รหัสวิชา ทช31002 รายวิชา สุขศึกษา เรื่อง ระบบต่างๆในร่างกายมนุษย์

สอื่ การเรียนการสอน ทกั ษะการดาเนนิ ชีวติ (มธั ยมปลาย) เรื่อง ระบบต่างๆในร่างกายมนษุ ย์ รหัสวิชา ทช31002 รายวชิ า สุขศกึ ษา โดย กศน.อำเภอคำเขอ่ื นแก้ว สังกัดสำนักงำน กศน.จงั หวดั ยโสธร

บทท่ี 3 ระบบหายใจ เอกสารนใี้ ช้สาหรบั ประกอบการเรยี นการสอนเท่านน้ั หน้าท่ี 1

การหายใจ (respiration) เป็นการนาอากาศเข้าและ ออกจากร่างกาย สง่ ผลใหแ้ ก๊ส ออกซเิ จนทาปฏกิ ิริยากบั สารอาหาร ไดพ้ ลังงาน นา้ และแก๊สคารบ์ อนไดออกไซต์ กระบวนการหายใจ เกดิ ข้นึ กับทกุ เซลล์ตลอดเวลา การหายใจจาเปน็ ต้องอาศยั โครงสร้าง 2 ชนดิ คอื กลา้ มเนอื้ กะบงั ลม และกระดูกซ่ีโครง ซงึ่ มีกลไกการทางานของระบบหายใจ ดังน้ี เอกสารน้ใี ช้สาหรบั ประกอบการเรียนการสอนเท่านนั้ หนา้ ท่ี 2

กลไกการทางานของระบบหายใจ 1. การหายใจเข้า (Inspiration) กะบงั ลมจะเลื่อนต่าลง กระดูกซีโ่ ครงจะเลอ่ื นสูงขึ้น ทาให้ ปริมาตรของช่อง อกเพิ่มขึ้น ความดันอากาศในบริเวณรอบ ๆ ปอดลดต่าลงกว่าอากาศภายนอก อากาศภายนอกจงึ เคลื่อนเขา้ สู่ จมูก หลอดลม และไปยงั ถุงลมปอด เอกสารนใี้ ช้สาหรับประกอบการเรียนการสอนเทา่ นน้ั หนา้ ที่ 3

2. การหายใจออก (Expiration) กะบังลมจะเล่อื นสงู กระดูกซ่ีโครงจะเล่ือนตา่ ลง ทาให้ ปรมิ าตรของชอ่ ง อกลดน้อยลง ความดนั อากาศในบริเวณรอบ ๆ ปอดสงู กว่าอากาศภายนอก อากาศ ภายในถงุ ลมปอดจงึ เคลอื่ นท่จี ากถุงลมปอดไปสูห่ ลอดลมและออกทางจมูก สงิ่ ที่กาหนดอัตราการหายใจเข้าและออก คอื ปรมิ าณ ก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์ในเลอื ด ถ้าปรมิ าณก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์ในเลอื ดในเลือดต่าจะทาให้การหายใจชา้ ลง เช่น การนอนหลับ ถ้าปรมิ าณกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซดใ์ นเลือดในเลอื ดสูงจะทาใหก้ ารหายใจเร็วขึ้น เชน่ การ ออกกาลงั กาย เอกสารน้ใี ช้สาหรับประกอบการเรียนการสอนเทา่ นนั้ หน้าท่ี 4

การหมนุ เวยี นของแกส๊ การหมนุ เวยี นของแกส๊ เป็นการแลกเปลี่ยนก๊าซคาร์บอนไดออกไซดแ์ ละกา๊ ซ ออกซเิ จน เกดิ ขน้ึ ที่บริเวณถุงลมปอด ด้วยการแพรข่ องก๊าซออกซิเจนไปสเู่ ซลลต์ า่ งๆ ทั่ว รา่ งกาย และกา๊ ซ ออกซเิ จนทา ปฏกิ ิรยิ ากบั สารอาหารในเซลลข์ องรา่ งกายทาใหไ้ ด้ พลังงาน นา้ และกา๊ ซ คาร์บอนไดออกไซด์ ดังสมการ กา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซดท์ ี่เกดิ จากปฏกิ ิรยิ าเคมีระหว่างก๊าซออกซเิ จนกับอาหารจะแพร่ออก จากเซลลเ์ ข้าสู่หลอดเลอื ดฝอยและลาเลียงไปยังปอด กา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์จะแพร่เขา้ สหู่ ลอดลม เลก็ ๆ ของปอดขบั ออกจากรา่ งกายพร้อมกับลมหายใจออก เอกสารนี้ใช้สาหรบั ประกอบการเรียนการสอนเทา่ นน้ั หนา้ ที่ 5

การไอ การจาม การหาวและการสะอึก การไอ การจาม การหาวและการสะอกึ อาการทเ่ี ก่ียวขอ้ งกบั การหายใจมีดังน้ี 1. การจาม เกิดจากการหายใจเอาอากาศท่ีไม่สะอาดเข้าไปในร่างกาย รา่ งกายจึงพยายามขบั สิง่ แปลกปลอมเหลา่ น้นั ออกมานอกร่างกาย โดยการหายใจเข้าลกึ แล้วหายใจออกทนั ที 2. การหาว เกดิ จากการท่มี ปี ริมาณกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์สะสมอย่ใู นเลอื ดมากเกนิ ไป จึงต้องขับออก จากร่างกาย โดยการหายใจเข้ายาวและลึก เพอ่ื รับแก๊สออกซิเจนเขา้ ปอดและแลกเปล่ียน กา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ออกจากเลอื ด 3. การสะอกึ เกดิ จากกะบังลมหดตัวเปน็ จังหวะๆ ขณะหดตัวอากาศจะถูกดันผ่านลงสู่ปอดทนั ที ทาให้สายเสียงส่ันเกิดเสยี งขน้ึ 4. การไอ เปน็ การหายใจอย่างรุนแรงเพอื่ ปอ้ งกนั ไม่ใหส้ ่งิ แปลกปลอมหลดุ เขา้ ไปในกลอ่ ง เสยี งและหลอดลม รา่ งกายจะมีการหายใจเข้ายาวและหายใจออกอย่างแรง เอกสารนใี้ ช้สาหรบั ประกอบการเรยี นการสอนเท่านนั้ หน้าที่ 6

แขนงหลอดลมลาดบั ท3่ี หลอดลมฝอย กลุ่มถุงลม ถงุ ลม หลอดเลือดฝอย เลือดจากหวั ใจ ผนังถงุ ลม หลอดเลอื ดฝอย เลือดกลับสูห่ ัวใจ เอกสารนใี้ ช้สาหรบั ประกอบการเรียนการสอนเท่านนั้ หน้าท่ี 7

ขอ้ มูลอ้างอิง - www.sites.google.com/บทเรียนออนไลน์วชิ าชีววทิ ยา - www.patreon.com/statedclearly - www.trueplookpanya.com/knowledge/content/65256/-scibio-sci- - การพฒั นาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศ (DLIT) โดยสานักงานคณะกรรมการการศกึ ษา ข้นั พ้ืนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศึกษาธกิ าร - www.ducksters.com/science/biology/chromosomes.php - www.scimath.org/lesson-biology/item/6894-2017-05-14-03-59-30 - www.britannica.com/science/chromosome