1 การสร้างการมสี ่วนรว่ มทุกภาคสว่ น จนถึงปัจจุบัน จำ�นวน 178 แห่งโดยมี โดยมีกลไกหลักในการขับเคลื่อน คือ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นพื้นที่ใหม่ คณะกรรมการเครือข่าย LA 21 4 ภาค สมัครใจเข้าร่วมโครงการฯเพิ่มขึ้น การสร้างผู้นำ�การเปลี่ยนแปลง (Change ในระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2558- Agent ; CA) การแสวงหาและเชื่อมโยง 2559 มีจำ�นวน 34 แห่ง ดังนั้น เพื่อให้ เครือข่าย การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การถอด ประเทศไทยพัฒนาก้าวสู่สังคมสีเขียว บทเรียน นิเทศงานและพัฒนาปรับปรุง กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมจึงได้ การดำ�เนินงาน และพัฒนาระบบจัดเก็บ ดำ�เนินโครงการส่งเสริมท้องถิ่นสู่สังคม ข้อมูล ตลอดจนพัฒนาชุดองค์ความรู้ สีเขียวอย่างต่อเนื่องนับเป็นเวลากว่า 1 ด้านต่าง ๆ ทศวรรษ พรอ้ มกบั พฒั นาตอ่ ยอดยกระดบั องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีศักยภาพ 2 การประเมินผล โดยการพัฒนา และผ่านการประเมินเทศบาลน่าอยู่อย่าง ยั่งยืนให้เป็นพื้นที่ต้นแบบแหล่งเรียนรู้ เกณฑ์ชี้วัด และประเมิน “เทศบาลน่าอยู่ การจัดการสิ่งแวดล้อมเมืองยั่งยืนใน อย่างยั่งยืน” ตัวชี้วัดเทศบาลน่าอยู่อย่าง ภูมิภาคอาเซียนและประชาสัมพันธ์ ยง่ั ยนื ของกรมสง่ เสรมิ คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ ม ผลสำ�เร็จจากการดำ�เนินงานสู่สาธารณะ มี 5 องค์ประกอบ ได้แก่ เมืองอยู่ดี เพื่อขยายแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืนของ คนมีสุข สิ่งแวดล้อมยั่งยืน องค์กรแห่ง ประเทศไทยซึง่ จะเปน็ ผลส�ำ เรจ็ ไดต้ อ้ งเกดิ การเรียนรู้และพัฒนา และบริหารจัดการ ขึ้นจากการพัฒนาระดับชุมชน/ท้องถิ่นที่ องค์กรโดยใช้หลักธรรมาภิบาล ยั่งยืนและทั่วถึงทั้งระดับหมู่บ้าน ตำ�บล อำ�เภอ และจังหวัด จึงจะทำ�ให้ประเทศมี 3 การพัฒนาต่อยอดและขยายผล การพัฒนาที่ยั่งยืนได้สืบไป ตัวอย่างของ เมืองต้นแบบสิ่งแวดล้อมเมืองยั่งยืนใน กล่าวคือ การขยายแนวคิดและผลสำ�เร็จ ภูมิภาคอาเซียน ได้แก่ เทศบาลตำ�บล การดำ�เนินงานสู่พื้นที่อื่นๆ การพัฒนา เรณูนคร จังหวัดนครพนม เทศบาลตำ�บล ยกระดับให้เป็นพื้นที่ต้นแบบแหล่งเรียนรู้ หนองเต็ง จังหวัดบุรีรัมย์ เทศบาลเมือง ศกึ ษาดงู าน และพฒั นาตอ่ ยอดยกระดบั เปน็ พนัสนิคม จังหวัดชลบุรี เทศบาลเมือง “เมืองต้นแบบสิ่งแวดล้อมเมืองยั่งยืนใน พิจิตร จังหวัดพิจิตร เทศบาลเมือง ภูมิภาคอาเซียน” และการประชาสัมพันธ์ เชียงราย จังหวัดเชียงราย ผลสำ�เร็จจากการดำ�เนินงานสู่สาธารณะ มพี น้ื ทส่ี มคั รเขา้ รว่ มด�ำ เนนิ การตง้ั แตเ่ รม่ิ ตน้ โครงการในปีงบประมาณ พ.ศ. 2547 51
