โครงงานประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา

1 โครงงานอาชพี เรือ่ ง การประดิษฐด์ อกไมจ้ ากเกลด็ ปลา จดั ทำโดย เด็กหญงิ ณัฐกมล ผอ่ งแผ้ว เดก็ หญงิ นปภา แตม้ ศรนี วล เด็กหญงิ วิชชดุ า วชิ ยั ดษิ ฐ์ นักเรียนชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 4 ท่ปี รึกษาโครงงาน คณุ ครูพรี ะยศ แท่นจนั ทร์ คุณครกู ญั ญาวรี ์ ช่วงเสน โรงเรียนวัดเขานางเภา อ.กาญจนดษิ ฐ์ จ.สุราษฎรธ์ านี สำนกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาสุราษฎรธ์ านี เขต 1

ก บทคดั ย่อ โครงงานอาชีพ เรื่อง “การประดิษฐด์ อกไม้จากเกล็ดปลา” เป็นโครงงานที่นำเกล็ดปลามาประดิษฐ์ เป็นดอกไม้นานาชนิด ที่สวยสวยงาม เพิ่มคุณค่าให้แก่ขยะ ซึ่งผู้คนส่วนใหญ่นึกไม่ถึงว่า เศษขยะที่เหลือทิ้ง เหลา่ น้ี จะสามารถนำมาสร้างสรรค์ เปน็ ส่วนประกอบสำคญั ในตกแตง่ เคร่ืองประดับ และของใช้นานาชนิดได้ จุดมุ่งหมายการทำโครงงาน เพื่อมีความรู้ ความเข้าใจ ทักษะกระบวนการ ข้ันตอนในการประดิษฐ์ดอกไม้จาก เกล็ดปลา เพื่อประหยัด ลดค่าใช้จ่าย มีรายได้ระหว่างเรียน เพื่อส่งเสริมความรู้ ความสามารถ ความคิด สร้างสรรค์ รู้จักการทำงานร่วมกันเป็นทีมและใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ เพื่อปลูกฝังคุณธรรม ด้านความ พอเพียง ความประหยัด ความอดทนรับผิดชอบ ความขยัน การมีส่วนร่วม การทำงานเป็นทีม ความซื่อสัตย์ เพื่อเป็นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและเพิ่มมูลค่าของเกล็ดปลา เพื่อนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้ไปใช้เป็น แนวทางประกอบอาชีพในอนาคตในการประดิษฐ์ ผู้ประดิษฐ์จะต้องมคี วามรู้ ความเข้าใจ และมีทักษะในการ ประดิษฐ์ดอกไมเ้ กลด็ ปลาให้สวยงาม ทัง้ รูปแบบ และสีสนั จะต้องมีความคิดสรา้ งสรรค์ และร้จู กั เสาะหาของใช้ หรือเครื่องประดบั หลากหลายรูปแบบที่เหมาะสมแก่การนำดอกไม้เกลด็ ปลาที่ได้จัดเตรียมไว้แล้ว มาประดบั ตกแต่งลงบนของใช้ตามที่คิดหรือออกแบบไว้เป็นการเพิ่มคุณค่าของสิ่งเหล่านั้น ผู้ผลิตต้องฝึกความคิด สรา้ งสรรค์ และออกแบบเครอื่ งประดับใหไ้ ด้อยา่ งหลากหลาย และ สวยงามทัง้ รปู แบบ ขนาด และสสี นั ท่ีอาจมี การเปลย่ี นแปลงตลอดเวลา ตามความตอ้ งการของลูกคา้ หรือผใู้ ช้ ผลท่ีเกดิ จากโครงงานปรากฏดังน้ี 1. นักเรียนมีความรู้ ความเข้าใจ ทักษะกระบวนการ ขั้นตอนในการประดิษฐ์ดอกไม้จาก เกลด็ ปลา เช่น ประเภทเครื่องประดับ เข็มกลัดติดเสอ้ื ตา่ งหู ทีค่ าดผม กบิ๊ ติดผม สรอ้ ยคอ ประเภทของใช้ เชน่ กรอบรปู กระจก กล่องใส่นามบัตร ท่ใี สไ่ มจ้ ้มิ ฟัน ตะกร้าใสข่ อง แจกนั ดอกไม้ชนิดต่าง ๆ การประดษิ ฐด์ อกไม้ จากเกล็ดปลาเป็นการเลียนแบบดอกไม้ต่าง ๆ ในธรรมชาติ ซึ่งสามารถสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ได้อีกมากมาย ตามความคดิ สร้างสรรค์และจินตนาการ 2. นักเรยี นรู้จกั ประหยดั ลดคา่ ใชจ้ า่ ย มีรายได้ระหวา่ งเรียน 3. นักเรียนความรู้ ความสามารถ ความคดิ สรา้ งสรรค์ รจู้ ักการทำงานร่วมกนั เป็นทีมและใชเ้ วลา ว่างใหเ้ ปน็ ประโยชน์ 4. นักเรียนมีคุณธรรม ด้านความพอเพียง ความประหยัด ความอดทนรับผิดชอบ ความขยัน การมีส่วนรว่ ม การทำงานเปน็ ทมี ความซือ่ สัตย์ 5. นักเรยี นมสี ว่ นรว่ มในการอนุรักษส์ ่งิ แวดล้อมและเพ่ิมมลู ค่าของเกลด็ ปลา 6. นกั เรยี นนำความรแู้ ละประสบการณท์ ่ไี ดไ้ ปใช้เปน็ แนวทางประกอบอาชีพในอนาคต

