2.5 ผู้นำของพระสงฆ์ 12072022

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กยี่ วข้อง 119 บทบาทของพระสงฆ์ บทบาทของพระสงฆก์ บั การพฒั นาภาวะผู้นําทม่ี จี รยิ ธรรมในองคก์ ร The role of the Buddhist monks to develop ethical leadership in organizations ความนํา การพฒั นาสังคมของประเทศไทยได้นําแนวคดิ พฒั นามาจากคาํ วา่ “Development” อนั เป็ นแนวคดิ ของตะวนั ตกมาใช้เป็ นฐานในการพฒั นา ทาํ ให้การพฒั นามคี วาม ยุง่ ยาก สลบั ซบั ซ้อน (Complexity) เพราะเน้นการพฒั นาเทคโนโลยมี ากกวา่ การ พฒั นาด้านจิตใจ ในการพฒั นาด้านจิตใจ พระสงฆม์ ีบทบาทสํ าคญั ได้พฒั นา จติ ใจของคนในชุมชน จากคนทต่ี ดิ ยาเสพตดิ ให้เลกิ จากทเี่ คยตดิ เหล้าให้เลกิ เหล้า จากทเี่ คยตดิ การพนันให้เลกิ จากการพนัน จากทเี่ คยลุม่ หลงในไสยศาสตร์ ทเ่ี คยงมงายให้รู้ใช้สตปิ ัญญา จากความเห็นผดิ (มจิ ฉาทฐิ )ิ ให้มีความเห็นท่ี ถูกต้อง (สัมมาทฐิ )ิ พระสงฆพ์ ฒั นาจติ ใจของคนในชุมชนให้ขยนั หม่นั เพยี รใน การทาํ มาหาเลยี้ งชพี และสอนให้ขยนั เก็บออม ประหยดั ใช้จา่ ยอยา่ งรู้คุณคา่ ไม่ ฟ่ ุมเฟือย หรหู รา หลงตามคา่ นยิ มทผ่ี ดิ ๆ และให้ร้จู กั เลอื กคบคน โดยให้เลอื กคบ กบั บณั ฑติ ให้หลกี เว้นจากคนพาล และสอนให้วางตนให้เหมาะสมกบั ภาวะแห่งตน ในสังคมปัจจุบนั พระสงฆจ์ ึงเป็ นผู้นําในการพฒั นาสังคมอยา่ งมาก (พระครูสุนทร ธรรมโสภณ, ออนไลน์) พระสงฆใ์ นสังคมไทยตง้ั แต่อดตี ถึงปัจจุบนั ได้มสี ่ วนช่วย พฒั นาภาวะผู้นําทม่ี คี ุณธรรม จรยิ ธรรมในองคก์ ร อาทเิ ช่น ผู้นําในสถานศึกษา และหน่วยงานภาครฐั และเอกชน เพอ่ื ช่วยให้ผู้นําได้ปกครององคก์ รให้เกดิ ความ สงบสุข และนําพาองคก์ รก้าวสู่ความสําเร็จ ดงั พุทธพจน์ทวี่ า่ “ถ้าผู้นําประพฤติ ธรรม ผตู้ ามก็จะประพฤตธิ รรมตาม” ประเทศไทยเป็ นดนิ แดนทพี่ ระพุทธศาสนาสามารถประดษิ ฐานมน่ั คงอยา่ งไมข่ าดตอน รวมทง้ั มชี อื่ เสียงเป็ นทย่ี อมรบั ในความบรสิ ุทธขิ์ องพระศาสนามาแตอ่ ดตี สภาพเช่นนี้ ย่อมเปล่ียนแปลงไปได้ตามเง่ือนไขและความรู้ความเข้าใจของสังคมท่ีววิ ฒั น์ไป ตลอดเวลาเพราะในขณะทพี่ ระพทุ ธศาสนามบี ทบาทมากในประเทศไทย ดนิ แดนแห่ง นี้ก็ไมเ่ คยวา่ งเว้นจากลทั ธวิ ตั ถุนิยมเช่นกนั