ปจั จยั สูค่ วามสำ�เรจ็ … เครือข่าย LA 21 ก้าวสู่สงั คมสีเขียว 1 การมีส่วนร่วมของคนในชุมชนและพหุภาคีเครือข่าย LA 21 ในทุกขั้นตอน ตั้งแต่ ร่วมคิดร่วมวางแผน ร่วมตัดสินใจแก้ไข ปัญหา ร่วมลงมือปฏิบัติ ร่วมรับประโยชน์ ร่วมถอดบทเรียนและ ติดตามประเมินผล การแลกเปลี่ยนเรียนรู้สานสัมพันธ์และเชื่อมโยงเครือข่าย 2LA 21 สร้างแรงบันดาลใจ พัฒนาพื้นที่ต้นแบบแหล่งเรียนรู้ และประชาสัมพันธ์ผลสำ�เร็จจากการดำ�เนินงานสู่สาธารณะ ก่อให้เกิดการเรียนรู้แบบก้าวกระโดด เกิดการขยายผล และขยายพื้นที่ดำ�เนินงานอย่างยั่งยืน 3 ความเสียสละ ความทุ่มเท และความร่วมมือ ของทีมงานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างจริงจัง 4 การจัดการความรู้ในชุมชนแบบมีส่วนร่วม (Knowledge Management: KM) เป็นหัวใจสำ�คัญของการพัฒนาคน และชุมชน การจัดการความรู้ หมายถึง การรวบรวม เสาะหา องค์ความรู้ ที่กระจัดกระจายและมีอยู่ในชุมชน ท้องถิ่น หรือจากแหล่งอื่นๆ ทั้งที่เป็นเอกสาร และฝังในตัวบุคคล ปราชญ์ชาวบ้าน มาพัฒนาให้เป็นระบบ เพื่อให้ทุกคนในชุมชน สามารถเข้าถึงความรู้ และ พฒั นาตนเองใหเ้ ปน็ ผรู้ ู้ รวมทง้ั สามารถปฏบิ ตั งิ านในชมุ ชน/ท�ำ กจิ กรรมตา่ งๆ ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ คือ มีทีมงาน/คณะกรรมการ ทีมงานมีการคิดวิเคราะห์ อย่างเป็นระบบ คิดนอกกรอบ ใฝ่หาความรู้เพิ่มเติม และมีการประชุม รับฟังความคิดเห็นอย่างต่อเนื่อง และในขั้นก้าวกระโดด ทีมงานจะต้อง รวบรวม วิเคราะห์ สังเคราะห์ชุดองค์ความรู้ต่างๆ ที่ได้จากการทำ�กิจกรรม ต่างๆในชุมชน และจัดเก็บเป็นฐานข้อมูลของชุมชน ท้องถิ่น โดยมี อปท. เป็นเจ้าภาพหลักร่วมกับชุมชนพัฒนาเป็นชุดองค์ความรู้สำ�หรับท้องถิ่น 52
5 การออกแบบกิจกรรมการจัดการสิ่งแวดล้อมในชมุ ชน/ทอ้ งถน่ิ ให้เกิดความยง่ั ยนื การจดั การสง่ิ แวดลอ้ มในพน้ื ทช่ี มุ ชน ทอ้ งถน่ิ เพื่อให้เกิดความยั่งยืน ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมจากพหุภาคี ทุกภาคส่วนในท้องถิ่น ไม่มีสูตรสำ�เร็จจากตัวอย่างกิจกรรมใด ที่ใช้ได้กับทุกพื้นที่ ดังนั้น พหุภาคีเครือข่าย LA 21 ควรทบทวนบทเรียนเพื่อออกแบบกิจกรรม (Redesign) ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของชุมชนตนเอง อย่างน้อย ปีละ 1 ครั้ง เพื่อจะดึงดูดความสนใจให้คนในชุมชนเข้ามามี ส่วนร่วมเพิ่มมากขึ้น รวมทั้งวางระบบการจัดการแก้ไขปัญหา ภายในชุมชนให้สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน ได้ครบทั้ง 3 มิติ คือ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม และตรงตาม