รหัส 3214-9002 วิชาบรรจุภัณฑ์ในงานโลจิสติกส์

วชิ าระบบบรรจุภณั ฑใ์ นงานโลจสิ ติกส์ z รหัส 30214-9002

z คำอธิบำยรำยวชิ ำ ▪ ศึกษาและปฏิบัติเก่ียวกับหลักการและเทคนิคของระบบ บรรจภุ ณั ฑ์ หนา้ ท่ีและความสาคญั ของระบบบรรจุภณั ฑใ์ น งานโลจิสติกส์ วัสดุต่าง ๆ ท่ีใช้ในการบรรจุหีบห่อ การ วางแผนและวิเคราะหร์ ะบบบรรจภุ ณั ฑใ์ นงานโลจิสตกิ ส์

z จุดประสงค์รำยวชิ ำ ▪ มีความรูค้ วามเขา้ ใจเก่ียวกบั หลกั การและเทคนิคของระบบบรรจภุ ณั ฑ์ ▪ มีทกั ษะในกาวางแผนและวิเคราะหบ์ รรจภุ ณั ฑ์ ▪ ตระหนกั ถงึ ความสาคญั ของระบบบรรจภุ ณั ฑ์ ▪ มีคณุ ลกั ษณะท่ีพงึ ประสงค์ แลเจตคตทิ ่ีดใี นวิชาชีพการจดั การโลจิสติกส์

z ควำมหมำยของบรรจุภัณฑ์ บรรจุภณั ฑ์หรือกำรบรรจุหีบห่อ หมำยถึงศำสตร์และศิลป์ ทใ่ี ช้ในกำรบรรจุสินค้ำโดย ใช้เทคโนโลยที ท่ี นั สมยั และเป็ นมิตรกบั ส่ิงแวดล้อม เพื่อกำรคุ้มครองปกป้องสินค้ำจำกผู้ผลติ จนถึงมือลูกค้ำอย่ำงปลอดภยั ด้วยต้นทุนกำรผลติ ทเี่ หมำะสม จำกควำมหมำยพอสรุปได้ว่ำบรรจุภณั ฑ์น้ันหมำยถึง เรื่องของวทิ ยำศำสตร์ และเร่ือง ของศิลปะทใี่ ช้เพื่อกำรบรรจุสินค้ำโดยใช้เทคโนโลยที ที่ นั สมยั และทำให้เกดิ ควำมเสียหำยกบั ส่ิงแวดล้อม และบรรจุภัณฑ์น้ันจะต้องปกป้องตัวสินค้ำให้อยู่ในสภำพทด่ี จี ำกแหล่งผลติ จนถึงมือลกู ค้ำโดยไม่ให้ได้รับควำมเสียหำย ท้งั นีบ้ รรจุภัณฑ์น้ัน ๆ จะต้องมตี ้นทุนของกำร ผลติ ทไ่ี ม่สูงจนเกนิ ไป

ควำมสำคญั ของกำรบรรจุภณั ฑ์ z 1.รักษาคุณภาพ และปกป้องตวั สินคา้ เริ่มต้งั แต่การขนส่ง การเก็บให้ ผลผลิตหรือผลิตภณั ฑ์ เหล่าน้ันมิให้เสียหายจากการปนเป้ื อนจากฝ่ ุนละออง แมลง คน ความช้ืน ความร้อน แสงแดด และการ ปลอมปน เป็นตน้ 2.ให้ความสะดวกในเร่ืองการขนส่ง การจดั เก็บมีความรวดเร็วในการขนส่ง เพราะสามารถรวม หน่วยของผลิตภณั ฑเ์ หล่าน้นั เป็นหน่วยเดียวได้ เช่น ผลไมห้ ลายผลนาลงบรรจุในลงั เดียว หรือเคร่ืองด่ืมท่ี เป็นของเหลวสามารถบรรจุลงในกระป๋ องหรือขวดไดเ้ ป็นตน้ 3.ส่งเสริมทางดา้ นการตลาด บรรจุภณั ฑ์เพ่ือการจดั จาหน่ายเป็ นสิ่งแรกท่ีผูบ้ ริโภคเห็น ดงั น้ัน บรรจุภณั ฑ์จะตอ้ งจะทาหนา้ ที่บอกกล่าวส่ิงต่าง ๆ ของตวั ผลิตภณั ฑ์โดยการบอกขอ้ มูลที่จาเป็ นท้งั หมด ของตวั สินคา้ และนอกจากน้นั จะตอ้ งมีรูปลกั ษณ์ที่สวยงามสะดุดตาเชิญชวนใหเ้ กิดการตดั สินใจซ้ือซ่ึง การทาหนา้ ท่ีดงั กล่าวของบรรจุภณั ฑน์ ้นั เป็นเสมือนพนกั งานขายท่ีไร้เสียง (Silent Salesman)

z วตั ถุประสงค์ของกำรออกแบบบรรจุภณั ฑ์ ▪ 1. เพ่ือสร้ำงบรรจุภัณฑ์ให้สำมำรถเอือ้ ประโยชน์ด้ำนหน้ำทใ่ี ช้สอยได้ดี มคี วำมปลอดภยั ประหยดั และมปี ระสิทธิภำพ ▪ 2. เพื่อสร้ำงบรรจุภัณฑ์ให้สำมำรถส่ือสำรและสร้ำงผลกระทบต่อผู้บริโภคโดยใช้ควำมรู้ แขนงศิลปะเข้ำมำสร้ำงคุณลกั ษณะ เช่น มเี อกลกั ษณ์มีลกั ษณะพเิ ศษทดี่ ึงดูดและสร้ำงกำร จดจำตลอดจนเข้ำถึงควำมหมำยและคุณประโยชน์ของผลติ ภณั ฑ์ ▪ 3. เพื่อปกป้องคุ้มครองและรักษำคุณภำพสินค้ำ ▪ 4. เป็ นตัวชี้บ่งและสื่อสำรรำยละเอยี ดสินค้ำ ดงึ ดูดผู้บริโภค แสดงถึงภำพลกั ษณ์ ▪ 5. เป็ นต้นทุนในกำรผลติ สินค้ำ เม่ือบรรจุภัณฑ์ดีย่อมมสี ่วนช่วยให้มูลค่ำสินค้ำสูงขนึ้

