งานตะไบ

บทที่ 5 งานตะไบ (Files) สาระสาคญั งานตะไบเป็นงานพ้ืนฐานของผปู้ ฏิบตั ิงานทางดา้ นช่างอุตสาหกรรมทุกสาขา วชิ า โดยการใชต้ ะไบ (Files) ชนิดตา่ ง ๆ ปรับใหผ้ วิ ของชิ้นงานมีความราบเรียบ ลดขนาด ของชิ้นงาน ข้ึนรูปชิ้นงานในลกั ษณะต่าง ๆ โดยอาศยั คมตดั ของฟันตะไบท่ีวางเรียงบน หนา้ ตะไบตดั เฉือนชิ้นงาน จึงจาเป็นอยา่ งยง่ิ ท่ีช่างปฏิบตั ิงานจะตอ้ งเลือกใชช้ นิดของ ตะไบใหม้ ีความเหมาะสมกบั ลกั ษณะงานเพ่อื ใหเ้ กิดประสิทธิภาพสูงสุดในการ ปฏิบตั ิงาน จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. บอกส่วนประกอบต่าง ๆ ของตะไบได้ 2. บอกชนิดของตะไบไดถ้ ูกตอ้ ง 3. อธิบายลกั ษณะคมตดั ของตะไบได้ 4. เลือกใชต้ ะไบไดเ้ หมาะสมกบั ลกั ษณะงาน 5. อธิบายวธิ ีจบั ยนื และตะไบผวิ ชิ้นงานในลกั ษณะตา่ ง ๆ ได้ 6. อธิบายวธิ ีการใชง้ านตะไบในลกั ษณะต่าง ๆ ได้ 7. บอกวธิ ีการบารุงรักษาตะไบได้ 5.1 ชนิดของตะไบและการใช้งาน การแบ่งชนิดของตะไบ จะแบง่ แยกตามลกั ษณะรูปร่างหนา้ ตดั ของ ตะไบ ผผู้ ลิตตะไบ จะทาการผลิตออกมาใหม้ ีรูปร่างหนา้ ตดั ท่ีแตกตา่ งกนั หลายชนิดและ หลายขนาด จะมีต้งั แต่ขนาด 4 นิ้ว, 6 นิ้ว, 8 นิ้ว, 10 นิ้ว, และ 12 นิ้ว เป็นตน้ เพ่อื ให้ ผใู้ ชส้ ามารถเลือกใชไ้ ดต้ ามความเหมาะสมของลกั ษณะงานที่ปฏิบตั ิ ซ่ึงมีหลายชนิดดงั น้ี วิชา งานฝึกฝีมือ 1

ภาพท่ี 5.1 แสดงรูปร่างลกั ษณะของตะไบชนิดต่าง ๆ 5.1.1 ตะไบแบน (Flat Files) ลกั ษณะรูปร่างหนา้ ตดั เป็นรูปสี่เหล่ียมผนื ผา้ สามารถตะไบชิ้นงานไดพ้ ้นื มาก ในแตล่ ะคร้ัง เหมาะสาหรับใชป้ รับลดขนาดผวิ ชิ้นงานภายนอกท่ีเรียบหรือโคง้ คือ ตะไบ แบนหยาบ และใชป้ รับแต่งผวิ ชิ้นงานสาเร็จ คือ ตะไบแบนละเอียด เป็นตะไบที่นิยมใช้ กนั มาก FLAT วชิ า งานฝึกฝีมือ ภาพท่ี 5.2 แสดงลกั ษณะรูปร่างของตะไบแบน 2

5.1.2 ตะไบสี่เหลยี่ ม (Square Files) ลกั ษณะรูปร่างหนา้ ตดั เป็นรูปส่ีเหลี่ยมจตั ุรัส เหมาะสาหรับใชใ้ นการตะไบ ชิ้นงานท่ีมีร่องบ่าเป็นมุมฉาก ตะไบชิ้นงานท่ีเป็นรูหรือร่องส่ีเหลี่ยม SQUARE ภาพที่ 5.3 แสดงลกั ษณะรูปร่างของตะไบสี่เหลี่ยม 5.1.3 ตะไบสามเหลยี่ ม (Three Square Files) ลกั ษณะรูปร่างหนา้ ตดั เป็นรูปสามเหล่ียมดา้ นเท่า เหมาะสาหรับใชต้ ะไบชิ้นงาน ที่มีมุมแหลมหรือฉาก ใชแ้ ต่งคมตดั ฟันเล่ือยหรือฟันเกลียวที่มีรอยเยนิ จากการใชง้ าน TRIANGULAR ภาพที่ 5.4 แสดงลกั ษณะรูปร่างของตะไบสามเหลี่ยม วิชา งานฝึกฝีมือ 3

5.1.4 ตะไบท้องปลงิ (Half Round Files) ลกั ษณะรูปร่างหนา้ ตดั เป็นเป็นรูปโคง้ รัศมี มีผวิ หนา้ ตะไบแบนเรียบดา้ นหน่ึง และอีกดา้ นมีผวิ หนา้ เป็นรูปโคง้ รัศมี สามารถใชต้ ะไบผวิ ชิ้นงานเรียบ รูกลม หรือร่อง โคง้ ขนาดต่าง ๆ HALF ROUND ภาพที่ 5.5 แสดงลกั ษณะรูปร่างของตะไบทอ้ งปลิง 5.1.5 ตะไบกลม (Round Files) ลกั ษณะรูปร่างหนา้ ตดั กลม เหมาะสาหรับ ใชต้ ะไบตดั ถากผวิ ชิ้นงานโคง้ รัศมี หรือรูกลมขนาดตา่ ง ๆ ROUND ภาพท่ี 5.6 แสดงลกั ษณะรูปร่างของตะไบกลม 4 วชิ า งานฝึกฝีมือ

แบบฝึ กหดั /คาถามท้ายบท คาส่ัง จงเลือกช่ือของชนิดตะไบใหถ้ ูกตอ้ งดงั ภาพ 1. ค. ตะไบสามเหลี่ยม ง. ตะไบทอ้ งปลิง ก. ตะไบส่ีเหล่ียม 4. ข. ตะไบแบน ค. ตะไบสามเหล่ียม ก. ตะไบสี่เหล่ียม ง. ตะไบทอ้ งปลิง ข. ตะไบกลม 2. ค. ตะไบสามเหล่ียม ง. ตะไบทอ้ งปลิง 5. ก. ตะไบส่ีเหลี่ยม ก. ตะไบสี่เหล่ียม ข. ตะไบแบน ข. ตะไบสามเหลี่ยม ค. ตะไบสามเหลี่ยม ค. ตะไบแบน ง. ตะไบกลม ง. ตะไบทอ้ งปลิง 3. 6. สามารถใชต้ ะไบปรับลดขนาดผวิ ชิ้น งานไดค้ ร้ังละมาก ๆ ? ก. ตะไบส่ีเหล่ียม ก. ตะไบส่ีเหลี่ยม ข. ตะไบแบน ข. ตะไบแบนหยาบ ค. ตะไบแบนละเอียด วิชา งานฝึกฝีมือ ง. ตะไบทอ้ งปลิง 5

