11.SINIF BİYOLOJİ SORU BANKASI

Biyoloji SORU BANKASI ➘ Yeni Öğretim Programına Uygun 11.SINIF ➘ Kazanım Testleri ➘ Sarmal ve Ünite Testleri ➘ Beceri Temelli Sorular ➘ PISA Yaprakları ➘ Etkinlik ve Yazılıya Hazırlık Soruları ➘ Akıllı Kâğıtlar ve Sıcak Bölgeler VİDEO ÇÖZÜMLÜ Davut BÖREKÇİOĞLU

SICAK BÖLGE w wwwwwww İNDİR o .moc .mocomm İNDİR Konunun uyarı niteliğindeki özelliklerini UYGULAMAYI SICAvuKrgBulÖayLaGraEk belirten sayfalar UYGULİANMDİARYI Konunun uyarı niteliğindeki özelliklerini İNDİR KAZAvuNrgIMulaTyaEraSkTbİelirten sayfalar VİDEOLAR CEBİNE VİDEOLAGRELCSEİBNİNE Ünitenin alt başlıklarından oluşturulan testler GELSİN KAZANIM TESTİ www..wsba.s.sbraasmkraimakllliiapltllaoipthraottahratlt.aacl.c Ünitenin alt başlıklarından oluşturulan testler ÜNİTE TESTİ Üniteye genel bakış sağlayan testler BÖLÜM TESTİ Ünitenin bölümlerine genel bakış sağlayan testler ETKİNLİK Üniteyi analiz - sentez düzeyinde kavratıcı etkinlikler ETKİNLİK Üniteyi analiz - sentez düzeyinde kavratıcı etkinlikler YAZILI SORULARI Yazılıya prova niteliğindeki sayfalar YAZILI SORULARI Yazılıya prova niteliğindeki sayfalar PISA Yaprakları Sentez ve uygulama düzeyindeki yeni nesil sorular PISA Yaprakları Sentez ve uygulama düzeyindeki yeni nesil sorular SARMAL TESTLER Unutmayı engelleyen, öğrenmeyi pekiştiren, AKILönLcIekKiÂünĞitIeTyLi tAekRrar ettiren testler Nokta atışı bilgiler DÖNEM SONU - YIL SONU TESTLERİ Dönemin tüm kazanımlarını kapsayan sorular SARMAL TESTLER Unutmayı engelleyen, öğrenmeyi pekiştiren, önceki üniteyi tekAraKr eILttiLreInKtÂesĞtleIrTLAR Nokta atışı bilgiler DÖSİĞOSRLTSÖDDEEİĞOSUTMRLTMRDEEEUEUTMÜNNMRYEUUEÜEZÜNNYL.YUEİÜKEZLYL.İFĞEİOKİLRSİFĞMEOİÇRUSİMNEMUÇUİİNİMLUEİ İLE İSİÇNİSEDİSİTRİÇNRİEİSEDKEMTRİLBREEİEİKEMLRGLBİİERİENİRLSRGİİİZİŞİRİNNRİSYİİİİZZİŞSAN.İTPYİİEAZSAD.RTPİAEAĞDKRİNİAĞDİKZİİNJDİYİTZİEAJRİYLTEEARLE KİPONLLUTAMLİKOPENTLLLUARTFAAMLSNEONTLIARERNFAASTNOMNBDIEERNAİLİLTMBLABDİEEARRLİİLDBLĞSADİİEALİRRAĞNDIĞSDİİİONİLİZAÇĞNLİI.EİZİİSONÇZRULİ.EİZNKSRULİVKENERLVYEİAMERYİİMZAİİZİ TİSETSTİESETDTİSNEİTĞDİİZİNİNĞİİİOZİZNİLSİOUZOLŞSRUTOUŞURLTRUAUALRRBALAİRLABİLİRKLASEİRKİNNSEDİİNZNİ .DİZİ .

1. ÜNİTE 1. Bölüm İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİNİN YAPISI, GÖREVLERİ VE İŞLEYİŞİ NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?  Sinir sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklamayı,  İmpuls iletiminin nasıl gerçekleştiğini açıklamayı,  Merkezi ve çevresel sinir sistemi bölümlerinin yapılarını ve görevlerini karşılaştırmayı,  Reflekslerin nasıl gerçekleştiğini ve kontrol edildiğini açıklamayı,  Sinir sistemi rahatsızlıklarının sebeplerini ve etkilerinin neler olduğunu açıklamayı öğreneceksiniz.