ความต้องการของประชาชนส่วนใหญ่ในพื้นที่ โดยในเบื้องต้น อาจใชว้ ธิ กี ารประเมนิ ความส�ำ เรจ็ กจิ กรรมการจดั การสง่ิ แวดลอ้ ม ในพื้นที่เพื่อให้เกิดความยั่งยืน จาก 5 ปัจจัยหลัก ได้แก่ การมีแผนงาน มีผู้รับผิดชอบกิจกรรม ประชาชนส่วนใหญ่ของ ท้องถิ่นให้การสนับสนุนเข้าร่วมกิจกรรม มีทรัพยากรสนับสนุน ต่อเนื่อง และมีความต่อเนื่องของการจัดกิจกรรม การนิเทศงาน และติดตามประเมินผล ให้คำ�ปรึกษาแนะนำ� 6 และทีมพี่เลี้ยง 4 ภาค เจ้าหน้าที่กรมส่งเสริมคุณภาพ สิ่งแวดล้อม และสำ�นักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จังหวัด (ทสจ.) สำ�นักงานสิ่งแวดล้อมภาค (สสภ.) เป็นทั้ง ผู้ประสานงาน และผู้ปฏิบัติงานร่วมและบทบาทพี่เลี้ยงเป็นอีก ปัจจัยหลกั ทส่ี �ำ คญั ซง่ึ จะชว่ ยผลกั ดนั ใหพ้ หภุ าคเี ครอื ขา่ ย LA 21 ในท้องถิ่นมีการขับเคลื่อนกิจกรรมได้อย่างมีพลังและต่อเนื่อง 7 การสื่อสารและเผยแพร่ผลสำ�เร็จจากการด�ำ เนนิ งานสสู่ าธารณะ ผา่ นชอ่ งทางตา่ งๆ เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ถงึ สมาชกิ พหภุ าคเี ครอื ขา่ ย LA 21 และขยายแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืนสู่พื้นที่อื่นๆ 53
ความทา้ ทายและทิศทางในอนาคต 1 เป้าหมายการพัฒนาอย่างทั่วถึง ในทศวรรษต่อไป สมควรเป็นรปู แบบใดจงึ และยั่งยืนจะต้องเกิดมาจากการ จะเกิดประสิทธิผลเพ่ิมมากขึ้น กรมจึงได้ พัฒนาที่มีความสมดุลทั้ง 3 มิติ ในด้าน ดำ�เนินงานนำ�ร่องขับเคลื่อนกระบวนการ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ตั้งแต่ LA 21 ทั้งจังหวัด ภายใต้โครงการจังหวัด ระดับบุคคล ครัวเรือน หมู่บ้าน ตำ�บล น่าอยู่สู่สังคมสีเขียว รวม 2 จังหวัด อำ�เภอ จังหวัด ภูมิภาคและประเทศ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ ปจั จบุ นั ประเทศไทยมอี งคก์ รปกครองสว่ น ได้แก่ จังหวัดสกลนคร และจังหวัดสตูล ทอ้ งถน่ิ จ�ำ นวน 7,853 แหง่ ประกอบดว้ ย ตั้งแต่ปี 2558 และในปี 2559 จะเข้าสู่ เทศบาล จำ�นวน 2,440 แห่ง องค์การ กระบวนการถอดบทเรียนเพื่อพัฒนา บริหารส่วนจังหวัด จำ�นวน 76 แห่ง ปรับปรุงการดำ�เนินงานต่อไป องคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำ บล จ�ำ นวน 5,335 แหง่ ปัญหาทรัพยากรธรรมชาติและ 2องค์กรปกครองท้องถ่ินรูปแบบพิเศษ สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรม การ เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ส ภ า พ ภู มิ อ า ก า ศ แ ล ะ (กรงุ เทพมหานครและเมอื งพทั ยา) 2 แหง่ ภัยธรรมชาติที่ประเทศไทยต้องเผชิญ ซึ่งจากข้อมูลดังกล่าว พบว่าองค์กร พร้อมกับการชะลอตัวทางเศรษฐกิจโลก