7. ใชต้ ะไบชิ้นงานท่ีมีมุมแหลมหรือ 9. ใชป้ รับตกแต่งผวิ ชิ้นงานสาเร็จข้นั มุมฉาก ? สุดทา้ ย ? ก. ตะไบส่ีเหลี่ยม ก. ตะไบกลม ข. ตะไบแบนหยาบ ข. ตะไบแบนหยาบ ค. ตะไบแบนละเอียด ค. ตะไบแบนละเอียด ง. ตะไบทอ้ งปลิง ง. ตะไบทอ้ งปลิง 8. ใชต้ ะไบตกแตง่ ผวิ ชิ้นงานโคง้ รัศมี หรือ 10. ใชต้ ะไบผวิ งานเรียบ รูกลมขนาดใหญ่ รูกลมขนาดต่าง ๆ ? หรือร่องโคง้ ? ก. ตะไบสี่เหลี่ยม ก. ตะไบทอ้ งปลิง ข. ตะไบแบนหยาบ ข. ตะไบแบนหยาบ ค. ตะไบสามเหล่ียม ค. ตะไบแบนละเอียด ง. ตะไบกลม ง. ตะไบกลม 6 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.2 ส่วนประกอบของตะไบ 5.2.1 หน้าตะไบ (Face) มีลกั ษณะเป็นผวิ ราบหรือโคง้ ตามชนิดของตะไบ บริเวณพ้ืนผวิ มีคมตดั ของ ตะไบ วางเรียงเป็นแถวซอ้ นกนั เตม็ หนา้ ตลอดความยาวของตะไบ ภาพท่ี 5.7 แสดงลกั ษณะของหนา้ ตะไบ 5.2.2 ขอบตะไบ (Edge) จะอยดู่ า้ นขา้ งของลาตวั ตะไบ มี 2 ลกั ษณะ คือ 5.2.2.1 ขอบขา้ งเรียบไมม่ ีฟันตะไบ มีผวิ เรียบเพ่อื ไม่ใหข้ อบของตะไบตดั ผวิ ชิ้นงานในขณะทาการตะไบ 5.2.2.2 ขอบขา้ งมีฟัน มีฟันตะไบคมตดั เดียววางอยทู่ ้งั สองขา้ ง เพ่อื ใชข้ ดู ผวิ ดิบขิงชิ้นงานก่อนทาการตะไบดว้ ยหนา้ ตะไบ ภาพท่ี 5.8 แสดงลกั ษณะของขอบตะไบและการใชง้ าน วิชา งานฝึกฝีมือ 7

5.2.3 ปลายตะไบ (Tip) อยสู่ ่วนปลายสุดของลาตวั ตะไบ ใชใ้ นการขดู ถากผวิ ดิบของชิ้นงาน ก่อนที่จะทา การตะไบดว้ ยหนา้ ตะไบ และใชว้ างมือซา้ ยเพ่อื ประคองและออกแรงกดตะไบ ขณะทา การตะไบชิ้นงาน ภาพท่ี 5.9 แสดงลกั ษณะของปลายตะไบ 5.2.4 โคนตะไบ (Heel) อยสู่ ่วนทา้ ยของลาตวั ตะไบ ผวิ เรียบไมม่ ีฟัน เป็นส่วนท่ีใชบ้ อกยห่ี อ้ แสดง สญั ลกั ษณ์ของบริษทั ประเทศผผู้ ลิต และชนิดของตะไบ ภาพท่ี 5.10 แสดงลกั ษณะของโคนตะไบ 8 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.2.5 ความยาวตะไบ (Length) ความยาวของตะไบ จะวดั จากปลายตะไบถึงโคนตะไบ ตะไบโดยทวั่ ไปจะมี ความยาวหลายขนาด เช่น 6 นิ้ว, 8 นิ้ว, 10 นิ้ว, หรือ 12 นิ้ว เป็นตน้ ข้ึนอยกู่ บั ผใู้ ชจ้ ะ เลือกใชใ้ หเ้ หมาะสมกบั ขนาดของชิ้นงาน ภาพที่ 5.11 แสดงลกั ษณะของความยาวตะไบ 5.2.6 กนั่ ตะไบ (Tang) มีลกั ษณะแหลมเรียวไมม่ ีคม ใชส้ าหรับสวมใส่เขา้ ไปในดา้ มตะไบ ก่อนท่ีจะนา ตะไบไปใชง้ าน ภาพที่ 5.12 แสดงลกั ษณะของกน่ั ตะไบ วชิ า งานฝึกฝีมือ 9

5.2.7 ด้ามตะไบ (Handle) ใชส้ าหรับสวมใส่กนั่ ตะไบ ก่อนท่ีจะนาตะไบไปใชง้ าน ทาดว้ ยพลาสติกหรือไม้ มีลกั ษณะแบนหรือกลม เพื่อใหเ้ หมาะในการใชม้ ือจบั ตะไบ ภาพที่ 5.13 แสดงลกั ษณะของดา้ มตะไบ 10 วิชา งานฝึกฝีมือ

แบบฝึ กหดั /คาถามท้ายบท คาสั่ง จากรูปบริเวณภายในวงกลม คือส่วนใดของตะไบ 1. ก. หนา้ ตะไบ ข. ปลายตะไบ ก. หนา้ ตะไบ ค. ความยาวตะไบ ข. ความยาวตะไบ ง. ขอบตะไบ ค. ปลายตะไบ 4. ง. ขอบตะไบ 2. ก. หนา้ ตะไบ ข. ขอบตะไบ ก. หนา้ ตะไบ ค. ปลายตะไบ ข. ความยาวตะไบ ง. ความยาวตะไบ ค. ขอบตะไบ 5. ง. ตะไบทอ้ งปลิง 3. ก. โคนตะไบ ข. ความยาวตะไบ ค. ปลายตะไบ ง. กนั่ ตะไบ วิชา งานฝึกฝีมือ 11

6. 8. หากตอ้ งการขดู ผวิ ดิบของชิ้นงานก่อนท่ี จะทาการตะไบ ควรใชส้ ่วนใดของตะไบ ก. โคนตะไบ ขดู ผวิ ชิ้นงาน ? ข. ความยาวตะไบ ก. หนา้ ตะไบ ค. ปลายตะไบ ข. กนั่ ตะไบ ง. กนั่ ตะไบ ค. ขอบตะไบ 7. ง. โคนตะไบ ก. หนา้ ตะไบ 9. ส่วนใดของตะไบท่ีใชแ้ สดงยห่ี อ้ ข. ความยาวตะไบ ประเทศผผู้ ลิต หรือชนิดของตะไบ ? ค. ดา้ มตะไบ ก. หนา้ ตะไบ ง. โคนตะไบ ข. ขอบตะไบ ค. ปลายตะไบ ง. โคนตะไบ 10. กน่ั ของตะไบมีไวเ้ พอื่ ทาหนา้ ที่อะไร ? ก. ตะไบผวิ สาเร็จ ข. ตะไบลดขนาดคร้ังละมาก ๆ ค. สวมใส่ในดา้ มของตะไบ ง. ขดู ผวิ ดิบชิ้นงาน 12 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.3 หลกั การของตะไบ ตะไบเป็นเคร่ืองมือที่มีคมตดั คลา้ ยฟันเล่ือย แต่คมตดั ของตะไบวางเรียงอยเู่ ตม็ หนา้ ของตะไบ เพราะฉะน้นั ในการตะไบผวิ ชิ้นงานแตล่ ะคร้ัง คมตดั ของตะไบจะตดั ถาก เน้ือวสั ดุออกคร้ังละมาก ๆ ผตู้ ะไบจะตอ้ งใชแ้ รง 2 แรง คือ แรงกด และแรงดนั แรงกด ทิศทางการพงุ่ ของตะไบ แรงกด แรงดนั ภาพท่ี 5.14 แสดงหลกั การตะไบโดยใชแ้ รงกดและแรงดนั เน่ืองจากฟันของตะไบ ตอ้ งตดั ชิ้นงานพร้อม ๆ กนั เป็นจานวนมาก และกาลงั ท่ี ทาใหค้ มตดั ของตะไบเขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงานน้นั ไดจ้ ากกาลงั ของผตู้ ะไบ ดงั น้นั ในการออก แบบใหฟ้ ันมีขนาดเล็ก ซ่ึงสามารถตดั ถากผวิ ชิ้นงานที่ละนอ้ ย ๆ ภาพท่ี 5.15 แสดงการตดั ถากผวิ ชิ้นงานของฟันตะไบ 13 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.4 โครงสร้างและการทางานของฟันตะไบ ลกั ษณะของฟันตะไบจะมีมุมคายเป็นบวก เพอ่ื ทาหนา้ ท่ีคายเศษโลหะ ท่ีเกิดจาก คมตดั ของตะไบตดั ผวิ ชิ้นงาน เศษโลหะจะไหลออกไดม้ าก ถา้ หากมุมคายโต มุมคายยงิ่ โตจะทาใหม้ ุมล่ิมมีขนาดเลก็ ลง คมตดั ของตะไบจะตดั เน้ือวสั ดุของชิ้นงานคร้ังละมาก ๆ และจะตดั พร้อมกนั หลาย ๆ ฟัน ทาใหผ้ ปู้ ฏิบตั ิงานจะตอ้ งออกแรงดนั ตะไบมากพอสม ควร ซ่ึงจะข้ึนอยกู่ บั ชนิดของตะไบหรือลกั ษณะฟันของตะไบ ภาพที่ 5.16 แสดงลกั ษณะมุมคายเป็นบวกของฟันตะไบ ลกั ษณะของฟันตะไบท่ีมีมุมคายเป็นศนู ย์ การคายเศษโลหะจะไหลออกยากข้ึน เศษโลหะท่ีออกมาจะมีลกั ษณะหกั เป็นเส้นส้นั ๆ ฟันของตะไบจะตดั ผวิ ชิ้นงานไดต้ ้ืน หรือนอ้ ย ใชแ้ รงในการกดดนั ตะไบนอ้ ย ภาพท่ี 5.17 แสดงลกั ษณะมุมคายเป็นศนู ยข์ องฟันตะไบ 14 วิชา งานฝึกฝีมือ

