11.SINIF FİZİK SORU BANKASI

Fizik SORU BANKASI ➘ Yeni Öğretim Programına Uygun 11.SINIF ➘ Kazanım Testleri ➘ Sarmal ve Ünite Testleri ➘ Beceri Temelli Sorular ➘ PISA Yaprakları ➘ Etkinlik ve Yazılıya Hazırlık Soruları ➘ Akıllı Kâğıtlar ve Sıcak Bölgeler VİDEO ÇÖZÜMLÜ

SICAK BÖLGE İNDİR Konunun uyarı niteliğindeki özelliklerini UYGULAMAYI vurgulayarak belirten sayfalar İNDİR KAZANIM TESTİ VİDEOLAR CEBİNE GELSİN Ünitenin alt başlıklarından oluşturulan testler ÜNİTE TESTİ Üniteye genel bakış sağlayan testler ETKİNLİK Üniteyi analiz - sentez düzeyinde kavratıcı etkinlikler YAZILI SORULARI Yazılıya prova niteliğindeki sayfalar PISA Yaprakları Sentez ve uygulama düzeyindeki yeni nesil sorular BECERİ ODAKLI TESTLER (BOT) Analiz, grafik, harita yorumu ve zamanı algılama becerilerini ölçen testler SARMAL TESTLER Unutmayı engelleyen, öğrenmeyi pekiştiren, önceki üniteyi tekrar ettiren testler AKILLI KÂĞITLAR w o .mcom Nokta atışı bilgiler w ww..sbasramkiallliptaohrttaal.c w w ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ SİSTEME ÜYELİK FORMUNU İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE OLMASIN DİLEDİĞİNİZ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ. DOLDURUNUZ. İNDİREBİLİRSİNİZ. PLATFORMLARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANABİLİRSİNİZ.

1. ÜNİTE KUVVET VE HAREKET NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?  Vektörlerin özelliklerini,  İki ve üç boyutlu kartezyen koordinat sisteminde vektörleri çizmeyi,  Vektörlerin bileşkelerini farklı yöntemleri kullanarak hesaplamayı,  Sabit hızlı iki cismin hareketini birbirine göre yorumlamayı,  Hareketli bir ortamdaki sabit hızlı cisimlerin hareketini farklı gözlem çerçevelerine göre yorumlamayı,  Net kuvvet etkisindeki cismin hareketi ile ilgili hesaplamalar yapmayı,  Bir boyutta sabit ivmeli hareket ile ilgili hesaplamalar yapmayı,  Düşen cisimlere etki eden hava direnç kuvvetinin bağlı olduğu değişkenleri,  Limit hız kavramını,  Düşey doğrultuda ilk hızı olan ve sabit ivmeli hareket yapan cisimlerin hareketlerini,  Atış hareketlerini yatay ve düşey boyutta analiz etmeyi,  İki boyutta sabit ivmeli hareket ile ilgili hesaplamalar yapmayı,  Yapılan iş ile enerji arasındaki ilişkiyi,  Cisimlerin hareketini mekanik enerjinin korunumunu kullanarak analiz etmeyi,  Sürtünmeli yüzeylerde enerji korunumunu ve dönüşümlerini,  İtme ile çizgisel momentum değişimi arasında ilişkiyi,  Çizgisel momentumun korunumunu,  Çizgisel momentumun korunumu ile ilgili hesaplamalar yapmayı,  Torkun bağlı olduğu değişkenleri,  Tork ile ilgili hesaplamalar yapmayı,  Cisimlerin denge şartlarını,  Kütle merkezi ve ağırlık merkezi kavramlarını,  Kütle merkezi ve ağırlık merkezi ile ilgili hesaplamalar yapmayı,  Günlük hayatta kullanılan basit makinelerin işlevlerini,  Basit makineler ile ilgili hesaplamalar yapmayı öğreneceksiniz.

SICAK BÖLGE VEKTÖRLER ✔✔ Bir vektörün skaler bir sayı ile çarpımı ya da skaler bir sayıya bölümü yine bir vektördür. Fizikte ölçülebilen nitelikler vektörel ve skaler olmak üzere ikiye ayrılır. Skaler büyüklükler bir büyüklük ve birim →A →A →B ile ifade edilen büyüklüklerdir. →B 2 3 kg elma, 5 cm3 su gibi 2→A Vektörel büyüklükler ise büyüklük ve birim yanında yön ile ifade edilen büyüklüklerdir. Vektörlerde Toplama a) Paralel Kenar metodu Örneğin, harekete başladığı noktayı bildiğimiz bir oto- mobil 5 m hareket etti dediğimizde, otomobilin yerini tam Paralel kenar metodu vektörlerin toplanması için kulla- olarak bilemeyiz, ama kuzeye doğru 5 m hareket etti de- nılan bir yöntemdir. diğimizde yeri net bulunur. Bunun gibi büyüklükler vektö- reldir. Verilen iki vektörün başlangıç noktası aynı yer yapılır ve K vektörünün ucuna L, L vektörünün uçuna K vek- Vektör ok ile gösterilir. törü eklenerek bir paralel kenar oluşturulur. F şeklinde ifade edilir. |F| vektörün büyüklüğü demek- tir. y doğrultusu A B x doğrultusu Şekildeki A ve B vektörlerinden, Başlangıç noktasından bitiş noktasına çizilen vektör R bileşke vektörüdür. A için $ x doğrultusunda, +x yönünde ve 2 br bü- B yüklüğünde İ →K →R L B için $ y doğrultusunda, +y yönünde ve 2 br büyük- G a lüğünde denilebilir. İ →L ✔✔ İki vektörün eş vektör olabilmesi için büyüklükleri eşit İki vektörün arasındaki açı büyüdükçe vektörlerin bileşkesi ve aynı yönde olmalıdır. küçülür. ✔✔ İki vektörün zıt vektör olabilmesi için doğrultu ve bü- S ✔✔ Şiddetleri eşit kesişen iki vektör arasındaki açı 60° ise yüklükleri aynı yönleri farklı olmalıdır. A 11. SINIF SARMAL FİZİK A R a) O R=K 3 M DB A L 60° 30° 30° C →K →R →K A ve B vektörlerinin doğrultu, yön ve şiddetleri aynı olduğu için eş vektörlerdir. A = B, | A | = | B | D ve C vektörlerinin doğrultu ve şiddetleri aynı ve yön- leri farklı olduğu için zıt vektörlerdir. D = – C, | D | = | C | 8

