombinasie van produkte sodat ons kappy in staat stel om ook in die toekoms voedselprodusente die beste voordeel kan innoverende deurbrake oor gewasvoeding geniet en sodoende meer geld per hektaar aan sy kliënte te bied om optimale opbrengs kan maak,” sê Murugan. en winsgewendheid te verseker.16 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
VOOR PLANT VROEË MIDDEL BLOMSTADIUM VEGETATIEF, VEGETATIEF, MET PLANT TOPBEMESTINGMIELIESKynoPlus® KynoPop® KynoPlus® en Mielie OEMFF® B16 KynoPlus® - uppe marketing A16511/OVKVir verbeterde stikstof-Vir ‘n vinnige begin enmengselsOm gedurende stuifmeelstort,doeltreffendheid wat sterk saailinge. bestuiwing en bevrugting inbeskikbare stikstof in die Effektiewe bemesting die spesifieke voedings-grond verhoog. KynoPlus® - wanneer die voedings- behoefte te voorsien. behoefte van dieKynoPlus® - NPKS-plantermengsel mielieplant geweldig KynoPlus® -mengselsmengsels toeneem. Foli-Grande® of Om gedurende hierdie Foli-Plus®Om stikstof, fosfaat en stadium in die mielieplant Mielie OEMFF®kalium doeltreffend in se lewe ‘n goeie Het die nodige voeding-die grond te sit. potensiaal aan te lê. ’ n Blaarvoeding om die stowwe in, om graanvul effektiwiteit van die mielieplant te verbeter. te verbeter.Met Kynoch se innoverende en pasmaak-produkte kan jy Farmisco (Edms) Bpk. h/a Kynoch Fertilizerbemesting toedien volgens jou mielieplante se behoeftes en Reg. No. 2009/0092541/07groeistadiums. So verseker Kynoch dat jou mielieplante krywat hul nodig het, wanneer hul dit die nodigste het. Boonop KynoPlus® is geregistreer as kunsmis groep 1 – Reg. No. K8024,het jy gemoedsrus, omdat jy weet, met Kynoch op jou plaas KynoPop® Reg. No. K9101, Mielie OEMFF® Reg. No. K8702,van meet af aan, haal jy net die beste uit jou mielies en is jy Foli-Plus® Reg. No. K9397 en Foli-Grande® Reg. No. K8045verseker van verbeterde doeltreffendheid in graankwaliteit en (Alle produkte is geregistreer onder Wet 36 van 1947)opbrengspotensiaal.Kynoch – verbeterde doeltreffendheid deur innovasie.011 317 2000 | [email protected] | www.kynoch.co.zawww.suidwes.co.za Augustus September 2018 17
LANDBOUKUNDIG DROËLAND deur Wilber Rudman, Vaalharts Katoen. KATOENPRODUKSIE – ’N ALTERNATIEF TOT DIE HUIDIGE ROTASIE MET GRAANGEWASSEDroëland katoen is vir die eerste keer micronaire, vesellengte en sterkte bepaal. word. Indien hierdie twee aspekte nie vooraf in baie jare gedurende die 2013/ Hierdie besluit speel seker die belangrikste aangespreek word nie, moet katoen liefs nie 2014-produksieseisoen as proefne- rol in die suksesvolle verbouing van katoen, geplant word nie. Dit is ongelukkig nie eko- ming aangeplant. Na baie gemengde resul- aangesien dit tot ’n groot mate die op- nomies om katoen met die hand te pluk nie. tate het die 2017/2018-produksieseisoen brengs, maar meer belangrik, die kwaliteit ons die beste indikasie nog gegee omtrent en uiteindelik die prys bepaal. Vanaf die eerste proewe wat gedurende die potensiaal van katoen in die droëland die 2013/2014-seisoen geplant is, is waar- areas. ’n Verdere oorweging sluit dan ook die geneem dat katoen ’n baie geharde plant is keuse van die lande wat geplant moet word en dat dit selfs in droogtetoestande ’n ge- Areas waar aanplantings gedurende die in. Hier speel die boerdery se wisselboupro- middelde opbrengs kan lewer. Dit is egter afgelope paar seisoene gedoen is, sluit gram ’n belangrike rol. Die laaste paar belangrik om te weet dat die kwaliteit van in Vryburg, Stella, Setlagole, Mareetsane, seisoene het gewys dat goeie grondvog, die katoen ’n groter rol in die netto wins per Lichtenburg, Delareyville en Schweizer tipies van oorlêlande, van kardinale belang hektaar speel. Kwaliteit is grootliks afhank- Reneke. Gebiede waar katoen tradisioneel is. Gedurende die 2017/2018-produksie- lik van spesifieke bestuurspraktyke, soos reeds suksesvol verbou is, sluit groot seisoen het van die droëlande met goeie die toediening van groeireguleerders, laat gedeeltes van die Noordwes Provinsie in. grondvog gemiddelde opbrengste van tot stikstof toedienings, onkruid- en plaagbe- soveel as 6,20 ton/ha behaal. Die gemid- heer. Om katoen suksesvol te verbou verg goeie delde opbrengs oor die tydperk vanaf die beplanning binne ’n langtermyn wisselbou 2013/2014-seisoen is ongeveer 1,60 ton/ Die onderstaande kits feite gee leiding be- program. Beplanning rakende katoenver- ha. Gegewe die baie droë en dorre weers- treffende die verskillende bestuursaspekte: bouing moet onder andere insluit besluite omstandighede wat oor die tydperk ge- omtrent die kultivars wat geplant gaan heers het, kan ons met veiligheid sê dat die Kultivars: word, die lande waarop katoen geplant gemiddeld in ’n normale jaar kan opskuif na gaan word en die instansie wat die katoen ongeveer 2,00 tot 2,50 ton/ha. Die Kultivars wat tans op die mark is, is: gaan stroop. Candia, DP 1531 (Korter Groeier), DP 1240, Die laaste aspek van die beplanning DP 1541 en dan kan Delta 18 RRF as toevlug Verskillende kultivars, beskikbaar van rakende die aanplant van katoen, is watter geplant word. Monsanto en Bayer, het spesifieke karak- instansie die katoen gaan stroop en hoe tereienskappe wat die groeitydperk, graad, die katoen na die pluismeule vervoer gaan Plantdigtheid: Grond tipe, klimaat en vog beskikbaarheid bepaal die hoeveel kg saad/ha, maar ‘n goeie riglyn is 9 – 10 kg saad/ha. Afhangend van die ry wydte, moet daar gepoog word om ± 8 – 10 pitte/meter met ‘n ± 10 cm inry pit-spasiëring te bewerk- stellig. Die ry wydte word grootliks deur die tipe stroper bepaal, 0,91 m ry wydte is ‘n algemene ry wydte. Daar is wel ook baie stelsels wat goed werk op ‘n twin row of trein spoor stelsel. ‘n Plantestand van ± 80 000 – 100 000 plante/ha sal voldoende wees vir medium potensiaal grond maar ‘n hoër stand van 90 000 – 110 000 pitte/ha sal gebruik word in hoë potensiaal grond. Saadbehandeling: Die saad is behandel met swam middel, behandeling vir insekte (plantluise, blaas- pooitjie) kan aanbeveel word. Foto: Jan Grobbelaar (Hoof Uitvoerende Beampte van Suidwes Graan) en Jacques Pretorius Plantdatum: (Bestuurder: Graanbemarking) het onlangs ʼn klant op dié plaas tussen Wolmaransstad en Schweizer-Reneke besoek. Hierdie pragtige katoenlande moes afgeneem geword het. Volgens Grondtemperatuur speel ‘n baie belangrike Jacques begin al hoe meer produsente belangstelling toon in die verbouing van katoen. rol teen opsigte van ontkieming en saailing siektes (damping-off) na plant. Die aanbe- vole gemiddelde grondtemperatuur is 18 °C18 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
LANDBOUKUNDIGoor ’n periode van ± 5 dae (08H00, vol pro- • Stikstof (N) – 60 tot 100 kg/ha (80-90% Onkruid beheer:fiel). Die ideale plant datum lê tussen 10 voor 8 weke na opkoms, ±10% in Jan)Oktober tot 15 November, dit sal die katoen Die gebruik van Atrazine in die wissel-plant met ‘n groeiseisoen van 165-180 dae • Fosfaat(P) – 30 tot 45 kg/ha (voor bou sisteem kan groot gevaar inhou. Gli-genoegsame tyd gee vir optimale produk- plant) fosaat-verwante beheer na opkoms wordsie. ‘n Ander belangrike faktor om te onthou, gebruik. Wandelende Jood moet betyds (2is om areas te vermy wat later as 10 Okto- • Kalium(K) – 50 – 70 kg/ha (Optimum blaar) behandel word.ber nog ryp kry en wat voor 20 April begin verbruik eerste blomknop vir volgenderyp. 40 dae) Groeireguleerders: Grondvoorbereiding: Die ontleding, asook die grondtipe waarop Die gebruik van Pix word slegs op aanbe- geplant gaan word, sal hierdie syfers beïn- veling aanbeveel en moet nie net as stan- Katoen produseer die beste op oorlê- vloed. Ander faktore soos die voorafgaande daard praktyk gebruik word nie, gereeldelande, waarvan die beperkende lae voor af gewas en watter tipe wisselbou sisteem meting en monitering is hier van kardinaledeur tand implemente (45-60 cm) vooraf tans gebruik word speel ook ’n rol belang.opgehef is. Goeie ferm saadbed voorbereid-ing bewerkstellig goeie grond/saad kontak. Vogbehoefte: Ontblaring kan op aanbeveling gedoenWinter bewerkings is belangrik sodat daar word op 70-80% bol bars.met die eerste reën geplant kan word, daar Katoen het ‘n vogbehoefte van 300mm –kan nie dan eers voorbereiding gedoen 700mm/jaar (Streek, groeiseisoen, metode, Met die spuit van groeireguleerders moetword nie. kultivar). Daar is ‘n absolute korrelasie tus- daar seker gemaak word dat die water- sen beskikbare vog en goeie kwaliteit / op- kwaliteit, druppel grootte en hoeveelheid Goeie stoppel bestuur op oorlê lande sal brengs. water/ha reg is en volgens aanbevelingwindskade beperk, inplant van koring/gars toegedien word.wat op ‘n later stadium dood gespuit word, Daar moet seker gemaak word dat die pro-kan ook help om windskade te beperk. fiel vol is voor plant, sodat die katoenplant Omliggende gewasse soos pekanneute vanaf eerste blomknoppe tot einde Janua- kan groot skade opdoen as die gewasse Plantdiepte: rie (25 Des eerste blomme) nie ‘n vogbeper- raak gespuit word, daarom moet daar met king het nie. groot sorg gewerk word as daar met groei- Die gewenste plant diepte is ± 20 – 30 mm reguleerders gewerk word.en hier is dit belangrik om te verseker daar Aalwurm beheer:is nie ‘n kors nie en ‘n rol- eg bewerking word SAMEVATTINGsterk aanbeveel. Aalwurm is ’n groot probleem op sand- gronde en aalwurm behandeling word sterk Produsente het nou die geleentheid om Bemesting: aanbeveel. katoen as wisselbougewas in hul boerdery in te sluit. Die regte vennote en kundige Grond ontleding is belangrik om te bepaal Insekte: ondersteuning kan sukses hiervan helpwat die voeding status van die grond is. Die verseker.basiese riglyn is: Stinkbesies, Bladspringer en Plantluise moet gemonitor word en op aanbeveling beheer word.www.suidwes.co.za Augustus September 2018 19