SICAK BÖLGE SİNİR SİSTEMİNİN YAPISI, Nöronlarda İmpuls İletimi GÖREVLERİ VE İŞLEYİŞİ ➤➤ Uyarıların nöronda oluşturduğu elektriksel ve kimya- ➤➤ Sinir sistemi; sinir hücresi (nöron) ve glia hücrelerin- sal değişimlere impuls (uyartı) denir. den oluşur. ➤➤ İmpuls oluşturabilen en düşük uyarı şiddetine eşik ➤➤ Nöronlar uyarıları alır, değerlendirir ve taşır. şiddeti denir. ➤➤ Glia hücreleri, nöronlara destek olur, korur, besin ve ➤➤ Nöronlar eşik değer ve üzerindeki uyarılara her za- oksijen alış verişini sağlar. man aynı şekilde tepki verir. Buna ya hep ya hiç prensibi denir. Sinir Hücresi (Nöron) Aksonda İmpuls İletimi Dendrit Polarizasyon ➤➤ Hücre zarındaki Na+-K+ Ranvier boğumu Na+ pompası çalışır. Miyelin kılıf [–70mv] ➤➤ Na+ lar hücre dışında, K+ ➤➤ K+ lar hücre içinde yer alır. ➤➤ Hücre içi –70 mv Çekirdek  Hücre gövdesi Akson Depolarizasyon ➤➤ Uyarılar dendritten alınır, akson boyunca taşınır. Na+ [H2Omv] ➤➤ Hücre uyarıldığında zar- ➤➤ Bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine uyarı akta- K+ daki Na+ kanalları açılır. rımı akson ucundan dendrit ucuna doğrudur. B ➤➤ Na+ lar difüzyon ile hücre ➤➤ Miyelin kılıf nöronlarda impuls iletim hızını artırır. İ içine girer. ➤➤ Miyelin kılıf schwann hücreleri tarafından üretilir. L G ➤➤ Hücre içi +40 mv İ Nöron Çeşitleri Repolarizasyon ➤➤ Na+ kanalları kapanır. Uyarı S ➤➤ K+ kanalları açılır. A K+ ➤➤ K+ lar hücre dışına çıkar. R M Na+ A Duyu organı L (Reseptör) 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİDuyu nöronu K+ depolarizasyon+40 Uyarıları duyu organından alır, merkezi mv Na+ kanalları kapanır. sinir sistemine taşır. reK+ kanalları açılır. Ara nöron Merkezi sinir sisteminde bulunur (Be- po yin - omurilik). Uyarıları algılar, değer- polarizasyon lendirir. Motor nöron Merkezi sinir sisteminden aldığı uyarıyı polarizasyon larizasyon tepki organına götürür. –70 Tepki organı mv Na+ kanalları K+ kanalları kapanır. (efektör) Na+ - K+ pompası çalışır. açılır. 8

SICAK BÖLGE Sinapsta İmpuls İletimi Beyin ➤➤ Bir sinir hücresinin diğer sinir hücresi ile veya hedef Uç beyin Talamus organ ile bağlantı noktasına sinaps denir. Epitalamus Orta beyin Sinaptik boşluk Pons Beyincik Akson ucu Dendrit ucu Omurilik soğanı Omurilik Sinaptik kese Reseptör Uç Beyin (Beyin Yarım Küreleri = Beyin Kabuğu = Beyin Korteksi) ➤➤ Öğrenme - Hafıza - Bilinç - Zeka ... merkezleri, ➤➤ Sinapslarda uyarı iletimi kimyasaldır. ➤➤ İstemli hareketlerin kontrolü, ➤➤ İmpuls sinapsta seçici dirençle karşılaşır. ➤➤ Beş duyu organından gelen uyarıların değerlendiril- ➤➤ İmpuls iletim hızı sinapslarda yavaşlar. mesi gibi olayları kontrol eder. ➤➤ Uyarının şiddeti, süresi ve frekansı impuls iletim hızı- Talamus: Koku hariç diğer duyu organlarından gelen uya- rıları değerlendirir ve uç beyne aktarır. nı etkilemez; uyarılan hücre sayısını ve impuls sayı- sını etkiler. Hipotalamus: Homeostasinin korunması, biyolojik saat, ➤➤ İmpuls iletim hızını: vücut ısısı, acıkma, susama, kan basıncı, nabız, iştah gibi olayları kontrol eder. Miyelin kılıf varlığı  Epitalamus: Epifiz bezini bulundurur. Ranvier boğum sayısı etkiler. Akson kalınlığı 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİOrta beyin: Görme ve işitme refleksleri ile kas tonusunu Sinaps sayısı ayarlar. Sinir Sistemi Beyincik: Kasların uyumlu çalışmasını ve vücut dengesi- ni kontrol eder. A) Merkezi Sinir Sistemi B Ön beyin Uç beyin İ Omurilik soğanı: Beyinden çıkan motor nöronlar çapraz Ara beyin L yapar. Hapşırma, öksürme, kusma vb. olaylar ile solunum Beyin G dolaşım, boşaltım gibi sistemlerin çalışmasını denetler. Omurilik Talamus Epitalamus İ Omurilik: Sırtta omurga kanalında uzanır, refleksleri ve Hipotalamus alışkanlık hareketlerini kontrol eder. Orta beyin S Arka beyin Beyincik A Duyu nöronu Sırt Omurilik soğanı R Pons M A Ara nöron L Motor nöron Karın B) Çevresel Sinir Sistemi Somatik sinir sistemi: Merkezi sinir sisteminden çıkan ve istemli kasların çalışmasını kontrol eden miyelinli motor Duyu bölümü Somatik sinir sistemi nöronlarıdır. Motor bölümü Otonom sinir sistemi Otonom Sinir Sistemi: İstemsiz çalışan düz kasların (kalp, iç organlar, damar) çalışmasını kontrol eden miye- linsiz motor nöronlardır. 9

