ONS EIE Desember'16

Desember 2016 Jaargang 51 • 6Lyfblad van Suidwes LandbouDie trekker van dietoekoms 18KHeElpRSuSidPwResOmJetEdKie GRJoAzuAa dNu PBleOssisER van die Jaar 6 12



Desember 2016 Jaargang 51 • 6Lyfblad van die Suidwes GroepOns Eie word uitgegee deur die Suidwes Groep. INHOUDSOPGAWE VOORBLAD Dié land besproeiingsmielies behoort aanAlgemene kontaknommers vir die Suidwes Groep AKTUEEL Graan SA se Graanboer van die Jaar 2017,Hoofkantoor: 018 581 1000 (tel); Jozua du Plessis van Delmas. Lees oor sy 018 581 1097 (faks) 4 Soos ek dit sien boerdery op bls 12. 5 Op die geestelike akker Foto: Jedrie HarmseOns Eie word 6 keer per jaar na al sy lede en ander 6 Jou geskenk onder die boombelangegroepe versprei. 7 Toe val daar seën 8 8 Suidwes Landbou gee erkenning aan sy Top-klanteRedakteur: 8 KONTREIKUIER – Dit is bésigheid die 16Jedrie Harmse, Ons Eie, Posbus31677, Totiusdal 0134 20 Raddix – advies in die plattelandTel: 012 332 3833 Faks: 012 332 3833e-pos: [email protected] PRODUKNUUSProduksie: 18 Die trekker van die toekomsChilli Design Tel: 012 332 3833 LANDBOUKUNDIGAdvertensiewerwing:Anita Oosthuizen 26 GIFPLANTE – Bessie van die doodTel: (012) 333 6965 30 Dit reën mielies op KameelSel: 083 316 7529 33 Regering wil risikoblootstelling van boere versage-pos: [email protected] 34 Agrikalender Die inligting hierin, hoewel dit met sorg saamgestel word,word verskaf sonder enige waarborge hoegenaamd en ALGEMEENSuidwes of die redakteur sal geen aanspreeklikheid tenopsigte daarvan aanvaar nie. Dit staan die outeurs vry om menings te lug, maar geen artikel verteenwoordig 36 Deel in die feestelikheid van Seisoene noodwendig die mening van die uitgewer, die Direksie 41 Kosmiese Kwêla – Die somersonstilstandof Hoofbestuur van die Suidwes Groep nie. Behalwe inuitsonderlike gevalle, behou die uitgewer die reg voor om 18die nodige veranderinge aan te bring in enige bydrae watvir publikasie voorgelê word. Daar bestaan outeursreg in hierdie werk. Enigeongemagtigde aanhaling of reproduksie van die werkof enige gedeelte daarvan, sonder die vooraf verkreëtoestemming van die redakteur, is handelinge wat out-eursreg skaad en wat die oortreder regsaanspreeklik kanmaak. Geen gratis plasings of krediet sal gegee word virgeringe tipografiese foute wat nie die waarde van ’n ad-vertensie verminder nie.www.suidwes.co.za Ons Eie Desember2016 3

AKTUEEL Koester jou familie en vriende Boodskap van Hansie Viljoen Dit bly ’n voorreg om aan die einde van ’n jaar te kan slagspreuk: Uit die lede, vir die lede, Uit die Gemeenskap, terugkyk na die gebeure van die jaar. Die realiteit van hoe vir die Gemeenskap en Uit die Personeel, vir die Personeel. vinnig tyd verbygegaan het, is meer intens as‘n mens besef Uiteindelik is dit dié verhoudings wat ons deur die goeie, dat die einde van 2016 om die draai is. Suidwes Landbou kan maar ook deur die moeilike tye sal dra. met groot dankbaarheid terugkyk op nog‘n geseënde jaar, ondanks die onsekerhede en uitdagings wat die klimaats- Koester hierdie Kerstyd saam met u familie en vriende en toestande en die besigheidsomgewing in ons rigting gestuur moenie die geleentheid misloop om hulle lief te hê nie. het. Dis my wens dat u almal ’n besonder geseënde Kersfees sal Ons het vanjaar opnuut besef watter besonderse rol mense in ervaar en dat die nuwe jaar vir u vrede en voorspoed sal ons lewens speel. Die bydrae van ons aandeelhouers, klante, inhou. personeel, besigheidsvennote en die breër gemeenskap is onlosmaaklik deel van ons daaglikse bedrywighede. Die Di- Hansie Viljoen reksie en Bestuur van Suidwes Landbou besef dat die sukses van ons besigheid voortspruit uit die unieke verhouding wat Voorsitter: Suidwes Landbou ons met elkeen van hierdie belangegroepe het, vandaar ons tau Jy boer met die beste, VOER net die beste! VOERE VeevoerReg. nr. 2015/357344/07 GEVUL MET VOEDINGSWAARDEKontak ons gerus: Besoek ons webwerf: “Ons veevoedingkundiges, kundige tegnieseJohan van Staden (voedingkundige) www.taurollermeule.co.za adviseurs en ingeligte bemarkers kan vee- en083 629 4540 wildboere met die beste tegniese kennis ondersteun en ‘n verskeidenheid uitmuntende voerprodukteNic Basson (hoof: Bemarking) aanbied om diere blakend gesond te hou.”082 506 09174 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELOp die geestelike akkerHoekom glo ek? ‘n Mens word dikwels met dié Met dank aan die onbekende vraag gekonfronteer, deur skrywer van hierdie mooi stukkie getuienis.ongelowiges, dié wat onseker is en baie gereeld deur jouself – hoekom glo ek in God?... Want ek het Hom nodig.So hier is my antwoord.Ek glo in God, want partykeer is die wêreld so“awesome”en dinge werk sogoed uit dat my siel uitroep na iemand om voor dankie te sê.Dan is dit Hy!Ek glo in God, want soms is die berge en die sonsondergang en die wolkeen die maan so mooi dat ek iemand nodig het om te prys.Iemand moesdit tog gemaak het.Dis Hy!Ek glo in God, want partykeer gebeur goed wat so onbeplan is en so seermaak en dan voel dit of niemand verstaan nie, maar juis dan onthou ekdie spykers in Sy hande en die Man aan die kruis.Dan weet ek Iemand huilsaam met my.Dis Hy!Ek glo in God, want partykeer is ek so deurmekaar en die lewe so sinneloosen my drome lyk onbereikbaar en dan het ek iemand nodig om saam metmy te stap en rigting te wys.Dan is Hy daar!Ek glo in God, want partykeer is ek so dom en ek doen sulke onnosel goeden ek laat toe dat sonde met my hart mors en my lewe moeilik maak enander seer maak. Dan het ek nodig dat Iemand vrede en wysheid bring.Dan is Hy daar!Hy maak heel wat ek self verbrou het! Hy bring genade selfs in seer watekself veroorsaak het!Ek glo in God, want partykeer weet ek niks. Ek het leiding en wysheidnodig in‘n deurmekaar wêreld wat ek nie verstaan nie.En dan skryf Hy virmy in die Bybel en ek lees Sy Woord en hoor Sy stem en dinge maak weersin!Ek glo in God, in Jesus, in sy Gees, want Hy’s daar!Heeltyd! Altyd!In alles waardeur ek gaan en maak nie saak hoeveel keer ek dieselfde foutmaak nie. Hy is daar!Ek glo in God, want ek sien nie kans om ooit alleen te wees of enigietsalleen te doen nie.www.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 5