ลกั ษณะของฟันตะไบท่ีมีมุมคายเป็นลบ การตดั เน้ือวสั ดุ จะตดั ดว้ ยการขดู เศษ วสั ดุที่ออกมาจะมีลกั ษณะเป็นเกร็ด คมตดั ของตะไบจะตดั เน้ือวสั ดุของชิ้นงานไม่ลึกมาก แรงตา้ นทานหนา้ คมตดั นอ้ ย ใชแ้ รงในการดนั ตะไบนอ้ ยมาก ภาพท่ี 5.18 แสดงลกั ษณะมุมคายเป็นศูนยข์ องฟันตะไบ 5.5 คมตดั ของตะไบ เกิดจากการนาคมตดั มาวางเรียงซอ้ นกนั บนหนา้ ตะไบตลอดความยาวของตะไบ ถา้ หากในการผลิตมีการวางคมตดั ห่าง และมีความลึกของคมตดั มาก เรียกวา่ ตะไบหยาบ แต่ถา้ วางคมตดั ถี่และต้ืน จะเรียกวา่ ตะไบละเอยี ด ซ่ึงในการใชง้ านจะแตกต่างกนั การ วางคมตดั ในการผลิตจะมีความแตกตา่ งกนั ดงั ต่อไปน้ี ภาพที่ 5.19 แสดงการวางคมตดั บนหนา้ ตะไบตลอดความยาว วิชา งานฝึกฝีมือ 15

5.5.1 คมตดั เดี่ยว (Single Cut) ลกั ษณะของคมตดั วางเป็นแถวเอียงทามุมประมาณ 68 – 85 องศา กบั ขอบ ตะไบ คมตดั จะถ่ีและต้ืน เหมาะสาหรับใชป้ รับแตง่ ผวิ ชิ้นงานข้นั สุดทา้ ย คมตดั ของตะไบ ลกั ษณะน้ี ขณะทาการตะไบจะมีเน้ือวสั ดุเขา้ ไปอุดติดร่องฟัน ทาใหผ้ วิ ชิ้นงานเป็นรอย ผปู้ ฏิบตั ิงานจะตอ้ งหมนั่ ใชแ้ ปรงลวดทาความสะอาดร่องฟันหรือร่องคมตดั ใหบ้ อ่ ย ภาพที่ 5.20 แสดงลกั ษณะคมตดั เดี่ยวของฟันตะไบ 5.5.2 คมตดั คู่ (Double Cut) ลกั ษณะของคมตดั จะวางเรียงเป็น 2 แถว โดยแถวแรกจะวางเอียงประมาณ 40 – 45 องศา และแถวท่ีสองจะวางเอียงประมาณ 70 – 80 องศา คมตดั จะห่างและลึก ส่วนมากจะเป็นตะไบหยาบ สามารถตดั เน้ือวสั ดุไดม้ าก จึงเหมาะสาหรับใชใ้ นการปรับ ลดขนาดชิ้นงาน คร้ังละมาก ๆ ภาพที่ 5.21 แสดงลกั ษณะคมตดั คูข่ องฟันตะไบ 16 วชิ า งานฝึกฝีมือ

5.5.3 คมตัดโค้ง (Curved Cut) ลกั ษณะของคมตดั จะโคง้ เป็นรัศมีแถวเดียว ตดั ผวิ ชิ้นงานและสามารถคายเศษ วสั ดุไดด้ ี เหมาะสาหรับตะไบชิ้นงานท่ีมีเน้ือวสั ดุอ่อน เช่น ทองแดง อะลูมิเนียม ทองเหลือง ตะกวั่ เป็นตน้ ภาพที่ 5.22 แสดงลกั ษณะคมตดั โคง้ ของฟันตะไบ วชิ า งานฝึกฝีมือ 17

แบบฝึ กหัด/คาถามท้ายบท คาส่ัง จากรูปบริเวณภายในวงกลม คือส่วนใดของตะไบ 1. คมตดั ชนิดใด ที่มีลกั ษณะของคมตดั วาง ข. คมตดั โคง้ เป็นแถวเอียงกบั ขอบตะไบ คมตดั จะถี่ ค. คมตดั คู่ และต้ืน ? ง. คมตดั เด่ียวหรือคู่ ก. คมตดั เดี่ยว 5. คมตดั เดี่ยว เป็นคมตดั ของตะไบชนิดใด ข. คมตดั โคง้ ก. ตะไบแบนหยาบ ค. คมตดั คู่ ข. ตะไบบุง้ ง. คมตดั เด่ียวหรือคู่ ค. ตะไบเกือกมา้ 2. ขอ้ ใด คือลกั ษณะของตะไบที่มีคมตดั คู่ ? ง. ตะไบแบนละเอียด ก. ใชป้ รับชิ้นงานสาเร็จ 6. ในขณะท่ีทาการตะไบ มกั จะมีเน้ือวสั ดุ ข. คมตดั จะต้ืน เขา้ ไปอุดติดในร่องฟันบ่อย ๆ คือ ค. ใชป้ รับลดขนาดของชิ้นงานคร้ังละ ลกั ษณะของคมตดั ชนิดใด ? มาก ๆ ก. คมตดั คู่ ง. เหมาะใชต้ ะไบตดั เน้ือวสั ดุออ่ น ข. คมตดั โคง้ 3. ตะไบแบนหยาบ จะมีคมตดั เป็น ค. คมตดั เดี่ยว ลกั ษณะใด ? ง. คมตดั เด่ียวหรือคู่ ก. คมตดั เด่ียว 7. คมตดั จะวางเอียงเป็นสองแถว คมตดั จะ ข. คมตดั โคง้ ห่างและลึก เป็นลกั ษณะของคมตดั ชนิด ค. คมตดั คู่ ใด ? ง. คมตดั เดี่ยวหรือคู่ ก. คมตดั คู่ 4. คมตดั ขอ้ ใด ท่ีเหมาะสาหรับตะไบ ข. คมตดั โคง้ ชิ้นงานประเภท ทองแดง ตะกว่ั ? ค. คมตดั เดี่ยว ก. คมตดั เด่ียว ง. คมตดั เด่ียวโคง้ 18 วิชา งานฝึกฝีมือ