z ประเภทของบรรจุภณั ฑ์ 1. บรรจุภณั ฑ์เฉพำะหน่วย บรรจุภัณฑ์จะห่อหุ้มและสัมผัสกับผลิตภัณฑ์โดยตรง บรรจุภัณฑ์ ช้ันในจะทำหน้ำที่หลกั ในกำรป้องกนั สินค้ำจำกควำมชื้นและอำกำศ ที่จะทำให้ ผลิตภัณฑ์ เสี ยคุณภำพ คุณลักษณะมีรู ปร่ ำงลักษณะต่ ำง ๆเช่ น เป็ น ขวด กระป๋ อง หลอด ถุง กล่อง กำรออกแบบสำมำรถทำให้มีลกั ษณะพเิ ศษ เฉพำะหรือทำให้มีรูปร่ำงท่ีเหมำะแก่กำรจับถือ และอำนวยควำมสะดวกต่อ กำรใช้ผลิตภัณฑ์ภำยใน พร้อมท้ังทำหน้ำท่ีให้ควำมปกป้องแก่ผลิตภัณฑ์ โดยตรง

z 2. บรรจุภณั ฑ์ช้ันใน ทำหน้ ำที่ในกำรห่ อหุ้มบรรจุภัณฑ์ ช้ันในไม่ให้ ได้รับแรง กระแทกจำกภำยนอก บรรจุภัณฑ์ช้ันที่สองมีหน้ำที่รวบรวมบรรจุภัณฑ์ ช้ันแรกไว้ด้วยกนั หรือเป็ นชุดในกำรจำหน่ำยรวมต้ังแต่ 2 – 24 ชิ้นขนึ้ ไป โดยมีวัตถุประสงค์ข้ันแรกคือ ป้องกันรักษำผลิตภัณฑ์จำกน้ำ ควำมชื้น ควำมร้อน แสง แรงกระทบกระเทือน และอำนวยควำม สะดวกแก่กำรขำยปลีกย่อย เพ่ือควำมสะดวกในกำรป้องกันและขนส่ ง แ ล ะ ท ำ ห น้ ำ ท่ีข ำ ยด้ ว ยจึ ง ต้ อ ง ท ำ ก ำ ร อ อ ก แ บ บ ใ ห้ ส ว ยง ำ ม ดึง ดู ด ใ จ ผู้บริโภค เช่น กล่องบรรจุเคร่ืองดื่มกระป๋ องชนิด 6 กระป๋ อง กล่องกำแฟ ชนิด 50 ซองหรือกล่องบรรจุหลอดยำสีฟัน

z 3. บรรจุภณั ฑ์ช้ันนอกสุด บรรจุภัณฑ์ท่ีเป็ นหน่วยรวมขนำดใหญ่ ทำหน้ำท่ี ในกำรป้องกันผลิตภัณฑ์ กำรขนถ่ำยสินค้ำเป็ นไปอย่ำงมี ประสิทธิภำพและรวดเร็วในระหว่ำงกำรขนส่ง ลกั ษณะ ของบรรจุภัณฑ์นี้ ได้แก่ หีบ ไม้ลงั กล่องกระดำษ ค่อนข้ำงขนำดใหญ่ทบี่ รรจุสินค้ำไว้ภำยใน

z ลกั ษณะของบรรจุภณั ฑ์ 1. การรองรับรวบรวม 2. การปกป้องคุม้ ครอง 3. ความสะดวกสบายในการใชส้ อยและการผลิต 4. การส่ือประชาสมั พนั ธ์ใหก้ บั ตวั ผลิตภณั ฑ์

z หน้ำทแี่ ละประโยชน์ของบรรจุภัณฑ์ 1. การทาหนา้ ท่ีบรรจุใส่สินคา้ เช่น ใส่ห่อสินคา้ ดว้ ยการชงั ตวงวดั หรือนบั 2. การทาหนา้ ท่ีคุม้ ครองป้องกนั ตวั ผลิตภณั ฑ์ ไม่ใหส้ ินคา้ เสียรูปแตกหกั ไหลซึม 3. ทาหนา้ ที่รักษาคุณภาพอาหาร เช่น ป้องกนั อากาศซึมผา่ น ป้องกนั แสง ป้องกนั ความช้ืน เป็ นตน้ 4. ทาหนา้ ที่เป็นฉลากแสดงขอ้ มูลรายละเอียดของสินคา้ เช่นเคร่ืองหมายการคา้ ขอ้ มูลส่วน ผสม แหล่งผลิต เป็นตน้ 5. ทาใหต้ ้งั ราคาขายไดส้ ูงข้ึน เนื่องจากความสวยงามของบรรจุภณั ฑจ์ ะสร้างมูลคา่ เพิม่ ใหแ้ ก่สินคา้ 6. เพ่ืออานวยความสะดวกในการจดั วางขนส่งและจดั แสดง 7. สร้างความน่าสนใจและดึงดูดผบู้ ริโภค เป็นการส่งเสริมการขายและเพิ่มยอดขาย

ปัจจยั ทสี่ ่งผลต่อรำคำของบรรจุภณั ฑ์ z รวมและราคาต่อหน่วย ดงั น้ี 1. รำคำต้นทุนของวสั ดุบรรจุภณั ฑ์ 2. รำคำของกรรมวธิ ีกำรผลติ บรรจุภณั ฑ์ 3. รำคำของกำรเกบ็ รักษำและกำรขนส่ง 4. รำคำของเคร่ืองมือเคร่ืองจกั ร ที่ใช้ในกำรผลิตและ บรรจุภณั ฑ์ 5. รำคำของกำรใช้แรงงำนที่เกย่ี วข้อง

