DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI

SARMAL AKILLI KÂĞITLAR TESTLER VİDEO ÇÖZÜMLER TAM HÜCRELEME ÖĞRENMEYİ PEKİŞTİREN, UNUTMAYI ENGELLEYEN, TEKRARLA ÖĞRENMEYİ SAĞLAYAN TESTLER TİPİ SORULAR KONU TESTLERİ ÖSYM’NİN DİLİNE, TARZINA ÖĞRENCİYİ AŞİNA KILAN KONUYU ÖĞRETEN SORULARIN OLUŞTURDUĞU KAVRATAN SORULARDAN TESTLER OLUŞAN TESTLER w o mc o m VİDEOLAR CEBİNE w GELSİN ww..sbasramkiallliptaohrttaal..c w w BİLGİ SARMAL VİDEO UYGULAMAYI İNDİR İNDİR

içindekiler 1. BÖLÜM Kur’an’da Bazı Kavramlar İNANÇ VE İBADET Test 8: Kur’an’da Kavramlar..............................................66 Test 9: Kur’an’da Kavramlar..............................................68 İnsan ve Din Test 10: Kur’an’da Kavramlar............................................70 Test 1: İnsanın Doğası ve Din.............................................6 Sarmal Test - 3..................................................................72 Test 2: Dinin İnsan Hayatındaki Yeri ve Önemi...................8 Sarmal Test - 4..................................................................74 Test 3: İnanmanın Çeşitli Biçimleri.................................... 10 ÖSYM Tipi - 2....................................................................76 İslam ve İbadet 3. BÖLÜM Test 4: İslam’da İbadet ve Kapsamı.................................. 12 HZ. MUHAMMED (s.a.v.) Test 5: İbadetin Amacı ve Önemi...................................... 14 Test 6: İslam’da İbadetler.................................................. 16 Hz. Muhammed (s.a.v.) ve Gençlik Test 1: Kur'an-ı Kerim'de Gençler.....................................79 Allah İnsan İlişkisi Test 2: Bir Genç Olarak Hz. Muhammed (s.a.v.) .............. 81 Test 7: Allah İnancı ve İnsan............................................. 18 Test 3: Bazı Genç Sahabeler............................................83 Test 8: Allah'ın Varlığı, Birliği, İsim ve Sıfatları.................. 21 Test 9: Kur'an-ı Kerim'de İnsan ve Özellikleri...................24 Kur'an'a Göre Hz. Muhammed (s.a.v.) Test 10: İnsanın Allah ile İrtibatı .......................................27 Test 4: Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Şahsiyeti .....................85 Test 5: Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Peygamberlik Yönü.....87 İslam Düşüncesindeki Yorumlar Test 6: Hz. Muhammed’e (s.a.v.) Bağlılık ve İtaat.............89 Test 11: Dini Yorum Farklılıklarının Sebepleri....................30 Sarmal Test - 5.................................................................. 91 Test 12: İtikadi ve Siyasi Yorumlar....................................33 Sarmal Test - 6..................................................................94 Test 13: Fıkhi Yorumlar.....................................................36 ÖSYM Tipi - 3....................................................................97 Test 14: Tasavvufi Yorumlar .............................................38 Test 15: İnançla İlgili Felsefi Yaklaşımlar...........................40 4. BÖLÜM Sarmal Test - 1..................................................................43 DİN, KÜLTÜR VE MEDENİYET Sarmal Test - 2..................................................................46 ÖSYM Tipi - 1....................................................................48 İslamiyet ve Türkler (Anadolu’da İslam) Test 1: Türklerin Müslüman Olma Süreci..........................101 2. BÖLÜM Test 2: Milletimizin İslam Anlayışının Oluşmasında Etkili AHLAK VE DEĞERLER Olan Şahsiyetler............................................................... 104 Test 3: Türklerin İslam Medeniyetine Katkıları................ 106 Gençlik ve Değerler Test 1: Değerler ve Değerlerin Kaynağı............................ 51 Din ve Hayat Test 2: Değerlerin Oluşumunda Dinin Etkisi......................53 Test 4: Din ve Aile........................................................... 109 Test 3: Kişilik Gelişiminde Değerlerin Önemi....................55 Test 5: Din, Kültür ve Sanat..............................................112 Test 4: Temel Değerler......................................................57 Test 6: Din, Çevre ve Ekonomi ........................................115 Test 7: Din, Sosyal Değişim ve Sosyal Adalet..................118 Ahlaki Tutum ve Davranışlar Sarmal Test - 7................................................................ 120 Test 5: İslam Ahlakının Konusu, Gayesi ve Kaynakları.....59 Sarmal Test - 8................................................................ 122 Test 6: Ahlak ve Terbiye İlişkisi.........................................62 ÖSYM Tipi - 4.................................................................. 125 Test 7: İslam Ahlakında Yerilen Bazı Davranışlar.............64 Cevap Anahtarı............................................................... 127

1. BÖLÜM İNANÇ VE İBADET NELER ÖĞRENECEĞİZ? ◗ İnsan ve Din ◗ İslam ve İbadet ◗ Allah İnsan İlişkisi ◗ İslam Düşüncesindeki Yorumlar BU KONUNUN ÖSYM SINAVINDAKİ YERİ ✔ İnanç ve İbadet başlığı altındaki konulardan ÖSYM sınavında hemen her yıl soru gelmektedir. İbadetin ne olduğu, ibadetle ilgili kavramlar, insanın inanma ih- tiyacı, Allah insan ilişkisi ve din anlayışındaki yorum farklılıkları bu sorularla denetlenmektedir. İslam inanç esaslarının genel mahiyetini bilmek, din ve din anlayışı arasındaki farkı kavramak, insanı dinin tanıttığı şekilde algılamak bu soruları çözmenizi kolaylaştıracaktır.

