ศูนย์เรียนรู้ชุมชนฯ..ปลอดขยะ

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ รางวลั ชมุ ชนปลอดขยะ zero waste ระดบั ประเทศ ปี 2558 ชมุ ชนหนองโจด จงั หวดั นครราชสมี า วิถีพอเพียง ลดรายจา่ ย เพ่มิ รายได้ ดว้ ยขยะ ก่อนเรม่ิ ดำเนินโครงการมี ขยะเกดิ ขนึ้ ประมาณ 1.80 กก./คน/วนั และลดลงเหลอื เพยี ง 0.05 กก./คน/วนั ชุมชนหนองโจดใช้แนวคิด Zero Waste ลดขยะตั้งแต่ครัวเรือนทำให้ขยะ ท่ีเหลือท้ิงไปกำจัดน้อยมาก จึงได้รับรางวัลถ้วยพระราชทานพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัว ชนะเลิศ ชุมชนขนาดกลาง ชุมชนปลอดขยะ zero waste ปี 2558 50

กรมส่งเสรมิ คุณภาพสิง่ แวดลอ้ ม วสิ ัยทัศน์ ชมุ ชนปลอดขยะ zero waste ชมุ ชนหนองโจดหมทู่ ี่ 13 ตำบลโนนแดง จงั หวดั นครราชสมี า วิสยั ทัศน์ ชุมชนเขม้ แขง็ รวมแรงรวมคิด เศรษฐกจิ พอเพียง หลกี เลยี่ งอบายมขุ สร้างสขุ ในชุมชน ทำตนเป็นตวั อยา่ งทด่ี ี คำขวัญ ต้นโจดใหญ่ ตะไคร้หอม เพยี บพรอ้ มอาหารหลกั อตั ลักษณค์ วามสะอาด มงุ่ มาตรเศรษฐกิจพอเพยี ง 51

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ครัวเรือนปลอดขยะ คดั แยกขยะที่ต้นทาง ชมุ ชนหนองโจดหมู่ที่ 13 ตำบลโนนแดง จังหวัดนครราชสีมา ชมุ ชนหนองโจด มกี ารจดั การขยะในระดับครัวเรือน โดยทุกครวั เรอื นจะมี จุดขยะแยกขยะรีไซเคิล มีหลุมหมักขยะอินทรีย์ และถังน้ำหมักชีวภาพ มีการ คัดแยกถุงพลาสติก และวัสดุอื่นๆท่ียังใช้ประโยชน์ได้ เพื่อนำกลับมาใช้ ประโยชนใ์ หม่ ซึง่ หากได้เข้าไปเยี่ยมชมในครวั เรอื นต่างๆ กจ็ ะเห็นถึงพฤติกรรม และการมสี ่วนร่วมของคนในชุมชนหนองโจดในการจดั การขยะท่ีแหลง่ กำเนิด 52

กรมสง่ เสรมิ คุณภาพสง่ิ แวดล้อม ครวั เรอื นปลอดขยะ คัดแยกขยะท่ตี น้ ทาง ชุมชนหนองโจดหมูท่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จงั หวัดนครราชสีมา ชุมชนหนองโจด มีการคัดแยกขยะตั้งแต่ระดับครัวเรือน ในทุกครัวเรือน จะมีจุดขยะแยกขยะรีไซเคิล มีหลุมหมักขยะอินทรีย์ และน้ำหมักชีวภาพ รวม ท้ังยังนำไปใช้ประโยชน์ในการปลูกพืชผักสวนครัว และมีวิถีชีวิตตามปรัชญา เศรษฐกิจพอเพยี ง มจี ใดุ นคคดั รแัวยเรกือขนย ะ 53

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ แบ่งพ้นื ท่ไี วป้ ลกู ผกั และ พชื ผักปลอดสารพษิ มีหลุมหมักขยะอนิ ทรยี ์ ให้เปน็ ป๋ยุ ใบไมแ้ ห้งไมเ่ ผาเก็บไว้ ทำปยุ๋ หมักอินทรยี ์ 54

กรมสง่ เสริมคุณภาพสง่ิ แวดล้อม ครัวเรือนปลอดขยะ คดั แยกขยะท่ีต้นทาง ชมุ ชนหนองโจดหมทู่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวัดนครราชสมี า มจี ุดคดั แยกขยะ ในครวั เรอื น มหี ลมุ หมกั ขยะอินทรีย ์ ใหเ้ ป็นปุย๋ 55

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ น้ำหมักชีวภาพ ไวร้ ดพชื ผกั สวนครวั มีการทำน้ำหมักชีวภาพ และต่อยอด ทำเป็นน้ำยาอเนกประสงค์ 56

กรมส่งเสรมิ คุณภาพส่ิงแวดล้อม ครวั เรอื นปลอดขยะ คดั แยกขยะทีต่ น้ ทาง ชมุ ชนหนองโจดหมทู่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสีมา มจี ุดคัดแยกขยะ ในครัวเรือน มีหลมุ หมกั ขยะอินทรยี ์ ใหเ้ ป็นปยุ๋ 57

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ วถิ ีชวี ติ แบบเศรษฐกิจ พอเพียง มกี ารทำน้ำหมักชีวภาพ และต่อยอด ทำเป็นน้ำยาอเนกประสงค์ 58