วสั ดุและชนิดของบรรจุภัณฑ์ z ▪ บรรจภุ ณั ฑก์ ระดาษ ▪ บรรจภุ ณั ฑพ์ ลาสติก ▪ บรรจภุ ณั ฑโ์ ลหะ ▪ บรรจภุ ณั ฑแ์ กว้ ▪ บรรจภุ ณั ฑไ์ ม้

z บรรจุภณั ฑ์กระดำษ ▪ กระดาษคือของแปรรูปท่ีไดร้ ับความนิยมมาก เพราะสามารถ ใชง้ านไดห้ ลากหลาย และยงั มีราคาท่ีถูก ทาใหผ้ ูป้ ระกอบการ หลายคนหนั มาใช้ บรรจุภณั ฑก์ ระดาษ เพอื่ ประหยดั ต้นทุนแต่ จะมีสักก่ีคนท่ีรู้ว่ากระดาษน้ันมีก่ีประเภท ซ่ึงวนั น้ีเราก็จะมี อธิบาย ประเภทของ บรรจุภณั ฑก์ ระดาษกนั โดยลกั ษณะของ บรรจุภณั ฑก์ ระดาษทวั่ ๆ ไป มี 8 ประเภท

zซองกระดาษ ▪ ซองกระดาษเหมาะสาหรบั การบรรจสุ ินคา้ ท่ีมีขนาดเลก็ ถึง ปานกลาง โดยการเลอื กใชข้ นาดและชนิดของซองกระดาษ จะขึน้ อยู่กับชนิดของสินค้า และความแน่นหนาตามท่ี ตอ้ งการ กระดาษท่ีใชท้ าซองห่อหุม้ ตอ้ งคิดพิจารณาถึง ความปลอดภยั รูปรา่ ง และราคาเป็นหลกั

z ถุงกระดาษ ▪ ถงุ กระดาษมีทงั้ แบบแบนราบและแบบขยายขา้ งและ กน้ ท่ีเอาไวใ้ สข่ องชิน้ เลก็ ๆ สว่ นแบบท่ีผนึกทงั้ 4 ดา้ น ส่วนมากนาไวใ้ ชบ้ รรจุสินคา้ ท่ีมีปริมาณและนา้ หนัก มาก เช่น กาแฟหรอื เคร่อื งเทศ โดยจะตอ้ งใชก้ ระดาษ ท่ีเหนียว เพราะจะมีคา่ การตา้ นแรงดนั สงู สว่ นสินคา้ ท่ีมีความชืน้ สงู จะตอ้ งใชก้ ระดาษท่ีมีค่าการดดู ซมึ นา้ ต่า

z ถุงกระดาษหลายช้นั ▪ ถงุ กระดาษหลายชนั้ เหมาะสาหรบั การขนสง่ สนิ คา้ ท่ีมี นา้ หนักมากกว่า 10 กิโลกรัม สินค้าท่ีนิยมนาไปใช้ ส่วนมากคือ ปูนซีเมนต์ อาหารสัตว์ โดยถุงกระดาษ ประเภทนี้ จะมีทงั้ แบบปากเปิด และแบบมีลิน้ แต่ละ แบบก็อาจจะมีสว่ นขยายดา้ นขา้ งดว้ ยก็ได้ วสั ดทุ ่ีใชท้ า ถุงกระดาษประเภทนี้ มาจากกระดาษเหนียวท่ีทามา จากเย่ือเสน้ ใย เพ่ือใหต้ วั กระดาษมีความเหนียวสงู ถา้ หากตอ้ งการเพ่ิมการป้องกันความชืน้ ก็อาจเคลือบ กระดาษดว้ ยพลาสติก

z กล่องกระดาษลูกฟูก ▪ กล่องกระดาษลูกฟูกเป็นกล่องท่ีมีน้าหนักเบา และสามารถ ออกแบบใหม้ ีรูปทรงท่ีมีความแข็งแรงไดต้ ามตอ้ งการ โดยท่ัวไป กล่องกระดาษลกู ฟูก จะทาหนา้ ท่ีในการขนส่ง แต่เราก็สามารถ ออกแบบกล่องเพ่ือนาไปขายปลีกได้ โดยโครงสรา้ งของกล่อง กระดาษลกู ฟกู จะขนึ้ อย่กู บั จานวนแผน่ ของกระดาษลกู ฟกู นนั้ ▪ กระดาษลกู ฟกู เป็นกระดาษท่ปี ระกอบไปดว้ ยกระดาษแผน่ เรยี บ 2 แผ่น ติดกาวประกบกันไวก้ ับกระดาษลูกฟูก โดยจะติดเป็นชั้น เดียว 2 ชนั้ หรอื 3 ชนั้ ก็ได้ ตามความตอ้ งการ และคณุ สมบตั ิท่วั ๆ ไปของกระดาษลกู ฟกู ก็จะคลา้ ยๆ กับกล่องกระดาษแข็งธรรมดา คือ มีราคาถกู สามารถทาเป็นรูปรา่ งต่าง ๆ ได้ แถมยงั รับนา้ หนกั ไดม้ ากกวา่ กลอ่ งกระดาษแขง็ อีกดว้ ย

z กระป๋ องกระดาษ ▪ กระป๋ องกระดาษเป็นบรรจุภัณฑร์ ูปทรงกระบอก ท่ีมาจากการพันกระดาษหลายๆ ชัน้ โดยอาจพัน เป็ นเกลียวหรือพันเป็ นแนวตรง ซ่ึงถ้าใช้เป็ น กระดาษเหนียวอย่างเดียว เราจะเรียกว่า Paper Can ซง่ึ นิยมใชบ้ รรจขุ องแหง้ แต่ถา้ ใช้วัสดุสองอย่างจะเรียกว่า Composite Can ซ่งึ มกั นิยมใชบ้ รรจอุ าหารประเภทขนมขบ เคีย้ ว โดยฝากระป๋ องส่วนใหญ่มักเป็นโลหะหรือ พลาสตกิ

z ถงั กระดาษ ▪ ถังกระดาษ เป็นกระดาษท่ีมีลกั ษณะเดียวกันกับ กระป๋ องกระดาษ แต่ถงั กระดาษจะมีขนาดท่ีใหญ่ กว่า โดยจะใช้สาหรับการขนส่งเป็นหลัก และ สินคา้ ท่ีนิยมบรรจุคือ สารเคมี เม็ดพลาสติก โดย การเลือกใชถ้ งั กระดาษควรคานงึ ความแข็งแรงของ กระดาษดว้ ย เพราะเม่ือซอ้ นกนั คา่ แรงตา้ นก็จะมี มากขนึ้

