~ 51 ~ ย่านาง ช่อื วทิ ยาศาสตร์ : Tiliacora triandra Diels วงศ์ : Menisspermaceae ลกั ษณะ : ไม้เถา ใบเด่ียว เรยี งสลับ รูปไขแ่ กมใบหอก กว้าง 2-4 ซม. ยาว 5-12 ซม. ดอกช่อ ออก ตามเถาและที่ซอกใบ แยกเพศอยคู่ นละต้น ไม่มกี ลีบดอก ผลเป็นผลกลมุ่ ผลย่อย รปู วงรีประโยชน์ ทางสมนุ ไพร : ตำรายาไทยใช้รากตม้ กับนำ้ ดมื่ เปน็ ยาแก้ไข้ทุกชนิด การทดลองพบว่าสารสกดั รากมีฤทธ์ติ า้ นเชื้อ มาลาเรียชนิดฟัลซิพารมั ในหลอดทดลอง
~ 52 ~ ปลาไหลเผือก ชื่อวิทยาศาสตร์ : Eurycoma longifolia Jack วงศ์ : Simaroubaceae ชอ่ื อน่ื : กรุงบาดาล คะนาง ชะนาง ตรึงบาดาล ตงุ สอ แฮพันช้นั เพยี ก หยกิ บ่อถอง หยิกไมถ่ งึ เอยี นดอน ไหลเผือกลกั ษณะ : ไมย้ ืนค้น สูง 4-6 เมตร ลำตน้ ตรง ไมค่ ่อยแตกก่ิงก้าน ใบประกอบ แบบขนนก เรียงสลับ ออกเปน็ กระจุกบรเิ วณปลายกิ่ง ใบยอ่ ยรปู ไข่แกมวงรี กว้าง 2-3 ซม. ยาว 5-7 ซม. สีเขียวเข้ม ยอดและใบอ่อนมขี นสีนำ้ ตาลแดง ดอกชอ่ ออกท่ซี อกใบ ดอกย่อยขนาด เลก็ กลบี ดอกสีม่วงแดง ผลเปน็ ผลสด รปู ยาวรีประโยชนท์ างสมุนไพร : ตำรายาไทยใชร้ ากเปน็ ยา แก้ไขท้ กุ ชนิดรวมทั้งไข้จับสน่ั พบว่าสารทอ่ี อกฤทธเิ์ ปน็ สารท่ีมีรสขมได้แก่ eurycomalactone eurycomanol และ eurycomanone สารทั้งสามมฤี ทธิย์ บั ยั้งการเจรญิ เตบิ โตของเชอื้ มาเลเรีย ชนดิ ฟลั ซพิ ารมั ในหลอดทดลองได้ จัดเป็นสมุนไพรที่มศี ักยภาพ ควรศึกษาวิจัยต่อไป
~ 53 ~ บอระเพ็ด ชื่อวทิ ยาศาสตร์ : Tinospora crispa ( L.) Miers ex Hook.f. & Thoms วงศ์ : Menisspermaceae ชื่ออื่น : เครอื เขาฮอ จุ่งจงิ เจตมลู หนาม เจตมูลยาน เถาหัวด้วน หางหนู ลกั ษณะ : ไมเ้ ถาเลื้อยพนั มลี ักษณะคลา้ ยชงิ ชา้ มาก ตา่ งกันที่เถามขี นาดใหญก่ ว่า มปี มุ่ ปมมากกว่า มีรสขมกวา่ และไม่มีปุม่ ใกลฐ้ านใบ ประโยชน์ทางสมุนไพร : ตำรายาไทยใช้เถาเป็นยาแก้ไข้ ขับเหง่ือ แกก้ ระหายน้ำ แก้ร้อนใน โดยนำ เถาสดขนาดยาว 2 คืบครึ่ง (30-40 กรมั ) ต้มค้ันเอาน้ำด่มื หรือต้มเคี่ยวกับนำ้ 3 สว่ นจน เหลือ 1 ส่วน ดืม่ ก่อนอาหารวนั ละ 2 คร้งั เช้าเยน็ หรือเมอ่ื มไี ข้ นอกจากน้ใี ช้เป็นยาขมเจรญิ อาหาร
~ 54 ~ ด้วย ปัจจุบันองค์การเภสัชกรรมผลิตทิงเจอรบ์ อระเพ็ด เพอ่ื ใช้แทน Tincture Gentian ซง่ึ เป็น ส่วนผสมของยาธาตุที่ตอ้ งนำเข้าจากตา่ งประเทศ การทดลองในสัตวพ์ บว่านำ้ สกดั เถาสามารถลด ไข้ได้ มังคดุ ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia mangostana L. วงศ์ : Guttiferae