AKTUEEL Jou GESKENK onder die boom Die einde van die jaar het aangebreek en dit is weer Kerstyd. Wanneer ’n mens die woord Kersfees hoor, is van die eerste gedagtes wat by jou opkom ... presente, vakansie, see, braai, planttyd ens. Dit is ’n besondere tyd van die jaar wanneer gesinne bymekaarkom. Dit is ook ’n tyd waarin ons Christus se lewe herdenk. En dankbaar is vir wat Hy op aarde vir ons gedoen en beteken het, daarom is dit ook ’n omgee tyd. As ’n maatskappy wat omgee, het Suidwes ’n Kersprojek begin met Kersbome in al ons takke – ook by die hoofkantoor – waar mense 'n geskenk kan plaas. Hierdie geskenke word aan minderbevoorregtes versprei. Sodoende word almal deel van die vreugde wat Kerstyd vir ons bring. Ons vra ons boere om die projek te ondersteun. Namens Suidwes ’n Geseënde Kersfees aan elkeen, mag jy ’n wonderlike vreugdetyd saam met jou familie deurbring, bande weer versterk, kwaliteittyd bestee en mag jou geliefdes se omgee jou omvou. Voorspoedige Nuwejaar ook aan almal. Ek is oortuig daarvan dat die Suidwesfamilie gefokus is en dat die gees en passie in die maatskappy van so aard is dat ons van 2017 ’n groot sukses gaan maak. Feesgroete Herman van Schalkwyk – Groep Hoof Uitvoerende Beampte6 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELEn toe val daar seën ... Hierdiefoto:SandriMarxPhotographyVIR ONS WAT naby aan die landbou By die Bothavillebrug styg dielewe, is reën nie net‘n nat lappie om rivier sterk. Foto – Piet Louwdie stof van die winter af te vee nie,dit is dood en lewe. Daarom dat ons Net buite Wollies op die Bloem-jubel oor die reën wat redelik wyd hofpad stroom die water.oor Suidwes se bedieningsgebied Foto – Gertie Fouriesoos 'n seënwens uitgesak het. Onshet gebid en die reën het gekom enhierdie blad is‘n dankie-sê vir dit watreeds ontvang is en vir dit wat kom. By Witpoort loop die water deur die veld. Foto – Juanita Treurnichtwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 7

AKTUEELSuidwes Landbou gee erkenningaan sy Top-klanteGlasies is geklink, skoene uitgeskop, hare losgemaak endie dansvloer blink gedans op die jaarlikse Top-klantefunksie wat in Oktober by Sun City gehou is. Dié funksieword gehou om die top-klante so bietjie te bederf endankie te sê vir hulle ondersteuning aan Suidwes, sê DeonBadenhorst (Bestuurder: Korporatiewe Bemarking &Kommunikasie). bl 11 >>>8 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie DJuelsiem20b1e5r 2016 9

10 Ons Eie Desember 2015 www.suidwes.co.za

>>> AKTUEELErkenning aan Top-klanteProdusente uit die Hertzogville-omgewing wat die Suidwes Top-klante funksie bygewoon het.\"Ondanks die moeilike en uitdagende omstandighede saam te staan,”het Aanspo­ringskortingskema.landbou-omstandighede wat tans Hansie Viljoen (voorsitter van dielandwyd heers, het die Suidwes Groep Suidwes-direksie) gesê toe hy die Herman het ook benadruk dat daarsteeds uitstekend presteer,\" het Her- gaste toespreek. Hy het ook beklem-man van Schalkwyk (Groep HUB) in sy toon dat‘n boer, met‘n maatskappy by Suidwes voortdurend gestreefverwelkomingstoespraak gesê. soos Suidwes Landbou as sy vennoot, “Sonder die ondersteuning van ‘n krisisjaar soos 2016 tromp-op word om welvaart en waarde vir syprodusente kan die Suidwes Groep kan loop. Suidwes het spesialenie die hoogtes bereik soos dit tans droogtehulp-finansieringsprodukte lede, klante en personeel te skep deurdie geval is nie. Dit is tiperend van vir produsente beskikbaar gestel enons boeregemeenskap om in moeilike verder deel lede almal in die Suidwes die toepassing en uitbreiding van die Maatskappy se unieke besig- heidsmodel op plaaslike, nasionale en internasionale vlak. OEwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 11

AKTUEEL AKTUEEL KONTREIKUIER Vir hierdie uitgawe het Ons Eie op Delmas gaan kuier waar vanjaar se Graanboer van die Jaar, Jozua du Plessis, boer. Die wenner van dié toekenning van Graan SA en Syngenta is in Oktober vanjaar by‘n spoggeleentheid in Midrand, Gauteng, bekendgemaak. Dit is bésigheid dieOp die vraag of hy ook van Suidwes veral weens droogte, en ek was nooit Hoewel Jozua buite Suidwes Landbou se tradisionele se produksieleningsfasiliteite seker of ek dit gaan maak nie.” bedieningsgebied boer, is hy een van ‘n groeiende gebruik maak, was sy antwoord, Die droogte het egter gebreek en met groep boere op die Hoëveld wat gelok word deur die“Ek boer nie meer met geleende geld harde werk en goeie finansiële beplan- maatskappy se diens aan boere. Die Jozua du Plessisnie, maar ek het die fasiliteit.”Jozua ning kon hy mettertyd begin asem skep. Boerdery doen vir die afgelope drie jaar al besigheidvertel hoe hy aan die begin gesukkel het. “Ek het geleer hoe om sonder skuld te met Suidwes. “Ek kry baie goeie diens by SuidwesMet die koop van sy eerste plaas in 1983 boer. Ek het geleer hoe om reserwes via Gerrie Lindeque, die plaaslike takbestuurder, enhet hy hom‘in die skuld gedompel’.“Ek op te bou deur my finansies haarfyn te ek koop ‘n deel landboubenodigdhede by hulle,” hethet nie geweet waarvoor ek my inlaat beplan en te bestuur en ek het geleer Jozua aan Ons Eie gesê.nie, maar ek was by‘n kruispad. Ek móés hoe om wins te maak met dit wat ek hetdie plaas koop, anders sou ek boerdery – want, ek het net een kans gehad.” Hooffoto –moes laat vaar,”vertel hy. Jozua du Plessis “Ek moes eenvoudig planne maak om Entrepreneur se silo’s is een vanuit die skuld te kom. In daardie tyd, in Jozua du Plessis is een van daardie die strategieëdie vroeë tagtigs, het rentekoerse 20% mense wat‘n geleentheid sal sien waarmee hy syverbygesteek weens die internasionale waar ander in die probleem vaskyk en boerdery meersanksies teen Suid-Afrika. Dit het vir‘n dit dan in besigheid omskep. Met die effektief maak.aantal jare maar broekskeur gegaan, droogte van ’82/83, toe hy nog net op Links – Die boerdery se embleem is ‘n sterk handels- merk en word onder andere ook op die trekkers aangebring.12 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELSo moet ‘n aartappelland mos lyk – regs staan die aartappelsorteer-toerusting gereed in ‘n stoor vir die oes wat nou op die land staan.Van sukkel op gehuurde grond geboer het, het A13244 JY KAN ’N VERSKIL MAAK!huurgrond tot hy besef daar is‘n mark vir voer. Hy vertel dat hy eers gras en later Sáám kan ons die tegnologieWENBOER mieliereste van sy eie misoes begin beskerm en die toekoms verseker. baal en verkoop het.“Ek het vanJozua vertel hoe hy in 1981 alles voer gemaak. Ons het berge Rentmeesterskap beteken begin boer het, eers op‘n stukkie en berge voer verkoop, sommer om die beste tegnologie huurgrond. Dit was moeilike tye drie treintrokke per dag by die na die volgende generasiemet sanksies en die groot droogtes stasie opgelaai. Toe kom ek agter oor te dra. Dit is belangrikvan die vroeë tagtigs.“Ek was te jonk baie ouens het balers nodig, toe om ’n toevlugsarea aan teom krediet te kon kry en het geen maak ek ou balers reg en verkoop plant, want dit voorkomondervinding gehad nie, ek moes let- dié ook.” die natuurlike opbou vanterlik‘on the go’leer boer. Ek het maar Jozua se standpunt is dat hy‘n weerstand en beskermgekyk wat die boere om my doen en besigheid bedryf wat aan boerdery die tegnologie.so geleer,”vertel hy. gekoppel is, “Jy moet met geld kan “Ek het destyds nie‘n bakkie gehad werk en‘n entrepreneur wees om Oes die voordele van YieldGard®nie. Ek het met my Renault 5 diesel suksesvol te kan boer.”Hy vertel en YieldGard® II-tegnologie endie werkers aangery, want ek het ook hoe hy van skooldae af al onderne- plant jou toevlugsarea aan!nie werkers gehad nie. Ek het by die mingsgees gehad het. Sy eerstetaxi-werf gaan adverteer vir werkers onderneming was‘n muisboerdery Monsanto, YieldGard® en YieldGard® II isen ek kon sewe manne in die Renault in die laerskool, nie sommer geregistreerde handelsname van Monsantokry. Die lekker van die Renault is dat enige muis nie, dit was Switserse Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk,hy voorwielaandrywing gehad het, so huismuise. Die skoolkinders het Posbus 69933, Bryanston, 2021.die ding het nie sommer vasgesit nie. honderde muise by hom gekoop.Ek het hom opgery en dan weer‘n ge- Toe dié mark versadig raak het Tel: +27 11 790-8200bruikte een gekoop. Ons het self aan hy nog‘n geleentheid gesien. Die Faks: +27 11 790-8350alles gewerk, alles self reggemaak en muise moes kos kry, toe verkoop hy www.monsanto.co.zaself gebou wat ons nodig gehad het.” muiskos. Die muise het die kinders se aandag van die skoolwerk af- getrek want hulle was te besig om met die muise te speel. Die inteling van die Switserse huismuise met die gewone‘skoolmuise’en die gevolglike bevolkingsontploffing het die skool genoop om die jong entrepreneur se brieke aan te draai. bl 14 >>>www.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 13