Uit die HoweAKTUEELIs oupa en ouma dan magteloos?dink weer…deurDerek Linde,Groep Hoof Regsbe-ampte & Groepsek-retarisIn hierdie uitgawe hanteer ons ‘n hoogs eggenoot nie sy regte pappa is nie en dat “Her (verwysend na die moeder Lee-Ann) emosionele onderwerp wat ongelukkig sy regte pappa “in the sky” is. Verder het die assertion that it is not in J’s best interests ‘n daaglikse realiteit is. Die vraag is, of Heuers vir J vertel dat sy, Lee-Ann, ‘n “kak- to be told who his biological father was, and grootouers enige kontakregte het of kan ka mummy” is, bedoelende ‘n swak ma. Sy about his affinity to the Heuers, just does bekom oor hul kleinkind, in omstandighede het verder beweer dat J te jonk was om met not make any sense. One wonders at what waar ‘n biologiese ouer dit weier. Die reali- sodanige emosionele kwessies te deel, dat stage such a revelation would then be ap- teit is waarskynlik meer relevant vir ons J nie meer die Heuers herken nie of weet propriate. One also shudders to think of the lede, aangesien dit gereeld gebeur dat hul van sy biologiese grootouers nie. Laastens, unavoidable damaging psychological con- seun/dogter met sy/haar eggenote op die het sy beweer dat dit in J se beste belang sequences for J if he is in due course (and plaas woon en betrokke is by die boerdery. was dat hy haar nuwe eggenoot as sy bio- at an advanced age) informed about his As ‘n logiese gevolg, sal die oupas en ou- logiese pa leer ken. biological father and his grandparents, who mas ‘n hegte band opbou met die klein- unbeknown to him, have been living only kinders en inderdaad die ouerlike verant- Die Hof het in sy beslissing met Artikel 23 a few kilometres from him. I am therefore woordelikhede aanvul. van die Kinderwet gehandel. Artikel 23 (on- not convinced that the reasons proffered gelukkig net in Engels) bepaal kortliks dat: by Lee-Ann and the family advocate for re- Wat gebeur dan as hul seun/dogter tra- fusing to allow contact between J and his gies sterf en die lewende eggenote die Any person having an interest in the care, biological paternal grandparents are valid. plaas verlaat; dalk weer trou en weier dat well-being or development of a child may For the reasons which I have stated above, die grootouers enige kontak met die klein- apply to the High Court, a divorce court in contact between a child and his or her kind het? As vertrekpunt, verleen die Suid- divorce matters or the children’s court for an grandparents must be encouraged, unless Afrikaanse reg nie spesifieke regte aan order granting to the applicant, on such con- there are compelling reasons to prohibit grootouers ten opsigte van kleinkinders nie. ditions as the court may deem necessary- such contact. In this case there are none. Dit beteken egter nie dat grootouers sonder It appears that Lee-Ann is only motivated by remedie is nie. Artikel 23 van die Kinderwet (a) contact with the child; or her own personal difficulties with the Heu- (2005), kan van hulp wees. Hierdie Wet het ers and has not seriously considered what toepassing gevind in die hofsaak van Heuer (b) care of the child. would be in J’s best interests. vs Lee-Ann Bruce Alexander. “Care” sluit omvangryke regte in, onder Wat is die relevansie van die uitspraak vir Die feite van die saak is kortliks dat die andere om vir die kind geskikte verblyf en ons lede? Heuers (grootouers) se seun (D) tragies lewensomstandighede te verskaf, finan- gesterf het in ‘n motorbotsing in Junie 2005, siële ondersteuning, beskerming teen mis- Soos in die Heuer-saak, word kinders baie toe sy seun (J) net ses maande oud was. handeling of behoorlike onderwys. “Con- keer as ‘n wapen tussen volwassenes ge- Lee-Ann, J se moeder het weer in Septem- tact” het meer te doen om ‘n persoonlike bruik om persoonlike vetes te wraak. Mens ber 2006 getrou. Sy het egter kontak tussen verhouding te bou en behou deur gereelde kan net indink deur watse traumatiese er- haar seun en die Heuers aangemoedig en kommunikasie of toegang tot die minder- varing ‘n kleinkind moet gaan indien hy/sy het J selfs naweke by die Heuers deurge- jarige kind. Faktore wat die Hof in ag neem skielik alle kontak met sy oupa en ouma bring. Hierdie kontak het aangehou tot De- sluit in: die beste belang van die kind, die geweier word, nadat hy vir alle praktiese sember 2008, waarna Lee-Ann alle kontak verhouding tussen die applikant en die redes, hul huis as sy eie ouerhuis ervaar tussen haar seun en die Heuers onverklaar- kind, die graad van toegewydheid wat die het. Dit alles omdat ‘n ma of ‘n pa eintlik die baar skielik gestaak het. Ondanks verskeie applikant aan die kind betoon, die omvang grootouers wil bykom vir een of ander on- desperate pogings deur die Heuers om Lee- van finansiële bystand wat die applikant verwante rede. Ann te probeer oortuig dat hulle J kan sien, aan die kind getoon het en bydraes deur die het sy botweg geweier. Teen die tyd van die applikant gemaak tot die kind se geboorte Regter Smith het ‘n duidelike boodskap hofsaak, het die Heuers reeds die jaar laas en onderhoud. gestuur aan sulke onregverdige ouers deur enige kontak met J gehad. Die Heuers het te beslis dat grootouers gewoonlik ‘n be- in die Hof aangevoer dat hulle wil deelneem Soos in alle sake waar die beste belang langrike rol speel in ‘n kind se sosiale en aan J se versorging, ontwikkeling en wel- van ‘n kind ter sprake is, het die Hof in die psigologiese ontwikkeling. Grootouers stel stand. Verder het hulle oor die periode van Heuer-saak ook ‘n gesinsadvokaat aange- normaalweg baie belang in hul kleinkinders etlike jare ‘n baie hegte band met J opge- stel om ‘n aanbeveling aan die Hof te doen. se opvoeding en as sulks, is dit gewoon- bou wat hulle weer wil herstel. Die Hof is egter nie gebonde aan die gesins- lik in die kleinkinders se beste belang om advokaat se aanbeveling nie. In die Heu- toegelaat te word om ‘n hegte verhouding Lee-Ann het op haar beurt aangevoer dat er-saak, het die gesinsadvokaat aanbeveel met hul grootouers te bou. dit nie in die beste belang van J sal wees dat die Heuers nie enige kontak met hul om hoegenaamd kontak met sy grootouers, kleinseun moet hê nie. Nieteenstaande Soos altyd, moet elke geval se feite op eie die Heuers te hê nie. Sy het, as redes aan- die aanbeveling, het die Hof beslis dat dit meriete oorweeg word en moet professio- gevoer, dat die aanvanklike kontak tussen inderdaad in die kleinseun se beste belang nele regshulp liefs ingewin word indien ons die Heuers en J, spanning veroorsaak het sal wees indien die verhouding met sy lede met so ‘n situasie te doen kry. tussen haar en haar nuwe eggenoot, dat grootouers herstel en in stand gehou word. die Heuers aan J vertel het dat haar nuwe Ek wil ons lede se aandag spesifiek vestig op die volgende aanhaling in die Regter20 Smith se uitspraak: Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
AKTUEELDIE BOER EN DIE WERKNEMER– WAT BEHELS ELKEEN SE REGTE? deur Jandrie Roux, Regsbeampte SuidwesElke boer is ‘n werkgewer, al het hy slegs in plek gestel vir die doel om werknemers te Wat staan die werkgewer te doen wanneer ‘n tuinjong in sy diens, en ken die fru- beskerm maar word die werkgewer se regte hy wil optree teen ‘n werknemer op grond strasies wat soms gepaard gaan met in alle gevalle erken en ook beskerm. van wangedrag? die verhouding tussen hom en sy werkne- mer/s. Baie boere bevind hulself dikwels, Die werkgewer beskik oor onder ander die Wanneer ‘n werknemer hom na bewering soos menigte ander werkgewers, op die volgende regte: skuldig gemaak het aan enige vorm van Kommissie vir Konsiliasie, Mediasie en Ar- wangedrag is die korrekte prosedure dat bitrasie (of beter bekend as die CCMA) se • om van sy werknemers te verwag om die werkgewer eers behoorlik ondersoek voorstoep wanneer hul ‘n werknemer ont- die ooreengekome diens te verrig op die instel deur gewoonlik ‘n vergadering te hou slaan het, en tensy hy behoorlike (en soms ooreengekome dae en tye; met die werknemer sowel as alle betrokke duur) regshulp bekom, sit hy dan ook dik- partye. Hierdie vergadering neem gewoon- wels met sy hande in sy hare deurdat hy • om van werknemers te verwag om lik die vorm aan van ‘n dissiplinêre verhoor dalk net nie die regte prosedure gevolg het onder sy gesag te presteer; met ‘n onafhanklike persoon wat as voorsit- wanneer hy ‘n werknemer ontslaan het nie. ter dien. • om alle werkinstruksies uit te voer en Diensverhoudings word geskoei op die om alle redelike en wettige instruksies Dit is van kardinale belang dat ontslag van vertrouensverhouding, sowel as die regte te gehoorsaam; ‘n werknemer nie net substansieel, met an- van die partye. Werkgewers en werknemers der woorde op meriete, billik moet wees nie, het baie spesifieke regte in terme van die • om van werknemers te verwag om in maar moet die prosedure ook billik wees en gemenereg en arbeidswetgewing. Dit is van goeie trou op te tree, lojaal te wees en moet die voorsitter hom ten volle vergewis kardinale belang om hierdie regte te balan- die beste belang van die werknemer al- van die feite en moet die werknemer ‘n ge- seer en is dit deurslaggewend vir ‘n regver- tyd ter harte te dra; leentheid gegun word om sy kant van die dige en suksesvolle diensverhouding. Dit is storie te vertel, skuldig of onskuldig te pleit dus belangrik om te onthou dat vir elke reg • om van werknemers te verwag om op die aanklag, bewyse voor te lê en om is daar ook ‘n verpligting. Anders gestel is die reëls van die werksplek, beleid, getuies in sy guns te roep. Die werknemer die regte van werknemers die verpligting prosedure en prestasie standaarde na moet ‘n redelike tyd gegun word om hom van die werkgewer en die regte van werk- te kom; voor te berei op die dissiplinêre verhoor. Die gewer is die verpligting van die werknemer. werknemer het ook die reg om deur ‘n mede • om van werknemer te verwag om die werknemer verteenwoordig te word en om Werknemers beskik oor onder andere die voorgeskrewe hulpbronne en metodes in die taal van sy/haar voorkeur aangehoor volgende algemene regte: te gebruik; en te word. • om nie onbillik ontslaan of teen ge- • om van werknemers te verwag om aan Die voorsitter moet dan, ten opsigte van diskrimineer te word nie; hom enige oneerlike of onwettige prak- die meriete, op ‘n oorwig van waarskyn- tyke in die werksplek te rapporteer. likhede oortuig wees dat die werknemer • om met gepaste hulpbronne en toe- wel skuldig is aan die beweerde oortreding. rusting toegerus te word; Wanneer kan ek ‘n werknemer ontslaan? Die plig om te bewys lê by die werkgewer. Indien ‘n werknemer skuldig bevind word • om veilige werksomstandighede te hê; Dit is belangrik om te onthou wanneer ‘n aan die beweerde oortreding sal ‘n gepaste werknemer ontslaan moet word, is daar sanksie opgelê word, slegs nadat die werk- • om die ooreengekome besoldiging te slegs drie wettige redes waaronder ‘n gewer verswarende faktore voorgelê het en ontvang op die ooreengekome datum werknemer se diens beëindig mag word, nl. die werknemer kans gegun was om versag- en tyd; tende faktore voor te lê. • operasionele vereistes (m.a.w. die • om onderhewig te wees aan billike ar- werknemer is dalk oorbodig); Die regte van werknemers word wel beidspraktyke; streng afgedwing as gevolg van misbruik • ongeskiktheid (m.a.w. die werknemer deur sommige werkgewers, maar is daar • om met die nodige respek en mens- is dalk vanweë siekte of ouderdom nie geen rede vir ‘n werkgewer om opgeskeep waardigheid behandel te word; geskik om die werk te doen nie); en te sit met ‘n werknemer wat werklik hom aan wangedrag skuldig maak nie en kan ‘n • om nie geviktimiseer te word wanneer • wangedrag. werkgewer hom berus by die nodige wet- hy sy regte opeis en van prosedures gewing en gesag omdat hy ook daardeur gebruik te maak nie; Die eersgenoemde twee redes het baie beskerm word, solank hy dit net doen deur komplekse prosedures om aan te voldoen die regte prosedure te volg. • tot verlofvoordele en ander basiese en sal ek sterk aanbeveel die werkgewer diensvoorwaardes soos gestipuleer in liefs van ‘n professionele arbeidskonsultant die Wet op Basiese Diensvoorwaardes. gebruik maak indien u nie op ‘n vriendskap- like wyse dit met die werknemer kan uit- Net soos wat werknemers streng kan klaar nie. staatmaak op bogemelde regte, kan die werkgewer eweneens op sy regte staat- maak. Daar ontstaan soms ‘n persepsie daar buite dat slegs die werknemer regte het. Dit is egter nie waar nie. Die CCMA iswww.suidwes.co.za Augustus September 2018 21