กล่องกระดาษแขง็ z ▪ ลอ่ งกระดาษแขง็ เป็นบรรจภุ ณั ฑ์ ท่ไี ดร้ บั ความนิยมสงู สดุ โดยกลอ่ งกระดาษ สามารถทาจากกระดาษแข็งไดห้ ลากหลายชนิด โดยรูปแบบของกลอ่ งกระดาษ แข็ง แบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ประเภท คือ กลอ่ งกระดาษแข็งแบบพบั ได้ และกล่อง กระดาษแข็งแบบคงรูป สว่ นกระดาษแขง็ ที่ใชท้ ากลอ่ งมี 2 ประเภทดงั นี้ 1. กระดาษกลอ่ งขาวไมเ่ คลอื บ กระดาษแขง็ ชนดิ นีจ้ ะคลา้ ยชนิดเคลอื บแตจ่ ะมีเนือ้ กระดาษทห่ี ยาบกวา่ โดยจะมีสขี าวท่ไี มส่ ม่าเสมอ แตม่ ีราคาท่ถี กู กวา่ มาก 2. กระดาษกลอ่ งขาวเคลอื บ กระดาษแขง็ ชนิดนี้ มกั นิยมใชใ้ นการบรรจสุ ินคา้ กนั มาก เพราะสามารถ พิมพแ์ ละใสส่ ีไดเ้ ยอะ ทาใหส้ นิ คา้ ท่อี ย่ภู ายในกลอ่ งดมู ีคณุ ค่าขึน้

บรรจุภณั ฑ์พลำสตกิ z เป็ นบรรจุภัณฑ์ที่มีความนิ ยม ใน ปัจจุบนั ซ่ึงอยใู่ นรูปแบบต่าง ๆ

▪ ข้อดี z ข้อดแี ละข้อเสียของพลำสตกิ ▪ มีน้าหนกั เบา ไม่นาความร้อน ไม่นาไฟฟ้า มี ▪ ขอ้ เสีย ความเหนียว ▪ มีความแขง็ นอ้ ย ใชไ้ ดข้ นาดจากดั ▪ มีราคาไม่แพง ตน้ ทุนไม่สูงนกั เม่ือเปรียบเทียบ กบั บรรจุภณั ฑช์ นิดอ่ืน ๆ ▪ ยากต่อการทาลาย ก่อใหเ้ กิดปัญหาขยะ ปัญหาสิ่งแวดลอ้ ม ▪ ป้องกนั การซึมของอากาส น้าหรือไขมนั ไม่เป้น สนิม ทนทานต่อความชื่นและสภาพอากาศ ▪ กระบวนการผลิตบรรจุภณั ฑพ์ ลาสติก ส่วนมากจะอยใู่ นลกั ษณะอุตสาหกรรม ▪ ทนตอ่ ความร้อนและความเยน็ และทดกรดทน ด่างและสารเคมี ▪ มีผลกระทบตอ่ สุขภาพอนามยั ของผบู้ ริโภค และผใู้ ช้ ▪ สามารถแปรรูปไดง้ ่ายและมีหลายชนิดใหเ้ ลือก ▪ สามารถใชร้ ่วมกบั บรรจุภณั ฑอ์ ่ืน ๆ ไดด้ ี ▪ สามารถพิมพส์ ี ลวดลายตา่ ง ๆ ได้

z บรรจุภณั ฑพ์ ลาสติก ▪ โพลีเอทิลีน (Polyethylene) PE ▪ โพลีโพพีลีน (Polypropylene) PP ▪ โพลีเอทิลีน เทเรฟทาเลต (Polyethylene terephthalate) PET ▪ โพลีไวนิล คลอไรด์ (Polyvinyl chloride) PVC ▪ โพลีสไตรีน (Polystyrene) PS ▪ โพลีแอไมค์ หรือไนลอน (Polyamide- PA or Nylon) ▪ เอทิลีน ไวนิลแอลกอฮอล์ (Ethylene-vinyl alcohol- EVOH ▪ อลูมิเนียมฟอยล์ (Aluminium foil ) ▪ Metalized film

บรรจุภณั ฑ์โลหะ z

▪ ข้อดี z ข้อดแี ละข้อเสียของโลหะ ▪ แขง็ แรง ทนทาน ▪ ขอ้ เสีย ▪ สามารถเคลือบผวิ ภายในเพือ่ ช่วยดลการ ▪ มีน้าหนกั มาก สึกกร่อน ▪ มีราคาสูง ▪ ป้องกนั ไอน้าและก๊าซไดด้ ี ▪ ผลิตภณั ฑท์ ่ีใชแ้ ลว้ มกั มีจุดอ่อน ร่องรอยการใชง้ านแลว้ ▪ ทนความร้อน ▪ การพมิ พล์ ายลงบนโลหะจะมีตน้ ทุน ▪ หลอม แปรรูปมาใชใ้ หม่ไดอ้ ีก สูง และมีความยงุ่ ยาก ▪ ทาเป็นบรรจุภณั ฑล์ กั ษณะต่าง ๆ ได้ หลายรูปแบบ

ลกั ษณะของบรรจุภณั ฑ์โลหะ z ▪ กระป๋ อง ▪ ปี๊ บ ▪ หลอดบีบ ▪ ถงั หูหิ้ว และถงั เบียร์ ▪ อลูมิเนียมฟอยลห์ รือ อลูมิเนียมแผน่ เปลว