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วข้อง 120 บทบาทของพระสงฆ์ เหตุการณม์ ากมายในยคุ หลงั ทเี่ กดิ กบั พระภกิ ษุทมี่ ชี อื่ เสียงและมสี านุศิษยม์ ากมายได้ สร้างความเป็ นห่วงวา่ พระพุทธศาสนาในประเทศนี้ได้เสื่อมลงแล้วอยา่ งรวดเร็ว การ ออกนอกรตี นอกรอยเกดิ ขนึ้ ซ้ําๆ บ้างก็หนีไปพกั ร้อนในต่างประเทศ บ้างก็มคี ดี ความตดิ ตวั ในขณะดาํ รงสมณเพศ บ้างก็หมกมุน่ อยูก่ บั พุทธพาณชิ ย์ การระดมเงนิ ทองและการสร้างเครอ่ื งรางของขลงั อยา่ งเอาจรงิ เอาจงั ชาวพุทธจาํ นวนไมน่ ้อยเรม่ิ บอกวา่ พระภกิ ษุทเี่ ครง่ ครดั และน่าศรทั ธาในปจั จุบนั มนี ้อยแล้ว บางทา่ นเห็นวา่ การ เผยแผพ่ ระศาสนาในตา่ งประเทศได้บุญมากเพราะจะช่วยสืบสานพระศาสนาได้เมอ่ื พระพุทธศาสนาที่แท้จริงในประเทศไทยของเราต้องสูญหายไปจริงๆ ท่ีจริง สภาพการณน์ ี้เป็ นสภาพการณท์ เ่ี คยเกดิ ขนึ้ มาแล้วในอดตี จนบางยุคชาวพุทธไม่ เชอื่ วา่ พระภกิ ษุทบ่ี รรลพุ ระนพิ พานน้นั มจี รงิ ๆ ต้องนบั ถอื พระศรอี ารยิ เมตไตรยแทน ก็มี ในยุคอดตี ผู้ปกครองอาณาจกั รสยามยกยอ่ งพระพุทธศาสนามาก ส่ วนใหญ่ อาจสนับสนุนปริยตั ิธรรม แต่ก็มีบางสมยั ที่ส่ งเสริมการปฏิบตั ิ ส่ วนในช่วงที่ ผปู้ กครองสนใจลทั ธพิ ราหมณแ์ ละเรอื่ งทางโลกอยา่ งมากก็มไิ ดล้ ะเลยพระพุทธศาสนา ความแตกตา่ งกนั ทมี่ มี ากก็ตรงทป่ี ระชาชนทว่ั ไปในยุคน้นั ๆ ยงั ศรทั ธาในพระศาสนา และให้ความเคารพพระภกิ ษุอยา่ งยง่ิ แม้สําหรบั ผู้กระทาํ ความผดิ ถ้าเข้าสู่ผ้าเหลอื ง ก็มกั อภยั หรอื เว้นผดิ ให้ แตภ่ ายใต้โลกาภวิ ตั นใ์ นปจั จุบนั สังคมไทยไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากความรุง่ เรอื งของลทั ธิ วตั ถุนิยมและบรโิ ภคนิยมอย่างกว้างขวางยง่ิ พระภกิ ษุก็มใิ ช่ข้อยกเว้น การต่อส้ ู ระหวา่ งพระพุทธศาสนาและลทั ธวิ ตั ถุนิยมตะวนั ตกจงึ เข้มข้นไมน่ ้อยไปกวา่ ในอดตี ที่ สังคมมคี วามขาดแคลนทางวตั ถุ ในขณะทอี่ ทิ ธพิ ลของลทั ธวิ ตั ถุนิยมมมี ากขนึ้ ทง้ั ใน ระดบั ผู้บรหิ ารประเทศและประชาชนทว่ั ไปน้นั ก็ยงั มชี าวพุทธจาํ นวนมากทเี่ ชอื่ วา่ พระ นพิ พานสามารถเขา้ ถงึ ไดจ้ รงิ แมแ้ ตใ่ นชาตเิ ดยี วหรอื เพยี งไมก่ ช่ี าติ อย่างน้อยประชาชนส่ วนใหญ่น่าจะยงั เช่ืออยู่ว่าสังคมอยู่อย่างมคี วามสุขได้ด้วย ความดี มใิ ช่ด้วยการแย่งชิงผลประโยชน์โดยไม่ต้องคํานึงถึงวธิ ีการว่าช่วั ร้าย เพยี งใด นี่ก็หมายความว่าพระภกิ ษุในพระพุทธศาสนายงั มีความสํ าคญั อย่างย่ิงอยู่ และ ผู้บรหิ ารประเทศควรเข้าใจบทบาทหน้าทขี่ องตนในทางโลกและทางธรรมตามบรบิ ทที่ เปลย่ี นแปลงไปดว้ ย

บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กยี่ วข้อง 121 บทบาทของพระสงฆ์ คาํ ถามทน่ี ่าสนใจคอื ทาํ ไมพระสงฆป์ ัจจุบนั จึงสร้างภาพลกั ษณท์ นี่ ่าเส่ือมศรทั ธา และเป็ นทพ่ี ง่ึ สําหรบั การสรา้ งความดขี องผคู้ นไดน้ ้อยลง ขอ้ สังเกตประการแรกไดแ้ ก่ ปญั หาเชงิ คุณภาพของพระสงฆ์ พระภกิ ษุเคยเป็ นทพี่ ่ึงของประชาชน มใิ ช่เพยี งเรอื่ งพธิ กี รรมและการเผยแผ่พระ ศาสนา แตย่ งั เป็ นทพี่ ง่ึ อนื่ ๆ ด้วย เช่นเป็ นทง้ั ผู้นําของชุมชนและผู้ให้ความรู้และ การศึกษาแกป่ ระชาชน เมอื่ เรามองไปในประวตั ศิ าสตร์ ในยุคทศ่ี รลี งั กาซง่ึ พระพุทธศาสนาเคยรุง่ เรอื งอยา่ ง ยง่ิ ต้องประสบปัญหาการขาดการสืบตอ่ สมณวงศ์ มอี าณาจกั รเพยี ง 4 แห่งในยุค น้นั ทศี่ รลี งั กามองหาทพ่ี ง่ึ น่ันคอื ทย่ี ะไข่ กรุงศรอี ยุธยา อมรปุระองั วะ และมอญ รามญั ความสํ าเร็จในการสื บสมณวงศ์ของศรลี งั กาในครง้ั น้ันสะท้อนถึงความรุ่งเรอื งของ พระพุทธศาสนาในสยามไดเ้ ป็ นอยา่ งดี และน่นั ก็สะท้อนคุณภาพของพระสงฆท์ เี่ ป็ น ทย่ี อมรบั ในสายตาของชาวพทุ ธในศรลี งั กาดว้ ย ทวา่ เมอื่ เวลาผา่ นไป คุณภาพของพระภกิ ษุก็เปลย่ี นแปลงไปตามเงอ่ื นไขทางสังคม การครองเพศสมณะของพระภกิ ษุไดร้ บั ผลกระทบมากจากสงครามครง้ั เสียกรุงให้พมา่ แนวทางการปฏบิ ตั ขิ าดตอนและสญู หายไปมากแม้วา่ จะเคยมคี วามพยายามส่งเสรมิ ให้ สืบตอ่ สายปฏบิ ตั จิ ากกรุงเกา่ ก็ตาม ตลอดระยะเวลาน้นั ลทั ธวิ ตั ถุนิยมตะวนั ตกกลบั เข้มแข็งมากกวา่ และไดม้ อี ทิ ธพิ ลทง้ั ตอ่ ประชาชนและพระภกิ ษุซง่ึ สังคมคาดหวงั ไว้สงู วา่ จะช่วยสืบสานพระศาสนาดว้ ย จนกระทง่ั เมอ่ื ราว 100 กวา่ ปี มานี้เองทเ่ี รม่ิ มกี ารชาํ ระวธิ ปี ฏบิ ตั แิ ละนําไปสู่ช่วงงอก งามของวธิ กี ารปฏบิ ตั ทิ เี่ หมาะสมและไมย่ ากจนเกนิ ไป ส่งผลให้ในช่วง 40-60 ปีมา นี้มคี วามสนใจการปฏบิ ตั ธิ รรมกนั มาก

บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กยี่ วข้อง 122 บทบาทของพระสงฆ์ ความเข้มแข็งของพระภกิ ษุทเี่ ห็นความสําคญั ของการปฏบิ ตั ยิ งั คงมอี ยแู่ ละนบั วา่ โดด เดน่ และมเี ทคนิคการปฏบิ ตั ทิ หี่ ลากหลายไมด่ อ้ ยไปกวา่ ทใี่ ดในโลก ปญั หาอยทู่ จี่ าํ นวนพระสงฆม์ ไิ ดส้ ะทอ้ นความรงุ่ เรอื งของพระศาสนา ในขณะทฆี่ ราวาสเข้าหาการปฏบิ ตั ธิ รรมอยา่ งจรงิ จงั มากขนึ้ พระภกิ ษุกลบั แตกตา่ ง กนั อยา่ งมากในการใช้ชวี ติ แบบบรรพชติ พระภกิ ษุทม่ี ปี ฏปิ ทาสูงส่ งและหาได้ยากยงั มอี ยูม่ ากโดยเป็ นทเี่ ลอ่ื มใสของชาวพุทธ จํานวนมาก ในขณะทสี่ ่ วนทเี่ สพวตั ถุนิยมกลายเป็ นตวั อย่างทที่ าํ ให้ผู้คนจํานวน มากเสื่อมศรทั ธา ในอดตี พระภกิ ษุตง้ั แตย่ ุคกอ่ นกรุงเกา่ มคี วามสนใจคาถาอาคมและ เครอ่ื งรางของขลงั มาก ซ่ึงส่ วนหน่ึงอาจมาจากอทิ ธพิ ลของพราหมณแ์ ละอกี ส่ วน หน่ึงมาจากการเป็ นทพ่ี ง่ึ ของคนทว่ั ไปทตี่ ้องการทพี่ ง่ึ ทงี่ า่ ยและรู้สึกไมป่ ลอดภยั จาก สงครามซง่ึ เคยมอี ยบู่ อ่ ยครง้ั ในปัจจุบนั พระภกิ ษุทส่ี นใจคาถาอาคมยงั มอี ยูบ่ ้าง แตม่ ไิ ด้สนใจการเจรญิ ฌาน อันสงบเหมือนพระภิกษุ ในอดีต จึงมักมีภาพของการอวดอ้างความขลังเพื่อ ผลประโยชนส์ ่วนตน ผู้ทเี่ ข้าพ่ึงพระศาสนาโดยบวชเป็ นพระภกิ ษุด้วยเหตุผลต่างๆ แต่เวลาผ่านไปอาจ มไิ ด้สนใจการปฏบิ ตั เิ พอ่ื ชําระกเิ ลส ทาํ ให้กลายเป็ นปัญหาคุณภาพของบุคลากร สงฆ์ ขอ้ สังเกตประการตอ่ มาไดแ้ ก่ บทบาททเี่ ปลย่ี นแปลงไปตามกาลเวลาของพระภกิ ษุ วดั เคยเป็ นแหลง่ ความรู้ทง้ั ทางโลกและทางธรรม ตอ่ มาบทบาทของพระสงฆใ์ นเรอ่ื ง ทางโลกก็ลดลงไปตามเงอื่ นไขทางเศรษฐกจิ และสังคม โรงเรยี นถูกกาํ หนดให้แยก ออกจากวดั และบทบาทของพระภกิ ษุเองก็ถูกตดั ขาดจากระบบการศึกษาสมยั ใหม่ ในทางโลก ประชาชนไดห้ นั ไปพง่ึ รฐั สวสั ดกิ าร การเออื้ ประโยชนจ์ ากรฐั และโอกาส จากโลกาภวิ ตั น์

บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ กยี่ วข้อง 123 บทบาทของพระสงฆ์ วงการศึกษาของพระสงฆไ์ ด้พยายามปรบั ตวั ดว้ ยการให้พระภกิ ษุสามเณรเรยี นรู้เรอื่ ง ทางโลกมากขนึ้ มกี ารให้ปรญิ ญาขน้ั สูงแกพ่ ระภกิ ษุทบี่ วชเรยี นไปจนถงึ ฆราวาสท่ี สนใจ การปรบั ตวั นี้เป็ นการสร้างความมน่ั คงให้แกว่ งการสงฆท์ ผ่ี ู้บวชเรยี นสามารถมอี นาคต ได้หากในภายหลงั จะลาเพศบรรพชติ ไปประกอบอาชีพแบบคนทว่ั ไป อยา่ งไรก็ตาม การปรบั บทบาทของพระสงฆด์ งั กลา่ วยงั คงเป็ นการปรบั ตวั เชงิ ปรมิ าณและเป็ นการ ปรบั ตวั เข้าหาเรอื่ งทางโลกเป็ นหลกั พระภกิ ษุจาํ นวนหน่ึงไดห้ นั ไปเผยแผศ่ าสนาในเชงิ สังคมและกลายเป็ นนกั ปฏบิ ตั กิ าร ทางสังคมแบบกลายๆ จาํ นวนหน่ึงต้องแทรกความบนั เทงิ และความตลกเข้าไปกบั คาํ สอน ส่ิ งเหล่านี้มีประโยชน์และอาจสอดคล้องกบั ยุคสมยั มากกว่าบทบาทด้งั เดมิ ท่ีเน้น วทิ ยาคมและรอให้ประชาชนเข้าวดั ทวา่ พระภกิ ษุน้ันจาํ เป็ นต้องรกั ษาและพฒั นา ความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติจนกระท่ังเข้าสู่ธรรมข้ันสูง จึงจะเป็ นที่พ่ึงของ พทุ ธศาสนิกชนไดด้ จี รงิ คาํ ตอบเกย่ี วกบั บทบาทหลกั ของพระภกิ ษุจงึ อยูท่ คี่ วามเชย่ี วชาญหรอื ความเข้มแข็ง ในทางธรรมเป็ นสําคญั ข้อสังเกตประการตอ่ มาไดแ้ ก่ บทบาทและคุณภาพของผู้นํา คณะสงฆ์ ผู้นําสงฆใ์ นยุคกรุงเกา่ แยกการปกครองออกเป็ น 2-3 คณะ ตอ่ มาภายหลงั ได้รวม เป็ นการปกครองเดยี ว จงึ ได้ผา่ นยุคทเ่ี คยแยกออกจากกนั มานานแล้ว จะแยกออก จากกนั เช่นให้เป็ นแบบคามวาสีและอรญั วาสีก็คงไมไ่ ดอ้ กี พระสงฆใ์ นปัจจุบนั ได้รบั การสรรเสรญิ จากฝ่ ายปกครองบ้านเมอื งด้วยยศพระเหมอื น เช่นในอดตี โดยมยี ศถาบรรดาศักดแิ์ ละคาํ เรยี กนําหน้าเป็ นสัญลกั ษณ์ ยง่ิ นานวนั พระสงฆย์ ง่ิ นยิ มการเรยี กตามยศพระแทนการเรยี กขานแบบโบราณ

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ กย่ี วข้อง 124 บทบาทของพระสงฆ์ การกาํ หนดให้สมณศักดมิ์ ไิ ด้มาจากการยอมรบั ในปฏปิ ทาและความม่นั ใจด้านการ ปฏบิ ตั ิ เพราะมขี ้ออา้ งวา่ ภูมธิ รรมน้นั วดั กนั ไมไ่ ดแ้ ละเป็ นเรอ่ื งเฉพาะตน ทวา่ ยศพระกลบั กลายเป็ นส่ิงทผ่ี ูกกบั อายุของการบวชเรยี น การระดมทุนทรพั ย์ และการสร้างถาวรวตั ถหุ รอื โครงการขนาดใหญ่ การไตเ่ ต้าตามเส้ นทางอาวุโสและเส้ นสายคลา้ ยแบบราชการมกั ให้โอกาสแกพ่ ระภกิ ษุ ทท่ี ุม่ เทให้กบั เรอื่ งลาภยศและมไิ ดใ้ ห้เวลาสําหรบั การปฏบิ ตั ิ ข้อสังเกตอกี ประการหน่ึงคอื บทบาทของภาครฐั ซง่ึ สามารถหนุนช่วยในเรอ่ื งทศิ ทาง และการบรหิ ารจดั การได้ ความพยายามสนับสนุนพระศาสนาคงมีอยู่มาก แต่ภาครฐั มไิ ด้เอาจรงิ กบั ปัญหา ความเส่ือมในวงการพระสงฆ์ ภาครฐั ยงั คงมองการปกครองสงฆแ์ บบรฐั ขา้ ราชการ จากเหตุการณใ์ นประวตั ศิ าสตร์ เคยมกี ารกวาดล้างพระภกิ ษุทย่ี กตนเหนือคนทว่ั ไป เช่นการอวดอุตรมิ นุสธรรมมาแลว้ ซง่ึ ครง้ั ใหญท่ ถ่ี งึ ขน้ั เสียเลอื ดเนื้ออยา่ งน่าเศร้าสลด เกดิ ในพมา่ ภายหลงั รชั สมยั พระเจ้านนั ทบุเรง สําหรบั เมอื งไทยในอดตี ยงั ไมม่ กี ารจารกึ ไว้ว่าเคยมกี ารกวาดล้างกนั ขนานใหญ่ หรอื ไม่ แตห่ วงั วา่ คงไมเ่ กดิ ความน่าเศรา้ ใดๆ ในอนาคต เป็ นทน่ี ่าเสียดายทป่ี ัจจุบนั นี้ผู้บรหิ ารประเทศยงั มกั สนใจเปลอื กนอกมากกวา่ การเผย แผธ่ รรมทคี่ วามสําคญั อยทู่ กี่ ารฟงั ธรรม การสนทนาธรรม และการปฏบิ ตั ธิ รรม ลา่ สุดเราจะเห็นกระแสการยอมรบั ผ้ายนั ตท์ เี่ กลอื กกลว้ั ธุรกจิ ในขณะทก่ี ลบั ละเลย ปัญหาการปิ ดสถานีวทิ ยุเสี ยงธรรมและการเผยแผ่ธรรมในระดบั ประเทศท้งั ท่ีเคย กระทาํ ได้มากอ่ น จนกระทง่ั พระภกิ ษุสายปฏบิ ตั จิ าํ นวนหน่ึงถงึ ขน้ั ต้องประกาศ ? ควา่ํ บาตร? นายกรฐั มนตรแี ละคณะกรรมการ กสทช. ภาครฐั ไมค่ วรปลอ่ ยปละความไมช่ อบทเี่ บยี ดบงั พระศาสนาให้เป็ นเรอื่ งของพระสงฆ์ เอง ไมค่ วรมองพระสงฆท์ แี่ สดงตนเพอื่ ประโยชนส์ าธารณะวา่ กระทาํ ส่ิงทม่ี ใิ ช่กจิ ของ

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ กย่ี วข้อง 125 บทบาทของพระสงฆ์ สงฆ์ แต่กลบั ยกย่องพระภิกษุ ที่เติบโตจากพุทธพาณิชยแ์ ละความงมงายนอก พระพทุ ธศาสนา รฐั บาลคงต้องคดิ ถงึ มาตรการป้ องกนั และปราบปรามการประพฤตผิ ดิ เกยี่ วกบั ศาสนา อยา่ งเป็ นระบบเสียแล้ว บทบาทพระสงฆ์ หน้าทหี่ ลกั ของพระสงฆใ์ นพระพุทธศาสนา ไดแ้ กก่ ารศึกษาหลกั คาํ สอนทางพระพทุ ธศาสนาแลว้ ปฏบิ ตั ติ าม พร้อม ทง้ั นําหลกั คาํ สอนมาเผยแผแ่ กป่ ระชาชน

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กยี่ วข้อง 126 บทบาทของพระสงฆ์ สําหรบั พระสงฆไ์ ทย มหี น้าทแี่ ละบทบาททต่ี ้องรบั ผดิ ชอบ ซง่ึ ไดร้ บั การ แตง่ ตง้ั โดย ตรงและเป็ นหน้าทที่ ตี่ ้องปฏบิ ตั ิ ดงั นี้ ดา้ นการปกครองคณะสงฆ์ ไดแ้ ก่ งานดา้ นการบรหิ ารพระภกิ ษุสามเณร ซง่ึ พระสงฆ์ ทมี่ คี วามรู้ ความสามารถจะไดร้ บั แตง่ เป็ นเจ้าคณะตา่ งๆ ตาํ แหน่ง สังฆราช เป็ นตาํ แหน่งสงู ทส่ี ดุ รองลงมาไดแ้ กเ่ จ้าคณะหน เจ้าคณะภาค เจ้า คณะจงั หวดั เจ้าคณะอาํ เภอ เจ้าคณะตาํ บล เจ้าอาวาส ผู้ช่วยเจ้าอาวาส และ เลขานุการแตล่ ะเจ้าคณะ เป็ นตาํ แหน่งสดุ ทา้ ย, มหาเถรสมาคม ถอื วา่ เป็ น องคก์ รปกครองสงู สุดของ คณะสงฆท์ ง้ั สองนิกาย ดา้ นการจดั การศึกษาแกพ่ ระภกิ ษุสามเณรและประชาชนทว่ั ไป ไดแ้ ก่ งานบรหิ าร และเป็ นอาจารยส์ อนตามสถาบนั การศึกษาของสงฆ์ ไดแ้ ก่ มหาวทิ ยาลยั สงฆ์ โรงเรยี นพระ ปรยิ ตั ธิ รรม แผนกธรรม-บาลี และแผนกสามญั ศึกษา (ม.1-ม.6) 3. ดา้ นการเผยแผพ่ ระพุทธศาสนา ไดแ้ ก่ การสอน การอบรม การ แสดงธรรม การปาฐกถาธรรม และการเขยี นตาํ รา และการปฏบิ ตั ธิ รรมโดยเผยแผผ่ า่ นสื่อ ตา่ งๆ เช่นวทิ ยุ โทรทศั น์ และหนงั