TEST-6 BAĞIL HAREKET – 2 1. Ön camı şekil- 4. 4 m/s 2 m/s deki gibi görülen Stadyum etrafında koşarak antreman yapmak iste- otomobildeki yen sporcuların, yere göre hızları 2 m/s ve 4 m/s dir. sürücü, yol ke- narında yere Sporcuların koştukları sırada birbirlerine göre göre hareketsiz hızlarının maksimum değerinin, minumum değe- duran yayayı, rine oranı kaçtır? kendine doğru 5 m/s hızla yaklaşıyor görürken, sağ- dan ilerleyen kamyonu 2 m/s hızla kendine yaklaşıyor görüyor. Araçlar doğrusal bir yolda ilerlediğine göre, yaya A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 kamyonu kaç m/s hızla hareket ediyor olarak gö- rür? A) 1 B) 2 C) 3 D) 5 E) 7 5. V(m/s) V(m/s) V 2. Konum (m) K ve L araçlarının 0 2t 3t t(s) 0 t 2t 3t konum – zaman t t(s) 2x L K grafikleri şekildeki –V –V x gibidir. A B t Zaman Sürtünmesiz yatay bir yolda bulunan A ve B araçları- (s) nın hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir. Buna göre, L aracı güneye doğru V hızıyla hareket ettiğine I. 0-t zaman aralığında; B nin A ya göre hızı 2V dir. göre, K aracının L aracına göre hızının yönü ve B II. t-2t zaman aralığında; B nin A ya göre hızı sıfır- büyüklüğü nedir? İ dır. L Yön Büyüklük G III. 2t-3t zaman aralığında; B nin A ya göre hızı –V A) Kuzey V İ dir. B) Güney 3V C) Kuzey 2V yargılarından hangileri doğrudur? D) Güney V S A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III E) Kuzey 3V A D) II ve III E) I, II ve III R M 3. Batı yönünde, yere göre V hızı ile giden M aracının A 6. Sabit hızlarla doğrusal yollarda hareket eden K, L ve 11. SINIF SARMAL FİZİK L M araçlarından, K aracının L aracına göre hızı ku- sürücüsü, N aracını 2 V hızıyla güneydoğuya gidi- zeye doğru V iken, M aracındaki gözlemci L aracını yormuş gibi görüyor. doğuya V hızıyla gidiyormuş gibi görüyor. M aracı kuzeye doğru V hızıyla gitseydi, N aracını hangi Buna göre, M aracındaki gözlemci K aracına ba- hızla ve hangi yönde gidiyormuş gibi görecekti? kıp kendisini hangi hızla ve hangi yönde gidiyor- muş gibi hisseder? A) V 2 , güneybatı B) Sıfır (duruyormuş gibi) A) 2V kuzeydoğu B) 2V güneybatı C) V 2 , kuzeydoğu D) 2V, kuzey C) V 2 kuzeydoğu D) V 2 güneybatı E) 2V, güney E) Duruyor 21

TEST-11 SERBEST CISIM DIYAGRAMI 1. Sürtünmesiz bir yatay düzlemde V hızıyla hareket 4. F Yatay düzlem üzerindeki m etmekte olan bir cisme eşit büyüklükteki F kuvvetleri mα kütleli cisme F kuvveti, ya- etki ediyor. tayla a açısı yapacak şekil- Buna göre, aşağıdaki durumların hangisinde ci- k = Sürtünme katsayısı de uygulanmaktadır. sim aynı V hızıyla hareketine devam eder? Cisimileyolarasındasürtünmeolduğunagöre,ser- best cisim diyagramı aşağıdakilerden hangisidir? A) F B) C) V (g = yerçekimi ivmesi, Fs : Sürtünme kuvveti) 180° V 180° V F F 120° F A) Fsinα B) Fcosα N = mg – Fsinα F·cosα N = mg – Fcosα F·sinα D) F V E) V 180° F F Fs= k.N mg Fs = k.N mg C) Fsinα D) Fcosα N = mg – Fsinα N = mg – Fcosα F·cosα F·sinα 2. Fs= k.mg mg Fs = k.mg mg E) Fsinα N = Fsinα – mg F·cosα Sürtünmesiz bir eğik düzlemde, şekildeki gibi ha- Fs = k.N mg reket eden cisim üzerinde oluşan tepki kuvveti- nin yönü aşağıdakilerden hangisi gibi olur? duvar $ B $ A) B) $ C) D) E) $ $ İ 11. SINIF SARMAL FİZİKL5. ArzuCem G İ 3. F S i A R Şekilde gösterilen patenli çocuklardan Arzu, m M Cem’i F kuvvetiyle ittiğinde, aralarında oluşan A kuvvetler ve hareket ivmeleri nasıl karşılaştırılır? L (Cem, Arzu’dan daha ağırdır.) F kuvvetinin şekildeki gibi uygulandığı m kütle- li cisme, düşey duvarın gösterdiği tepki kuvveti A) Cem’in Arzu’ya uyguladığı kuvvet Arzu’nun, aşağıda verilen ifadelerden hangisidir? Cem’e uyguladığı kuvvetten daha büyüktür. A) F sin i B) F cos i B) Arzu’nun, Cem’e uyguladığı kuvvet, Cem’in Ar- zuya Uyguladığı kuvveten daha büyüktür. C) mg + F cos i D) mg + F sin i C) Cem ve Arzu’nun ivmeleri eşit büyüklüktedir. E) mg - F sin i D) Cem’in ivmesi, Arzu’nun ivmesinden daha küçük- tür. E) Cem ve Arzu’nun ivmeleri aynı yönlüdür. 33