5. İslam inancında ibadetler Allah’a karşı kulluk vazifesi 7. Allah (c.c.) ile insan arasındaki bağı kuvvetlendiren en olarak görülür. Her ne kadar temel ibadetlerin belirli önemli ibadetlerden biri de duadır. Dua, her şart ve şekli ve kalıpları olsa da aslen ibadet etmek, salt şekli ortamda gerçekleştirilebilen bir ibadettir. Allah’a (c.c.) bir uygulama olarak görülemez. İslam’da her ibadetin inanan ve güvenen bir kimse tabii olarak duaya yönelir. kişiye ve topluma kazandırdığı değerler vardır. İbadet Bu yöneliş, insana büyük bir manevi destek ve sıkıntı- eden kişi, bireysel ve sosyal hayatında davranışlarına larla başa çıkma gücü, azmi ve direnci sağlar. Kur’an-ı dikkat eder, Allah’ın (c.c.) rızasına uygun olmayan iş- Kerim’de Allah’ın (c.c.) insana şah damarından daha lerden kaçınmaya özen gösterir. Bu sayede ibadetler, yakın olduğu ve dualara icabet ettiği belirtilmektedir. hayatın şekillenmesinde yardımcı bir rol üstlenmiş olur. Bu metinde dua ile ilgili olarak aşağıdakilerden Bu metinde anlatılanlar ile aşağıdaki ayetlerden hangisine değinilmemiştir? hangisinin mesajı örtüşmektedir? A) İnsanı Allah’a (c.c.) yaklaştırdığına A) İnsanlara hac ibadetini duyur; gerek yaya olarak gerekse yorgun argın develer üzerinde uzak yollar- B) Diğer ibadetlerin özünde yer aldığına dan gelerek sana ulaşsınlar. (Hac; 27) C) Geniş bir uygulama alanı bulunduğuna B) Kitaptan sana vahyedilenleri oku, namazı özenle kıl. Kuşkusuz namaz hayâsızlıktan ve kötülükten D) Allah (c.c.) tarafından karşılık gördüğüne meneder. Allah’ı anmak her şeyden önemlidir. Allah yaptıklarınızı bilir. (Ankebut; 45) E) Zorluklar karşısında sabır duygusunun gelişmesini sağladığına C) Halbuki onlara, Allah’a kulluk etmeleri, Hanîfler ola- rak O’na yürekten inanıp boyun eğmeleri, namaz kılmaları ve zekât vermeleri emredilmişti. Doğru din de işte budur. (Beyyine; 5) D) O (sayılı günler), doğruyu eğriden ayırma, gidilecek yolu bulma konusunda açıklamalar ve insanlara rehber olarak Kur’an’ın indirildiği ramazan ayıdır. Artık içinizden kim bu aya yetişirse onu oruçlu ge- 8. İnsanı yaratan ve onu en iyi tanıyan olan Yüce Allah, çirsin… (Bakara; 185) ibadetlerle insanları arındırmak ve üzerlerindeki nimet- E) Biz her ümmete kurban kesmeyi meşrû kıldık ki lerini tamamlamak istemektedir. Çünkü kin, düşmanlık, kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar kibir, alay etme, alkol, uyuşturucu, fuhuş gibi aşırı eği- üzerine Allah’ın adını ansınlar. Sonuç itibariyle he- lim ve davranışlar gerçeği görmeye; doğru ve yerinde pinizin mâbudu tek bir ilahtır. Şu halde yalnız O’na davranmaya engel olur. Bu davranışlar kalplerin körel- teslimiyet gösterin… (Hac; 34) mesine ve vicdanların kararmasına yol açar. Bu kötü B huyları alışkanlık haline getirenlerin öncelikle Allah İ (c.c.) ile ilişkisi bozulur. Dinimizde ibadetlerin her biri, L insanın manevi açıdan arınmasına, ruh ve ahlak gü- G zelliği kazanmasına yardımcı olur. Bu nedenle insan, İ ibadetleri bir yük olarak görmemelidir. İbadetlerin ken- 6. (I) İbadet, sözlükte boyun eğme, itaat etme, saygı disine verilmiş bir nimet olduğunu bilmeli ve arınmak TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI duyma, kulluk etme ve tapma gibi anlamlara gelir. S için bu fırsatı iyi değerlendirmelidir. (II) İbadet, insanın inandığı ve bağlandığı yüce varlığa A karşı kulluk borcunu yerine getirmesi ve onunla manevi R Bu parçada anlatılmak isteneni ifade eden en kap- bir bağ kurmaya çalışmasıdır. (III) Bu bağ hayatın her M samlı yargı aşağıdakilerden hangisidir? alanında kendini gösterecek güçlü bir manevi huzu- A run da temelini oluşturur. (IV) İslam’da ibadet ederken L A) Kul ile Allah (c.c.) arasındaki sağlıklı iletişim iba- detle gerçekleşir. uyulması gereken birtakım ilkeler bulunur. (V) Bunlar- dan en önemlisi İbadetin yalnızca Allah’a has kılınması, B) İbadet etmek insanın işlediği günahların affedilme- O’ndan başkası adına hiçbir şekilde ibadet edilmeme- sine vesile olur. sidir. C) İbadet eden kişi zararlı alışkanlıklardan uzak dur- maya özen gösterir. Bu parçada numaralandırılmış cümlelerden hangi- D) İbadet, yalnızca Allah’ın (c.c.) rızasını kazanmak için yapılan bir görevdir. sinde ibadet-tevhid ilişkisine vurgu yapılmaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V E) İbadetler, bireyin maddi ve manevi hayatının dü- zene girmesine yardım eder. 13

9. “… Gerçek mü’minlerin Allah’a olan sevgileri ise, her 11. (I) Allah’a (c.c.) iman etmek, sadece kuru bir sözle şeyden daha sağlam ve daha kuvvetlidir…” (Bakara; bunu ifade etmek değildir. (II) İslamiyet, aktif haya- 165) ayeti doğrultusunda bir hayat sürmek tüm Müslü- tın içinde kendini gösteren, muhatabının sözlerini ve manların görevidir. eylemlerini düzenleyen bir inancı değerli görmektedir. (III) İslam; dinin temel esaslarına iman edilmesini, Bu düşüncenin örneklendirilmesi için aşağıdaki ha- emirlerinin tatbik edilmesini ve kişinin hayatında tüm güzelliğiyle yansımasını ister. (IV) Bireyin dininin ritü- dislerden hangisinin kullanılması daha uygun olur? ellerini yerine getirmesi, kalpteki imanın uygulamalarla korunması açısından da oldukça önemlidir. (V) Hayata A) İki göze cehennem ateşi dokunmaz: Allah korku- aktarılamamış, sadece dile indirgenerek pasif bırakıl- sundan ağlay­ an göz ve Allah yolunda nöbet bekle- mış bir dinin muhafaza edilmesi, muhatabına yarar yerek geceleyen göz. sağlaması güç olacaktır. B) Birbirinize sırt çevirmeyiniz. Birbirinize kin tutmayı- Bu parçada yer alan numaralandırılmış bölümlerle nız. Birbirinizi kıskanmayınız. Birbirinizle dostluğu- nuzu kesmeyiniz. Ey Allah’ın kulları kardeş olunuz. ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? C) Allah Teâlâ bir kulunu sevdiği vakit, Cebrail (as.)’a, A) I. bölümde, inanç konusunda yanlış bir anlayışın “Allah filanı seviyor, onu sen de sev’’ diye emre- önüne geçilmek istenmiştir. der. Cebrail de onu sever ve gök ehline, “Allah filanı seviyor, siz de onu seviniz’’ diye seslenir. Bunun B) II. bölümde, Allah'ın (c.c.) kullarından istediği bir üzerine göktekiler o kimseyi severler… iman portresi çizilmiştir. D) Bir kimsede (tam olarak) üç özellik bulunursa ima- C) III. bölümde, inanç, ibadet ve ahlak kavramlarına nın tadını duyar. Allah ile Peygamberi kendisine kısaca değinilmiştir. başkalarından daha sevgili olmak, sevdiği kimseyi yalnız Allah için sevmek, Allah onu küfürden kur- D) IV. bölüm, ibadetle ahlak arasındaki ilişkiyi gözler tardıktan sonra tekrar küfre dönmekten ateşe atıla- önüne sermiştir. cakmışcasına hoşlanmamak. E) V. bölüm, II. ve IV. bölümleri destekleyici açıklama E) Aziz ve Celil olan Allah buyurur ki, “Ben kulumun içermektedir. beni zannı üzereyim, beni nasıl sanırsa ben öyle- yim. Kulum beni andığı zaman muhakkak onunla beraberim. O beni gönlünde gizlice anarsa, ben de onu öyle anarım. Eğer o beni bir topluluk içinde anarsa ben de onu, beni içinde andığı topluluktan daha hayırlı bir topluluk için de anarım… TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI 10. Peygamberimiz (s.a.v.) bir hadisinde şöyle buyurmuş- B BİLGİ KUTUSU İ tur: “Hiçbiriniz kendisi için istediğini (mümin) kardeşi L İslam Dininin İnanç Esasları için istemedikçe (gerçek anlamda) iman etmiş olamaz.” G Yine Allah Resulü (s.a.v.) bir başka sözünde şöyle bu- İ 1. Allah’a inanmak yurur: “İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbiri- 2. Meleklerine inanmak nizi sevmedikçe de iman etmiş olmazsınız.” S 3. Kitaplarına inanmak A 4. Peygamberlerine inanmak Bu parçada Allah’a (c.c.) iman ile aşağıdakilerden R 5. Ahirete inanmak M 6. Kadere inanmak hangisi arasındaki ilişkinin önemine vurgu yapıl- A maktadır? L Bu esasları özetleyen ve “Amentü” olarak bilinen duanın anlamı şu şekildedir: A) Düzenli olarak yapılan ibadetler Ben Allâh-ü Te'âlâ'ya, meleklerine, kitaplarına, pey- B) Davranışlarda güzel ahlaki ilkelere uymak gamberlerine, ahiret gününe, kadere; hayır ve şerrin Allâh-ü Te'âlâ'nın yaratmasıyla olduğuna inandım. C) Başkalarının hakkına girmekten kaçınmak Öldükten sonra dirilmek de haktır. Ben şehadet ede- rim ki, Allâh-ü Te'âlâ'dan başka ilâh yoktur. Ve yine D) Aile hayatını İslami usullere göre sürdürmek şehadet ederim ki, Muhammed (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem) O'nun kulu ve peygamberidir. E) Müslümanlar arasındaki birlik ve muhabbet 20

Test İNSANIN ALLAH İLE İRTİBATI 10 1. Sosyal bir varlık olan insan, yaşamını çevresindekilerle 3. Allah (c.c.) ile insan arasındaki iletişim kanallarının iletişim kurarak sürdürür. Evde ailesiyle başlayan bu en önemlilerinden biri hiç şüphesiz duadır. Kul ellerini iletişim, etrafındaki diğer insanlarla sürekli gelişerek açacağı tek makamın Rabbi olduğu bilinciyle O’na yö- devam eder. Bireylerin iletişimi bununla da sınırlı de- nelir. Bazen içerisinde bulunduğu iyi halinin şükrünü ğildir. Çünkü insan, yaratıcısına olan ………………….. dile getirir niyazının satırlarında. Bazen de sıkıntılarının dolayısıyla da Rabbiyle hep irtibat kurma gereği hisset- çözümünü ister çare olabilecek yegâne yaratıcısından. mektedir. Ama mümin, şüphe duymadan yakarması gerektiğini asla unutmaz. Çünkü insan; “Rabbiniz şöyle buyurdu: Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin Bana dua edin, kabul edeyim...” (Mü’min; 60) ayetinin sahibinin onu işittiğini ve isteklerine cevap vereceğini getirilmesi uygun olmaz? bilir. A) takvası Bu metindeki altı çizili bölümde verilmek istenen B) ihtiyacı mesaja aşağıdaki hadislerden hangisi örnek gös- terilebilir? C) vazifesi D) tahammülü E) yakınlaşma arzusu A) Dua ettiğinde elinin içiyle Allah’a dua et, tersiyle değil. Duayı bitirdiğinde de, iki elini yüzüne sür. B) Şüphesiz dua, başa gelmiş ve gelecek olan konu- larda etkilidir. Onun için ey Allah’ın kulları, duaya sımsıkı sarılın. C) Şüphesiz Allah Rahimdir, Kerimdir. Kulunun kendi- sine (dua ederken) ellerini kaldırdıktan sonra onlara herhangi bir hayır bırakmamaktan hayâ eder. D) Allah’a duanızın kabul edileceğine kesinlikle inan- mış olarak dua edin. Şunu da bilin ki, Allah ken- disinden gafil ve başka işlerle meşgul bir kalbin duasını kabul etmez. 2. • Görmez misin ki, göklerde ve yerde olanlar, ha- B E) Biriniz Rabbinden bir şey istediğinde duasının kabul edildiğini hissederse, ‘İhsanıyla güzel nimetleri ta- vada kanatlarını açarak hareketsiz gibi duran İ mamlayan Allah’a hamdolsun’ desin. Duasının ka- bulü geciken de, ‘Her hâl için Allah’a hamdolsun’ kuşlar Allah’ı tesbih ederler. Hepsi duasını ve L desin. tesbihini bilmekte, Allah da onların bütün yaptık- G larını bilmektedir. (Nûr; 41) İ • Göklerde ve yerde bulunan herkes, O'ndan ister. O, her an yaratma halindedir. (Rahmân; 29) S Bu ayetlerden hareketle çıkarılabilecek ortak yargı A TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI aşağıdakilerden hangisidir? R 4. * Yaratan ile irtibat yöntemleri arasında yer alır. A) Allah (c.c.) kullarının söz ve eylemlerinden gafil de- M * Günahların affını sağlayabilecek önemli bir yoldur. * Allah'ın (c.c.), Vehhab ismiyle ilişkilendirilmektedir. ğildir. A B) Duaların kabul edilmesinde ön koşul samimiyet ve L ihlastır. * Kulun hatalarına karşı duyduğu pişmanlığın so- C) Yaratılanlar, yaratanı zikir konusunda birbirlerini nucudur. teşvik ederler. * İnsanın günaha yönelmesini kolaylaştıran rahat- D) İnsanların dışındaki varlıklar da Allah'a (c.c.) ya- lık limanıdır. karma halindedir. Verilen yargılardan kaç tanesi tövbe kavramı ile il- E) Kâinattaki olaylar silsilesi her daim Allah'ın (c.c.) yaratması ile gerçekleşir. gili doğru bir bilgi içermektedir? A) I B) II C) III D) IV E) V 27