8. คมตดั ชนิดใด ท่ีมีลกั ษณะของคมตดั โคง้ 10. ตะไบแบนละเอียด ใชใ้ นการปรับผวิ เป็นรัศมีแถวเดียว ? ข้นั สุดทา้ ย จะมีคมตดั เป็นลกั ษณะใด ? ก. คมตดั เด่ียว ก. คมตดั เดี่ยว ข. คมตดั โคง้ ข. คมตดั โคง้ ค. คมตดั คู่ ค. คมตดั คู่ ง. คมตดั เดี่ยวหรือคู่ ง. คมตดั เด่ียวหรือโคง้ 9. ขอ้ ใด คือลกั ษณะของคมตดั ที่สามารถ คายเศษโลหะไดส้ ะดวกในการตะไบ ? ก. คมตดั เดี่ยว ข. คมตดั โคง้ ค. คมตดั คู่ ง. คมตดั เด่ียวหรือคู่ วชิ า งานฝึกฝีมือ 19

5.6 การจบั ตะไบปฏิบัตงิ าน ในการตะไบชิ้นงาน สิ่งหน่ึงท่ีสาคญั อยา่ งยงิ่ คือ การจบั ตะไบ ผปู้ ฏิบตั ิงานตะไบ จะตอ้ งใชม้ ือจบั ตะไบใหถ้ ูกตอ้ ง เพื่อใหก้ ารตะไบชิ้นงานมีประสิทธิภาพมากท่ีสุดและไม่ ทาใหม้ ือบาดเจบ็ ภาพที่ 5.23 แสดงการจบั ตะไบ เพือ่ ทาการตะไบชิ้นงาน 5.6.1 การจบั ตะไบขนาดใหญ่ การจบั ตะไบมีลกั ษณะแตกต่างกนั ออกไป ตามขนาดความโตของตะไบโดย ทวั่ ไป ตะไบมีขนาดใหญป่ ระมาณ 8, 10 หรือ 12 นิ้ว ลกั ษณะการจบั ควรเป็น ดงั น้ี 5.6.1.1 จบั ใหป้ ลายดา้ มของตะไบวางอยใู่ นอุง้ มือขวานิ้วท้งั 4 นิ้ว จบั ดา้ ม ตะไบไม่ตอ้ งใหแ้ น่นมาก หวั แม่มือช้ีไปขา้ งหนา้ เพอ่ื ใหง้ ่ายต่อการดนั ตะไบขา้ งหนา้ เขา้ ตดั ชิ้นงาน 5.6.1.2 วางมือซา้ ยบนปลายตะไบ เพอื่ ออกแรงกดและประคองตะไบใน จงั หวะท่ีดนั ตะไบไปขา้ งหนา้ เขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงาน ภาพที่ 5.24 แสดงการจบั ตะไบขนาดใหญ่ 20 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.6.2 การจับตะไบขนาดกลางและขนาดเลก็ ตะไบที่มีขนาดกลางหรือเลก็ มีขนาดประมาณ 4 หรือ 6 นิ้ว หรือตะไบชุดเล็ก ลกั ษณะการจบั ควรเป็นดงั น้ี 5.6.2.1 จบั ใหป้ ลายดา้ มของตะไบดว้ ยมือขวา เหมือนกบั การจบั ดา้ มตะไบ ขนาดใหญ่ 5.6.2.2 วางหวั แม่มือของมือซา้ ยลงบนปลายตะไบและจบั ปลายตะไบดว้ ยนิ้ว มือท้งั สองนิ้ว เพือ่ ออกแรงกดและประคองตะไบใหไ้ ดร้ ะดบั ภาพท่ี 5.25 แสดงการจบั ตะไบขนาดกลางและขนาดเลก็ 5.6.3 การจับตะไบปรับแต่งผวิ ข้นั สาเร็จ การตะไบปรับแตง่ ผวิ สาเร็จหรือแตง่ ผวิ ข้นั สุดทา้ ย ส่วนมากจะใชต้ ะไบคมตดั เด่ียวหรือตะไบละเอียดปรับแตง่ โดยมีวธิ ีการจบั ดงั น้ี 5.6.3.1 จบั ปลายดา้ มตะไบดว้ ยมือขวา ใหพ้ อเหมาะ 5.6.3.2 ใชผ้ า่ มือหรือนิ้วท้งั สี่ของมือซา้ ย กดลงบนหนา้ ตะไบกลางลาตวั เพ่อื ออกแรงกดและประคองตะไบใหไ้ ดร้ ะดบั และไม่แกวง่ ไปซา้ ยหรือขวา ภาพท่ี 5.26 แสดงการจบั ตะไบปรับแตง่ ผวิ สาเร็จ วชิ า งานฝึกฝีมือ 21

5.6.4 การจบั ตะไบในพนื้ ทจ่ี ากดั การตะไบปรับแต่งผวิ ชิ้นงานในบริเวณพ้ืนท่ีแคบ หรือช่วงชกั ของตะไบส้ัน มี วธิ ีการจบั ดงั น้ี 5.6.4.1 จบั ดา้ มตะไบดว้ ยมือขวามือเดียวหรือใชม้ ือซา้ ยช่วยจบั เพื่อให้ สามารถออกแรงในการกดหรือดนั ตะไบไดม้ ากยง่ิ ข้ึน ภาพท่ี 5.27 แสดงการจบั ตะไบในพ้นื ท่ีจากดั 5.6.5 การวางตาแหน่งเท้าขณะทาการตะไบ ขณะทาการตะไบชิ้นงาน ควรวางตาแหน่งเทา้ ตะไบใหถ้ ูกตอ้ งตามลกั ษณะการ ยนื ตะไบ ซ่ึงโดยทว่ั ไป การยนื ตะไบจะมีลกั ษณะดงั น้ี 5.6.5.1 วางเทา้ ซา้ ยใหอ้ ยหู่ นา้ เทา้ ขวา โดยใหเ้ ทา้ ซา้ ยทามุมกบั แนวก่ึงกลาง ของปากกาประมาณ 15 – 20 องศา และเทา้ ขวาทามุมประมาณ 60 – 70 องศา ภาพที่ 5.28 แสดงการวางตาแหน่งเทา้ ขณะทาการตะไบ 22 วชิ า งานฝึกฝีมือ

5.7 การเคลอ่ื นทขี่ ณะตะไบชิ้นงาน การเคล่ือนท่ีขณะตะไบชิ้นงาน แบ่งออกเป็น 4 จงั หวะ ในระหวา่ งการเคลื่อนท่ี ใหต้ ะไบตดั ผวิ ชิ้นงานน้นั ผตู้ ะไบตอ้ งโยกตวั ไปขา้ งหนา้ อยา่ งต่อเนื่อง เพือ่ ใหก้ ารตดั ของ คมตะไบมีประสิทธิภาพมากท่ีสุด ภาพท่ี 5.29 แสดงข้นั เตรียมตะไบ ภาพที่ 5.30 แสดงข้นั เริ่มตน้ ดนั ตะไบ วชิ า งานฝึกฝีมือ 23