ข กติ ติกรรมประกาศ การทำโครงงานอาชีพเรอื่ ง การประดิษฐ์ดอกไมด้ ว้ ยเกล็ดปลา คณะผจู้ ัดทำได้ต้งั ใจศึกษาค้นคว้าและ ประดิษฐด์ อกไมด้ ้วยเกล็ดปลา สำเรจ็ ลุลว่ งไปได้ด้วยดี เนอ่ื งจากไดร้ ับความอนุเคราะห์ให้การช่วยเหลืออย่างดี ยง่ิ จากนางวารี ชว่ งเสน และนางสาวธญั ลักษณ์ ปานแกว้ ท่เี อือ้ เฟ้อื วัตถุดิบในการทำโครงงานและให้ความรู้ใน การจัดทำโครงงานอาชีพ เรอื่ งการประดิษฐด์ อกไมด้ ้วยเกล็ดปลา ในคร้งั น้ี ขอขอบพระคุณคุณครูพีระยศ แท่นจันทร์ และคุณครูกัญญาวีร์ ช่วงเสน ที่ให้คำปรึกษาและกรุณา เสียสละเวลาให้ข้อมูล ตลอดจนผู้บริหาร คณะครูและผู้ปกครองโรงเรียนวัดเขานางเภาทุกท่านที่ให้การ ช่วยเหลอื และสนับสนุนการทำโครงงานจนประสบความสำเรจ็ ท่มี าโดยตลอด คณะผจู้ ัดทำ

สารบัญ ค เรอ่ื ง หน้า บทคดั ยอ่ ก กติ ติกรรมประกาศ ข บทท่ี 1 บทนำ 1 1 ท่มี าและความสำคญั 2 วตั ถปุ ระสงคข์ องการทำโครงงาน 2 สมมุติฐานการทำโครงงาน 2 ขอบเขตของการทำโครงงาน 3 นิยามศัพท์เฉพาะ 3 ผลที่คาดว่าจะได้รับ 4 บทท่ี 2 การศึกษาเอกสารอ้างองิ 4 การประดิษฐ์ดอกไมจ้ ากเกล็ดปลา 4 ชนิดของเกล็ดปลา 5 คุณสมบตั ิเฉพาะของเกล็ดปลา 6 แนวคิดในการประดษิ ฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา 7 บทท่ี 3 วัสดอุ ปุ กรณแ์ ละขั้นตอนในการดำเนนิ งาน 7 วัสดุอุปกรณท์ ่ีใชใ้ นการศกึ ษา 7 ขัน้ ตอนในการดำเนินงาน 12 บทที่ 4 ผลการดำเนนิ งาน 13 บทที่ 5 สรปุ ผลและการอภิปรายผล 14 เอกสารอา้ งองิ