ปกครองส่วนท้องถิ่นมีจำ�นวนมากและ ค ว า ม ไ ม่ มี เ ส ถี ย ร ภ า พ ท า ง ก า ร เ มื อ ง เป็นความท้าทายของพหุภาคีเครือข่าย ซึ่งเป็นทั้งโอกาสและข้อจำ�กัดที่ส่งผลต่อ LA 21 คณะกรรมการเครือข่าย LA 21 การดำ�เนินโครงการส่งเสริมท้องถิ่นสู่ 4 ภาค และกรมส่งเสริมคุณภาพ สังคมสีเขียว สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม ที่ จ ะ ร่ ว ม กั น ขั บ เ ค ลื่ อ น นโยบายของภาครัฐและผู้บริหาร ประเทศกา้ วสูส่ งั คมสเี ขยี ว โดยการพฒั นา องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ กฎหมาย รู ป แ บ บ แ ล ะ ก ล ไ ก ก า ร ขั บ เ ค ลื่ อ น 3กระบวนการ LA 21 เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความยัง่ ยนื 54
คือ เคร่ืองมือท่ีสำ�คัญประการหน่ึง เศรษฐกิจ เป็นสาเหตุหลักของการบริโภค ที่จะมีผลทำ�ให้การบริหารจัดการ หรือ ทรัพยากรธรรมชาติจำ�นวนมหาศาล การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและ เกินกว่าความจำ�เป็น และยังก่อให้เกิด สิง่ แวดลอ้ มประสบผลส�ำ เรจ็ โดยการออก มลภาวะทง้ั ทางน�ำ้ อากาศ ขยะ สารพษิ ฯลฯ กฎหมายต่างๆ เพื่อการกำ�หนดนโยบาย ซง่ึ สง่ ผลกระทบใหเ้ กดิ ภาวะโลกรอ้ นตามมา การบริหารจัดการของภาครัฐและ โดยภาวะโลกรอ้ นดงั กลา่ วจะสง่ ผลกระทบ ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ให้มี ตอ่ มนษุ ย์ และระบบนเิ วศ ดงั นน้ั ภาคธรุ กจิ การดำ�เนินงานเป็นไปตามหลักความ เอกชนควรมีส่วนร่วมในการปรับปรุง สมดุลของการพัฒนาที่ยั่งยืน รวมทั้งการ คุณภาพชีวิตมนุษย์ ด้วยการมีส่วนร่วม ตราพระราชบัญญัติ การออกกฎกระทรวง จัดการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยถือว่า การออกข้อบัญญัติท้องถิ่นขึ้นใหม่ เพื่อใช้ การดแู ลรกั ษาสง่ิ แวดลอ้ มเปน็ หนา้ ทร่ี ว่ มกนั เป็นกฎหมายที่จะเอื้ออำ�นวยต่อการ ของทุกคน รวมทั้งมีการใช้เทคโนโลยี ควบคุม และแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมให้มี สะอาดและขั้นตอนการผลิตที่มีมาตรฐาน ประสิทธิภาพยิ่งขึ้น การนำ�มาตรการด้าน ด้านสิ่งแวดล้อม 5การเงินการคลังมาใช้เป็นมาตรการเสริม การเข้าสู่ยุคดิจิตอล ประเทศไทยมี เพื่อให้เป็นแรงจูงใจ และมาตรการ การนำ�เอาเทคโนโลยีสารสนเทศที่ ส่งเสริมให้ส่วนราชการท้องถิ่น ประชาชน ทนั สมยั มาใชใ้ นการบรหิ ารจดั การ ควบคมุ และภาคเอกชนเข้ามามีส่วนร่วมในการ และแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมเพิ่มมากขึ้น แก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม ภายใต้หลักการ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมมีการ \"ผูก้ อ่ ใหเ้ กดิ มลพษิ ตอ้ งมหี นา้ ทีส่ นบั สนนุพัฒนาระบบจัดเก็บข้อมูลทรัพยากร ค่าใช้จ่าย\" ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อใช้ในการ 4 บทบาท CSR ของภาคเอกชน วางแผน ส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมและ แนวคิดเรื่อง “ความรับผิดชอบต่อ สนับสนุนการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของ สังคมของธุรกิจ” หรือ CSR ที่แพร่หลาย ประชาชนทุกภาคส่วน จึงเป็นความ อยู่ในขณะนี้ มีหลักการสอดคล้องกับ ท้าทายในการการปรับปรุงข้อมูลให้เป็น ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง และ “หลกั การ ปัจจุบัน ทันสมัยและต่อเนื่อง และให้ พัฒนาที่ยั่งยืน” หรือ Sustainable บริการข้อมูลข่าวสาร องค์ความรู้ Development โดยการได้รับประโยชน์ แก่ประชาชน และเครือข่าย LA 21 ได้ใช้ จากด้านเศรษฐกิจ ต้องคำ�นึงถึงเรื่อง บริการอย่างมีประสิทธิภาพ และร่วมมือ สิ่งแวดล้อมและสังคมด้วย เช่น ปัญหา กันขับเคลื่อนการดำ�เนินงานพัฒนา โลกร้อน ภัยพิบัติทางธรรมชาติฯลฯ ท้องถิ่นให้น่าอยู่ ก้าวสู่สังคมสีเขียว อันเนื่องมาจากการเพิ่มขึ้นของจำ�นวน อย่างยั่งยืน ประชากรโลก และความเจริญเติบโตทาง 55
ผจู้ ัดทำ� ที่ปรึกษา อธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม รองอธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม 1. นางสาวภาวิณี ปุณณกันต์ รองอธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม 2. นายสากล ฐินะกุล 3. นายเสริมยศ สมมั่น บรรณาธิการ นายวีรวัฒน์ ปภุสสโร ผู้อำ�นวยการสำ�นักส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน กองบรรณาธิการ ประสานงานและข้อมูล 1. นางทองใบ เวชพันธ์ 1. นางกัลยา วิมุติ 2. นางสาวสมศิริ ใจเปี่ยม 2. นางกาญจนา สายลาม 3. นางธนวรรณ ทรงประกอบ 3. นางสาวสุขุมาลย์ ธีระสมบูรณ์ 4. นางสร้อยนภา หาญเมตตา 4. นางสาวกฤษฎาพร อ่อนมาก 5. นางผการัตน์ เพ็งสวัสดิ์ 5. นายสืบสกุล ฉัตรทอง 6. นางสาวอัญชลี มะลิวัลย์ 6. นางสาวปุณยนุช ชิณบุตร 7. นางสาวณิชานันท์ มานะดี 7. นายอนุพล ภู่แก้ว 8. นางสาวสุดาลักษณ์ บัวล่า 8. นางสาวศิริวารี เมืองมีบัว 9. นางสาวปรัชธนภรณ์ บัวเกษ ภาพประกอบ 10. นางสาวกฤตพร ส่องแสง 11. นางสมศรี ประชุมรัตน์ เครือข่าย LA 21 และภาคีร่วมดำ�เนินงาน 12. นางสาวฐิติมา ทวีพันธ์ กลุ่มส่งเสริมการพัฒนาที่ยั่งยืน สำ�นักส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม โทรศพั ท์ 0-2278-8400-19 www.deqp.go.th/website/27 ตอ่ 1704-1706 www.muangnayue.com โทรสาร 0-2298-5652 www.deqp.go.th คลกิ เมนู E-mail Address : [email protected] “บรกิ ารออนไลน์ > ระบบ LA 21” 56
Search