กรมสง่ เสริมคุณภาพสิ่งแวดลอ้ ม 3Rs ลดก่อนเกดิ ขยะ ชมุ ชนหนองโจดหมู่ท่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสีมา ร้านค้าภายในชุมชนหนองโจด ได้เข้าร่วมกิจกรรมกับทางเทศบาลตำบล โนนแดง ในการลดปริมาณขยะทั่วไป ประเภทถุงพลาสติกและโฟม โดยมีการ ลงนามในบันทึกข้อตกลง (MOU) ในการลดราคาให้แก่ผู้มาซ้ืออาหารโดยนำ ภาชนะมาใส่เอง หรือไม่รับถุงพลาสติกและโฟม รวมทั้งร้านค้าขายของชำยัง เขา้ ร่วมกิจกรรมไมร่ ับถุง ลุ้นโชค ลนุ้ รางวัล ซงึ่ เป็นแนวทางการลดปริมาณขยะ (Reduce) 59

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ กิจกรรมลดถงุ ลดโฟม ลดราคา ชมุ ชนหนองโจดหม่ทู ่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสมี า ร้านค้าภายในชุมชนมีส่วนร่วมในการลดราคาให้กับผู้ท่ีไม่รับถุงพลาสติก หรือกล่องโฟม หากมีการซ้อื ของโดยนำภาชนะมาใส่อาหารเอง หรือไมร่ บั บรรจุ ภณั ฑถ์ ุงพลาสตกิ หรือโฟม จะไดร้ บั ส่วนลดในการซอื้ สนิ คา้ เช่น ซื้อปลาทไู ม่รับกล่องโฟม ลดราคา 5 บาท ซอ้ื นำ้ เตา้ หไู้ ม่ใส่ถงุ ลดราคา 2 บาท ซอื้ ขนมจีนไมร่ ับกล่องโฟม ลดราคา 2 บาท ซอ้ื ขา้ วต้มมดั ไมร่ ับถุง ลดราคา 1 บาท ซอื้ ปลารา้ บองไม่รับถงุ ลดราคา 2 บาท ซ้อื ขนมฝักบวั ไมร่ ับถุง ลดราคา 2 บาท ปจั จุบันมีรา้ นค้าเข้าร่วมกิจกรรมดงั กล่าวในพ้ืนท่ีมากกวา่ 10 ร้านคา้ โดย มีการลงนามบนั ทึกข้อตกลงความรว่ มมือในกิจกรรมลดถุง ลดโฟม ลดราคา 60

กรมสง่ เสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กิจกรรมไม่รบั ถุง ลนุ้ โชค ลุ้นรางวลั ชมุ ชนหนองโจดหมู่ที่ 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสมี า ร้านค้าชุมชนหนองโจด ได้เข้าร่วมกิจกรรมไม่รับถุง ลุ้นโชค ลุ้นรางวัล โดยคนในชุมชนหากมาซ้ือของในร้านค้าราคาต้ังแต่ 10 บาท ขน้ึ ไป และไม่รับ ถุงพลาสติก จะได้รับสิทธิ์ร่วมส่งชิงโชคลุ้นรางวัลใหญ่ โดยรางวัลได้รับการ สนับสนุนจาก วัด สถานประกอบการ เจ้าหน้าที่ และผู้บริหารเทศบาลตำบล โนนแดง 61

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ เพมิ่ มูลคา่ จากขยะ ชมุ ชนหนองโจดหมูท่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสีมา ชุมชนหนองโจด มีการเพมิ่ มลู คา่ ขยะท่ัวไปบางประเภท ได้แก่ ซองกาแฟ ทรีอินวัน มาทำเป็นกระเป๋าถือ กระเป๋าสตางค์ จนสามารถสร้างอาชีพ สร้าง รายได้แก่คนในชุมชน เป็นการใช้ประโยชน์จากเศษวัสดุเหลือใช้ได้อย่างคุ้มค่า 62

กรมสง่ เสรมิ คุณภาพสิง่ แวดลอ้ ม กระเป๋าจากซองกาแฟ ลดขยะ สร้างรายได ้ ชุมชนหนองโจดหมู่ที่ 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสมี า อุปกรณ ์ 1. ซองกาแฟ 2. กรรไกร 3. แม็ก 4. ซปิ 5. ดา้ ย 6.สายกระเป๋า 7. จกั รเย็บผ้า วธิ ที ำ 1. นำซองกาแฟมาตัดปลายทงั้ สองข้างแล้วนำมาล้างให้สะอาด ตากให้แหง้ 2. นำซองกาแฟมาพับครึ่ง และทำเป็นห่วงเย็บติดด้วยแม็ก แล้วนำมาขัดสาน ตอ่ ๆกัน 3. เมื่อสานเสร็จกน็ ำซิป และสายกระเป๋าเยบ็ ติดประกอบขึน้ เป็นกระเป๋า และ ตกแต่งให้สวยงาม 1 2 3 4 63

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ การมีส่วนรว่ มในการจัดการขยะ ชุมชนหนองโจดหมทู่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสมี า จุดเร่ิมต้นของการดำเนินงาน ด้านการมีส่วนร่วมของชุมชนหนองโจด เกิดจากการสร้างองค์ความรู้ในทุกภาคส่วน ต้ังแต่ระดับผู้บริหาร เจ้าหน้าที่ เทศบาล แกนนำชุมชน ประชาชนและเยาวชน ด้วยกระบวนการประชาคม การจัดกิจกรรมต่างๆ ในพ้ืนที่ การศึกษาดูงาน การอบรมบรรยายให้ความร้ ู และการฝึกปฏิบัติ ทำให้ประชาชนที่เข้าร่วมกิจกรรมการจัดการขยะมีความร้ ู ความเข้าใจ และสามารถลงมอื ปฏบิ ัตไิ ดท้ ันที 64