TEST-1 NÖRONUN YAPISI VE ÇEŞİTLERİ 1. Sinir dokuyu oluşturan hücrelere verilen ad aşa- 4. I. Sentrozom ğıdakilerden hangisidir? II. Mitokondri III. Golgi aygıtı A) Nörofibril B) Nöron IV. Ribozom C) Kan pulcuğu D) Akson V. Koful E) Ribozom Sinir hücreleri yukarıda verilen organellerden hangisini kaybettiği için bölünemez? A) I B) II C) III D) IV E) V 2. Nöronlar iç ya da dışardan gelen uyarıları; I. alma, II. değerlendirme, III. taşıma işlemlerinden hangilerini gerçekleştirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 5. Nöronun gövde kısmında; D) I ve III E) I, II ve III I. ribozom, II. endoplazmik retikulum, III. mitokondri, IV. golgi aygıtı verilenlerden hangileri bulunabilir? 3. Aşağıdaki şekilde bir nörona ait bazı kısımlar göste- A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III rilmiştir. D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Dendrit B İ Schwann hücresi L G Miyelin kılıf İ Ranvier boğumu S   A Hücre gövdesi Akson R 6. Nörona ait kısımlarla ilgili olarak aşağıdakilerden Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi yanlış- M hangisi yanlıştır? 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ tır? A A) Dendritler çok sayıda olup uyarıları alır ve göv- AA)) Hücre gövdesinden çıkan uzun uzantılara dend- L deye iletir. rit, kısa uzantılara akson adı verilir. B) Nissl tanecikleri, protein sentezinde görevli gra- B) Gövde kısmında çekirdek ve sitoplazma bulu- nüllü endoplazmik gruplarıdır. nur. C) Dendrit ve akson boyunca uzanan ince telcikle- C) Schwann hücreleri bir glia hücresi çeşididir. re nörofibril adı verilir. D) Ranvier boğumları miyelin kılıflarını kesintiye D) Akson, impulsu diğer nörona ya da tepki orga- uğratır. nına taşır. E) Miyelin kılıfı schwann hücresi tarafından oluştu- EE)) Bir nöronun aksonu ile diğer nöronun akson rulur. ucunun birleştiği kısım sinaps adını alır. 10

7. Nöronlar görevlerine göre duyu nöronu, ara nöron ve 10. Merkezi sinir sisteminde değerlendirilen uyartılara motor nöronu olarak sınıflandırılır. tepki veren organlara efektör adı verilir. X nöronu: İmpulsu kas ya da salgı bezlerine taşır. Kol kası Paknkreas Gözyaşı bezi Y nöronu: Duyu organlarının reseptörlerinden aldığı I II III uyarıları merkezi sinir sistemine iletir. Z nöronu: Merkezi sinir sisteminde yer alıp değer- lendirme yapan nöronlardır. Buna göre X, Y ve Z nöronları hangi seçenekte Buna göre yukarıdaki organlardan hangileri efek- doğru gösterilmiştir? töre örnek verilebilir? X nöronu Y nöronu Z nöronu A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Duyu Ara Motor B) Ara Duyu Motor D) I ve II E) I, II ve III C) Motor Duyu Ara D) Motor Ara Duyu E) Duyu Ara Motor 8. Sinir sistemi nöron ve nöroglia hücrelerinden oluşur. 11. Bir kaza sonucu motor nöronları zarar görmüş Nöroglia hücreleri; bir kişide, I. miyelin kılıf üretmek, I. Dışarıdan gelen uyarılar alınamaz. II. madde alış verişlerini düzenlemek, III. uyarıların reseptörlerden alınmasını sağlamak II. Uyartıların değerlendirilmesi gerçekleşir. III. Uyarılara vücut tepki veremez. durumlarından hangileri gözlenir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III işlevlerinden hangilerini yerine getirebilirler? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II B 12. Denetleyici ve düzenleyici sistemler içerisinde; D) I ve III E) II ve III İ I. sinir, L II. endokrin, G İ III. iskelet verilenlerden hangileri yer alır? S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 9. Sinir hücreleriyle ilgili olarak, A I. Uyarıları dentritleriyle alırlar. R D) I ve II E) I, II ve III M 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ II. İmpulsun nöronda ilerlemesi aksondan dentrite A doğrudur. L III. Çok sayıda mitokondriye sahiplerdir, oksijenli so- lunum ile enerji üretebilirler. UNUTMA ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Nöronun sinaptik ucunda dallanmanın çok olması nöronun etki ettiği alanın geniş olduğunu gösterir. D) II ve III E) I, II ve III 11

TEST-4 BÖLÜM TESTİ - 1 1. Aşağıdaki olaylardan hangisi hipofiz bezinin sal- 5. Aşağıdaki grafikte karaciğer hücrelerinde depolanan gıladığı hormonlarla denetlenmez? glikojen miktarının zamana bağlı değişimi verilmiştir. A) Kanın osmotik dengesinin korunması Glikojen miktarı B) Vücut sıcaklığının sabit tutulması ab c Zaman C) Süt bezlerinde süt üretimi ve salgılanması D) D) Kazanılmış reflekslerin kontrolü E) Kemiklerde mitoz bölünmenin gerçekleşmesi 2. İnsan vücudunda görev alan; Buna göre; I. a zaman diliminde kanda glukagon hormonu se- I. İnsülin - Glukagon II. Adrenalin - Noradrenalin viyesi yüksektir. III. Kalsitonin - Parathormon II. b zaman diliminde kişi yemek yemiş olabilir. IV. Oksitosin - Tiroksin III. c zaman diliminde insülin salgısı artmaktadır. yargılarından hangileri doğru olabilir? hormon çiftlerinin hangileri birbirine antagonist A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II çalışır? D) I ve III E) II ve III A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 3. Hormonlarla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalar- 6. Aşağıda bazı bireylerde anormal hormon salınımına dan hangisi yanlıştır? bağlı görülen hastalık çeşitleri verilmiştir. A) Aynı bezden salgılanarak benzer etki gösteren I. Kişinin kendi bağışıklık sistemi hücrelerinin pankreasın beta hücrelerini tahrip etmesi sonucu hormonlara örnek: Adrenalin ve noradrenalin B ortaya çıkan tip I diyabet hastalığı İ B) Aynı bezden salgılanarak zıt etki gösteren hor- L II. Kanda kalsiyum eksilmesine bağlı olarak kaslar- monlara örnek: İnsülin ve glukagon G da ağrılı kramplar şeklinde görülen tetani hastalı- İ ğı C) Farklı bezlerden salgılanarak benzer etki göste- ren hormonlara örnek: Adrenalin ve insülin III. Kan basıncının düşmesi, hastalıklara olan diren- cin azalması, derinin tunç rengini alması şeklinde D) Aynı hedef organa etki edebilen hormonlara ör- S belirtiler olan addison hastalığı nek: Kalsitonin ve parathormon A R Buna göre, hastalıklara neden olan hormonlar 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ E) Farklı hedef hücrelerde farklı etki gösteren hor- M hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? monlara örnek: Testosteron ve oksitosin A L I II III 4. Hamile olduğu belirlenen bir kişinin yaklaşık 3-4 A) İnsülin Aldosteron Parathormon hafta sonra düşük yapmasının sebebi; I. kandaki oksitosin hormonunun eksik olması, B) Glukagon Kalsitonin Parathormon II. progesteron hormonu salgısının yetersiz olması, C) Glukagon Parathormon Kalsitonin III. ADH hormonunun fazla salgılanması D) Adrenalin Parathormon Aldosteron durumlarından hangileri olabilir? E) İnsülin Parathormon Aldosteron A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 33