ภาพท่ี 5.31 แสดงข้นั จงั หวะเกือบสุด ภาพท่ี 5.32 แสดงข้นั สุดระยะชกั 5.8 การยนื และการเคลอ่ื นตวั ขณะปฏบิ ตั งิ านตะไบ การยนื และการเคลื่อนตวั ขณะทาการตะไบผวิ ชิ้นงาน ผปู้ ฏิบตั ิงานจะตอ้ งยนื เคลื่อนลาตวั การวางแขนและขา จะตอ้ งควบคุมใหถ้ ูกตอ้ งดงั น้ี ก. จบั ตะไบใหถ้ ูกตอ้ งตามลกั ษณะการจบั ตะไบ ข. ขาขวาตรง ขาซา้ ยงอเขา่ เลก็ นอ้ ย 24 วิชา งานฝึกฝีมือ

ค. กม้ ตวั ตามองที่ชิ้นงาน ภาพที่ 5.33 แสดงการยนื ตะไบในลกั ษณะที่ถูกตอ้ ง ง. มือขวาดนั ตะไบไปขา้ งหนา้ เขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงาน จ. มือซา้ ยออกแรงกดและประคองตะไบไมใ่ หเ้ อียงซา้ ยหรือขวา ภาพที่ 5.34 แสดงการจบั ตะไบพร้อมออกแรงกดและแรงดนั 25 ฉ. ดนั ตะไบไปขา้ งหนา้ จนสุดความยาวของตะไบ ช. ในจงั หวะชกั ตะไบกลบั ไม่ตอ้ งยกตะไบห่างจากผวิ ชิ้นงาน วชิ า งานฝึกฝีมือ

ภาพที่ 5.35 แสดงการดนั ตะไบไปขา้ งหนา้ และชกั ตะไบกลบั 5.9 การใช้แรงกดตะไบ ในการตะไบผวิ ชิ้นงาน แรงท่ีใชใ้ นการกดตะไบข้นั เร่ิมตน้ น้นั ใหอ้ อกแรงกด ดา้ นหนา้ มากกวา่ แรงกดดา้ นหลงั แรงกดดา้ นหนา้ แรงกดดา้ นหลงั ตะไบ ชิ้นงาน แรงรวม ภาพที่ 5.36 แสดงการใชแ้ รงกดตะไบดา้ นหนา้ และดา้ นหลงั ข้นั เร่ิมตน้ ในการตะไบผวิ ชิ้นงาน แรงท่ีใชใ้ นการกดตะไบข้นั กลาง ใหอ้ อกแรงกดเทา่ กนั ท้งั สองดา้ น 26 วชิ า งานฝึกฝีมือ

แรงกดดา้ นหนา้ แรงกดดา้ นหลงั ภาพท่ี 5.37 แสดงการใชแ้ รงกดตะไบดา้ นหนา้ และดา้ นหลงั ข้นั กลาง ในการตะไบผวิ ชิ้นงาน แรงที่ใชใ้ นการกดตะไบข้นั สุดทา้ ย จะตอ้ งออกแรงกด ดา้ นหนา้ ใหน้ อ้ ยกวา่ ดา้ นหลงั แรงกดดา้ นหลงั แรงกดดา้ นหนา้ ภาพท่ี 5.38 แสดงการใชแ้ รงกดตะไบดา้ นหนา้ และดา้ นหลงั ข้นั สุดทา้ ย 5.10 การจบั ยดึ ชิน้ งาน ในกรณีท่ีชิ้นงานเป็นแท่งส่ีเหล่ียมหนา ควรจบั ใหผ้ วิ ของชิ้นงานที่จะทาการ ตะไบ สูงเลยขอบบนของปากปากกาประมาณ 5 – 10 มม. เพราะถา้ หากจบั ชิ้นงานต่า เกินไป จะทาใหค้ มของตะไบ ในขณะทาการตะไบผวิ ชิ้นงานไปตดั ปากของปากกาได้ วชิ า งานฝึกฝีมือ 27

5 – 10 มม. ภาพที่ 5.39 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานหนา ในกรณีท่ีชิ้นงานเป็นโลหะแผน่ บาง ควรจบั ใหส้ ูงเลยจากปากของปากกา ประมาณ 2 เท่า ของความหนาชิ้นงาน เพราะถา้ หากจบั สูงเกินไป ขณะทาการตะไบจะทา ใหช้ ิ้นงานสน่ั ไมส่ ามารถตะไบได้ และอาจจะเกิดเสียงดงั อีกดว้ ย 2 เทา่ ของความหนาชิ้นงาน ภาพท่ี 5.40 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานบาง ในกรณีท่ีชิ้นงานเป็นรูปทรงกระบอก การจบั ควรใชป้ ากกาท่ีมีปากเป็นร่องวจี บั เพราะสามารถจบั ไดแ้ น่น มีหนา้ สมั ผสั ชิ้นงานมากกวา่ ปากของปากกาแบบทวั่ ไป 28 วชิ า งานฝึกฝีมือ

ชิ้นงานกลมทรงกระบอก ภาพที่ 5.41 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานรูปทรงกระบอก ในกรณีท่ีชิ้นงาน มีขนาดความยาวไม่เตม็ ปากของปากกา ผปู้ ฏิบตั ิตอ้ งจบั ชิ้นงาน ใหอ้ ยตู่ รงก่ึงกลางปากของปากกา เพราะถา้ จบั ใหช้ ิ้นงานชิดขอบขา้ งใดขา้ งหน่ึง จะทาให้ แกนเกลียวของปากกาคด บิดงอได้ ถา้ ผปู้ ฏิบตั ิขนั ปากกาแน่นจนเกินไป ชิ้นงาน ภาพท่ี 5.42 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานใหอ้ ยตู่ รงก่ึงกลางปากของปากกา ในกรณีท่ีจาเป็นตอ้ งจบั ใหช้ ิ้นงานชิดขอบปากของปากกาดา้ นใดดา้ นหน่ึงน้นั ผู้ ปฏิบตั ิจะตอ้ งใชต้ วั รองปากของปากกาอีกดา้ นหน่ึง ท่ีมีขนาดใกลเ้ คียงกบั ชิ้นงาน เพื่อ ป้ องการบิดงอของแกนเกลียว วิชา งานฝึกฝีมือ 29

ภาพที่ 5.43 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานชิดขอบปากของปากกา ในกรณีที่ชิ้นงาน ผา่ นการตะไบผวิ สาเร็จเรียบร้อยแลว้ ถา้ หากจบั ดว้ ยปากของ ปากกาโดยตรง จะทาใหผ้ วิ ของชิ้นงานเป็นรอยได้ ดงั น้นั จะตอ้ งใชแ้ ผน่ รองปากของ ปากกา ท่ีทาจากวสั ดุที่อ่อนกวา่ วสั ดุของชิ้นงาน เช่น อะลูมิเนียมฉาก หรือแผน่ ไม้ เป็นตน้ ภาพที่ 5.44 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานโดยใชแ้ ผน่ รองปากปากกา ในกรณีท่ีชิ้นงานเป็นท่อบาง ถา้ หากจบั ดว้ ยปากของปากกา จะทาใหท้ ่อแบน บิด เบ้ียวได้ ผปู้ ฏิบตั ิควรจะมีตวั ช่วยจบั เช่น แผน่ ไมบ้ ากเป็นร่องตวั วี หรือเจาะรูกลม 2 ชิ้น ประกบกนั เป็นตน้ 30 วิชา งานฝึกฝีมือ