9. Her dinin kendine özgü iman esasları bulunmaktadır. BUNLARI BİLELİM Dinler sahip oldukları bu esaslara, hitap ettiği insan- Muhkem ayet: Anlamı açık, yoruma gerek olmayan, ların iman etmesini ister. İlk ve en önemli adım olarak okunduğunda manası hemen anlaşılan ayet demektir. görülen bu iman ayağından sonra dine mensub olmayı kabul etmiş kimselerin inandığı değerlere göre ibadet Müteşabih ayet: Manasını anlamak için araştırmaya etmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda iman, insanın ve düşünmeye ihtiyaç olan ve farklı yorumlara elverişli iç dünyasında yaşadığı, özümsediği bir olgu iken iba- olan ayetlerdir. detler ise dış dünyasına yansır. Bu nedenle ibadetler kalben inanılan ilkelerin dıştan fark edilmesi, dinî ha- Tevil: Birçok anlama gelme ihtimali olan bir ayetin, yatın görünür bir hal almasıdır. Dinlerde bu konuları İslam bilginleri tarafından içerdiği anlamlardan birinin tamamlayan unsurlar ise ahlaki hükümler olarak karşı- tercih edilmesidir. mıza çıkmaktadır. Ahlak, bireylerin eylemlerinin teme- lini oluşturur. Mezhep: Yorum veya ekol adı verilen bu kavram, dinin anlaşılması ve uygulanmasıyla ilgili olarak zamanla Bu metinde vurgulanmak istenen en kapsamlı yargı ortaya çıkan fikrî ve beşerî oluşumların genel adı olarak kullanılmaktadır. Dinin inanç esaslarını veya aşağıdakilerden hangisidir? amelî hükümlerini anlama ve yorumlama konusunda kendine özgü yaklaşımlara sahip düşünce sistemi; bu A) Bütün dinler insanlığı iman etmeye çağırmaktadır. yaklaşımlar etrafında meydana gelen ekolleşmenin ürünü olan ilmi ve fikri birikimdir. Günümüze kadar B) İman olmayan bir gönlün yaptığı güzellikler anla- varlığını devam ettiren mezhepler genel hatlarıyla; mını kaybeder. itikadi-siyasi, ameli-fıkhi yorumlar olmak üzere ikiye ayrılır. İtikadi mezhepler dinin inanca yönelik esas- C) Dinin ritüellerine uymak ahlaklı bir birey olmanın larıyla ilgili farklı görüşler ortaya koyarken fıkhi mez- doğal sonucudur. hepler ameli yönüyle ilgili farklı görüşler ortaya koyar. Bazen kesin bir çizgi ile ayırmak pek mümkün olma- D) Din; inanç, ibadet ve ahlak olmak üzere üç ana makla birlikte siyasi-itikadi oluşumlar “fırka” olarak temel üzerine kurulmuştur. isimlendirilir. Fıkhi oluşumlar ise “mezhep” kavramı ile ifade edilirler. E) Yapılan tüm iyiliklerin ibadet sayılması, imanın gü- zelce yaşanmasının tabi sebebidir. Mezhepler TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI 10. (I) İnanç sistemleri (içtihat) konusu dinlerin en önemli B İtikadî / Siyasi Ameli / Fıkhi İ Mezhepler Mezhepler yapı taşlarıdır. Bu konunun dinin muhataplarına izah L edilmesi, ihtiyaç duyulduğunda savunulması gerek- G mektedir. Bu nedenle (II) İslam dininin inanç esaslarını İ delilleriyle savunmak için geliştirilen ilim (kelam), imani konulara dair ortaya atılan sorulara cevap verebilme S gayreti içerisindedir. İslam’ın diğer önemli bir konusu A da (III) ibadet anlayışı ve prensiplerini (fıkıh) içermek- R tedir. İbadetler ve sosyal hayata dair konuları aydın- M latmak da dinde önemli bir ihtiyaçtır. (IV) Hem inanç A hem de ibadet konularıyla ilgili, dinin esaslarına bağlı L kalmak şartıyla, zamanın şartları da gözetilerek yapı- lan farklı yorumlar (mezhep) vardır. Dinin iman esas- ları, ibadetleri ve sosyal hayatla ilgili kuralları (V) ilahi mesajlarla (vahiy) bizzat Allah (c.c.) ortaya konulmuş, Hz. Peygamber’in sünnetiyle hayata aktarılmıştır. Bu metindeki ayraç içerisindeki kavramlardan han- gisi yanlarında yer alan numaralandırılmış altı çizili bölümlerde verilen açıklamalara uygun değildir? A) I B) II C) III D) IV E) V 32

5 ve 6. soruları aşağıdaki parçaya göre 6. Bu parçada insan ile ilgili olarak aşağıdakilerden cevaplayınız. hangisine değinilmemiştir? A) Çok yönlü bir varlık olduğuna Evreni yaratan Allah (c.c.), dünyayı üzerinde yaşanabilir B) İlim ve bilgiyle değer kazandığına C) Farklı ilim dallarının ilgi alanına girdiğine bir konuma getirdikten sonra, evrendeki bütün varlıkların D) Dünya ve ahirette mutlu olması için yaratıldığına özelliklerini taşıdığı “küçük âlem” olarak nitelenen insanı E) Allah katında, diğer varlıklardan farklı bir şekilde ele yaratmıştır. Ruh ve bedenden oluşan bir varlık olan insan, dünyadaki varlıklar içerisinde farklı boyutlara ve karma- alındığına şık bir yapıya sahiptir. İnsanın bu yapısı çeşitli bilimlere konu olmuştur. Örneğin; biyoloji organizmasıyla, psikoloji 7. İbadet eden kimsenin amacı yalnızca Allah’ın (c.c.) rı- iç dünyasıyla, sosyoloji diğer insanlarla ilişkisiyle, antro- poloji de gelişimi ile ilgilenmektedir. Kur’an-ı Kerim insanı zasını kazanmak olmalıdır. Bu durum, İslam’ın özünü bütün varlıklardan farklı bir biçimde ele almakta ve insana oluşturan tevhid inancının da temelidir. Allah’a (c.c.) büyük değer vermektedir. İnsanın yaratılışı ve özellikleri inanan bir insan hiçbir şeyi O’na ortak koşmaz, iba- ile ilgili ayetleri incelediğimizde insanın, yeryüzündeki detlerini yalnızca O’nun için yapar, her türlü riyadan varlıklar içerisinde ayrıcalıklı ve değerli bir konuma sahip ve gösterişten uzak durur. Allah’ın (c.c.) rızasını gö- olduğu görülür. Esasında insanın üstünlüğü, onun yara- zeterek yaşayan bir insan, ibadetlerinde dünyalık bir tılışında cereyan eden olaylarla ortaya çıkmaktadır. Bu menfaat beklentisi içinde olmaz. Çünkü ibadetin asıl üstünlüğün ilk göstergesi Hz. Âdem’e (a.s.) bütün isim- amacının manevi olgunluğa erişmek, kötülüklerden ko- lerin öğretilmesi, kısaca ona verilen öğretim ve bilgidir. runmak ve Allah’ın (c.c.) verdiği nimetlere şükretmek Yani insanda ortaya çıkan ilk üstünlük onun yeryüzünde olduğunu bilir. bilinçli olarak yaşayabilmesini sağlayan ilim ve bilgeliğin kendisinde var olmasıdır. Bu parçada ibadet edilirken dikkat edilmesi gere- ken temel ilkelerden hangisi ön plana çıkmaktadır? A) Niyet 5. Bu parçadaki altı çizili bölüme