AKTUEELJou regsposisie oor die besit van vuurwa-pens met vervalle witlisensies deur Herman Els,Nasionale Jag- en SportskietassosiasieEk poog met hierdie artikel om bie- Slegs groenlisensie vir vuurwapen volgens wetsvoorskrifte op te tree. Ongeluk- tjie meer sin uit die gevolge van die kig het sodanige eienaar geen ander opsie polisie se aangeduide optrede na die Die Grondwethof se uitspraak van 7 Junie as om die vuurwapen in te handig nie. Grondwethof se uitspraak van 7 Junie 2018 2018 het nie betrekking op die geldigheid te maak, sodat lesers beter ingelig is oor van groenlisensies, waarvoor daar nooit ‘n Ons is nie bewus van mense wat in hegte- hulle opsies rondom die verpligte inhandig- vervaldatum was nie. nis geneem is weens die besit van vuurwa- ing van vuurwapens vir vernietiging indien pens waarvan die witlisensies verval het nie. sodanige vuurwapen se witlisensie reeds Onthou om vuurwapenlisen- Sommige polisiestasies het egter alreeds verval het. sies 90 dae voor verval te her- mense in hulle omgewing begin skakel om nu (begin reeds 120 dae voor vuurwapens met vervalle witlisensies te ‘n Mens verstaan dat die regsproses nie kom inhandig. altyd regverdig en billik hoef te wees nie. die tyd voor te berei). Die 180° omdraai van Regter Tolmay se Moet uself asseblief nie verset teen die uitspraak rakende die grondwetlikheid van Persone wat nooit aan die oorgangs- polisie as hulle by u huis opdaag en die Artikels 24 & 28, wat deur die Grondwethof maatreëls van die 2000 Wet gehoor gegee betrokke vuurwapen waarvan die witlisen- op 7 Junie 2018 uitgereik is, bevestig hierdie het nie, en steeds slegs groenlisensies vir sie veral het, wil konfiskeer nie. Kontak u stelling. Ongelukkig is die Grondwethof die van hulle vuurwapens het, is ingevolge die regsverteenwoordiger dadelik om u by te hoogste gesag en moet mens by daardie uitspraak van Regter Prinsloo op 29 Junie staan. uitspraak hou waar hulle aandui dat artikels 2009 in die 2009 SA Jagterssaak, steeds 24 & 28 van die Wet op die Beheer van Vuur- wettig in besit van daardie vuurwapens. Die Indien u sou wou, en in u eie verantwoor- wapens (Wet 60 van 2000) oor hernuwing lisensie kan ‘n groen kaartjie wees of in die delikheid, kan u, u regsverteenwoordiger van lisensies wel grondwetlik is. blou of groen ID-boekie geplak wees. Die verwys na die Minister van Polisie se pu- polisie deel hierdie regsposisie. blieke boodskap van Vrydagoggend, 9 Julie Bykomend, het die uitspraak ook aangedui 2018, op Jakaranda Radio. U regsverteen- dat die besit van ‘n vuurwapen in ons land Die eienaar kan dus met sodanige vuur- woordiger kan dit dalk gebruik om u te help nie ‘n inherente reg is nie, maar slegs ‘n wapen reis, dit gebruik waar dit wettig en om die polisie te oortuig om nie u vuurwa- voorreg is. Dit beteken dat Jan Publiek baie veilig is, en die polisie kan nie beweer so- pen in te neem nie, maar te wag totdat daar min “beweegruimte” gelaat word wanneer danige persoon is onwettig in besit van ‘n amnestie aangekondig word. dit kom by hernuwing van witlisensie wat in daardie vuurwapen nie. alle gevalle 90 dae voor die vervaldatum van Op ‘n vraag wat mense met vuurwapens die lisensie moet geskied. Redes vir laat in- Pas u groenlisensie of u ID-boekie waarin met vervalle witlisensies moet doen, omdat diening kan wel aangedui word, maar moet die lisensie geplak is ten alle koste op. hulle bang is hulle word gearresteer, het die gepaard gaan met stawende dokumentasie Mens kan aansoek doen vir die heruitreiking Minister geantwoord dat mense bietjie aan (bv. oorsese reis – mediese operasie ens.). van ‘n groenlisensie, maar ek kan u waar- die vuurwapens moet vashou, omdat daar borg, u wil nie daardie energie wat dit gaan baie binnekort ‘n amnestie aangekondig sal Die polisie het dadelik na die Grondwethof neem, spandeer nie. word. Hierdie stelling deur die Minister van se uitspraak, mense versoek om vuurwa- Polisie kan op Radio Jakaranda se web- pens te kom inhandig waarvan die witlisen- Persone wat vuurwapens besit waar- tuiste onder “podcasts” van 9 Julie 2018 af- sies verval het (daar was ook dreigemente voor hulle slegs groenlisensies het, moet gelaai word. van arrestasie indien mense dit nie sou egter die pers dophou vir enige verander- doen nie). Laasgenoemde uitspraak van ing van hierdie regsaspek, omdat die 2009 Ons het geen aanduiding van wat die am- die polisie het groot paniek en verwarring uitspraak van Regter Prinsloo, waarskynlik nestie sal behels nie. Ons herhaal dat indien onder Jan Publiek veroorsaak. nie vir altyd sal kan bly voortbestaan nie. u hierdie roete wil volg, dit uit en uit u eie besluit is en in u eie verantwoordelikheid Daar is tans drie tipes van lisensies wat Vuurwapeneienaars wat oor slegs groen- geskied. mense vir die wettige besit van vuurwa- lisensies vir hulle vuurwapens beskik, sal pens kan hê: indien die uitspraak van Regter Prinsloo in Indien u sou besluit om die vuurwapen die toekoms nietig verklaar word, tyd ge- met vervalle witlisensie vir vernietiging in te • Die eienaar het slegs ‘n groenlisensie gun word om oor te skakel na die witlisen- handig, moet u onthou om ook die ammu- vir ‘n vuurwapen; sies toe. Sodanige persone sal nie deur die nisie vir die vuurwapen daarmee saam in te • Die eienaar het slegs ‘n witlisensie vir polisie in hegtenis geneem kan word, om- handig. Dit doen u egter slegs as u nie oor ‘n vuurwapen; dat hulle nie destyds aan die oorgangspro- ‘n wettige vuurwapen van dieselfde kaliber • Die eienaar het ‘n vervalle witlisensie sesse van die 1969 Wet na die 2000 Wet beskik nie. maar steeds ook ‘n groenlisensie vir die- toe, deelgeneem het nie. selfde vuurwapen. Maak asseblief seker u kry die nodige do- Slegs witlisensie vir vuurwapen kumentasie wat aandui dat u die vuurwa-22 pen by die polisie ingehandig het en dat Die Grondwethof was baie duidelik in hulle uitspraak op 7 Junie 2018, dat indien ‘n wit- lisensie verval het, die vuurwapen waarvoor daar slegs ‘n vervalle witlisensie was, by die polisie ingehandig moet word vir vernietig- ing. Die polisie kan nie ‘n persoon arresteer wat ‘n vuurwapen na die polisiestasie toe neem vir inhandiging, as die witlisensies van daardie vuurwapen verval het nie. Die persoon is nie besig om ‘n kriminele daad te pleeg nie. Trouens, die persoon is besig om Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
AKTUEELdie lisensie gevolglik van u naam verwyder missaris die administratiewe magspreuk konfiskeer nie. Kontak u regsverteenwoor-moet word. Dit kan egter ‘n tydjie duur vir uitgevaardig het omdat die polisie se reke- diger dadelik om u by te staan soos bo uit-die lisensie om van u naam verwyder te naarstelsel nie die besit van ‘n groen- en ‘n eengesit.word, omdat die polisie eers alle vuurwa- witlisensie vir dieselfde vuurwapen kan han-pens wat so ingegee word, aan ballistiese teer nie Ten slottetoetse wil onderwerp om seker te maakdaar was geen kriminele dade met die vuur- Die gevolg van hierdie dubbelsinnigheid Ten slotte moet ons aandui dat u assebliefwapen gepleeg nie. van die polisie, is dat mense wat vuurwa- nie enige dele van enige vuurwapen wat u pens besit waarvoor hulle ‘n groenlisensie by die polisie wil inhandig, moet beskadigVuurwapen waarvan witlisensie verval het gehad het, maar waarvan die witlisensie nie. Dit is teen die Wet en die polisie salmaar eienaar beskik steeds oor groenli- verval het, nou deur die polisie geag word dit wel deeglik kan waarneem as hulle diesensie daarvoor om onwettig in besit van daardie vuurwapen ballistiese toetsing op die vuurwapen doen. te wees. Die Nasionale Jag- en Sportskiet- Daar is swaar strawwe aan skuldigbevind- By die Nasionale Jag- en Sportskietas- assosiasie se regsposisie hieromheen is ing vir sodanige aksies gekoppel.sosiasie het ons alles in die stryd gewerp soos bo uiteengesit, en dit is ons advies datom verantwoordelike en deurdagte regs- indien die polisie u sou versoek om so ‘n Onthou om vuurwapenlisensies 90 daeadvies te bekom wat die geldigheid van vuurwapen te kom inhandig, u die hulp van voor verval te hernu (begin reeds 120 daeRegter Prinsloo se uitspraak van 29 Junie u regsverteenwoordiger moet bekom. voor die tyd voor te berei). U lisensie bly2009 bevestig. Naamlik, dat hy inderdaad wettig totdat die polisie u aansoek vir hernu-in sy uitspraak na die voortbestaan van die U regsverteenwoordiger kan die doku- wing verwerk het indien u die hernuwings-geldigheid van ALLE groenlisensies verwys mente wat by ons Nuusbrief Vol. 14(20) op aansoek betyds indien.het totdat die hoofsaak aangehoor is (die ons webwerf aangehaak is, gebruik om diehoofsaak is nog nooit aangehoor nie). Ons geldigheid van u groenlisensie met u polisie- U moet asseblief ook seker maak dat uregspan het met senior advokate beves- stasie te argumenteer (www.natshoot.co. bevoegdheidsertifikate betyds hernu word.tig dat dit inderdaad die geval is dat dit za – kyk bo-aan die raam by Newsletters). Bevoegdheid vir selfverdedigingsvuurwa-Regter Prinsloo se bedoeling met sy 2009 pens is geldig vir 5 jaar en vir geleentheids-uitspraak was. Hou asseblief die pers dop omdat hierdie of toegewyde jag en sportskietvuurwapens, aangeleentheid waarskynlik eersdaags in vir 10 jaar. Daardie 5 of 10 jaar periode Die polisie het hierdie regsstandpunt tot die hof op die spits gedryf moet word, in- word bereken vanaf datum van uitreikingin Februarie 2016 gedeel toe hulle skielik by dien iemand met ‘n geldige groenlisensie van die betrokke bevoegdheidsertifikaatmonde van ‘n administratiewe uitspraak van in hegtenis geneem sou word omdat sy/ (hernuwing van bevoegdheid moet ook 90die waarnemende Kommissaris, begin aan- hy versuim om die vuurwapen waarvoor dae voor die vervaldatum van bevoegdheiddui het dat as mens eers vir ‘n witlisensie die witlisensie veral het, in te handig. So ingedien word). U bevoegdhede bly wettigaansoek gedoen het, mens se groenlisensie ‘n persoon is egter soos aangedui, volgens totdat die polisie u aansoek vir hernuwingvir daardie vuurwapen nie meer geldig sou alle regsadvies waaroor ons beskik, steeds verwerk het indien u die hernuwingsaan-wees nie. Dit is natuurlik lynreg in stryd met wettig in besit van daardie vuurwapen. soek betyds indien.Regter Prinsloo se uitspraak van 29 Junie2009. Die polisie kan nie besluit watter Hof- Soos bo aangedui, moet u, uself asseblief Aansoek vir hernuwing van bevoegdheid isuitsprake hulle aan gehoor wil gee en aan nie verset teen die polisie as hulle by u huis gewoon papierwerk; doen dit eerder betyds.watter nie. Hulle moet dit slegs toepas. Alle opdaag en die betrokke vuurwapen waar- U kan hernuwingsaansoeke vir lisensies enaanduidings is dat die waarnemende Kom- van die witlisensie veral het, en waarvoor vir bevoegdheid, terselfdertyd indien. daar ‘n wettige groenlisensie bestaan, wilwww.suidwes.co.za Augustus September 2018 23
Sakgewig P 12/sout P6 RumiLick® 50 kg Rainfos P9 (50:50 gemeng 50 kg 100 kgSakprys R450 R275 R360Prys/kg produk R4,50 R5,50 R7,20 Hoofkantoor: 031 785 1575 60 g/kg 60 g/kg 90 g/kg www.deheus.co.zaFosfaatinhoud 0,200 kg 0,200 kg 0,133 kg (P g/kg) [email protected] R0,90 R1,10 R0,96Teikeninnameom 12g P/dier/dag aan te vulKoste/dier/dagom 12g P aan te vul
