หลักการเฝ้าระวังทางสุขภาพ (Health Surveillance)

This slides for educational purpose only มารูจักกบัการเฝา ระวงั ทางสขุ ภาพ นพ.วิวฒั น เอกบรู ณะวฒั น ศูนยอาชีวเวชศาสตร รพ.สมิติเวช ศรรี าชา ๐๐๐๐๐๐๐๐๐ เบอรโทรศพั ท 087-9792169 อีเมล [email protected] เว็บไซต www.summacheeva.org ฐานขอ มูลสารพษิ www.thaitox.com

การเฝา ระวังคอื อะไร?™การเฝาระวัง (Surveillance) คือกิจกรรมในการตรวจสอบติดตาม (Monitor) พฤติกรรม(Behavior)กิจกรรม (Activity)หรือขอมูล (Information) ของคนหรือส่ิงแวดลอม เพ่ือวัตถุประสงคในการ ควบคุม ปกครอง บริหารจดั การ หรือปกปอ ง เปน หลกัตวั อยา งกจิ กรรมการเฝา ระวัง www.allvoices.com Image source : photobucket www.thairath.com การเฝา ระวังทบ่ี า นการเฝา ระวงั ทางการทหาร iam.hunsa.com

การเฝา ระวงั ทางสขุ ภาพ™ท่ีน้มี าพูดถงึ การเฝาระวงั ในเร่ืองสุขภาพบาง™ตกลงกันกอน >>> เนื่องจากมีเวลาจํากัด ในท่ีน้ีจึงจะกลาวเพียง หลักการพ้ืนฐานในเบื้องตนของเรื่องการเฝาระวังทางสุขภาพและ การเฝา ระวงั โรคเทา นัน้™มีหลายคําที่นยิ มใชใ นเรือ่ งนี้ คําแรกคือ™การเฝาระวังทางสุขภาพ (Health surveillance) หมายถึง การตรวจสอบ ติดตามเหตุการณดานสุขภาพในประชากร อยางเปนระบบและ ตอ เนือ่ ง เพ่ือผลในการปองกนั โรคและทําใหประชากรมีสุขภาพดี

การเฝาระวังทํากับใครบา งทาํ กบั ประชากรทเ่ี ราสนใจจะดแู ลสขุ ภาพเขา...™ประชากรในโลก เฝา ระวงั เรือ่ งอะไรไดบ า ง (ในดา นสุขภาพ)™ประชากรในประเทศ • อบุ ตั เิ หตจุ ราจร™ประชากรในจงั หวดั • อุบัตเิ หตจุ ากการทาํ งาน™ประชากรในชุมชนของเรา • การสัมผสั มลพิษส่ิงแวดลอม™ประชากรในโรงงานท่ีเราดแู ล • พฤตกิ รรมเสี่ยง : การสูบบหุ ร่ี การใชสารเสพตดิ • โรคตดิ ตอ : ไขหวดั ใหญ คอตบี ไขเลอื ดออก • โรคไมต ดิ ตอ : โรคอว น โรคหวั ใจ โรคไตวาย • ฯลฯ™ประชากรท่อี ยใู นส่งิ แวดลอมมลพษิ™เหลา น้เี ปนตน www.rvp.co.th www.myfirstbrain.com

การเฝาระวังโรค™อกี คาํ หนึง่ ทนี่ ิยมใชค อื คาํ วา การเฝา ระวงั โรค (Disease surveillance)™“การเฝาระวังโรค” คือ กิจกรรมทางดานระบาดวิทยา ที่ติดตามดูลักษณะการ แพรกระจายของโรค และจํานวนผูปวยเปนโรค อยางตอเน่ือง เพ่ือหวังผลใน การควบคุมการแพรกระจาย การติดตอและแพรระบาด (ในกรณีโรคติดตอ) และลดอตั ราการเจ็บปว ย ทพุ พลภาพ หรอื สูญเสยี ชีวติ จากโรคน้ัน™ความหมายจะคลา ยๆ กบั การเฝาระวงั ทางสขุ ภาพ แตค อ นขา งจาํ เพาะกวา กรณโี รคตดิ ตอ เราเฝา ระวงั การระบาด (Outbreak) และหาทางปอ งกันการตดิ ตอ เพอื่ ใหป ระชากรทเ่ี รา เฝาระวงั เจบ็ ปวยหรือตายนอยลง www.medscape.com