กรมส่งเสริมคุณภาพสง่ิ แวดล้อม เศรษฐกิจพอเพียง ชุมชนหนองโจดหมทู่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสีมา ชุมชนหนองโจด เป็นชุมชนท่ีน้อมนำหลักปรัญชาเศรษฐกิจพอเพียง ของ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เปน็ สำคญั ในการดำเนนิ กจิ กรรมตา่ งๆ รวมทง้ั วถิ ี ชีวิตความเป็นอยู่ของคนในชุมชน ท่ีเน้นวิถีพึ่งตนเอง เสริมสร้างการมีส่วนร่วม และการแบ่งปัน ลดรายจา่ ยเพ่มิ รายได้ เปน็ หลกั ในการดำรงชวี ิต 65

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ เศรษฐกิจพอเพียง ผกั ปลอดสารพษิ ชมุ ชนหนองโจดหมทู่ ่ี 13 ตำบลโนนแดง จงั หวดั นครราชสีมา ชุมชนหนองโจดเน้นการพ่ึงพาตนเองเป็นสำคัญ โดยการปลูกผักสวนครัว ในครวั เรอื น เพือ่ บรโิ ภคและจำหนา่ ย ใชน้ ้ำหมกั ชวี ภาพและปยุ๋ หมกั ในการดแู ล แทนการใช้ปุ๋ยเคมี เป็นผลิตภัณฑ์ผักสดปลอดสารเคมีในชุมชน และยังมีการ ทำซุม้ ตกแต่งประดับบ้านดว้ ยผกั สวนครวั 66

กรมสง่ เสรมิ คุณภาพสง่ิ แวดลอ้ ม เศรษฐกจิ พอเพยี ง ชมุ ชนหนองโจดหมทู่ ี่ 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสมี า การพ่ึงพาตนเองของชุมชนหนองโจด โดยที่ชุมชนไม่ต้องขอรับการ สนับสนุนจากเทศบาล มีการต่อยอดโดยการคิดเองทำเอง เช่น มีการพัฒนา สูตรการทำน้ำหมักชีวภาพจากการไปอบรมศึกษาดูงานจากองค์กรอื่น มาทำ ผลิตภัณฑ์ในชุมชนไว้ใช้เองและจำหน่าย เช่น น้ำยาล้างจาน น้ำยา อเนกประสงค์ สบู่ ยาสีฟนั สมุนไพร แชมพูสระผมสมนุ ไพร ผลิตภัณฑจ์ ากขยะ รีไซเคลิ เพ่ือลดรายจา่ ยเพิม่ รายได้ในครอบครัว 67

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ กองทนุ ขายขยะรไี ซเคลิ ชุมชนหนองโจดหมู่ท่ี 13 ตำบลโนนแดง จงั หวดั นครราชสมี า รายไดจ้ ากกองทนุ ขายขยะรไี ซเคลิ นำไปใชใ้ นกจิ กรรมสาธารณประโยชน ์ ดงั น้ ี 1. เยยี่ มแมห่ ลงั คลอดและเดก็ แรกเกดิ พรอ้ มกบั การมอบของเยยี่ มและตน้ ไม้ 2. นำมามอบทนุ การศึกษาใหน้ ักเรยี นในชุมชน 3. นำไปใช้ในกิจกรรมสาธารณประโยชน์ถวายน้ำปานะให้ผู้สูงอายุใน วนั พระ 4. ดแู ลครอบครวั ผูเ้ สยี ชวี ิต 5. นำไปใช้ในกิจกรรมสาธารณประโยชน์ จัดเพลไปถวายพระโดยเน้น อาหารสุขภาพและผลิตภัณฑใ์ นชมุ ชน 6. นำไปใชใ้ นกจิ กรรมสาธารณประโยชน์ รว่ มจดั การสงิ่ แวดลอ้ มของชมุ ชน 68

กรมส่งเสริมคุณภาพสงิ่ แวดล้อม ขยะอันตรายแลกไข่ แลกเมล็ดพันธ์ผุ กั ชมุ ชนหนองโจดหมทู่ ี่ 13 ตำบลโนนแดง จงั หวัดนครราชสีมา กิจกรรมส่งเสริมการคัดแยกขยะอันตราย ชุมชนหนองโจดมีการจัด กิจกรรมขยะอันตรายแลกไข่ และขยะอันตรายแลกเมล็ดพันธ์ุผัก เพื่อนำไป ปลูกในครัวเรือนและขยะอนั ตรายทคี่ ัดแยกไดจ้ ะนำไปกำจัดอย่างถูกวธิ ีต่อไป 69

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ กลุม่ ปลกู ตะไคร ้ ชุมชนหนองโจดหมู่ที่ 13 ตำบลโนนแดง จังหวัดนครราชสีมา ชุมชนหนองโจดร่วมใจปลูกตะไคร้ โดยใช้น้ำหมักชีวภาพที่ทำในครัวเรือน มารด เพ่อื นำไปจำหน่ายเปน็ วัตถุดบิ ทำพริกแกงใหก้ ับแมค่ า้ และทำน้ำสมุนไพร จากตะไคร้ให้แก่คณะศกึ ษาดูงานหรือคณะอบรมตา่ งๆ 70