ภาพท่ี 5.45 แสดงการจบั ยดึ ชิ้นงานท่อบางโดยใชแ้ ผน่ ไมร้ องปากปากกา 5.11 การตะไบผวิ เรียบ การตะไบผวิ ของชิ้นงานใหเ้ รียบ มีวธิ ีการตะไบทว่ั ไป 4 ลกั ษณะ คือ 5.11.1 ตะไบตามความกว้าง แนวของตะไบจะขนานกบั ความกวา้ งและต้งั ฉากกบั ความยาวของชิ้นงาน สามารถปรับลดขนาดของชิ้นงานไดร้ วดเร็ว เพราะคมตดั ของตะไบเขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงานได้ มากกวา่ ภาพที่ 5.46 แสดงการตะไบผวิ ชิ้นงานตามความกวา้ ง 5.11.2 ตะไบตามความยาว แนวของตะไบจะขนานกบั ความยาวและต้งั ฉากกบั ความกวา้ งของชิ้นงาน ปรับ ลดขนาดไดช้ า้ เพราะช่วงชกั ตะไบส้ัน ทาใหค้ มตดั เขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงานไดน้ อ้ ย ส่วนมากจะ ใชใ้ นการปรับผวิ เรียบชิ้นงานหรือตะไบผวิ เรียบชิ้นงานท่ีมีพ้นื ท่ีแคบ วชิ า งานฝึกฝีมือ 31

ภาพท่ี 5.47 แสดงการตะไบผวิ ชิ้นงานตามความยาว 5.11.3 ตะไบทะแยงมุม แนวของตะไบจะทามุม 45 องศา กบั ความยาวของชิ้นงาน เหมาะสาหรับการ ตะไบผวิ เรียบ โดยเริ่มตะไบจากมุมของชิ้นงานดา้ นหน่ึงไปยงั ดา้ นตรงขา้ ม โดยการตะไบ สลบั ทิศทาง ทาใหแ้ นวเส้นของการตะไบตดั กนั เป็นรูปส่ีเหล่ียมขา้ วหลามตดั สามารถ สงั เกตความเรียบของผวิ ชิ้นงานได้ ถา้ หากแนวเส้นตดั กนั เตม็ ผวิ หนา้ ของชิ้นงาน แสดงวา่ ผวิ ของชิ้นงานเรียบ ซ่ึงสามารถตรวจสอบความเรียบของผวิ ได้ ดว้ ยฉากคมมีดหรือ บรรทดั คมมีด ภาพท่ี 5.48 แสดงการตะไบผวิ ชิ้นงานแนวทะแยงมุม 5.11.4 การไสตะไบ การตะไบในลกั ษณะน้ี เหมาะสาหรับการตะไบปรับผวิ เรียบชิ้นงาน เฉพาะจุด ช่วงส้ัน ๆ ท่ีผวิ ของชิ้นงานสูงกวา่ จุดอื่น ๆ โดยการจบั ตะไบที่ดา้ มและปลายตะไบ แลว้ ทาการดนั ขอบตะไบไปขา้ งหนา้ แลว้ ชกั กลบั ตามปกติ 32 วิชา งานฝึกฝีมือ

ภาพที่ 5.49 แสดงการไสตะไบผวิ ชิ้นงาน 5.12 การตะไบผวิ โค้ง เป็นการตะไบผวิ ชิ้นงานที่มีลกั ษณะโคง้ ตามรัศมี ผปู้ ฏิบตั ิงานตะไบ จะตอ้ งดนั ตะไบไปขา้ งหนา้ พร้อมกบั กระดกปลายตะไบข้ึน – ลง ตามรัศมีความโคง้ ของผวิ ชิ้นงาน และสามารถตรวจสอบความเรียบ และรัศมีความโคง้ ดว้ ยเกจวดั รัศมี ภาพที่ 5.50 แสดงการตะไบผวิ ชิ้นงานท่ีมีลกั ษณะโคง้ ตามรัศมี วชิ า งานฝึกฝีมือ 33

5.13 การตะไบผวิ โค้งเว้า การตะไบผวิ โคง้ เวา้ ชิ้นงานดา้ นในน้ี จะใชต้ ะไบทอ้ งปลิงทาการตะไบ ใน จงั หวะที่ดนั ตะไบไปขา้ งหนา้ น้นั จะตอ้ งทาการบิดขอ้ มือขวาไปพร้อมกนั เพื่อใหค้ มตดั ของตะไบ เขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงานโคง้ เวา้ ไดต้ ามรัศมีที่กาหนด ภาพที่ 5.51 แสดงการตะไบผวิ ชิ้นงานที่มีลกั ษณะโคง้ เวา้ ตามรัศมี 5.14 วธิ ีการใส่และถอดด้ามตะไบ ก่อนใชต้ ะไบปรับแต่งผวิ ชิ้นงาน ผปู้ ฏิบตั ิจะตอ้ งทาการนาตะไบใส่ดา้ มให้ เรียบร้อย โดยการนาดา้ มตะไบท่ีทาดว้ ยพลาสติกหรือไมส้ วมใส่เขา้ กบั กนั่ (Tang) ของ ตะไบ ใหพ้ อดีและมีขนาดความโตของดา้ มที่เหมาะสมกบั ขนาดของตะไบ ภาพท่ี 5.52 แสดงวธิ ีการใส่และถอดดา้ มตะไบ 34 วิชา งานฝึกฝีมือ

การใส่ดา้ มตะไบจะเห็นวา่ กน่ั ของตะไบจะมีลกั ษณะเรียวยาว ดงั น้นั รูเจาะท่ีดา้ ม ตะไบ ควรจะมีรูปร่างใกลเ้ คียงกบั กนั่ ของตะไบ เพือ่ ทาใหส้ วมใส่ไดก้ ระชบั แน่นข้ึน ที่ดา้ มตะไบควรจะเจาะรูเป็นข้นั ๆ รูเลก็ ควรจะเทา่ กบั ขนาดปลายกน่ั ของตะไบ ส่วนรูเจาะโต ควรจะเลก็ กวา่ ดา้ นโตของกน่ั ตะไบเลก็ นอ้ ย ภาพท่ี 5.53 แสดงวธิ ีการเจาะรูเป็นข้นั ท่ีดา้ มตะไบก่อนใส่ดา้ ม การใส่ดา้ มตะไบ ใหเ้ อากน่ั ของตะไบใส่เขา้ ไปในรูเจาะที่จดั เตรียมไวใ้ หแ้ น่น พอสมควร แลว้ จบั ตวั ตะไบกระแทกกบั พ้ืนหรือพ้ืนโตะ๊ ฝึกงาน หรืออาจใชค้ อ้ นตอกอดั เขา้ ไป ใหก้ นั่ ตะไบกระชบั แน่นกบั รูเจาะพอดี อยา่ ตอกอดั จนแน่นเกินไป เพราะจะทาให้ ดา้ มตะไบแตกได้ ภาพที่ 5.54 แสดงวธิ ีการใส่ดา้ มตะไบโดยการใชค้ อ้ นตีหรือกระแทก วิชา งานฝึกฝีมือ 35