AKTUEEL KONTREIKUIER“My raad aan jongboere is om altyd nette doen wat binnejou vermoë is – kykwat jou finansiestoelaat en werkdaarvolgens.” Sy tegniese vaardighede is een van 1sy sterk punte, op sy plaas maak hullealles self reg. Van die waens wat hyaan die beginjare van die boerderygebou het, is steeds op die plaas ingebruik. Hy het‘n skuins vloer vir sywaens ontwerp wat die aflaai vanmielies vinniger en makliker maak.Hy het sy planters self aangepasdeur tenks daarop te monteer. Diéaanpassing werk só goed dat anderboere dit ook gebruik.BesproeiingJozua het mettertyd nog vier 2 3aan­grensende plase gekoop en dit Jozua se tegniese vaardighede is een van die sterk punte van syword tans as een boerdery-eenheid boerdery – 1) Hy het hierdie wiel op die planters só aangepas datbes­ tuur. Hy het in 1991 begin om dit die pitte in die ry goed vastrap, 2) ‘n ‘tuisgemaakte’ sisteem omspilpunte op te rig en het nou tenks op die planter vas te maak, en 3) die skuins vloer op die waensongeveer 560 ha onder spilpuntbe- vergemaklik uitlaai van mielies.sproeiing op die plaas. Hy kon diéontwikkelings doen voordat die Wa- 45terwet in 1998 beperkings op hierdie 4) Die tenkwa is deur Jozua ontwerp en gebou, by hom is Suidwes Landbou se takbestuurder Gerriesoort uitbreiding geplaas het. Lindeque, 5) Hierdie waens het Jozua self gebou toe hy begin boer het. Die waens is steeds in gebruik. Tans plant hulle mielies, aartap-pels, winterkoring en sojasaad onderbesproeiing en op droëland planthulle ook mielies, sojas en droëbone.Met die goeie reënval in die Delmas-omgewing was hulle vyfjaar-gemiddeld voor die huidige droogte 8ton per ha op droëland. Selfs met diedroogte die laaste twee jaar het hullesteeds‘n gemiddeld van 7,6 ton perha gehandhaaf. Met goeie bestuur en genoegwater slaag Jozua daarin om drieoeste in‘n tweejaar-siklus af te haal.Dié metode van‘double cropping’ bl 16 >>>14 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 15

AKTUEEL KONTREIKUIER Waterbestuur is een van die belangrikste komponente van die besproeiingsboerdery.word opgevolg met een jaar waarin‘n Om die effektiwiteit en win- in die onderneming. Hulle het drie al daaraan dink om die landerye metenkel oes geplant word. Hulle wissel sgewendheid van die boerdery seuns en die oudste twee, Jozua (jr) die helikopter te spuit. Naas vlieg, is syook gewasse in dié sisteem af. verder te verbeter, is‘batch’droërs en Chandré is deel van die boerdery- ander stokperdjie om ou 50 cc-motor­ Hulle het in 2000 voluit met pre- aangebring om die graan mee te onderneming. Die jongste seun fietse te restoureer. Hy het al ongeveersisieboerdery begin waar hulle alles droog. Silo’s is op die plaas gebou Ruan, het sy eie onderneming in die 15 van die motorfietse herbou. OEself hanteer. Hulle trek self grondmon- waarin 6 000 ton graan gestoor kan vuurwapenbedryf.sters en met varieërbare strooiers doen word en saam met nog‘n aangepaste Jozua glo dat die kinders ook onderhulle self die regstellings op die land. stoor, met 2 000 ton kapasiteit, kan moet begin in hulle beroepe,“EkSedert hulle hiermee begin het, het Jozua die bemarking van die graan het hulle nie van die begin af plaasopbrengs met 40% verhoog.“Presisie- baie slim beheer. toe genooi nie, hulle moes eers selfboerdery beteken eintlik om met GPS Jozua doen self die bemarking van sukkel. Toe Jozua jr. plaas toe kom heten‘n rekenaar te boer,”sê Jozua. sy produkte en verhandel op Safex. hy met die kommersiële beesvertak- Hulle gebruik die‘auto steer’ Die aartappels word op bestaande king vir speenkalfproduksie beginfasiliteit op alle groot implemente kontrakte verkoop.“Ek verhandel en hy moes waarde toevoeg tot dieen standardiseer die toerusting met regdeur die jaar kommoditeite.” boerdery. Chandré het later die kom-een stelsel om integrasie eenvoudig Hulle plant BT-vrye mielies onder mersiële kudde en grondmonsterste hou. Hulle gebruik ook die RTK- baie streng beheer en die mielies oorgeneem en Jozua hanteer diesisteem om hulle GPS tot op 25 mm word direk na kopers aangery. Die aartappelvertakking en presisie-aspekakkuraat te maak en plant met John silo’s op die plaas is aanvanklik as van die boerdery.”Deere se‘Stackfold’-planters omdat oorlaaifasiliteit opgerig. Die saad wat Jozua vlieg enigiets, hy het in 1987dit‘n baie praktiese planter is om te hulle gebruik, word met aflewering sy vlieglisensie gekry en vlieg selfsgebruik. Dit koppel aan die trekker getoes en weer op die lande.“Sou helikopters en miniatuur vliegtuie.se drie-punt wat dit moontlik maak ons kruisbestuiwing waarneem, wat Intussen het die seuns ook leer vlieg.om die selfstuur-fasiliteit (autosteer) dalk van‘n buurman af oorgewaai Jozua besit twee helikopters, en metakkuraat te maak.“Dit is‘n kompakte het, stroop ons dit en ry dit onmid- ‘n vonkel in sy oog vertel hy dat hyplanter omdat dit opvou en die lekker dellik weg. Met die verskeie plasedaarvan is dat dit nie op wiele op die wat as enkel eenheid bewerk word,pad hoef te loop nie – wiele word pap is dit maklik om kruisbestuiwing teof val uit. Die planter draai op klein voorkom,”sê Jozua.plekke om sonder dat alles vertrapword,”vertel hy. Jozua glo dat jy elke Gesinmillimeter van die land moet beplant, Jozua en sy vrou Sonja gaan al van“Want waar jy nie plant nie sal die skooldae af uit en sy is van die beginbossies groei.” af, 35 jaar gelede al, sy regterhand16 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 17