กรมส่งเสริมคุณภาพส่งิ แวดล้อม ขยะท่ัวไปแลกเมล็ดพันธผุ์ กั และแลกสงิ่ ประดษิ ฐ ์ ชมุ ชนหนองโจดหม่ทู ี่ 13 ตำบลโนนแดง จงั หวดั นครราชสมี า กิจกรรมส่งเสริมการคัดแยกขยะทั่วไป ชุมชนหนองโจดมีการจัดกิจกรรม ขยะทั่วไปแลกเมล็ดพันธ์ุผัก เพื่อนำไปปลูกในครัวเรือน และส่งเสริมการปลูก ผักปลอดสารพิษไว้รับประทานเอง โดยใช้ปุ๋ยหมัก และน้ำหมักชีวภาพในการ เพาะปลูก ซึ่งเป็นการเช่ือมโยงกิจกรรม ผักที่ปลูกได้บางส่วนก็เป็นนำมาเป็น เมล็ดพันธ์ุจำหน่ายถุงละ 20 บาท และขยะทั่วไป ยังสามารถนำมาแลกส่ิง ประดษิ ฐ์ไดอ้ ีกด้วย 71

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ เครื่องออกกำลังกายจากวัสดเุ หลือใช ้ ชมุ ชนหนองโจดหมู่ท่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสีมา ชุมชนหนองโจด นำจกั รยานเกา่ มาดดั แปลงเป็นเครื่องออกกำลงั ให้คนใน ชุมชนได้ใช้ออกกำลังกาย เป็นการใช้วัสดุให้คุ้มค่าและเกิดประโยชน์ ส่งเสริม การออกกำลังกาย สขุ ภาพอนามยั ของคนในชมุ ชน 72

กรมสง่ เสรมิ คุณภาพสงิ่ แวดลอ้ ม ส่งเสริมความร้ใู นการจัดการขยะภายในชุมชน ชุมชนหนองโจดหมทู่ ี่ 13 ตำบลโนนแดง จงั หวดั นครราชสีมา ชุมชนหนองโจด มีการส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจของคนในชุมชนผ่าน วธิ กี าร และชอ่ งทางการเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธท์ หี่ ลากหลาย เชน่ เพลงพน้ื บา้ น นทิ รรศการ สอื่ ของจรงิ ปา้ ยประชาสมั พนั ธ์ การประชาคม และการอบรม 73

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ชุมชนบ้านหนองโจด.....ปลอดถังขยะ ชมุ ชนหนองโจดหมู่ท่ี 13 ตำบลโนนแดง จงั หวัดนครราชสีมา ชุมชนสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายที่จะต้องเสียค่าธรรมเนียมในการจัดการ ขยะในแต่ละเดอื นไดถ้ งึ ครวั เรือนละ 10 บาท 74

กรมสง่ เสริมคุณภาพสิง่ แวดล้อม บทบาทของกลมุ่ เยาวชน ชมุ ชนหนองโจดหมู่ท่ี 13 ตำบลโนนแดง จังหวดั นครราชสีมา การมีส่วนร่วมของเยาวชนทำกิจกรรมการรักษาความสะอาดในชุมชน คดั แยกขยะ เก็บขยะ ไม่ทง้ิ ขยะ เป็นแบบอยา่ งท่ีดีให้กับเพอื่ นๆ ในชุมชนอื่นๆ 75

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ บทบาทผู้สูงอายุ ชมุ ชนหนองโจดหม่ทู ่ี 13 ตำบลโนนแดง จงั หวดั นครราชสมี า เป็นแบบอย่างท่ีดีในการเข้าร่วมและทำกิจกรรมการลดปริมาณขยะใน ครัวเรือนเป็นวิทยากรให้ความรู้เรื่องการจัดการขยะในชุมชนให้กับเพ่ือนๆ ใน ชมรมผสู้ งู อายุ 76

กรมส่งเสรมิ คุณภาพส่งิ แวดลอ้ ม ศูนยก์ ารเรยี นรูช้ ุมชนปลอดขยะ (zero waste) บ้านหัวถนน หมู่ท่ี 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 77

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ รางวัลชุมชนปลอดขยะ zero waste ระดับประเทศ ปี 2558 บา้ นหัวถนน หมูท่ ่ี 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมอื ง จงั หวัดขอนแกน่ ชุมชนบ้านหัวถนน หมทู่ ่ี 5 ไดร้ บั รางวัลชมุ ชนปลอดขยะ zerowaste ชนะเลิศระดับประเทศ ปี 2558 รับรางวัลถ้วยพระราชทานพระบาทสมเด็จ พระเจา้ อย่หู ัว พรอ้ มเงนิ รางวลั จำนวน 50,000 บาท จากการเขา้ รว่ มโครงการ ประกวดชุมชนปลอดขยะ zerowaste เฉลิมพระเกยี รติ 88 พรรษา 88 ชุมชน จัดโดย กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม 78