7. F düşey 9. Tip 53° İp yatay KL α Şekildeki helikopter, pervanelerinden gelen F kuv- Sürtünmeli eğik düzlem üzerinde kurulan şekildeki veti yardımıyla bulunduğu yüksekliği değiştirmeden, sistem serbest bırakıldığında, gösterilen yönde hız- lanan hareket yapıyor. yatay doğrultuda ileri doğru hareket ediyor. Helikopterin kütlesi 800 kg olduğuna göre, heli- Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? kopterin ivmesi kaç m/s2 dir? A) K cisminin ağırlığı L cisminin ağırlığından büyük- (g = 10 m/s2 , sin53° = 0,8; cos53° = 0,6 ve sürtün- tür. meler ihmal ediliyor.) B) Tip gerilmesi L cisminin ağırlığından büyüktür. C) Eğik düzlem ile K cismi arasındaki sürtünme kuv- A) 0,2 B) 1,3 C) 5 D) 7,5 E) 10 veti K cisminin ağırlığından küçüktür. D) Tip gerilmesi K cisminin ağırlığından büyüktür. E) K ve L cisimlerinin hız büyüklükleri eşit olur. 8. V(m/s) Düz bir yolda ilerleyen 10. 2 kg kütleli cisme ait hız- Römorkör 12 zaman grafiği şekildeki gi- 10.000N 60° bidir. B 60° Buna göre, cisme etki İ 10.000N eden net kuvvetin za- L m = 40.000kg mana bağlı grafiği G 3 6 9 t(s) aşağıdakilerden hangi- İ Gemi Römorkör sinde doğru olarak ve- rilmiştir? S A Şekilde gösterilen yük gemisi özdeş römorkörler yar- dımıyla hareket ettiriliyor. A) F(N) B) F(N) C) F(N) R M Gemiye bağlı iplerde oluşan gerilme kuvvetleri 12 6 8 A 10.000 N ve geminin kütlesi 40.000 kg olduğuna 11. SINIF SARMAL FİZİK 0 3 6 9 t(s) 0 3 6 9 t(s) 0 3 6 L göre, geminin ivmesi kaç m/s2 olur? 3 2 9 t(s) (g = 10 m/s2 ; sürtünme ihmal ediliyor; sin 60°= ; –8 cos 60° = 1 ) 2 A) 0,25 B) 0,5 C) 1 D) 1,5 E) 2 D) F(N) E) F(N) 4 9 t(s) 2 9 t(s) 036 036 –4 –2 42

SICAK BÖLGE Eylemsizlik Asansör Newton’un hareket yasalarının birincisi eylemsizlik ya- T Sabit T Sabit sasıdır. Eylemsizlik, dengede olan bir cismin denge duru- mg hızlı mg hızlı munu koruma isteğidir. T = mg T = mg Örneğin hızlanmaya başlayan otobüs içinde ayakta duran yolcular geriye doğru gitmemek için korkuluklara Asansör yukarı Asansör aşağı tutunurlar ya da yavaşlayan otobüs içindeki yolcuların öne yönde sabit hızla yönde sabit hızla doğru eğilmeleri eylemsizlik kuralıdır. Buna göre, bir cis- ilerliyor. ilerliyor. min üzerine etki eden net kuvvet sıfır olduğunda o andaki hareket durumunu korur. Yani, Ta T ma a 1. Hareketsiz ise durmaya devam eder. T = mg + ma T = mg – ma 2. Belirli bir hızı varsa o hızla hareketine devam eder. mg mg ma Asansör yukarı Asansör yukarı yönde sabit a yönde sabit a ivmesiyle hızlanıyor. ivmesiyle yavaşlıyor. T ma a Ta T = mg – ma T = mg + ma Aniden duran arabanın içindeki yolcular eylemsizlik mg mg ma hareketi sonucu öne doğru fırlarlar. Asansör aşağı Asansör aşağı Engelden atlayan at yönde sabit a yönde sabit a ivmesiyle hızlanıyor. ivmesiyle yavaşlıyor. aniden durunca jo- Bir cismin eylemsizliği, kütlesinin bir ölçüsüdür. Örne- key eylemsizlik ha- ğin durgun haldeki bir bisiklet ile kamyonu hareket ettir- reketi sonucu öne mek istediğimizde kütlesi büyük olan cismin eylemsizliği doğru fırlar. de büyük olacağından, kamyonu hareket ettirmek daha Hareket hâlindeki bir araç ivmeli hareket yaptığında, zor alacaktır. araç içindeki cisim eylemsizliğin etkisiyle hareketlenir. B Burada oluşan kuvvete eylemsizlik kuvveti denir. Aracın İ ivmesi, içerdeki cisme ters yönde aktarılır. L Hareket yönü Araç sabit hızlı hareket ettiği G için, eylemsizlik kuvveti oluş- İ maz. S A Bir borunun içine sıkışmış tenis topunu borudan çıkar- Hareket yönü a Araç yavaşladığı için ivme, ha- R mak için boru gösterilen yönde sallanabilir. Boru ve tüp ma rekete ters yöndedir. Eylemsiz- M birlikte hareket ederken, boru aniden durduğunda, top lik kuvveti hareket ile aynı yönde hareketine devam etmek isteyecek (eylemsizlik) ve top Hareket yönü a olur. A borudan çıkacaktır. 11. SINIF SARMAL FİZİK ma L Araç hızlandığı için ivme, hare- ketle aynı yöndedir. Eylemsizlik kuvveti, hareket ile zıt yönde olur. Hareket yönü a Araç hızlandığı için ivme hare- İçi su dolu bir bardak, yukarı doğru hızlı bir şekilde ma ketle aynı yöndedir. Eylemsizlik hareket ettirilip aniden durdurulduğunda, bardakla birlikte kuvveti hareket ile ters yönde hareket eden su hareketine devam eder (eylemsizlik) ve olur. su bardakdan yukarı doğru fırlar. 47