บรรจุภณั ฑ์แก้ว z เป็ นบรรจุภัณฑืที่เก่าแก่ที่สุด และปัจจุบันยงั นิยมใชก้ นั อยู่ ส่วนมากจะใส่ผลิตภณั ฑข์ องเหลว มี รูปลกั ษณะท่ีสวยงาม

▪ ข้อดี ข้อดแี ละข้อเสียของบรรจุภณั ฑ์แก้ว z ▪ ขอ้ เสีย ▪ แกว้ มีความเป็นกลาง ไม่ทาปฏิกิริยากบั ▪ มีน้าหนกั มาก ทาใหส้ ิ้นเปลืองค่าใชจ้ ่าย สารใด ๆ จึงมีความปลอดภยั ต่อสินคา้ ในการขนส่ง และไม่สะดวกกบั การใช้ งาน ▪ มีความใส ทาใหเ้ ห็นสินคา้ ที่อยภู่ ายในมี ผลจูงใจต่อการซ้ือ ▪ ราคาคอ่ นขา้ งสูง ▪ ป้องกนั การซึมผา่ นของไอน้าและก๊าซได้ ▪ แกว้ มีความแขง็ แต่เปราะ แตกหกั ไดง้ ่าย ตอ้ งระมดั ระวงั ในการใช้ ▪ มีความคงรูป จึงสามารถใชซ้ ้าหรือใช้ หมุนเวยี นใหม่ได้ ▪ มีปัญหาเกี่ยวกบั ปากขวด มนั บ่ิน แตก ชารุด เสียหายไดง้ ่าย ▪ ทนความร้อนสูง ทนแรงดนั ได้ สามารถ ผา่ นเขา้ กระบวนการฆ่าเช้ือดว้ ยความร้อน ▪ ไม่สามารถทาเป็นบรรจุภณั ฑไ์ ดห้ ลาย สูงได้ รูปแบบเหมือนกบั พลาสติก

บรรจุภณั ฑ์ไม้ z

บรรจุzภัณฑ์ไม้ เป็ นวสั ดุธรรมชาติท่ีมีการ นามาทาเป็ นบรรจุภณั ฑ์มาช้านาน มักใช้เป็ น ภาชนะบรรจุเพื่อการขนส่งเป็ นส่วนใหญ่ ซ่ึง นิยมไมเ้ หล่าน้ีมาทาบรรจุภณั ฑ์ เช่น ไมไ้ ผ่ ไม้ กระดานหรือแผน่ ไมอ้ ่ืน และหวาย

z รูปแบบของบรรจุภณั ฑไ์ ม้ 2. ลงั ไม้ 1. กล่องไม้ 4. เข่ง 3. ถาดไม้

ขอ้ พจิ ารณาในการเลือกใชไ้ มท้ าบรรจุภณั ฑ์ z 1. ความหนาแน่นของไม้ ไมท้ ่ีมีความหนาแน่นสูง แมน้ วา่ จะมีความแขง็ แรงดี แต่ก็ ยากต่อการเลื่อย ตอกตะปูและมีน้าหนกั มาก 2. ความช้ืนในเน้ือไม้ ถา้ สูงจะมีการเจริญเติบโตของเช้ือรา เล่ือยยาก กาวติดไดไ้ ม่ดี 3. ตาหนิของไม้ เช่นตาไม้ รอยแตก ปริ รอยด่าง เป็นตน้ หากมีตาไมท้ ่ีมีขนาดกวา้ ง กวา่ 1/3 ของความกวา้ งของแผน่ ไมจ้ ะทาใหค้ วามแขง็ แรงลดลง 4. ระเบียบขอ้ บงั คบั ของผนู้ าเขา้ ในบางประเทศจะมีกฎระเบียบในการนาเขา้ บรรจุ ภณั ฑ์ เนื่องจากไมบ้ างชนิดมีโรค

บรรจุภัณฑ์ เพื่อกำรนำเข้ำและส่ งออก 1. ปัจจยั พจิ ารณzาการบรรจุภณั ฑเ์ พอื่ การขนส่ง มีผลต่อการเคลื่อยยา้ ย เกบ็ รักษาและจนส่งสินคา้ 1.1 ปัจจยั เก่ียวกบั ลกั ษณะความเสียท่ีอาจเกิดข้ึนกบั สินคา้ ซ่ึงตอ้ งทราบเกี่ยวกบั ธรรมชาติของ สินคา้ คุณสมบตั ิทางกายภาพของสินคา้ เช่น สถานะเป็นของแขง็ ของเหลว ก๊าซ เป็นเมด็ เกลด็ ผล แท่ง เป็นตน้ คุณลกั ษณะ เช่น แตกหกั ง่าย มีกลิ่น บูดเน่าไดง้ ่าย เป็นพษิ ระเหยง่าย เหนียว สึก กร่อนได้ และสินคา้ เกิดความเสียได้ จากเหตุการณ์เช่น ความเสียหายจากเหตุการณ์ต่าง ๆ ท่ีอาจ เกิดข้ึนกบั สินคา้ เช่น การกระแทก การถูกชน การเขยา่ การสน่ั การแวง่ และการไกว การกดทบั และถูกบดขย้ี การลาก และบิดใหเ้ สียรูป ความเสียจากสภาพอากาศแวดลอ้ ม เช่น การ เปลี่ยนแปลงความชื่นสัมพนั ธ์ของอากาศ การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ การสัมผสั กบั น้าและ ไอน้า การสมั ผสั กนั แสง แสงแดด แสงสวา่ ง รังษี และความเสียหายจากสาเหตุอ่ืน ๆ เช่น จาก ส่ิงมีชีวติ จากการปนเป้ื อน