1 บทที่ 1 บทนำ ทม่ี าและความสำคญั “การประดิษฐ์ดอกไม้ด้วยเกล็ดปลา” เป็นชื่อโครงงานที่ตั้งขึ้น ให้เกิดความสนใจ คำว่า เกล็ด หมายถึง เกลด็ ปลา ซง่ึ เกล็ดปลาเป็นของที่มใี นธรรมชาติ เหลอื ใช้จากการนำเนอ้ื ปลา ไปประกอบอาหาร ถ้า เกบ็ ไว้หรอื ทิง้ ไวใ้ นสภาพสด ๆ จะมกี ล่นิ เน่าเหม็นเป็นของสกปรก ถูกทิง้ เป็นเศษขยะ ผู้คนสว่ นใหญ่จงึ นึกไม่ถึง ว่า เศษขยะที่เหลือทิ้งเหล่านี้ จะสามารถนำมาสร้างสรรค์ เป็นส่วนประกอบสำคัญขอเครื่องประดับตกแต่ง นานาชนิด ไดอ้ ยา่ งสวยงามและหลากหลาย หากจะมองในแงข่ องการอนรุ กั ษ์ธรรมชาตแิ ล้ว การนำเอาของเสีย เหลือทิ้งที่สลายตัวได้ยาก มาใช้ประโยชน์ทดแทนวัสดุที่ผลิตจากวัตถุดิบ และกระบวนการผลิตที่ทำลาย ธรรมชาติ เชน่ กระดาษ พลาสตกิ และเส้นใยสังเคราะห์ชนิดต่าง ๆ กจ็ ะเหน็ ไดว้ ่าเครอ่ื งประดับจากเกล็ดปลา เป็นสิง่ ประดษิ ฐ์ท่อี นรุ กั ษธ์ รรมชาตโิ ดยแท้ ในปัจจุบนั นี้ ไดเ้ กิดภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ ซ่งึ เปน็ สาเหตุทีท่ ำให้ผู้คน จำนวนมากต้องว่างงานก่อให้เกิด วิธีการแก้ปัญหา โดยการสร้างอาชีพเสริมขึ้น อาจจะเป็นการขายสินค้า การปลูกต้นไม้ดอกไม้ประดับขาย การทำขนม และการทำงานประดิษฐ์ โดยเฉพาะงานประดษิ ฐ์นั้นถือได้ว่า เป็นหนึ่งในทางเลือกของการประกอบอาชีพที่สามารถสร้างรายได้จำนวนมาก ตัวอย่าง เช่น งานประดิษฐ์ ดอกไมจ้ ากรังไหม งานประดษิ ฐ์ส่ิงของจากวัสดุรีไซเคิล งานประดิษฐ์จากวัสดุธรรมชาติ และงานประดิษฐ์จาก ดอกไมจ้ ากเกล็ดปลา ซึ่งงานประดษิ ฐ์ดอกไม้จากเกลด็ ปลาน้นั ผปู้ ระดิษฐ์จะตอ้ งมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ และมี ทักษะในการประดิษฐ์ดอกไม้เกล็ดปลาให้สวยงาม ทั้งรูปแบบ และสีสัน จะต้องมีความคิดสร้างสรรค์ และ จินตนาการ ออกแบบเคร่ืองประดับให้ได้อย่างหลากหลาย และสวยงามทั้งรูปแบบ ขนาด และสีสันท่ีอาจมี การเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ตามความต้องการของลูกค้าหรือผู้ใช้ รูปแบบทั่ว ๆ ไปที่นิยมกัน เช่น ประเภท เครื่องประดับ เข็มกลัดติดเสื้อ ต่างหู ที่คาดผม กิ๊บติดผม สร้อยคอ ประเภทของใช้ เช่น กรอบรูป กระจก กล่องใส่นามบัตร ที่ใส่ไม้จิ้มฟัน ตะกร้าใส่ของ แจกันดอกไม้ชนิดต่าง ๆ การประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา จึงเปน็ สง่ิ ท่ที ้าทายและโอกาส ทีจ่ ะนำความรู้ ความสามารถ ทักษะกระบวนการ และความคดิ สร้างสรรค์ ใฝ่รู้ ใฝเ่ รียน ประหยดั อดออมมาสรา้ งสรรค์ประดษิ ฐ์ดอกไม้จากเกลด็ ปลา จากเหตผุ ลดงั กลา่ วทางคณะจงึ คิดจัดทำ โครงงานอาชีพ เรื่อง “การประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา ” นี้ขึ้นเพือ่ ให้นักเรียนเกดิ การเรยี นรู้ โดยใช้วัสดุ เหลอื ใชใ้ นท้องถิ่น ใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ กิดประโยชนแ์ ละสามารถนำความรไู้ ปต่อยอดสคู่ รัวเรีอนได้

2 วัตถปุ ระสงคข์ องการทำโครงงาน 1. เพ่ือมคี วามรู้ ความเข้าใจ ทกั ษะกระบวนการ ขัน้ ตอนในการประดษิ ฐด์ อกไม้จากเกลด็ ปลา 2. เพอ่ื ประหยดั ลดค่าใชจ้ ่าย มรี ายได้ระหวา่ งเรียน 3. เพ่ือส่งเสริมความรู้ ความสามารถ ความคดิ สร้างสรรค์ ร้จู ักการทำงานรว่ มกันเป็นทีมและใช้เวลา วา่ งใหเ้ ปน็ ประโยชน์ 4. เพอ่ื ปลูกฝังคุณธรรม ดา้ นความพอเพยี ง ความประหยดั ความอดทนรบั ผิดชอบ ความขยัน การมี ส่วนรว่ ม การทำงานเปน็ ทีม ความซื่อสตั ย์ 5. เพื่อเปน็ การอนรุ กั ษ์ส่ิงแวดลอ้ มและเพิ่มมลู ค่าของเกลด็ ปลา 6. เพอ่ื นำความร้แู ละประสบการณ์ท่ไี ด้ไปใช้เป็นแนวทางประกอบอาชพี ในอนาคต สมมตุ ฐิ านการทำโครงงาน 1. นำเอาเกล็ดปลาไปเพิ่มมูลค่า โดยการทำเป็นงานประดิษฐ์ดอกไม้ ประกอบเป็นประเภท เครือ่ งประดบั และประเภทของใช้ 2. นำเอาผลิตภัณฑ์ประดิษฐด์ อกไม้จากเกล็ดปลา จำหน่ายเพอ่ื เป็นรายได้ระหว่างเรียน 3. งานประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา เป็นการฝึกประสบการณ์จริง ที่เป็นพื้นฐานและแนวทาง ประกอบอาชพี ในอนาคต ขอบเขตของการทำโครงงาน 1. นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ที่เรียนวิชาการงานอาชีพและเทคโนโลยี ปีการศึกษา 2565 โรงเรียนวัดเขานางเภา ต.กรดู อ.กาญจนดษิ ฐ์ จ.สุราษฎร์ธานี 2. ตัวแปรที่ศึกษา 2.1 ตวั แปรตน้ ได้แก่ การประดษิ ฐ์ โดยใชว้ สั ดุเหลือใช้คือเกล็ดปลา 2.2 ตัวแปรตาม ได้แก่ ผลิตภัณฑ์จากการประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา ประเภท เครอ่ื งประดับ และประเภทของใช้ 3. เนอ้ื หา เนื้อหาที่ใช้ในการทำโครงงานครั้งนี้คือ เรื่อง การประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลา ความรู้ เกี่ยวกบั งานประดษิ ฐ์ โครงงาน และการทำงานเป็นกลมุ่ 4. ระยะเวลาในการทำงาน ตลอดปกี ารศกึ ษา ปกี ารศกึ ษา 2565