AKTUEEL DIE WET OP deur Advokaat (b) Volledige beskrywing van die vee Jacques Swanepoel, wat van die hand gesit word wat die Hoofstaatsaanklaer, getal, ras, geslag, kleur en brand- Klerksdorp Streek merk insluit; VEEDIEFSTAL (c) Volle name en adres van die per- soon aan wie die vee van die hand gesit is; (d) Datum waarop die vee van die hand gesit is. – WAT JY MOET WEET Geen persoon aan wie vee verkoop is mag die vee in besit neem as hy/syIn my vorige artikel het ek die noodsaak- Dit gebeur al hoe meer dat veeprodusente nie in besit gestel word van sodanige likheid bespreek dat vee-eienaars en vee- vreemde persone op hulle plase, onder ver- identifikasiedokument nie. Verder, produsente die nakoming van die bepa- dagte omstandighede aantref. In terme van word dit deur die betrokke artikel voorgeskryf dat so ‘n persoon daardie do- lings van die Wet op die Identifikasie van die bepalings van Artikel 4, sal ‘n persoon kument in sy/haar besit moet hou vir ten minste een jaar EN moet dit op aanvraag Diere, Wet 6 van 2002, streng sal navolg ten wie ‘n weikamp wat voldoende omhein is, of aan ‘n wetstoepassingsbeampte kan toon. Al word vee vir spekulasie of voerkraal doel- einde by te dra tot die effektiewe bekamp- ‘n kraal of stoor binnegaan waar vee aange- eindes aangekoop en binne 100 tot 120 dae weer van die hand gesit word, moet die ing van veediefstal. hou word, met die bedoeling om te steel, eerste dokument steeds behou word. By die verdere verkoop van die betrokke vee, moet Dit is vervolgens ook noodsaaklik om kort- skuldig wees aan ‘n misdryf. Die bewyslas so ‘n dokument wéér aan die nuwe eienaar liks te verwys na sekere bepalings van die sal dan op so ‘n persoon rus om te bewys uitgereik word. Wet op Veediefstal, Wet 57 van 1959, en hoe dat hy/sy nie die bedoeling gehad het om die nie-nakoming van die wetsbepalings enige vee te steel nie. Indien so ‘n persoon Die tweede artikel deur vee-eienaars en veeprodusente hulle slegs op ‘n pad of deurgangsroete gevind wat bespreking verg, is Artikel 8, wat na die nie net kan blootstel sogenaamde “verwy- deringspermit” verwys. aan strafregtelike Foto: Landbouweekblad Hier maak baie vee-ei- enaars hulself skuldig vervolging nie, maar aan strafregtelike ver- volging, omrede hulle weereens negatief tot eenvoudig nie aan hulle werkers of ander veediefstal kan bydra. persone, wat namens hulle vee vervoer, so ‘n In terme van die be- word, sal dit egter nie ‘n misdryf skep nie. permit uitreik nie. In- palings van Artikel 2, dien ‘n vee-eienaar self sal ‘n persoon wie in Betreding van grond is ten doel om ‘n sy vee vervoer, sal so ‘n besit gevind word van misdryf daar te pleeg, hetsy dit veediefstal, permit nie nodig wees vee of veeprodukte onwettige jag, gewapende roof of moord is. nie. (vleis, velle, horings Vee-eienaars moet meer begin steun op die of wol) waarvan daar bepalings van Artikel 4, wanneer vreemde Die volgende inligting ‘n redelike verdenking persone in hulle weikampe gevind word en moét op die dokument bestaan dat die vee of dan ook daarop aandring dat die polisie die verskyn: veeprodukte gesteel betrokke saak registreer. is en nie in staat is (a) Volle name en om ‘n aanvaarbare Baie vee-eienaars maak hulle skuldig aan adres van die per- verduideliking te gee die nie-nakoming van die bepalings van soon wie die permit uitreik; van die besit daarvan die volgende wetsartikels: nie, skuldig sal wees (b) Volle name en adres van die eienaar aan ‘n misdryf. Daar Artikel 6 reguleer die dokumentasie wat van die vee; word weekliks vee by verlang word wanneer vee van die hand vendusies aangebied gesit word, hetsy deur ‘n vee-eienaar of ‘n (c) Volledige beskrywing van die vee wat sonder dat enige van afslaer. Die identifikasiedokument moét die van die hand gesit word wat getal, ras, daardie vee gemerk of gebrand is. Buiten volgende inligting bevat: geslag, kleur en brandmerk insluit; dat afslaers nie sulke vee in besit mag neem nie, kan enige wetstoepassingsbeampte ‘n (a) Volle name en adres van die persoon (d) Besonderhede van die plek waarvan- verduideliking vra van die sogenaamde ei- wie die vee van die hand sit, of indien dit daan die vee vervoer word en die plek enaar en indien nodig, op die vee beslag lê namens iemand anders gedoen word, waarheen dit vervoer word; tot tyd en wyl eienaarskap bewys kan word. ook die volle name en adres van daardie persoon; (e) Volle name van die bestuurder van Weens die bogemiddelde prys wat tans die voertuig of die kontrakteur wat die vir vee behaal word, het meer en meer per- vee namens die eienaar vervoer; sone informeel tot die mark toegetree. Ek wil hulle omskryf as “waentjie kopers”. Dit (f) Registrasienommer, model en maak is die persone wat rondry van dorp tot dorp van die voertuig wat gebruik word om en vee uit die hand aankoop. Baie gesteelde die vee te vervoer. vee word op dié wyse van die hand gesit. In terme van die bepalings van Artikel 3, sal ‘n Dit is dus uiters noodsaaklik dat vee-ei- persoon wie vee op so wyse bekom, skuldig enaars en ook afslaers sal toesien dat die wees aan ‘n misdryf indien hy nie ten tyde twee bovermelde dokumente nie net uit- van die verkryging van vee, op redelike wyse gereik word nie, maar dat die inhoudelike homself vergewis dat die persoon wie die daarvan aan die wetlike vereistes soos hier- vee van die hand sit, wel die eienaar van die bo uiteengesit sal voldoen. vee is, of behoorlik deur die eienaar daarvan gemagtig is om dit van die hand te sit. Meer effektiewe wetstoepassing moet plaasvind ten opsigte van die kopers.26 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
VANDAG SE KINGJAMES 43708/ABOERE ISMEER ASNET BOERE.Die moderne boer staar talle uitdagings in die gesig en moet verskillende baadjies dra om hulle te oorkom. Jy sien om na jouplaas, jou werkers, jou bates, jou huis en jou gesin. Santam verstaan hoe baie van jou verwag word en daarom neem ons’n wetenskaplike benadering tot die beskerming van jou oeste, sowel as jou persoonlike en boerderybates. Want ons glo jyverdien uitsonderlike versekering. Santam. Regte, egte versekering.Bel jou makelaar of gaan na www.santam.co.za/products/agriculture vir meer inligting.Santam is ’n gemagtigde finansiële-diensverskaffer (lisensienommer 3416).
PRODUKNUUS word nie gebruik nie en is geneig om “oor te kook” tydens die mengproses; ‘n Nuwe voermenger - Laer homogene mengsel – ongeveer 85%; – wat jy in ag moet neem - Dra betreklik swaar op die trekstang weens die feit dat die wiele agter die uit-deur Marcel du Voordele: laai deure is, wat in die middel van diePlessis, Northmec -Goedkoper aankoopprys; menger gemonteer is;Implemente - Lae kragverbruik; - Weens die mengaksie, word die totale - Laer onderhoudskoste; mengsel in twee dele gedeel.‘nModerne boerdery kan amper nie - Hoër kapasiteit (tot 32 m³); sonder ‘n voermenger op die plaas - Spesifiek ontwerp vir die vinnige op- Wat is ‘n beheerde mengaksie? klaarkom nie, maar vir die feit dat breuk en kerf van rondebale; ‘n Beheerde mengaksie behels die prosesbyna geen boerdery se voerbehoeftes die- - Baie sagte mengsel. wanneer die mengsel meganies gemengselfde is nie, is die bepaling van hierdie Nadele: word met behulp van awegaars of ‘n spaan.unieke behoeftes van kritiese belang al- - Hoogte van menger kan ‘n laaipro- Die mengsel word fisies gemeng en be-vorens ‘n voermenger aangeskaf word. bleem wees; weeg. Gravitasie speel nie ‘n groot rol nie. - Alle bestanddele moet van bo af gelaai‘n Paar faktore wat in ag geneem moet word; Foto: ‘n Beheerde mengaksie: (3-awegaarword alvorens ‘n voermenger aangeskaf - Sny- en mengaksie gebeur werklik eers menger)word wanneer die menger twee derdes vol is, Voordele: dus nie geskik vir halwe mengsels nie; - Lae masjien, vergemaklik laai-aksie • Tipe dier wat gevoer word – kleinwild, - Moontlike produk wat in die menger van bo en kan ook van agter ingelaai kleinvee, volstruise ens. is baie selek- kan agterbly; word; tiewe vreters vergeleke met groter wild - 20% van die masjien se volume word - Lae krag behoefte; of beeste; nie gebruik nie en is geneig om “oor te - Uitstekende snit op ruvoer weens die • Hoeveelheid diere in ‘n groep of kamp, kook’’ tydens die mengproses; feit dat lemme teen ‘n kontra-lem sny en bepaal die volume wat gemeng word, - Nie ‘n konstante en eweredige uitlaai nie net teen materiaal nie; dus is die grootte van die menger be- aksie nie; - As gevolg van spesifieke sny en meng- langrik; - Laer homogenemengsel – ongeveer aksie, is die homogeniteit van die meng- • Tipe voer wat gemeng word, bv. heel 80%. sel die beste van alle tipe mengaksies bale en hoeveelheid kragvoer in die – tot 98%; mengsel; Foto: ‘n Vulkaniese horisontale mengaksie - Regte hoeveelheid kompaksie op pro- • Hoeveelheid mengsels per dag; Voordele: duk keer dat diere voer kan uitsoek; • Omstandighede by laai-area; -‘n Lae masjien, kan maklik gelaai word; - Egalige, vinnige en effektiewe ontlaai • Afstand vanaf die laai-area na voer- -Massahantering kan van bo af gelaai van voer; krippe; word, asook kleiner hoeveelhede van -Byna die hele volume van menger word • Beskikbare van laaitoerusting – nie agter in; benut – ongeveer 97% alle plase is gerat om alle bestanddele - Lae kragbehoefte; Nadele: d.m.v. massahantering te doen nie en - Relatief lae onderhoud; - Alhoewel die menger ronde bale kan kleiner hoeveelhede van sekere be- - Geskik vir die opbreuk en kerf van ron- hanteer, is dit ‘n sekondêre funksie; standdele word gereeld gebruik. debale; - Weens die kontra-lem sny-aksie, is • Weegtoestelle wat benodig word vir - Uitlaaideure aan albei kante; gereelde onderhoud op lemme baie be- die akkurate bepaling van hoeveelhede - Meer effektiewe sny-askie as vertikale langrik. van bestanddele. masjiene; Onthou, dat die gebruik van die regte Daar bestaan egter voermengers met - Meer eweredige uitlaai as vertikale voermenger jou produksie en kwaliteit salhoofsaaklik twee tipes mengaksies, wat op mengers. verhoog, voerkostes kan verminder, asookhul beurt weer verskillende opsies bied. Nadele: gesonder diere sal verseker. Voordat jy - Daar kan produk agter bly; besluit om ‘n voermenger te koop, praat Wat is ‘n Vulkaniese mengaksie? - 15-20% van die masjien se volume met u voedingsdeskundige omtrent spesi- Dit is ‘n mengaksie wat veroorsaak dat fieke behoeftes.voer na bo gestoot word en dan weeroormekaar val deur middel van gravitasie. Foto: ‘n Vulkaniese vertikale mengaksie28 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
