หลอดไส้

26. การติดต้ังหลอดไส้ 6.1 เรือ่ งนา่ รูเ้ กีย่ วกบั หลอดไส้ 6.1.1 ความหมายของหลอดไส้ หลอดไส้หรอื อินแคนเดสเซนต์ (Incandescent lamp) เปน็ หลอดชนิดที่ใชไ้ ส้หลอดเป็นตวั เปลง่ แสง เมื่อไส้หลอดขาดจะไม่มแี สงสวา่ งปรากฏออกมา หลอดชนิดนี้เปน็หลอดแก้ว (Bulb) ไส้หลอดที่เปลง่ แสงสวา่ งออกมาทาด้วยทังสเตน (Tungsten Filament) ภายในหลอดบรรจุแกส๊ ไนโตรเจนและแก๊สอารก์ อน (เปน็ แกส๊ เฉ่ือย ) เข้าไปแทนทหี่ ลังจากดูดอากาศจากภายในหลอดออกหมด แก๊สเฉอ่ื ยท่ีบรรจุเข้าไปน้จี ะทาให้หลอดมีคณุ สมบัติการใช้งานนานขนึ้ คือมีอายุการใชง้ านนานประมาณ 1,000 ช่ัวโมง เป็นหลอดทีม่ ใี ช้อยตู่ ง้ั แต่ชว่ งแรก ๆ ของการใหแ้ สงสว่าง ในปจั จุบนั ถงึ แมว้ า่ จะมีการใช้งานน้อยลง เนื่องจากปรมิ าณแสงท่ีเปลง่ ออกมาต่อกาลังไฟฟา้มีคา่ น้อยเมื่อเปรยี บเทียบกบั หลอดชนิดอืน่ ๆ และมีอายกุ ารใชง้ านทส่ี ้ันกว่า แต่กย็ งั มีการใชง้ านอยู่อาจจะดว้ ยเหตผุ ลท่ีวา่ ราคาถูก มหี ลายขนาด มีหลายรปู ร่าง และมหี ลายสี หลอดแบบนีใ้ หค้ วามสวา่ งได้โดยจา่ ยกระแสไฟฟ้าผา่ นไสห้ ลอด (Filament) ซึ่งทามาจากโลหะทงั สเตน (Tungsten)เมือ่ กระแสไฟฟ้าผา่ นไส้หลอดทาให้เกดิ ความร้อนและสว่าง เปล่งแสงสีค่อนข้างแดงออกมา ซ่งึขนาดของความสว่างขนึ้ อยู่กับจานวนกระแสไฟฟ้าท่ีใส่เขา้ ไป เชน่ หลอดไส้ขนาด 10 วตั ต์กจ็ ะใหค้ วามสว่างต่ากว่าหลอดขนาด 40 วตั ต์ เพราะกระแสไฟฟา้ นอ้ ยกวา่ ภาพที่ 6.1 ตัวอยา่ งหลอดไส้(ที่มา : http://annporter.files.wordpress.com/2007/10/incan.jpg)

3 6.1.2 โครงสรา้ งของหลอดไส้ ขัว้ หลอด ภาพท่ี 6.2 โครงสรา้ งของหลอดไส้(ที่มา : สถาบนั เทคโนโลยีพระจอมเกลา้ นครเหนือ. ไฟฟา้ อุตสาหกรรม. กรงุ เทพฯ : สกายบกุ๊ ส,์ 2544 : หน้า 37) โครงสร้างของหลอดไส้จะประกอบไปด้วยส่วนหลัก คือ ไส้หลอด ขว้ั หลอดและกระเปาะแกว้ ภายในกระเปาะแก้วนั้นบรรจกุ ๊าซจาพวก กา๊ ซเฉื่อย เช่น อารก์ อน หรือไนโตรเจน เอาไวเ้ พ่ือไมใ่ ห้ไส้หลอดทีร่ ้อนแดง (เม่ือกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน) ทาปฏกิ ริ ยิ าเผาไหม้กบั อากาศภายในกระเปาะแก้ว ซึง่ จะทาใหไ้ สห้ ลอดขาดเร็วข้นึ ซึง่ มรี ายละเอียด ดังน้ี 1) ไส้หลอด ไส้หลอดของหลอดไส้ทาดว้ ยทงั สเตน (Tungsten) หรือโลหะผสมระหวา่ งทงั สเตนและออสเมยี ม (Osmium) ทเี่ รียกว่า ออสแรม (Osram) ซึ่งมีคุณสมบตั เิ หมาะสม คอืสามารถรีดเป็นเสน้ เล็กๆ ทนแรงดงึ และมีจุดหลอมเหลวสูง และผลของความร้อนไมท่ าใหค้ วามต้านทานเปลย่ี นแปลงมากนกั จุดที่สาคญั คือ สามารถเผาให้สวา่ งใกลจ้ ุดหลอมละลายได้ (ประมาณ3,400 c ) โดยมีการระเหดิ น้อย