3 นยิ ามศัพทเ์ ฉพาะ 1. เกล็ดปลา หมายถึง สิ่งที่เหลือใช้จากการนำเนื้อปลา ไปประกอบอาหาร ถ้าเก็บไว้หรือทิ้งไว้ใน สภาพสด ๆ จะมีกลิ่นเน่าเหม็นเป็นของสกปรก ถูกทิ้งเป็นเศษขยะ คุณสมบัติที่ดีเด่นของเกล็ดปลาประการ สำคญั คอื มคี วามคงทนตกไมแ่ ตก แมลงไมก่ ดั กนิ ไม่ขึน้ รา มีความยดื หยุ่นดัดงอไดบ้ า้ ง สไี มต่ ก มีลักษณะเป็น มันเงางาม มีประกายมุกแวววาวอยู่ในตัว ซึ่งสามารถนำมาสร้างสรรค์ เป็นส่วนประกอบสำคัญของ เครื่องประดับตกแต่งนานาชนิด และของใช้ ได้อย่างสวยงามและหลากหลาย ใช้ได้ทั้งเกล็ดปลาน้ำจืดและ นำ้ เค็ม 2. ดอกไม้เกล็ดปลา หมายถงึ งานฝมี อื ประดษิ ฐ์จากวัสดุเหลือใช้ คอื เกลด็ ปลา ซ่ึงหาได้ทั่วไป เป็น ผลิตภัณฑ์ที่สวยงามเลียนแบบดอกไม้ในธรรมชาติหลากหลายชนิด ด้วยความคิดสร้างสรรค์ และทักษะ กระบวนการทำงาน ทำใหเ้ กล็ดปลามีคุณค่าเพ่มิ ขึน้ เหมาะสำหรับตกแตง่ หรือใหเ้ ป็นของขวัญในโอกาสต่าง ๆ เปน็ ประเภทเครื่องประดับและประเภทของใช้ 3. ความคดิ สรา้ งสรรค์ หมายถงึ ความสามารถเฉพาะของบุคคล เป็นการรวบความคดิ และการสร้าง ส่งิ ใหมๆ่ ต้องเปน็ สง่ิ แปลกใหม่ ยงั ไม่มใี ครคดิ มาก่อน 4. นักเรียน หมายถึง นักเรียนที่กำลังศึกษาในชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ปีการศึกษา 2565 โรงเรียน วดั เขานางเภา สงั กดั สำนักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 1 ผลทคี่ าดวา่ จะไดร้ ับ 1. นกั เรียนสามารถนำเกลด็ ปลามาประดษิ ฐ์เปน็ เครอ่ื งประดบั และของใช้ได้ 2. การประดิษฐด์ อกไม้จากเกล็ดปลาสามารถผลิตเพื่อจำหน่ายเปน็ รายได้เสรมิ ระหวา่ งเรยี นได้ 3. นักเรียนได้ฝึกทักษะการทำงานเป็นขั้นตอน และฝึกประสบการณ์จริง ในการประดิษฐ์เกล็ดปลา เปน็ ชิ้นงานหลากหลายรปู แบบ 4. นักเรียนมีคุณธรรม ด้านความพอเพียง ความประหยัด ความอดทนรับผิดชอบ ความขยัน การมี สว่ นรว่ ม การทำงานเป็นทีม ความซอื่ สัตย์ใชเ้ วลาว่างจากใหเ้ กดิ ประโยชน์ และ คมุ้ คา่ ท่ีสดุ 5. เพอ่ื เป็นแนวทางในการประกอบอาชพี ในอนาคตหรอื สร้างรายไดเ้ สรมิ ให้ครอบครวั