1.2 ปัจจยั เก่ียวกบั ความประหยดั ในระบบการขนส่งและกระจายสินคา้ เพอ่ื ใหเ้ กิดความ ประหยดั ในzระบบการขนส่ง ควรคานึงถึง ขนาด น้าหนกั จานวน ปริมาตร และเสถียรภาพของ สินคา้ วา่ มีความเหมาะสมกบั อุปกรณ์หรือพาหนะต่าง ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งในการเคลอื่ นยา้ ย เกบ็ สินคา้ และขนส่งหรือไม่ 1.3 ปัจจยั ดา้ นการผลิตสินคา้ ตอ้ งคานึงถึงต่อไปน้ี - การปิ ดภาชนะบรรจุ มีวธิ ีปิ ดอยา่ งไร - การบรรจุตอ้ งมีภาชนะบรรจุมีความเหมาะสมดา้ นขนาด รูปทรงกบั ระบบบรรจุ หรือไม่ - การเสริมความแขง็ แรงของภาชนะบรรจุในระหวา่ งการผลิต - การจดั ส่งสินคา้ เป็นหน่วยเดียวทาไดห้ รือไม่อยา่ งไร - การลาเลียงหรือเคลื่อนยา้ ยระหวา่ งบรรจุ ซ่ึงภาชนะบรรจุมีขนาดท่ีเหมาะสมกบั อุปกรณ์ลาเลียงหรือไม่

1.4 ปัจจยั ดา้ นความสะดวกในการใชง้ านของผบู้ ริโภค ควรคานึงถึงส่ิงต่อไปน้ี - ภาzชนะบรรจุจาเป็นตอ้ งเปิ ด หรือปิ ดบ่อยหรือไม่ - เมื่อสินคา้ ส่งถึงที่แลว้ ภาชนะบรรจุนากลบั มาใชง้ านใหม่ไดห้ รือไม่ - เมื่อใชง้ านแลว้ จะมีปัญหาตอ้ งการทิ้งหรือไม่ - ภาชนะบรรจุจาเป็นตอ้ งมีรูเจาะหรือหูหิ้วใหพ้ กพาไปไดโ้ ดยสะดวกหรือไม่ - สามารถเปล่ียนรูปแบบของภาชนะบรรจุเพื่อการแสดงสินคา้ ไดห้ รือไม่ - เคลื่อนยา้ ยโดยใชก้ ระบะไดห้ รือไม่ - มีประโยชน์หลงั การใชห้ รือไม่ 1.5 ปัจจยั การสื่อสารกบั ผเู้ กี่ยวขอ้ งในระบบการขนส่ง ควรคานึงถึงการมีขอ้ มูลบนหีบที่เหมาะสม เพียงพอกบั การสื่อสารใหผ้ เู้ กี่ยวขอ้ ง เช่น - รายละเอียดเกี่ยวกบั สินคา้ เช่น ชนิด แบบ ส่วนประกอบ ส่วนผสม วนั ท่ีผลิต ประเทศที่ ผลิต วนั ท่ีบรรจุ อายกุ ารใชง้ าน - วธิ ีป้องกนั ความเสียหายแก่สินคา้ ระหวา่ งการขนส่ง เช่น ทาเครื่องหมายแสดงวธิ ีการวาง สินคา้ ที่ถูกตอ้ ง หา้ มไม่ใหใ้ ชต้ ะขอ อยา่ ตากฝน อยา่ วางของหนกั ทบั - เส้นทางการขนส่งสินคา้

ควำมเสียหำยทีเ่ กดิ ขนึ้ ในกำรกระจำยสินค้ำ z 1. ควำมเสียหำยจำกกำรขนส่งถ่ำยลำเลยี ง การขนส่งถ่ายหรือการโยกยา้ ย ลาเลียง เป็นการ เคลื่อนยา้ ยสินคา้ ปัจจยั ท่ีมีผลต่อความเสียหาย จากการขนส่งดงั น้ี - น้าหนกั ของสินคา้ - ขนาดและรูปทรงของสินคา้ - ลกั ษณะของการลาเลียงขนถ่าย - ลกั ษณะของสินคา้ - จานวนคร้ังของการขนถ่าย 2. ความเสียหายจากการขนส่ง คือการขนส่งสินคา้ ไปยงั สถานท่ีต่าง ๆ ท้งั ระยะไกลและใกลม้ ีท้งั ทาง บก น้า อากาศ เป็นตน้ ซ่ึงตอ้ งใชย้ านพาหนะต่าง ๆ กนั จาแนกเป็น - การขนส่งโดยรถไฟ - การขนส่งโดยรถยนต์ - การขนส่งโดยเครื่องบิน - การขนส่งโดยทางเรือ

3. ความเสียหายจากสภาพอากาศ ซ่ึงเกิดจากสภาพอากาศ มีความสมั พนั ธ์โดยตรงกบั สภาพ ตลอดเส้นทางกาzรขนส่งสินคา้ เช่น การเปล่ียนแปลงของอุณหภูมิ ความช้ืน เป็นตน้ ซ่ึงมี ลกั ษณะดงั ต่อไปน้ี - การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ เช่นสินคา้ แหง้ แขง็ หากเจออากาศแหง้ - การเปลี่ยนแปลงทางเคมีฟิ สิกส์ - การเปลี่ยนแปลงทางดา้ นจุลชีววิทยา - การเปลี่ยนแปลงทางเคมี - การเปล่ียนแปลงทางเอน็ ชายมาติค 4. ความเสียหายจากส่ิงมีชีวติ เช่น สิ่งมีชีวติ ขนาดเลก็ เช้ือบกั เตรี เช้ือรา แมลงชนิดต่าง ๆ และหนู 5. ความเสียหายจากเหตุอ่ืน ไดแ้ ก่ ความเสียหายจากการเกบ็ ในคลงั สินคา้ ความเสียหายจาก อุบตั ิเหตุ วนิ าศภยั การส่งผดิ ท่ี อคั คีภยั เป็นตน้ และความเสียหายในลกั ษณะของการ ปนเป้ื อน