~ 55 ~ ชอื่ สามญั : Mangosteen ลกั ษณะ : ไม้ยนื ตน้ สูง 10-12 เมตร ทกุ สว่ นมียางสเี หลือง ใบเดยี่ ว เรียงตรงข้าม รปู ไข่หรือรูปวงรี แกมขอบขนาน กวา้ ง 6-11 ซม. ยาว 15-25 ซม. เน้ือใบหนาและคอ่ นข้างเหนียวคลา้ ยหนัง หลัง ใบสเี ขยี วเขม้ เปน็ มัน ท้องใบสีอ่อนกว่า ดอกเดย่ี วหรือเปน็ คู่ออกทีซ่ อกใบใกลป้ ลายก่ิง สมบรู ณ์เพศ หรอื แยกเพศ กลบี เลี้ยงสีเขยี วอมเหลอื ง กลบี ดอกสีแดง ฉำ่ น้ำ ผลเปน็ ผลสด คอ่ นขา้ งกลม ประโยชนท์ างสมุนไพร : ตำรายาไทยใชเ้ ปลือกผลแหง้ ซ่งึ มีสารแทนนินเป็นยาฝาดสมาน แก้โรค ท้องร่วง ท้องเสยี เรอ้ื รงั และโรคเกี่ยวกับลำไส้ พบสาร xanthone ในเปลอื กผลมฤี ทธฆ์ิ ่าเชื้อ แบคทเี รยี ซ่ึงทำให้เกิดหนอง โดยสามารถฆ่าได้ทงั้ สายพันธุ์ปกติและสายพันธ์ทุ ่ีด้อื ต่อยาเพนนซิ ิลิน มีฤทธติ์ ้านเช้ือราที่เปน็ สาเหตุของโรคผิวหนงั หลายชนดิ และลดอาการอักเสบดว้ ย จงึ มกี ารพัฒนา ยาในรูปครีมผสมสารบริสุทธิ์ทีแ่ ยกไดจ้ ากเปลือกผล เพ่ือใชร้ ักษาแผลท่ีเป็นหนองและสิวซง่ึ เกดิ จากการติดเชื้อ ตลอดจนใช้ชว่ ยลดรอ่ งรอยด่างดำบนใบหน้าด้วย กระวาน ช่อื วิทยาศาสตร์ : Amomum krervanh Pierre
~ 56 ~ วงศ์ : Zingiberaceae ชอ่ื สามญั : Siam Cardamom, Camphor Seed ชือ่ อนื่ : กระวานดำ กระวานแดง กระวานขาว (ภาคกลาง, ภาคตะวันออก) กระวานจนั ทร์ กระวานโพธิสัตว์ ลักษณะ : ไม้ล้มลุกสงู 1-3 เมตร ขนึ้ ในป่าชืน้ บรเิ วณไหลเ่ ขาสงู มเี หงา้ ใตด้ ิน ใบเดยี่ ว เรียงสลับ รปู ขอบขนาน กว้าง 8-15 ซม. ยาว 40-50 ซม. ไมม่ ีก้านใบ ดอกช่อแทงจากเหงา้ กลบี ดอกสขี าว เปน็ หลอดและพองเป็นกระเปาะ ออกดอกเม่อื ต้นอายุ 2-3 ปี ผลกลมเกลีย้ ง ขนาด 6-15 มม. เมื่อ แก่เปลือกผลจะแห้งและแขง็ เมลด็ ขนาดเลก็ 12-18 เมลด็ รวมกลมุ่ เปน็ 3 กลุ่ม โดยมเี ยอ่ื บาง ๆ กั้น มกี ล่ินหอมและรสเผ็ดประโยชน์ทางสมนุ ไพร : ตำรายาไทยใช้ผลเปน็ ยาขบั ลม รักษาโรค ท้องอดื เฟอ้ แน่นจุกเสยี ด โดยใช้ขนาด 1-2 กรัม ชงน้ำดืม่ และใชเ้ ปน็ เคร่อื งเทศแต่งกลิน่ อาหาร บรรณานุกรม สมาคมแพทยแ์ ผนไทย ศนู ยฝ์ ึกอาชีพตำบลคลองสาม อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทมุ ธานี เว็ปไซต์ https://sites.google.com/site/smunphirbanheamiprayochn/srrphkhun- smunphir-phun-ban
~ 57 ~
Search