örnek gösterilebile- B B) Kolaylık İ C) Süreklilik cek en uygun ayet aşağıdakilerden hangisidir? L D) Ölçülü olmak G E) Sünnete uygunluk A) Ben cinleri ve insanları, başka değil, sırf bana kulluk İ etsinler diye yarattım. (Zâriyât; 56) B) Hanginizin davranışça daha iyi olduğunu deneyerek göstermek için ölümü ve hayatı yaratan O’dur. O, güçlüdür, çok bağışlayıcıdır. (Mülk; 2) C) Onların misali, bir ateş yakan insan gibidir. Ateş tam etrafını aydınlattığında Allah ışıklarını yok eder de S onları karanlık içinde, hiçbir şeyi görmez bir halde A R TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI bırakıverir. (Bakara; 17) M D) Andolsun biz insanoğluna şan, şeref ve nimetler A 8. İslam’da ibadet kavramı yalnızca bireyin iç dünyasını verdik; onları karada ve denizde taşıdık, kendilerine L güzel güzel rızıklar verdik ve onları yarattıklarımızın zenginleştirmekle kalmaz aynı zamanda toplumsal yaşama yönelik de düzenlemeler getirir. Bu sebeple çoğundan üstün kıldık. (İsrâ; 70) İslam’ın sosyal hayata yönelik bir din olduğunu söyle- E) Allah şöyle dedi: \"Ey Âdem! Onlara bunların isim- mek yanlış olmaz. lerini söyle.\" Adem, meleklere onların isimlerini Buna göre aşağıdaki ibadetlerden hangisinin sos- bildirince Allah, \"Size, göklerin ve yerin gaybını şüphesiz ki ben bilirim, yine açığa vurduklarınızı da, yal yönünün diğerlerinden daha güçlü olduğu söy- gizli tuttuklarınızı da ben bilirim demedim mi?\" dedi. lenebilir? (Bakara; 33) A) Dua B) Oruç C) Zekât D) Namaz E) Abdest 47

AHLAK VE TERBİYE İLİŞKİSİ Test 6 1. Terbiye kavramı Arapça kökenli bir kelime olup ıslah 3. Ahlak eğitimi denilince insanın beden, zihin ve ahlak etmek, düzene koymak, idare etmek, eğitmek ve gö- bakımından geliştirilip olgunlaştırılması akla gelmekte- zetmek anlamlarına gelir. Kişiyi yavaş yavaş rûhen ve dir. Bu eğitim öncelikle ailede başlar. Çünkü ilk eğitim bedenen yetiştirmek, olgunlaştırmak demektir. Terbiye, gördüğümüz ve sorumluluğumuzu en çok taşıyan yer dilimizde ise hedeflenen davranışların eğitim yoluyla ailemizdir. Daha sonra ahlak eğitimimiz okul ve top- ortaya çıkarılması anlamında kullanılır. Türkçe’de bu lum içerisinde devam etmektedir. Böyle bir sürecin kavramın yerine giderek eğitim kelimesi kullanılmaya sonunda çeşitli mekanlarda terbiye kazanmış insanın başlanmıştır. Terbiye, Yüce Allah’ın (c.c.) Rab ismi şe- ahlaki özellikleri, öğrendikleri neticesinde değişkenlik rifi ile ilgilidir. Rab, terbiye edici, mürebbi anlamında- gösterebilir. İslam ahlak anlayışında ise insanın, pey- dır. Kur’ân-ı Kerîm’de ilâhî isim olarak Allah lafzından gamberler ve onların getirdiği ilahi mesajlar vasıtasıyla sonra en çok kullanılan kelime Rab'dır. kötülüklerden temizlenerek iyilik sahibi olacağı ifade edilmiştir. Dini kaynaklar üzerinden alınacak bir terbiye Bu parçada terbiye kavramıyla ile ilgili aşağıdaki- ve ahlaki gelişim İslam’ın hedefleri arasındadır. lerden hangisine değinilmemiştir? Bu metinden aşağıdaki düşüncelerden hangisi çı- A) Türkçe’de hangi manada kullanıldığına karılamaz? B) Sözlük ve terim anlamının ne olduğuna A) Ahlak eğitimi çok yönlü bir süreci ifade etmektedir. C) Sosyal huzurun sağlanmasındaki rolüne B) İyi bir evlat yetiştirmek öncelikle ailelerin görevidir. D) Allah’ın (c.c.) Rab ismiyle ilişkilendirildiğine C) Eğitim kurumları ve çevre bireyin değişiminde etkilidir. E) Yerini eğitim kelimesine bırakmaya başladığına D) Bir toplumun huzuru ahlaklı çocukların eğitimine bağlıdır. E) Dinin amaçlarından biri Kur’an ve sünnet merkezli eğitimdir. 2. * Hiçbir baba çocuğuna güzel ahlâktan daha ha- yırlı bir mîras bırakmamıştır. * Çocuklarınızı üç hususta yetiştirin: Peygamber B sevgisi, Ehl-i Beyt sevgisi ve Kur’ân kıraati… İ Çünkü hamele-i Kur’ân (yâni Kur’ân hafızları) L hiçbir gölgenin bulunmadığı kıyâmet gününde G 4. İslam dinine göre iman; insanı ahlaki güzelliklere yön- peygamberler ve asfiyâ (yâni safâya ermiş olan İ lendiren ve onu kötü söz ve eylemlerden uzaklaştıran Allâh dostları) ile birlikte Arş’ın gölgesindedir. dinamik bir yapıya sahiptir. Bir Müslüman, kalben inan- TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI * Her doğan çocuk, İslâm fıtratı üzere (temiz ve S dığı iman esasları ile ruhunu temizler. Bununla birlikte insanda Allah (c.c.) korkusu ve bilinci oluşur. Sağlam günahsız olarak, tevhîde meyilli bir sekilde) do- A bir kişilik oluşumu konusunda önemli noktalardan bi- risi ise, önce insanın bu doğru inanç sistemine sahip ğar. Daha sonra anne babası onu (inançlarına R olmasının gerekliliğidir. Doğru inanç sistemine uygun göre) ya hristiyan, ya yahudî ya da mecûsî ya- M hale getirilen bir yaşantı da insanın manevi huzur ve par. A mutluluğu anlamına gelmektedir. Bu hadislerin aşağıdaki sorulardan hangisine L cevap verilirken kullanılması uygun olmaz? A) Çocuklarımızı nasıl yetiştirmeliyiz? Bu parçadan iman hakkında aşağıdaki yargılardan B) İslam'da çocuk eğitiminin önemi nedir? C) Çocuk terbiyesinde önceliklerimiz neler olmalıdır? hangisine ulaşılamaz? D) Çocuğa doğru yolu anlatmada ebeveynin rolü na- A) Manevi dünyada arılık ve huzur demektir. B) Kulun Rabbine karşı bakış açısıcını düzenler. sıldır? C) Bireyleri iyiye ve güzele doğru harekete geçirir. E) Hayırlı evlat yetiştirmede anne baba sevgisinin et- D) Hayata geçirilmesi dinin öncelikli emirlerindendir. kisi nedir? E) Karakter oluşumunda oldukça önemlidir. 62