4 บทท่ี 2 การศกึ ษาเอกสารอา้ งองิ การประดิษฐ์ดอกไม้จากเกลด็ ปลา เกลด็ ปลา เป็นของท่มี ีในธรรมชาติ เหลือใชจ้ ากการนำเนือ้ ปลา ไปประกอบอาหาร ถ้าเกบ็ ไวห้ รือท้งิ ไว้ ในสภาพสด ๆ จะมีกลิ่นเน่าเหม็นเป็นของสกปรก ถูกทิ้งเป็นเศษขยะ ผู้คนส่วนใหญ่จึงนึกไม่ถึงว่า เศษขยะที่ เหลือทิ้งเหล่านี้ จะสามารถนำมาสร้างสรรค์ เป็นส่วนประกอบสำคัญของเครื่องประดับตกแต่งนานาชนิด ได้ อยา่ งสวยงามและหลากหลาย หากจะมองในแง่ของการอนุรักษ์ธรรมชาติแล้ว การนำเอาของเสียเหลือทิ้งที่สลายตัวได้ยาก มาใช้ ประโยชน์ทดแทนวัสดุที่ผลิตจากวัตถุดิบ และกระบวนการผลิตที่ทำลาย ธรรมชาติ เช่น กระดาษ พลาสติก และเสน้ ใยสังเคราะหช์ นดิ ตา่ ง ๆ กจ็ ะเหน็ ได้วา่ เครื่องประดับจากเกล็ดปลา เปน็ สงิ่ ประดษิ ฐ์ทอ่ี นุรกั ษ์ธรรมชาติ โดยแท้ เป็นการปลูกฝังคุณธรรมในด้านความพอเพียง ความรับผิดชอบ ความอดทน ความขยันหมั่นเพียร การทำงานเปน็ ทีม คณุ สมบัติที่ดเี ด่นของเกล็ดปลาประการสำคัญ คอื มคี วามคงทนตกไม่แตก แมลงไม่กดั กิน ไม่ข้ึนรา มี ความยืดหยนุ่ ดัดงอได้บ้าง สไี ม่ตก มีลักษณะเปน็ มนั เงางาม มีประกายมกุ แวววาวอยใู่ นตวั ชนิดของเกล็ดปลา เกล็ดปลามีโครงสร้างและส่วนประกอบแตกต่างกันไป อาจแบ่งเกล็ดออกตามลักษณะโครงสร้างได้ 2 ชนิดใหญๆ่ ดังนี้ 1. เกล็ดพลาคอยด์ (Placoid scale) อาจเรยี กว่า เดอรม์ ลั เดนทิเคลิ หรือโอดอนทอยด์ (dermal denticle หรอื odontoid) พบในปลากระดูกออ่ น พวกปลาฉลาม กระเบน และแร็ตฟิช 2. เกลด็ น็อนพลาคอยด์ (non-placoid scale) มี 3 กลุ่ม ไดแ้ ก่ 2.1 เกล็ดคอสมอยด์ (cosmoid scale) พบในปลาโบราณทั้งที่ยังมีชีวิตอยู่และสูญพันธ์ ไปแล้ว ได้แก่ ปลาโคเดิรม์ ปลาปอด และปลาซลี าแคนธ์

5 2.2 เกล็ดกานอยด์ (ganoid scale) เป็นเกล็ดที่มีความหนารูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน วิวัฒนาการมาจากเกล็ดคอสมอยด์ แบ่งเป็น 2 แบบคือ (1) เกล็ดแบบพาลีออนิสคอยด์ (palaeoniscoid scale) พบในปลาบิเคอร์ (2) เกล็ดแบบเลพิโดสตีออยด์(lepidosteoid scale) พบในปลาอะแคนโทเดียนซ่ึง สูญพันธ์ุไปแลว้ และปลาในกลุ่มปลาบาวฟินและปลาการ์ 2.3 เกล็ดอลี าสมอยด์หรอื โบนรี ดิ ส์ (elasmoid scale หรือ bony-ridge scale) เกล็ดแบบ นี้พบในปลากระดูกแข็งท่ีมชี ีวิตอยูท่ ั่วๆไป (osteichthyes) มีวิวัฒนาการมาจากเกล็ดกานอยด์แบบเลพิโดสตี ออยด์ มีลักษณะบางใสและมีความยืดหยุ่น (flexible) ไม่มีชัน้ ของอีนาเมลและช้ันเดนทนี เหลือแต่ชั้นฐานซึง่ ไม่มีเซลล์ แต่มีเส้นใยพวกคอลลาเจนสานกันในทุกทิศทาง มีสารเคลือบบางๆ ที่สร้างจากอีนาเมล มีการ เจริญเติบโต ได้ทุกส่วน แบ่งออกได้ 2 ชนิด (1) เกล็ดไซคลอยด์ (cycloid) มีลักษณะเป็นแผ่นบาง ขอบของ เกล็ดและผิวหน้าเรียบ เวลาลูบจากทางหางไปยงั หวั จะไม่รูส้ ึกสากมือ ปลาที่มีเกล็ดแบบไซคลอยด์ ส่วนใหญ่ เป็นปลาที่มีวิวัฒนาการต่ำและเกล็ดหลุดง่าย เช่น ปลาหลังเขียว ปลากะตัก ปลาตะเพียน (2) เกล็ดทีนอยด์ (ctenoid) มลี ักษณะขอบของเกลด็ เป็นหนามแหลม (spine หรอื teeth) แผ่นหนา ผิวขรุขระ เวลาลบู จากทาง หางไปยังหัวจะรู้สึกสากมือ ปลาที่มีเกล็ดแบบทีนอยด์ส่วนใหญ่ เกล็ดจะติดแน่นกับลำตัว เป็นปลาที่มี วิวัฒนาการสูง มกี ้านครีบแข็ง และเกลด็ มขี นาดไม่เทา่ กนั ตลอดลำตวั เชน่ ปลาจวด ปลาหมอ ปลาน้ำดอกไม้ ฯลฯ คณุ สมบตั ิเฉพาะตวั ของเกล็ดปลา เป็นวตั ถดุ บิ หลักทหี่ าได้งา่ ย มาจากของท่ไี ร้ค่า มีความสวยงามแวววาวในตัวเอง ย้อมสีได้ง่ายและไม่ ตกสี มีความยืดหยุ่นดัดงอได้บ้าง ดัดงอได้ตามใจชอบ มีความคงทนตกไม่แตก น้ำหนักเบา แมลงไม่กัดกิน ไมข่ ้ึนรา สามารถนำมาย้อมสแี ละอบกลน่ิ หอมได้ไดด้ ตี ิดทนนาน สไี มต่ ก มีลักษณะเปน็ มันเงางาม มีประกายมกุ แวววาวอยใู่ นตัว มดและแมลงต่าง ๆ ไมร่ บกวน คงรูปทรงได้ดีจึงนำมาตกแตง่ ประกอบของใช้ของท่ีระลึกชนิด ตา่ ง ๆและเครอื่ งประดับได้หลากหลาย

