แบบฟอร์มเจ้าหน้าที่มรดกภูมิปัญญา การทำขน

แบบสำรวจและจดั ฐำนขอ้ มูลมรดกภมู ปิ ัญญำทำงวัฒนธรรม ของสภำวัฒนธรรมจงั หวดั พังงำ ๑. ชือ่ รำยกำรมรดกภมู ปิ ัญญำทำงวัฒนธรรม ชื่อรายการ ขนมงาพอง ชื่อเรยี กในท้องถ่นิ ขนมหม่วั หลาว ชอ่ื ภาษาอ่ืน (ถา้ มี) ๒. ประเภทมรดกภูมปิ ญั ญำทำงวัฒนธรรม  รายการตัวแทนมรดกภูมิปญั ญาทางวฒั นธรรม (มกี ารปฏบิ ัติอยา่ งแพร่หลาย)  รายการมรดกภมู ิปัญญาทางวฒั นธรรมทตี่ ้องได้รบั การสง่ เสรมิ และรักษาอย่างเร่งด่วน (เสยี่ งตอ่ การสูญหาย) ๓. ลักษณะมรดกภูมปิ ัญญำทำงวฒั นธรรม (ตอบไดม้ ากกวา่ ๑ หัวขอ้ )  วรรณกรรมพ้นื บา้ นและภาษา  ศลิ ปะการแสดง  แนวปฏิบตั ทิ างสังคม พิธีกรรม ประเพณี และเทศกาล  ความรู้และการปฏิบตั เิ กี่ยวกบั ธรรมชาติและจกั รวาล  งานชา่ งฝมี ือดั้งเดิม  การเล่นพนื้ บา้ น กฬี าพนื้ บ้านและศิลปะการต่อสูป้ ้องกันตวั ๔. ประวัตคิ วำมเปน็ มำและรำยละเอียดมรดกภมู ิปญั ญำทำงวัฒนธรรม ขนมหมั่วหลาว หรือขนมงาพอง เป็นขนมพื้นเมืองของจังหวัดพังงา และจังหวัดภูเก็ต ซึ่งมีต้นกาเนิดจาก ชาวจีนโพ้นทะเลในมณฑลฮกเก้ียนของประเทศจีนที่อพยพเข้ามาทาเหมืองแร่ดีบุกในจังหวัดพังงา และจังหวัดภูเก็ต ชาวจีนมักจะทาขนมหมวั่ หลาวไวร้ บั ประทาน เหมือนกบั ขนมเต้าส้อ กอ้ งถึง ตบุ๊ ตับ๊ และถวั่ ตดั คาว่า หม่ัว แปลว่า งา ส่วนคาว่า หลาว แปลว่า พอง เมื่อนาคาทั้งสองมาประสมกันจึงก่อให้เกิดเป็นช่ือของ ขนมงาพอง หรือ ขนมหมั่วหลาวในปัจจุบัน ซึ่งขนมหมั่วหลาวนั้นมีกรรมวิธีที่ค่อนข้างซับซ้อน ต้องอาศัยการทา หลายข้ันตอนกวา่ จะออกมาเป็นขนมหมั่วหลาว อีกทั้งการทาขนมหมว่ั หลาวน้ันยังต้องอาศัยประสบการณ์และเทคนิค เฉพาะจึงจะไดข้ นมหม่ัวหลาวทีม่ รี สชาตหิ วาน กรอบ และอร่อยได้ ปัจจุบันมีผู้ทาขนมมั่วหลาวเป็นอาชีพหลักเพียงคนเดียวเท่านั้น คือ นายเย่ียม เทียนเฮง ชาวไทยพุทธ อายุ 60 ปี หรือที่ชาวตะกั่วป่ารู้จักกันดีในนาม “โก้เยี่ยม” คาว่า “โก้” แปลว่า พี่ชาย เป็นภาษาถิ่นท่ีได้รับอิทธิพล จากประเทศจีนสมัยก่อน ซ่ึงชาวจังหวัดพังงาที่มีเช้ือสายจีนจะเรียก โก้ แทนคาว่า พ่ี ปัจจุบันโก้เย่ียมอาศัยอยู่ บ้านเลขที่ 42/9 หมู่ 2 ซอยเรอื ขดุ แรบ่ ุญสงู ตาบลบางนายสี อาเภอตะกัว่ ป่า จงั หวดั พังงา 82110 เดิมนายเย่ียมหรือโก้เยี่ยมนั้นประกอบอาชีพรับจ้างขับรถทัวร์ และขับรถบรรทุกในจังหวัดนครปฐม จนกระท่ังแต่งงานมีครอบครัวจึงเห็นว่าอาชพี นี้ไม่ค่อยมีความมั่นคงและปลอดภัย โก้เย่ียมจึงตัดสินใจลาออกจากงาน แล้วเดินทางกลับมายังจังหวัดพังงาเพื่อที่จะทาเหมืองแร่ เน่ืองจากโก้เย่ียมเห็นว่าผู้คนท่ีเข้ามาทาเหมืองแร่นั้นต่าง รา่ รวยเป็นจานวนมาก แต่ทาได้ไม่นานก็ต้องเลิกไปเพราะงานเหมืองแร่นั้นไม่ได้เป็นงานท่ีตนเองชอบ และมคี วามถนัด เลย หลังจากน้ันโก้เยี่ยมจงึ หันมาประกอบอาชีพทาขนมขาย คือ ขนมเค้ก ขนมโดนัท และขนมกาละแม แต่ในการทา ขนมคร้ังน้ีเกิดความล้มเหลวไม่ประสบความสาเร็จด่ังท่ีคิดไว้ นายเยี่ยมหรือโก้เยี่ยมนั้นต้องเผชิญกับวิกฤติอย่างหนัก จงึ เกิดแนวคิดท่ีอยากจะทาขนมแปลกใหม่ไม่เหมือนใคร แต่ยงั คิดไมอ่ อกว่าจะทาขนมอะไรจนกระท่ังไดพ้ บกบั อาแปะ คาว่า “อาแปะ”แปลว่า ลุง เป็นภาษาจีนเเต้จิ๋ว ซ่ึงใช้เรียกแทน พี่ชายพ่อ หรือ ลุง ชาวจีนที่เข้ามาทาเหมืองแร่ คือ นายเจยี ม แซ่ต๋ัน (ตวั๋ ไต)๋ ซ่ึงเดนิ ออกกาลงั กายอยู่บริเวณหน้าบ้านของตนเองเปน็ ประจา จึงทาให้ได้มโี อกาสพูดคุยกัน ในวันที่อาแปะมาหลบฝนท่ีบ้านของโก้เยี่ยม อาแปะได้แนะนาให้โก้เย่ียมเดินทางไปท่ีตลาดภูเก็ต โดยให้ไปที่ร้าน

ของชาวจีนที่ทาขนมหมวั่ หลาว ขนมถ่ัวตัด เต้าสอ้ ก้องถึง และตุ๊บตั๊บ แล้วให้เลือกว่าจะทาขนมอะไร เมอ่ื เลือกได้แล้ว เด่ียวอาแปะจะเป็นผู้สอนให้ ซ่ึงขนมที่โก้เย่ียมสนใจน้ัน คือ ขนมหม่ัวหลาว โก้เยี่ยมเกิดความสนใจมากกว่าขนมชนิด อ่ืน ๆ เนื่องจากขนมชนิดน้ีน้ันเป็นขนมท่ียังไม่มีใครทา ประกอบกับขนมชนิดน้ีน้ันมีรสชาติท่ีหอม หวาน อร่อย โก้เยี่ยมจึงซ้ือขนมงาพองกลับมาให้อาแปะสอนให้ อาแปะได้บอกสูตร วิธีการเลือกวัตถุดิบ วิธีการทา และสาธิต ให้โก้เยี่ยมดูเป็นตัวอย่าง หลังจากน้ันโก้เยี่ยมก็ได้ฝึกทาขนมหมั่วหลาวอยู่เป็นเวลานานพอสมควร เพราะมีการทา หลายขน้ั ตอน และตอ้ งอาศัยปัจจัยสิ่งแวดล้อมเป็นตัวช่วยโดยเฉพาะอากาศและแสงแดด จนสามารถพัฒนาสูตรขนม ให้มีความอร่อยหวานมันไดอ้ ยา่ งลงตวั อกี ทง้ั ยังรวู้ ิธีการเกบ็ รกั ษาคณุ ภาพของขนมใหส้ ามารถเกบ็ ไดน้ านยิ่งขึน้ อีกด้วย