ความสำคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ในสมัยอยุธยา

ความสาคญั ของหลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์ใน สมยั อยธุ ยา จดั ทำโดย ด.ช.ณวฒั น์ ศรสี กลุ วนิชย์

หลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์ 1. หลกั ฐำนชนั้ ตน้ หรอื หลกั ฐำนปฐมภมู ิ (Primary Sources) คอื หลกั ฐำนท่เี กิดรว่ มสมยั กบั เหตกุ ำรณ์ หรอื เป็น หลกั ฐำนท่ีมำจำกเหตกุ ำรณท์ ่ีเกิดขนึ้ ในชว่ งเวลำดงั กลำ่ ว ตวั อยำ่ งเช่น เอกสำรสนธิสญั ญำของรฐั บำล, สมดุ บนั ทกึ ชีวประวตั สิ ว่ นตวั ของบคุ คลสำคญั หรอื บคุ คลทำงประวตั ิศำสตร,์ บนั ทกึ หรอื คำบอกเลำ่ ของบคุ คลรว่ มสมยั , นอกจำกนี้ ยงั รวมถงึ หลกั ฐำนวตั ถทุ ำงโบรำณคดีตำ่ ง ๆ อีกดว้ ย 2. หลกั ฐำนชนั้ รองหรอื หลกั ฐำนทตุ ยิ ภมู ิ (Secondary Sources) คอื หลกั ฐำนท่ที ำขนึ้ ภำยหลงั เหตกุ ำรณ์ หรอื เป็นหลกั ฐำนท่เี ขียนขนึ้ โดยบคุ คลท่ไี มไ่ ดม้ ีสว่ นเก่ียวขอ้ งกบั เหตกุ ำรณน์ นั้ โดยตรง โดยมกี ำรเรยี บเรยี งขนึ้ ภำยหลงั จำกเกิดเหตกุ ำรณน์ นั้ ๆ ตวั อยำ่ งเช่น กำรบนั ทกึ เรอ่ื งตำนำน กำรบนั ทกึ เรอ่ื งรำวยอ้ นหลงั ตำ่ ง ๆ กำรเขียน ประวตั ศิ ำสตรใ์ นภำยหลงั เป็นตน้ ทงั้ นีไ้ มม่ ีหลกั กำรไหนท่ยี ืนยนั ไดว้ ำ่ หลกั ฐำนประเภทใดมีควำมน่ำเช่ือถือมำกกวำ่ กนั เพรำะ หลกั ฐำนทกุ ชนดิ ลว้ น มี \"อคต\"ิ (Bias) ของผสู้ รำ้ งหลกั ฐำนปรำกฏอย่ทู งั้ สนิ้ ดงั นนั้ ผศู้ กึ ษำจงึ ควรศกึ ษำและคน้ หำขอ้ เทจ็ จรงิ จำกหลกั ฐำน เหลำ่ นนั้ ผ่ำนกำรใชว้ ธิ ีกำรทำงประวตั ิศำสตร์ โดยปรำศจำกควำมลำเอียง มีควำมระมดั ระวงั รอบคอบ มเี หตผุ ล และมี ควำมเป็นกลำง ซ่ือสตั ยต์ ่อขอ้ มลู ตำมหลกั ฐำนท่สี บื คน้ มำ จงึ จะเหมำะสมท่ีสดุ

หลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์ท่ีแบ่งตามลายลกั ษณ์อกั ษร มี 2 ประเภท คือ หลกั ฐำนทำงประวตั ิศำสตรท์ ่แี บง่ ตำมลำยลกั ษณอ์ กั ษร มี 2 ประเภท คือ 1. หลกั ฐำนท่เี ป็นลำยลกั ษณอ์ กั ษร หมำยถงึ หลกั ฐำนท่เี ป็นตวั หนงั สอื เชน่ จำรกึ พงศำวดำร จดหมำยเหตุ ตำนำน และกฎหมำย 1.1 จำรกึ เป็นหลกั ฐำนท่นี กั ประวตั ิศำสตรใ์ หค้ วำมสำคญั มำก เพรำะเป็นหลกั ฐำนท่คี งทนไม่ถกู ทำลำยง่ำย และขอ้ ควำมไมถ่ กู บดิ เบือนโดยคนรุน่ หลงั ซง่ึ ใชว้ ิธีเขยี นเป็นรอยลกึ ถำ้ เขียนเป็นรอยลกึ ลงบนแผ่นหนิ เรยี กวำ่ ศิลำ จแผำร่นกึ อิฐเชแน่ ผศ่นลิ ดำีบจกุำรเกึรยีสกโุ ขวทำ่ ยั จหำลรกึกั บทน่ี 1แจผำ่นรดกึ ีบพกุ อ่ ขแนุละรกำำมรคจำำแรหกึ งบนถใำ้ บเขลียำนนลนงบอกนจวำสั กดนอุ ีย้่ืนงั ๆมกีเชำน่รจแำผรน่กึ ไอวฐิ บ้ เนรยีปกชู วนำ่ ียจสำถรำกึ นบแนละปู ชนียวตั ถตุ ำ่ ง ๆ เช่น จำรกึ บนฐำนพระพทุ ธรูป เรอ่ื งรำวท่จี ำรกึ ไวบ้ นวสั ดตุ ำ่ ง ๆ ท่พี บในดนิ แดนประเทศไทย สว่ นมำกจะเป็นเรอ่ื งรำวของพระมหำกษัตรยิ แ์ ละ ศำสนำ โดยจำรดว้ ยภำษำตำ่ ง ๆ เชน่ สนั สกฤต, บำลี, ไทย, มอญ, เขมรโบรำณ, ทมิฬ โดยอกั ษรปัลลวะเป็นอกั ษรบน จำรกึ ท่เี กำ่ แก่ท่สี ดุ ในไทย*

• 1ขค.อว2ำงอปมำคูมณิดบขำอนัจงกัทตรกึ ตนำ่ดแงว้ลยๆะจโบดดนั ยหทเฉกึมพกาำำยะรเเบหดนัตนิ ทุรทกึ่วำมชงขำสวอมตงยัชำ่ งำหชวลำเปกัตอฐิทรำ่มี เ์นซีมปยี มุ รวบะฒั เนั ภทนทกึธนรกี้รำตมรอ้ ตเงดำ่ในิ งชทกค้ นัำวงำเขมชอ่นรงะชจมำดดั วหรฝะมรวำ่งั งัยเศเคหสวตทำจุ่เีมดีนรินอททบ่บีำคงนั อเทขบกึำ้ เใถพนงึ รสกำมำะรยั ผเอดเู้ ขยนิ ียธุทนยำมำงขกั อสงอคดณแทะรรำกชทตู ไดใ้ หค้ วำมจหดมหำมยาใยหเมหว่ ตำ่ ุ ในสมยั โบรำณใหค้ วำมหมำยไวว้ ำ่ เป็นกำรจดบนั ทกึ ข่ำวหรอื เหตกุ ำรณต์ ำ่ ง ๆ ท่เี กิดขนึ้ ในเวลำนัน้ แตใ่ นปัจจบุ นั คอื เอกสำรรำชกำรทกุ ประเภท เม่อื ถงึ สนิ้ ปีจะตอ้ งนำเอกสำรท่ไี มใ่ ชแ้ ลว้ ไปรวบรวมเกบ็ รกั ษำไวท้ ่กี องจดหมำย เหตแุ หง่ ชำติ แตย่ งั คงมีประโยชนใ์ นดำ้ นกำรคน้ ควำ้ อำ้ งองิ และเอกสำรเหลำ่ นี้ เม่อื มีอำยตุ งั้ แต่ 25-50 ปีไปแลว้ จงึ เรยี กวำ่ จดหมำยเหตุ หรอื บรรณสำร กำรบนั ทกึ จดหมำยเหตขุ องไทยในสมยั โบรำณ สว่ นมำกบนั ทกึ โดยผทู้ ่รี ูห้ นงั สอื และรูฤ้ กษย์ ำมดี โดยมกี ารบนั ทกึ วนั เดอื น ปี พมใแกลราละกะเ้มฤกคหกยีวำา่งษกกหย์ษนันาัตกังมรบัสลยิ ทือแง์ ่ผี