AANSPORINGSKORTING- EN AGTERSKOTSKEMA VIR KLANTE Suidwes se Aansporingskorting- en • Die klant bou ‘pensioen’ wat ook dien WAAROP WORD KORTING BETAAL?Agter- skotskema vir klante is in 2013 as eersteklas sekuriteit vir finansiering.bekendgestel. Vir nuwe klante, wat deel Elke klant se bydrae tot die wins in Suid-wil word van die skema, asook klante wat • Die langtermyn gevolg van die skema wes Landbou (Edms) Bpk. vir die periodereeds daarmee bekend is, maar wat nog is dat die grootste klante die grootste 1 Mei – 30 April ten opsigte van Finansier-vrae het, word die skema kortliks hier ui- aandeelhouers in die Maatskappy sal ing, Handel, Meganisasie, Graanopbergingteengesit: wees en dus die Maatskappy sal beheer. en -hanteringsaktiwiteite, word bereken en daarop word korting betaal.WAT IS SUIDWES SE AANSPORING- OP WATTER WYSE WORD DIE AANSPOR-SKORTING- en AGTERSKOTSKEMA? INGSKORTING- EN AGTERSKOTSKEMA IN WATTER VORM WORD DIE KORTING UITBETAAL? BETAAL? Suidwes Landbou (Edms) Bpk betaal syklante jaarliks ‘n Aansporingskorting- en Vir lede wat kwalifiseer, word die geld per Die korting word in twee dele betaal,Agterskot gelykstaande aan 80% van die tjek of elektroniese oorplasing uitbetaal. In- naamlik:Maatskappy se wins voor belasting. dien u tans ‘n tjek ontvang, maar EFT ver- kies, stuur asseblief u bewys van bankbe- • 20% in die vorm van ‘n kontantuitbetal- Die korting per klant word bepaal deur die sonderhede, met u lidnommer aan adeleh@ ing; ensake gedoen met Suidwes Landbou (Edms) suidwes.co.za.Bpk, op grond van die bruto-wins per tran- • 80% in die vorm van voorkeuraandelesaksie. WANNEER WORD DIE KORTING BETAAL? in Suidwes Beherend RF (Edms) Bpk, mits ‘n klant reeds ‘n aandeelhouer vanDOEL EN VOORDELE VAN DIE SKEMA Die korting word jaarliks, na afloop van die Suidwes Beherend RF (Edms) Bpk is en finansiële jaar op 30 April, bereken en na meer as 40, 000 gewone aandele besit. • Aangesien die aandeelhouersprofiel goedkeuring van die finansiële state in Ju- Klante wat nie gewone aandeelhouers van Suidwes Beherend RF (Edms) Bpk lie, word die berekenings gedoen, waarna van Suidwes Beherend RF (Edms) Bpk verouder, gee die skema aan jong boere uitbetaling geskied. is nie, se eerste kortings word aange- die geleentheid om ‘n aandeel in ‘n land- wend om die minimum aantal gewone boumaatskappy te bekom, sonder om WIE KWALIFISEER VIR DIE KORTINGSKE- aandele, naamlik 40, 000 gewone aan- aandele te koop en kontant daarvoor te MA? dele, te bekom. betaal. Dit verbreed en verjong dus die aandeelhouersbasis konstant. ‘n Bona fide-boer, wat ’n lid van Suidwes •Op die 40, 000 gewone aandele, gehou Landbou (Edms) Bpk is en besigheid met in Suidwes Beherend RF (Edms) Bpk, • Aandele in Suidwes Beherend RF Suidwes doen, sal jaarliks vir ‘n korting word dividende betaal, wanneer daar (Edms) Bpk versterk outomaties die kwalifiseer, mits daar ’n bruto-wins gemaak dividende verklaar word. klant se balansstaat. word op die transaksies wat deur hom/haar gedoen is. (’n Bona fide-boer is enige boer Vir enige navrae kontak gerus vir • Suidwes beskerm en bou markaandeel wat binne die grense van die RSA boer en Derék Linde by 018 581 1022 in tradisionele gebiede. wat vir BTW, onder bylaag 7 van die Inkom- of by [email protected] stebelastingwet, geregistreer is). • Suidwes brei besigheid uit na ‘buite’-gebiede.www.suidwes.co.za Augustus September 2018 29
ALGEMEENSTROPER DEMON-STRASIEDAGWORD GOEDONTVANGPersoneel van Agrifriend Equipment het onlangs ʼn stroper demonstrasiedag gereël om die nuwe CASE 7240 aan plaaslike boere in die Schweizer-Reneke en Bloemhof-omgewings bekend te stel. Die dag was propvol inligting, die jongste tegnologie en resultate wat beïndruk het. Boere kon die demonstrasie afsluit met ʼn worsbroodjie en ietsie vir die keel. Dankie aan die personeel wat die reëlings vir hier- die dag getref het – dit was duidelik dat die boere dit baie goed ontvang het.30 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
OMVATTENDE BEHEERVIR JOU KUNSMIS PROGRAMSOURCE NBPT 20 N-(n-butyl) thiophosphoric triamide14TOT21 DAE MAKSIMUM BESKERMING Meer tyd om te besproei, of wag vir reën om dit in te was, of werk dit meganies in.MEER BUIGBARE KUNSMIS BESTUURSPROGRAMGavilon South Africa (Pty)Ltd www.gavilon.co.zaAdres: Grondvloer, Silky Oak House, Ballyoaks Office Park, Ballyclare Rylaan 35, Bryanston, Johannesburg, 2021 • Posbus 133, Cramerview, 2060Kontak persone: Pieter Bekker 072 626 0419 • Willem Engelbrecht 082 825 7781 • Bryanston kantoor 011 367 8420www.suidwes.co.za Augustus September 2018 31
MierplaePRODUKNUUS in jou huis Die eerste stap in die voorkoming van mier- – hoe gemaak? plae lê egter in die huisbewoners se hande. Alle voedselbronne moet ontoeganklik ge-Die Argentynse mier is ‘n algemene Sociaux, in 2009 gepubliseer dat die kolo- maak word vir miere, soos om dit in glas- of plaag wat veral in huise voorkom. nies tot 6,000 km ver kan strek. Dit word plastiekhouers te seël. Vullissakke moet so Dié miere is so een en half millime- superkolonies genoem. ver as moontlik van die huis af gestoor word ter lank en kom bruin of ligbruin voor. Die en verkieslik nie direk op die grond nie, maar werkermiere volg die spoor van die verken- Dié miere is egtre ʼn probleem wat nie uit- eerder hoog in houers wat bokant die grond nermiere na die voedselbronne. Die miere geroei kan word nie, maar slegs in ʼn mate staan. Vullissakke kan miere van die bure af kan oor groot afstande agter kos aan loop beheer kan word. Dit is ‘n geharde plaag lok en as hulle eers in die vullis is, is dit net ‘n en dit maak dit baie moeilik om die miere se wat wêreldwyd probleme veroorsaak. Die kwessie van tyd voordat die miere jou huis neste op te spoor, wat weer veroorsaak dat resultate is gewoonlik beter wanneer jy van betree. dit baie moeilik is om te beheer. ‘n professionele plaagbeheer beampte ge- bruik maak, wat geregistreer is om plaagbe- Het jy geweet dat Suidwes Landbou oor Hierdie spesie verkies soetgoed, maar sal heer te doen, as wat mens self die probleem ʼn plaagbeheer-afdeling beskik? Skakel agter vleis en graansoorte ook trek. Veral probeer aanspreek. Suidwes Plaagbeheer vir kwotasies vir vrugte wat al bietjie af is, is ‘n groot lokmid- die beheer van miere in en om die huis del. Mense is geneig om te dink as hulle Die beheer van die mierplaag is nie ʼn een- die suiker in glashouers geseël het, sal die malige of korttermyn behandeling nie. Dit is by 018 581 1200. miere padgee, maar dit is nie so eenvoudig eerder ‘n konstante langtermyn besigheid. nie. Alle voedselbronne moet uitgeskakel Daar is lokase wat uitgeplaas kan word, Foto: Suidwes Landbou se plaagbeheer-span word, insluitend water. Meeste mense kom wat baie goed werk, maar dit werk stadiger bestaan uit agter vlnr: Casper Heymans agter dat hulle ‘n mier probleem het, wan- as die gewone oppervlakbespuiting. Wan- (bestuurder) en Ben Jacobs. Voor is Jacob neer miere in die ketel ronddryf. neer huise vir miere behandel word deur Lekgowe, Jerry Moodisa, Abby Mahetlelelwa middel van bespuiting, moet ons bepaal of en Chris Kotze. Hierdie insekte het nie natuurlike vyande in die behandeling binnehuis, buite of by albei Suid- Afrika nie, so niks beheer hul getalle gedoen moet word. Gewoonlik word daar nie en hulle kan alle ander mierspesies oor gepoog om net eers net buite te spuit, so- ‘n tydperk uitdryf. Daar is in die internasi- dat die huishouding nie aan die chemiese onale wetenskaplike joernaal, die Insetes middels blootgestel word nie. Laai die GRATIS Suidwes toep af! Suidwes se slimfoon toep (app) is • Sleutel die pinnommer in op die toep. beskikbaar om afgelaai te word en Kliek op die vrywaringsblokkie. U sal bied u toegang tot die jongste weer- voorspellings, markinligting, nuusgebeure, dan versoek word om u eie wag- Suidwes-promosies, asook toegang tot u woord te skep. graaninligting en die balans op verskillende rekeninge. • U is nou ingesleutel. Hoe om die toep op te stel: Stap 4 Stap 1 Indien u ʼn staat wil ontvang van u rekeningbesonderhede, Laai die Suidwes-toep van die App gaan na “My Rekeninge” en Store (Apple 1OS) of Google Play Store kies die rekening waarvan (Android) af, en installeer dit op jou sel- foon/toestel. Kies die Afrikaanse of En- u die detail wil hê. Kliek dan gelse weergawe. op “eposstaat” onder aan die rekening en ʼn staat Stap 2 sal na u geregistreerde e-posadres gestuur Maak die Suidwes-toep oop deur op die word. Suidwes logo te kliek. Stap 3 Toegang tot u graan- en rekeningbe- sonderhede: • Kliek op registreer. • Sleutel u lidnommer in en kliek op “re- quest pin” ʼn Pinnommer sal na u sel- foonnommer gestuur word.32 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
Ons doen interne & eksterne plaagbeheerPLAAGBEHEERKry peste en plae jou onder?Vlieë & Muskiete Kakkerlakke & Mierein en om u huis, stalle, ens. in en om u huis en geboueTermiet Beheer Springhaasrotte,in die lande en in u huis Rotte & Muise in die lande en in u huis K e w e r, K a l a n d e r Onkruidbeheer & Mot Beheer in opgebergte graanSILO BEROKING BEROOK & BESPUIT VAN: • SILO’S, • SILOSAKKE • BUNKERSVir ‘n gratis kwotasie, kontak asb vir: Chris Kotze: 082 801 4595 Ben Jacobs: 082 888 6972 Abby Mahetlelelwa: 071 440 2656www.suidwes.co.za Augustus September 2018 33
ALGEMEENHy borrel vantrots oor dié oustaatmakers! Foto: Oom David en tannie Bettie by een van sy groot liefdes. Foto: Oom David het ook ʼn reuse versameling Om ou weggooi wrakke wat begrawe was Dié stokperdjie is deel van hul familie en van modeltrekkertjies. Hier hou hy ʼn geskenk onder koeltebome op te koop en ten volle te oom David se passie vir die trekkers het vas wat hy in 1954 by sy pa gekry het. restoureer tot hul volle glorie, is sy stokperd- hulle almal al aangesteek. Die gogga het tot jie. Soms maar ʼn duur speletjie, want baie vir klein David Roux, wat nou 14 jaar oud is,Mens gaan vêr moet soek om iemand van die onderdele moet dikwels ingevoer gebyt. te ontmoet wat met soveel passie word. Oom David vertel dat hy en sy oorlede oor sy veteraantrekkers praat. Dit is broer die liefde vir veteraantrekkers gedeel Na afloop van die inry van die mielies, asof hulle deel is van hom. Hulle was nog het. Hulle het hul eerste trekker in 1989 ge- hou hulle gewoonlik boeresports soos altyd daar en sal vir nog baie jare ʼn spesiale koop en van daar af het hulle nét aangehou. musical chairs, kettingtrek, hindernisbaan plek in sy hart hê. Hy is lid van Noordwes se veteraan trek- ensovoorts – alles met die trekkers. Dan kerklub wat so vyf keer per jaar bymekaar- kry elke trekker die geleentheid om met sy Oom David Roux (72) is ‘n bekende boer kom en oor dié oudhede gesels en spog. Hy perdekrag te spog! Oom David se jaarlikse in die Leeudoringstad omgewing wat weer, het sodoende die klub ook by die jaarlikse tradisie het al byna die hele gemeenskap soos elke jaar, ‘n deel van sy mielie-oes met inry van sy graan betrek. “Dit het alles be- betrek en is al ʼn hoogtepunt op die plaaslike sy versameling van veteraantrekkers na die gin toe ek een dag sommer besluit het om ʼn kalenders. Dit gee mens hoendervleis as die plaaslike silo’s ingery het. “Dit is ʼn tradisie vleisie saam te vat en saam met die siloper- manne so by die silo’s begin inry met hul ou wat sowat 30 jaar gelede begin het en ek sal soneel te gaan braai het. Sedertdien, doen trekkers. Hulle lyk soos perderuiters op re- dit voortsit tot die dag wat ek nie meer kan ek dit nog elke jaar. Die mense wat dié par- siesperde – regop en trots! nie. My versameling van 20 trekkers bestaan tytjie bywoon het intussen net bietjie meer uit iets van alles en elkeen is in ʼn werkende geword,” sê hy. toestand. Die oudste is ʼn 1942-model John Deere. My groot trots,” sê hy.