TEST-20 SARMAL TEST – 1 1. Aynı düzlemde bulunan X, 4. →→ K+L Y ve Z vektörleri ile a, b ve q açıları şekilde gösteril- ß miştir. X¶ Y¶ → œ K a > b > i olduğuna göre, Å Anı düzlemde verilen K + L ve K vektörleri şekilde aşağıdaki yargılardan gibidir. Buna göre L vektörünün yönü ve şiddeti aşağı- hangisi yanlıştır? dakilerden hangisidir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) Z¶ A) +x yönünde 3 birim A) X, Y ve Z vektörlerinin bileşkesi sıfırdır. B) –x yönünde 3 birim B) X ile Y vektörünün bileşkesinin büyüklüğü, Z vek- törünün büyüklüğüne eşittir. C) +x yönünde 5 birim C) X ile Z vektörünün toplamı, Y vektörüne eşittir. D) +x yönünde 1 birim D) Şiddeti en büyük olan vektör, Y vektörüdür. E) –x yönünde 5 birim E) Y¶ nin büyüklüğü, Y¶ + Z¶ nin büyüklüğünden fazladır. 2. Sürtünmesiz yatay +y 5. Sürtünmesiz yatay +y düzlemde yer alan F¶1 F2¶ düzlemde durmakta |F¶1| = 25N noktasal K cismine, +x olan K cismine F1, aynı düzlemde yer F2 ve F3 kuvvetleri 30° şekildeki gibi uygu- |F2¶ | = 20N alan F1, F2 ve F3 ÅÅ +x kuvvetleri şekildeki KÅ lanmaktadır. K 30° gibi aynı anda etki 37° ediyor. F3¶ B |F2¶ | = 25N Başlangıçta duran noktasal K cismi, +y yönünde İ Buna göre, K cismine etkiyen net kuvvet kaç harekete başladığına göre, aşağıdakilerden han- L Newton'dur? (sin30°=0,5 , cos30°≅0,85) G gisi kesinlikle yanlıştır? A) |F1¶ | > |F3¶ | B) |F2¶ | > |F3¶ | C) |F¶3| > |F2¶ | İ A) 3 B) 4 C) 5 D) 7 E) 17 D) |F1¶ | = |F2¶ | E) |F¶2| = |F3¶ | S 6. Sürtünmesiz bir or- A F1¶ F¶2 R tamda aynı düz- F3¶ M lemde bulunan F1, 3. Akıntı hızının sabit olduğu nehire aynı anda giren yü- A F2, F3 ve F4 kuvvet L vektörleri O cismi- 11. SINIF SARMAL FİZİK zücülerin suya göre hız vektörleri şekildeki gibidir. ne şekildeki gibi 3 m/s etki ediyor ve cisim belli bir yönde hare- F4¶ 10 m/s d=18 metre kete geçiyor. K Buna göre, uygulanan F1, F2, F3 ve F4 kuvvet- lerinden hangi ikisi olmasaydı, cismin hareket 37° yönü yine aynı olurdu? K yüzücüsü karşıya ulaştıktan kaç saniye sonra L yüzücüsü karşıya ulaşır? (sin37=0,6 , cos37=0,8) A) F1¶ ve F2¶ B) F1¶ ve F3¶ C) F¶1 ve F4¶ A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 D) F2¶ ve F3¶ E) F¶3 ve F4¶ 52

1. DÖNEM 1. YAZILI 1. →K +→M Şekilde M vektörü ile K ve 1. M vektörünün bileşkesi →M olan K + M vektörü veril- miştir. K vektörünü bulu- nuz. (10 puan) 2. F1 = 5K 2. F3 = K 60° 120° F2 = 3K O 60° F4 = 3K Aynı düzlemde verilen vektörlerin bileşkesinin büyüklüğü kaç K dır? (10 puan) 3. K 3. Batı Doğu –→V B L İ → L 3V G K ve L araçlarının yere göre hızları şekildeki gibidir. Buna göre araçlardan bakan gözlemciler birbirle- İ rini hangi hız ve yönde hareket ediyor gibi görür? (15 puan) S A R 4. K M A 4. 11. SINIF SARMAL FİZİK L 8 m/s Va = 3 m/s 40 metre L • Akıntı hızının sabit olduğu nehirde yüzmeye başla- yan yüzücünün suya göre hızı 8 m/s dir. Buna göre yüzücü K noktasından kaç metre uzakta karşı kıyıya çıkar? (10 puan) 70