อกลจู้ ื่น่ะอดบนบๆำ้จนันงึเทเชจมกึน่ ะอืไจดจงดดพ้จเหบดหมเหตหำมน็ุกยำเเายหหรเตตหณกุขุตท์ำอโุ รงหเ่ี ณหหรลน็น์เปววนั้ ง็น่าๆสเเปอาด็กนคว้สจัญยำดเรหลหทตมง่เี ไนกุำวยิดี้ เ้ เโขอหดนึ้กตยเสนทุสา่ือ่ทีว่ รนงำปจงมำฝรำ่กะำกโยเจหภบะรทำจ้ซนนดง่ึ เเใีจ้มปนงึ อื็นวมงนผั ักไทู้ดเมว่ีรบ้ คีูหล้ นั วำนทางัทกึมส่มีไอืถวีเแหกูเ้ ปลตต็นะกุ้อฤเำหงกรใตษณนกุ ย์ เ์เำกำรรมิดื่อณจขงท์นดึว้ ่เีไันกหว่ียตร้เอืดวลใกออื นบัดนวทนั ปงั้ ีเปวี ลแำละทม่ี ี ท่วี ำ่ งไวส้ ำหรบั ใชจ้ ดหมำยเหตตุ ำ่ งๆ ลงในปฏิทนิ นนั้ เหตกุ ำรณท์ ่โี หรจดไว้ โดยมำกเป็นเหตกุ ำรณเ์ ก่ียวกบั ดวงดำว • 1.3 ตานานและพงศาวดาร ตานาน เป็นหลกั ฐำนท่บี อกเลำ่ สบื ตอ่ กนั มำนำนแลว้ แตถ่ กู บนั ทกึ เป็นลำยลกั ษณอ์ กั ษรใน ภำยหลงั ส่วนใหญ่เป็นนิทำน, นิยำย, ควำมเช่ือ, มเี รอ่ื งเหลือเช่ือ, อภินิหำร เช่น ตำนำนจำมเทวีวงศ์ เป็นตน้ จสเรนม่อื ถงยั งขึ สเอหมงตเรพดกุำงชำจ็ ศรวพณางรศวท์ะดม์ น่พี ำารากระรกเนาปวยเำ่็รนณดศบำ้วม์นั นรทหยอกึกา่นื ทรทๆา่รีพั ำชเไชชปโส่นตดำีพพยนมไงกั ดศำ่จ้ราดั ับวทดกำาขารนรึ้ ฉยเบอนมันบ้ เวหร่าอ่ืลขงวอ้พงมรปะูลรมะมหเคี สำวกราษฐิ มอัตแรักมยิ ษ์่นโรดยนยาิตไมทิ์ (ม่ำตใีเงั้ รหตอ่ื ท้ำงรมรำำชบว่ือเขผหอทู้ตง่คีกุปน้ำรรพะณชบำต์พชงั้งนแศตำทก่วำ่อดในหำรตส้ ฉำงั้ บกมบัรำุงนรศถี)้ รทเอี ขรยำยี ธุบนยถใำงึ น • 1.4 วรรณกรรมร่วมสมยั งำนเขียนประเภทรอ้ ยแกว้ รอ้ ยกรอง นวนิยำย เรอ่ื งสนั้ ซง่ึ สะทอ้ นสภำพสงั คม ควำมเป็นอยขู่ องสงั คม ในสมยั นนั้ ท่ผี เู้ ขียนไดพ้ บเหน็ เชน่ ขนุ ชำ้ งขนุ แผน เป็นตน้ •

• 1.6 วทิ ยานิพนธห์ รืองานวจิ ัยทาประวัตศิ าสตร์ เป็นงำนท่ีผำ่ นกำรวิเครำะหต์ ีควำมตำมกระบวนกำร ทำงประวตั ศิ ำสตรม์ ำแลว้ ทำใหม้ ีประโยชนใ์ นกำรศกึ ษำประวตั ศิ ำสตรเ์ ป็นอยำ่ งมำก • 1.7 หลักฐานกฎหมายโบราณ เป็นเอกสำรท่ีเก่ียวขอ้ งกบั ประวตั ิศำสตร์ สภำพสงั คม จำรีต ประเพณี เช่น กฎหมำยตรำสำมดวง หรอื มงั รำยศำสตรข์ องลำ้ นนำ • 1.8 หลักฐานดา้ นภาษา สัทศาสตร์ และวรรณกรรม เป็นหลกั ฐำนท่ีบง่ บอกถงึ หลกั ฐำนของ ภำษำ และสำเนียงทอ้ งถ่ิน รวมทงั้ เรอ่ื งสนั้ รอ้ ยแกว้ รอ้ ยกรองและประเภทบอกเลำ่ สะทอ้ นสภำพควำม เป็นอยขู่ องผคู้ นในแตล่ ะยคุ สมยั ดงั เชน่ วรรณกรรม “นิราศ” ของสนุ ทรภู่ ท่ีนำมำใชศ้ กึ ษำประวตั ิศำสตร์ ทอ้ งถ่ินได้