ขนมหม่ัวหลาวจึงสร้างรายได้ และสร้างชื่อเสียงให้ นายเย่ียม เทียนเฮง หรือ โก้เย่ียม ในนาม “ขนมหมั่วหลาว ตราเทียนเฮง” ได้ในระยะเวลาไม่นาน และกลายเป็นผลิตภัณฑ์ท่ีสรา้ งเอกลักษณ์ให้กับจังหวัดพังงา ในระยะต่อมา การทาขนมหม่ัวหลาวของนายเยี่ยม เทียนเฮง จึงเปน็ การอนุรักษ์ขนมโบราณสบื ตอ่ มาช่ัวลูกชว่ั หลาน กรรมวิธีทำขนมหมวั่ หลำว วตั ถดุ บิ ในการทาขนมหม่ัวหลาวต้องเตรยี มวัตถุดบิ ดังน้ี 1. นาขา้ วเหนยี วมาบดให้ละเอียด และตาอกี คร้ังครัง้ ให้เปน็ ผง จานวน 10 กโิ ลกรมั 2. เผืองนง่ึ สกุ บดละเอียด 2 กโิ ลกรัม 3. งา (ปรมิ าณการผลิต / วัน 60 กโิ ลกรมั ) 4. นา้ ตาล 20 กโิ ลกรมั 5. แบะแซ (นา้ ผ้ึงขาว) 1 ป๊ีป 6. น้ามนั พืช สาหรบั ทอด 7. เกลือป่นนดิ หน่อย วสั ดุอปุ กรณแ์ ละเครื่องมอื ท่ใี ช้ 1. เครื่องตีแปง้ 2. กะละมังสแตนเลส 3. ถาดอะลมู ิเนยี ม 4. ตะแกรง 5. กระชอน 6. ช้ันเหล็ก 7. กระทะใบใหญ่ 8. ไมค้ ลงึ แปง้ 9. ลังถงึ (ภาชนะสาหรบั นึ่ง ทาดว้ ยโลหะมลี ักษณะกลมคลา้ ยหม้อซอ้ นกัน) 10. เตาแก๊ส 11. กระดง้ 12. ทพั พี 13. โตะ๊ ไม้ 14. มดี 15. ตแู้ ชส่ าหรับเกบ็ แปง้ (STOK) วิธีกำรทำขนมหมว่ั หลำว 1. นาแปง้ ข้าวเหนียวมานวด แลว้ นาไปนึ่งอีกประมาณ 3 – 5 ชวั่ โมง ใช้ไฟปานกลางและนาไปนวด กับเผือกให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกันด้วยเคร่ืองตีแป้ง แล้วใช้ไม้คลึงแป้งแผ่ให้เป้นแผ่นหนาประมาณ 1 เซนติเมตร กว้าง 60 เซนติเมตร ยาว 70 เซนติเมตร นาไปผ่ึงแดดไว้อีก 1 วัน หลังจากน้ันนามาตัดเป้นช้ินเล็ก ๆ (ต้องตัดขณะท่ีแป้ง

ยังอุ่น ๆ อยู่) ขนาดกว้าง 1 เซนติเมตร ยาว 2 เซนติเมตร หนาประมาณ ๑ ส่วน ๒ เซนติเมตร เสร็จแล้วนาไป ผง่ึ แดดอกี คร้งั หากเปน้ ชว่ งหน้าฝนอาจใชว้ ธิ ีการอบแหง้ จากนนั้ จึงไดเ้ ปน็ แป้งหมั่วหลาวพรอ้ มนาไปทอด 2. นาแป้งแช่ลงไปในน้ามันสักครู่ แล้วจึงนาไปทอดในน้ามันท่ีอุ่น ๆ นาขึ้นมาพักไว้สักครู่แล้ว จึงนาลงไปทอดในนา้ มนั ทมี่ คี วามร้อนปานกลาง เม่ือแป้งพองตวั ขึ้นเ)นสีเหลือง ใหต้ กั ใสต่ ะแกรงเพอ่ื สะเดด็ นา้ มัน 3. นางาไปลา้ งดว้ ยนา้ สะอาด และตากเดดใหแ้ ห้ง แลว้ นาไปค่ัวในกระทะร้อน ๆ 4. นาน้าตาลทราย แบะแซ ตามอัตราส่วน