PRODUKNUUS Die trekker vir die toekoms! Die outonome New Holland NHDrive-trekker is by die Farm Progress Show in die Verenigde State bekend- gestel – ’n bestuurderlose masjien wat ’n wye reeks boerderytake dag en nag kan verrig. Dit kan landerye onafhanklik bereik op plaaspaaie om saam met ander outonomiese of tradisionele, bestuurderheerde masjiene te werk. Danksy die kajuit kan dit ook deur‘n bestuurder aangedryf word, wat maksimum veelsydigheid verseker.Met die eerste oogopslag lyk die uitgestalde T8 Blue Power-trekker vir die groot aantal besoekers wat New Holland se stalletjie by die Farm Pro- gress Show toestaan soos ’n doodgewone standaardtrekker. Dit is egter‘n kykie in die toekoms van boerdery – een wat ten volle outonome masjiene kaninsluit en die landbou van die toekoms kan herdefinieer.Verdere evolusie gebaseer op doeltreffendheid en volhoubaarheid Twee trekkers in een: maksimum veelsydigheidDie New Holland NHDrive- outonome trekker is deur CNH Industrial ontwikkelin samewerking met hul jarelange tegnologieverskaffer Autonomous Solutions Die NHDrive -trekker kan op voorafgekarteerde privaat paaie ry.“Sê”eenvoudigIncorporated (ASI), ’n Utah-maatskappy wat die bedryfsleier is op die gebied vanoutonome veldvoertuigoplossings. Die New Holland NHDrive is ’n onbemande vir die trekker waarheen om te gaan en wat dit moet doen wanneer hy syvoertuig wat ten volle outonomies is en deur middel van ’n lessenaarrekenaarof draagbare tabletkoppelvlak gemonitor en beheer kan word. Dit bied boere bestemming bereik en die trekker sal aan die werk spring, hetsy op sy eie of in ’ntoegang tot trekker- en werktuigdata, ongeag waar hulle is. Hulle kan ’n ogiehou oor hul lande vanuit die gerief van hulle bakkie terwyl hulle omsien na hulle konvooi.vee, of selfs van die huis af – en enige tyd. Dit bevorder besluitneming op dieregte tyd om bedryfsdoeltreffendheid en produktiwiteit te verhoog. Voorts behou Die New Holland NHDrive-trekker maak volle gebruik van gevorderde PLM-boere volle beheer en eienaarskap van hul data. ’n Skerm met ’n uitgestippelde pad toon die trekker se vordering, ’n ander tegnologie (presisie-grondbestuur) vir presisieboerdery. Hierdie oop-aangeslote-toon lewende kamerabeelde en bied die gebruiker tot vier beelde in werkliketyd (twee voor en twee agter). Nog ’n skerm sorg vir monitering en wysiging van slim-ondersteunde-tegnologie is maklik om te gebruik en altyd toeganklik virbelangrike masjien- en werktuigparameters soos enjinspoed, brandstofvlakke enwerktuigstellings, insluitende saaikoers of afwaartse druk deur die kouters. Die alle gebruikers. Dit word ondersteun deur New Holland-spesialiste.roete na die lande kan ook beplan word indien daar van privaat paaie gebruikgemaak word. Die NHDrive-trekker kan saam met ander outonome masjiene werk en ook inBeheer uit die kantoor tandem met bestuurderaangedrewe masjiene.Die NHDrive-konseptrekker is toegerus met ’n saaier en kan die saad van dievolgende oes onafhanklik agter die oesmasjien saai. Deur gebruik te maak van Danksy ’n kombinasie van radar, LiDAR (afstandmetingslasers) en RGB-kame­’n toepassing geïnstalleer op ’n draagbare toestel (perfek om toesig te hou ooroutomatisering, soos ’n bestuurder wat ’n oesmasjien aandryf) of lessenaar- ras kan die NHDrive-trekker ’n wye reeks hindernisse in die veld waarneem. As ’nrekenaar (perfek vir die boer wat uit sy plaaskantoor werk), kan die trekker- enwerktuigparameters voortdurend gemonitor en beheer word en kan aanpassings hindernis waargeneem word, stuur die trekker ’n boodskap aan die interaktiewegemaak word indien nodig. Die NHDrive-trekker kan 24 uur per dag, sewe dae per week werk. Dit vermin- koppelvlak en die persoon verantwoordelik vir die boerderybedrywe besluit of ender die risiko’s geassosieer met menslike foute, aangesien dit voorafbepaalde enoptimale planne vir alle aktiwiteite volg. Dit kan hoër vlakke van produktiwiteit hoe die trekker die hindernis kan vermy of om dit beweeg.en doeltreffendheid bereik as tradisionele metodes. Die outonome NHDrive-konseptrekker verteenwoordig die eerste en uiters belangrike stap na ’n nuwe model van verantwoordelike boerderybestuur op wêreldvlak. By New Holland Agriculture is boerderyvernuwing al vir meer as 120 jaar ons hoofdoel en ons is trots daarop om ’n aktiewe dryfkrag in hierdie belangrike verandering te wees. OE18 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 19

AKTUEEL Raddix advies in die plattelandDie Versekeringsafdeling van Suidwes is‘n tyd gelede die een kant en ons geskiedenis vanaan Raddix verkoop. Dit is‘n jong maatskappy wat reeds uitstekende verhoudings oor dekadesdinamiese voetspore getrap het in die landbousektor Ons deur Suidwes se versekeringsafdelingEie het gaan inloer by Dawie Barnard, Hoof Uitvoerende gekombineer word om unieke waardeBeampte van Raddix. vir ons boere te skep.Wie is Raddix? Die verhouding tussen Raddix Waarom sou ‘n boer wou kontakDawie vertel dat die globale verse­ en Suidwes maak met ‘n adviseur vankeringsbedryf die afgelope dekade “Suidwes het‘n betekenisvolle belang Raddix?ingrypende regulerende hervor­ming in Raddix Groep deur Africum en is dus Dawie verduidelik dat‘n Raddixbeleef het en dat wetgewende ook‘n sleutelvennoot vir Raddix in die adviseur onafhanklik is en dat Raddixingrype sedertdien ook in Suid-Afrika Noordwes, Vrystaat en ander dele van kontrakte in plek het met al die groottoegepas is. Raddix het ontstaan die land,”verduidelik Dawie. versekeraars in Suid-Afrika.“Raddixnadat dit duidelik geword het dat die Vir Dawie is die behoud van het ook‘n reeks eksklusiewe produkteimpak van verandering in die omge­ kundige advies in versekering en fi- in die mark wat spesifiek op die skep-wing dit krities gemaak het dat daar‘n nansiële beplanning in die platteland, ping van addisionele waarde vir onskorporatiewe struktuur geskep moes baie belangrik.“Net soos wat boere in produsente gerig is – sonder dat ditword om onder meer die waarde van Suid-Afrika minder, maar groter word die boer‘n sent meer kos.”finansiële advies in die platteland te en hul boerderye diversifiseer, wordbeskerm en uit te bou. Raddix is‘n makelaars ook minder en konsolidasie Waarop moet ‘n boer fokusafgeleide woord van die begrip“om van makelarye is onvermydelik. vir die volgende paar maandeiets anders te benader – radikaal”. Die waarde van Raddix is dat ons vanuit ‘n versekerings­ toegang tot ekonomie van skaal aan perspektief? Dawie wys na die foto’s van enorme haelskade wat in November in die Die foto’s hier bo wys die erge platteland aangerig is en beklemtoon haelskade wat op 11 November dat hierdie seisoen waarskynlik‘n vanjaar aangerig is. Links unieke seisoen is waar reën gepaard onder is vloedskade by die gaan met stormwind en selfs hael Zesto silosakdepot. wat beduidende skade aanrig. Hy noem dat dit wys sou wees vir pro- afvra wanneer laas hy/sy behoorlike dusente wat selfs in die verlede nooit boedelbeplanning gedoen het en van haelversekering gebruik gemaak ook op hierdie terrein het Raddix die het nie, om‘n ondersoek te doen infrastruktuur om hulp te verleen met oor haelversekering vir die huidige die relevante kundigheid”. seisoen.“Die tariewe is uiters bekos­ Dit is duidelik waarom Suidwes sy tigbaar en die omvang van haelskade versekeringsbesigheid gekonsolideer die afgelope maande beloop reeds het in Raddix. Raddix is toegewyd om enorme bedrae,”sê Dawie. waarde toe te voeg vir die boere van Hy verduidelik dat boere saam Suidwes en hulle het die passie om met‘n adviseur wat hul vertrou hierdie visie nasionaal uit te brei. OE die vergelyking moet doen tussen waarde vir geld op korttermyn- versekering en bloot net“goedkoop” premies met verhoogde risiko’s weens beperkte dekking en/of verhoogde bybetal­ings.“Elke boer moet homself20 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELHy wat na sonskyn verwys as ware geluk het nog nooit in die reën gedans nie... OESVERSEKERING Ons verstaan...Tel: 018 468 8660 | Faks: 018 468 8667E-pos: [email protected] Ons Eie Desember 2016 21www.suidwes.co.za Raddix is ‘n Gemagtigde Finansiële Diensteverskaffer. FDV no: 44458

Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

www.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016

24 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 25

LANDBOUKUNDIGBessie van die doodCestrum laevigatum Scldt ARTIKEL DEUR: Dr Franci Jordaan Landbouwetenskaplike, Afdeling Weiding, Landelike, Omgewing- en Landbou-ontwikkeling, Potchefstroom Die volksnaam vir hierdie Inkbes­ sie is yl behaard, dit is onderkant van blaar bokant van blaar plant is inkbessie of gifbessie. blinkgroen en vertak vanaf die Die naam Cestrum beteken basis in ʼn groot aantal stamme. Die rand van die blare is sag, blink en ellipties. Dit is ongeveer 8 cm punt en verwys moontlik na Die bas is dun met ʼn ligte lank en 2 cm breed. Inkbessie is immergroen. die blare wat skerp gepunt is. bruingrys kleur en kneus maklik. Die spesifieke naam laeviga- Wanneer die stingels en blare toe. Die vrugte is vlesige, ovaal- voorkeur in terme van somer- tum beteken glad en verwys gekneus word, gee dit ‘n onaan- vormige, bessies wat ongeveer of winterreënvalgebiede nie. moontlik ook na die gladde gename reuk af. Min is oor die 1 cm in deursnee is. Onryp bes- Dit vorm dikwels deel van die wortelstelsel bekend, maar dit sies is groen van kleur en word onderlaag van bosse en woude voorkoms van die blare. wil voorkom asof dit uitgebrei is persswart wanneer dit ryp is. of kom aan die rand van sulke en dat risome voorkom waaruit In elke vrug kom ses grysbruin, bosse of woude voor. Dit kom Geografiese verspreiding nuwe plante kan ontwikkel. onegalig, afgeplatte en hoekige egter ook reeds in die droër bin- Inkbessie kom wydverspreid Voortplanting is hoofsaaklik saadjies voor. Die hele inkbessie- neland voor en is veral geneig voor en kom in minstens sewe deur middel van saad. plant is uiters giftig. om naby rivierlope of ander van die provinsies van Suid- oop water te groei. Inkbessie Afrika voor en kom oorspronklik Die blare kan lig- of donker- Groei en ontwikkeling groei in verskeie grondtipes en van Suid-Amerika (Brasilië, Para- groen wees en word gewoonlik Inkbessie blom van Oktober tot habitatte. Dit kom ook in woude, guay, Ecuador en Argentinië). afwisselend aan die punte Mei, terwyl die vruggie hoof- savannagebiede, grasvelde, Afgesien van Suid-Afrika en van die stingels gedra. Hierdie saaklik in Junie en Julie gevorm riviere, plantasies en op duine Swaziland word dit ook in ander plant het ‘n diepgroen kleur, word. Natuurlike voortplanting voor. Inkbessie vorm dikwels Afrikalande soos Kenia, Tanzanië selfs gedurende die winter, en is gewoonlik deur middel van ondeurdringbare stande. en Uganda aangetref. Inkbessie diere vreet dikwels daaraan juis sade, maar dit wil voorkom is oorspronklik as ‘n heiningplant omdat dit groen is, maar ook as of die plant ook risome kan Gebruike van die plant of windskerm in die land inge- daar ‘n skaarste in weiding is. Die vorm waaruit nuwe plante kan Inkbessie word as ‘n heining- bring. Dit het egter versprei en rand van die blare is sag, blink ontwikkel. Elke plant het dus die plant of windbreker gebruik. daar kom jaarliks talle veevrektes en ellipties. Dit is ongeveer 8 cm vermoë om aan duisende sade Ten spyte daarvan dat die plant as gevolg van die plant voor. lank en 2 cm breed. Inkbessie oorsprong te gee omdat elke uiters giftig is, word dit steeds in is immergroen. Die blomme vruggie ongeveer ses afgeplatte tuine as sierplante aangeplant. Beskrywing is lank en buisvormig en kom sade bevat. Inkbessie is ʼn immergroen, in klein groepies in die oksels Tipe toksien meerjarige struik wat tussen van die heel boonste blare Habitatvoorkeure een en twee meter hoog word. voor. Die blomme is liggroen Inkbessie is geneig om meer in Die toksien wat in inkbessie Onder gunstige toestande kan met roomkleurige tot liggeel die hoër reënvalstreke voor te dit tot 15 m hoog groei. kroonblaarlobbe. Die blomme kom en het ook nie ʼn bepaalde gevind word, is bekend as diter- het ʼn effense soet geur en gaan26 gedurende die aand gewoonlik penoïede en dit is uiters giftig vir Ons Eie mense en diere. bl 28>>> Desember 2016 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 27

LANDBOUKUNDIG>>> Bessie van die doodKliniese tekens van - daar moet aanvaar word dat Biologiese beheer Chemiese beheervergiftiging alle wildsoorte deur die plant Hoewel verskeie biologiese Inkbessie word chemies goedHoewel menslike vergifti­ geaffekteer sal en kan word. agense tans ondersoek word, is beheer deur die plant af te snyging skaars is, is sterftes onder Hoewel inkbessievergiftiging daar tans geen geregistreerde en die stamme met onkruid-kinders, wat die bessies geëet meestal onder beeste voorkom, biologiese beheeragense vir doder te behandel. Chemiesehet, bekend. Inkbessievergif- is gevalle al aangeteken waar hierdie plant beskikbaar nie. middels met die aktiewe be-tiging veroorsaak vrektes in skape, perde, varke en selfsbeeste binne ure. Daar word honde vergiftig is. Vergiftiging Die vrugte is vlesige, ovaalvormige bessies wat ongeveer 1 cm indikwels daarna verwys as “Chase vind veral gedurende Junie en deursnee is. Onryp bessies is groen van kleur en word persswartValley-siekte” - dit is ‘n vallei Julie asook vroeg in die lente wanneer dit ryp is.naby Pietermaritzburg waar plaas.die vergiftiging die eerste keergediag­noseer is. Die simptome Meganiese beheervan vergiftiging is speekselaf- Aangesien inkbessie dikwelsskeiding, waterige oë, koliek, onder ander bome asook opgeboë rug, swakheid, slinger- klam plekke soos rivieroewersgang, abdominale pyn, hard- voorkom, is dit moeilik om ditlywigheid, aggressie en letsels meganies te verwyder. Jongvan die lewer, galblaas en brein. plantjies kan met die handDaar word deur sommige boere uitgetrek word – dit is belangrikbeweer dat sekere wildsoorte om te onthou dat hierdie plantimmuun teen inkbessievergiftig- uiters giftig is en daarom is diting is, maar hierdie stelling is on- noodsaaklik om beskermendeomwonde deur veeartse ontken klere te dra.28 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIGstanddele imazapyr en triclopyr plant gaan wel vrek, maar die Literatuur gebruikkan gebruik word. grond word onnodig besmet Die volgende punte is reeds en geld word gemors. Botha, C.J. & Venter, E. 2002. Plants poisonousin van die vorige artikels in Ons • Vermy eie mengsels (cock- to livestock in Southern Africa. University ofEie bespreek, maar dit is so tails) - gewoonlik word geld Pretoria. Faculty of Veterinary Science. Dept.belangrik dat boere weer aan gemors terwyl die verlangde of Paraclinical Sciences, Section Pharmacologydie volgende herinner word resultate nie verkry word nie. and Toxicology. Pretoria, South Africa.wanneer onkruiddoders gebruikword: Daar bestaan geen twyfel dat Henderson, L. 2001. Alien weeds and invasive• Maak van ‘n geregistreerde inkbessie baie giftig is nie - plants. Agricultural Research Counsil, Paarl die aantal vee wat jaarliks as printers, Cape Town. onkruiddoderkonsultant gevolg daarvan vrek, is ‘n bewys gebruik om aanbevelings ten hiervan. Wat kommerwekkend Henderson, M. Fourie, D.M.C., Wells, M.J. & opsigte van onkruiddoders is, is dat dit steeds in tuine as Henderson, L. 1987. Verklaarde onkruide te doen - moenie enige sierplante voorkom. Die ryp en uitheemse indringerpante in Suid-Afrika. “gifsmous” ondersteun nie. persswart bessies van inkbessie Departement van Landbou en Watervoorsien-• M aak seker dat die onkruid- is baie aanloklik en kinders kan ing: Pretoria. doder wat aangekoop word, dit maklik as iets eetbaar sien - wel vir die spesifieke plant dit is egter dodelik. Volgens die Sharp, D. 2012. Table of plants species and geregistreer is. CARA-wet word inkbessie as ‘n applicable herbicides. Department of Environ-• M oenie die onkruiddoder kategorie 1 plant geklassifiseer mental Affairs. (Unpublished). ‘rek’ deur dit flouer aan te - dit moet dus uitgeroei word, maak as die aanbevole dosis hetsy of dit in die veld of in ‘n Van Wyk, B-E., Van Heerden, F. & Van Oudtshoo- nie - die doeltreffendheid tuin voorkom. Moenie deur die rn, B. 2002. Poisonous Plants of South Africa. verlaag en die verlangde re- heldergroen blare, mooi soet- Briza Publications, Pretoria. sultate gaan nie verkry word geurige blomme of aanloklike nie. bessies geflous word nie - hier- Wells, MJ, Balsinhas, H, Joffe, VM, Engelbrecht,• Moenie die onkruiddoder die bessies en ook al die ander G & Stirton, CH. 1986. A catalogue of prob- sterker aanmaak as die plantdele bevat die dood. lem plants in Southern Africa. Memoirs of the aanbevole dosis nie - die Botanical Survey of South Africa. No. 53Inkbessie word dikwels as ‘n heiningplant of windbreker gebruik.Die hele plant is egter giftig.www.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 29