4 ภาพท่ี 6.3 ไส้หลอด (ทมี่ า : www.icons.co.th/Topmenu/Electric...stem.asp) 2) กระเปาะแกว้ กระเปาะแก้ว โดยทั่วไปทาดว้ ยแก้วใสบาง แต่มบี างชนดิ ทาด้วยแก้วหนาเพือ่ ให้ทนความร้อนสูง เช่น หลอดภาพในเคร่ืองฉายตา่ งๆ ลักษณะภายนอกของหลอดไฟสามารถทาให้มรี ูปร่างลกั ษณะ ต่าง ๆ กนั ได้ตามลกั ษณะการใชง้ าน สาหรบั หลอมหลอดแกว้ บางจะมีการใช้น้ายาเคมหี รือกรดเตมิ ลงในหลอด หรืออาจเคลือบผิวดา้ นในของกระเปาะด้วยซิลิกาสขี าว เพ่ือให้หลอดกระจายแสงไดด้ ี มีการดูดซมึ แสงน้อย ภาพที่ 6.4 กระเปาะแกว้(ทม่ี า : สถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกล้านครเหนือ. ไฟฟา้ อตุ สาหกรรม. กรงุ เทพฯ : สกายบุ๊กส,์ 2544 : หนา้ 38)

5 นอกจากนีย้ งั สามารถเคลือบสีทนความร้อนไว้ทผ่ี ิวดา้ นนอกหรือด้านในของหลอด เช่น สีแดง สีน้าเงิน สีเขียว สเี หลือง สีส้ม และสขี าว หรือเติมกา๊ ซบางชนิดเข้าไปในหลอดหรือใช้แก้วท่ีมีสีหลอมเป็นหลอดแก้ว เพ่ือให้แสงที่ออกจากหลอดมีสีตา่ งๆ 3) กา๊ ซเฉื่อย หลังจากสูบเอาอากาศภายในกระเปาะแกว้ ออกหมดแลว้ จะบรรจุกา๊ ซเฉ่ือยเช่น คริปตอน (Krypton) อาร์กอน (Argon) หรอื ไนโตรเจน (Nitrogen) เข้าไปในกระเปาะแกว้ กา๊ ซเหล่านจ้ี ะไม่ทาปฏกิ ริ ยิ ากบั ไสห้ ลอด และความดนั ของก๊าซยังช่วยลดการระเหิดของไส้หลอดได้อกีด้วย ซ่ึงเป็นการลดเขมา่ (เกิดจากอนภุ าคของทงั สเตน) ท่กี ระเปาะแก้ว ทาให้หลอดมีประสิทธภิ าพสูงขึ้น นอกจากนก้ี ๊าซเฉ่ือยยังชว่ ยลดการแผ่รังสคี วามร้อนของไส้หลอดได้อกี ดว้ ย ดงั น้ันหลอดท่ีบรรจุกา๊ ซเฉอ่ื ยจงึ สามารถทางานที่อุณหภมู ิสูงได้ และให้กาเนิดแสงสีขาวไดม้ ากกว่าหลอดสญุ ญากาศ 4) ขว้ั หลอด ข้ัวหลอดมีหน้าท่สี าคัญ 2 ประการ คือ ช่วยยดึ หลอดไว้ในตวั ยดึ ข้ัวหลอดสาหรับการต่อเช่ือมวงจรไฟฟ้า และทาหน้าทกี่ ระจายไฟฟ้าไปจ่ายให้กับไส้หลอด ข้ัวหลอดท่ีนยิ มใช้มี 2 ลักษณะ คอื ขว้ั หลอดแบบเข้ียว และขว้ั หลอดแบบเกลยี ว ก. ขวั้ หลอดแบบเขี้ยว ทข่ี ้วั หลอดมีแกนโลหะยน่ื ออกมา 2 ด้าน เพือ่ เปน็ ตัวล็อคตดิ กบั ฐานหลอดด้วยแรงสปรงิ ซง่ึ ตดิ อย่ทู ีฐ่ านหลอด ทาใหถ้ อดตรวจซ่อมและเปลยี่ นหลอดได้ง่าย รวดเร็ว หลอดแบบใช้เขี้ยวจึงถูกนามาใชก้ ับงานที่มีการสนั่ สะเทือนอยเู่ สมอเชน่ หลอดไฟยานพาหนะ และยงั ใช้เป็นท่ีแพรห่ ลายในท่ีพกั อาศัย ดงั ภาพท่ี 6.4 ภาพท่ี 6.4 หลอดไสท้ ีม่ ีขวั้ แบบเขีย้ ว(ที่มา : สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้านครเหนือ. ไฟฟ้าอุตสาหกรรม. กรงุ เทพฯ : สกายบุ๊กส,์ 2544 : หน้า 39)