นามาผสมกับน้าเพียงเล็กน้อย เค่ียวให้มีลักษณะ พอเหนียวข้น หนืด ๆ เล็กนอ้ ย 5. นาแป้งที่ทอดจนพองตัวแล้ว เช่ือมกับน้าตาลท่ีเคียวเตรียมไว้ และคลุกด้วยงาจนทั่ว ซ่ึงการ คลุกงาน้ันต้องทาในขณะท่ีน้าตาลยังมีความเหลวและร้อนอยู่ เพราะจะทาให้งาติดได้ทั่วถึง ใช้ตะแกรงร่อนเอางา ท่ีเกาะจนหนาเกินไปออก ตั้งไว้ให้เย็น และนาไปเทลงภาชนะที่เตรียมไว้เพ่ือบรรจุลงในบรรจุภัณฑ์ซึ่งเป็นกล่อง และโหลพลาสติกหรือถุง โดยมีน้าหนักไม่ต่ากว่า 100 กิโลกรัม / ถุงหรือกล่อง ขนมนี้รับรองอายุการบริโภคต้ังแต่ วนั ผลิต ไม่เกิน 90 วัน ไม่ใส่วตั ถุกันเสยี และสีผสม ได้รบั การรบั รองเครื่องหมาย อย. มผช. ราคาขายหากบรรจุลงใน โหล พลาสสติก ขายในราคา 55 บาท หากเปน็ ถุงพลาสตกิ ขายราคา 20 บาท กล่าวโดยสรุป การทาขนมหมั่วหลาวต้องใช้แป้งข้าวเหนียว / เผือกนึ่งสุกละเอียด นามานวดให้มีลักษณะ เหนียวตามความต้องการแลว้ ทาให้สกุ จากน้ันนวดต่อจนสว่ นผสมเหนยี วนุ่ม คลึงใหเ้ ป็นแผ่นบาง ๆ แล้วนาไปผ่ึงแดด ให้แห้ง เม่อื แห้งแลว้ ให้ตดั แบ่งออกเป็นช้ินเลก็ ๆ นาไปผ่ึงแดดให้แห้งอีกคร้ังแล้วนาไปทอดจนกรอบ หลังจากนนั้ นาไป คลุกเคล้ากับส่วนผสมของน้า นา้ ตาลทราย แปะแซทเ่ี คยี วจนเหนียวพอเหมาะ แล้วนาไปคลกุ กบั งาขาวหรืองาดา ที่ค่ัว จนสกุ ใหท้ ว่ั แล้วร่อนงาส่วนทไ่ี มต่ ้องการออก บรรจุใส่ถงุ เพอื่ จาหน่ายตอ่ ไป เหตุผลทไี่ ด้จัดเก็บขอ้ มลู มรดกภูมิปัญญำทำงวัฒนธรรม เรอ่ื ง ขนมงำพอง (หมั่วหลำว) ขนมหม่ัวหลาว เป็นรายการมรดกภูมิปญั ญาทางวัฒนธรรมดา้ นอาหาร เป็นผลติ ภณั ฑ์ที่สร้างเอกลักษณ์ใหก้ ับ จังหวัดพังงา แต่เยาวชนรุ่นหลังไม่ค่อยรู้จักและให้ความสาคัญกับขนมชนิดนี้ ซึ่งจะต้องได้รับการส่งเสริมและรักษา อย่างเร่งด่วน (เส่ียงต่อการสูญหาย) จึงจาเป็นต้องมีการจัดเก็บข้อมูลมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม เร่ืองขนม หม่วั หลาว ให้มกี ารสืบทอดจากรนุ่ สรู่ ุน่ และปฏบิ ัตอิ ยา่ งต่อเนื่อง ๕. พื้นท่ีปฏิบัติมรดกภูมิปัญญำทำงวัฒนธรรม (พ้ืนท่ีที่ปรากฏหรือชุมชนท่ีมีการปฏิบัติมรดกภูมิปัญญาทาง วฒั นธรรม) บ้านเลขท่ี 42/9 หมู่ 2 ซอยเรือขดุ แร่บญุ สูง ตาบลบางนายสี อาเภอตะก่วั ปา่ จังหวัดพังงา 82110 ๖. คุณค่ำและควำมสำคัญของมรดกภูมิปัญญำทำงวัฒนธรรมในแต่ละระดับ (เช่น ระดับปัจเจกบุคคล/ ระดับครอบครัว/ระดับชมุ ชนท้องถน่ิ /ระดบั จังหวดั /ระดบั ประเทศ เป็นตน้ )  ระดบั ชมุ ชนท้องถ่ิน โดยปัจจุบันขนมงาพอง” หรือ “ขนมหม่ัวหลาว” เป็นขนมพ้ืนเมืองของจังหวัดพังงา และภูเก็ต มีที่มาจาก ชาวจีนโพ้นทะเลในมณฑลฮกเก้ียน ท่ีได้อพยพเข้ามาทาเหมืองแร่ดีบุก ทาให้มีการผสมผสานระหว่างไทย-จีนหลาย เร่อื ง มีการจาหน่ายซื้อขายอยา่ งแพร่หลายท่ัวทุกจงั หวัด โดยเฉพาะจังหวัดพังงา และจังหวัดภเู กต็ ซ่ึงนายเยี่ยม เทียน เฮง หรือ “โก้เย่ียม” เป็นเจ้าของกิจการขนมงาพอง หรือขนมหม่ัวหลาว เป็นผู้นาสูตรขนมน้ีมาปรับปรุงใหม่ โดยเจ้า ตัว เล่าให้ฟังว่า ทาขนมชนิดน้ี ขายมานานประมาณ 30 ปี และปี พ.ศ.๒๕๔๗ ได้รับการคัดสรรเป็นหนึ่งตาบลหน่ึง ผลติ ภณั ฑ์ OTOP ระดับ ๓ ดาว ของจงั หวัดพงั งาและระดับภาค

๗. รำยช่ือผู้สบื ทอด / ผคู้ รอง / ผู้ทมี่ ีส่วนเก่ียวข้องหลักในปจั จบุ ัน รำยชือ่ บคุ คล/หัวหนำ้ คณะ/ อำยุ/อำชีพ ท่อี ยู่ (สถำนท่ีตดิ ต่อ) / หมำยเลขโทรศพั ท์ กลมุ่ /สมำคม/ชมุ ชน ๖๐ 42/9 หมู่ 2 ซอยเรือขุดแรบ่ ุญสูง ตาบลบางนายสี อาเภอ นายเย่ียม เทียนเฮง ๓๕ ตะก่ัวปา่ จังหวดั พังงา นายจันทพงศ์ เทยี นเฮง ๒๖ นางสาวภคินี เทยี นเฮง ๘. ปัจจุบันรำยกำรมรดกภมู ิปญั ญำทำงวฒั นธรรมไดร้ บั กำรประกำศข้ึนบญั ชใี นระดับใด  ยงั ไม่เคยได้รับการประกาศข้นึ บัญชี (รายการสารวจและจัดเก็บใหม่)  ระดับจังหวัด (รายการเบื้องต้นมรดกภูมปิ ัญญาทางวัฒนธรรม)  ระดับชาติ  ระดบั นานาชาติ (ยเู นสโก) ๙. จำกข้อ ๘ ควรจะเสนอรำยกำรมรดกภูมิปญั ญำทำงวัฒนธรรมใหไ้ ด้รบั กำรประกำศขนึ้ บัญชีในระดบั ใด  สารวจและจดั เกบ็ เท่าน้ัน (ยงั ไม่ควรไดร้ บั การประกาศขึน้ บัญชี)  ระดับจงั หวัด (รายการเบือ้ งตน้ มรดกภูมิปญั ญาทางวัฒนธรรม)  ระดับชาติ  ระดบั นานาชาติ (ยูเนสโก) ๑๒. เอกสำรอำ้ งอิงและ/หรือผลงำนที่เกี่ยวข้องในกำรส่งเสรมิ และรกั ษำมรดกภมู ิปัญญำทำงวฒั นธรรม หนังสอื และวำรสำร ที่มา : รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เร่ือง การศึกษาและรวบรวมองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถ่ินใต้ ด้านอาหารพน้ื บ้าน ส่อื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ทม่ี า : https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=anotherside&month=06- 2009&date=21&group=12&gblog=61