กรมสง่ เสริมคุณภาพส่ิงแวดลอ้ ม การสนบั สนนุ ของเทศบาลตำบลพระลบั จังหวัดขอนแกน่ บา้ นหัวถนน หมู่ที่ 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จงั หวัดขอนแก่น เทศบาลตำบลพระลับ อำเภอเมืองขอนแก่น มีวิสัยทัศน์ที่ชัดเจนด้าน สิ่งแวดล้อม คือ “ประชาชนมีความรู้ คู่การดูแลสิ่งแวดล้อมน่าอยู่” ซ่ึง สอดคล้องกับวิสัยทัศน์เมืองขอนแก่นและมีนโยบายด้านการจัดการขยะที่จะให้ จังหวัดขอนแก่นเป็นเมือง Zero Waste เทศบาลตำบลพระลับสนับสนุน ชุมชนบ้านหัวถนนให้เป็นชุมชนปลอดขยะ โดยมีแผนงานพัฒนาเทศบาล 3 ปี ในการสนบั สนนุ ชมุ ชนชดั เจนนำสกู่ ารปฏบิ ตั ิ มกี ารจดั สรรงบประมาณ เครอื่ งมอื หรอื วสั ดอุ ปุ กรณ์ และมอบหมายเจา้ หนา้ ทม่ี าเปน็ พเี่ ลย้ี ง สนบั สนนุ การดำเนนิ งาน 79

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรียนรวู้ ัดปลอดขยะ (วดั ไตรประสทิ ธ์ิ) บา้ นหัวถนน หมู่ท่ี 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น วดั ไตรประสทิ ธิ์ เปน็ วดั ทเี่ ขา้ มามสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมชมุ ชนปลอดขยะ รว่ มกบั บา้ นหวั ถนนในหลายดา้ น ไดแ้ ก่ อนเุ คราะหส์ ถานทภี่ ายในวดั ใหเ้ ปน็ ศนู ยก์ ารเรยี นรู้ ดำเนนิ กจิ กรรม ลด คดั แยกขยะภายในวดั เชน่ การรณรงคใ์ หใ้ ชจ้ านชามแทนถว้ ยโฟม การรณรงคใ์ หใ้ ชพ้ วงหรดี ตน้ ไมห้ รอื พวงหรดี พดั ลมแทนพวงหรดี ดอกไมส้ ด และมี จดุ รบั บรจิ าคขยะรไี ซเคลิ เปน็ ตน้ ใชพ้ วงหรดี ตน้ ไม้ แทนพวงหรดี ดอกไมส้ ดเพอ่ื ลดขยะ และหลงั เลกิ งาน สามารถนำไปปลกู ในวดั ได้ ศนู ยเ์ รยี นรกู้ ารจดั การขยะชมุ ชน บา้ นหวั ถนน ซงึ่ ใชพ้ น้ื ทวี่ ดั ทำบญุ ดว้ ยขยะรไี ซเคลิ โดยทางวดั จะขอรบั บรจิ าคทกุ วนั พระ งานบญุ ไมใ่ ชถ้ ว้ ยโฟม กลอ่ งโฟม 80

กรมส่งเสริมคุณภาพส่ิงแวดล้อม วดั ไตรประสิทธ์ิ รว่ มกบั ชุมชนบา้ นหวั ถนน รณรงค์งดใช้พวงหรดี ประดษิ ฐ์ ดอกไม้สด แนะนำใช้ต้นไม้ประดับ กล้วยไม้ ไม้ยืนต้นแทนเพ่ืออนุรักษ ์ สิง่ แวดลอ้ มและชุมชน 81

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรยี นรรู้ ้านค้าลดการใช้ถงุ พลาสตกิ บา้ นหัวถนน หมูท่ ี่ 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมอื ง จังหวัดขอนแก่น รา้ นคา้ ภายในชมุ ชนบา้ นหวั ถนน มกี ารดำเนนิ กจิ กรรมใหย้ มื ถงุ ผา้ สำหรบั คนในชมุ ชนทไี่ มไ่ ดน้ ำถงุ ผา้ มาซอ้ื ของ สามารถยมื ถงุ ผา้ จากรา้ นคา้ ใสข่ องกลบั บา้ น ไปกอ่ น และนำกลบั มาคนื ในวนั หลงั ได้ เปน็ การลดการใชถ้ งุ พลาสตกิ ภายในชมุ ชน 82

กรมส่งเสรมิ คุณภาพสงิ่ แวดลอ้ ม ร้านค้าภายในชุมชนบ้านหัวถนนเข้าร่วมกิจกรรมไม่รับถุงลุ้นรางวัล โดย หากคนในชุมชนไปซื้อสินค้าในร้านค้า แล้วไม่รับถุงพลาสติก จะได้รับคูปอง เขียนช่อื เพอื่ สง่ ลุ้นรางวลั 83

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรียนรูค้ รวั เรือนต้นแบบปลอดขยะ zero waste บา้ นหวั ถนน หมู่ท่ี 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมอื ง จงั หวดั ขอนแก่น ครัวเรือนในชุมชนบ้านหัวถนน ได้เข้าร่วมกิจกรรมชุมชนปลอดขยะ โดย ดำเนนิ กิจกรรม ลด คดั แยกขยะ ภายในครวั เรอื น เชน่ การคดั แยกขยะ การทำ ปยุ๋ หมักอินทรยี ์ น้ำหมกั ชวี ภาพ และการลดใช้ถุงพลาสติกและโฟม เป็นต้น จน กลายป็นครัวเรอื นตน้ แบบปลอดขยะ คดั แยกขยะภายในครวั เรอื น ทำนำ้ หมกั ชวี ภาพ คดั แยกขยะภายในครวั เรอื น และปยุ๋ หมกั อนิ ทรยี ์ 84