Agrifriend Equipment van die Mier Game Trust, ALGEMEEN word die inkomste aange-en Northmec reik uit Bo: Vlnr: Mnr Lood Willemse wend vir beurse vir matri- (Assistant-Direkteur van ZF Mgcawu kulante en ontvang elke Distriksmunisipaliteit), Mnr Hennie Gous (Waarnemende HUB: Agrifriend Equipment,na die gemeenskap Gr1-leerling elke jaar ‘n Suidwes Landbou), Mnr Pieter Zgede (Speakervan Mier, Noord-Kaap skooltas met al die nodige van die Dawid Kruiper Plaaslike Munisipaliteit), skryfbehoeftes vir die Mnr Willie Philander (Voorsitter, Mier Game nuwe skooljaar. Trust), Mnr Johan van der Merwe (Besturende Direkteur: Northmec) en Mnr Braam van Mnr Braam van Greunen, Greunen (lid van die Mier Game Trust).Agrifriend Equipment, die Meganisasie lid van die Mier Game afdeling van Suidwes Landbou, en Trust, vertel verder dat 60 leerders uit die Northmec, verskaffer van CASE- land- gemeenskap jaarliks ‘n naweek by die Pu-bou implemente, het kragte saamgespan lia-jagkamp deurbring, waartydens daaren ‘n verskil gemaak in die lewens van die in- klem gelê word op natuur- en omgewings-woners van die Mier Plaaslike Munisipaliteit. bewaring.Die skenking van ‘n CASE JX45T-trekker sal Volgens Mnr Johan van der Merwe, Bestu-indirek bydrae tot die onderrig en opvoeding rende Direkteur van Northmec, is dit uitersvan die jongmense in die gebied. noodsaaklik dat die sakesektor betrokke Mier het met die Khara Hais Plaaslike Mu- raak by soortgelyke inisiatiewe. Hy staannisipaliteit saamgesmelt direk na die 2016 verstom oor die dankbaarheid en diens-plaaslike verkiesing, om die nuwe Dawid baarheid van die gemeenskapleiers. “DisKruiper Plaaslike Munisipaliteit te vorm. `n voorreg om betrokke te raak by ‘n ge-Mier lê wes van die Nossobrivier, die Molo- meenskapsprojek wat omsien na die oplei-porivier en die nedersetting Askham. Die ding en ontwikkeling van ons jongmense.”oostelike Kalahari Gemsbokpark (Kgalagadi sê Van der Merwe.Oorgrenspark, Kgalagadi Vredespark) vorm Mnr Hennie Gous, voormalige waarne-die Noord grens terwyl Namibië die Weste- mende Hoof Uitvoerende Beampte vanlike grens vorm. Die gebied is bekend vir Agrifriend Equipment het gesê dat dieuitgestrekte duineveld en troppe springbok- CASE-trekker aangewend gaan word omke wat daar voorkom. Dit is dus ‘n gewilde lyndrade en kampdrade van die jagkampjagplek en bron van inkomste vir die plaas- te hersien en te verseker dat die nodigelike gemeenskap. Die gemeenskapleiers het instandhouding plaasvind.daarom in 2012 hande gevat met ‘n paar Tydens die oorhandiging van diesakemanne en die Mier Game Trust gestig. CASE-trekker was Mnr Zgede, Speaker vanDit is die Trust se doelwit om te verseker dat die Dawid Kruiper Plaaslike Munisipaliteit,‘n persentasie van die jaginkomste uit die en Mnr Lood Willemse, Assistant Direkteurgebied, teruggegee word aan die plaaslike van die kantoor van die Burgermeester vangemeenskap. die ZF Mgcawu Distriksmunisipaliteit ookVolgens Mnr Willie Philander, voorsitter teenwoordig.Uit die gemeenskap, vir die gemeenskap...Verskeie skole in Suidwes se bedien- ingsgebied soos Stella, Tosca, Vry- burg, Christiana, Schweizer-Reneke,Wolmaransstad en Leeudoringstad neemjaarliks aan ʼn Verwes-rugbytoernooi deel,waarvan dié spelers uit die betrokke skolegenooi of gekeur word. Tradisioneel, hetdié span as die Stellaland-span bekendge-staan. Suidwes Landbou was vanjaarweer oudergewoonte ʼn trotse borg van diéspanne se sportdrag. Toernooie het onlangs in Rustenburg,Klerksdorp en Frankfort plaasgevind waarhulle teen spanne soos KOSH, Sentraal,Brits, Rustenburg en Potch meegeding het.Dié rugbybulle het Suidwes weer trots ge-maak met prag-rugby!www.suidwes.co.za Augustus September 2018 35
In jou tuin... deur - Diens jou besproeiingstelsel deur seker doen word met ‘n stewige tuinvurk. Dit Annatjie Liebenberg, te maak dat al die sproeikoppe skoon is verbeter dreinering en voorkom dat Produkbestuurder, en die spuite reg gestel is om die bed- water opdam, wat veroorsaak dat jou Handel dings optimaal te benat. Oorweeg om grasperk versuip. ‘n tuinrekenaar aan te skaf, wat jou nat- • ‘n Goeie bolaag (lawn dressing) kan maakskedule 100% kan bestuur. nou oorgegooi word. Maak seker dit is gesteriliseer sodat jy nie saad van on- Jou grasperk beslaan gewoonlik die groot- kruid daarmee saam strooi nie. • Om water te spaar, stel jou lente skoon- Die lentetuin bring opwinding ste deel van jou tuin. ‘n Pragtige lowergroen maakproses vir so laat as moontlik uit. grasperk kan ‘n groot bydrae lewer tot jou Sodra jy kunsmis en water begin gee, Augustus hou die belofte van ‘n pragtige tuin se voorkoms. Bemeester die kuns van gaan jou grasperk begin groei, en daar- lente in en in warmer streke, begin nuwe ‘n groen grasmat – en alles anders vervaag na deurlopende water en versorging vra. groei al gesig wys. Tuiniers se hande begin in vergelyking. • ‘n Goeie toediening van kunsmis wat al jeuk om in die tuin besig te raak. Gebruik spesiaal vir grasperke ontwikkel is, nou hierdie tyd vir die laaste voorbereidings Grasperkversorging vir die lente en somer help nie net jou gras om beter te groei vir die lente. Bloeisels steek oral kop uit en nie, maar verryk die kleur en maak die die jasmyne is vol in blom! Die geheim van ‘n perfekte grasperk be- grasperk dikker en sterker. ‘n Sterk groei- gin deur dit in die lente deeglik kort te sny, ende grasperk, is baie meer bestand - Maak beddings goed skoon en verwy- onkruid uit te roei en voeding te gee. In die teen onkruid. der ook enige bossies op die plaveisel. somer moet dit gereeld kunsmis en water Berei die saadbeddings goed voor deur kry en netjies gesny word. • Gee kunsmis op ‘n maandelikse basis. kompos in dik lae oor te strooi. Werk Chemiese kunsmis soos Wonder 7:1:3 kunsmis en beenmeel goed in voordat jy Volg die volgende program vir sukses: kan gebruik word, of ‘n organiese produk saai. Jy kan nou begin om somergroen- soos Protek se NutriGreen Gro Green. tegewasse en blomme te saai. • Begin deur die dooie, harde bolaag Organiese bemesting bevorder gesonde te verwyder. Jy kan dit doen deur jou en optimale grasperk groei, verbeter die - Vrugtebome wat nou in bloei staan, garssnyer op sy laagste te stel om ten struktuur en vogretensie van die grond moet met NUTRI-GRN GRO GREEN minste die helfte van die dooie gras te en bevorder ook mikrobiese ontwikkel- gevoed word. Rose en ander blom- verwyder. Daarna word die gras gehark ing in die grond. draende plante kan nou gevoed word om die res te verwyder totdat daar net met Wonder 8:1:5 wat blomgroei sal ‘n yl bedekking van die ou dooie gras stimuleer. Begin nou met die maande- oorbly. likse roetine om die rose met Efekto Rosecare te spuit, of dien die sistemiese • Moet nooit polgrasse en gras wat in Complete 360SC van Protek toe. koue weer floreer, met bogenoemde proses belug nie. • Belug swaar kleigronde en die hele grasperk in die vroeë lente. Dit kan ge-36 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
Protek Nutri- fosfaat (P) en kalium (K) asook alGreen, die die mikro-elemente wat die plan-beste voeding te benodig vir gesonde groei, bvvir jou hele yster (Fe), mangaan (Mn), kopertuin (Cu), sink (Zn) en boor (B), ens. Of jy ‘n “groen” tuinier is of nie,Protek se NutriGreen-reeks die NutriGreen-reeks is die idealebestaan uit organiese- en voeding vir jou hele tuin!organiesgebaseerde korrel-misstof gemaak van ver- Geregistreer in terme van Wet 36 of 1947komposteerde hoendermis Gwano Pellets: N 21 g/kg, P 32.5 g/kg, Kwat met koolstof (C) verryk 27.6 g/kg, Zn 2000 mg/kg, Cu 70 mg/kg,en vry van patogene, para- Mo 4500 mg/kg, Fe 2200 mg/kg, B 1200siete en onkruidsaad is. mg/kg, Mn 1000 mg/kg C 350 g/kg, Groep 2 misstof, Reg nr B4904; Flower Power: N 48 g/kg , P 10 g/kg, K 36 g/kg, Zn 61Organiese misstof is van na- mg/kg, Cu 17 mg/kg, Mo 22 mg/kg, Feture stadigvrystellend en die 869 mg/kg, B 256 mg/kg, Mn 212 mg/kg,koolstof verbeter die verbin- C 296 g/kg, B4652, Groep 2 misstof; Gro Green: N 39 g/kg, P 10 g/kg, K 40 g/kg, Znding van die plantvoedings- 61 mg/kg, Cu 17 mg/kg, Mo 22 mg/kg, Feelemente met jou tuingrond, 869 mg/kg, B 256 mg/kg, Mn 212 mg/kg,dus verhoed dit dat die mis- C 315 g/kg, B4655, Groep 2 misstof.stof in die grond loog. Geregistreer deur FarmWorx (Edms) Bpk, Reg no 2012/092415/07, Posbus 645,Dit bevorder die aktiwiteite Heidelberg, 1438, Tel no 011 812 9800.van mikro-organismes in Versprei deur: Protek, ‘n divisie van PE BEEdie grond wat op hul beurt Agri (Edms) Bpk, Posbus 72, Heidelberg,die plantvoedingselmente 1438. Tel (011) 812 9800 of 0861 PROTEK (0861) 77 68 35, www.protek.co.zaafbreek tot in die vorm waardit beskikbaar is aan planteom te gebruik.NutriGreen bevat die 3 Tel no (011) 812-9800 ofbelangrikste plantvoedings- 0861 PROTEKelemente nl: stikstof (N), (0861 77 68 35), www.protek.co.zaProtek Nutrigreen Quarter Page Ad.pdf 1 2018/07/30 2:34 PM Protek NutriGreen, die beste voeding vir jou tuin! • Verryk met koolstof om die gehalte van grond te verbeter • Gekomposteerde pluimveemis • Patogeen-, parasiet- en onkruidvry • Verkorrel vir maklike en gerieflike toediening • Ideaal vir gebruik in alle seisoene C M Y CM MY CYCMY K Om meer uit te vind oor ons volledige reeks produkte, kontak ons by 0861 PROTEK (0861 77 68 35) www.protek.co.za