Bu bölümdeki sorular ÖSYM tipi - 2 TEST sınavlarda çıkan sorular paralelinde hazırlanmıştır. 1. İnsanın, söz ve davranışlarında iyi ve kötünün ne oldu- 3. Ahlak sözlükte; seciye, tabiat, huy gibi anlamlara gel- ğunu, neleri yapıp yapmaması gerektiğini bilmesi ge- mektedir. İnsanın iyi veya kötü olarak vasıflandırıl- rekir. Örf ve adetlerin insan yaşamı üzerinde doğrudan masına yol açan söz ve davranışların geneline ahlak etkili olduğu bilinmektedir. Örf (gelenek); bir toplumda, denir. Ahlakı şekillendirmede din önemli bir yere sahip- eskiden beri uygulanagelen, dolayısıyla kuşaktan ku- tir. Allah (c.c.) insana iyilik ve kötülük yapabilme yetisi şağa iletilen, kültürel değer, alışkanlık ve davranışlar- vermiş; ancak insanın kötü tutum ve davranışlardan dır. Âdet (görenek), bir şeyi eskiden beri görüldüğü gibi uzak durmasını istemiştir. yapma alışkanlığıdır. Genel anlamda ise örf ve âdet, insanların düşünce, tutum ve davranışlarının pratik- Bu bilgiden hareketle ahlak ile ilgili olarak; leşmiş halidir. Sosyal hayat, ağırlıklı olarak bu yazısız kurallarla şekillenir. Örf ve âdetlerin şekillenmesini ve I. İnsanın kişiliği ile ilişkilidir. nesilden nesile aktarılmasını sağlayan en önemli etken ise dindir. Toplumda örf ve âdetler, dinî kurallarla bir- II. Davranışların niteliğinin kaynağıdır. likte anılmaktadır. Davetlere icabet etmek, anne ba- baya saygılı davranmak, okunan Kur’an ve ezana III. İslam inanç esaslarının gerekçesidir. saygı duymak gibi hem dinî hem de örfi uygulamalar zamanla birbirinden ayrılmaz bir hal almıştır. Ayrıca ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? İslam dini, kendi temel dokusuna aykırı olmayan örf ve âdetleri reddetmemiş bunu sosyal hayatın bir zenginliği A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II olarak görmüştür. D) II ve III E) I, II ve III Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşı- lamaz? A) Din, gelenek ve göreneklerin sürekliliğini sağlar. B) İslam dini temel değerleriyle çelişmeyen farklılıklara açıktır. C) Örf ve adetler toplumsal hayatın düzenlenmesine yardımcı olur. D) Toplumsal ahlakın şekillenmesi kültürden kültüre 4. Ey iman edenler! Erkekler diğer erkeklerle alay etme- değişmektedir. sinler; onlar kendilerinden daha iyi olabilirler; kadınlar B da diğer kadınlarla alay etmesinler; alay edilen ka- E) Toplumda yaygın olan bazı uygulamalar hem dini İ dınlar edenlerden daha iyi olabilirler. Biriniz diğerinizi hem de örfi temellere dayanmaktadır. L karalamayın, birbirinize kötü adlarla çağırmayın. İman G ettikten sonra fâsıklıkla anılmak ne kötüdür! Günahla- İ rına tövbe etmeyenler yok mu, işte zalimler onlardır. Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı S zanlar günahtır. Gizlilikleri araştırmayın. Biriniz diğe- rini arkasından çekiştirmesin; herhangi biriniz, ölmüş TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI A kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan tik- sindiniz! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri 2. İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sev- R çokça kabul etmektedir, rahmeti sonsuzdur. medikçe de iman etmiş olmazsınız. Size, yaptığınız M (Hucurât; 11-12) takdirde birbirinizi seveceğiniz bir iş göstereyim mi? A Aranızda selâmı yayın. (Müslim, İman, 93) L Bu hadisin öncelikli olarak aşağıdaki konulardan Bu ayetlerin aşağıdaki olumsuz davranışlardan hangisinde yol gösterici olduğu söylenebilir? hangisini engellemeye yönelik olduğu söylene- A) Yardımlaşma ve dayanışma mez? B) İnsani ilişkiler ve iletişim A) İftira C) İman ibadet bütünlüğü B) Gıybet D) İnsanın Allah ile ilişkisi C) Önyargı E) Dünya ahiret dengesi D) Gösteriş E) Lakap takma 76

SARMAL TEST SARMAL TEST - 5 1. • Uluhiyyet: İlahlık, tanrılık, ibadet edilen varlık ve 3. İnsan bir yandan evren diğer yandan da Kur’an-ı mabut. Kerim’in sunduğu bilgiler üzerine düşünerek Allah’ın (c.c.) varlığına ulaşır ve O’na inanmaya başlar. Bu • Ubudiyyet: Kulluk, itaat, boyun eğme, ibadet durum insan için önemli bir adımdır. Allah’a (c.c.) inandıktan sonra yapılması gereken şey O’nu doğru etme. tanımaktır. İslam dini, insanlara Allah’ı (c.c.) doğru bir şekilde tanıtmayı amaçlar. Çünkü Allah (c.c.) inancı Açıklaması verilen kavramlarla ilgili; doğru olmayan kişinin diğer iman esaslarını sağlıklı bir şekilde kavraması mümkün değildir. İnanan bir kimse- I. İslam’da uluhiyyet makamı yalnızca Allah’a nin Allah’a (c.c.) yönelip O’na gönülden bağlanması için zihin ve gönül dünyasının aydınlığa kavuşması gerekir. (c.c.) aittir. Bu da ancak Cenab-ı Hakk’ın güzel isimleri ve yüce sı- fatları hakkında bilgi edinmekle gerçekleşir. Yüce Allah II. Ubudiyet, Allah’ın (c.c.) rızasına uygun bir hayat bilinmeyi ve tanınmayı hak eden bir varlıktır. Allah’ın zatı (c.c.) zaman ve mekân boyutlarının ötesindedir. sürmektir. Hiçbir varlığa benzemez. Duyu organlarıyla kavrana- maz. Bu nedenle insan O’nu ancak Kur’an-ı Kerim’de III. Peygamberlik müessesesi, uluhiyyet kavramı bildirilen isim ve özellikleriyle tanıyabilir. içerisinde yer alır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Yalnız I E) I, II ve III Bu parçanın mesajıyla örtüşen en uygun ayet aşa- ğıdakilerden hangisidir? A) De ki: O, Allah’tır, tektir. O sameddir. Doğurmamış ve doğmamıştır. O’nun hiçbir dengi yoktur. (İhlas; 1-4) B) Şüphesiz, inkâr edenlere, ne malları, ne de evlatları Allah'a karşı hiçbir fayda sağlamayacaktır. Onlar ateşin yakıtıdırlar. (Âl-i İmrân; 10) 2. (I) İbadetler, İslam inanç esaslarının yaşama geçirilme- B C) Yetimlere mallarını verin, temizi pis olanla değiş- TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI İ meyin, onların mallarını kendi mallarınıza katarak sini sağlayan uygulamalardır. (II) İnanan insan, ibadet L yemeyin; zira bu büyük bir günahtır. (Nisâ; 2) ederek Allah’a (c.c.) karşı kulluk görevini yerine getirir. G (III) Ona olan sevgi, saygı, inanç ve bağlılığını çeşitli İ D) Ben cinleri ve insanları, başka değil, sırf bana kulluk davranışlarıyla ortaya koyar. (IV) İbadetler, insanı kö- etsinler diye yarattım. Onlardan bir rızık istemiyo- tülüklerden uzak tutarak, bilinçli bir hayat sürmesine de S rum, beni doyurmalarını da istiyor değilim. (Zâriyât; vesile olur. (V) İslam dininde yalnızca Allah