ยูเนสโก้

ภารกิจของเราในเอเชยี และแปซฟิ กิ ยเู นสโก กรุงเทพฯ

จัดพิมพ์ในปี 2018 โดยองคก์ ารเพื่อการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแหง่ สหประชาชาติ 7, ปลาส เดอ ฟองเตอนวั , 75352 ปารีส 07 SP, ฝรง่ั เศส และ สำ� นักงานยเู นสโก กรงุ เทพฯ พมิ พ์คร้งั ท่ี 1: 2017 (ภาษาอังกฤษ) พมิ พ์ครง้ั ท่ี 2: 2018 (ภาษาอังกฤษ) พมิ พค์ รัง้ ที่ 3: 2018 (ภาษาไทย) © ยูเนสโก 2018 เอกสารฉบับน้สี ามารถเขา้ ถงึ ในรูปแบบเปิด (Open Access) ภายใตส้ ญั ญาอนุญาตครเี อทฟี คอมมอนส์ Attribution-ShareAlike 3.0 IGO (CC-BY-SA3.0 IGO) (http://creativecommons.org/ licenses/by-sa/3.0/igo/) ในการใช้เนื้อหาของเอกสารฉบับน้ี ผใู้ ช้ยอมรับท่ีจะผูกพนั ตามเงือ่ นไขการ ใช้งานของคลงั เอกสารแบบเปดิ ขององคก์ ารยเู นสโก (UNESCO Open Access Repository) (http:// www.unesco.org/open-access/terms-use-ccbysa-en) การจัดท�ำและการน�ำเสนอข้อมูลในเอกสารฉบับน้ีมิไดเ้ ป็นการสะทอ้ นความคิดเห็นใดๆ ของยูเนสโกท่ี เกยี่ วขอ้ งกบั สถานะทางกฎหมายของประเทศ ดนิ แดน เมอื งหรอื อาณาบรเิ วณ หรอื ของเจา้ หน้าทผ่ี เู้ กยี่ วข้อง หรอื เกีย่ วเนื่องกับการปกั ปนั พรมแดนหรือขอบเขตทีมผจู้ ดั ท�ำรายงาน Open Access ไม่ครอบคลุมภาพอนั มีลิขสิทธ์ทิ ่ีไมใ่ ช่ของยเู นสโกในเอกสารฉบบั น้ี ผู้ประสานงานโครงการและออกแบบปก: อากาเน โนซากิ ผู้ประสานกราฟิกดีไซน:์ ศิริศักดิ์ ไชยสขุ กราฟกิ ดีไซน์: จฑุ ารตั น์ เอ่ียมสะอาด แปลไทยโดย: ทิพาจติ รอดเงนิ ขอขอบคุณผ้สู รา้ งฟอนต:์ CS Prajad โดย CS@nok และ Prompt โดย Cadson Demak พมิ พใ์ นประเทศไทย THA/DOC/PIO/18/029-500 THA/DOC/PIO/18/010-1000-Rev.

กำ�เนิดยูเนสโก: วิสัยทศั น์เพ่อื โลกใบใหม่ ทีก่ อ่ ร่างจากกองธลุ ี 2 ภารกิจและการปฏิบตั ิหนา้ ที่ 2 สำ�นกั เลขาธิการขององค์การยูเนสโก และ หนว่ ยงานกำ�กบั ดแู ล 3 ยูเนสโกในเอเชยี และแปซฟิ ิก 5 สำ�นกั งานยูเนสโก กรุงเทพฯ 6 สำ�นักงานยูเนสโก กรงุ เทพฯ กบั เป้าหมาย 7 เพ่อื การพัฒนาท่ยี ่งั ยืน การศกึ ษา 8 วทิ ยาศาสตร์ธรรมชาติ 12 สงั คมศาสตร์ และมนษุ ยศาสตร์ 14 วัฒนธรรม 16 การสื่อสารและสารสนเทศ 18 เรียนรเู้ พิ่มเตมิ 20

ในศตวรรษที่ผ่านมา มวลมนุษย์สู้รบกันในสงครามโลกถึงสองคร้ัง ประชากรโลกกว่า 100 ล้านคนสูญเสียชีวิต ขณะท่ีผู้คนอีกนับไม่ถ้วนต้องประสบกับความทุกข์ยากแสนสาหัส และ อาชญากรรมตอ่ มนษุ ยชาติอันเลวรา้ ย ในปี 1942 ณ ชว่ งทส่ี งครามโลกครงั้ ทสี่ องรนุ แรงถงึ ขดี สดุ เหล่ารฐั บาลของประเทศในยโุ รปต่าง ถกเถยี งหาข้อตกลงในการอย่รู ่วมกนั อยา่ งสนั ตขิ องนานาประเทศในโลกเมอื่ สงครามสน้ิ สดุ ลง ใน เดือนพฤศจิกายน 1945 ตัวแทนจาก 44 ประเทศไดพ้ บปะกันในกรุงลอนดอน โดยมีจุดหมาย ในการก่อตงั้ องคก์ ารชำ� นญั พเิ ศษเพอื่ ธำ� รงไว้ซง่ึ วฒั นธรรมแห่งสนั ตภิ าพอยา่ งแทจ้ รงิ ผา่ นการเผย แพรค่ ่านิยมดา้ นความก้าวหนา้ ทางวทิ ยาศาสตร์ การศกึ ษา และความสอดคลอ้ งทางวฒั นธรรม องคก์ ารยูเนสโกจึงไดถ้ ือก�ำเนิดข้ึน ณ วันท่ี 16 พฤศจิกายนของปเี ดียวกัน ข้อความเริ่มต้นใน ธรรมนูญขององค์การฯ บ่งบอกถึงจิตวิญญาณแห่งการก่อตั้งน้ีได้เป็นอย่างดี “สงครามเริ่มท่ี จติ ใจของมนุษย์ฉนั ใด ความหวงแหนสันตภิ าพก็ตอ้ งสรา้ งทีจ่ ิตใจของมนษุ ย์ฉันน้ัน” ภารกิจหลักของยูเนสโก คือการเผยแพร่วัฒนธรรมแห่งสันติภาพ ลดปัญหาความยากจน รณรงค์ส่งเสริมการพัฒนาที่ยั่งยืน และสนับสนุนให้เกิดการสนทนาแลกเปลี่ยนด้านการ ศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม การส่ือสารและสารสนเทศ โดยปฏิบัติงานบนหลักสิทธิมนุษย ชน (Human Right-based Approach – HRBA) ท่ีเน้นในเร่ืองของความเท่าเทียมและท่ัวถึง และ ความเคารพต่อมนษุ ยท์ กุ คน เพื่อให้บรรลุภารกิจเหล่าน้ี ยเู นสโกม่งุ เน้นไปที่สองประเด็นเรง่ ด่วนของโลก ไดแ้ ก่ ŠŠแอฟริกา ŠŠความเทา่ เทียมทางเพศ รวมท้ังสองวตั ถุประสงคท์ ม่ี เี นอื้ หาครอบคลุม คอื ŠŠวัฒนธรรมแหง่ สนั ติภาพ ŠŠการพฒั นาท่ีย่งั ยืน 2