ALGEMEEN As nog 'n nuwe inisiatief in die Ons Eie Koos van der Merwe het bekendheid ver- Susan Coetzer is bekend as aktrise, mo- tydskrif, stel ons graag die Suidwes werf as deel van die groep Prophet met die tiveringstpreker en skrywer. Haar roman, boekrak bekend. Van die jongste titels treffer “Houtkruis”. Koos is ook ‘n predikant, Oros vir die siel, het meer as 30 000 ek- wat die lig sien, sal hier bekendgestel word filosoof en woordkunstenaar. Onlangs het semplare verkoop. Die afgelope paar jaar en as ʼn bonus, kan ons lesers met elke uit- hy ook Leonard Cohen en toe Bob Dylan in maak sy veral naam deur voor hoofsaaklik gawe ʼn titel wen. Afrikaans vertaal en gesing. Hy het vir 15 vrouegehore op te tree. jaar Sarie se “Laaste sê”-rubriek hanteer. NB Uitgewers is ons boeke-vennoot en Deesdae skryf hy Finesse se agterbladru- Ons almal is op soek na iets wat ons is die trotse verskaffer van die titels wat briek. nie net ʼn paar uur se woema sal gee nie, tydens elke uitgawe van die Ons Eie kortliks maar wat ons daagliks sal sterker en bespreek sal word. Sielskos is ʼn inspirerende bundel en is kragtiger maak te midde van uitdagings, saamgestel uit hoogtepunte van die laaste teleurstellings en ontnugterings. In hierdie NB Uitgewers publiseer onder sewe hoof- 15 jaar se “Laaste sê”-rubrieke deur Koos praktiese, toeganklike en lekkerlees-dag- drukname: Tafelberg, Human & Rousseau, van der Merwe in Sarie. Koos weef meester- stukkieboek is daar elke dag ʼn nuwe Queillerie, Pharos, Kwela, Best Books en Lux lik met woorde en het die vermoë om diep bruistablet om in afsondering te lees, te ab- Verbi. Afrikaanse liefdesverhale word onder betekenis uit alledaagse situasies te haal. sorbeer en toe te pas in jou lewe – om jou die drukname Jasmyn, Melodie, Satyn, Koos vertel van mense, en hulle soeke na innerlik te versterk as mens. Dit is ʼn reis na Hartklop en Mirre gepubliseer. hoop, maar ook ons almal se verlange na groter egtheid en verdieping as kinders van die Een wat ons nooit sal laat gaan nie. die Here, sodat ons meer kan bruis en meer NB Uitgewers is die grootse plaaslike al- kan brul te midde van ons realiteit. gemene uitgewery in die Suid-Afrikaanse boekemark en is die markleier in volwasse Stuur gerus jou naam, van, fiksie, kinder- en jeugboeke en nie-fiksie. Hul kontakbesonderhede en adres fondslyste dek alles vanaf populêre fiksie tot literêre fiksie en nie-fiksie, van liefdes- na [email protected] verhale tot treffende politieke onthullings en om moontlik een van die boeke te wen. biografieë, van kookboeke, gesondheid en tuinmaak en humor tot boeke vir jong vol- wassenes sowel as prenteboeke en massa- mark-kinderboeke en woordeboeke. André Jansen is die skuilnaam van ‘n erva- re, bedrewe spanningsverhaalskrywer. Hy is die skrywer van Die Jerigo-krisis (Human & Rousseau, 1986) en Die Simson-opsie (Human & Rousseau, 1998). Hy woon op Bettysbaai. Dubbelspiraal is sy spannings- roman wat pas bekendgestel is. Hy en Xolisa Ndlela sou vriende kon wees, besef geheime agent Koos Jooste. Sedert die Soweto-oproer in 1976 kruis die paaie van dié twee Suid-Afrikaners telkens tydens sleuteloomblikke in die land se geskiede- nis. Jooste moet persoonlike tragedie ver- werk, en sukkel met die begrip patriotisme. En wat kan één mens doen om korrupsie te bestry?38 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
Innoverend Genetika Kwaliteit Die alles-in-een-saadverskafferSonneblompakkette vir ekonomiese en volhoubare produksieK2 Saad fokus daarop om produsente by te staan met hul keuse van gewasse ten eindeekonomies en volhoubaar te kan produseer.Die sonneblomreeks sluit onder meer konvensionele kultivars asook basters met beproefdetegnologie in.Vir volhoubare produksie bied K2 Saad dus ‘n volledige sonneblompakket wat nasionaalverkrygbaar is.Kontak gerus jou naaste K2-verteenwoordiger vir meer inligting. Posbus 159, Oudtshoorn, 6620, Suid-Afrika • Tel: 044 203 9800 • Tel: 018 293 1233 • Tel: 010 140 0839 • Tel: 012 252 6849 • www.saadbemarking.co.za
ALGEMEEN Makwassie hou 'n reuse tuinboudag Die bywoning van gaste aan die Ma- Dankie aan elkeen wat van hierdie dag ʼn kwassie tuinboudag het alle verwag- sukses gemaak het. Ons doen dit sommer tinge vanjaar oortref! Sowat 84 dames binnekort weer! het die saal stampvol gesit en gekoek-en- tee terwyl verskaffers en uitstallers waar- Dankie ook aan die verskaffers, Protek, devolle inligting verskaf het oor tuinmaak Starke Ayres en Silver Signature vir jul teen- en sommer net vrou-wees in ʼn moderne tyd. woordigheid.40 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
Spring Action 24 AUG TOT 15 SEP 2018 ELECTRIC RECHARGEABLE BACKPACK SPRAYER 16L R1,799.00 2000001707 •Elektriese 12V herlaaibare 16L rugsak- spuit met 5 verskillende spuitkoppe, •Geen meer pompaksie, •Hoë doeltreffendheid en akkuraatheid, •Hoë kwaliteit, •Bekostigbaar, •Duursaam, •Tyd besparing. Bespaar arbeid en verlies van vloeistof. Al hierdie elemente bespaar geld. ‘n MOET vir enige landbou-, kommersiële of huishoudelike gebruik.www.suidwes.co.za Augustus September 2018 41
ALGEMEEN Suidwes Plaaskombuis Sjef Annelien Pienaar is al ‘n bekende in Meng al die bestanddele saam en skep in kosmaak kringe en soos u sal weet, deel tertkors. Bak vir 60 minute by 170 ˚C tot sy in elke uitgawe van die Ons Eie tydskrif gestol. een van haar watertand-resepte. As voedsel- en voedingdosent, is sy gereeld Laat baie goed afkoel en plaas in yskas om by radiopraatjies en ook haar eie tele- volledig te set. visieprogram betrokke waar sy die land met haar eenvoudige manier van kook Bedien met skeppies room. aan die gons het. Haar opleiding was in Franse kookkuns, maar sy bedien dit met Hierdie tert vries goed en verdubbel perfek. ‘n passievolle boerekos-kinkel. Die kors moenie verdubbel word nie, dit is genoeg om ‘n dubbele vulsel te hanteer. Bron: Annelien Pienaar, 2018 Hoeveelheid: 1 x 25 cm tertbakIn hierdie uitgawe deel sy met ons lesers ‘n Smeer ‘n glas- of keramiek pasteibak en Vir nog heerlike resepte, besoek : Pekanneuttert-resep. rol die deeg 3mm dik uit en voer ‘n 20cm www.annelienpienaar.co.za tertbak uit. Laat die deeg in die kante van Volg Annelien se “Boerekos metPekanneuttert die pasteibak insak, moenie indruk nie. Sny ‘n Twist” TV-reeks op VIA, kanaal met ‘n afwaartse beweging die oortollige 147, elke Maandagaand 18:00 of Karamel jellielaag met ‘n bros korsie van deeg van die rant af. Sondae 16:30gekapte, geroosterde pekanneute is nooitte versmaai in die Pienaar-huishouding nie. Hou in yskas totdat vulsel gereed is. Wen groot!!!Binne ‘n kits het my Filistyne die bak sy bo-dem laat sien! Vulsel Annelien Pienaar gee ‘n groot prys in die Ons Eie tydskrif weg! Staan die kans om ‘nKors 250 ml goue stroop; kookklas met akkommodasie, ter waarde van R3500 by haar Boerekos met ‘n Twist 140 g koekmeel 1/2 koppie sagte bruinsuiker in die kop- ateljee te wen. Hou Suidwes Landbou se pie ingedruk (treacle sugar); Facebook-blad dop vir meer besonderhede! 115 g botter 1/4 teelepel sout; knippie sout 5 ml vanielje geursel; 4-5 eetlepels water 15 ml suurlemoensap; Plaas al die bestanddele, behalwe die wa-ter, in die voedselverwerker. Draai lem tot- 2 eetlepels mielieblom met 50 ml waterdat die botter egalig ingewerk is. Voeg die aangemaak;water by en draai die lem weer totdat diemengsel deurgewerk is. Haal die deeg uit 1 en 1/2 koppies pekanneute, grofen druk liggies aanmekaar. Rus 30 minute. gekap; 3 eiers; Styfgeklopte room vir versiering.42 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
ALGEMEENFeite oorSonneblomwat jy dalknie geweethet nieSonneblom maak deel uit van die ge- Die voormalige Sowjetunie is die groot- Sonneblom kan ook as ʼn plaasvervanger nus, Helianthus. In Grieks, beteken he- ste wêreldprodusent van sonneblom dit is vir grondboonbotter geprosesseer word. Dit lios son en anthos beteken blom, Son- ook die nasionale blom van Rusland en die word “Sonbotter” genoem.blom dus. Daar bestaan egter 67 spesies Oekraïne.en dit word vermoed dat dit inheems is aan In Duitsland word sonneblomsaad metNoord- en Suid-Amerika. Verbouing van Dit is onwaar dat sonneblomkoppe die son rogmeel gemeng om ‘n tipe brood te baksonneblom het ongeveer 1000 V.C. begin. volg. Jong sonneblomkoppe toon beweging wat as “Sonnenblumenkernbrot” bekend- soortgelyk aan hierdie gedrag, deur ‘n pros- staan. Sonneblom is een van die snelgroeiend- es genaamd heliotropisme. Die skadukantste plante. Hulle groei 2,4m tot 3,7m meter van die stam groei egter vinniger as die Sonneblomme kan gebruik word om gif-hoog binne ses maande. Die wêreldrekord sonkant wat dan veroorsaak dat die sonne- stowwe soos lood, arseen en uraan uit ge-vir die langste sonneblom is 8,23m, wat in blomkop draai. Volwasse blomme kyk ge- kontamineerde grond te onttrek. Dit is onderDuitsland opgeteken is. Nederland is be- woonlik in ‘n statiese oostelike rigting. andere in projekte gebruik na die Fukushi-kend as die land waar die langste gemid- ma kernramp.delde sonneblomme voorkom – ongeveer Daar is twee tipes sonneblomsaad –5,5m lank. swart en gestreep. Olie word van swart son- Bronne: SciencKids; Amazing and weird; neblomsaad gemaak en snoeperye word Seeds survivor, The flower expert Sonneblom benodig slegs 90 tot 100 dae van die gestreepte sade gemaak.vanaf dit geplant word, tot wasdom bereikword.WEET VAN ELKE TRANSAKSIE OP JOU LIDNOMMERSoos voorheen al gekommunikeer, het Een van die voordele, is dat u as kliënt Suidwes Landbou met ingang van 1 heeltyd op hoogte behoort te wees van Maart vanjaar ʼn nuwe rekenaarstelsel watse transaksies op u lidnommer plaas-in gebruik geneem. vind. Die nuwe stelsel bied die geleentheid om aan u ʼn sms te stuur na afloop van elke Soos u waarskynlik sal weet, was ons ou transaksie wat op u lidnommer geproses-bedryfstelsel reeds 22-jaar oud gewees en seer is. Indien u dit nié ontvang nie, stuurmoes ons ʼn reuse tegnologiese sprong gee as ʼn versoek na [email protected] omom met hedendaagse tegnologie tred te die sms-diens te aktiveer. Indien u reeds ʼnhou. Dit is natuurlik gedoen tot groter voor- sms ontvang, maar verkies om dit nié meerdeel van u as kliënt. Die stelsel het ʼn klomp te ontvang nie, kan u ʼn versoek na dieselfdevoordele na die tafel gebring, maar dit is ook e-posadres stuur. Ons hoor graag van u!so dat ons tans nog haakplekke uitstryk.Dankie vir u geduld hiermee. Dit gaan egteral heelwat beter as ʼn paar maande gelede.Planter Monitor Cut losses PwlaitnhtPwRitEh VCIISSIIOONN• Seed per 100m per row, seed population• Hectares worked and much more• Easy to install and maintain• Fertiliser and turning of axles• Can be applied to most planters• Real tough, rust and water resistantProudly Made Tel: 012 345 3193 Process Monitor 43in South Africa for Air Seeders Fax: 012 345 6763 www.suidwes.co.za Web: www.electrolee.co.za • Area Email: [email protected] • Speed • Tacho up to 4 axles Sales: [email protected] 2018 • Alarm on each function • Easy to install • Bin / Tank full • Bin / Tank empty