7. İskelet sisteminin gelişmesinde; 10. Aşağıda bazı bireylere ait farklı durumlar açıklanmış- I. STH, tır. II. kalsitonin, III. testosteron, Ahmet: Kan şekeri normalin üzerindedir ve yemek IV. parathormon yemeden önce kendisine hormon enjekte hormon çeşitlerinden hangilerinin etkisi vardır? etmektedir. A) I ve II B) I ve III C) II ve IV Betül: Doğuştan gelen tiroit bezi çalışma bozuklu- ğundan dolayı, cücelik, zeka geriliği gibi D) I, II ve III E) I, II, III ve IV rahatsızlıkları vardır. 8. Aşağıdaki grafikte kan şekerinin zaman içinde deği- Ceyda: Vücudunda su metabolizmasında problem vardır. Çok su içmesine rağmen çok susar şimi gösterilmiştir. ve sık tuvalete gider. Kan şekeri miktarı Buna göre Ahmet, Betül ve Ceyda'da görülen hormon eksiklikleri hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? Ahmet Betül Ceyda A) İnsülin Kalsitonin ADH t0 t1 Zaman B) İnsülin Tiroksin ADH t2 t3 C) İnsülin Parathormon Aldesteron Buna göre, D) ADH Tiroksin Aldesteron I. t0 - t1 zaman aralığında glukagon hormonu sal- E) ADH Tiroksin İnsülin gılanmış olabilir. II. İnsülin hormonu etkisini sadece t1 - t2 aralığında 11. İnsan vücudunda görev alan bazı hormonların gösterilmiştir. görevleri aşağıda verilmiştir. III. t2 den sonra karaciğerde glikojen sentezi artmış- tır. I. Doğum sırasında rahim kaslarının kasılmasını sağlar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II II. Göz bebeklerini büyütür. III. Kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesini sağlar. D) I ve III E) II ve III B IV. Vücudun biyolojik saatinin oluşmasını sağlar. İ 9. Aşağıda insan vücudunda görev alan hormonların L Buna göre, görevleri belirtilen hormonlar hangi- G sinde doğru verilmiştir? işlevleri verilmiştir. İ I II III IV ➤➤ Protein ve yağların glikoza dönüşmesini sağlaya- S rak kan şekerini artırır. A A) Progesteron Adrenalin Parathormon Timozin R ➤➤ Tüm vücut hücrelerine etki ederek metabolizma M B) Oksitosin İnsülin Kalsitonin Timozin hızını artırır. A L C) Oksitosin Adrenalin Kalsitonin Melatonin ➤➤ Böbrek kanallarına etki ederek suyun geri emili- 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ mini sağlar. D) Östrojen Adrenalin Parathormon Melatonin ➤➤ Spermlerin olgunlaşmasını, sesin kalınlaşması- E) Östrojen İnsülin Parathormon Melatonin nı, sakal ve bıyık çıkmasını sağlar. Buna göre, aşağıdaki hormonlardan hangisinin görevi verilmemiştir? DİKKAT! A) Tiroksin B) Kortizol İnsülin ve glukagon, parathormonu ve kalsitonin birbirine antagonist çalışır. C) Testosteron D) Aldosteron E) Vazopressin 34

TEST-6 SARMAL TEST – 1 1. Sinir sistemi sinir dokudan meydana gelir. Sinir doku 4. İnsanda sinir sistemi, merkezi ve çevresel sinir siste- ise sinir hücrelerinden oluşur. minden oluşur. Buna göre nöronlar; İnsanda somatik sinir sistemi sayesinde; I. ekzokrin bezlerini uyarma, II. uyartıları alma, iletme ve değerlendirme, a koşma b merdiven çıkma III. nörohormon salgılama, IV. oksijenli solunum ve fermantasyon yapabilme c yazı yazma d resim çizme olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir? olaylarından hangileri kontrol edilir? A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III A) a ve b B) c ve d C) a, b ve c D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV D) c, d ve e E) a, b, c ve d 2. Aşağıdaki şekilde omurilikten alınan enine kesit gös- 5. ADH böbrek kanallarından suyun geri emilimini sağ- terilmiştir. layarak kanın ozmotik dengesini korur. Arka kök Buna göre, yetersiz ADH salgılanırsa, Ak Omurilik I. Böbreklerden suyun geri emilimi azalır. madde kanalı II. İdrar miktarı azalır. III. Kanda glikoz miktarı artar. Boz Ön kök IV. Kan basıncı artar. madde Kısımlarla ilgili olarak, durumlarından hangileri gözlenir? I. Duyu sinirleri ön kök, motor sinirleri arka kök ile A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve III bağlantı yapar. B D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV II. Omurilik kanalında BOS bulunur. İ L III. Ak madde nöronların gövde kısmından, boz G İ 6. Aşağıda endokrin bezlerden salınan bazı hormon madde nöronların aksonundan oluşur. ifadelerinden hangileri doğrudur? çiftleri gösterilmiştir. S X İnsülin - Glukagon A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A D) II ve III E) I, II ve III R Y Adrenalin - Kortizol 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ M Z Kalsitonin - Parathormon A L Buna göre, 3. Vücut sıcaklığı normalin altına düştüğünde; I. X'teki hormonlar antagonist çalışır. I. Deride yüzeye yakın kan damarları daralır. II. Y'deki hormonlar kan şekerini artırır. II. İskelet kasları titremeye başlar. III. Z'deki hormonlar kan ve kemikteki Ca++ değerini III. Otonom ve somatik sinir sistemi uyarılır. ayarlar. durumlarından hangileri gözlenir? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III 54