6 เกล็ดปลาท่เี หมาะสำหรับทำส่ิงประดิษฐ์ตา่ งๆ ควรเป็นเกล็ดปลาที่มพี ื้นผิวสาก ลักษณะของเกลด็ ปลา ทม่ี ผี วิ สาก ขอบเกลด็ บางใส มีสันเป็นแกนหนา พน้ื ผวิ เกล็ดมีลกั ษณะสากมอื เมอ่ื สัมผัส เนอื่ งจากมีหนามเล็กๆ โดยเฉพาะบรเิ วณแกนกลางของเกล็ด หนามที่ผวิ เกล็ดช่วยให้เกล็ดดูดซมึ สีและกลิ่นได้ดีติดทนนาน ส่วนสันที่ เปน็ แกนหนา ช่วยให้เกล็ดปลามีคุณสมบตั ิในการคงรูปทรง เกลด็ ปลาท่ีอย่ใู นกลมุ่ นี้และมีปริมาณมากพอที่จะ นำมาทำในเชงิ การค้า ได้แก่ เกลด็ ปลากะพง ปลาครืดคราด ปลากระบอก เป็นตน้ แนวคดิ ในการประดิษฐด์ อกไมจ้ ากเกลด็ ปลา ผลิตภัณฑจ์ ากเกล็ดปลา = ความคดิ สรา้ งสรรค์ + ดอกไมป้ ระดิษฐจ์ ากเกล็ดปลา ผลงานผลิตภณั ฑ์จากเกล็ดปลา ท่ีดจี ะตอ้ งประกอบดว้ ย ส่วนสำคญั 2 ประการ คอื 1. ผู้ผลิตจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจ และมีทักษะในการประดิษฐ์ดอกไม้เกล็ดปลาให้สวยงาม ทั้ง รปู แบบ และสีสนั 2. ผู้ผลิตจะต้องมีความคดิ สร้างสรรค์ และรจู้ กั เสาะหาของใชห้ รือเครื่องประดับหลากหลายรูปแบบท่ี เหมาะสมแก่การนำดอกไม้เกล็ดปลา (ที่ได้จัดเตรียมไว้แล้ว) มาประดับ ตกแต่งลงบนของใช้ตามที่คิดหรือ ออกแบบไว้เป็นการเพิ่มคุณค่าของสิ่งเหล่านั้น ผู้ผลิตควรต้องฝึกความคิดสร้างสรรค์ และออกแบบ เครื่องประดับให้ได้อย่างหลากหลาย และ สวยงามทั้งรูปแบบ ขนาด และสีสันที่อาจมีการเปลี่ยนแปลง ตลอดเวลา ตามความต้องการของลูกค้าหรือผู้ใช้ รูปแบบทั่ว ๆ ไปที่นิยมกัน เช่น เครื่องประดับประเภท โบตดิ ผม เข็มกลดั ตดิ เสือ้ ตา่ งหู เป็นตน้ ส่วนประเภทของใช้ เช่น กรอบรปู กระจก กล่องใสน่ ามบัตร แจกันตา่ ง ๆ เป็นตน้

7 บทที่ 3 วสั ดอุ ปุ กรณแ์ ละข้นั ตอนในการดำเนินงาน วสั ดอุ ปุ กรณท์ ี่ใช้ในการศึกษา วสั ดุทใ่ี ชใ้ นการประดษิ ฐด์ อกไม้เกลด็ ปลา 1. เกลด็ ปลา ปลายสี่ ก ปลานวลจันทร์ ปลากระพง ปลาช่อน ปลานิล ปลาทบั ทมิ ฯลฯ 2. ลวดพันกา้ นสีเขยี วเบอร์ 22, 24 3. สยี ้อมดอกไมส้ ีชมพ/ู สีเขียว/สีแดง/สมี ่วง/สีเหลอื ง ฯลฯ 4. ฟลอรา่ เทปสีเขียว/แป้งดินหอม 5. ลวดก้านดอก 6. กาวแทง่ 7. สเี คลอื บนำ้ ยาทาเล็บ 8. เกสรดอกไม้วสั ดอุ ุปกรณ์ อุปกรณ์ท่ีใช้ประดษิ ฐด์ อกไม้เกลด็ ปลา 1. กรรไกรเลก็ ปลายแหลม 2. คีมตัดลวด 3. ปากคบี 4. ภาชนะผสมสี 5. ปืนกาวไฟฟ้า 6. กล่องสำหรบั ใส่กลบี ดอกไม้ ขน้ั ตอนในการดำเนนิ งาน 1. การเตรยี มการ - ศึกษาสำรวจขอ้ มูล - เขียนโครงงาน 2. ขั้นตอนการดำเนินงาน ข้นั ตอนในการประดษิ ฐ์เกล็ดปลา 1. การเตรยี มวสั ดุอปุ กรณ์ 2. การเตรยี มเกล็ดปลา 3. การยอ้ มสีเกล็ดปลา 4. การอบกล่นิ เกลด็ ปลา 5. การออกแบบดอกไม้ และการนำไปประกอบเครื่องประดับและของใช้