กรมสง่ เสรมิ คุณภาพส่งิ แวดล้อม ทำนำ้ หมกั ชวี ภาพ จากเศษอาหาร ทำนำ้ หมกั ชวี ภาพ และปยุ๋ หมกั อนิ ทรยี ์ ทำปยุ๋ หมกั อนิ ทรยี ์ ไวใ้ ชเ้ องในครวั เรอื น 85

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ครวั ตน้ แบบคดั แยกขยะ จะไดร้ บั ปา้ ยตดิ ไวห้ นา้ บา้ น คดั แยกขยะภายในครวั เรอื น 86

กรมส่งเสรมิ คุณภาพสิ่งแวดล้อม ครวั เรือนตน้ แบบ เศรษฐกจิ พอเพียง บา้ นหัวถนน หมทู่ ่ี 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมอื ง จงั หวัดขอนแกน่ ครัวเรือนในชุมชนบ้านหัวถนน ได้เข้าร่วมกิจกรรมชุมชนปลอดขยะ โดย ดำเนินกจิ กรรม ลด คดั แยกขยะ ภายในครัวเรือน และมีบ้านต้นแบบเศรษฐกจิ พอเพียงอีกด้วย โดยนำเศษพืชและเศษอาหารมาทำปุ๋ยหมักอินทรีย์ และน้ำ หมักชีวภาพ นำมาให้ในการเพาะปลกู ลดรายจา่ ยเพมิ่ รายได ้ ทำปยุ๋ หมกั อนิ ทรยี ์ และนำ้ หมกั ชวี ภาพ ไวใ้ ชเ้ องในครวั เรอื น คดั แยกขยะภายในครวั เรอื น ปลกู พชื แบบปลอดสารพษิ 87

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรยี นรธู้ นาคารปลาแลกขยะรไี ซเคลิ บ้านหวั ถนน หมทู่ ่ี 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมอื ง จังหวดั ขอนแก่น ธนาคารปลาแลกขยะรีไซเคิล เป็นการส่งเสริมให้ใช้ปลาหางนกยูงในการ กำจัดยุงลาย แทนการใช้สารเคมี และเพื่อส่งเสริมให้ประชาชนในชุมชนเห็น คุณค่าของขยะรีไซเคิล โดยขยะรีไซเคิลที่นำมาแลกจะถูกรวบรวมนำไปบริจาค รว่ มสมทบทุนเป็น ค่านำ้ ค่าไฟให้กับวัดไตรประสิทธิ์ อตั ราแลกเปลี่ยน ขวดพลาสติก 1 กิโลกรมั หรือกระดาษ 1 กโิ ลกรัม สามารถแลกปลาหางนกยงู ได้ 4 ตวั อตั ราการกยู้ ืมปลาหางนกยูง กยู้ มื ปลาหางนกยูงไปก่ตี วั ต้องส่งคืนทั้งหมด ภายใน 1 เดือน และหากภายใน 1 เดือน ตรวจพบลูกนำ้ ปรับหลังคาละ 20 บาท เข้ากองทุนหมบู่ ้าน 88

กรมส่งเสรมิ คุณภาพส่ิงแวดล้อม ธนาคารปลาแลกขยะรไี ซเคิล จัดทำขึ้นเพอื่ 1. ลดการใชส้ ารเคมี (ทรายกำจัดลูกน้ำยงุ ลาย) 2. เพื่อนำขยะท่ีได้จากการแลก ไปร่วมสมทบทุนขยะเพื่อเป็นค่าน้ำค่า ไฟสำหรบั พระภิกษสุ งฆ ์ ภายในวดั ไตรประสิทธ์ิ 3. เพอื่ ใหช้ าวบ้านเหน็ คณุ คา่ ของขยะ 4. เป็นแหล่งเพาะขยายพันธ์ุปลาหางนกยูง เพื่อแจกจ่ายให้ชาวบ้าน สำหรบั ไว้ใชใ้ นการกำจดั ลกู นำ้ ยุงลาย (ป้องกันโรคไขเ้ ลือดออก) 89

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ขยะแลกสง่ิ ของ (ตน้ ไม้ มะละกอ พรกิ ไข่ไก)่ บ้านหัวถนน หมทู่ ี่ 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จงั หวดั ขอนแกน่ ชุมชนบ้านหัวถนน จัดให้มีกิจกรรมขยะรีไซเคิลแลกสิ่งของ ได้แก่ ต้นไม้ มะละกอ พริก และไข่ไก่ และขยะอันตรายแลกไข่ โดยเป็นกจิ กรรมรณรงค์เพือ่ ให้ประชาชนในชุมชนเห็นคุณค่าของขยะรีไซเคิล ว่าสามารถคัดแยกนำมาใช้ ประโยชน์ได้ และสง่ เสรมิ การคดั แยกขยะอันตรายที่ตน้ ทาง เพ่ือคดั แยกและนำ ไปกำจดั อย่างถูกวธิ ตี ่อไป 90