LANDBOUKUNDIG Dit reën mie­lies op KameelKAMEEL-SILO HET baie \"Dit was nogal iets om So ‘n gesig sien mens nie aldag by Kameel-silo nie. Die 100 trokkemin graan ontvang weens die te sien – toe ek Maandag­ staan gereed om af te laai.droogte en die swak oes. Maar oggend oopsluit, staan daarsedert Saterdag, 10 September 100 vragmotors. Kameel is niehet dit invoermiel­ies gereën. so iets gewoond nie en mense\"Ons is tans nog besig om te het kom kyk en fotos geneem.ontvang (17 Nov), maar dit staan Kosstalletjies is langs die padnou einde se kant toe. Ons het opgerig om ’n ekstra geldjie tetot op hede reeds 28 000 ton maak,\" vertel Ryno.witmie­lies ontvang. Vir plaaslike Vier tydelike werkers isverbruik is 2 000 ton geelmie­lies gehuur om die ses permanenteook ingevoer,\" het Ryno Jansen werkers te help en hulle het(assistent silobes­ tuurder) gesê. lang ure ingesit. Ryno is vol lof Die mielies is deur Suidwes vir die span wat so hard gewerkGraan in samewerking met an- het en almal wat ’n bydrader verhandelingsmaatskappye gemaak het om Kameel weer opgereël. die kaart te sit.' Benestkroeremteltduiienr SMOOR MIERPROBLEME IN DIE KIEM met Protek Nip-it Ant Control,‘n top-gehalte Suid-Afrikaanse produk teen‘n mededingende prys. Protek Termite Stop oor en rondom Die klein lokaaskorrel kan deur enige die gebied waar termiete aktief is. grootte mier opgetel word en wis HOE GEMAAK MET SLAKKE? die hele kolonie binne een week uit, Stop die verwoesting wat slakke en insluitende die koninging. Nip-it is naakslakke kan saai met Protek 99 % organies met‘n lae toksisiteit vir Snails. Versprei die lokaas eweredig soogdiere. in tuinbeddings en die slakke en naak­ SNYWURMS IN JOU SAAILINGE? slakke sal binne‘n japtrap verdwyn. Protek Cutworms is die oplossing. WAT VAN TROETELDIERE? Versprei die lokaas eweredig in jou Protek Carbakil is‘n stuifpoeier- tuinbeddings en jou saailinge sal floreer! insekdoder en beheer ruspes en krieke TERMIETE IN JOU TUIN? op grasperke, rooimyte en tampans in Grasdraertermiete oes dooie en geboue. Die veiliger, groenbandformule lewende plantmateriaal en kan groot beheer ook luise op voëls asook vlooie skade in jou tuin veroorsaak. Versprei en bosluise op honde en katte. Geregistreer in terme van Wet 36 van 1947: Nip-It: reg nr L8579, hydramethylnon 10 g/kg, VERSIGTIG, registrasie- houer: Prinswer Manufacturing (Pty) Ltd, reg nr 2006/095395/23 • Cutworms: reg nr L3130, sodium fluosilicate 100 g/kg, SKADELIK, registrasiehouer: Kombat (Pty) Ltd, reg no 1979/01492/07 • Snails: reg nr L5466, metaldehyde 15 g/kg, VERSIGTIG, registrasiehouer: Kombat (Pty) Ltd, reg no 1979/01492/07 • Termite Stop: reg nr L5437, Sodium fluosilicate 50 g/kg, VERSIGTIG, registrasiehouer: Small Pack Solutions ((Pty) Ltd, reg nr 1997/17900/07 • Carbakil, reg nr L6746 & G3707 karbaril 50 g/kg, registrasiehouer: Small Pack Solutions (Edms) Bpk, reg nr 1997/17900/07 Versprei deur: Protek,‘n divisie van PE-BEE Agri (Pty) Ltd, Posbus 72, Heidelberg, 1438, tel nr (011) 812-9800 of 0861 PROTEK (0861 77 68 35), www.proteksa.co.za30 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 31



AKTUEELRegering wil risikoblootstelling van boere versag Die voorgestelde Publieke-Private-Vennootskap in LandbouversekeringDit blyk dat die beste praktyk in die res van die DEUR Reinhard Kuschke (Besturende Direkteur: AgriSeker), Muzi Dladla (Operasionele Bestuurder: Land Bank Insurance Company).wêreld bestaan dat regerings die landbousektor verleen met toegang tot versekeringprogramme.ondersteun met beskerming deur subsidies – verdere • Ekonomiese transformasie, wat werkskepping insluit, om ‘n doelge-landbouversekering en spesifiek oesversekering is maakte versekeringproduk te ontwikkel sodat toepaslike verseker- ingsdekking aan hierdie sektor verleen kan word.komplimentêr hiertoe. Die gevolgtrekking is dat verskeie modelle bespreek en getoets moet word om aan beide die kommersiële- en ontwikkelingsboerderyeReeds in 1994 het die Strausskommissie ‘n landbou-risiko- werkbare oplossings te bied. Die regering wil die risikoblootstelling virversekeringsskema voorgestel waarmee die staat risiko met die alle vlakke van landbouprodusente versag. Dié doelwit kan bereik wordprivate sektor moet deel om die boere, produsente en totale deur ‘n PPV en loodsprojekte hiervan is reeds geïnisieer. Afhangendelandbougemeenskap te ondersteun. Dit het voorgestel dat die van die resultate van hierdie loodsprojekte, kan die eerste risiko-draendevolhoubaarheid van oesversekering in Suid-Afrika juis onder- verseker­ingsprodukte binne ‘n volgende verbouingseisoen die lig sien.steun moet word deur ‘n vorm van staatsubsidie. Die destydse Departement van Landbou, saam met finan- Erkenning vir hierdie berig aan die SAIA Landbou-versekeringskommitee ensiële instellings, versekeringsmaatskappye, georganiseerde die Landbouversekeringsforum asook Kosie van Zyl, GraanSA.landbou en boere, met die ondersteuning van die VSA/RSAbi-nasionale kommissie, het gevolglik ‘n verdere studie enbeleidstudie onderneem. Die gevolgtrekking van die studiewas dat versekeringsoplossings binne die konteks van ‘nlandbou-risikobestuursprogram ontwikkel moet word om ‘nRampbestuursplan vir Landbou te ondersteun. Die Witskrif op Rampbestuur en die Rampbestuurswet (Wetno. 57 van 2002), het dit ook bekragtig en die Regering seposisie jeens Ramp-risikobestuur uiteengesit. Intussen het die Regering besef welke impak weer- enklimaatskokke op produsente het en dat dit verreikende uit-dagings vir die land se ontwikkelingsdoelwitte asook voed-selsekuriteit inhou. Gevolglik het Nasionale Tesourie (NT) en dieDepartement van Landbou, Bosbou en Visserye (DAFF) ‘n projekvan stapel gestuur om ondersoek in te stel na die lewensvat-baarheid van ‘n nasionale landbouversekeringsprogram (LVP)wat as ‘n Publieke-Private-Vennootskap (PPV) bedryf sal word. In Januarie 2016 het die NT die hulp van die Wêreldbankingeroep om tegniese bystand te verleen aan ‘n ondersoek nadie kritiese onderwerpe om beleidsbesluite te vorm sodat ‘nraamwerk geskep kan word om die LVP tot stand te bring. Hoe-wel die DAFF en NT aanbeveel is om ontwikkelingsboere indie grane-, oliesade- en veewaardekettings te identifiseer, is dieonsekere posisie van Multi-Risikoversekering (droogtedekking)tans ook prominent. Die DAFF en NT het dus ook ‘n analisevan die kommersiële boerderymark aangevra. Hierdie studie isvoltooi en die bevindinge word tans deur die belanghebbendepartye bestudeer. Die volgende fase behels die skep van ‘n PPV, gebaseerop die raamwerke en bevindinge van die onderskeie wetteen studies, insluitend befondsing, sodat die Regering en dieprivate industrie as kollektief en in harmonie die behoeftes vanalle Suid-Afrikaners kan dien. Die ontwerp van hierdie modellesal grootliks oorweging skenk aan die beleidsdoelwitte van dieRegering, naamlik:• Nasionale voedselsekuriteit waardeur die regering kommer- siële boere en versekeraars sal bystaan met risiko-deling om sodoende die bestaande Multi-Risiko Versekeringsprogram te herbou en ook om bystand aan die ontwikkelingboere tewww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 33