2. หลกั ฐานทไี่ ม่เป็ นลายลกั ษณ์อกั ษร หมายถึง หลกั ฐานต่าง ๆ ทม่ี นุษยส์ ร้าง ข้ึน ยกเวน้ หลกั ฐานท่ีมีตวั อกั ษร เช่น หลกั ฐานทางโบราคดี ศิลปกรรม ส่ิงก่อสร้าง วดั เจดีย์ พระพทุ ธรูป ถว้ ยชามสงั คโลก โสตทศั น์ นาฏศิลป์ ดนตรี เพลงพ้นื บา้ น ขนบธรรมเนียมประเพณี แบ่งประเภทได้ ดงั น้ี • อ2.นั 1เกห่ียลวักเนฐ่ือางนกทนั าเงชโ่นบรเจาดณยี ด,์ คพีรนะกัพโทุบธรรำูปณ,คเคดรศี อ่ื กึ งษดำบั ว,ตั ภถำสุ ช่งิ นขะอ,งตทล่เีอกด่ียจวนกหบั ลกกัิจฐกำรนรมทมำนงสษุ ่งิ ยแใ์วนดอลดอ้ ตี มเเชชน่ ่นซคำนู กำ้อ,ำคคนั ำดร,ินโ,บแรมำน่ณำ้ สลถำำคนล,อศงลิ ปวตั ถุ • เช่น อำคำร2สส.ถ2่งิ ากหป่อลัตสักยรฐำ้กงารนยรทำ่มนาจปงะศรศะิลวกึ ปตัษกศิ ำรำรรูสปมตแรบป์ บอรำะขคกอำองสรบสถดญัำว้ ปยลัตกั ยษกณรรข์ มอใงหเมข้ ืออ้ งมลูนคทรงั้ ปในระแวงตั่อิศำยำสขุ อตงรส์ ถำนท่แี ละวตั ถปุ ระสงคข์ องกำรก่อสรำ้ ง อำทิ จปติระรตกมริ รามกรศรกึ มษำศรกึ อ่ ษงำรเอรย่อื คงรวำำวมพคฤดิ ตคกิ วรำรมมเชข่ือองเชมน่ นษุภำยพใ์ นพอทุ ดธีตปไรดะเ้ วปตั็นิ อปยรศิำ่ งนดำีธเชรร่นมปตรำะมตผิมนำกงั โรบรสมถกำ์ ภรำเลพน่ บดคุ นคตลรทบี ่ปี ำ้ รนำคกบู ฎวั ชีวติ กำร แตง่ กำย กำรติดตอ่ คำ้ ขำย • 2.3 หลักฐานประเภทโสตทศั น์ ไดแ้ ก่ ภำพถำ่ ย, แผน่ เสียง, โปสเตอร,์ แถบบนั ทกึ เสยี ง, และภำพยนต์ • เพลงกลอ่ ม2เ.ด4ก็ นขาอฏงนศคิลรปศ์ รดธี นรรตมรรี ำเพช ลทง่บี พอนื้กเบล้าำ่ นเรอ่ื ทงา่รทำวาขงอรง่าพยรระาบเรนมือ้ธรำต้อนุงคทราศนรีธอรงรดมนรำตชรี สะทอ้ นชีวิตควำมเป็นอย่ขู องแตล่ ะทอ้ งถ่ินเชน่ • คลำดเคล่อื 2น.5ไดหง้ ลำ่ ักยฐตาำนมปอรคะตเขิ ภอทงผบเู้อลกำ่ จเลงึ ต่าอ้ แงบมง่ ีกอำอรกตเรปว็นจปสรอะบเกพบัณเอีจกำกสกำรำอรบ่นื อๆกอเลยำ่ ำ่ งแเลปะ็นปรระะบวบตั ิศำสตรจ์ ำกกำรบอกเลำ่ ขอ้ จำกดั คือ อำจ