ยูเนสโกเป็นองคก์ ารชำ� นญั พเิ ศษแหง่ หนงึ่ ขององค์การสหประชาชาติ อย่ภู ายใตก้ ารบรหิ ารงาน ของผู้อำ� นวยการใหญ่ (Director-General) โดยมีการด�ำเนินงานตามโครงการและงบประมาณ ตามมตใิ นการประชุมสมัยสามัญ ส�ำนักเลขาธิการขององค์การยูเนสโก ส�ำนกั เลขาธกิ ารประกอบดว้ ย ผอู้ ำ� นวยการใหญแ่ ละคณะเจา้ หนา้ ที่ รัฐสมาชิก 195 สมาชกิ สมทบ 10 ผูอ้ �ำนวยการใหญ่ ออเดรย์ อาซูเลย์ (Audrey Azoulay) เจา้ หนา้ ที่ ประมาณ 2,100 คนจาก 169 ประเทศ การประชมุ สมยั สามญั (General Conference) เปน็ หนว่ ยงานทม่ี อี ำ� นาจสงู สดุ ในการตดั สนิ ใจขององคก์ ารยูเนสโก ซง่ึ ประกอบไปด้วยตัวแทนจากรัฐสมาชิกทั้งหมด การประชมุ ฯ จดั ขึ้นทุก สองปี โดยผูเ้ ขา้ ร่วมในการประชุม ได้แก่ รฐั สมาชกิ สมาชกิ สมทบ ผูส้ งั เกตการณ์จากประเทศที่ ยังไมใ่ ชส่ มาชิก องค์กรระหวา่ งรัฐบาล องค์กรพัฒนาเอกชน และมูลนิธิต่างๆ ทั้งนี้ ในการประ ชุมฯ แต่ละคร้ังจะมกี ารอภิปรายเกี่ยวกับนโยบายโดยทว่ั ไปของยูเนสโก รวมทัง้ ก�ำหนดโครงการ และงบประมาณส�ำหรบั อกี สองปถี ัดไป การแตง่ ต้งั ผูอ้ ำ� นวยการใหญจ่ ะกระทำ� ทุกส่ปี ี และมกี าร ลงมติยอมรับกลยทุ ธ์ระยะกลางขององค์การฯ ทุกหกปี คณะกรรมการบริหาร (Executive Board) ประกอบดว้ ยผูท้ รงคุณวุฒิจากรัฐสมาชิก 58 ประเทศ มีวาระการด�ำรงต�ำแหน่งสี่ปี โดยมีหน้าท่ีบริหารจัดการองค์การยูเนสโก จัดเตรียมการ ประชุมสมัยสามญั และกำ� กับดแู ลใหร้ ฐั สมาชิกนำ� มติไปปฏิบตั ิอย่างถกู ตอ้ งและเหมาะสม ยเู นสโก ปฏิบัติงานตามอำ� นาจที่ไดร้ ับมอบหมาย โดยท�ำหน้าที่เปน็ เสมอื น ŠŠห้องทดลองทางความคดิ และการคาดการณ์ ŠŠผู้ก�ำหนดมาตรฐาน ŠŠส�ำนกั หักบัญชี ŠŠผู้สร้างเสรมิ ศกั ยภาพให้แก่รฐั สมาชิกภายในขอบเขตความสามารถของยเู นสโก ŠŠหนว่ ยงานกระตุ้นความร่วมมือระหวา่ งประเทศ 3

ทาชเคนต์ อัลมาตี เตหะราน คาบูล ปักก่งิ สํานักงานผูแ้ ทนกลุ่มประเทศ อสิ ลามาบัด กาฐมาณฑุ (Cluster Office) นิวเดลี ฮานอย ดกั กา พนมเปญ กรงุ เทพฯ สํานักงานส่วนภมู ภิ าคและสาํ นกั งานผแู้ ทน จาการ์ตา กล่มุ ประเทศ (Regional Bureau & Cluster Office) อาเปีย สํานักงานประจําประเทศ (National Office) กรุงปารสี สำนักงานใหญ่ การศึกษา วทิ ยาศาสตร์ ํสา ันกงาน ู้ผแทนกลุ่มประเทศอัลมาตีอาเปยี กรุงเทพฯ ปักกง่ิ จาการ์ตา สํา ันกงาน ู้ผแทนก ุ่ลมประเทศ คาซคั สถาน ออสเตรเลีย กมั พชู า จีน บรไู น ดารุสซาลาม ํสา ันกงานด้านการศึกษา ่สวนภูมิภาคคีร์กิซสถานหมเู่ กาะคกุ และ ํสา ันกงาน ้ผูแทนก ุล่มประเทศทาจิกิสถานฟจี ีสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยสาธารณรัฐประชาธิปไตย อินโดนีเซีย ํสา ันกงาน ู้ผแทนกลุ่มประเทศอซุ เบกิสถานคิรบิ าส มาเลเซยี ํสานักงานด้านวิทยาศาสต ์ร ่สวน ูภมิภาคหมเู่ กาะมารแ์ ชลล์ประชาชนลาวประชาชนเกาหลีฟลิ ปิ ปนิ ส์ และสํา ันกงาน ู้ผแทนกลุ่มประเทศทาชเคนต์พม่าญี่ปนุ่ตมิ อร-์ เลสเต สาํ นกั งานประจํา ไมโครนเี ซยี (สหพันธรัฐ) สิงคโปร์ มองโกเลีย ประเทศอุซเบกสิ ถาน ไทย สาธารณรัฐเกาหลี นาอูรู 4 นิวซีแลนด์ เวยี ดนาม นวี เว ปาเลา พนมเปญ ฮานอย ปาปวั นิวกินี สาํ นกั งานประจํา สาํ นักงานประจํา ซามวั ประเทศกัมพูชา ประเทศเวยี ดนาม หมเู่ กาะโซโลมอน ตองงา ตวู าลู วานูอาตู โทเคอเลา (สมาชิกสมทบ)





ในเดอื นกนั ยายน 2015 สมชั ชาใหญแ่ หง่ สหประชาชาตไิ ดเ้ รม่ิ ปฏบิ ตั กิ ารเปลยี่ นแปลงในระดบั โลกร่วมกบั รัฐสมาชกิ ประมุขแหง่ รัฐ ผู้นำ�รฐั บาล และตัวแทนระดบั สูงจากภาคประชาสงั คม ในสหประชาชาติ นำ�วาระการพัฒนาที่ยงั่ ยืน 2030 ซ่งึ เป็นทั้งแรงบันดาลใจและแรงผลักดันให้ กับนานาประเทศ พรอ้ มด้วยเป้าหมายเพ่ือการพฒั นาท่ีย่งั ยืน (Sustainable Development Goals – SDGs) 17 ขอ้ ที่มีความสอดคลอ้ งไปปฏิบตั ิ เปา้ หมายเหลา่ นีเ้ ปน็ ตวั กำ�หนดแผนปฏิบตั ิการสากล เพือ่ การพัฒนาทีย่ ่ังยืนโดยคำ�นึงถงึ สันติภาพ ความเสมอภาค และความรงุ่ เรอื งของทุกประเทศ ทั่วโลกและพลเมืองเป็นสำ�คญั วาระ 2030 เปน็ วาระที่ส�ำคัญย่ิง และเปน็ สิ่งท่ีบ่งช้ีถึงภารกิจของยูเนสโกในภูมิภาคเอเชียและ แปซิฟกิ ไดอ้ ยา่ งครบทุกแงม่ ุม ในฐานะส�ำนักงานเพื่อการศึกษาส่วนภูมิภาค ยูเนสโก กรุงเทพฯ เปน็ ผูน้ �ำในการด�ำเนินงานเพ่ือใหบ้ รรลุวิสัยทัศน์ของเป้าหมาย SDG ข้อที่ 4 วา่ ด้วยการสรา้ ง หลกั ประกนั ใหก้ ารศกึ ษามคี ณุ ภาพอยา่ งเทา่ เทยี มและทว่ั ถงึ รวมทงั้ สง่ เสรมิ โอกาสในการเรยี นรู้ ตลอดชีวิตส�ำหรบั ทุกคนภายในปี 2030 (ดูหน้า 8) การจดั สรา้ งและบ�ำรุงรกั ษาแหลง่ น�ำ้ สะอาด ทม่ี อี ยู่อย่างอดุ มสมบูรณ์ (SDG 6) ซึ่งเป็นความทา้ ทายประการหลกั ในหลายพน้ื ทข่ี องภมู ภิ าค เอเชียและแปซิฟกิ เป็นงานด้านวิทยาศาสตรธ์ รรมชาติท่ีมีความส�ำคัญเป็นล�ำดับต้นๆ ของยูเนส โกด้วยเช่นกนั (ดูหน้า 12) ประเด็นอ่นื ๆ ทยี่ เู นสโกให้ความสนใจ ได้แก่ การปรบั ปรุงการด�ำเนิน ความเทาเทียม การจดั การน้ำ งานอนรุ กั ษม์ หาสมทุ ร (SDG 14) การรบั มอื กบั การเปลย่ี นแปลงทางสภาพ ทางเพศ และสขุ าภบิ าล ภมู อิ ากาศอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ (SDG 13) การพฒั นาด้านการปกปอ้ งความ หลากหลายทางชีวภาพ (SDG 15) และการเพ่ิมการสนับสนุนดา้ น วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวตั กรรม เพอ่ื การพฒั นาท่ยี ่งั ยืน (SDG 9) เมืองและ แผนการผลติ การสง่ เสริมการเขา้ ถึงสารสนเทศของสาธารณชนและความปลอดภัยของ ถิน่ ฐานมนุษยท่ยี ัง่ ยืน ทแลี่ยะั่งกยาืนรบริโภค นกั สอ่ื มวลชน (ดหู น้า 18) ของยเู นสโกชว่ ยเสรมิ สรา้ งหลกั ธรรมาภบิ าลและ หลกั นิตธิ รรม (SDG 16) ในการปฏิบตั ิงานของรฐั สมาชกิ ยูเนสโกตระหนกั ถงึ ความสำ� คญั ของวฒั นธรรมในฐานะปัจจยั ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ่ การพฒั นาทยี่ ง่ั ยนื ความรว มมือ ทง้ั ยงั มงุ่ มนั่ สรา้ งความกา้ วหนา้ ใหบ้ งั เกดิ แกเ่ มอื งและชาตทิ รี่ มุ่ รวยด้วยมรดก เพอื่ การพฒั นา ทางวัฒนธรรมและธรรมชาติให้มีความยั่งยืน ยืดหยุ่นตอ่ การเปลี่ยนแปลง ทีย่ ่ังยนื ปลอดภยั และเทา่ เทียม (SDG 11) ความเช่อื อนั แนว่ แนใ่ นความสำ� คญั ของ ศกั ดศ์ิ รขี องมนษุ ยแ์ ละสทิ ธมิ นษุ ยชนนเี้ ป็นสงิ่ คำ้� จนุ การดำ� เนนิ งานทงั้ หมดใน ภมู ภิ าคเอเชยี และแปซฟิ กิ ขององค์การฯ ซงึ่ เน้นเรอ่ื งความเทา่ เทยี มทางเพศ (SDG 5) เป็นส�ำคัญ การบรรลเุ ปา้ หมาย SDG ทงั้ 17 ข้อมศี กั ยภาพในการปรบั เปลย่ี นรฐั สมาชกิ ในเอเชยี และแปซฟิ กิ สำ� นกั งานยเู นสโก กรงุ เทพฯ จะคอยชแี้ นะและช่วยเหลอื รฐั สมาชกิ ใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายเหลา่ น้ี พรอ้ ม ทง้ั ดำ� รงบทบาทในการเปลยี่ นแปลงภมู ภิ าคแห่งพลวตั และความหลากหลายน้ี ไปส่กู ารเป็นชมุ ชน ของกลมุ่ ประเทศท่สี งบสขุ รงุ่ เรือง และเท่าเทยี มอยา่ งแท้จรงิ บลอ็ กเกยี่ วกบั ข้อมูลการติดตามผล SDG (SDG Monitoring Data Blog – http://uis. 7 unesco.org/en/topic/sustainable-development-goal-4) ของสถาบนั สถติ ิแห่ง องค์การยูเนสโก (UIS) นำ� เสนอภาพรวมของแตล่ ะเป้าหมาย

การศกึ ษาทมี่ คี ณุ ภาพและทวั่ ถงึ อยา่ งเทา่ เทยี ม มศี กั ยภาพทจี่ ะเปลยี่ นแปลงชวี ติ ของผคู้ นและ สงั คมโดยรวม และนคี่ อื หวั ใจของวาระการพฒั นาทยี่ ง่ั ยนื 2030 ในฐานะผปู้ ระสานงานหลกั ในการดำ�เนินงานของวาระ 2030 ว่าดว้ ยเป้าหมายการพฒั นาที่ย่งั ยนื ขอ้ ที่ 4 (SDG 4)/การ ศกึ ษา ยเู นสโกมงุ่ สรา้ งหลกั ประกนั วา่ มนษุ ยท์ กุ คนลว้ นมสี ทิ ธไิ ดร้ บั การศกึ ษา โดยไมค่ ำ�นงึ ถงึ อายุ เพศ เช้ือชาติ สญั ชาติ ความเชื่อทางศาสนา หรือฐานะทางเศรษฐกิจ ยเู นสโกเปน็ เพยี งหน่วยงานเดยี วของสหประชาชาตทิ ม่ี อี าณตั คิ รอบคลมุ เรอ่ื งการศกึ ษาอยา่ งครบ ถ้วน ต้งั แตร่ ะดบั อนุบาลจนถึงอุดมศึกษาขึน้ ไป พร้อมทงั้ สนับสนุนการดำ� เนินงานของรัฐสมาชกิ เพ่อื ให้บรรลุเปา้ หมายการพฒั นาทย่ี ัง่ ยนื ผา่ นทางอาณตั ทิ ่มี คี วามครอบคลุมน้ี การวางแผนและการจัดการภาคการศึกษา การกำ� หนดนโยบายเชิงประจกั ษ์ (Evidence-based) การบริหารท่ีม่งุ ผลสัมฤทธิ์ (Results- based) และการปฏริ ปู ทง้ั ระบบ คอื ปจั จยั หลกั ของการศกึ ษาทมี่ คี ณุ ภาพและเท่าเทยี ม โครงการ 8

วางแผนและการจดั การภาคการศกึ ษาของยเู นสโก กรงุ เทพฯ (Education Sector Planning and Management Programme) ช่วยเหลือรัฐสมาชิกในการผนวกปจั จัยเหล่าน้ีเข้าไวใ้ น แผนงานและนโยบายภาคการศกึ ษาของประเทศ คุณภาพของการศึกษา ทกุ วนั นม้ี ผี ทู้ จ่ี บชน้ั ประถมศกึ ษาเป็นจำ� นวนมากทย่ี งั ขาดกระทงั่ ทกั ษะพน้ื ฐานรวมทงั้ การร้หู นงั สอื และคิดคำ� นวณ คุณภาพของการศึกษาจึงเป็นส่งิ สำ� คัญอยา่ งย่งิ ยวด ยเู นสโก กรุงเทพฯ รว่ มมอื กับรัฐสมาชิกในการระบุข้อบกพร่องในระบบการศึกษา โครงการปฏิรูปจะเน้นการออกแบบ หลกั สตู รทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ การปรบั ปรงุ วธิ กี ารสอนและการฝึกอบรมครู รวมทง้ั การพฒั นาผลการ เรียนรู้ในทุกระดับการศึกษา นอกจากนี้ยังเน้นในเร่ืองความเปน็ อยูท่ ี่ดีและพัฒนาการแบบองค์ รวมของผู้เรียนโดยด�ำเนินงานผา่ นโครงการต่างๆ อาทิ โครงการ Happy Schools การดูแลและการศึกษาเด็กปฐมวัย พฒั นาการด้านสตปิ ญั ญาและอารมณ์ในช่วงแปดปีแรกของชวี ติ เดก็ วางรากฐานให้กบั การเรยี น รูต้ ลอดชีวิตและความอยูด่ ีมีสุขโดยรวม เปา้ หมายการพัฒนาที่ยั่งยืนขอ้ ท่ี 4 เป้าประสงค์ที่ 2 (SDG 4.2) ตระหนกั ถงึ ความสำ� คัญของส่ิงน้ีและมุ่งหมายให้ “เด็กทุกคนทงั้ ชายและหญิงไดเ้ ขา้ ถึงการพัฒนาและดูแลเด็กปฐมวัยรวมถึงการศึกษากอ่ นชั้นประถมศึกษาที่มีคุณภาพ” ภายในปี 2030 โครงการดา้ นการดูแลและการศึกษาเด็กปฐมวัย (Early Childhood Care and Education - ECCE) ของยเู นสโก กรงุ เทพฯ สง่ เสรมิ การดำ� เนนิ งานของรฐั สมาชกิ ในการขยาย และปรับปรุงโครงการ ECCE อย่างครอบคลุมผา่ นโครงการสนับสนุนตา่ งๆ ท้ังการรณรงคส์ ่ง เสรมิ การสรา้ งภาคหี ุ้นสว่ น การท�ำวจิ ัย และการพัฒนาศักยภาพ การศึกษาระดับอุดมศึกษา การสรา้ งหลกั ประกนั ให้มนษุ ย์ทกุ คนไมว่ ่าหญงิ หรอื ชายไดเ้ ขา้ ถงึ การเลา่ เรยี นระดบั อดุ มศกึ ษาท่ี มีคณุ ภาพในราคาท่จี ่ายไดค้ อื เปา้ ประสงค์ SDG 4.3 และเปน็ ส่ิงที่ยูเนสโก กรุงเทพฯ ให้ความ ส�ำคัญเสมอมา โดยมีการด�ำเนินงานผ่านการท�ำวิจัยท่ีสัมพันธก์ ับนโยบาย การจัดกิจกรรมสรา้ ง เสริมสมรรถนะในรูปแบบอินเทอร์แอคทีฟ ตลอดจนการรณรงคส์ ่งเสริมตา่ งๆ รวมท้ังการให้ สตั ยาบนั ในอนสุ ญั ญาว่าดว้ ยการรบั รองคณุ วฒุ ริ ะดบั อดุ มศกึ ษาในกล่มุ ประเทศเอเชยี และแปซฟิ กิ (Asia-Pacific Regional Convention of the Recognition of Qualifications in Higher Education) การศึกษาสายอาชีพและเทคนิค และการฝึกอบรม (TVET) อัตราการว่างงานสูงของเยาวชนในเอเชียและแปซิฟกิ มีสาเหตุส่วนหน่ึงมาจากการที่เยาวชนมี ทกั ษะไมต่ รงกบั ความตอ้ งการของตลาดแรงงาน สง่ ผลให้ตอ้ งมกี ารเรง่ พฒั นาดา้ นการศกึ ษาสาย อาชีพและเทคนิค และการฝกึ อบรม (Technical and Vocational Education and Training – TVET) TVET ช่วยให้ผูเ้ รียนมีความรู้และทักษะท่ีจ�ำเป็นตอ่ การท�ำงาน ยูเนสโก กรงุ เทพฯ รว่ มมอื กบั รฐั สมาชกิ ในการขบั เคลอ่ื น TVET ซง่ึ สอดคลอ้ งกบั ปฏญิ ญากรงุ กวั ลาลมั เปอร์ 2015 วา่ ดว้ ย “การพฒั นาทกั ษะและการศกึ ษาที่มคี ณุ ภาพเพื่ออนาคตที่ย่ังยนื ” 9

การศึกษานอกระบบและการรู้หนังสือ การศึกษานอกระบบมีบทบาทส�ำคัญในการปรับปรุงอัตราการรูห้ นังสือของ ผ้ใู หญ่ และชว่ ยให้เดก็ ดอ้ ยโอกาสและเดก็ ทตี่ ้องออกจากโรงเรยี นกลางคนั นบั ลา้ นๆ คนในภมู ภิ าคได้มกี ารศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน รวมทงั้ ทกั ษะในการดำ� รงชวี ติ ทกั ษะการทำ� งาน และความรทู้ วั่ ไป บอ่ ยครงั้ ทก่ี ารศกึ ษานอกระบบช่วยใหเ้ ดก็ และเยาวชนทอ่ี อกจากโรงเรยี นได้พฒั นาทกั ษะต่างๆ และกลบั เข้าส่กู ารศกึ ษา ในระบบอกี ครง้ั ยเู นสโก กรงุ เทพฯ ส่งเสรมิ โครงการด้านการศกึ ษานอกระบบ หลายโครงการทั่วภูมิภาค หนึ่งในนั้นคือศูนยก์ ารเรียนรู้ชุมชน (Community Learning Centres – CLCs) และการสนับสนุนร่างปฏิญญาอาเซียน 2016 ว่าด้วยการสรา้ งความเขม้ แขง็ ดา้ นการศกึ ษาใหก้ บั เดก็ ตกหลน่ (Strengthening Education for out-of-school Children and Youth – OOSCY) การศึกษาของครู ยเู นสโกตระหนกั ดวี ่า ครผู ้สู อนคอื บคุ ลากรแถวหนา้ ของความพยายามให้การ ศกึ ษาในภมู ภิ าคมคี ณุ ภาพอย่างเทา่ เทยี มและทว่ั ถงึ และควรตอ้ งไดร้ บั การเกอื้ หนุนเป็นอยา่ งดี โครงการฝึกหัดครู (Teacher Education Programme) ของ ยูเนสโกผลักดันใหส้ ถาบันดา้ นศึกษาศาสตร์น�ำข้อเสนอแนะขององคก์ ารฯ ว่าด้วยการศึกษาบนพื้นฐานของสิทธิมนุษยชนและค่านิยมในสังคม การใช้ เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร (ICT) ในการศกึ ษา ตลอดจนการพฒั นา ทักษะไปปฏิบัติ สำ� นกั งานยอ่ ยประจำ� พ้นื ทขี่ องยูเนสโก กรงุ เทพฯ ในย่างกงุ้ ประเทศพม่า สนบั สนนุ การพฒั นาประสทิ ธภิ าพการฝึกอบรมของนกั ศกึ ษาครู ในพมา่ ในสว่ นของการปรบั ปรงุ นโยบายเกยี่ วกบั ครู การปฏริ ปู หลกั สตู ร และ การบริหารจดั การวทิ ยาลยั ด้านศกึ ษาศาสตร์ทีม่ ีประสิทธภิ าพ ICT กับการศึกษา ยเู นสโก กรงุ เทพฯ ส่งเสรมิ ให้รฐั สมาชกิ ในภมู ภิ าคนำ� เทคโนโลยสี ารสนเทศและ การสอ่ื สารมาใชใ้ นการพฒั นาการศกึ ษาให้มคี ณุ ภาพอยา่ งเท่าเทยี มและทวั่ ถงึ และการเรยี นร้ตู ลอดชวี ติ โดยมกี ารดำ� เนนิ งานใน 4 ด้านหลกั ได้แก่ การปรบั ปรงุ ดา้ นการศกึ ษาสาย อาชพี และเทคนคิ และการฝกึ อบรม (TVET) การพฒั นาคณุ ภาพการสอนและการฝึกปฏบิ ตั วิ ชิ าชพี ครู การดแู ลให้มคี วามทว่ั ถงึ และเท่าเทยี ม และการให้ความชว่ ยเหลอื ด้านการตดิ ตามและประเมนิ ผล การศึกษาเพ่ื อการพั ฒนาที่ยั่งยืนและความเป็นพลเมืองโลก การศกึ ษาเพ่อื การพฒั นาทีย่ งั่ ยนื (Education for Sustainable Development – ESD) และการศึกษา เพอ่ื ความเป็นพลเมอื งโลก (Global Citizenship Education – GCED) ซึง่ เป็นองคป์ ระกอบหลักของ เป้าประสงค์ SDG 4.7 เปน็ การตอบสนองอย่างตรงจดุ ตอ่ ความทา้ ทายอันเร่งดว่ นทส่ี ุดของยุค นี้ ทง้ั ความท้าทายทเ่ี กิดจากธรรมชาตแิ ละฝมี อื มนษุ ย์ การศกึ ษาทงั้ สองสาขานชี้ ว่ ยให้เราจดั การ กับปัญหาทก่ี ำ� ลังเผชิญอยู่ร่วมกนั ทงั้ ด้านสังคม การเมอื ง เศรษฐกิจ วัฒนธรรม และส่งิ แวดล้อม และชใี้ หเ้ หน็ ถงึ ความจำ� เป็นของความรว่ มมอื และเป็นนำ้� หนงึ่ ใจเดยี วกนั เพอ่ื แสวงหาหนทางแก้ไข 10

ยูเนสโกสนับสนุนการด�ำเนินงานของรัฐสมาชิกในการเสริมศักยภาพของ ผ้เู รยี นเพอ่ื ให้เปน็ ตวั แปรทน่ี ำ� ไปสกู่ ารเปลยี่ นแปลงในสงั คมของพวกเขา ผา่ น การผลักดันใหม้ ีวิสัยทัศนแ์ บบองคร์ วมดา้ นการศึกษาเพ่ือพัฒนาทักษะของ ผู้เรยี นทางดา้ นปัญญา สังคม อารมณ์ และพฤติกรรมทั่วท้ังระบบการศึกษา ต้งั แต่ในหอ้ งเรียนไปจนถึงระดบั นโยบาย การศึกษาเพื่ อสุขภาพและความอยู่ดีมีสุข ยูเนสโกรณรงค์ใหภ้ าคการศึกษาของประเทศมีส่วนชว่ ยยุติปัญหาโรคเอดส์ และเสริมสร้างสุขภาพและความเปน็ อยู่ท่ีดียิ่งข้ึนของเด็กและเยาวชน ยเู นสโก กรงุ เทพฯ และรฐั สมาชกิ รว่ มกนั ดำ� เนนิ งานใหเ้ ดก็ และเยาวชนทกุ คน ได้รับประโยชน์จากการเรียนรู้เร่ืองเพศวิถีศึกษาที่มีคุณภาพและครอบคลุม พรอ้ มท้ังมีสภาพแวดลอ้ มทางการเรียนที่ปลอดภัย ไมแ่ บ่งแยก และเอ้ือตอ่ การมสี ขุ ภาพทด่ี ี ซงึ่ นนั่ หมายถงึ การทำ� งานร่วมกบั ผ้มู สี ่วนได้ส่วนเสยี ดา้ นการ ศึกษาทั้งในระดับประเทศและภูมิภาค เพ่ือใหเ้ ยาวชนและเด็กตกหลน่ ได้มี ความรแู้ ละทกั ษะทเ่ี ป็นประโยชน์ รวมทงั้ ทศั นคตเิ ชงิ บวกในการตดั สนิ ใจเลอื ก แบบมีขอ้ มูลเกี่ยวกับเร่ืองสุขภาพทางเพศและอนามัยการเจริญพันธุ์ ความ เท่าเทียมทางเพศ และสัมพันธภาพทดี่ ีของพวกเขา การไม่แบ่งแยก และความเท่าเทียมทางเพศในการศึกษา เราจะรบั รถู้ งึ ศกั ยภาพทแ่ี ทจ้ รงิ ของการศกึ ษาไดก้ ต็ ่อเมอื่ เราไดข้ ยายการศกึ ษา ไปยงั กล่มุ คนชายขอบในสงั คมด้วย ยเู นสโก กรงุ เทพฯ ผนกึ กำ� ลงั กบั รฐั สมาชกิ เพอ่ื ขจดั อปุ สรรคทขี่ ดั ขวางการเขา้ ถงึ การศกึ ษา ไมว่ า่ จะเปน็ ข้อจำ� กดั ทางเพศ ความยากจนจากรนุ่ ส่รู ่นุ ความโดดเดยี่ วจากสภาพทางภมู ศิ าสตร์ สถานภาพ ของชนกลมุ่ น้อย และความพกิ ารหรอื ความดอ้ ยโอกาสในทกุ รปู แบบ ตวั อย่าง การด�ำเนินงานของยูเนสโก กรุงเทพฯ ได้แก่ การรว่ มมือกับรัฐสมาชิกเพื่อ แกไ้ ขปัญหาความเหลอื่ มลำ้� ทางเพศในการศกึ ษา และสนบั สนนุ การศกึ ษาพหุ ภาษาทใ่ี ชภ้ าษาแม่เปน็ ฐานเพื่อให้นักเรยี นได้เรียนรู้ดว้ ยภาษาท่ตี นเขา้ ใจ การติดตามผลและสถิติ การวิจัยและวิเคราะหซ์ ึ่งอาศัยขอ้ มูลและสถิติท่ีมีคุณภาพสูงเปน็ เคร่ืองมือที่ส�ำคัญย่ิงในการก�ำหนด นโยบายท่ีมีประสิทธิภาพ หน่วยติดตามผลและสถิติ ระบบสารสนเทศ และประเมินผลของสถาบัน สถติ แิ หง่ องค์การยเู นสโก หรอื UIS-AIMS (UNESCO Institute for Statistics – Assessment, Information Systems, Monitoring and Statistics) ช่วยเหลอื รฐั สมาชกิ ในการเพม่ิ พนู ความ สามารถดา้ นการติดตามและประเมินผล รวมทั้งการพัฒนาคูม่ ือและแนวทางการฝึกอบรม การผลิต อุปกรณเ์ ชิงเทคนิค และการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการท้ังในระดับประเทศและภูมิภาค เพื่อเสริมสรา้ ง ขดี ความสามารถของประเทศในการผลติ ขอ้ มลู ทมี่ คี ณุ ภาพ นอกจากนส้ี ถาบนั ฯ ยงั อำ� นวยความสะดวก ในการจดั เตรยี มรายงานตดิ ตามผลระดบั ภมู ภิ าคของยเู นสโกเพอ่ื ตรวจสอบความคบื หน้าของการบรรลุ เป้าประสงคข์ อง SDG ท่ีเก่ียวขอ้ ง UIS เป็นแหลง่ ข้อมูลหลักทางสถิติดา้ นการศึกษา วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี วัฒนธรรม และการส่ือสาร ทีค่ รอบคลมุ มากกว่า 200 ประเทศและเขตแดน 11

วิทยาศาสตรเ์ ป็นสิ่งจ�ำเปน็ ต่อการพัฒนาท่ีย่ังยืน ยูเนสโกใหค้ วามส�ำคัญตอ่ การขยายและ ปรบั ปรงุ สาขาวชิ าตา่ งๆ ของวทิ ยาศาสตร์ธรรมชาติ โดยเฉพาะในประเดน็ อนั น่าวติ กของโลก ซง่ึ จำ� ต้องอาศยั วธิ กี ารแกป้ ัญหาแบบองค์รวมและความร่วมแรงร่วมใจของนานาประเทศ โครงการ และงานวิจัยในปัจจุบันไดใ้ หค้ วามส�ำคัญกับหลากหลายสาขา ต้ังแตก่ ารบริหารจัดการแหลง่ น้�ำ จืดจนถึงการส่งเสริมการใชพ้ ลังงานทดแทน และตั้งแต่การลดภัยพิบัติจากธรรมชาติจนถึง การเพมิ่ ศักยภาพทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ธรณีวิทยา ระบบนิเวศ และความหลากหลายทางชีวภาพ โลกวทิ ยาเป็นศาสตร์ทน่ี ำ� เสนอข้อมลู เชิงลึกทส่ี ำ� คัญเกย่ี วกบั ธรรมชาตขิ องการเปลีย่ นแปลงทาง สภาพภูมิอากาศ พรอ้ มท้ังวิธีการจัดการทรัพยากรโลกท่ีดีย่ิงข้ึน โครงการด้านธรณีศาสตรแ์ ละ อุทยานธรณีของยูเนสโก (International Geosciences and Geopark Programme – IGGP) เป็นความร่วมมอื ระหวา่ งประเทศด้านธรณศี าสตร์ หนงึ่ ในเป้าหมายหลักของยเู นสโก กรุงเทพฯ คือการท�ำให้สาธารณชนตระหนักรู้เรื่องมรดกทางธรณีวิทยาของภูมิภาค และคิดหา วธิ จี ดั การกบั ผลกระทบตอ่ สงั คมและสง่ิ แวดล้อมทเ่ี กิดจากการเปลย่ี นแปลงทางสภาพภมู อิ ากาศ การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพน�ำมาซึ่งปญั หาใหญ่ระดับโลก โครงการมนุษย์และชีว มณฑล (Man and Biosphere Programme – MAB) ของยูเนสโกจึงปรับปรุงลกั ษณะการ ปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับส่ิงแวดลอ้ มด้วยการเช่ือมโยงความรูเ้ กี่ยวกับระบบนิเวศเขา้ กับ นโยบายตา่ งๆ ท้ังยังมุง่ ม่ันพัฒนาการด�ำเนินงานอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพและการ ปกปอ้ งระบบนิเวศใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพยิง่ ขึน้ อกี ดว้ ย 12

มหาสมุทรอันอุดม น้�ำคือชีวิต และอาจไม่มีที่ใดในโลกที่ความจริงขอ้ นี้จะปรากฏชัดไปกวา่ ในเอเชียและแปซิฟกิ เม่ือรอ้ ยละ 70 ของประชากรในภูมิภาคอาศัยอยู่บริเวณชายฝั่งทะเล ยูเนสโก กรุงเทพฯ เปน็ ส�ำนักเลขาธิการคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลว่าดว้ ยสมุทรศาสตร์ (Intergovernmental Oceanographic Commission for the Western Pacific - IOC/WESTPAC) ท่ียึดมั่นในการธ�ำรงไว้ซึ่ง ความรว่ มมือระหว่างประเทศในการเฝา้ ติดตามและศึกษามหาสมุทร รวมทั้งผลกระทบจาก กิจกรรมของมนุษยท์ ี่มตี ่อมหาสมทุ ร ความม่ันคงด้านน�้ำ โครงการอุทกวิทยานานาชาติ (International Hydrological Programme – IHP) ของยูเนสโกมีการ ดำ� เนนิ งานอยา่ งหลากหลายในด้านวทิ ยาศาสตร์นำ�้ จดื ตง้ั แต่การทำ� วจิ ยั และการบรหิ ารจดั การนำ้� ไปจนถงึ การศกึ ษาและการเสริมสร้างศักยภาพ ยูเนสโก กรงุ เทพฯ ท�ำงานรว่ มกับรฐั สมาชกิ ด้าน การบริหารจดั การแหลง่ น�้ำทีย่ ั่งยืนในลมุ่ น�้ำโขง รวมทง้ั สง่ เสรมิ ใหเ้ กิดความม่นั คงดา้ นนำ�้ จดื และ ความย่งั ยืนของสง่ิ แวดล้อมทั่วทง้ั ภูมภิ าค 13

การปรับเปล่ียนทางสังคมของรัฐสมาชิก จะต้องดำ�เนินไปในทิศทางที่ สอดคล้องกับค่านิยมอันเป็นสากลในเรื่องความยุติธรรม เสรีภาพ และ ศกั ดศิ์ รคี วามเปน็ มนษุ ย์ ดว้ ยเหตุนี้ ภาคสังคมศาสตรแ์ ละมนษุ ยศาสตรข์ อง ยูเนสโกจึงมุ่งเน้นแนวทางแบบองค์รวมของการวิจัยเชิงประจักษ์ในสาขา สงั คมศาสตร์ โดยเฉพาะเมอ่ื เก่ยี วข้องกบั จริยธรรม ความยตุ ิธรรม และสทิ ธิ มนุษยชน กีฬา และการต่อต้านการใช้สารต้องห้าม ยูเนสโกคือหนว่ ยงานหลักของสหประชาชาติในสาขาพลศึกษาและการกีฬา (Physical Education and Sport – PES) มกี ารดำ� เนนิ งานเพอื่ สรา้ งความแขง็ แกรง่ ให้กับระบบการฝกึ อบรมระดับประเทศด้านการพลศึกษาและการกีฬา หน่ึง ในภารกิจของยูเนสโกคือการแกไ้ ขปญั หาการใช้สารและวิธีตา่ งๆ เพื่อเพิ่ม สมรรถนะในการแขง่ ขันกีฬาทั้งในระดับมืออาชีพและสมัครเล่น โดยมี เป้าหมายเพ่ือเสริมสรา้ งพ้ืนฐานทางจริยธรรมของการกีฬาและสุขภาพท่ีดี ของนักกฬี าในทกุ ระดบั ความสามารถ 14

ผนึกก�ำลังกับเมืองทั่วภูมิภาค เอเชียและแปซิฟิกเป็นภมู ภิ าคท่มี ีการพฒั นาอย่างต่อเนอ่ื ง เมอื งต่างๆ ลว้ นเตบิ โตและก้าวสู่การ เปน็ ผนู้ ำ� ดา้ นความคดิ สรา้ งสรรค์และความยง่ั ยนื ยเู นสโก กรงุ เทพฯ ประสานพลงั กบั เมอื งหลกั ๆ ท่ัวภูมิภาคเพ่ือช่วยระดมทรัพยากรที่ใชใ้ นการจัดการกับปญั หาดา้ นสังคม เศรษฐกิจ และสิ่ง แวดลอ้ ม พร้อมทง้ั มงุ่ หมายใหพ้ ลเมอื งมสี ขุ ภาพทดี่ แี ละเปย่ี มดว้ ยศกั ยภาพในการดำ� รงชวี ติ อย่าง มีความสุข เยาวชน คนหน่มุ สาวนบั เปน็ สนิ ทรพั ย์มนษุ ยท์ มี่ คี า่ ทส่ี ดุ ในสงั คมของภมู ภิ าค และด้วยแนวความคดิ ดงั กล่าว ยเู นสโก กรงุ เทพฯ ไดผ้ นวกการมสี ว่ นรว่ มของเยาวชนเข้าไวใ้ นทุกกิจกรรมท่ที �ำ และค�ำนงึ ถึงคน กลมุ่ นใ้ี นทกุ ประเดน็ ปญั หาสงั คม เยาวชนคอื สนิ ทรพั ย์อนั มคี า่ ยง่ิ ในการใหไ้ ด้มาซงึ่ สนั ตภิ าพ ขจดั ความยากจน สร้างความแข็งแกร่งให้แกส่ ิทธิมนุษยชน และต่อสู้กับการเลือกปฏิบัติทุกรูปแบบ ซง่ึ รวมถงึ ความไมเ่ ท่าเทยี มทางเพศ จดุ ม่งุ หมายอกี ประการหนงึ่ ของการดำ� เนนิ งาน คอื การผลกั ดันให้เยาวชนดงึ ศกั ยภาพออกมาใช้อย่างเต็มทีเ่ พ่ือประโยชนข์ องตนและสังคมโดยรวม 15

เอเชียและแปซิฟกิ เป็นภูมิภาคท่ีมีมรดกทางวัฒนธรรมมากมายหลายรูปแบบ ท้ังน้ี ยูเนสโก เปน็ หนว่ ยงานเดียวของสหประชาชาติท่ีได้รับมอบอ�ำนาจในการด�ำเนินงานเพ่ือสง่ เสริม ความคดิ สร้างสรรคแ์ ละคุ้มครองมรดกทางวัฒนธรรมของโลก โดยส�ำนกั งานกรงุ เทพฯ มบี ทบาท สำ� คญั ในการอนรุ กั ษ์ประวตั ศิ าสตร์ วฒั นธรรม และประเพณที แ่ี ตกต่างอย่างหลากหลายในภมู ภิ าค รวมท้ังด�ำเนนิ การให้เปา้ หมายของวาระเพอ่ื การพัฒนาท่ีย่งั ยนื 2030 สำ� เร็จลลุ ว่ ง มรดกโลก ยูเนสโกริเริ่มโครงการมรดกโลก (World Heritage Programme) ขึ้นเพ่ือเฟ้นหาและดูแลรักษาแหล่ง มรดกทางธรรมชาติและวัฒนธรรมที่มีคุณคา่ อันโดดเดน่ เปน็ สากล (Outstanding Universal Value) สำ� นกั งานในกรงุ เทพฯ ใหค้ วามช่วยเหลอื ด้านเทคนคิ พร้อมทง้ั รวบรวมความรคู้ วามเชยี่ วชาญจาก นานาประเทศเพ่ือใช้พิทักษร์ ักษาแหล่งมรดกโลกที่ไดข้ ึ้นทะเบียนไว้จ�ำนวน 253 แห่ง (ขอ้ มูล ณ ปี 2017) โดยเฉพาะแหล่งทก่ี ำ� ลังตกอยภู่ ายใตภ้ ยั คุกคาม รางวัลการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมภูมิภาคเอเชียและแปซิฟกิ ยูเนสโก กรุงเทพฯ มงุ่ มน่ั อนรุ ักษม์ รดกทางวฒั นธรรมในภมู ภิ าค และรางวลั การอนรุ กั ษม์ รดกทาง วัฒนธรรมภูมิภาคเอเชียและแปซิฟกิ (Asia-Pacific Awards for Cultural Heritage Conservation) ก็ เป็นส่วนหนึ่งของการด�ำเนินงาน โดยเปน็ รางวัลที่มอบให้แก่ความพยายามอันนา่ ยกยอ่ งในการ ฟ้ืนฟูส่ิงปลูกสร้างท่ีเปน็ มรดก ทั้งท่ีเป็นโครงการของภาคเอกชนและความรว่ มมือของภาครัฐและ เอกชน นับต้ังแต่ปี 2000 เปน็ ต้นมา ยูเนสโกไดร้ ับรายชื่อโครงการอนุรักษส์ ิ่งกอ่ สร้างหลายร้อย โครงการจากกวา่ 20 ประเทศ ครอบคลุมต้ังแต่เคหสถานของสามัญชนไปจนถึงกลุ่มพระราชวัง โครงการทไี่ ดร้ บั การคดั เลอื กไดก้ ำ� หนดมาตรฐานทางสงั คมและเทคนคิ ในระดบั สงู ใหแ้ ก่การอนรุ กั ษ์ และมีส่วนชว่ ยสง่ เสริมการอนุรักษ์ของประชาชนท่ัวไปโดยเปน็ แรงผลักดันใหผ้ ูค้ นในท้องถิ่นรว่ ม กนั ดูแลรักษาอาคารทางประวตั ิศาสตร์ในชมุ ชนของตน การค้าขายทรัพย์สินทางวัฒนธรรมที่ผิดกฎหมาย เอเชียและแปซิฟกิ อุดมไปดว้ ยแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมล้�ำคา่ รวมถึงอาคาร งานศิลปะ และส่ิง ประดิษฐ์ตา่ งๆ ความม่ังคัง่ ทางวัฒนธรรมเหล่านต้ี กเปน็ เหยอื่ ของการปลน้ และการโจรกรรมเรื่อย มา ยเู นสโก กรงุ เทพฯ ทำ� งานประสานกบั รฐั สมาชกิ รวมทง้ั กล่มุ องคก์ รทไี่ มใ่ ช่รฐั เพอ่ื ป้องกนั การนำ� เขา้ การสง่ ออก และการโอนกรรมสิทธ์ิในทรัพย์สินทางวัฒนธรรมที่ผิดกฎหมาย โดยมีการให้ สัตยาบันและบงั คบั ใชอ้ นสุ ัญญาว่าด้วยวิธกี ารในการห้ามและป้องกนั การนำ� เข้า การส่งออก และ 16