7. Aşağıdaki tabloda bazı hormonlara ait özellikler 10. Görme, koklama ve tat alma olaylarında; verilmiştir. I. impulsun ilerleme şekli, II. uyarılan reseptör çeşidi, 1 Doğumda rahim kaslarının kasılması ve doğum III. talamusun görev alması sonrasında sütün süt bezlerinden boşalmasını sağlar. durumlarından hangileri ortaktır? 2 Hamilelikte süt bezlerinin gelişimi ve süt oluşu- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III mu ile annelik iç güdüsünü uyarır. D) I ve III E) I, II ve III 3 Dişide menstrual döngü sırasında folikülün büyümesi, östrojen salınımını sağlarken erkek- lerde testisten sperm üretimini sağlar. 4 Dişide ovulasyon ve sarı cisim oluşumunu, erkek- te testisten testosteron salınımını sağlar. Tablo ile ilgili olarak, 11. Aşağıdaki şekilde bir göz şeklinin bazı kısımları gös- I. 1, hipotalamusta üretilir. II. 3 ve 4 hipofiz bezinden salgılanır. terilmiştir. III. 2, LTH'dır. Damar tabaka ifadelerinden hangileri doğrudur? Sert tabaka A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Kirpiksi kaslar Arka oda Ağ tabaka D) II ve III E) I, II ve III (retina) (IV) Kornea Camsı cisim (I) 8. Aşağıdaki grafikte sağlıklı bir kişinin kanındaki adre- Ön oda Sarı benek (II) Kör nokta (V) nalin miktarının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir. Göz merceği Görme sinirleri Mercek bağları Adrenalin miktarı (III) İris Buna göre, aşağıdaki kısımlardan hangisi gözün sert tabakasında yer alır? Normal A) I B) II C) III D) IV E) V düzey t Zaman t anından sonra kişide, B I. Glikojen hidrolizi artar. İ II. Kan basıncı düşer. L G III. Göz bebeği büyür. İ durumlarından hangileri gözlenir? 12. Aşağıda kulağa ait bazı kısımlar gösterilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III SX Y Z A Tulumcuk Korti Kulak zarı R D) I ve III E) I, II ve III 9. Aşağıda gösterilen duyu organları ve reseptör M T P 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ A Kesecik Çekiç, örs, çeşitlerinden hangisi doğru eşleştirilmiştir? L üzengi Fotoreseptör Kemoseptör Mekanoreseptör Buna göre, harflendirilmiş kısımların hangileri işitme ile ilgilidir? A) Deri Göz Burun B) Dil Deri Burun A) X ve Y B) Z, T ve P C) Göz Burun Deri D) Burun Göz C) Y, Z ve P D) X, Z, T ve P E) Göz Deri Dil Burun E) X, Y, Z, T ve P 55

1. DÖNEM 2. YAZILI A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun B. Aşağıdaki cümlelerin sonuna doğru ise D, yanlış kelime ile doldurunuz. (25 puan) ise Y yazınız. (25 puan) 1. Bir nöronun aksonu ile diğer nöronun dendrit kısmı- 1. Sinir doku hücrelerine nöron denir. (.......) nın birleştiği bölüme ....................... denir. 2. Burundaki sarı bölgede ....................... reseptörler 2. Tiroksin vücuttaki bütün hücreleri etkiler. (.......) bulunur. 3. Kulak hem işitme hem de denge olayında görev alır. 3. Laktik asit, CO2, sıcaklık ....................... sırasında (.......) artar. 4. Kalp kasında bantlaşma yoktur. (.......) 4. ....................... kaslar birbirine zıt yönde çalışır. 5. İnce bağırsakta kimyasal sindirim tamamlanır. (.......) 5. Pankreas ve karaciğerin safra sıvısını ince bağırsak- ta döktüğü kısma ....................... denir. 6. Kalın bağırsak sırasıyla çıkan kolon, yatay kolon ve inen kolon kısımlarından oluşur. (.......) 6. Kalın bağırsakta ....................... ve ....................... vitamini sentezleyen bakteriler bulunur. 7. İnce bağırsak ve kalın bağırsakta sindirim gerçekle- şir. (.......) 7. Pankreasın sıvısını döktüğü ....................... kanalında su, HCO3–, DNA az, RNA az, amilaz, lipaz bulunur. B İ 8. Mide, ince bağırsak ve pankreas karma bezdir. 8. Mideden salgılanan pepsinojen L (.......) G ....................... aktifleştirir. enzimini İ S 9. Tükürük içerisinde su, tuz, mukus ve lizozim enzim- A 9. ....................... ve ....................... hormonları ince leri bulunur. (.......) bağırsaktan salınır. R 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ M 10. Yağ asiti, gliserol ve A, D, E, K vitaminleri kan kılcal- A 10. Enterokinaz, maltaz, aminopeptidaz ....................... L ları ile taşınır. (.......) salınan enzimlerdir. 11. Karbonhidratların sindirimi ....................... başlar 11. Besin yapı taşları epitel hücreleri tarafından emildik- ....................... sona erer. ten sonra kana ve lenfe geçer. (.......) 12. Mide kapağının (sfinkter) bozulması sonucu 12. Yağ asitleri ve gliserol dolaşım sisteminde şilomikron ....................... hastalığı oluşur. şeklinde taşınır. (.......) 92