TEST-49 SARMAL TEST – 3 1. Aynı düzlemde yer alan 4. şekildeki X, Y ve Z kuv- Z Y vetlerinden; Y kuvvetinin 30° büyüklüğü 5 Newton’dur. T=500 N 30° X X + Y + Z = 3 N olduğuna göre, Z kaç 30° yatay E) 13 Newton’dur? Toplam kütlesi 70 kg olan kayakçı, hareket ettiği düz- leme paralel bir teleferik yardımıyla yamacı sabit hızla ecos 30° = 3, sin 30° = 1 o çıkıyor. 2 2 A) 3 B) 5 C) 7 D) 10 Teleferiğe bağlı halattaki gerilme kuvveti 500 N olduğuna göre, kayakçı ile kar arasındaki sürtün- me kuvveti kaç N olur? 2. K L MNP Sabit ve Va hızıyla (g = 10 m/s2; sin30° = 1 ; cos30° = 3 ) akan eşit bölmelere ay- 2 2 A) 50 B) 100 C) 150 D) 200 E) 250 rılmış bir nehirde, nehre V dik ve suya göre V hı- zıyla K noktasına doğru yüzmeye başlayan yü- O zücü, L noktasından karşı kıyıya ulaşıyor. Buna göre, yüzücü aynı hız büyüklüğü ile L nok- tasını hedefleyerek yüzmeye başlarsa, hangi noktadan karşı kıyıya çıkar? A) L - M arası B) M noktası C) M - N arası B İ D) N noktası E) N - P arası L 5. K Aynı anda A hiza- G VK sından VK ve VL hızlarıyla harekete İ geçen cisimlerden; S K, a ivmesi ile hız- 3. X A L VL lanırken L, a ivmesi m R ile yavaşlamaya Yatay MA B başlıyor. A L Cisimler aynı anda B çizgisinden geçtiğine göre; 11. SINIF SARMAL FİZİK 3 kg Y I. B çizgisinde, L cisminin hızı daha büyüktür. Sürtünme katsayısının sabit ve k = 0,6 olduğu ze- II. Cisimler, AB arasında sürekli birbirlerinden uzak- minde cisimler sabit hızla hareket ettiğine göre X laşırlar. cisminin kütlesi m kaç kg dır? III. Cisimlerin AB arasında ortalama hızları eşittir. (g = 10 m/s2) yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8 D) I ve III E) I, II ve III 121

SICAK BÖLGE 6. Kasnaklar ve Dişli Çarklar AF A P1 Kasnaklar bir kayış ya da zincirle birbirine bağlanan P P2 düzeneklerdir. Tur sayısı (n), yarıçapla (r) ters orantılıdır. P.sina n1 n2 P r1 r2 •a • B CB |AB | C P · sin a = F & P· |AC | =F P1 · |AC| = P2 · |AB| n1 n2 9. Vida a = vida adımı, vidanın 1 tur r1 r2 F dönmesi ile zemin içinde alı- b nan yoldur. ha V ida ilerlediği ortamın diren- gen kuvvetine karşı iş yapar. Birbirini çeviren dişlilerde diş sayısı yarıçapla doğru Vida sabit hızla döndürülü- orantılıdır. R yorsa kuvvetin yaptığı iş di- n1 n2 n1 , n2 : tur sayısı rengen kuvvetin yaptığı işe r1 r2 f1 , f2 : diş sayısı W1 = F · 2r · b eşittir. f1 f2 W2 = R · a W1 = W2 ise F · 2r · b = R · a olur. Vidanın ortamda N turda aldığı yol n1 · r1 = n2 · r2 ya da n1 · f1 = n2 · f2 h = N · a ifadesi ile bulunur. n Makaralarda tur sayıları (n); Ortak merkezli kasnak veya dişliler- n r1 de tur sayısı ve dönme yönü aynıdır. 1. n= h 2rr r2 r 2h 7. Çıkrık B İ L Ph G F İ 2. Makara dönmeden h kadar yükselir. rR h h O r R F S P 3h + 2h = Yükselme miktar› hP A 2 R 3. Bir silindirin ortasından geçen eksen etrafında döndü- M 11. SINIF SARMAL FİZİK rülmesiyle oluşan düzenektir. A 3h 2 2h L 1 Sistem dengede ise, O noktasına göre toplam tork sıfır r h 3h - 2h = h^1 yönündeh 2 n= 2rr olmalıdır. F·R = P·r Yükün yükselme miktarı, tur sayısı ve silindirin yarıça- P pına bağlıdır. h = n· 2rr dir. 4. h mMaakza. rada yükselme veya alçalma ol- h h + h = 2h^1 yönündeh 1 8. Eğik Düzlem r 2h Eğik düzlemler ağırlığı fazla cisimleri daha küçük kuv- 2 n= 2rr vetlerle yükseltmemizi sağlar. 160

TTEESSTT--713 ÜNİTE TESTİ - 2 1. 4. 3 kg V hmax = 45 m K h h Yatay yatay Sürtünmesiz ortamda V hızı ile atılan cisim atıldıktan h yüksekliğinden serbest bırakılan 3 kg kütleli cisim 4s sonra K noktasına düşüyor. 2s sonra iç patlama ile 1 kg ve 2 kg kütleli iki parça- ya ayrılıyor. 1 kg kütleli parça serbest düşerken 2 kg Buna göre K noktasının yerden yüksekliği kaç kütleli parça yere 40 m/s hızla çarpıyor. metredir? (g = 10 m / s2) Buna göre h yüksekliği kaç metredir? (g = 10 m/s2) A) 20 B) 35 C) 45 D) 55 E) 80 A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 40 2. X mY h 5. Yatay bir yolda 40 m/s hızla giden 2 ton kütleli bir m • araç düşey duvara bu hızla çarparak 0,5 s’de duru- 30° yor. yatay Sürtünmelerin önemsenmediği ortamda serbest Buna göre duvarın araca uyguladığı kuvvet kaç bırakılan cisimlerden Y cismi yatay zemine çarp- N’dur? tığında X cisminin kinetik enerjisi kaç mgh olur? A) 3 · 104 B) 4 · 103 C) 16 · 104 (sin30° = 0,5) B D) 2 · 104 E) 2 · 105 İ A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 2 L 8 4 2 G İ 3. − + S 2m 4V –5V A m R 6. T • Yatay M r 11. SINIF SARMAL FİZİK A 37° • Yatay L Sürtünmesiz yatay düzlemde hareket eden 2m ve m kütleli cisimler şekildeki hızlarıyla çarpışarak birlikte hareket ediyorlar. Buna göre cisimlerin ortak hızının büyüklüğü kaç G ağırlıklı homojen küre şekildeki gibi dengededir. Buna göre ipte oluşan gerilme kuvveti kaç G’dir? V’dir? (sin37° = 0,6; cos37° = 0,8) A) 1 B) 1 C) 3 D) 2 E) 5 2 2 2 A) 0,2 B) 0,3 C) 0,5 D) 0,6 E) 0,8 175

1. Toplam kütlesi 300 kg olan bir asansör elektrik motoru ile bulunduğu 1. kattan durgun halden hareketlendirilip 3. katta duruyor. Bu yolculuk sırasında asansörün hız zman grafiği şekildeki gibidir.(g=10m/s2) V (m/s) t(s) 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 a. Asansörün hızlanma ivmesi kaç m/s2 dir? .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... b. Asansörün 10 s sonunda yerdeğiştirmesi kaç m dir? .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... c. Hareket süresince yapılması gereken minimum iş kaç J dur? .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... d. Hareket süresince yapılması gereken minimum güç kaç W tır? 11. SINIF SARMAL FİZİK .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... e. Elektrik motorunun gücü 1920 W olduğuna göre verimi % kaçtır? .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... f. Asansöre 0-2 s aralığında etki eden net kuvvet kaç N dur? .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... g. Asansöre 2-8 s aralığında etki eden net kuvvet kaç N dur? .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... 181

TEST-4 ELEKTRİKSEL ALAN – 2 1. +2q C Bir kenarının uzunluğu d 4. A q2 olan karenin köşelerine +2q 3 24 d ve –2q yükleri şekildeki gibi E B yerleştirilmiştir. B B5 1 A –2q q1 Şekil – I Şekil – II Buna göre yüklerin A, B ve C noktalarındaki oluş- turdukları bileşke elektriksel alan EA, EB ve EC Sürtünmesiz yatay düzlemde sabitlenmiş, noktasal nin büyüklük sıralaması nasıl olur? q1 ve q2 yüklerinin A noktasında oluşturdukları bileş- ke elektriksel alan E , Şekil - I deki gibidir. A) EB < EA = EC B) EA = EC < EB C) EA = EB = EC D) EB < EA < EC Bölmeler eşit aralıklı olduğuna göre, q1 ve q2 noktasal yüklerinin B noktasında oluşturduk- E) EB < EC < EA ları bileşke elektrik alan vektörünün yönü, Şekil - II’de gösterilen yönlerden hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 2. +q1 X Yatay düzlemde sabitlenmiş noktasal +q1, –q2 ve +q3 yük- E lerinin X noktasında oluştur- dukları bileşke elektrik alan şiddeti E dir. –q2 +q3 Buna göre, +q1, –q2 ve +q3 yüklerinin büyüklük- leri arasındaki ilişki nedir? A) q1 = q3 > q2 B) q2 > q1 > q3 B İ C) q2 > q1 = q3 D) q3 > q1 > q2 L G E) q1 = q2 = q3 İ S 5. E = 2N/C A q = 5C R M ip m = 2 kg 3. X K L M Y A yatay 11. SINIF SARMAL FİZİK L Kütlesi m = 2kg olan cisim, maksimum statik sürtünme dd dd katsayısının k = 0,1 olduğu yatay düzlemde, ağırlığı ihmal edilen bir ip ile duvara bağlanmıştır. X ve Y noktasal yükleri sırasıyla + 2q ve – 2q ol- duğuna göre, K noktasındaki bileşke elektrik alan Yükü q = 5C olan cisim, şiddeti 2N/C olan şekil- büyüklüğünün, M noktasındaki bileşke elektrik deki elektrik alan içinde serbest bırakılıp denge alan büyüklüğüne oranı kaçtır? sağlandığında, ipte oluşan gerilme kuvveti kaç N olur? (g = 10 N/kg) A) 8 B) 6 C) 4 D) 2 E) 1 A) 2 B) 4 C) 8 D) 10 E) 12 194

TEST-6 ELEKTRİKSEL POTANSİYEL VE ENERJİ – 2 1. +q Şekilde +q yüklü cismin K nok- 4. 10q d –3q tasına olan uzaklığı d ve L d noktasına olan uzaklığı 3d dir. dd K 3d 6q L Şekildeki gibi yerleştirilmiş üç noktasal yükün +5q yüklü bir cismi K noktasından L noktasına oluşturduğu sistemin potansiyel enerjisi kaç kq2 taşımak için yapılan iş kaç d dir? kq2 dir? d 2 2 10 10 13 A) 3 B) - 3 C) 3 D) - 3 E) – 2 A) –13 B) –12 C) 12 D) 30 E) 48 2. +q 5. I. + P – ∞ q3 d q1 M –q Sonsuzda bulunan +q yüklü noktasal bir cismi, M II. – P – Km Km kq2 q2 + q3 noktasına taşımak için yapılan iş kaç d dir? B q1 + Lm Lm İ III. q4 X Y L R G A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 İ I, II ve III numaralı şekillerde q1 veya q2 yükleri bu- lundukları konumdan hareket ettiriliyorlar. X ve Y şe- S killerinde ise m kütleli cisim, bulunduğu konumdan A sabit hızla sırasıyla L ve K seviyesine getiriyor. R M Buna göre; I, II ve III numaralı durumlar enerji art- 11. SINIF SARMAL FİZİK A ması ve azalması bakımından, X ve Y durumların- L dan hangilerine benzer? 3. d +q ∞ I II III N A) Y XY –q B) X XY N noktasında duran +q yüklü noktasal cismi, C) Y YX k·q2 sonsuza götürmek için yapılan iş kaç d dir? D) X YX E) Y XX A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 199

TEST-12 DÜZGÜN ELEKTRİK ALAN VE PARALEL LEVHALAR – 2 1. d1 = 10cm d2 = 10cm d3 = 30cm 3. Y Emk’sı f olan güç kaynağının E2 E3 E1 X bağlanmasıyla yüklenen levha- lardan; önce X’den Y’ye doğru, daha sonra Y’den X’e doğru gi- dildikçe elektrik alan değerleri f not ediliyor. V1 = 10V V2 = 50V V3 = 30V Buna göre, elektrik alan değişimlerini aşağıdaki- Şekillerde gösterilen paralel levhalar arasında lerden hangisi doğru bir şekilde ifade eder? oluşan düzgün elektrik alanların büyüklükleri E1, X–Y Y–X E2 ve E3 nasıl sıralanır? A) Artar Azalır A) E1 = E2 = E3 B) E1 = E3 > E2 B) Azalır Artar C) Artar Artar C) E2 > E1 = E3 D) E2 > E3 > E1 D) Artar Değişmez E) E1 > E3 > E2 E) Değişmez Değişmez 2. P Düşey aşağı yön- 4. A d1 B d2 C A levhasından serbest de düzgün elektrik jK jL bırakılan +q yüklü ve qK qL K L alana, şekildeki B ağırlığı ihmal edilen par- gibi jK ve jL hız- İ çacık, sürtünmesiz or- +q EM E larıyla aynı anda L tamda B levhasındaki giren K ve L yüklü G delikten geçip, C levhası- parçacıkları, aynı İ na j hızıyla çarpıyor. anda P ve M nok- S V1 V2 talarına ulaşıyor- A +q yüklü parçacığın, C levhasına ulaşmadan BC lar. Buna göre; R arasında geri gelmesi için aşağıdakilerden hangi- I. Cisimlerin yük işaretleri zıttır. M si yapılmalıdır? 11. SINIF SARMAL FİZİK II. jK = jL dir. A A) d1 azaltılmalıdır. L aK 1 B) d1 artırılmalıdır. III. Cisimlerin ivmeleri oranı; aL = 2 dir. C) Yükün büyüklüğü artırılmalıdır. yargılarından hangileri doğrudur? D) Yükün büyüklüğü azaltılmalıdır. (Yerçekimi ihmal ediliyor.) E) V1 azaltılmalıdır. A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III E) I, II ve III 212

2. DÖNEM 1. YAZILI 1. K L 1. 2. I II yatay 60N ağırlıklı eşit bölmeli türdeş çubuk şekildeki gibi iki destek üzerindeki dengededir. Buna göre K ve L uçlarına denge bozulmadan en çok kaçar Newtonluk kuvvetler ayrı ayrı asılabi- lir? 2. X Y O 2r r Kendi içlerinde türdeş X ve Y küreleri ip yardımıyla şekildeki gibi dengededir. X küresinin özkütlesi dx, Y küresinin özkütlesi dy dx ise dy oranı kaçtır? 3. 3. r k P1 B 2r 3k İ P2 L G yatay İ Sürtünmesiz kasnaklar ve eğik düzlemde P1 ve P2 S yükleri şekildeki gibi dengelenmiştir. A R Buna göre P1 oranı kaçtır? M P2 11. SINIF SARMAL FİZİK 4. X Y A 4. L +4q 2r r –q d Aralarında d uzaklığı bulunan yüklü iletken küreler- den X’in Y’ye uyguladığı kuvvet F ’dir. Küreler birbirlerine dokundurulup aynı yerlerine konulursa, X’in Y’ye uyguladığı kuvvet kaç F olur? 214

TEST-13 KONDANSATÖR (Sığaç) – 1 1. Potansiyel farkı V olan bir üretece bağlı sığacın lev- 3. Bir sığaç Şekil I'deki gibi yüklendikten sonra Şekil haları arasındaki uzaklık d kadardır. II'deki gibi üreteç çıkarılıyor ve levhaları arasına di- elektrik katsayısı havadan büyük bir cisim konuyor. d V Sığacın levhaları arasındaki uzaklık d yapılıp lev- Şekil I Şekil II 2 haları arasındaki ortamın dielektrik katsayısı 3 katına Buna göre son durumda, çıkarılıyor. I. Sığacın yükü artmıştır. Buna göre, sığacın yükü ilk duruma göre kaç ka- II. Sığacın sığası artmıştır. tına çıkmıştır? III. Sığacın enerjisi artmıştır. A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III B 4. Şekildeki devrede X anahtarı kapatılıp bir süre bekle- 2. Bir sığaç yüklendikten sonra şekildeki gibi üreteçle İ bağlantısı kesiliyor. dikten sonra yeniden açılıyor. L G İ S Y A X Buna göre, R Daha sonra Y anahtarı kapatılırsa son durumda, I. Sığacın levhaları arasındaki gerilim sıfır olur. M II. Sığacın levhaları arasındaki gerilim değişmez. L A 11. SINIF SARMAL FİZİK III. Sığacın yükü değişmez. yargılarından hangileri doğru olur? I. Lamba bir süreliğine ışık verir ve söner. II. Kondansatörün potansiyel farkı sıfıra iner. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. Lamba sürekli ışık verir. D) I ve III E) II ve III yargılarından hangileri doğru olur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 218

SICAK BÖLGE Akımın Manyetik Etkisi b. Üzerinden Akım Geçen Halkanın Oluşturduğu Manyetik Alan a. Üzerinden Akım Geçen Düz Telin Oluşturduğu Manyetik Alan Üzerinden akım geçen, halka şeklindeki telin çevresin- Üzerinden akım geçen düz telin etrafında manyetik de manyetik alan oluşur. Manyetik alan çizgileri teli saran alan oluşur. Manyetik alan çizgileri, telin çevresinde çem- berler şeklindedir. Manyetik alan vektörü ise istenilen nok- halkalar halindedir. tada çembere teğettir. Halkanın merkezinde oluşan r manyetik alan büyüklüğü i Manyetik alan büyüklüğü B = 2Kri formülü ile hesap- d r B B = 2Ki formülü ile hesap- B = Manyetik alan lanır. d i = Akım r = Halkanın yarıçapı lanır. ✔✔ Manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur. B = Manyetik alan (Tesla – T) B Dört parmak: Akımı gösterir. i = Akım (A) d = Telin, noktaya alan dik uzaklığı (m) Baş parmak: Çemberin mer- K = Manyetik alan sabiti (10–7 N/A2) r kezindeki manyetik alanı gös- i terir. K = n0 dir., n0 = Serbest uzayın manyetik geçirgen- 4∏ liğidir. c. Üzerinden Akım Geçen Bobinin Oluşturduğu Manyetik Alan ✔✔ Manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur. Bobin üzerinden akım geçtiğinde bobinin merkezinden i geçip, etrafını saran halkalar şeklinde manyetik alan olu- şur. Dört parmak: Manyetik alanı B gösterir. , Baş parmak: Akımı gösterir. B B 9 Sayfa düzleminden dışa İ B L B i doğru G ii–+ B İ 7 Sayfa düzleminden içe doğ- f ru Bobinin merkezinde oluşan manyetik alan büyüklüğü S B= 4KriN formülü ile hesaplanır. A , B B i Bi R N = Sarım sayısı M B A , = Sarım uzunluğu i = Akım L ✔✔ Manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur. 11. SINIF SARMAL FİZİK BB B , BBB B B ✔✔ Manyetik alan vektörel büyüklük olduğu için, istenilen Dört parmak: Akımfı gösterir. noktada bileşke manyetik alan bulunurken vektörel iş- Baş parmak: Manyetik alanı gösterir. lem yapılır. 228

TEST-23 MANYETİK İNDÜKSİYON – 2 1. B Düzgün B manye- 3. (Wb) 400 sarımlı bir sole- tik alanında bulu- noidin içinden geçen 3ϑ ϑ nan K, L, M iletken 1,5 manyetik akının za- telleri, sırasıyla mana bağlı değişim 60 2ϑ 3 j, j, 2 j hız- 1 grafiği şekildeki gibi- KL 30 larıyla aynı yön ve dir. doğrultuda çekili- 0,5 M yor. t(s) O 0,1 0,2 0,3 K telinin boyu 10 cm ve K telinin uçları arasın- Buna göre, solenoidin üzerinde oluşan indüksi- yon emk’sı kaç volttur? da oluşan indüksiyon elektromotor kuvveti 12V olduğuna göre, L ve M tellerinin uçları arasında A) 5 B) 20 C) 50 D) 200 E) 2000 oluşan indüksiyon elektromotor kuvvetleri fLve fM kaç volttur? (sin30° = cos 60°= 1 ; cos30° = sin60° = 3 ) 2 2 A) fL = 4V B) fL = 4V 4. I. Üreteç fM = 8V fM = 12 3 V II. Reosta III. Anahtar C) fL = 4 3 V D) fL = 4 3 V IV. Mıknatıs fM = 8V fM = 8 3 V V. Bobin E) fL = 12V Direnci R olan iletken bir tel ile yukarıdakilerden hangileri kullanılarak oluşturulan devrede, özin- fM = 12V düksiyon akımı meydana getirilebilir? A) I ve III B) I ve V C) II ve III D) II ve IV E) IV ve V B İ A Sayfa düzleminde L 5. şekildeki gibi bü- G İ B külmüş ABCD teli D noktası etrafında S D ~ açısal süratiyle A C çevriliyor. R 2. B (Wb/m2) Grafikte, bir metal hal- M kanın içinden geçen 11. SINIF SARMAL FİZİK manyetik alanın zama- A na bağlı değişimi veril- L I II III t(s) miştir. Ortamdaki manyetik alan B , sayfa düzleminden O t1 t2 t3 dışa doğru olduğuna göre; AB, BC ve CD nokta- Buna göre, hangi aralıklarda halka üzerinde in- ları arasında oluşan indüksiyon emk’ları fAB, fBC ve fCD nasıl sıralanır? (Bölmeler eşittir.) düksiyon akımı oluşur? A) fAB = fBC > fCD B) fAB > fBC > fCD A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) fAB > fCD > fBC D) fAB = fBC = fCD E) fBC > fAB > fCD D) I ve III E) I, II ve III 242