ALGEMEENWATSE EFFEK HET WIND OP DIE SKOOT? deur Ons moet altyd weet van watse rigting die per uur. Grasse wat heeltemal oorlê, is ʼn Jaco Kruger, wind kom, asook die spoed van die wind. aanduiding van ʼn 8km per uur windspoed. Wapenspesialis, Albei die bepaal hoe ver die koeël na links As bome beweeg, waai die wind gewoonlik Suidwes Handel of regs weggedruk gaan word. Hier moet teen ongeveer 10km per uur en as takke be- mens gaan kyk hoeveel jou kaliber se koeël gin waai, ongeveer teen 15km per uur. LetIn hierdie artikel gesels ons bietjie oor die in byvoorbeeld ʼn 10km per uur wind gedruk dat windmeters die eerste prys is omdat dit wind in die jagveld en waste invloed dit word. Daar is wel ballistiese programme die akkuraatste windspoed sal aanwys. op die skoot het. Een ding wat seker is, is soos Strelok Pro, wat dit baie makliker dat die wind ‘n invloed het op enige kaliber. maak. As jy weet jou .308 word deur ‘n se- Terrein is waarskynlik die mees misver- Natuurlik met klein kalibers soos ‘n .223 kere sterkte wind van 9uur af, so twee duim staande gedeelte as dit by wind kom. Kyk heelwat meer as byvoorbeeld ‘n .375. Dan op 200m na regs gedruk (volle waarde), sal na jou jagterrein - hoe loop die veld? Is daar ook, hoe verder die afstand, hoe groter die dieselfde sterkte wind van 11uur (halwe koppe, berge of grasvlaktes. Wind waai ge- invloed van die wind. waarde) my koeël net ‘n duim op 200m na woonlik vanaf ‘n berg of koppie in die vlak- regs druk. tes in. Wind word gewoonlik op ‘n koppie of Om windkompensasie korrek te interpre- berg saamgepers, dit tel spoed op, en waai teer en toe te pas, moet jy die hoek van die Hoe kan ek in die jagveld kyk of die wind in ‘n vlakte in. Dit word ‘n orografiese wind wind bepaal. Hoe die wind oor die koeël waai en vanuit watter rigting dit waai? genoem. vloei, sal die hoeveelheid drif bepaal. ‘n Stertwind of kopwind sal geen waarde hê Plantegroei is ʼn baie belangrik en handige Die beste manier om wind te verstaan, is nie; hulle het in wese geen effek op ‘n koeël aanduiding om te bepaal of daar wind is, hoe om gereeld in winderige toestande te skiet. se vlug nie. ‘n Reguit kruiswind, wat van sterk die wind waai, asook die rigting van- Ek jag al 30 jaar en ek kan die tye wat die 90-grade tot in die koeëlpaadjie waai, word waar dit waai. Grasvelde is baie handig – as wind in die jagveld nie gewaai het nie, op ‘n “volle” wind genoem omdat die volle effek die gras liggies roer, waai die wind ongeveer my een hand tel. Baie teleskope het afmik van die wind ervaar word. As ons na die hor- 1-3km per uur. Grasse wat in die wind buig strepies vir die wind. Hierdie is ‘n baie han- losie kyk is 2uur, 3uur en 4uur, asook 8uur, beteken ʼn windspoed van ongeveer 5km dige hulpmiddel. Maak seker jy weet hoe- 9uur en 10uur,volle winde. veel strepies om laer te mik vir die sterktes van winde. Wind sal altyd ‘n faktor wees met ‘n Skuinswind, van regs of links, het halwe jag of skyfskiet, so ek beveel aan om te leer waardes. Op ʼn horlosie is skuinswinde op hoe dit werk en om die wind reg te benut. 1uur, 5uur, 7uur en 11uur. Wanneer dit by skyfskiet of langafstand- Verder sal jy ook sien dat wind wat van skiet kom, is die waardes van die windhor- links af waai, die koeël na regs druk en wind losie baie fyner ingestel. Dit maak egter nie van regs af waai, die koeël na links sal druk. saak in watter dissipline jy skiet nie, feit bly Sien hierdie tabel wat die Amerikaanse staan dat die wind ‘n faktor sal speel. Die weermag gebruik. beste raad is oefen, oefen, oefen om ver- troud te raak met jou geweer en die ele- Wat bedoel ons met volle waarde- en hal- mente wat ‘n invloed op jou skoot mag hê. we waardewinde soos die prentjie wys?Suidwes borg SA skietspanDie jaarlikse Wêreld skietkompetisie Augustus September 2018 www.suidwes.co.za wat deur SA Jaggeweer aangebied is, het onlangs in Bloemfontein vanjaar plaasgevind waar Suidwes Landbou ook die geleentheid gekry het om blootstelling te genereer. Skuts van die Tsjeggiese republiek, Aus- tralië, Swede, Namibië, Frankryk en Roe- menië het in vanjaar se kompetisie deel- geneem. Suidwes het die .223-kaliber kompetisie se nasionale span en die B-span met skietbaadjies geborg. Daar is vir drie dae lank geskiet om te sien watter land ko- ning kon kraai. Uiteindelik het Suid-Afrika as algehele wenner weggestap. Suidwes is baie trots om deel te kon wees van dié geleentheid waar ons skuts op inter- nasionale vlak kon meeding.44
As dit ONTLEED wordkan dit BESTUUR word…die grondslag vir ‘n suksesvolle boerdery NviroTek Laboratoriums is ‘n nasionale, onafhanklike, wêreldklas laboratorium wat in die Noordwes-provinsie geleë is. Ontledings van gronde, water, veevoer, kunsmis, kalk, groei-mediums, kompos en plante word aangebied. NviroTek Labs 012 252 7588Fax : 086 243 4281 / 086 243 4280 Ontleed om te weetwww.suidwes.co.za Augustus September 2018 45
ALGEMEEN Jagters en misskote: Hoekom moet ek betaal? deur Andre van der Merwe, SA Jagters en Wildbewar- ingsvereniging Selfs ervare jagters of gidse verklaar ten opsigte van die geweer, teleskoop of word. Hierdie sogenaamde misskote was soms dat ‘n skoot mis was wanneer ammunisie; inderdaad raakskote. dit in werklikheid, raak was – dit is die kern van hierdie saak. • jagters wat skote buite hul vermoë Die kwessie van betaal vir misskote is ‘n waag op wild wat te ver staan; netelige een, maar jagters moet begrip toon Al hoe meer wildeienaars vra deesdae vir die feit dat ‘n misskoot vir die wildeienaar ekstra fooie vir misskote in die jagveld. Die • ongunstige skietposisies; net so onaanvaarbaar is as ‘n kwesskoot: bedrae geld wat gevra word wissel nogal vandaar die fooi vir misskote. Die wildei- aansienlik. Sommige grondeienaars vra • sterk wind wat die koeël horisontaal enaar poog daarmee om die jagter te mo- R200 vir elke misskoot, maar ander s’n wis- skuif; en tiveer om nie kanse te waag nie en seker te sel vanaf die helfte van die bok se prys tot maak van die skoot vóór hy/sy skiet. selfs die volle prys van die dier. ‘n Onlangse • jagters wat skiet na bewegende wild. navraag van ‘n jagter dui daarop dat sekere Ek moet toegee dat wild nie altyd gekwes jagters ontevrede is met dié toedrag van Indien ‘n jagter ‘n dier mis skiet, moes hy in word weens nalatigheid of swak voorberei- sake. Ek verskaf graag die volgende pers- die meeste gevalle nooit daardie skoot ges- ding nie. Soms is daar omstandighede buite pektief op hierdie saak: kiet het nie, want dit kon net sowel ‘n kwes- die jagter se beheer soos byvoorbeeld as skoot gewees het en dan was hy in elk geval ‘n bok op dieselfde oomblik wanneer die 1. Dit is die wildeienaar se voorreg om die aanspreeklik vir die volle bedrag. Dit is dik- sneller gedruk word, skielik beweeg. Die reëls te maak vir en op sy eiendom. Dit is wels moeilik om met die eerste oogopslag volgende kampvuurgesegde hou baie waar- die jagter se keuse om dit te aanvaar of nie, te onderskei tussen ‘n mis- en ‘n kwes- heid in: “Indien jy nog nie ‘n dier gekwes het voordat hy sy jagbespreking maak. Jagters skoot. Selfs ervare jagters of gidse verklaar nie, jag jy nog nie lank genoeg nie, of jy is wat nie ‘n spesifieke wildeienaar se reëls wil soms dat ‘n skoot mis was wanneer dit in nie eerlik genoeg nie”. Wanneer jy jag, kan aanvaar nie, moet eenvoudig aanbeweeg en werklikheid, raak was – dit is die kern van die onverwagte dikwels gebeur, jy moet dan ‘n ander jagplek soek. hierdie saak. Só word gekweste diere in vinnig reageer en soms loop dinge skeef. baie gevalle eers gevind nadat die jagter Dit is alles deel van die bekoring en soms 2. Om enige misverstande te voorkom, reeds die plaas verlaat het. Die wildeienaar ook die frustrasies wat jag meebring. is dit belangrik dat die jagter aandring op sit dan met die gevolge en finansiële verlies. skriftelike bevestiging van die pryse van Onthou, die jagter se verantwoorde- wild, jagvoorwaardes en reëls voor ‘n jagbe- Oor die afgelope vyf jaar was ek self die likheid teenoor die dier moet altyd wees spreking gefinaliseer word. Indien een van jagter in drie gevalle waar óf die gids óf ‘n om ‘n eerste skoot – doodskoot toe te die jagvoorwaardes is, dat jy betaal vir mis- medejagter vir my gesê het dat my eerste dien. Dít bepaal die jagter se benadering skoot op ‘n dier, hou dit in gedagte wanneer skoot mis was. Ek was elke keer seker van en voorbereiding vir enige skoot op wild. jy besluit om jou jagbespreking te finaliseer. my skoot en het aangedring om dit op te Ongeag die rede vir ‘n mis- of kwesskoot, volg. Elkeen van die diere is binne 50 tot die jagter alleen bly verantwoordelik vir die Kom ons plaas ons in die wildeienaar se 300m verder gevind. In die een geval was skoot wat hy/sy geskiet het en moet bereid posisie en probeer verstaan waarom daar ‘n die koedoekoei reeds dood en in die ander wees om die prys daarvoor te betaal. fooi vir misskote gehef word. twee gevalle was ‘n opvolgskote nodig om Daardie verantwoordelikheid is ‘n onlos- die diere te dood. In twee gevalle het die maaklike deel van die jag. Wildeienaars het met reg ‘n probleem met koeël dwarsdeur die bokke getrek en an- jagters wat hul diere kwes (of mis skiet) om- Indien jy seker was van die skoot toe jy dat hulle nie behoorlik voorberei het vir die derkant die die- die sneller getrek het en die dier reageer nie jag nie. Daar is verskeie redes wat kan aan- re in die grond soos jy verwag het nie (dit hardloop weg leiding gee tot misskote. Ek lig enkeles uit: vasgeslaan. Die asof dit op die oog af nie getref is nie) moet persoon wat ‘n jy aanvaar dat die dier heel waarskynlik ge- • gebrekkige skietvernuf en onvoldoen- misskoot verklaar kwes is en dat jy alles in jou vermoë moet de oefening op die skietbaan; het, het aanvaar doen om seker te maak of dit die geval is die skoot was bo- of nie. ‘n Gekweste dier verdien die jagter se • gebrekkige toerusting – byvoorbeeld oor die dier, om- beste pogings om dit op te spoor en dood dat hy stof aan die te skiet. Die dier betaal immers met sy lewe anderkant van die sodat die jagter suksesvol kan jag. Indien bok sien uitslaan die skoot wel mis was, aanvaar die verant- het. Ek glo daar woordelikheid en betaal die prys vir ‘n mis- is heelwat voor- skoot soos wat jy en die wildeienaar vooraf beelde van wild ooreengekom het. wat gekwes word en dan óf nooit, óf te laat opgespoor46 Augustus September 2018 www.suidwes.co.za
PIO-ONE-02www.suidwes.co.za Augustus September 2018 47
Search
Read the Text Version
- 1 - 48
Pages:
