ชุมชนต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียง

ชุมชนต้นแบบ เศรษฐกิจพอเพียง นักศึกษาวิชาพัฒนาสังคม คณะมนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา

ก คำนำ เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจเาอยู่หัวทรงมีพระราชดํา รัสชี้แนะ แนวทางการดําเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอด รวมถึงการ พัฒนาและบริหารประเทศที่ตั้งอยู่บน พื้นฐานของทางสายกลาง คํานึงถึงความพอ ประมาณ ความมีเหตุผล การสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีในตัวตลอดจนใช้ ความรู้ ความ รอบคอบ และคุณธรรม ประกอบการวางแผน การตัดสินใจและการกระทํา ซึ่ง องค์การบริหาร ส่วนจังหวัดสุโขทัย พิจารณาแล้วเห็นว่าโครงการฝึกอบรมให้ความรู้ เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน ตาม แนวเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งสอดคล้องกับนโยบาย ของรัฐบาลในการให้ความช่วยเหลือ ส่งเสริมกระบวนการ เรียนรู้ภายใต้ปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง เป็นการพัฒนาอาชีพและความเป็นอยู่ของเกษตรกรหลังภาวะ อุทกภัย ให้สามารถพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืน ดังนั้น เพื่อเป็นการสนับสนุนเกษตรกรในเขตอําเภอศรีสําโรง และอําเภอใกล้ เคียงให้คุณภาพ ชีวิตที่ดี มีรายได้เสริม องค์การบริหารส่วนจังหวัดสุโขทัย จึงได้จัด ทําโครงการฝึกอบรมให้ความรู้เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งองค์การบริหารส่วนจังหวัดสุโขทัย ได้ประสานขอ ความร่วมมือไปยังสํานักงาน เกษตรอําเภอศรีสําโรง และเจ้าของสวนนานาพันธุ์ จัดสรรวิทยากรบรรยายให้ ความ รู้และสาธิตการปลูกที่ได้ผลดี นักศึกษาสาขาวิชาการพัฒนาสังคม 1 มกราคม 2565

ข สารบัญ เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข ข้อมูลทั่วไปของชุมชน 1 คำขวัญ 1 ความเป็นมา 3 ประชากร 4 สภาพเศรษฐกิจ 5 สภาพภูมิศาสตร์ 6 ฤดูกาล 7 สภาพสังคม 8 9 หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 9 ความหมายของเศรษฐกิจพอเพียง ความพอเพียงในแต่ละระดับ 11 ความเป็นมาของเศรษฐกิจพอเพียง 13 หลักการเศรษฐกิจพอเพียง 14 ตัวอย่างเกษตรกรต้นแบบในชุมชนบ้านบัว 16 ปัจจัยนำไปสู่ชุมชนต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียง 17 ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับชุมชน 18 บทสรุป 19 บรรณานุกรม 20

1 ข้อมูลทั่วไปของชุมชน ชื่อหมู่บ้าน ชุมชนบ้านบัว ตำบล บ้านตุ่น อำเภอ เมืองพะเยา จังหวัด พะเยา คำขวัญ ยึดหลักความพอดี ไม่มากไม่ น้อยเกินไป ไม่เบียดเบียนและผู้อื่นในชุมชน

3 ความเป็นมา ชุมชนบ้านบัว” หรือ “บ้านดอกบัว” ตั้งอยู่ที่ ต.บ้านตุ่น อ.เมือง พะเยา จ.พะเยา มีจุดเริ่มต้นจากปัญหาที่สมาชิกในชุมชนประสบ อุบัติเหตุ ทางผู้ใหญ่บ้าน “พ่อหลวงบาล บุญก้ำ” ได้นำชาวบ้าน ไปช่วยบริจาคเลือด แต่กลับพบว่า ไม่มีใครที่จะสามารถให้เลือดได้ ด้วยเหตุที่มีสารพิษเจือปนอยู่ในเลือด จากเหตุการณ์ดังกล่าว ทำให้คนในชุมชนบ้านบัวเริ่มวิตกกังวลกับปัญหาที่เกิดขึ้น

4 ประชากร ปัจจุบันบ้านดอกบัวมีประชากร ๗๖๓ คน จำนวน ๒๑๕ ครัว เรือน แยกเป็นชาย ๓๗๙ คน หญิง ๓๘๗ คน ส่วนใหญ่ ประกอบอาชีพด้านการเกษตรกรรม เช่น ทำนา ทำสวน ปลูก หญ้า เลี้ยงสัตว์และอาชีพหัตกรรมจักสานเข่งไม้ไผ่เป็นอาชีพที่ ทำให้ประชากรในหมู่บ้านมีรายได้มาก มีผลิตภัณฑ์เด่นของ หมู่บ้าน ได้แก่ ข้าว หญ้าแพงโกล่า ผลิตภัณฑ์จากไม้ไผ่(เข่ง) ผลิตภัณฑ์จากผักตบชวา เป็นต้น หญิง 387 คน ชาย 379 คน รวม ทั้งสิ้น 763

5 สภาพเศรษฐกิจ การทำนาแบบอินทรีย์ ส่งผลดีต่อการลดต้นทุนการผลิต เพราะไม่ต้องใช้สารเคมี แต่จะต้องใส่ใจมากขึ้นในระหว่าง การเพาะปลูก ซึ่งการทำอย่างมีมาตรฐานและสามารถ สร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภค จะส่งผลดีต่อราคาและ การสั่งซื้อสินค้า สำหรับข้าวของชุมชนบ้านบัวที่สามารถ สร้างความน่าเชื่อถือ เมื่อรู้กำลังการผลิตของตนเอง ได้ ทำความร่วมมือกับผู้ซื้อและทำสัญญาซื้อขายล่วงหน้า ส่ง ผลให้ลดความเสี่ยงในด้านการขายไปอย่างมาก

6 สภาพภูมิศาสตร์ ทิศตะวันตกติดกับบ้านห้วยหม้อและภูเขาที่กั้นระหว่างอำเภอ วังเหนือ จังหวัดลำปาง พื้นที่ลาดเอียงจากทิศตะวันตกมา ทางทิศตะวันออก และทิศเหนือมาทิศใต้ มีลำน้ำห้วยแม่ตุ่น ไหลผ่านเกือบทุกหมู่บ้าน มีอ่างเก็บน้ำ 2 แห่ง คือ อ่างเก็บ น้ำห้วยแม่ตุ่น และอ่างเก็บน้ำห้วยม่วง (ห้วยเเฮ้) ภูมิอากาศ มี 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ฤดูฝน และฤดูหนาว

7 ฤดูกาล ประเทศไทยโดยทั่ว ๆ ไปสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ฤดู ดังนี้ 1. ฤดูร้อน เริ่มต้นประมาณกลางเดือนกุมภาพันธ์ถึง กลางเดือนพฤษภาคม 2. ฤดูฝน เริ่มต้นประมาณกลางเดือนพฤษภาคมถึง กลางเดือนตุลาคม 3. ฤดูหนาว เริ่มต้นประมาณกลางเดือนตุลาคมถึง กลางเดือนกุมภาพันธ์

8 สภาพสังคม ความเป็นอยู่ของคนในชุมชน จากการที่สำรวจพบว่าที่มี ภูมิลำเนาอยู่ที่เดียวกัน อยู่กันแบบเครือญาติ คนใน ชุมชนรู้จักกันหมดทุกครัวเรือน อาชีพส่วนใหญ่จะเป็น เกษตรกร รับจ้าง และมีการรวมกลุ่มของคนในชุมชน เพื่อทำกิจกรรมร่วมกัน เช่น การสารเข่ง สานสุ่มไก่ การจักสานผักตบชวา การเลี้ยงสัตว์ และการปลูกหญ้า เป็นต้น คนในชุมชนเชื่อในเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และรักษา วัฒนธรรมล้านนาได้เป็นอย่างดี การศึกษา ชาวนาได้รับ การศึกษาขั้นพื้นฐาน

9 หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ความหมายของ เศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาชี้ถึงแนวการ ดำรงอยู่และปฏิบัติตนของประชาชนในทุก ระดับตั้งแต่ระดับครอบครัว ระดับชุมชนจนถึง ระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศ ให้ดำเนินไปใน ทางสายกลาง โดยเฉพาะการ พัฒนาเศรษฐกิจเพื่อให้ก้าวทันต่อโลกยุค โลกาภิวัฒน์ความพอเพียง หมายถึง ความพอ ประมาณ ความมีเหตุผลรวมถึงความจำเป็นที่ จะต้องมีระบบ

10 ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาชี้ถึงแนวการดำรง อยู่และปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับตั้งแต่ระดับ ครอบครัว ระดับชุมชนจนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนา และบริหารประเทศให้ดำเนินไปใน ทางสายกลาง โดย เฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อให้ก้าวทันต่อโลกยุค โลกาภิวัฒน์ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผลรวมถึงความจำเป็นที่จะต้องมีระบบ ภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีพอสมควรต่อการมีผลกระทบใด ๆ อัน เกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้จะ ต้องอาศัยความรอบรู้ ความรอบคอบ และความ ระมัดระวังอย่างยิ่ง ในการนำวิชาการต่าง ๆ มาใช้ในการ วางแผนและการดำเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกัน จะต้องเสริมสร้างพื้นฐานจิตใจของคนในชาติโดยเฉพาะ เจ้าหน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎีและนักธุรกิจในทุกระดับให้มี สำนึกในคุณธรรม ความซื่อสัตย์สุจริต และให้มีความ รอบรู้ที่เหมาะสม ดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติ ปัญญา และความรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและพร้อม ต่อการรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและกว้าง ขวางทั้งด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจาก โลกภายนอกได้เป็นอย่างดี

11 ความพอเพียงในเเต่ละระดับ บางคนอาจจะยังสับสน หรือเข้าใจว่า ความพอเพียง ในหลัก ปรัชญาแห่งเศรษฐกิจพอเพียงนั้น เป็นเรื่องๆเดียวกับ การ พึ่งพาตนเอง (Self-sufficiency) แต่ความจริงแล้ว ในหลัก ปรัชญาแห่งเศรษฐกิจพอเพียง ความพอเพียง มีความหมายก ว้างกว่าแค่การพึ่งตนเองได้ โดยเราจะเรียกเศรษฐกิจพอเพียงในระดับที่เลี้ยงตัวเองได้ บน พื้นฐานของความประหยัดและลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นว่า เศรษฐกิจพอเพียงแบบพื้นฐาน ส่วนเศรษฐกิจพอเพียงใน ระดับที่มีการรวมตัวกัน เพื่อร่วมกันดำเนินงานในเรื่องต่างๆ มี การสร้างเครือข่ายและการขยายกิจกรรมทางเศรษฐกิจในรูป แบบต่างๆโดยประสานความร่วมมือกับภายนอกนั้นจะเรียกว่า เศรษฐกิจพอเพียงแบบก้าวหน้า ดังนั้น เศรษฐกิจพอเพียงจึง ไม่ใช่แค่เพียงเรื่องของการพึ่งพาตนเอง โดยที่ไม่เกี่ยวข้องกับ ใคร และมิใช่แค่เรื่องของการประหยัด แต่ยังครอบคลุมถึงการ ข้องเกี่ยวกับผู้อื่น การช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกันอีกด้วย แท้จริงแล้ว เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาที่ชี้ถึงแนวทางการ ใช้ชีวิตและปฏิบัติตนของคนในทุกระดับ โดยสามารถจำแนก ได้เป็น 3 ระดับคือ ระดับบุคคลและครอบครัว ระดับชุมชน ระดับประเทศ

12 แต่ละระดับถูกจำแนกเพื่อให้มีการพัฒนาและบริหาร ประเทศในลักษณะดำเนินไปในทางสายกลาง โดย เฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพื่อให้ก้าวทันต่อโลกยุค โลกาภิวัตน์ ซึ่งก่อนที่จะนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงไป ใช้ได้ไกลถึงในระดับประเทศนั้น จะต้องเริ่มจากระดับ ที่เล็กที่สุดอย่างระดับบุคคลและครอบครัวก่อน สรุปได้ว่า ทุกๆคน ไม่ว่าจะมีบทบาท หรือหน้าที่อะไร ในสังคม ก็สามารถนำหลักปรัชญาแห่งเศรษฐกิจพอ เพียงมาใช้ได้ทั้งสิ้น เพียงแต่การนำมาใช้ให้มีความ เหมาะสมนั้น ก็จะแตกต่างกันไปตามหน้าที่ของแต่ละ คน และในขณะเดียวกัน ก็มีความจำเป็นที่จะต้อง เสริมสร้างพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจ้า หน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ให้ มีคุณธรรม ความซื่อสัตย์สุจริต และความรอบรู้ที่ เหมาะสม ดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มี สติ ปัญญา และความรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและ พร้อมต่อการรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และกว้างขวาง ทั้งด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และ วัฒนธรรม

13 ความเป็นมาของเศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระปร มินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมีพระราชดำรัสแก่ชาวไทยนับ ตั้งแต่ พ.ศ. 2517 เป็นต้นมา และถูกพูดถึงอย่างชัดเจน ในวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2540 เพื่อเป็นแนวทางการ แก้ไขวิกฤตการณ์ทางการเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540 ให้ สามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนในกระแสโลกา ภิวัตน์และความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ

14 หลักการเศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็นกรอบแนวคิด ซึ่งมุ่งให้ ทุกคนสามารถพึ่งพาตัวเองได้ รวมถึงการ พัฒนาให้ดียิ่งขึ้น จนเกิดความยั่งยืน คำว่า พอ เพียง คือ การดำเนินชีวิตแบบทางสายกลาง โดยตั้งอยู่บนหลักสำคัญสามประการ คือ ความ พอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกัน ที่ดี

15

16 ตัวอย่างเกษตรกรต้นแบบในชุมชนบ้านบัว อาชีพหลักของชาวบ้าน คือ การทำนา สำหรับนอกฤดูกาล ทำนา ชาวบ้านบัวได้ใช้เวลาว่างประกอบอาชีพเสริมซึ่ง สอดคล้องกับวิถีชีวิตและทรัพยากรในท้องถิ่นโดยใช้ต้นไผ่ที่ เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติมาทำสุ่มไก่ เข่ง ออกจำหน่าย ต่อ มาชาวบ้านนิยมสานเข่ง สุ่มไก่กันมากขึ้น ทำให้ขายได้ไม่มาก เท่าที่ควร จึงได้มีแนวคิดในการรวมกลุ่มกันเป็นกลุ่มจักสาน เข่งขึ้น ซึ่งช่วยสร้างรายได้เสริมให้กับชาวบ้านบัวเป็นอย่างดี มาประมาณ ๒๐ กว่าปีแล้ว โดยมีตลาดรองรับที่แน่นอน ออกจำหน่ายแพร่หลายทั้งภายในจังหวัดและต่างจังหวัด

17 ปัจจัยที่นำไปสู่ชุมชนต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียง การทำข้าวของชุมชนบ้านบัวได้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เริ่มจากการผลิตข้าวอินทรีย์และต่อยอดไปเป็นข้าวกล้อง มงคลเก้าประการ บรรจุในแพ็คเกจที่สวยงาม รวมถึงทำ พิธีปลุกเสกในวัดซึ่งเป็นศูนย์กลางของชุมชนบ้านบัว โดยมี เจ้าอาวาสเป็นบุคคลสำคัญในการทำพิธี รวมถึงการกล่อม เกลาให้ความรู้แก่คนในชุมชนและเยาวชนอย่างต่อเนื่อง และที่สำคัญทำให้ขายได้ในราคาที่สูงมาก จากราคาข้าว ทั่วไปกิโลกรัมละ 50-60 บาท แต่ข้าวกล้องมงคลเก้า ประการขายในราคากิโลกรัมละ 199 บาท ขณะเดียวกันนวัตกรรมได้เข้ามาในสังคมมากยิ่งขึ้น โดยได้ แลกเปลี่ยนกับชุมชนว่า ข้าวสามารถนำไปทำนวัตกรรมได้ หลากหลาย อาทิ ข้าวเคลือบสมุนไพรอัญชัน-ขมิ้น เมื่อวิจัย พบว่ามีสารกาบา หรือด้านโภชนาการที่ให้ประโยชน์ต่อ ร่างกายสูง ทำให้ราคาที่ขายข้าวนั้นสูงขึ้นกว่าทั่วไปเป็น อย่างมาก เพียงแค่การใช้นวัตกรรมเข้าไปเสริมสามารถช่วย ได้สูงมาก และปัจจุบันมีหลายองค์กรที่สนับสนุนองค์ความ รู้ เพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้า เช่น ธนาคารเพื่อการเกษตรและ สหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) หรือ ขอความร่วมมือไปยัง มหาวิทยาลัยต่างๆ ซึ่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ก็มีองค์ ความรู้ในเรื่องเหล่านี้และสามารถมีความร่วมมือด้วยกันได้

18 ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับชุมชน ผลิตภัณฑ์จากการจักสานเข่งจากไม้ไผ่ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์เด่น และเป็นที่รู้จักทั่วไปของหมู่บ้าน เดิมเป็นอาชีพเสริมของ หมู่บ้านและทำรายได้ให้กับครัวเรือนของบ้านดอกบัวเป็นอย่าง ดี สามารถนำไปจำหน่ายได้หลายพื้นที่ ทั้งในจังหวัดและต่าง จังหวัดและปัจจุบันทำกันจนกลายเป็นรายได้หลักของ ครอบครัว 1.ข้าว 2.หญ้าแพงโกล่า 3.ผลิตภัณฑ์จากไม้ไผ่ 4.ผลิตภัณฑ์จากผักตบชวา

19 บทสรุป ความสำเร็จของชุมชนบ้านบัวตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมืองพะเยาจังหวัดพะเยาในการเป็นชุมชน ต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียง ชุมชนบ้านบัว ตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา เป็นชุมชนที่ทำการเกษตรในการ ดำรงชีวิตประจำวัน เช่นการทำนา การทำปุ๋ยอินทรี ความสำเร็จร่วมกันของคนในชุมชนที่มีความ สามัคคีในการจัดการปัญหาร่วมกันโดยยึดหลัก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงร่วมจัดการ ร่วมสร้าง ด้วยรักสามัคคี มีความเป็นที่ดีขึ้นความเข็มเเข็งของ ชุมชน จะนำมาซึ่งความสุขอย่างยั่งยืนต่อไป

20 บรรณานุกรม ชุมชนบ้านบัว จากปัญหาสารเคมี สู่หมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ https://thepape rthailand.com/20 19/09/15/banbua/ การประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอ เพียง ด้านชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง สํานักงานพัฒนาชุมชน จังหวัดพะเยา รวบรวม http://www.rdpb.go.th/UploadNew/D ocuments/บ้านดอกบัว1.pdf สืบค้นเมื่อ 1 มกราคม 2565