6 ข. ขั้วหลอมแบบเกลียว ขั้วหลอดแบบนีท้ าเป็นเกลียว (แบบมน) สาหรับหมุนยดึ ตดิ กบั ฐานหลอด โดยมใี ช้ต้งั แต่ขนาดเล็ก ๆ เช่น หลอดไฟฉาย จนถงึ ขนาดใหญ่ๆ เชน่หลอดสปอร์ตไลท์ (Sportlight) โดยแบ่งตามขนาดของหลอด (กาลงั ไฟฟา้ ) ได้ 3 ลกั ษณะใหญ่ ๆคอื - แบบ Medium screw-shell ใช้สาหรับหลอดทีม่ ีกาลังไมเ่ กิน 300 วตั ต์ - แบบ Screw-shell ใช้สาหรับหลอดท่มี ีกาลงั ตง้ั แต่ 300 วตั ต์ – 1,500 วตั ต์ - แบบ Mogul bi-post base ใชส้ าหรับหลอดท่มี กี าลงั ตัง้ แต่ 1,500 วตั ต์ ขึ้นไป ภาพท่ี 6.5 หลอดไสท้ ม่ี ีขวั้ แบบเกลียว (ทม่ี า : เดชา ภทั รมลู . ไฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนิกส์. กรุงเทพฯ : สกายบุก๊ ส,์ 2549 : หน้า 79) 6.1.3 การทางานของหลอดมไี ส้ เมอื่ จ่ายกระแสไฟฟ้าเข้าไปท่ีขั้วท้งั สองของหลอดมไี ส้ กระแสไฟฟ้าจะไหลผ่านไส้หลอดทาให้เกิดความร้อนและไส้หลอดจะติดสว่างเปล่งแสงออกมาซึ่งความสว่างนน้ั ขึ้นอยู่กับปรมิ าณกระแสท่จี า่ ยเขา้ ไป ปกติเมือ่ ไสห้ ลอดลุกแดงในบรรยากาศปกตมิ นั จะลกุ ไหม้ได้โดยอาศยั ออกซเิ จนในอากาศ ดงั น้นั จงึ จาเปน็ ตอ้ งบรรจกุ า๊ ซเฉอื่ ยไวใ้ นกระเปาะแกว้ เพ่ือไมใ่ หไ้ ส้หลอดท่ีลกุ แดงเกิดปฏิกริ ยิ าเผาไหมไ้ ด้ ทาให้อายุของไส้หลอดยาวนานขึ้น 6.1.4 คุณสมบัติของหลอดมีไส้ 1) แสงท่ไี ดร้ ับจะมีสีค่อนขา้ งแดง ให้ผลทางดา้ นการมองเหน็ วัตถอุ นื่ ๆคอ่ นข้างตา่ 2) ขนาดกาลงั ไฟฟา้ ของหลอดมีต้งั แต่ 1- 1,500 วตั ต์

7 3) อายกุ ารใชง้ านของหลอดขนาด 1-300 วตั ต์ ประมาณ 750 ชม. และหลอด300-1,500 วตั ต์ ประมาณ 1,000 ชม. 4) คา่ ใชจ้ ่ายในการติดตั้งหลอดมีไสถ้ ูกกว่าหลอดไฟฟ้าแบบอื่น ๆ 5) เหมาะนาไปใช้ในงานทีต่ ้องการความสว่างน้อยเปน็ จุด ๆ เช่น ห้องเกบ็ ของเล็ก หรอื ไฟแสดง และไฟประดบั หรือในงานท่ตี ้องการรังสีความร้อน เนือ่ งจากไส้หลอดเมื่อจุดติดแลว้ จะให้ความร้อนคอ่ นขา้ งสูง ถ้ามีกาลังไฟฟ้าสูง ๆ เช่น ใชใ้ นหอ้ งอบสี เปน็ ต้น ภาพท่ี 6.6 หลอดมไี ส้แบบตา่ งๆ (ที่มา : www.icons.co.th/Topmenu/Electric...stem.asp) 6.1.5 ข้อดขี ้อเสียของหลอดมีไส้ ข้อดี 1) มรี าคาถูก และสามารถปรับความสวา่ งได้โดยวธิ ีงา่ ย ๆ เชน่ ใชเ้ ครือ่ งหรีไ่ ฟ(Dimmer) มีขนาดเล็ก แต่ให้ความสว่างมาก 2) ใช้งานง่ายเพราะอุปกรณป์ ระกอบอ่ืน ๆ ไม่มี ข้อเสยี 1) ต้องเปลี่ยนหลอดบ่อย ๆ เพราะมอี ายกุ ารใช้งานส้ันกวา่ หลอดแบบอนื่ ๆ 2) ให้ความสว่างตา่ เมอ่ื เทยี บกับหลอดแบบอื่น ๆ ทก่ี นิ กาลังไฟฟ้าเทา่ กนั