การใส่ดา้ มตะไบน้นั ผปู้ ฏิบตั ิอยา่ ใชม้ ือจบั ดา้ มตะไบ แลว้ นาไปกระแทกกบั พ้ืน โตะ๊ ฝึกงานเป็นอนั ขาด เพราะอาจจะทาใหเ้ กิดอนั ตราย จากการที่กน่ั ของตะไบ อาจจะ หลุดออกจากดา้ มเขา้ ไปเสียบท่ีผา่ มือได้ ภาพท่ี 5.55 แสดงการใส่ดา้ มตะไบท่ีผดิ วธิ ี ตะไบ เม่ือใชง้ านไปนาน ๆ คมของตะไบจะทื่อ ไม่สามารถใชง้ านได้ แตด่ า้ ม ของตะไบยงั ใชง้ านไดอ้ ยู่ การถอดดา้ มตะไบ เพอื่ ทาการเปล่ียมตะไบอนั ใหมน่ ้นั สามารถ กระทาได้ โดยใชม้ ือจบั ลาตวั ตะไบ แลว้ นาไปกระแทกกบั ปากของปากกา หรือขอบโตะ๊ ฝึกงาน ดา้ มของตะไบกจ็ ะหลุดออกได้ ภาพท่ี 5.56 แสดงวธิ ีการถอดดา้ มตะไบในลกั ษณะตา่ ง ๆ 36 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.15 ระดบั ความสูงของโต๊ะปากกา ในการตะไบชิ้นงานน้นั ชิ้นงานจะตอ้ งจบั ดว้ ยปากกาจบั ชิ้นงาน ที่ยดึ ติดอยกู่ บั โตะ๊ ปฏิบตั ิงาน โดยใหร้ ะดบั ความสูงของปากกา ต่ากวา่ ระดบั ขอ้ ศอกของผปู้ ฏิบตั ิงาน ประมาณ 5 – 8 ซม. ในกรณีท่ีผปู้ ฏิบตั ิงานต่า จาเป็นที่จะตอ้ งใชท้ ี่รองยนื และถา้ หาก ผปู้ ฏิบตั ิงานสูง กค็ วรใชไ้ มร้ องหนุนปากกาใหส้ ูงข้ึนดว้ ย 5 – 8 ซม. แผน่ ไมร้ องหนุน ท่ีรองยนื ภาพท่ี 5.57 แสดงระดบั ความสูงของโตะ๊ ปากกาและวธิ ีการแกไ้ ข 5.16 การวางเคร่ืองมือบนโต๊ะปฏิบัตงิ าน การจดั วางเครื่องมือบนโตะ๊ ปฏิบตั ิงาน จะตอ้ งจดั วางใหเ้ ป็นระเบียบ ไม่วาง เครื่องมือซอ้ นกนั เพราะจะทาใหเ้ ครื่องมือเสียหายได้ เครื่องมือชิ้นใดที่ใชง้ านบ่อย ควร วิชา งานฝึกฝีมือ 37

จดั วางบนโตะ๊ ส่วนเคร่ืองมือชิ้นใด ท่ีใชง้ านไมบ่ อ่ ยนกั กค็ วรเกบ็ วางใส่ลิ้นชกั โตะ๊ ปฏิบตั ิงาน เพ่อื ใหพ้ ้ืนโตะ๊ วา่ งใชใ้ นการทางานอยา่ งอ่ืนไดส้ ะดวก เคร่ืองมือท่ีใชง้ านบ่อย เคร่ืองมือที่ใชง้ านไม่บอ่ ย ภาพท่ี 5.58 แสดงการวางเครื่องมือบนโตะ๊ ปฏิบตั ิงาน 5.17 การเลอื กใช้ตะไบ ก่อนท่ีจะทาการตะไบทุกคร้ัง ผปู้ ฏิบตั ิจะตอ้ งเลือกใชต้ ะไบใหเ้ หมาะสมกบั วสั ดุ งานที่จะทาการตะไบ จะทาใหก้ ารตะไบผวิ ชิ้นงานมีคุณภาพท่ีถูกตอ้ ง ตารางท่ี 5.1 แสดงวสั ดุและการเลือกใชต้ ะไบใหเ้ หมาะสมกบั วสั ดุงาน วสั ดุ ชนิดของตะไบ โลหะออ่ น เช่น สงั กะสี อะลูมิเนียม พลาสติก ตะไบแบบมุมคายเป็ นบวก โลหะเหนียว เช่น ทองเหลือง บรอนซ์ ตะไบแบบลายตดั ไขว้ โลหะแขง็ เช่น เหล็กไม่ผสม เหล็กหล่อ อะลูมิเนียมผสม ตะไบแบบลายตดั ไขว้ โลหะแขง็ มาก เช่น เหลก็ ผสม เหล็กตีข้ึนรูป ตะไบแบบลายตดั ไขว้ อโลหะ เช่น ไม้ หนงั สัตว์ เขาสัตว์ ตะไบคมนูน 38 วิชา งานฝึกฝีมือ

5.18 การทาความสะอาดตะไบ ผปู้ ฏิบตั ิงานตะไบ จะตอ้ งทาความสะอาดตะไบทุกคร้ัง ก่อนท่ีจะใชง้ านตะไบ ขณะที่ทาการตะไบ และหลงั เลิกใชง้ านตะไบ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ในขณะที่ทาการตะไบ เศษโลหะจะเขา้ ไปอุดร่องฟัน และเขา้ ตดั ผวิ ชิ้นงาน ทาใหผ้ วิ ชิ้นงานเป็นรอย จึงตอ้ งหมน่ั ทาความสะอาดตะไบ โดยเฉพาะตะไบละเอียด ซ่ึงการทาความสะอาดตะไบน้นั เรา สามารถใชแ้ ปรงลวดเหลก็ หรือแปรงลวดทองเหลือง ทาความสะอาด ภาพที่ 5.59 แสดงการทาความสะอาดตะไบดว้ ยแปรงลวด การทาความสะอาดตะไบท่ีถูกตอ้ ง ผปู้ ฏิบตั ิงานจะตอ้ งใชแ้ ปรงลวด ถูตามแนว ร่องฟันตะไบ โดยใชม้ ือซา้ ยจบั ดา้ มตะไบ ใหป้ ลายของตะไบวางบนแผน่ ยางรองพ้ืนโตะ๊ และจบั แปรงลวดดว้ ยมือขวา เริ่มทาความสะอาดจากโคนตะไบ ไปจนสุดปลายตะไบ พลิกกลบั หนา้ ตะไบ และทาความสะอาดตามข้นั ตอนเดิมอีกดา้ นหน่ึง ภาพที่ 5.60 แสดงทิศทางการทาความสะอาดตะไบที่ถูกตอ้ ง วิชา งานฝึกฝีมือ 39

ในกรณีท่ีมีเศษวสั ดุติดแน่น เมื่อใชแ้ ปรงลวดทาความสะอาดแลว้ ไมอ่ อกจากคม ตดั ของตะไบ อาจจะใชป้ ลายลวดแหลม แคะเศษวสั ดุตรงจุดน้นั หรือใชโ้ ลหะออ่ น ขดู เศษที่อุดแน่นกบั ฟันตะไบออกได้ ภาพที่ 5.61 แสดงการใชเ้ ส้นลวดหรือโลหะอ่อนแคะเศษวสั ดุ 5.19 การเกบ็ รักษาตะไบ หลงั จากเลิกใชง้ านทุกคร้ัง ผปู้ ฏิบตั ิงานจะตอ้ งทาการเกบ็ รักษาตะไบไวใ้ นท่ี จดั เตรียมไว้ ซ่ึงแลว้ แตจ่ ะออกแบบการจดั เกบ็ แบบใด ตามความเหมาะสม ไมค่ วรเก็บ ตะไบวางซอ้ นกนั เพราะจะทาใหค้ มตดั ของตะไบเสียดสีกนั ทาใหค้ มตดั สึกหรอเร็ว ยง่ิ ข้ึน และไม่ใชน้ ้ามนั ทากนั สนิมคมตดั ตะไบเป็นอนั ขาด ภาพท่ี 5.62 แสดงการจดั เกบ็ รักษาตะไบหลงั เลิกใชง้ าน 40 วชิ า งานฝึกฝีมือ