ระบบกำรยกขนหน่วยใหญ่ การลzาเลียงขนส่งสินคา้ ในปัจจุบนั มีการนาระบบการยกขนหน่วย ใหญ่เขา้ มาใชก้ นั อยา่ งแพร่หลายมากข้ึน ลกั ษณะการทางานของระบบการ ยกขนแบบน้ีเป็นการรวมหีบห่อ จานวนมากเขา้ ดว้ ยกนั ซ่ึงส่งผลดีต่อ การ ช่วยลดความเสียหายท่ีเกิดข้ึนจากอุบตั ิเหตุในระหวา่ งการเคล่ือนยา้ ย ช่วย อานวยความสะดวกในการตรวจนบั จานวนของหีบห่อสินคา้ ช่วยให้การ เรียงซ้อนเป็ นไปอย่างสม่าเสมอและมงั่ คง และการขนถ่ายทาได้อย่าง ต่อเนื่องและรวดเร็ว ซ่ึงระบบการยกขนหน่วยใหญ่ แบ่งออกเป็ น 2 ประเภทคือ 1. กำรใช้แท่นรองรับสินค้ำ ซ่ึงแท่นรองมีขนาดมาตรฐานกาหนดไว้ 2. กำรใช้ ตู้ขนส่ งสิ นค้ำ เช่นตู้แห้งหรื อตู้บรรจุสิ นค้าทั่วไป ตูค้ วบคุมอุณหภูมิ และตูพ้ เิ ศษ

กำรบรรจุภณั ฑ์เพ่ือกำรส่งออก z ปัจจัยพจิ ำรณำกำรบรรจุภณั ฑ์เพื่อกำรส่งออก ซ่ึงมีพิจารณาดงั น้ี 1. ลกั ษณะและธรรมชาติของผลิตภณั ฑ์ ซ่ึงผลิตภณั ฑ์แต่ละประเภท ยอ่ มเหมาะสมกบั บรรจุหีบห่อท่ีแตกต่างกนั เช่น สินคา้ อุตสาหกรรม สินคา้ ประเภทอาหารสาเร็จรูป สินคา้ หตั ถกรรม เป็นตน้ 2. สภาพตลาดในต่างประเทศ ศึกษาตลาดมีการแข่งขนั กนั หรือไม่ พฤติกรรมลูกคา้ มีความตอ้ งการอยา่ งไร ซ่ึงจะตอ้ งศึกษาใหล้ ะเอียด 3. ลกั ษณะวิธีการ เส้นทาง และระยะเวลาในการขนส่ง วา่ ใชก้ ารขนส่ง สินคา้ ไปยงั ตลาดโดยวิธีการใดเป็ นการขนส่ง ทางเรือ ทางบกหรือโดยทาง อากาศ ระยะเวลาลาเลียงไปถึง ณ จุดหมายปลายทาง 4. กฎระเบียนท่ีเก่ียวขอ้ งในตลาดต่างประเทศ ซ่ึงเป็ นกฎระเบยี บการ ขนส่งระหวา่ งประเทศ และกฎระเบียบขอ้ บงั คบั เก่ียวกบั บรรจุหีบห่อสาหรับ การนาเขา้ ของประเทศต่าง ๆ

แบบฝึ กหัด 1. อธิบายปัจจยั พิจารณาดา้ นการบรรจุภณั ฑเ์ พ่อื โลจิสติกส์ การขนส่ง โดยทวั่ ไป และสาหรับการขนส่งระหวา่ งประเทศ 2. จงอธิบายถึงความเสียหาย ประเภทต่าง ๆ ดงั น้ี 2.1 ความเสียหายจากการลาเลียง 2.2 ความเสียหายจากสภาพอากาศ 2.3 ความเสียหายจากสิ่งมีชีวติ 3. จงอธิบายปัจจยั พจิ ารณาบรรจุภณั ฑเ์ พ่อื การส่งออก

บรรจุภณั ฑ์วตั ถุอนั ตรำย ประเภทวตั ถุอนั ตรำย คือ วตั ถุอนั ตรายที่เป็นสาร ส่ิงของ วตั ถุหรือวสั ดุ ๆ ท่ี อาจเกิดอนั ตรายต่อสุขภาพและความปลอดภยั ของคน สตั ว์ ทรัพยส์ ินหรือ ส่ิงแวดลอ้ ม 1. วตั ถุอนั ตรำยประเภทท่ี 1 วตั ถุระเบิด 1.1 สารระเบิด ที่เป็นของเหลวของแขง็ หรือสารผสม สามารถทาให้ เกิดปฏิกิริยาเคมีโดยตวั ของมนั เอง อณุ หภูมิ ความดนั 1.2 สารหรือสารผสมที่ออกแบบเพอ่ื ใหเ้ กิดความร้อนและเสียงก๊าซหรือควนั หรืออยา่ งใดอยา่ งหน่ึง 1.3 สิ่งของระเบิดได้ สิ่งที่มีส่วนประกอบของสารระเบิดหน่ึงอยา่ งหรือมากกวา่ มีท้งั หมด 6 ประเภท

2. วตั ถุอนั ตรายประเภทท่ี 2 ก๊าซ สารที่อณุ หภูมิ 50 องศาเซลเซียล ไดแ้ ก่ ก๊าซอดั ก๊าซพษิ ก๊าซอยใู่ นสภาพของเหลวภายใตก้ ารควบคุมอุณหภูต่า แยกออกเป็น 3 ประเภท ไดแ้ ก่ ก๊าซไวไฟ ก๊าซไม่ไวไฟและไม่เป็นพษิ และ ก๊าซพิษ 3. วตั ถอุ นั ตรายประเภทที่ 3 ของเหลวไวไฟ ของเหลวหรือของเหลวผสม หรือ ของเหลวที่มีสารที่ปกติเป็นของเป็นของแขง็ ละลายอยหู่ รือของเหลวที่มีสาร แขวนลอยผสม 4. วตั ถุอนั ตรายประเภทท่ี 4 สารท่ีมีความเสี่ยงต่อการลุกไหมไ้ ดเ้ อง และสารที่สมั ผสั กบั น้าแลว้ ทาใหเ้ กิดก๊าซไวไฟ มี 3 ประเภท ไดแ้ ก่ ของแขง็ ไวไฟ สารที่มี ความเสี่ยงต่อการลุกไหมไ้ ดเ้ อง และสารที่ใหก้ ๊าซไวไฟเมื่อสมั ผสั กบั น้า 5. วตั ถุอนั ตรายประเภทท่ี 5 สารออกซิไดซ์และสารเปอร์ออกไซดอ์ ินทรีย์ มี 2 ประเภท ไดแ้ ก่ สารออกซิไดซ์ และ สารเปอร์ออกไซดอ์ ินทรีย์