สือพมิ พ์ เป็ นตน้ 4. ดา้ นการกอ่ สรา้ งและการบรู ณะปฏสิ ังขรณว์ ดั วาอาราม หมายถงึ การ เป็ นผดู้ แู ล การสรา้ งวดั วาอาราม และรกั ษาบรู ณะซ่อมแซม 5. ดา้ นการบาํ เพ็ญสาธารณประโยชนแ์ กส่ ังคม ไดแ้ ก่ การมสี ่วนรวม ในการทาํ ประโยชนแ์ กส่ ังคมดา้ นตา่ งๆ เช่น การจดั การศึกษาแก่ เด็กดอ้ ยโอกาสการ ตอ่ ต้านยาเสพตดิ การบรจิ าคเงนิ ทนุ แกห่ น่วยงานตา่ งๆ และการส่งเสรมิ วชิ าชพี ตา่ งๆ เป็ นตน้

บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง 127 บทบาทของพระสงฆ์ บทบาทของพระสงฆใ์ นปจั จบุ นั ทป่ี รากฏในสังคมไทย พระสงฆไ์ ทยมบี ทบาททไ่ี ดป้ ฏบิ ตั ใิ ห้เกดิ ประโยชนต์ อ่ สังคมไทยเกยี่ วกบั เรอ่ื ง เหลา่ นี้ 1. การจดั การศึกษาแกช่ าวบ้าน (ทง้ั มหาวทิ ยาลยั และระดบั มธั ยมศึกษา ตลอดจนเด็กเล 2. การเป็ นครผู ูส้ อนตามสถาบนั การศึกษาตา่ งๆ 3. การช่วยเหลอื สังคมดา้ นการบรจิ าคทนุ ทรพั ยแ์ กห่ น่วยงานตา่ งๆ 4. การช่วยเหลอื ดา้ นการรกั ษาโรคพยาบาลแกผ่ ยู้ ากจน 5. การเป็ นผนู้ ําชุมชนในการพฒั นาชุมชน 6. การเป็ นผู้นําในการแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ 7. การช่วยเหลอื ดา้ นการสรา้ งสถานทรี่ าชการ 8. การเผยแผห่ ลกั ธรรมผา่ นสื่อวทิ ยุ โทรทศั น์ โดยการเป็ นผูแ้ สดงธรรม ปาฐกถาธรรม และการประพฤตปิ ฏบิ ตั ธิ รรมฯ หน้าทข่ี องพระสงฆต์ ามพระธรรมวนิ ยั พระภกิ ษุสงฆ์ ซง่ึ เป็ นบรรพชติ ในพระพทุ ธศาสนา มหี น้าทศ่ี ึกษา ปฏบิ ตั ธิ รรม เผยแผค่ าํ สอนและสืบ ตอ่ พระพทุ ธศาสนาโดยตรง มคี ุณธรรมและหลกั ความประพฤตทิ ตี่ อ้ ง ปฏบิ ตั มิ ากมาย แตก่ ลา่ วตาม หน้าทท่ี างศาสนาแลว้ มี 6 อยา่ ง ไดแ้ ก่ 1. ห้ามปรามสอนให้เวน้ จากความชว่ั 2. แนะนําส่ังสอนให้ตง้ั อยใู่ นความดี 3. อนุเคราะหด์ ว้ ยความปรารถนาดี

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ กยี่ วข้อง 128 บทบาทของพระสงฆ์ 4. ให้ไดฟ้ ัง ไดร้ สู้ ่ิงทยี่ งั ไมเ่ คยรู้ ไมเ่ คยฟัง 5. ชแี้ จงอธบิ าย ทาํ ส่ิงทเี่ คยฟังแลว้ ให้เข้าใจแจม่ แจ้ง 6. บอกทางสวรรค์ สอนวธิ ดี าํ เนินชวี ติ ให้ประสบความสุข ความเจรญิ ในชวี ติ กจิ กรรมของสงฆ์ ทช่ี ่วยเหลอื สังคมมหี ลายดา้ น เช่น ดา้ นศีลธรรม วฒั นธรรม , สุขภาพอนามยั , สัมมาชพี , สันตสิ ุข, ศึกษาสงเคราะห,์ สาธารณสงเคราะห,์ กตญั ญูกตเวทติ าธรรม, สามคั คธี รรม, ส่ วนกจิ กรรมของสงฆท์ พ่ี ่ึงกระทาํ อยู่แล้วในปัจจุบนั เช่น ส่ิงทจี่ ะต้องศึกษา แสวงหาความร้ทู ง้ั ทางโลก และทางธรรม ส่ิงทจี่ ะต้องละความไมด่ ไี มง่ ามทง้ั หมด ส่ิงทจ่ี ะทาํ ให้ แจ้งถึงจิตถึงใจ ส่ิ งท่ีควรจะพฒั นา ทําความเจริญท้ังรูปธรรม-นามธรรม สํ าหรบั พระพุทธศาสนา พระสงฆแ์ ละ สังคมไทยน้ัน มีความสัมพนั ธก์ นั มา ยาวนานนับต้ังแต่พระพุทธศาสนาต้ังม่ันอยู่ในประเทศไทย วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณีไทยน้ันก็ได้รับอิทธิพลของศาสนาพุทธมามาก นอกจากนี้ และสงฆน์ ้นั ยงั เป็ นศนู ยร์ วมเป็ นทย่ี ดึ เหน่ียวจติ ใจของชาวพุทธมาโดย ตลอด อกี ทง้ั วดั ยงั มหี น้าที่ เสมอื นทพี่ กั พงิ โรงเรยี น โรงพยาบาล ศาลไกล่ เกลยี่ สถานทชี่ ุมนุมของชาวบา้ น และพระสงฆ์ ก็เป็ นทง้ั ครู หมอ ผู้พพิ ากษา ให้แกช่ าวบ้าน จะเห็นไดว้ า่ พระสงฆ์ เป็ นผู้ที่ มีบทบาทอย่างมากในสังคมไทย ทางด้านการทํางานเพื่อพฒั นา สังคม และ ชุมชนน้นั เนื่องจากพระสงฆเ์ ป็ นผู้ทบี่ รรดาเหลา่ พุทธศาสนิกชนให้ความสําคญั ความเคารพศรทั ธาและเชื่อถอื ไว้วางใจในการเป็ นผู้นําในการอบรมส่ังสอนและ การเป็ นผู้นํา ทางด้านจติ ใจ ดงั น้ัน ในสังคมปัจจุบนั พระสงฆจ์ ึงเป็ นทง้ั ผู้นําใน การพฒั นาและแก้ไขปัญหาสังคม ทเี่ กดิ ขนึ้ มากมายใน ปัจจุบนั ปัญหาสังคม ตา่ ง ๆ เหลา่ นี้ เช่น ยาเสพตดิ จงึ ได้มนี กั พฒั นาสังคมเข้ามาช่วยกนั แก้ไข ปัญหา และพฒั นาสังคมให้น่าอยูข่ นึ้ ซ่ึงการเข้ามาปฏบิ ตั หิ น้าทด่ี งั กลา่ วไมไ่ ด้ เป็ นการผดิ ต่อหลกั ของพระวนิ ัย บญั ญตั ทิ อ่ี งคส์ มเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้

บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง 129 บทบาทของพระสงฆ์ ทรงบญั ญตั ไิ ว้แตอ่ ยา่ งใด อกี ทง้ั ยงั ถอื วา่ เป็ นการทาํ ตามหน้าทท่ี พ่ี ระสงฆค์ วรจะ ทาํ เพอื่ เป็ นการตอบแทนและสงเคราะหส์ ังคมตอบแทน พุทธศาสนิกชน ทไ่ี ดท้ าํ ทะนุ บํารุงพระพุทธศาสนาด้วยดีตลอดมา ต้ังแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบันให้ เหมอื นกบั ทพี่ ระพุทธศาสนิกชนได้ให้คาํ จาํ กดั ความของ พระสงฆว์ า่ เป็ นเนื้อ นาบุญของเหล่า พุทธศาสนิกชน อย่ามองสงฆ์ ในแง่ลบจนเกินไปนะโยมนะ พระสงฆท์ ี่ดีๆก็มีมากท่ีทํางานเพื่อ ศาสนาและสังคม ส่ วนที่โยมมองเห็นน้ัน อาจจะเป็ นเพยี งส่วนเล็กน้อยเทา่ น้นั +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++