กรมส่งเสรมิ คุณภาพสง่ิ แวดลอ้ ม ฐานการเรียนรู้ ปยุ๋ หมักชีวภาพ บา้ นหวั ถนน หมทู่ ี่ 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ขัน้ ตอนการทำปยุ๋ หมกั 1. นำใบไม้แหง้ หรือใบหญ้าแห้งเตรยี มไวใ้ นคอก 2. นำเศษอาหารเตรยี มไว้ 3. ผสมจุลินทรีย์ในน้ำเปล่า 4. นำเศษอาหารผสมกบั จลุ นิ ทรยี ค์ ลกุ เคลา้ ใหเ้ ขา้ กนั และใสใ่ บไมแ้ หง้ ลงไป 5. นำผา้ หรือกระสอบมาคลมุ กองปุย๋ ทง้ิ ไว้ประมาณ 1 เดือนหรอื ตาม สภาพกองป๋ยุ 6. เมือ่ ครบกำหนดใบไม้แห้งและเศษอาหารจะยอ่ ยผสมกันจนเป็นเน้อื เดยี วกันจะได้เป็นป๋ยุ ประโยชน์ของปุ๋ยหมัก ช่วยรักษาสภาพแวดล้อม ลดขยะ ลดโลกร้อน เหมาะสำหรับไม้ดอก ไม้ประดบั และพืชเกษตรทุกชนิด 91

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรียนรู้ น้ำหมักชวี ภาพ บา้ นหัวถนน หมู่ที่ 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ข้นั ตอนการทำนำ้ หมกั ชวี ภาพ 1. นำเปลอื กผลไม้มาใส่ในถังหมกั 2. นำกากนำ้ ตาลหรอื หวั นำ้ ตาลทรายแดง 1 กิโลกรมั คลุกเคล้ากัน 3. เติมน้ำสะอาดลง 10 ลิตร 4. คนหรือคลุกเคล้าใหเ้ ข้ากัน ปดิ ฝาภาชนะหมกั ทงิ้ ไว้ 15 วัน 5. ครบกำหนดนำ้ หมกั จะมกี ลน่ิ หอม หากมีกล่ินเหม็นหรอื บูดเนา่ ใหเ้ ติม กากน้ำตาลหรือน้ำตาลทรายแดง แล้วคนให้เข้ากันท้ิงไว้ 3-7 วัน กล่ินเหม็นจะหายไป 6. แยกกากและน้ำหมักชีวภาพโดยใช้ถุงอาหารสัตว์หรือมุ้งเขียว รองรับ กากและนำ้ หมกั ชีวภาพจะไหลลงภาชนะทเี่ ตรียมไว้ ประโยชน์ของนำ้ หมัก 1. ดับกล่ินในห้องน้ำและท่อระบายน้ำ ใช้น้ำหมักผสมน้ำเปล่า 1:10-20 มลิ ลิลติ ร 2. ใช้รดน้ำต้นไม้ และไม้ยืนต้นอ่ืนๆ ใช้น้ำหมักผสมน้ำเปล่า 1:20-50 มิลลลิ ติ ร 3. ใช้รดน้ำไม้ดอกไม้ประดับ และแปลงผัก ใช้ผสมน้ำเปล่า 1:50-100 มิลลลิ ิตร 4. ใช้เปน็ ส่วนประกอบของการทำนำ้ ยาอเนกประสงค ์ 5. ใชเ้ ปน็ สว่ นประกอบของการทำปุ๋ย 92

กรมสง่ เสรมิ คุณภาพสงิ่ แวดล้อม ฐานการเลย้ี งไส้เดอื นดว้ ยขยะอินทรีย ์ บา้ นหวั ถนน หมทู่ ี่ 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จงั หวดั ขอนแกน่ ขัน้ ตอนการเลยี้ งไส้เดอื น 1. เตรยี มบ่อเลย้ี ง โดยใชบ้ อ่ วงซเี มนต์ เจาะทอ่ ใหน้ ้ำไหลด้านขา้ ง 2. เป็นการเตรียมท่ีอยู่ของไส้เดือน นำขุยมะพร้าวผสมกับมูลวัวแห้ง ในอัตราส่วน 50:50 รดน้ำให้ทั่ว จากน้ันนำมาหมักไว้ในกระสอบ ประมาณ 5-6 วนั เพ่อื ใหค้ วามร้อนนนั้ หมดไป นำใส่บ่อเลีย้ ง 3. นำพนั ธุ์ไส้เดือนใสป่ ระมาณ 100 ตัว อาหารทใ่ี ช้เลย้ี ง ไดแ้ ก่ เศษผัก เศษผลไม้ (ยกเว้นท่ีมีรสเปรี้ยว) ใช้ระยะเวลาในการเล้ียง ประมาณ 30 วัน ปุ๋ยหมักจากไส้เดือนจะมีลักษณะเป็นเม็ดกลมสีดำ มีธาต ุ อาหารพชื ปรมิ าณท่สี ูง และมจี ลุ นิ ทรยี จ์ ำนวนมาก 93