๑๓. รปู ภำพกำรทำขนมหมั่วหลำว พร้อมคำอธิบำยใตภ้ ำพ จำนวน ๑๐ ภำพ ๑. นำแปง้ ข้ำวเหนียวมำนวด แล้วนำไปน่งึ อกี ประมำณ ๓-๕ ชั่วโมงและนำไปนวดกับเผือกให้เขำ้ เป็นเน้ือ เดยี วกันดว้ ยเคร่ืองตีแปง้ ๒. ใชไ้ ม้คลงึ แปง้ แผ่ใหเ้ ป็นแผ่นหนำ ประมำณ ๑ เซนติเมตร กว้ำง ๖๐ เซนติเมตร ยำว ๗๐ เซนติเมตร

๓. ข้ันตอนกำรตดั แป้งเป็นชิ้นๆเพอ่ื นำไปตำกแดด ๔. นำแป้งขำ้ วเหนียวท่ีตัดเปน็ ช้นิ ๆเหมือนลูกเตำ๋ ไปตำกแดดให้แหง้ ๑ วนั

๕. นำแปง้ ทต่ี ำกแล้วเตรยี มกำรทอดลงกระทะ ๖. ข้นั ตอนกำรนำนำ้ ตำลทรำย แบะแซ ตำมอัตรำส่วน นำมำผสมกับนำ้ เพยี งเลก็ นอ้ ย เคย่ี วให้มีลักษณะ พอเหนียวขน้ หนืดๆเล็กน้อย

๗. นำแป้งท่ีทอดจนพองแล้ว เช่ือมกับน้ำตำลท่ีเค่ียวเตรียมไว้ คลกุ ดว้ ยงำจนท่ัว ๘. ข้ันตอนกำรคลกุ งำกบั แป้งที่ทอดเรียบร้อยแล้ว

๙. ขั้นตอนกำรนำขนมหมั่วหลำว (งำพอง) ท่ีคลกุ กับงำแล้วมำบรรจุในถงุ และภำชนะที่เตรยี มไว้เพอ่ื จำหนำ่ ย ๑๐. รูปแบบผลิตภณั ฑข์ องขนมหมั่วหลำว (งำพอง) ในกำรสง่ ออกจำหน่ำยทั้งปลีกและส่ง ๑๔. ข้อมูลภำพถำ่ ย ข้อมูลภำพเคลื่อนไหว หรือข้อมูลเสียง (ระบปุ ระเภทของสื่อที่แนบไฟล์มาพร้อมคาอธิบาย)

 ข้อมลู ภาพถ่าย ไดแ้ ก่ ภาพข้ันตอนการทาขนม หมว่ั หลาว (งาพอง) จานวน ๑๐ ภาพ  ขอ้ มูลภาพเคล่ือนไหว ได้แก่ ............................................................................................................  ขอ้ มูลเสียง ได้แก่ ............................................................................................................................. ๑๕. ข้อมลู ผู้สำรวจและจดั เก็บ ช่ือ – สกลุ นายยอดชาย เทพสุวรรณ์ ตาแหน่ง เจา้ หน้าท่ีมรดกภูมปิ ญั ญาทางวฒั นธรรม หน่วยงาน สภาวฒั นธรรมจงั หวัดพงั งา สานกั งานวัฒนธรรมจงั หวดั พังงา ศาลากลางจังหวดั พังงา(หลังแรก) ถนนเพชรเกษม ตาบลท้ายช้าง อาเภอเมือง จงั หวดั พังงา ๘๒๐๐๐ โทรศัพท์ ๐-๗๖๔๘-๑๕๙๖ ต่อ ๑๐๔ โทรสาร ๐-๗๖๔๘-๑๕๙๕ 