8 6. การประกอบเกล็ดปลาเป็นดอกไม้ชนดิ และขนาดต่างๆ 7. การประกอบดอกไมเ้ กลด็ ปลาลงบนเครอื่ งประดับสิง่ ของเครื่องใช้ 8. การประเมินปรบั ปรุงผลงานใหม้ คี ุณภาพ การเตรียมเกลด็ ปลา เกล็ดปลาเป็นวัตถุดบิ ทห่ี าไดง้ า่ ย ได้จากปลาชนดิ ตา่ ง ๆ ท่เี รานำมาประกอบอาหารประจำวนั หรืออาจ หาไดจ้ ากร้านคา้ ปลาสดท่ตี ลาดทั่วไป เม่ือได้มาแล้วทำตามลำดบั ดงั นี้ การทำความสะอาดเกลด็ ปลา 1. เตรียมวัสดุอุปกรณ์ในการทำความสะอาดเกล็ดปลาได้แก่ กะละมัง น้ำยาล้างจาน ตะแกรงหรือ กระดง้ สำหรับตาก น้ำ 2. แยกเกลด็ ปลาแต่ละชนดิ ออกจากกนั เพราะเกลด็ ปลาแตล่ ะชนิด จะมขี นาดและรปู ทรงเฉพาะตัวท่ี แตกต่างกันไป 3. นำเกล็ดปลามาล้างน้ำธรรมดาให้สิ่งสกปรกต่าง ๆ ที่ติดมาออก ประมาณ 2-3 ครั้ง ล้างด้วย เกลอื เม็ด เพ่อื ลดกลน่ิ คาว และเมอื กปลา 4. นำเกลด็ ปลาแช่น้ำยาล้างจาน 1 คนื (เพื่อใหเ้ ศษหนังปลาหลุดออกง่าย) แลว้ ล้างออก 5. นำนำ้ ยาลา้ งจานเทลงไปพอสมควรแล้วคนให้ทว่ั นำเกลด็ ปลาลา้ งด้วยนำ้ ยาล้างจาน 2-3 ครงั้ 6. ลา้ งด้วยนำ้ สะอาดอีก 2-3 ครัง้ จนเห็นวา่ เกล็ดปลาขาวดีสะอาดดี 7. นำขึ้นผึ่งลมให้แหง้ เตรยี มย้อมสตี อ่ ไป การยอ้ มสเี กลด็ ปลา 1. เตรียมวัสดุอุปกรณ์ในการย้อมสี ได้แก่ กระติกน้ำร้อน สีย้อมผ้า กะละมังเล็ก น้ำ ถ้วยเคลือบ ตะแกรงหรือกระดง้ สำหรบั ตาก 2. นำเกลด็ ปลาแช่นำ้ นาน 5 นาที แลว้ นำขนึ้ ใส่ตะแกรงใหส้ ะเด็ดน้ำ 3. เทสีท่ตี อ้ งการย้อมใส่ถ้วยเคลอื บเตมิ น้ำอุน่ คนให้ละลาย 4. ใสน่ ้ำครงึ่ กะละมงั คนให้เขา้ กัน 5. นำเกลด็ ปลาแชใ่ นกะละมงั ใหน้ ้ำสที ว่ มเกล็ดปลา แช่ไว้ประมาณ 15 นาที 6. นำเกล็ดปลาข้ึนดูสีตามตอ้ งการ ถ้าต้องการสเี ขม้ ให้แช่นานหรอื ใส่สีปริมาณมาก ถ้าตอ้ งการสีอ่อน แช่ไว้ 5 - 10 นาทหี รอื ใช้สปี รมิ าณนอ้ ย 7. นำข้นึ ลา้ งน้ำเปล่าอีกครั้ง แล้วจึงนำไปผึง่ ลมใหแ้ หง้ สนทิ 8. ตากเกล็ดปลาในที่ร่มให้แห้ง