ตัวอยางการเฝา ระวงั โรคของไทย เว็บไซตสาํ นกั ระบาดวิทยา www.boe.moph.go.th

ชนิดของการเฝาระวงั ทางสขุ ภาพ™Passive surveillance ƒ ตงั้ รับอยูในทีต่ ั้ง พวกเธอรายงานขอมูลมาทีฉ่ ันนะ™Active surveillance ƒ ออกตะลุยหาเคสนอกทต่ี งั้ มนั ตอ งเจอมากขึ้นละนา !!!Passive Active

ตวั อยางการเฝา ระวังเชงิ รับ รง.506/2 ที่โรงพยาบาลเขียนสงขอมูล ใหกับสํานักระบาดวิทยา เปนตัวอยางท่ีดี ของระบบการเฝาระวังเชิงรับ (Passive surveillance) อยางหนึ่ง สถติ ิโรคปอดจากการประกอบอาชพี ค.ศ. 2002 - 2011 แหลงทีม่ า : สํานกั ระบาดวทิ ยา กรมควบคมุ โรค

ตวั อยางการเฝา ระวังเชงิ รุก โครงการตรวจสุขภาพคนขับรถแท็กซ่ีของ กรมการแพทย เปนตัวอยางของระบบการ เฝาระวังเชิงรุก (Active surveillance) ในผู ประกอบอาชีพที่ดีตวั อยา งหนึง่ www.manager.co.thwww.kapook.com www.toptenthailand.com

ขัน้ ตอนการเฝา ระวังทางสขุ ภาพ1. เก็บรวบรวมขอมลู ƒ มคี นปว ยกี่คน อยูตรงไหน ในชวงเวลาใด ใครบา ง ƒ โรคอะไร โรคนีม้ ธี รรมชาตเิ ปน อยา งไร ตดิ ตอไดไหม รุนแรงไหม เรว็ ไหม2. จดั หมวดหมแู ละวเิ คราะหข อมลู ƒ วเิ คราะหร ายละเอียดออกมา แบบแผนมันเปนอยา งไร3. รายงานผลการวิเคราะหแกผ เู กยี่ วของ ƒ รายงานใหคนที่เหมาะสมทราบ ผมู ีอํานาจ ประชาชน ส่อื สารมวลชน4. ดาํ เนนิ การแกไ ขสถานการณ ƒ เขา ไปควบคมุ โรค ทําการรักษา ทําการปองกัน เพอื่ ลดการปวยและตาย

การเฝาระวังสุขภาพคนทํางาน (ภาพอา งองิ จาก: สาํ นกั โรคจากการประกอบอาชพี และสง่ิ แวดลอม กรมควบคมุ โรค)

แลวเราจะเฝา ระวังยังไง?™เฝา ระวงั ทสี่ ง่ิ คกุ คาม (Hazard surveillance) ƒ ตรวจตดิ ตามในส่งิ แวดลอ ม (Environmental monitoring) ƒ ตรวจติดตามในรา งกายคนทาํ งาน (Biological monitoring)™เฝา ระวงั ผลกระทบตอ สุขภาพ (Health effect surveillance) ƒ เฝา ระวังโรคจากการทาํ งาน (Occupational diseases surveillance)™เฝาระวังท่ีส่ิงคุกคามเปนตนทางกวา โดยรวมยอมดีกวาเฝาระวังโรค แตใน กรณีท่ีเกิดโรคข้ึนแลว การเฝาระวังโรคก็จําเปน และควรทําควบคูกันไปกับ การเฝา ระวังส่งิ คกุ คาม™คําวา “Monitoring” ในท่ีนี้ใชคําวา “ตรวจติดตาม” แตในบางแหงอาจใชคํา วา “เฝาคมุ ” กไ็ ด เชน “การเฝาคมุ ในส่ิงแวดลอ ม”

Environmental Monitoring www.thermofisher.com.au

Biological Monitoringwww.vetguru.com

Occupational Disease Surveillance Source : ILO standard film

Samitivej…We Care