LANDBOUKUNDIGAgrikalender Desember 2016 ARTIKEL DEUR: Christo Smit Bestuurder: Produsentekommunikasie en - inligting, Suidwes Graan Grondontledings is noodsaaklik om die lande optimaal te bemes en pH met Koring bekalking reg te stel. Die opname van plantvoedingstowwe, sowel as die al- gemene gesondheid van die plante, verbeter met die regstelling van die pH. Inspekteer lande gereeld vir die Slaan ag op planttye dié seisoen. Aanvanklik was ’n La Nina voorspel, voorkoms van russiesekoringluis. Die maar die ontwikkeling daarvan het getaan en tans word net ’n neutrale meeste skade word aangerig tussen toestand voorspel. Die goeie nuus is: na verwagting sal die seetemperature GS14 (vlagbaar verskyning) tot GS aan die ooskus van Afrika koeler wees. Dit kan gunstig wees vir neerslae oor 18 (volle aar verskyning). Die beste Suid-Afrika. Onthou egter dat klimaatvoorspelling nie ’n eksakte wetenskap beskerming word verkry deur op GS12 is nie en dat omstandighede vinnig kan verander. Daar was dikwels voorheen te spuit. El Niño (droë toestande) voorspel, en dan het daar bo-gemiddelde reën voor­ gekom. Die mieliebalansstaat is baie knap, en daar is ruimte om meer witmielies te verbou. Wees konserwatief met aanplantings, grondvog is beperk en die risiko is hoog om met ’n droë grondprofiel te plant. Verwagte opbrengs (ton/ha) Besmettingsvlakke by GS12 (% plante) 2.0 - 2.5 7AKKERBOU 1.5 - 2.0 10 Mielies 1.0 - 1.5 14 Wisselbou verlaag die voorkoms van Diplodia Bogenoemde riglyne geld net vir vatbare kultivars. en ander kopvrotte. Kultivars se vatbaarheid vir kopvrot verskil. Oorweeg slegs om te plant Inspekteer lande vir vrotpootjiesimptome. Simptome sluit in as die grondtemperatuur bokant 15 grade wit are wat in kolle voorkom, plante is verdwerg en wortels en Celsius is. Te lae temperature lei tot onbev- kroon verkleur swart en breek maklik af. Wisselbou is die enigste redigende kiemkragtigheid en moontlike beheermaatreël. Insekte kan in die vroeë lente voorkom as plante onkruiddoderbeskadiging. Behandel saad teen aan vogstremming ly. Inspekteer lande gereeld vir bruinkoring- grondinsekte aangesien saailinge beskadig myt, want dormante eiers van die plaag kan uitbroei indien ligte kan word en ’n swak stand tot gevolg kan hê. reën gedurende Julie en Augustus voorkom. Simptome stem baie ‘n Swak stand kan groot verliese veroorsaak. ooreen met droogteskade. Beheer onkruid deur tydig te spuit. Sluit voorplantkontrakte, minimupryskontrak- te, of verskans op SAFEX om goeie pryse vir Grondbone die komende seisoen te verseker. Moet egter Grondbone is ‘n baie goeie wisselbougewas. nie meer as 30 % kontrakteer nie. Gesonde grondbone bind tot 30 kg N per jaar wat voordele inhou vir die opvolgseisoen. Die Sonneblom ideale planttyd is tussen 15 Oktober en 25 No­ vem­ber, wanneer grondtemperatuur nie te Sonneblom is ‘n goeie wisselbougewas, laag is nie. Daar word aanbeveel dat grond- veral waar Diplodia straf voorgekom het. bone met tussen 15 en 20 Kg N geplant word Maak seker dat die lande wat geplant op sandgronde om ‘n sterk kiemplant te ves- gaan word nie residue van skadelike tig. Behandel die saad met Rhizobium-entstof onkruiddoders soos atrazien bevat nie. om stikstofbinding te bevorder. Behandel die Sonneblom is baie gevoelig vir veral atra- saad met ‘n swamdoder wat in kombinasie zien en terbutielasien. Behandel saad teen met die Rhizobium gebruik kan word. grondinsekte om saailingskade te beperk. Reaksie op fosfaatbemesting word Bemes sonneblom tot dieselfde mate as slegs verkry indien die grond geweldige lae mielies, om goeie opbrengste te kry. fosfaatvlakke het. Plant uitsluitlik SANSOR- gesertifiseerde saad.34 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

VEE LANDBOUKUNDIGBeeste ALTERNATIEWE GEWAS AkkerboneEvalueer bulle en begin hulle regkry vir die komende teelseisoen. Laat Akkerbone is goed aangepas in die Noordwes Provinsie. Dit word hoof-die bulle vir Trichomoniase en Vibriose (geslagsiektes) toets. Indien bulle saaklik as veevoer aangeplant, vir beweiding sowel as hooiproduksie. Dieaangekoop word, laat hulle toets om die kudde skoon te hou. Aange- voordeel van dié peulgewas is dat dit stikstof vanuit die lug bind en in diekoopte bulle moet ten minste vir ses weke op die plaas aangepas word grond terugplaas. Tot soveel as 27 kg stikstof (N) kan per jaar in die grondvoordat hulle gebruik word om te dek. Hou bulle fiks deur hulle elke dag teruggeplaas word. Aanplantings kan vroeg in die seisoen gedoen word,te laat loop. hoofsaaklik as weiding, aangesien dit moeilik is om goeie hooi te maak met Diere kan ingeënt word teen anaplasmose indien vrektes gereeld reën wat in Februarie die kwaliteit van die hooi kan benadeel.voorkom. Ent Vibriose (tweede enting). Spuit diere vitamiene A indien Aanplantings gedurende Januarie het die voordeel dat dit gewoonlikdit nog nie gedoen is nie. Wees bedag op moontlike luisbesmetting by nie so baie reën as die voer gereed is vir hooimaak nie. Ses ton hooi kan metdiere, veral by kalwers. Indien beeste vir die mark gevoer word, moet die 300 mm reën gedurende die groeiseisoen gemaak word, met ’n ru-proteïen-bemarkingsplan reg wees, aangesien daar heel waarskynlik baie diere inhoud van 14% as 90% van die peule reeds verkleur het. Nege tot 16 kgafgerond word, wat laer pryse tot gevolg kan hê. Geregistreerde brand- saad kan per ha geplant word, afhangend van rywydte. Binneryspasiëringmerke is verpligtend en moet op alle diere aangebring word. van 10 cm tussen plante is ideaal. Saad moet op ’n diepte van 4 cm geplant word, wanneer grondtemperatuur meer as 9 grade Celsius is. OnkruiddodersSkape is beskikbaar wat geregistreer is vir akkerboonproduksie.Voorkomende behandeling is goedkoper as nasorg. Volg ‘n goeiebestuursprogram om maksimum opbrengs en wins te verseker.Volg ‘n erkende doseerprogram met erkende middels. Spuit of dipskape teen brandsiekte en Australiese jeukmyt. Beplan en voer ‘n voervloei program uit. Indien beplan word omgroenvoer vir die skape aan te plant moet vogbewaring vroegtydigbegin word om sukses te verseker. ‘Broek’ langwol skape om onsui-wer te voorkom. Skape se prys is goed. Bemark al die oortollige skape voordatpryse daal. Indien lamtyd Maart-April is, moet ooie voor paartydprikkelvoeding ontvang en op goeie voeding gehou word tweetot drie weke na paring om goeie besetting te verseker. Maakbetyds voorsiening vir genoeg, goeie weiding gedurende lamtyd,om gesonde sterk lammers te verseker. Om ‘n goeie lammeroeste verseker, moet ramme in ‘n goeie kondisie, gesond en lewens­kragtig wees voor paartyd. Dit is verpligtend om skape te merk,tatoeer dus skape om boetes te vermy. Tref betyds reëlings vir ’nskeerspan indien daar nog nie geskeer is nie.www.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 35