C. Aşağıdaki klasik soruları cevaplandırınız. D. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız. (25 puan) (25 Puan) 1. Aşağıdaki kavramları açıklayınız. 1. Düz ve kalp kası için; Emilim: ................................................................... I. bantlaşmanın olması, Kimyasal sindirim: .................................................. II. oksijenli solunumun gerçekleşmesi, Killus: ...................................................................... III. somatik sinir sistemi ile kontrol edilmesi Nöron: .................................................................... IV. aktin ve miyozine sahip olması Sarı benek: ............................................................ özelliklerinden hangileri ortaktır? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) I, II ve IV E) II, III ve IV 2. Omuriliğin görevlerini yazınız. 2. İnce bağırsakta, .................................................................................. Amilaz Maltoz + Dekstrin .................................................................................. I. Nişasta + H2O 3. Hipofizin ön lobundan salgılanan hormonlar II. Nötral yağ + 3H2O Lipaz 3 Yağ asit + Gliserin nelerdir? III. Protein + H2O Pepsin Polipeptit + Amino asit .................................................................................. .................................................................................. tepkimelerinden hangileri gerçekleşmez? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 4. Kulakta denge olayında görevli yapıları yazınız. B İ .................................................................................. L .................................................................................. G İ 5. Karaciğerin görevlerinden dört tanesini yazınız. 3. Nöronda impuls iletimi sırasında; .................................................................................. .................................................................................. S Glikoz O2 Isı .................................................................................. A miktarı miktarı miktarı .................................................................................. R I II III M 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ A L Zaman Zaman Zaman grafiklerdeki değişimlerden hangileri gözlenir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 93

1. Karaciğer, tükürük bezi ile sindirime yardımcı organlar arasında yer alır. Salgısını onikiparmak bağırsağına koledok kanalı ile döker. Karaciğer'in kan proteini üretme, H2O2'yi etkisiz hale getirme gibi olaylar yanında en önemli görevi safra salgısı üretmektir. Safra Safra karaciğerde üretilen ancak safra kesesinde depolanan bir salgıdır. Safra içeriğinde su, HCO–3 iyonları, kolesterol, safra pigmenti ve safra tuzları bulunur. İnce bağırsaktan salgılanan sekretin safranın karaciğerde üretimini, kolesisto- kinin ise safranın safra kesesinden koledok kanalına dökülmesini sağlar. Safranın görevleri ➤➤ Yağların fiziksel sindirimini gerçekleştirmek ➤➤ İnce bağırsaktan gelen asidik kimusun pH sını artırmak ➤➤ A, D, E, K vitaminlerinin emilimini kolalaştırmak ➤➤ Dışkıya renk vermek Safra kesesinde Ca++ ve diğer minerallerin birleşimi ile safra taşları oluşan bir kişinin safra kesesi belirtilen bölgeden kesilerek ameliyatla alınıyor. Karaciğer Ameliyatla alınan bölge Safra kesesi Ameliyatla safrası alınan kişide; 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ ➤➤ Meydana gelecek değişiklikleri yazınız. ................................................................................................................................. ➤➤ Bundan sonra yememesi ya da az tüketmesi gereken besin gruplarını ve nedenini belirtiniz. ................................................................................................................................. 94

2. İnce bağırsak mide ve kalın bağırsak arasında uzanıp 3 cm çapında, 7,5 m uzunluktadır. Mideden kalın bağırsağa doğru sırası ile onikiparmak (duodenum) bağırsağı, boş bağırsak (jejenum) ve kıvrımlı (ileum) bağırsaktan oluşur. İnce bağırsak hormon salgılama, fiziksel sindirim ve kimyasal sindirimi gerçekleştirir. Karma bir bezdir. Emilimin büyük kısmı ince bağırsakta gerçekleşir. Dıştan içe doğru bağ doku, düz kas ve epitel dokudan oluşur. İnce bağırsakta epitel doku villus adı verilen parmak şeklinde kıvrımlar oluşturur. Villuslar kan ya da lenf kılcallarına sahiptir. Villusları oluş- turan epitel hücrelerinin bağırsak boşluğuna bakan bölümlerinde mikrovillus kıvrımları bulunur. Mikrovillus kıvrımları sayesinde yaklaşık 300 m2 lik emilim yüzeyi oluşturulur. Kan kılcalları Lenf kılcalları Besinler dış ortamdan beslenme yolu ile alındığında fiziksel sindirim ile enzimin etki edeceği yüzey genişletilir. Kimya- sal sindirim ile besinler monomerlerine parçalanır. Besinler son olarak ince bağırsakta bulunan villus ve mikrovilluslar ile emilir. Çölyak hastalarında kişi gluten adı verilen proteine karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerji ile hassasiyettir. Buğ- day, arpa gibi tahıllar gluten bulundurur. Çölyak hastaları glutenli yiyecekleri tükettiklerinde bağırsak mukozasında yer alan villus çıkıntıları alerjiden dolayı tahrip olur ve küçülürler. Böylece kişide bağırsak yüzölçümü giderek azalır. Buna göre çölyak hastaları için; 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ ➤➤ Hastalığın belirtileri neler olabilir? ................................................................................................................................. ➤➤ Hastalık sizce kesin nasıl teşhis edilebilir? ................................................................................................................................. ➤➤ Tedavisinde neler tavsiye edilebilir? ................................................................................................................................. 95

ETKİNLİK A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun B. Aşağıdaki cümlelerin sonuna doğru ise D, yanlış kelime ile doldurunuz. ise Y yazınız. 1. Kalbin sağ kulakçığı ile sağ karıncığı arasında tek 1. İnsan kalbinin sağ tarafında temiz, sol tarafında kirli yönlü açılan ....................... kapakçıklar bulunur. kan bulunur. (.......) 2. Kalbin çalışmasını uyaran sağ kulakçık çeperindeki 2. Kalbe kan getiren damarlara toplar damar, kalpteki ....................... düğümdür. kanı vücuda dağıtan damarlara atar damar denir. (.......) 3. Sağ karıncıktan çıkan atar damarın adı ....................... 3. Kalbin bir dakikadaki atım sayısına nabız denir. dır. (.......) 4. Sol kulakçık ile sol karıncık arasında tek yöne açılan 4. Asetil kolin hormonu kalp atış hızını artırır. (.......) ....................... kapakçıklar bulunur. 5. Vücuttaki tüm atar damarlar temiz kan taşır. (.......) 5. Kalp üç tabakadan oluşup bunlar dıştan içe doğru 6. Kan basıncının en yüksek olduğu damar çeşidi top- ....................., ..................... ve ..................... tır. lar damardır. (.......) 6. Kan dolaşımının en yavaş olduğu damar çeşidi 7. Dokular ile madde alış verişi kılcal damarlarda ger- ....................... dır. çekleşir. (.......) 7. Küçük kan dolaşımı kalbin .......................’nda başlar ....................... ta sona erer. 8. Üç çeşit kan hücresi vardır bunlar; ......................., 8. Büyük kan dolaşımı sol kulakçıkta başlar, sağ kulak- ....................... ve ....................... dır. çıkta biter. (.......) 9. Solunum gazlarını taşıyan kan hücresi ....................... 9. Kılcal damarların yapısında sadece tek katlı epitel dır. doku bulunur. (.......) 10. Pıhtılaşma faktörleri alınmış kan plazmasına B 10. Kan basıncının protein ozmotik basıncından yüksek İ ....................... denir. L olduğu bölgelerde kılcal damardan doku sıvısına 11. Lenfositlerin kemik iliğinde olgunlaşanlarına G madde geçişi olur. (.......) İ ......................., timüs bezinde olgunlaşanlarına 11. Kanda en fazla bulunan hücre çeşidi kan pulcukları- ....................... adı verilir. S dır. (.......) 12. Kanın pıhtılaşmasında ....................... vitamini ve A 12. Kan santrifüj edildiğinde plazma kısmı üstte, hücre- R ....................... minerali aktif görev alır. M ler altta toplanır. (.......) 13. Lenf dolaşım sistemi ......................., ....................... A 13. Deniz seviyesinden yukarılara doğru çıkıldıkça kan- 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ L ve ....................... den oluşur. daki alyuvar sayısı artar (.......) 14. Lenf sıvısının içinde kan hücrelerinden ................. 14. İnsanda olgun alyuvar hücreleri çekirdeksizdir. hücreleri bulunur. (.......) 15. Bağışıklığın üçüncü savunma hattı ........................ 15. Akyuvar hücreleri kanın pıhtılaşmasında görev alır. bağışıklık ve ....................... bağışıklık olmak üzere (.......) iki kısımdan oluşur. 16. Aşı ....................... süreli bağışıklık sağlarken serum 16. Lenf dolaşımında atar damar bulunmaz. (.......) ....................... süreli bağışıklık sağlar. 113

C. Aşağıdaki soruları yapılandırılmış gridde verilen D. Aşağıdaki şekil ya da tablolarda boş bırakılan yer- leri doldurunuz. kelimelerle cevaplayınız. a bcd Kalp Atar damar Toplar damar Hemoglobin e f gh Antikor Alyuvar Kan pulcuğu Plazma i j k l 1. Miyokard Koroner Kalp krizi Büyük tansiyon 1. m n o 2. 6. His Küçük kan Fibrinojen p 7. demetleri dolaşımı Trombojen 3. 8. t 4. 9. r s B lenfosit v Varis Lenf Bağışıklık Toplar düğümü damar 1. Kalp karıncıklarının kasılması sırasında damarlarda 5. Toplar damar oluşan basınca .......................... denir. Toplar 2. Kalbi besleyen damarlara ........................damar adı damar verilir. Bu damarların tıkanması sonucunda kalbin bir bölümü beslenemez ve oksijensiz kalır bu rahatsızlı- ğa ............................ denir. 3. Lenf dolaşımında lenf damarlarının birleştiği, özel hücrelerden oluşan bölgelere ......................... denir. 4. Bağışıklık hafızasının oluşmasını sağlayan kan hüc- relerine ............................ denir. 5. Kalbin, koroner damarların bağlandığı kas tabakası- 2. Kan basıncı na ............................ denir. 6. Kan basıncının en yüksek olduğu damarlar ............................, en düşük olduğu damarlar ............................ dır. 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ 7. Vücuda kanı pompalayan organ ......................... tir. B Atar Kılcal 8.  ............................ hücrelerinin yapısında solunum İ damar damar L pigmenti olan ............................ bulunur. G Toplam yüzey alanı İ 9. Kalbin çalışması sırasında AV. Düğümündeki uyarı Atar Kılcal S damar damar ............................ ile karıncıklara dağılır. A R Kanın akış hızı 10. Kalbin içindeki kirli kanın akciğerlere gidip temizlenip M A geri dönmesine ............................ denir. L 11. Vücudun hastalık yapıcılara, yabancı maddelere karşı kendini korumak ve savunmak için verdiği tep- kiye ............................ denir 12.  ........................... ve .......................... proteinleri kanın pıhtılaşmasında görev alır. 13. Bağışıklık sisteminde görev alan kan hücreleri ............................ dır. 14. Derinin altındaki toplar damarların genişlemesine Atar Kılcal damar damar ............................ hastalığı denir. 15. Kan; kan hücreleri ve ............................ olmak üzere iki kısımdan oluşur. 16. B lenfositler tarafından üretilen antijene özgü bağı- şıklık proteinlerine ............................ denir. 114