9 9. ถ้าต้องการสีกระ ให้นำเกล็ดปลาไปแช่น้ำเปล่าสักครู่แล้วนำขึ้นมาผึ่งในกระดาษหนังสือพิมพ์แผ่ เกล็ดปลาให้กระจาย แล้วจึงละลายสีท่ีตอ้ งการให้เข้มมากเป็นพิเศษ ใช้แปรงจุ่มสีแลว้ ใช้ไม้กรีดที่แปรงลงบน เกลด็ ปลาท่ีกระจายไว้ สที ี่ตดิ เกลด็ เปน็ จดุ ๆ แล้วปลอ่ ยใหเ้ กล็ดปลาแห้ง การอบกลน่ิ เกลด็ ปลา 1. ใส่เกล็ดปลาทตี่ ากแห้งแล้วลงในหมอ้ หรอื ภาชนะที่มฝี าปดิ หรือถุงพลาสตกิ 2. ใช้สำลีชุบน้ำหอม ใส่ในหม้อ หรอื ถุงพลาสติก 3. ปิดฝาหม้อ หรอื รดั ปากถุง ไว้ 1 คืน เก็บใส่ถงุ พลาสติก รดั ปากให้แน่น เพ่ือรอการประดิษฐ์ การเลือกเกล็ดปลาสำหรับงานประดิษฐ์ สามารถใช้ได้กับปลาที่มีเกล็ดทุกชนิด ปลาเกล็ดเล็ก ปลา เกล็ดใหญ่ทั้ง น้ำเค็ม น้ำจืด โดยเลือกให้เหมาะสมกับชิ้นงานที่เราต้องการประดิษฐ์ เช่น ดอกกุหลาบควีน, ดอกคาร์เนชั่น, ดอกดาวเรอื ง, ดอกดาหลา ดอกทานตะวัน ดอกกล้วยไม้, ดอกบัวสวรรค์ ขน้ั ตอนการดำเนินงาน การเตรียมวสั ดุอุปกรณ์

10 การเตรยี มเกล็ดปลาและยอ้ มสีเกล็ดปลา การออกแบบดอกไม้และประดษิ ฐ์ดอกไม้

11 ผลงานส่ิงประดิษฐ์จากเกล็ดปลา

12 บทท่ี 4 ผลการดำเนินงาน ผลจากการศึกษา 1. คน้ คว้าข้อมูลการใช้เกลด็ ปลามาประดษิ ฐ์เปน็ ดอกไม้ 2. คน้ หาขอ้ มูลชนดิ ของเกล็ดปลา 3. ค้นหาวิธีการและข้ันตอนในการประดิษฐ์ดอกไม้จากเกลด็ ปลา และการจดั ดอกไม้แบบตา่ งๆ การสรปุ ผลการดำเนินการ ตน้ ทนุ ในการผลิต 1. เกลด็ ปลากะพง 1 กโิ ลกรมั 10 บาท 2. ลวดทำก้านดอก 30 บาท 3. สยี อ้ มดอกไม้ 5 บาท 4. ฟลอราเทป 20 บาท 5. กาวแทง่ 40 บาท 6. สีเคลือบน้ำยาล้างเล็บ 20 บาท 7. เกสรดอกไม้ 20 บาท รวมตน้ ทุน 145 บาท การจำหนา่ ยผลผลติ จำหน่ายดอกไม้ประดษิ ฐด์ ้วยเกล็ดปลา 20 บาท จำนวน 10 ชดุ คดิ เป็นเงนิ 200 บาท สรปุ ได้กำไร 55 บาท

13 บทท่ี 5 สรุปผลและการอภิปรายผล สรุปผลและอภปิ รายผล จากการดำเนินงานเราสามารถทำดอกไม้ประดิษฐ์จากเกล็ดปลาเพื่อเป็นงานอดเิ รกและสามารถนำไป ประกอบอาชีพไดอ้ กี ดว้ ย ประโยชนท์ ีไ่ ดร้ บั 1. สามารถประดษิ ฐ์ดอกไมจ้ ากเกล็ดปลาได้ 2. ช่วยประหยัดเงนิ และช่วยสร้างรายได้ระหวา่ งเรียน 3. ใชเ้ วลาว่างให้เป็นประโยชน์ 4. ได้เผยแพร่ความรจู้ ากการประดิษฐ์ดอกไม้จากเกล็ดปลาให้กับเพื่อนๆและผทู้ ่ีสนใจ ขอ้ เสนอแนะ 1. ควรฝึกประดษิ ฐบ์ ่อยๆเพ่ือให้เกิดความชำนาญ 2. จากการทำโครงงานการประดิษฐ์ดอกไม้จากเกลด็ ปลา สามารถพฒั นาใหเ้ ป็นอาชีพเสริมได้ 3. ข้อควรระวงั ระวงั เกลด็ ปลาหักหรืองอได้ขณะที่ตากให้แห้ง

14 เอกสารอ้างอิง http://anubanwmsfish.blogspot.com/p/blog-page.html ดอกไม้เกลด็ ปลา เข้าถึงเมือ่ วนั ท่ี 11 กนั ยายน 2557 http://www.farmthailand.com/1083 อาชีพนา่ สนใจการประดษิ ฐด์ อกไม้จากเกลด็ ปลา เขา้ ถึงเม่ือวนั ที่ 18 สงิ หาคม 2565 http://www.ku.ac.th/e-magazine/september43/fish/ เคร่ืองประดบั เกล็ดปลา เข้าถึง เมือ่ วนั ท่ี 18สิงหาคม 2557