ALGEMEEN 0800511475Die Seisoene-damesdae bied iets vir elkeen, handwerkprojekte (sien onder), optredes deur gaskun- MkeewktasjllouifusisipeeweerresjoyDoavnmirlikteoestkk5lluu0bb%gkeaalafesreltangthoepde!stenaars, praatjies en demonstrasies. As jy by die SeisoeneSuidwes Landbou se Sei- Damesklub aansluit,soene Damesklub is in haar ontvang jy ’n unieketweede jaar en dit gaan geskenk (eenmalig) tervoor die wind met hierdie waarde van R200**.eksklusiewe klub vir vroue Kry jou inskrywingsvorm byop die platteland. die Suidwes Kontreiwinkels of stuur ’n e-pos aanVir baie van die dames in ons Dit verg groot konsentrasie terwyl die kreatiwiteit blom. [email protected] is Suidwes Land-bou of te wel die “Koöperasie” dae met pitkos by te woon. So is Jannie Moolman poseer vir Vir net R150 ontvang lede ’n eksklu­sinoniem met boer­dery. Dis vir die Seisoene Damesklub gebore foto’s saam met aanhangers. siewe klubkaart wat jou lewenslankdie ma’s en oumas nie vreemd – en het soos ‘n skoenlapper van toegang bied tot die volgende:om oppad plaas toe gou te stop ‘n papie na ‘n pragtige kleurvolle soos Jannie Moolman, Mathys • Gratis Seisoene-tydskrifte propvolvir ’n botteltjie veemedisyne, ’n vlinder ontwikkel. Daar is tans Roets, Pieter Koen en Nianell.rol doringdraad of ’n waterpyp­ talle lede oor die dorpe van Handwerkprojekte vorm deel interessante artikels, wenke, prak-las nie. Die koöperasiestrokies die Suidwes-bedieningsgebied van die program en gaste stap tiese raad en wyshede.land gereeld in die wasma­sjien versprei. uit met ‘n unieke item wat hulle • Gereelde afslagkoepons* opof in die paneelkissie van die “Soos mense deur seisoene gemaak het. uitgesoekte produkte, beskikbaarplaasbakkie. Die kassiere groet van hulle lewens beweeg, so Die Seisoene-tuinboureekse by Suidwes Kontreiwinkels.jou op die voornaam en ken al groei Suidwes Landbou se is baie gewild en Suidwes • Opwindende kompetisies metjou lidnommer uit die kop. verhouding met die mense van Lanbou beplan opwindende groot pryse. Daar was ’n tyd wat jou ons kontrei. Daarom wil ons alle tuinboudae vir die Seisoene • Tot 50% afslag op die registra­kinders tussen die winkelrakke dames nooi om deel te word Damesklublede oor die vol- siegeld vir eksklusiewe Seisoenerondgehardloop het of op van die Suidwes-familie,” sê mnr gende paar maande. Damesklub­geleenthede soosdie kunsmissakke in die stoor Deon Badenhorst (Bestuurder: Daar wag heerlike vera­ praatjies, modeparades, tuinbou-geklouter het. Lat­er het hulle Korporatiewe Bemarking & ss­ ings op lede. Moedig dus dae en veel meer.verkies om eerder in die motor Kommunikasie by Suidwes jou vriendinne aan om by dié * Afslagkoepons is onderhewigte wag. Nog later het Ma gestop Landbou). unieke damesklub aan te sluit. aan die beskikbaarheid van en Boeta moes uitspring en Inskrywingsvorms is by die Suid- voorraad.gou gaan kry wat Pa bestel het. Sien uit hierna wes Kontreiwinkels beskikbaar. ** Slegs een geskenk per lid.Intussen het Boeta saam begin Dit kos net R150 vir lewenslange Lede wat by die bekenstel-boer en Sussa is verloof aan lidmaatskap. Lede van die klub lingsgeleentheid ’n geskenkdie buurm­ an. En so herhaal die ontvang die Seisoene-tydskrif, ontvang het, kwalifiseer niegeskiedenis homself weer van propvol interessante artikels, weer nie.voor af. wenke en praktiese raad. In elke uitgawe van Seisoene kry www.suidwes.co.zaStap saam die pad klublede eksklusiewe afslag-Suidwes Landbou het besef koepons om by enige Suidwesdat daar ‘n behoefte onder die Kontreiwinkel te gebruik.vroue op die platteland bestaan ‘n Aantal damesdae is opom betrokke te raak by mekaar, verskeie dorpe in die kontreihulle mede-dorpenaars te leer gehou waar gaste vermaakken en om interessante vroue- is deur bekende kunstenaars36 Ons Eie Desember 2016

www.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 37

A LAGKETMUE E NL Die son se strale Die aarde se draai-as Die Arktiese sirkel Kosmiese Kwêla Die ewenaar deur Willie Koorts Die Antarktiese sirkelDie SomersonstilstandVanjaar se somersonstil- oorsaak is die kalender wat self Venus naby mekaar gedurende Jy kan altyd jou verkykerstand vind amptelik plaas weens skrikkeljare, rondskuif. die dag sit. Die maan is welis­om 12:45 op 21 Desember Die ‘tropiese jaar’ (wanneer die waar slegs ’n sekeltjie en dus nie inspan as jy sukkel om Venus2016. Die son bereik dan sy son weer terugkeer na sy verste so maklik om te kry nie, maarverste suidelike draaipunt suidelike punt) val nie presies die soektog sal die moeite werd met die blote oog te sien. Staanvir die Suidelike Halfrond saam met die kalenderjaar nie. wees! Soek al langs die paden sit dan presies bo die Mense in Antarktika beleef waarlangs die son beweeg. in die skaduwee van ’n gebou ofSteenbokskeerkring. Dit dan die middernagson, wanneer Omstandighede is ideaal opis die langste dag en die die son nooit ondergaan nie. By 2 Januarie wanneer Venus slegs boom om te verseker jy kyk niekorste nag en amptelik die die noordpool daarenteen, kom 2 grade vanaf die maan sit – ditmiddel van somer. die son dan glad nie op nie en is ongeveer jou duim se breedte per ongeluk na die son nie – dit bly dit heeldag donker. as jy jou arm reguit hou. OmMOET EGTER NIE dink dit Kyk vir Venus in die dag twaalfuur sit Venus skuins-regs skakel ook die helder glans vangaan nou begin koeler word Venus kan nogal helder word. bokant die sekelmaantjie. Opnie! By ons in Suid-Afrika is die Om die waarheid te sê, naas 31 Januarie sit Venus sowat 5 die son uit. As jy dit eers in ’nseisoene met ongeveer twee die son en maan, is Venus die grade (’n vuisbreedte op arm­maande ‘agter’, wat beteken dat helderste voorwerp in die lengte) skuins lings-onder die verkyker gesien het, is dit baieFebruarie eintlik ons warmste hemelruim. Dit is loshande die Maan om twaalfuur. Gaan kykmaand is. helderste planeet en word die enige tyd van die dag, nadat die makliker met die oog. As jy dit Die somersonstilstand kan ‘aandster’ of ‘oggendster’ ge- Maan opgekom het.van 20 tot 23 Desember duur. noem omdat dit die eerste ‘ster’ eers eenkeer met die blote oogDit is egter raar dat dit op 20 en is wat saans verskyn.23 Desember gebeur – dit het Venus is so helder dat mens gesien het, kan jy nie glo dat jylaas in 1903 op 23 Desember dit helder oordag ook kangeval en dit sal eers weer in sien! Om dit reg te kry moet dit misgekyk het nie, want dit is2303 gebeur. Die volgende keer jy eerstens weet presies waardat dit op 20 Desember gaan om te kyk. ’n Verdere probleem dan so duidelik!gebeur is eers in 2080. Daar is is dat jy iets benodig om jou’n paar oorsake hoekom die oog te ‘anker’ sodat dit lank As jy dit dalk gedurende diedatum rondskuif. Die grootste genoeg kan stilstaan om Venus te ‘registreer’. ’n Ideale voorwerp dag gemis het, sal Venus en hiervoor is die maan. Die maan het ’n verdere voordeel dat dit die maan steeds vroegaand op jou oog help fokus. Januarie bied twee geleent­ beide 2 en 31 Januarie 2017 ’n hede wanneer die maan en pragvertoning lewer. OE Datum Sonop Sononder Maanfases 01 Des 05h13 19h06 15 Des 05h15 19h16 01 Jan 05h24 19h24 15 Jan 05h35 19h25 Nuwemaan Eerste kwartier Volmaan Laaste kwartier 29 Des 07 Des 14 Des 21 Des (Bereken vir Vryburg; 26.950°S, 28 Jan 05 Jan 12 Jan 21 Jan 24.733°O, 1205m)38 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za

AKTUEELwww.suidwes.co.za Ons Eie Desember 2016 39

AKTUEEL40 Ons Eie Desember 2016 www.suidwes.co.za