การโอนกรรมสิทธ์ิในทรัพยส์ ินทางวัฒนธรรมโดยมิชอบดว้ ยกฎหมาย ปี 1970 (1970 Convention on the Means of Prohibiting and Preventing the Illicit Import, Export and Transfer of Ownership of Cultural Property) มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม มรดกทางวัฒนธรรมท่ีจับตอ้ งไมไ่ ด้ (Intangible Cultural Heritage – ICH) ประกอบด้วย ประเพณีที่ ถา่ ยทอดโดยการเลา่ ปากเปลา่ ศิลปะการแสดง พิธีกรรมและเทศกาลต่างๆ ศิลปหัตถกรรม และ ความเช่ือในท้องถน่ิ เก่ยี วกับธรรมชาติและจักรวาล ที่ถอื เปน็ ภูมิปัญญาอนั ล�ำ้ ค่าและมคี วามส�ำคญั ต่อการพัฒนาท่ีย่ังยืนของเราในขณะนี้ ยูเนสโก กรุงเทพฯ ช่วยเหลือรัฐสมาชิกในการสง่ เสริมและ ปกป้องการแสดงออกซ่ึงมรดกทางวัฒนธรรมท่ีจับต้องไม่ได้ โดยจัดให้มีการปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง และรวมเข้าไวใ้ นหลักสูตรระดับชาติ เพ่ือเปน็ การสงวนรักษาและสืบทอดมรดกเหล่านี้สู่คนรุน่ ต่อ ไปในอนาคต ความคิดสร้างสรรค์ และความหลากหลายทางวัฒนธรรม อนุสัญญาว่าดว้ ยการคุ้มครองและส่งเสริมความหลากหลายของการแสดงออกทางวัฒนธรรม ปี 2005 (2005 Convention on Protection and Promotion of the Diversity of Cultural Expressions) ระบวุ ่าพลเมอื งทกุ คนโดยเฉพาะศลิ ปนิ รวมถงึ นกั วชิ าชพี ด้านวฒั นธรรมและผปู้ ฏบิ ตั งิ านดา้ นความ คิดสร้างสรรค์ สามารถสร้าง ผลิต เผยแพร่ และชื่นชมสินค้า บริการ และกิจกรรมทางวัฒนธรรมที่ หลากหลาย ทั้งของตนเองและผู้อ่ืน ดังน้ัน ยูเนสโกจึงสนับสนุนนโยบายเพ่ือค้�ำจุนและสง่ เสริม อุตสาหกรรมเชิงวัฒนธรรมและความคิดสรา้ งสรรค์ (Cultural and Creative Industries) ในภูมิภาค เอเชียและแปซิฟกิ ซ่ึงเปน็ อุตสาหกรรมที่มีศักยภาพในการขับเคล่ือนความก้าวหนา้ ทางสังคมและ เศรษฐกิจ และการเสริมสร้างอตั ลกั ษณ์ของชุมชน ประวัติศาสตร์ร่วมรากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การศกึ ษาประวัติศาสตร์ เปน็ เคร่อื งมอื ที่ใช้เผยแพร่เรอ่ื งเล่าตามแนวคิดชาตินิยมซึ่งอาจกระทบถึง ความสัมพันธ์กับเพื่อนบา้ น ทว่าก็ชว่ ยสรา้ งสันติภาพใหเ้ กิดข้ึนได้ โดยเนน้ ย้�ำถึงความละมา้ ย คลา้ ยคลึงท่ีหลอมรวมผู้คนในอีกฟากฝ่งั พรมแดนเขา้ ดว้ ยกัน ยูเนสโก กรุงเทพฯ ริเร่ิมโครงการ ประวตั ิศาสตรร์ ่วมรากเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้ (Shared Histories of South-East Asia) ข้นึ เพือ่ สร้าง สอื่ การเรยี นร้ทู างประวตั ศิ าสตร์รว่ มรากทใ่ี ชส้ ่งเสรมิ ความเข้าใจร่วมกนั สนั ตภิ าพ และความเจรญิ รุง่ เรืองในกลุม่ ประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซ่ึงสอดคล้องอยา่ งย่ิงกับการบูรณาการในระดับ ภูมภิ าคภายใต้อาเซียน มรดกทางวัฒนธรรมใต้น้�ำ ณ ปัจจบุ นั นม้ี แี หล่งโบราณคดใี ตน้ ำ�้ ทถ่ี กู ค้นพบราว 3 ล้านแหง่ โดยจำ� นวนมากอย่ใู นภมู ภิ าคเอเชยี และแปซฟิ กิ แหลง่ โบราณคดเี หล่านห้ี ลายแห่งเสยี่ งต่อการถกู ปล้นสะดมจากเหล่านกั ลา่ สมบตั ิ หรอื ไมก่ ็ถูกแสวงหาประโยชน์จากการด�ำเนินการเชิงพาณิ ชย์ ยูเนสโก กรุงเทพฯ ใหค้ วามรว่ มมือใน ยทุ ธศาสตรร์ ะดบั ภมู ภิ าคในการปรบั ปรงุ ด้านการอนรุ กั ษ์และจดั การแหล่งโบราณคดใี ตน้ ำ้� นอกจาก นี้ยังมีมาตรการป้องกันท่ียูเนสโกเผยแพร่ ได้แก่ การติดตามตรวจสอบและการด�ำเนินงานอนุรักษ์ ควบคไู่ ปกับการส่งเสริมใหส้ าธารณชนเห็นคุณคา่ ของแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมใต้น้�ำ 17

ในฐานะท่ีเป็นเพียงหน่วยงานเดียวขององค์การสหประชาชาติที่ได้รับมอบอำ�นาจในการ “คมุ้ ครองเสรภี าพในการแสดงความคิดเห็นผ่านคำ�พูดและภาพ” และ “รักษา เพิม่ พูน และ กระจายความร”ู้ ยเู นสโกทำ�งานเพอื่ สง่ เสรมิ เสรภี าพในการแสดงออก สรา้ งหลกั ประกนั ดา้ นความ ปลอดภยั ของผสู้ อ่ื ขา่ ว และดำ�รงไวซ้ ง่ึ ความเปน็ อสิ ระ ความเปน็ กลาง และความเปน็ พหนุ ยิ มของ ส่อื ท่ัวโลก พรอ้ มทั้งมงุ่ สรา้ งสรรค์สงั คมแหง่ การเรยี นรทู้ ม่ี ีการแลกเปลย่ี นข้อมูลข่าวสารและเขา้ ถึงได้โดยเสรี ตลอดจนช่วยสงวนรักษามรดกเอกสารโลกและดำ�เนินการให้คนทุกกลุ่มเข้าถึงได้ ผ่านแผนงานวา่ ดว้ ยมรดกความทรงจำ�แห่งโลก (Memory of the World Programme) 18

เสรีภาพในการแสดงออก และการพัฒนาส่ือ เสรภี าพในการแสดงออก เป็นสทิ ธมิ นษุ ยชนขน้ั พนื้ ฐานทม่ี บี ทบาทสำ� คญั ในการบรรลเุ ปา้ หมายการ พฒั นาทยี่ งั่ ยนื โครงการนานาชาตเิ พอ่ื พฒั นาการสอื่ สาร (International Programme for the Development of Communication – IPDC) ของยเู นสโกสร้างสภาพแวดล้อมในการทำ� งานของสอ่ื ทเี่ ป็นอสิ ระและเป็น กลาง สะท้อนใหเ้ หน็ ความหลากหลายในสงั คมทจ่ี ะนำ� ไปส่สู นั ตภิ าพและการพฒั นาทยี่ งั่ ยนื พร้อมทงั้ สนบั สนนุ รฐั สมาชกิ ในการปกปอ้ งเสรภี าพในการแสดงออกและสรา้ งความมนั่ ใจดา้ นความปลอดภยั ของผ้สู อ่ื ข่าว นอกจากน้ี ยเู นสโกยงั ให้ความสำ� คญั ต่อการทำ� ใหผ้ ้คู นเขา้ ใจแก่นแทข้ องสอื่ มวลชน เพอื่ เปน็ ทง้ั ผผู้ ลติ และผ้บู รโิ ภคข่าวสารอยา่ งมขี อ้ มลู ความร้ผู า่ นการรเู้ ท่าทนั สอ่ื และสารสนเทศ โดยมกี าร ส่งเสรมิ เรอ่ื งความเทา่ เทยี มทางเพศในสอื่ เป็นหวั ใจสำ� คญั ของโครงการ เพอื่ จดั การกบั ความแตกต่างระหว่างบทบาทและความสำ� เรจ็ ของสตรใี นประเทศไทยกบั สง่ิ ทปี่ รากฏ ในสื่อของประเทศ ยูเนสโก กรุงเทพฯ พรอ้ มดว้ ยภาคีหุ้นส่วนไดเ้ ปดิ ตัวฐานขอ้ มูลออนไลนข์ อง ผเู้ ชยี่ วชาญสตรไี ทยสำ� หรบั ผ้สู อื่ ขา่ ว (Online Database of Thai Women Experts for Journalists) ในปัจจบุ นั มผี เู้ ชยี่ วชาญสตรไี ทยกว่า 300 คนเขา้ ร่วมในฐานขอ้ มลู เพอื่ แลกเปลยี่ นความรคู้ วาม ชำ� นาญใน 3 สาขาที่ “เสยี ง” ของผ้หู ญงิ มกั ไม่ปรากฏในสอ่ื ได้แก่ 1) เทคโนโลยสี ารสนเทศและการ สอื่ สาร (ICT) และนวตั กรรม 2) สภาพแวดลอ้ มและการเปลยี่ นแปลงทางสภาพภมู อิ ากาศ และ 3) วฒั นธรรม วถิ ชี วี ติ และประวตั ศิ าสตร์อาเซยี น นอกจากนยี้ งั เปน็ แหล่งขอ้ มลู ดา้ นอนื่ ๆ สำ� หรบั ผสู้ อ่ื ข่าวดว้ ย การพิ ทักษ์รักษามรดกเอกสาร ในปี 1992 ยูเนสโกไดเ้ ปดิ ตัวโครงการความทรงจ�ำแหง่ โลก โดยมีเปา้ หมายเพ่ือสรา้ งความ ตระหนกั ถงึ ภยั คกุ คามทเ่ี พมิ่ ขนึ้ ซงึ่ ส่งผลต่อการอนรุ กั ษ์มรดกเอกสารในสว่ นต่างๆ ของโลก มรดก เอกสารท่จี ดั เกบ็ ไวใ้ นหอจดหมายเหตุ หอ้ งสมุด พิพิธภัณฑ์ หรือทเ่ี ปน็ งานสะสมส่วนบุคคล เปน็ สว่ นสำ� คญั ของความทรงจำ� ร่วมของโลกทสี่ ะทอ้ นถงึ ประวตั ศิ าสตร์ของผคู้ นและความหลากหลาย ทางวัฒนธรรม ภาษา และศลิ ปะ ยูเนสโก กรงุ เทพฯ รว่ มมือกบั คณะกรรมการแห่งภมู ิภาคเอเชีย และแปซฟิ กิ ว่าด้วยแผนงานความทรงจำ� แหง่ โลก หรอื MOWCAP (Memory of the World Committee in Asia and the Pacific) เพื่อด�ำเนินการอนุรักษแ์ ละจัดให้สาธารณชนไดเ้ ขา้ ถึงมรดกเอกสารอัน ทรงคณุ ค่าในภมู ิภาค การสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ ความรู้และสารสนเทศส่งผลตอ่ ชีวิตผู้คนอยา่ งมนี ยั สำ� คญั โดยเฉพาะ ICT และอนิ เทอร์เน็ตซึง่ มี อำ� นาจในการเปลย่ี นแปลงเศรษฐกิจและสงั คม ยเู นสโกทำ� งานเพอ่ื สรรค์สร้างสงั คมแหง่ การเรยี น ร้ทู ค่ี รอบคลมุ เสรมิ สรา้ งชมุ ชนท้องถน่ิ ให้เข้มแขง็ ด้วยการแบง่ ปันและเพมิ่ การเขา้ ถงึ ความร้แู ละ ขอ้ มูลข่าวสาร รวมท้ังสง่ เสริมหลักการ “ความเปดิ เผย” และ “การเข้าถึงได้” ในนโยบายด้าน เน้ือหา เทคโนโลยี และการเข้าถึง 19

เว็บไซต์ทางการของ ยูเนสโก กรุงเทพฯ น�ำเสนอข่าวสารล่าสุดเก่ยี วกบั การด�ำเนินงาน การประชุม กิจกรรม สิ่งพิมพ์ ฯลฯ ของสำ� นกั งานฯ bangkok.unesco.org จดหมายเหตุ ยูเนสโก เฟซบุ๊คและทวิตเตอร์ เอเชียและแปซิฟกิ ยูเนสโก เอเชียและแปซิฟกิ พบกบั บทความทน่ี ่าสนใจใน www.facebook.com/ รูปแบบนิตยสาร เก่ยี วกับภารกิจ unescobkk และโครงการต่างๆ ของยเู นสโก twitter.com/ สมัครสมาชิก: UNESCO_AsiaPac [email protected] ส่ิงพิ มพ์ ของยูเนสโก: ยเู นสโก กรงุ เทพฯ เผยแพร่สง่ิ พมิ พ์ โบรชวั ร์ และสอ่ื วสั ดเุ พอื่ การสอ่ื สารอน่ื ๆ ทปี่ รากฏบนเวบ็ ไซต์ ใหด้ าวนโ์ หลดฟรี ทา่ นสามารถดูส่ิงพิมพ์ทั้งหมดของยูเนสโกได้ในฐานขอ้ มูลกลางของยูเนสโก UNESDOC (unesdoc.unesco.org) 20

เครดิตรูปภาพ: ปกหนา้ และปกหลัง: © shutterstock/Carlos Amarillo หนา้ 1: © Shutterstock/f11photo หน้า 2-3: © Shutterstock/ESB Professional, Namart Pieamsuwan, UNEP/Dennis Bautista, Wasu Watcharadachaphong หน้า 4-5: © UNESCO/HQ หน้า 6: © UNESCO/S. Chaiyasook หนา้ 8-9: © Shutterstock/P. studio66, Arindambanerjee, Pradeep_kmpk14, Oleskaus, Silvabom, VectorDoc, © Laura Hill/CARE หนา้ 10-11: © Shutterstock/India Picture, Jakkaje808, © Help without Frontiers/Sukhon Panthong, © UNAIDS/A.Martin หน้า 12-13: © Shutterstock/Johan Larson, Paul prescott, Chuyuss, Chatrawee Wiratgasem, Woottigon, KPG Payless2, Mike Workman, Geet Theerawat, หน้า 14-15: © Shutterstock/Oxana Mamlina, Chatchai Somwat, Odua Images, Joyfull, Matimix, Ultramansk หน้า 16-17: © Shutterstock/Bule Sky Studio, Qualtiero boffi, KPG_Jsco, Fong Ch, John Bill หน้า 18-19: © Toul Sleng Genocide Museum, Cambodia © shutterstock/Thitikorn-yupa/ Nito, Svetlana Eremina, Tukaram Karve, Wk1003mike, NEstudio, © National Library of Indonesia หนา้ 21: © Shutterstock/Patrick Foto (Open Access ไมค่ รอบคลุมภาพอนั มลี ิขสิทธท์ิ ี่ไม่ใช่ของยูเนสโกในเอกสารฉบับน้ี)

องคก์ ารยูเนสโก กรงุ เทพฯ อาคาร 100 ปีหมอ่ มหลวงปน่ิ มาลากลุ 920 ถนนสขุ ุมวทิ แขวงพระโขนง เขตคลองเตย กรงุ เทพมหานคร 10110 ประเทศไทย อีเมล: [email protected] เวบ็ ไซต์: bangkok.unesco.org โทรศพั ท์: +66-2-3910577 โทรสาร: +66-2-3910866