için ibadet A 56-57) etmek, O’ndan başkasını ibadet esnasında aracı koş- R mamak esastır. M E) Onlar gaybe inanırlar, namazı dosdoğru kılarlar, A kendilerine rızık olarak verdiğimizden de Allah yo- Bu parçadaki numaralandırılmış cümlelerle ilgili L lunda harcarlar. Onlar sana indirilene de, senden önce indirilenlere de inanırlar. Ahirete de kesin aşağıdakilerden hangisi söylenemez? olarak inanırlar. İşte onlar Rab'lerinden (gelen) bir doğru yol üzeredirler ve kurtuluşa erenler de işte A) Birinci cümlede ibadet iman ilişkisinden söz edil- onlardır. (Bakara; 3-5) miştir. B) İkinci cümlede ibadet etmenin gerekçesine vurgu yapılmıştır. C) Üçüncü cümlede ibadetin sosyal huzurun teminatı olduğu bildirilmiştir. D) Dördüncü cümlede ibadetin insan davranışlarına etkisinden bahsedilmektedir. E) Beşinci cümlede İslam’da ibadetlerin tevhid kav- ramı ekseninde gerçekleştirilmesi gerektiği belirtil- miştir. 91

SARMAL TEST - 6 SARMAL TEST 1. * Din, akıl sahibi insanları kendi tercihleriyle bizzat 3. Dini yorumlarda görülen bazı farklılıkların sebeple- hayırlı olan şeylere götüren ilâhî bir kanundur. rinden birisi de yaşanılan bölgenin iklim koşullarıdır. Çünkü iklim, insan yaşamını etkilediği gibi düşünce * Din, akıl sahiplerini kendi iradeleriyle şimdi- sistemlerinin de birbirilerinden farklı kararlara imza at- malarına sebep olur. Hayat şartlarını kolaylaştırması ki hâlde (dünyada) salâha, gelecekte (âhirette) veya zorlaştırması, dini konulara yaklaşımı da fark- felâha sevkeden, Allah tarafından konulmuş bir lılaştırmaktadır. Örneğin soğuk iklimde yaşayan bir kanundur. kimsenin kılık kıyafeti, daha ılık ve sıcak bölgelerde yaşayanlara göre farklılık gösterir. Çünkü soğuk ve * Din, akıl sahiplerini hüsn-i ihtiyarlarıyla bizzat dağlık iklimlerin getirdiği hayat şartları, ılıman bölge- lerden çok daha çetin ve zor geçecektir. Geçim kay- hayır ve nimete sevkeden bir vaz-ı ilâhî, şeriat nakları, insanın yaşayışı, ihtiyaçları ve düşünceleri de ve millet, beşerin ihtiyarî fiillerinin hayır ve sa- bu süreçten etkilenerek farklılık gösteren bazı alan- adet gayesine doğru cereyanını temin eden bir lardır. Doğu bölgelerinde daha çok Şafii, orta ve batı yol, bir kanun, bir âmii-i ma’nevîdir. bölgelerinde de Hanefi mezhebine mensup insanların olmasının sebeplerinden biri de bu iklim farklılıklarıdır. Aşağıdakilerden hangisinin bu tanımlarda din ile Bu paragrafta İslam düşüncesinde yorum farklı- ilgili anlatılan ortak bir nokta olduğu söylenemez? lıklarına sebep olan etkenlerden hangisine vurgu A) İlâhî kaynaklıdır. yapılmaktadır? B) Akıl sahiplerini muhatap alır. C) Özgür bir iradeyle seçimi esas alır. D) Ödül ve ceza anlatılarak hidayete çağırır. E) Hayırlı olana yönelten kurallardır. A) Kültürel Ortam B) Coğrafi Koşullar C) Sosyal Ortam D) İnsan Faktörü E) Siyasi Ortam 2. Ef’al-i mükellefin kavramı, dinen sorumluluk çağına gelmiş kişilerin iyi ve kötü olan bütün davranışları ve bunlarla ilgili hükümleri ifade etmek için kullanılır. Allah’ın (c.c.) emir ve yasakları çerçevesinde yaşam B sürmesi istenen insanların yapmış olduğu tüm iş ve İ 4. Hz. Muhammed (s.a.v.), İslam dininin belirgin özel- davranışları kapsamaktadır. Bu hükümlerden bir kısmı; L liklerini yansıtan bir simgedir. Gerek ümmeti gerekse (I) Yüce Allah'ın (c.c.) kesin bir dille yapılmasını emret- G tüm insanlık için dinî ve dünyevi konularda en güzel tiği (farz) görevleri ifade ederken, diğer bir kısmı da (II) İ örnek olmuş, İslam’ın insanlığa yerleştirmeyi amaçla- Kur’an ve hadisin diliyle kesin bir şekilde yasaklanan dığı erdemleri bizzat yansıtmıştır. Bu yüzden Peygam- (haram) işleri ifade etmektedir. Bunların dışında Müs- S berimizin İslam dini adına davrandığını ve yaşadığını lümanların bilmesi gereken hükümlerden bazılarını şu A söylemek yanlış olmaz. TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI şekilde kısaca izah edebiliriz: (III) Hz. Muhammed’in R Bu metnin mesajına en yakın yargı aşağıdakilerden (s.a.v.) söz, fiil ve takrirleri (sünnet); (IV) yapılması M hangisidir? tavsiye edilip övülen, sevap kazandıracağı bildirilen A A) Allah Resulü (s.a.v.) ilahi emirlerin ilk açıklayıcısı- fakat yapılmamasında da bir sakınca bulunmayan işler L dır. (mübah) ve (V) yapılması dinimizde hoş görülmeyen B) Peygamberimiz İslam dininin en önemli temsilcisi- söz ve davranışlardır (mekruh). dir. Bu parçadaki ayraç içerisinde yer alan kavramlar- C) Hz. Muhammed (s.a.v.) dinen hüküm koyma yetki- dan hangisinin anlamı yanlarındaki altı çizili bö- sine sahiptir. lümle uyuşmamaktadır? A) Farz B) Haram D) Peygamberimizin insani yönü ile peygamberlik yönü birbirinden ayrılmıştır. C) Sünnet D) Mübah E) Peygamberimiz görevini, insanlara karşı yumuşak E) Mekruh huylu davranarak yerine getirilmiştir. 94

9. Türk kavimleri hakkında İslam kaynaklarında verilen 11. Türk toplumunda önemli bir yere sahip olan ahilik bilgiler ile Göktürk Kitabeleri, Gök Tanrı dinini benimse- teşkilatının; göçebelerin yerleşik yaşama uyum sağ- yen Türklerin tek tanrıya inandıklarını göstermektedir. lamalarında, Anadolu’nun yerli halkı karşısında göç- Orhun Kitabeleri’ne göre Gök Tanrı dini, peygamberi men Türklerin haklarının korunmasında, Orta Asya’dan ve kutsal kitabı olmayan bir din olmakla birlikte, tek ve gelen sanatkâr ve tüccar Türklerin yerli sanatkâr yüce bir varlığın kudretine inanmayı gerektirmektedir. ve tüccarlarla yarışabilecek seviyeye gelmelerinde, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması için fütüvvet Bu metinde verilen bilgiden hareketle Gök Tanrı düşüncesinin yayılmasında büyük bir etkisi olmuştur. dini, İslam’ın aşağıdaki ilkelerinden hangisiyle Bu parça ahilik teşkilatı ile ilgili aşağıdaki düşün- doğrudan ilişkilendirilebilir? celerden hangisiyle örtüşmez? A) İhlas B) İhsan C) Tebliğ A) Ticari hayatın gelişmesine katkı sunmuştur. D) Tevhid E) Tevekkül B) Sosyal adaletin sağlanmasına yardımcı olmuştur. C) Anadolu’da İslam’ın benimsenmesini kolaylaştır- mıştır. D) Fedakârlık, mertlik ve yiğitlik duygularının yayılma- sına yol açmıştır. E) Ticari kazancı her türlü değerin üzerinde tutarak maddi olanakları geliştirmiştir. 