TEST-7 ÜNİTE TESTİ - 1 1. Nöronlarda impuls iletimi ile ilgili, 4. Aşağıda bazı hormonların salgılandıkları bezler ve I. Miyelin kılıfı bulunan nöronlarda impuls iletimi hız- salgılanma mekanizmaları gösterilmiştir. lıdır. Hipotalamus → Hipofiz $TSH → I → Tiroksin II. Aksonda impuls iletimi elektrokimyasal yolla ger- çekleşir. Hipotalamus → Hipofiz A$CTH II → Kortizol Hipotalamus → Hipofiz $III Yumurtalık → Östrojen III. Uyarı şiddetinin artması impuls sayısını artırır. yargılarından hangileri doğrudur? Buna göre, numaralı bölgeler hangisinde doğru verilmiştir? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III I II III A) Tiroit bezi Böbrek üstü bezi FSH D) II ve III E) I, II ve III B) Tiroit bezi Böbrek üstü bezi ADH C) Paratiroit bezi Böbrek üstü bezi FSH D) Paratiroit bezi Pankreas LH E) Paratiroit bezi Pankreas LTH 2. Aşağıda beynin kısımları numaralı olarak gösterilmiş- 5. Aşağıda kulağın bazı kısımları numaralı olarak göste- tir. rilmiştir. I II IV Beyin kabuğu V II I Talamus V III Beyincik Pons IV Omurilik soğanı Buna göre, numaralı bölgelerin görevleriyle ilgili B III olarak hangisi yanlıştır? İ L Buna göre, numaralı bölgelerin görevleri hangi- A) I, Öğrenme, hafıza G sinde yanlış verilmiştir? B) II, Kas tonusu İ A) I, havada yayılan ses dalgalarını toplar. C) III, Beyincik yarım kürelerini bağlama B) II, ses titreşimlerini impulsa çevirerek duyu nö- D) IV, Nefes alıp - verme S ronlarına aktarır. E) V, Kasların uyumlu çalışması A C) III, kulak zarının iki tarafındaki basıncı dengeler. R D) IV, vücut dengesinin sağlanmasında etkilidir. 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ M E) V, impulsları beyin kabuğuna götürür. A L 3. Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangi ikisi birbiri- 6. Büyük kan dolaşımı sırasında kan bir kılcal damardan geçerken aşağıdakilerden hangisi art- ne zıt (antogonist) yönde etki yapmaz? maz? A) İnsülin - Glukogon A) Glikoz derişimi B) Kalsitonin - Parathormon B) Hormon derişimi C) Glukagon - Kortizol C) Karbondioksit derişimi D) Adrenalin - Asetilkolin D) Oksijen derişimi E) Asetilkolin - Tiroksin E) Kan hücresi sayısı 168

7. Duyu organları ile ilgili olarak aşağıdakilerden 10. Aşağıdaki şekilde insan ağız boşluğuna açılan üç hangisi yanlıştır? farklı tükürük bezinin yeri gösterilmiştir. A) Dilde bulunan tat tomurcukları tükürükte çözünen Buna göre, tükürük bezlerinden üretilen tükürük moleküllerin tadının alınmasını sağlar. ile ilgili, B) Gözdeki koni reseptörleri cisimlerin renklerinin görülmesini sağlar. C) Kulak hem işitme hem de vücut dengesinin sağ- lanmasında etkilidir. D) Deride mekanoreseptör, termoreseptör ve kemo- reseptörler bulunur. E) Burunda bulunan koku reseptörleri, sarı bölge adı verilen alanda bulunur. 8. Aşağıdaki tabloda kas çeşitlerine ait bazı özellikler I. Besinlerin yutulmasını kolaylaştırır. II. Karbonhidratların sindirimini sağlayan enzim bu- gösterilmiştir. lundurur. Kontrol eden Enine Miyoglo- III. Besinlerde alınan mikropların öldürülmesini sağ- sinir sistemi bantlı yapı bin lar. açıklamalarından hangileri doğrudur? Çizgili kas Somatik Var III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Düz kas I Yok Yok D) II ve III E) I, II ve III Kalp kası Otonom II Var Buna göre, numaralı bölgeler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? 11. Sindirim sisteminde görev alan ince bağırsakla I II III ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Otonom Var Var B) Otonom Var Yok A) Hormon üretir. C) Otonom Yok Var D) Somatik Yok Var B E) Somatik Var Var İ B) Sindirim enzimi üretir. L C) Besin monomerlerinin emilimini gerçekleştirir. G D) Yağın mekanik sindirimini sağlayan safrayı üretir. İ E) Villus ve mikovillus adı verilen yapılara sahiptir. S A R 9. İnsanda sinir sistemi; M 12. Aşağıdaki bağışıklık çeşitlerinden hangisi özgül 11. SINIF SARMAL BİYOLOJİ A I. impuls oluşturma ve değerlendirme, L bağışıklık sağlar? II. kasların çalışmasını kontrol etme, III. hormon salgılama A) Göz yaşının antiseptik etkisi B) Virüslere karşı üretilen interferon salgısı C) B lenfositler tarafından üretilen antikor görevlerinden hangilerini gerçekleştirir? D) Soluk borusunun yapısında bulunan siller A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III E) Nötrofil hücrelerinin mikroorganizmaları fagosi- tozla yok etmesi D) II ve III E) I, II ve III 169