6. ประเภทที่ 6 สารพิษและสารติดเช้ือ แยก เป็น 2 ประเภท คือ สารพษิ และสารติด เช้ือ 7. วตั ถุอนั ตรายประเภทที่ 7 วตั ถุกมั มนั ตรังสี วตั ถุใดท่ีมีนิวเคลียร์ที่สามารถแผร่ ังสีที่ มองไม่เห็น ซ่ึงเป็นอนั ตรายต่อร่างกาย 8. วตั ถุอนั ตรายประเภทที่ 8 สารกดั กร่อน สารซ่ึงโดยปฏิกิริยาเคมีจะก่อใหเ้ กิดความ เสียต่อเน้ือเยอ่ื ของสิ่งที่มีชีวติ อยา่ งรุนแรง 9. วตั ถอุ นั ตรายประเภทท่ี 9 สารและสิ่งอนั ตรายเบด็ เตลด็ สารและส่ิงของที่ในขณะ ขนส่งมีความเป็นอนั ตราย ซ่ึงไม่จดั อยใู่ นประเภทที่ 1 ถึงประเภทท่ี 8

กำรขนส่งวตั ถุอตั รำย 1. กฎหมายในการขนส่งวตั ถุอนั ตราย ตามพระราชบญั ญตั ิ จะตอ้ งจดั ใหม้ ี 1.1 ยานพาหนะท่ีเหมาะสมและปลอดภยั ในการขนส่งวตั ถุอนั ตราย กรณีตอ้ ง บรรทุกวตั ถุอนั ตรายรวมกบั สิ่งอื่น ตอ้ งแยกไวต้ ากหาก โดยมีสิ่งห่อหุม้ เพอื่ ป้องกนั มิใหว้ ตั ถุอนั ตราหกหรือร่ัวไหล 1.2 สญั ลกั ษณ์หรือเครื่องหมายแสดงคุณสมบตั ิของวตั ถุอนั ตรายท่ีทาการขนส่ง “วตั ถุอนั ตราย” 1.3 เครื่องป้องกนั อนั ตรายส่วนบุคคลที่เหมาะสมกบั ผขู้ บั ขี่ยานพาหนะ 1.4 เอกสารแสดงขอ้ มูลความปลอดภยั ของวตั ถุอนั ตรายที่ทาการขนส่ง 1.5 ผขู้ บั ขี่ยานพาหนะตอ้ งมีความรู้เกี่ยวกบั วตั ถุอนั ตรายท่ีทาการขนส่ง ผา่ น การอบรมและระงบั เหตุ 1.6 บริเวณที่จอดยานพาหนะตอ้ งกวา้ งขวางเพียงพอ ไม่ก่อใหเ้ กิดความราคาญ

2. ข้อมูลทต่ี ้องระบุในเอกสำร ตำมพระรำชบัญญตั ิ 2.1 ชื่อทถี่ ูกต้องในกำรขนส่งตำมทกี่ ำหนดไว้ในบญั ชีรำยชื่อวตั ถุอนั ตรำย 2.2 ประเภทและประเภทย่อย ของวตั ถุอนั ตรำย ถ้ำเป็ นประเภทที่ 1 ต้องมอี กั ษรระบุ กล่มุ 2.3 หมำยเลขสหประชำติ (UN number) และกลุ่มภำชนะบรรจุ 2.4 ปริมำณรวมของวตั ถุอนั ตรำย 2.5 ถ้ำเป็ นของเสียอนั ตรำย ยกเว้นกำกสำรกมั มนั ตรังสี ในกำรขนส่งให้ระบุ “ของ เสีย” 2.6 ในกำรขนส่งของเหลวท่ตี ้องควบคุมอณุ หภูมเิ ท่ำกบั หรือสูงกว่ำ 100 องศำเซล เซียล หรือของแขง็ ทมี่ อี ุณหภูมเิ ท่ำกบั หรือมำกกว่ำ 240 องศำเซลเซียล ต้องระบุ “ร้อน” หรือ “HOT” 2.7 กำรขนส่งวตั ถุอนั ตรำที่ต้องควบคุมอณุ หภูมเิ วลำขนส่ง ให้ระบุอุณหภูมใิ น

2.8 วตั ถุอนั ตรำยทม่ี ีควำมเสี่ยงในกำรระเบดิ ต้องระบุควำมเส่ียง คือประเภทที่ 1 ไว้ด้วย 2.9 สำรตดิ เชื้อ ต้องระบุชื่อ ทอี่ ยู่ของผู้รับปลำยทำงและเบอร์โทรศัพท์ 2.10 สำรตดิ เช่ือต้องแสดงเลขเทย่ี วบินหรือขบวนรถไฟ ระบุวนั ทแ่ี ละสถำนท่ี รถไฟ 2.11 สำรเน่ำเสียได้ ต้องระบุคำเตือนทเ่ี หมำะสมไว้บนเอกสำร 2.12 ภำชนะบรรจุและแทงค์เปล่ำให้ระบุ “แทงค์เปล่ำยงั ไม่ได้ทำควำมสะอำด” 2.13 เอกสำรประกอบกำรขนส่ง จะต้องรับรองจำกผู้ส่งทำเครื่องหมำยและติด ฉลำกไว้ 3. ป้ำยขนส่งสำรเคมีในอตุ สำหกรรม มขี นำด 10 x 10 ซม. และ ขนำด 30 X 30 ซม.