การใช้งานและการบารุงรักษาตะไบ 1. ก่อนทาการตะไบผวิ ชิ้นงานทุกคร้ัง จะตอ้ งขดู ผวิ ดิบของชิ้นงานออกก่อน ดว้ ยขอบหรือปลายของตะไบ 2. ควรเลือกใชข้ นาดและชนิดของตะไบ ใหเ้ หมาะสมกบั ลกั ษณะงาน 3. อยา่ ใชต้ ะไบที่ไม่มีดา้ ม ดา้ มแตก หรือดา้ มหลวมไมแ่ น่น 4. อยา่ ใชต้ ะไบ ตี ตอก หรืองดั ชิ้นงาน เพราะตะไบอาจจะหกั ได้ 5. ใชแ้ ปรงขนอ่อนปัดเศษผงตะไบทุกคร้ัง อยา่ เป่ าหรือใชม้ ือปัด 6. ควรจดั วางตะไบแยกตา่ งหาก จากเครื่องมือชนิดอ่ืน ๆ 7. หา้ มใชน้ ้ามนั ทากนั สนิมตะไบเด็ดขาด ควรใชแ้ ปรงลวดทาความสะอาดสนิม 8. หลงั เลิกใชง้ านทุกคร้ัง ใชแ้ ปรงลวดทาความสะอาดตะไบ และเกบ็ เขา้ ท่ีให้ เรียบร้อย สรุป แหล่งความรู้เพมิ่ เตมิ วิชา งานฝึกฝีมือ 41

แบบฝึ กหัด/คาถามท้ายบท คาส่ัง จงเลือกคาตอบท่ีถูกตอ้ งที่สุดเพียงคาตอบเดียว 1. จากรูป คือการจบั ตะไบตามขอ้ ใด ? 3. จากรูป คือการจบั ตะไบตามขอ้ ใด ? ก. การจบั ตะไบขนาดใหญ่ ก. การจบั ตะไบขนาดใหญ่ ข. การจบั ตะไบขนาดกลางและเลก็ ข. การจบั ตะไบขนาดกลางและเล็ก ค. การจบั ตะไบปรับแต่งผวิ สาเร็จ ค. การจบั ตะไบปรับแตง่ ผวิ สาเร็จ ง. การจบั ตะไบในพ้นื ท่ีจากดั ง. การจบั ตะไบในพ้นื ท่ีจากดั 2. จากรูป คือการจบั ตะไบตามขอ้ ใด ? 4. จากรูป มีความหมายสอดคลอ้ งตาม ขอ้ ใด ? ก. การจบั ตะไบขนาดใหญ่ ก. การตะไบผวิ โคง้ ข. การจบั ตะไบขนาดกลางและเล็ก ข. การตะไบผวิ เรียบ ค. การจบั ตะไบปรับแตง่ ผวิ สาเร็จ ค. การตะไบปรับแต่งผวิ สาเร็จ ง. การจบั ตะไบในพ้นื ท่ีจากดั ง. การตะไบผวิ โคง้ เวา้ 42 วิชา งานฝึกฝีมือ

5. จากรูป มีความหมายสอดคลอ้ งตาม 7. จากรูป มีความหมายสอดคลอ้ งตาม ขอ้ ใด ? ขอ้ ใด ? ก. การตะไบผวิ โคง้ ก. การตะไบผวิ ตามความยาว ข. การวางตาแหน่งเทา้ ขณะตะไบ ข. การตะไบผวิ เรียบทะแยงมุม ค. การยนื และการเคลื่อนตวั ค. การตะไบผวิ ตามความกวา้ ง ง. การตะไบผวิ โคง้ เวา้ ง. การไสตะไบ 6. จากรูป มีความหมายสอดคลอ้ งตาม 8. จากรูป ลกั ษณะการออกแรงกดเป็นไป ขอ้ ใด ? ตามขอ้ ใด ? ก. การจบั ตะไบขนาดใหญ่ ก. แรงกดเท่ากนั สองดา้ น ข. การจบั ตะไบขนาดกลางและเลก็ ข. แรงกดดา้ นหนา้ นอ้ ยกวา่ แรงกด ค. การจบั ตะไบปรับแตง่ ผวิ สาเร็จ ง. การจบั ตะไบในพ้นื ที่จากดั ดา้ นหลงั ค. แรงกดดา้ นหนา้ มากกวา่ แรงกด วชิ า งานฝึกฝีมือ ดา้ นหลงั ง. ข้ึนอยกู่ บั ผปู้ ฏิบตั ิและลกั ษณะของ ชิ้นงาน 43

9. ระดบั ความสูงของปากกาจบั ชิ้นงาน ค. ควรจดั เก็บ วางตะไบแยกตา่ งหาก ห่างจากขอ้ ศอกประมาณเท่าไร ? กบั เครื่องมือชนิดอ่ืน ก. 5 – 8 มม. ง. ทาความสะอาดตะไบทุกคร้ังหลงั เลิก ข. 5 – 8 ซม. ใชง้ าน ค. 5 – 8 นิ้ว 13. ขอ้ ใดคือสาเหตุท่ีทาใหฟ้ ันหรือคมตดั ง. 5 – 8 หุน ของตะไบสึกหรอเร็วกวา่ กาหนด ? 10. การวางตาแหน่งเทา้ ขณะตะไบชิ้นงาน ก. เก็บตะไบในท่ีอุณหภูมิสูงกวา่ ปกติ ขอ้ ใดกล่าว ไมถ่ ูกตอ้ ง ? ข. ใชต้ ะไบ ทาการตะไบเน้ือไม้ ก. วางเทา้ ซา้ ยใหอ้ ยหู่ นา้ เทา้ ขวา ค. ไม่ทาน้ามนั ป้ องกนั สนิม สาหรับผทู้ ี่ถนดั ขวา ง. วางหรือเก็บตะไบกองรวมกนั ข. เทา้ ขวาทามุมกบั แนวก่ึงกลางของ 14. ลกั ษณะของฟันตะไบโดยทว่ั ไป จะมี ปากกาประมาณ 30 – 45 องศา มุมคายลกั ษณะใด ? ค. ส้นเทา้ ซา้ ยห่างจากปลายเทา้ ขวา ก. มุมคายมีค่าเป็นบวก ประมาณ 1 ฟุต ข. มุมคายมีค่าเป็นลบ ง. การยนื ตะไบทแยงมุม ใหย้ นื ทางดา้ น ค. มุมคายมีค่าเป็นศนู ย์ ซา้ ยหรือขวาของปากกา ง. แลว้ แตบ่ ริษทั ผผู้ ลิตจะผลิตออกมา 11. การตะไบลกั ษณะใด ท่ีสามารถสังเกต 15. การจบั ยดึ ชิ้นงานเหลก็ แท่งสี่เหลี่ยม ความเรียบของผวิ ชิ้นงานได้ ? หนา ควรจบั ใหผ้ วิ ของชิ้นงานที่จะทา ก. ตะไบตามความกวา้ ง การตะไบ สูงเลยขอบบนของปาก ข. ตะไบตามความยาว ปากกาเทา่ ใด ? ค. ตะไบทะแยงมุม ก. 2 – 5 มม. ง. การไสตะไบ ข. 2 – 5 มม. 12. ขอ้ ใด ไมใ่ ช่ การบารุงรักษาตะไบ ? ค. 2 – 5 มม. ก. ใชน้ ้ามนั ทากนั สนิมหลงั เลิกใชง้ าน ง. 2 – 5 มม. ข. อยา่ ใชต้ ะไบแทนคอ้ น 44 วิชา งานฝึกฝีมือ

วชิ า งานฝึกฝีมือ 45