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรียนรู้ คฮู่ กั คู่แพง บ้านหวั ถนน หมทู่ ี่ 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จงั หวดั ขอนแกน่ ผลงาน Best Practice คู่ฮัก คแู่ พง รว่ มแรงต้านโรค เนื่องจากผปู้ ่วยโรค เร้ือรงั ผพู้ กิ าร ผสู้ งู อายใุ นชมุ ชนเพิม่ ข้นึ กลมุ่ เหลา่ นีข้ าดคนดแู ล ขาดการออก กำลังกายทเ่ี หมาะสมและตอ่ เนอื่ ง ทำให้แขนขา และกล้ามเน้ือออ่ นแรง อปุ กรณ์ คู่ฮัก คแู่ พง จะช่วยให้ผูป้ ่วยโรคเรอื้ รัง ผ้พู กิ าร ผู้สูงอายทุ มี่ ภี าวะ แทรกซ้อนมีแขนขา และกล้ามเนื้ออ่อนแรง ได้มีกิจกรรมการออกกำลังกายซีด เหยียดกล้ามเนื้ออย่างต่อเนื่อง เป็นการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น และนำวัสดุเหลือ ใช้ในชุมชนมานำอุปกรณ์ออกกำลังกาย ด้านความพึงพอใจ การประเมินความ พึงพอใจผู้ใช้อปุ กรณม์ คี วามพงึ พอใจ ร้อยละ 87 94

กรมส่งเสรมิ คุณภาพสงิ่ แวดล้อม รา้ นอาหาร 3Rs ลดใช้โฟม บา้ นหวั ถนน หม่ทู ่ี 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมอื ง จงั หวัดขอนแก่น ร้านคา้ อาหารภายในชมุ ชนบา้ นหวั ถนน เข้าร่วมโครงการชมุ ชนปลอดขยะ โดยลดราคาอาหารให้ 1 บาท สำหรับคนในชุมชนที่นำภาชนะมาใส่อาหาร ทร่ี ้าน 95

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรยี นรรู้ า้ นคา้ 3Rs บา้ นหวั ถนน หมูท่ ี่ 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมือง จงั หวดั ขอนแกน่ ร้านค้ากาแฟภายในชุมชนเข้าร่วมโครงการชุมชนปลอดขยะ โดยลดราคา ให้ 5 บาท แก่คนในชมุ ชนที่นำกระติกน้ำ หรือแก้วนำ้ มาใสเ่ อง ซ่ึงเป็นการชว่ ย ลดขยะแก้วนำ้ พลาสติก 96

กรมสง่ เสริมคุณภาพสงิ่ แวดลอ้ ม ฐานการเรียนรู้ขยะบญุ บ้านหัวถนน หม่ทู ี่ 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมอื ง จงั หวดั ขอนแกน่ ชุมชนบ้านหัวถนน ส่วนใหญ่เม่ือคัดแยกขยะรีไซเคิลภายในครัวเรือน จะ นำขยะรีไซเคิลมาบริจาคให้แก่วัดไตรประสิทธิ์ในวันท่ีมาทำบุญท่ีวัด รวมท้ัง ขยะรีไซเคิลที่รวบรวมผ่านกิจกรรมต่างๆของชุมชน เช่น กิจกรรมธนาคารปลา แลกขยะรีไซเคลิ จะนำมาบริจาคใหว้ ัดทง้ั หมด 97

ศูนย์เรียนรู้ชุมชน...ที่นี่ปลอดขยะ ฐานการเรยี นรูน้ ้ำยาอเนกประสงค์ บา้ นหวั ถนน หมู่ที่ 5 ตำบลพระลับ อำเภอเมอื ง จังหวดั ขอนแก่น การทำน้ำยาอเนกประสงค ์ 1. นำนำ้ หมกั ชวี ภาพทกี่ รองแลว้ 10 ลติ ร N 70 ปรมิ าณ 1 กก. เกลอื ปน่ 1 กก. สผี สมอาหารและกลนิ่ ผลไม้รวม 2. นำ N70 เทลงถงั ผสมกบั เกลือปน่ คนใหเ้ ขา้ กนั จนเปน็ เนือ้ ครีมขาวขุ่น 3. เติมน้ำหมักผสมเขา้ ไป คนไปทางเดียวกันจนเข้าเนือ้ เปน็ ครีมขน้ ใส 4. เติมสผี สมอาหารและแต่งกล่นิ 5. ตกั ใส่ขวดพลาสตกิ รไี ซเคิล 6. ตดิ สตกิ๊ เกอร์แนะนำการใช้ ประโยชน์ของน้ำยาอเนกประสงค์ 1. ใช้ทำความสะอาดทว่ั ไป 2. ลา้ งพน้ื ผวิ ไดท้ กุ ชนิดโดยไมต่ ้องสวมถงุ มือ 3. ใช้ขัดพ้นื ทีม่ ีคราบสกปรกฝงั แน่น 4. ใชเ้ ชด็ กระจก 5. ใช้ถูพ้ืนห้องน้ำ 98

กรมสง่ เสริมคุณภาพสงิ่ แวดลอ้ ม ฐานการเรียนรูส้ ่งิ ประดิษฐ์จากวสั ดเุ หลอื ใช้ บา้ นหัวถนน หม่ทู ี่ 5 ตำบลพระลบั อำเภอเมอื ง จังหวัดขอนแกน่ ชุมชนบ้านหัวถนน มีการนำเศษวัสดุเหลือใช้ นำมาประดิษฐ์ เพ่ือสร้าง รายได้ ให้กบั ชุมชน ตุ๊กตาจากเศษผา้ กระเป๋าจากซองกาแฟ น้ำยาปรับผ้านุ่ม ดอกไม้ประดิษฐ์จากถุงพลาสติกหลากหลายสี สร้างรายได้ให้กับชุมชน นำมา จำหน่าย ให้กับผู้ที่สนใจเข้ามาศึกษาดูงานการจัดการชุมชนปลอดขยะท่ีบ้าน หัวถนน 99