10. Karahanlılar, İdil-Volga Bulgar Devleti’nden sonraki BUNLARI BİLELİM ilk Müslüman Türk devletidir. Karahanlıların, 10. yüz- B İslam Medeniyetini Temsil Eden Belli yıl başlarında Samanoğulları aracılığıyla İslam dinini İ Başlı Dönemler benimsemeleri, Orta Asya Türklerinin tarihini etkileyen L büyük ve önemli bir olaydır. Bu dönemde İslam, Türk- G 1. Asr-ı Saadet Dönemi (622-632) lerin büyük bir çoğunluğunun benimsediği bir din hâline İ gelmiştir. Osmanlı Devleti’nin çekirdeğini oluşturan 2. Dört Halife Dönemi (632-661) Büyük Selçukluların da İslamiyet’i kabul etmeleri, Batı 3. Emeviler Dönemi (661-750) Türklerinin tarihini etkilemiş ve günümüze kadar gelen S 4. Abbasiler Dönemi (750-1258) Müslümanlığın başlangıç noktasını oluşturmuştur. A 5. Selçuklular Dönemi (1040-1308) TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI Bu metin aşağıdaki sorulardan hangisine cevap R 6. Osmanlılar Dönemi (1299-1923) teşkil etmez? M A) İslamiyet’i benimseyen ilk Türk devleti hangisidir? A B) Karahanlılar’ın İslam’ı kabul etmesinde ne etkili ol- L muştur? C) Türkler arasında Müslümanlığının temeli kimler ta- rafından atılmıştır? D) İslamiyet’in Türkler arasında yayılması hangi zaman diliminde gerçekleşmiştir? E) Türkler’in İslam dinini kabul etmesinde, kültür ve geleneklerinin etkisi var mıdır? 103

SARMAL TEST - 8 SARMAL TEST 1. Hz. Muhammed (s.a.v.), Hz. Adem (a.s.) ile başlayan 3. Aile, çocuğun hayata merhaba dediği yerdir. Bireyin peygamberlik zincirinin son halkasıdır. Ondan sonra bir yaşamını devam ettirerek neslin sürekliliğine hizmet daha peygamber gelmeyecek ve dolayısıyla Allah (c.c.) eden toplumun en küçük birimidir. Herkesin doğduğu ilahi mesaj (vahiy) göndermeyecektir. Bu bağlamda andan itibaren korunma, barınma ve bakım gibi temel Rabbimizin bizlere son mesajı olan Kur’an-ı Kerim’de ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu ihtiyaçlara cevap bula- Hz. Peygamberin görev ve sorumlulukları hakkında mayan birinin gelişimini tamamlaması mümkün de- bilgiler verilmektedir. Peygamber Efendimizin sorum- ğildir. İnsanın bu gelişim sürecini sağlıklı bir biçimde lulukları denilince akla ilk olarak; onun Allah’tan (c.c.) geçirebilmesi, korunma ve bakım gibi en tabi ihtiyaç- aldığı mesajların hiç birini gizlemeden, değiştirmeden, larının giderilebilmesi aile içinde mümkün olur. İnsa- ekleme ve çıkarma yapmadan, özetle onları olduğu nın temel ihtiyaçları elbette sadece yeme ve içmeden gibi insanlara bildirmesi (tebliğ) görevi gelmektedir. Bu ibaret değildir. Bunlar insanın maddi ihtiyaçlarıdır ve görev aynı zamanda bir peygamberlik sıfatıdır. İlahi zaman zaman aile dışında da karşılanabilmektedir. mesajları insanlığa bildirdikten sonra da, onların doğru Bunlarla birlikte insanın karşılanması gereken sevmek, bir şekilde anlaşılabilmeleri için vahyin açıklanması sevilmek, güven gibi manevi ihtiyaçları da vardır. Bun- (teşri) görevinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu ların en iyi karşılanabileceği yer ise aile yuvasıdır. açıklama ve izah kısmında Hz. Peygamberin Kur’an’ı Bu parçadan aile ile ilgili aşağıdakilerden hangi- yaşayarak öğretme modelini uyguladığı söylenebilir. sine ulaşılamaz? Örnek olma, emirlerin nasıl yerine getirileceğini örnek- A) Toplumu meydana getiren en ufak yapı taşıdır. leme yoluyla anlatma (temsil) şeklinde ifade edilebile- cek bu görev de dinin anlatılmasında etkili olmuştur. Bir B) Maddi ve manevi gereksinimlerin karşılandığı yer- dir. de hüküm koyma yetkisi (tebyin) görevinden bahset- mek gerekir. Kur’an’ın diliyle Hz. Muhammed’in (s.a.v.) C) Bazı görevleri çevre tarafından da yapılabilmekte- bazı şeylerin haram ve helal olduğunu belirleme konu- dir. sunda yetkili olduğu bildirilmiştir. D) Bireyin dini bilgilerini öğrenmesinde ve şekillenme- Bu parçadaki ayraçlar arasındaki kavramlardan sinde etkilidir. hangileri yer değiştirilirse yapılan hata düzeltilmiş E) İnsanın gelişim sürecini sağlıklı geçirebileceği olur? önemli bir yapıya sahiptir. A) Temsil – Tebyin B) Tebliğ – Tebyin B C) Tebyin – Teşri İ 4. Türklerin İslam’ı kabullenmelerini kolaylaştıran pek çok D) Tebliğ – Teşri L unsur bulunmaktadır. Bunlardan ilk akla gelen İslam’ın, E) Teşri – Vahiy G Türklerin tek Tanrı inancına dayalı olarak şekillenen İ karakter yapısına, fikirlerine ve ideallerine uygun ol- masıdır. Bununla birlikte Türklerin; öldükten sonra di- TYT DİN KÜLTÜRÜ SORU BANKASI 2. Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi yakıtı insanlar ve S riltileceklerine olan inançlarının, din ve vatan uğrunda A savaşmanın ve savaşırken can vermenin İslamiyet’te taşlar olan ateşten (cehennemden) koruyun... R övgüyle bahsedilen konular arasında yer alması, inan- M dıkları değerlerle örtüşmekteydi. Bunların dışında (Tahrîm; 6) A tarihsel süreçte karşılaşılan Müslümanlarla kurulan L olumlu ilişkiler, onlarda ticari hayata yönelik gördükleri güzel ahlakı ilkeler ve tanıştıkları İslam düşünürlerinin Bu ayet vurgulanan husus aşağıdakilerden hangi- insan sevgisi, sabır, tevekkül gibi İslam'ın ahlaki de- ğerlerine yaptıkları vurgu, giriştikleri dine davet faali- sidir? yetleri de bu süreci olumlu etkileyen faktörler olmuştur. A) Evlilikte huzurlu yaşamın sırları Bu parçada Türklerin İslam’ı kabul etmelerinde B) Toplumsal adaletin gerekliliği aşağıdaki kavramlardan hangisinin etkisinden söz edilmemiştir? C) Ailede sorumluluğun önemi D) Eşler arası saygının değeri A) Cihat B) Tebliğ C) Ahiret E) Sıla-i rahimin dindeki yeri D) Şefaat E) Tevhid 122