86.2 วงจรใช้งานของหลอดมีไส้ ภาพที่ 6.7 วงจรการต่อหลอดไสจ้ านวน 1 หลอด(ที่มา : เดชา ภทั รมูล. ไฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนกิ ส์. กรุงเทพฯ : สกายบ๊กุ ส,์ 2549 : หน้า 81)6.3 เครอ่ื งมือและวัสดอุ ุปกรณท์ ี่ใชใ้ นการติดตงั้ หลอดไส้1) คอ้ นเดินสาย เครอ่ื งมอื และวัสดอุ ุปกรณ์ทีใ่ ชใ้ นการตดิ ตงั้ หลอดไส้ 2) ดนิ สอ(ท่ีมา : http://www.thaipipat.com/images/ (ทม่ี า : http://cdn.dickblick.com/ items/203/08/20308- 1126606098/1136285324.jpg) 2009-2-2ww-m.jpg)3) คีมรวม 4) เหลก็ นา(ท่มี า : http://www.rujirashop.com/shop/ (ทีม่ า : http://www.arkarnsin.com/item/ r/rshop/imglib/spd) OO0150722.jpg)

5) คมี ตดั 9 เครื่องมอื และวสั ดุอุปกรณ์ท่ใี ชใ้ นการตดิ ต้ังหลอดไส้ 6) มดี ปอกสาย(ที่มา : http://www.rujirashop.com/shop/ (ทม่ี า : http://www.sintawee.com/upload) r/rshop/imglib/spd) 8) สวา่ นไฟฟา้7) คีมปากยาว(ทีม่ า : http://www.rujirashop.com/shop/ (ท่มี า : http://www.arkarnsin.com/item/ r/rshop/imglib/sp) EE00501038.jpg)9) ตลบั เมตร 10.ฟตุ เหลก็(ท่มี า : http://www.rujirashop.com/shop/img-lib/spd_20050317130659_b.jpg)

1011) สวา่ นแบตเตอรี่ เคร่ืองมือและวัสดอุ ปุ กรณ์ท่ใี ช้ในการติดตั้งหลอดไส้ 12) ตะปูเกลยี วขนาด 2 น้ิว13) ไขควงแฉกและแบน (ทมี่ า : http://www.gmwebsite.com) 14) หลอดไส้ทมี่ ขี วั้ แบบเกลยี ว(ที่มา : http://www.mwit.ac.th/~physicslab) (ท่มี า : http://image.made-in-china.com15) สายไฟVAF 2x1 /2f0j00gMSEftZPTYuG/Incandescent-Light- Bulb-A19-GLS-Lamp.jpg 16)ฐานหลอดแบบเกลียว(ท่ีมา : http://www.teedindd.com/home/components/com_joomlaboard/uploaded/images/______VAF-e998c8b3419d27b9a430057c998057cc.jpg

116.4 ขน้ั ตอนการติดต้งั หลอดไส้6.4.1 อ่านแบบแสดงการต่อจรงิ LN หลอดหไลสอ้ทดจ่ีไะสต้ทดิ ี่ ตง้ั จะตดิ ตั้ง อปุ กรณป์ ้องกัน ปล๊ักฟวิ ส์คัตเอาตห์ รอื สะพานไฟ หลอดไส้ สาย VAF 2X1 ลอดฟลูออเรสเซนต์ สาย VAF 2X2.5 สาย VAF2X1 สาย VAF 2X2.5 สวิตช์ทางเดียว เตา้ รบั สวติ ชท์ างเดยี ว เตา้ รับ

126.4.2 ติดต้ังหลอดไส้ทาการเดนิ สายจากแหลง่ จา่ ยไฟมายังจุดติดต้งั หลอดไส้แล้วทาการติดตั้งหลอดไส้ดงั น้ี1) กาหนดตาแหนง่ อุปกรณ์ ปอกปลายสาย 2) ใช้ไขควงคลายสกรู ข้วั ฐานหลอดแลว้ คล้องโดยใหฉ้ นวนในล้าเขา้ ใต้ฐานหลอดประมาณ ปลายสายทองแดงเขา้ หลกั ต่อสาย1 นิว้ ปอกสายตัวนา ต่อกับข้ัวภายในฐานหลอด3) ตอ่ สายเข้ากับหลกั ตอ่ สายของฐาน 4) ยึดฐานหลอดกบั พื้นไม้ หลอดเสร็จเรยี บร้อย

135)ฐานหลอดทต่ี ิดตง้ั เรียบร้อย 6) หมุนหลอดเขา้ กับฐานหลอด